BENTHUIZER TURFJES · 2018. 10. 5. · We verzamelen bij Het Molenhuis om 9.00 uur en vertrekken...

18e jaargang BENTHUIZER TURFJES april 2008

Museumstukken IV: strijkboutenHet MolenkwartierRondom de molenDierbare herinneringen

In dit nummer:

Terugblik op twintig jaar Historische Kring Benthuizen.

September 1989: Tentoonstelling “Agragrisch Benthuizen in de eerste helft van de twintigste eeuw”.C. Bregman geeft een demonstratie ‘vlegelen’ op het terrein van Firma Van Waay (voorheen VanDriel).

Adri en Ries Havenaar hebben in dit voorjaar tweeexcursies gepland, waarvoor een nieuwe naam is bedacht;Zwerven door de regio.

Op woensdagmorgen 9 april gaat de tocht naar Ouderkerkaan den IJssel. Aan de Lageweg 45 staat daar kaasboerderijHoogerwaard. Eerder zijn we al in een kaasmuseumgeweest, maar hier horen en zien we hoe heden ten dageons nationaal zuivelproduct nog ambachtelijk wordtgemaakt. In de Boerderijwinkel verkoopt men niet alleenhet bekende stukje boerenkaas, maar ook alle mogelijkekruidenkazen en andere lekkernijen.Een boerderijwinkel is een nieuw fenomeen. Het zijnerkende zaken die een keur aan producten verkopen. DeKrimpenerwaard is ook een mooi gebied om door te rijdenen een blik te werpen op de oude boerderijen.

We verzamelen bij Het Molenhuis om 9.00 uur envertrekken uiterlijk 9.15 uur. Omstreeks het middaguurzijn we weer terug in Benthuizen.De kosten bedragen €12,50, inclusief vervoer, entree eneen kopje koffie. Voor deze keer kan het bedrag nogcontant afgerekend worden bij de aanvang van deexcursie, omdat de tijd tussen deze publicatie en hetvertrek te kort is voor een bankoverschrijving. Graag welmet gepast geld afrekenen.Telefonisch opgeven bij Adri en Ries, telefoonnummer 079 331 35 80.

De volgende trip gaat opwoensdagmiddag 28 meinaar de synagoge aan hetLevendaal in Leiden. Een excursie die past inde viering van het Jaarvan het Religieus Erfgoed.Het programma, van14.00 tot 15.30, bestaat uitontvangst met een kopje koffie of thee, een praatje, eenfilm en een rondleiding. Het is een bijzondere ervaring om dat gebouw te bekijken.Het werd gebouwd in 1762 voor een kleine groep joodsevluchtelingen met een ‘onbekende’ godsdienst. Zijvestigden zich in Leiden maar bleven lange tijd niet ergwelkom. De groep groeide in aantal en zij kregen naverloop van tijd toch dezelfde rechten als alle Leidenaars. Na de Tweede Wereldoorlog is de joodse gemeente nietmeer zo groot. Zij komen eenmaal per maand op zaterdag -ochtend bijeen.We vertrekken die middag om uiterlijk 13.15 uur bij HetMolenhuis en de kosten bedragen €12,50. Dit bedrag moetwel vooraf betaald worden op bankrekening 307.25.64.13van de Historische Kring. Adri en Ries verwachten uwaanmelding telefonisch op nummer 079 331 35 80.

2 • BENTHUIZER TURFJES • april 2008

Colofon

Benthuizer Turfjes ISSN 1569-058X

Uitgave van de Historische Kring Benthuizen (HKB)Postbus 33 – 2730 AA BenthuizenE-mail HK [email protected]

Bankrekening Rabo nr. 307.25.64.13Opgericht 1 februari 1988.Statutair vastgelegd bij notariële akte op 22 december 1988.Inschrijvingsnummer V-447628 in hetVerenigings register van de Kamer van Koophandelte Leiden.

Dit blad verschijnt 3 x per jaar en is gratis voorleden van de HKB.De contributie bedraagt o10,25 per jaar.

Voor deze losbladige uitgave zijn opbergbandenverkrijgbaar à o7,50 per stuk.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomenzonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

Redactiecommissie: I. van Eeden Petersman (eindredactie)J. van Dongen (fotoredactie)M. PosM.C. Taal.Redactieadres, Poortugaalstraat 216 2729 HK Zoetermeer, telefoon 079 331 00 67.

Vormgeving Twinzet LeidschendamPrintwerk Van Kampen Reproservice Zoetermeer

Kopij voor het volgende Benthuizer Turfjeinleveren voor 23 juni 2008.

Bestuur van de HKB:M.C. Taal, voorzitterM. Pos, secretaris a.i.E.A. van Driel-Huurman, 1e penningmeesterP. van Vliet, 2e penningmeester

Oudheidkamer Het Molenhuis(met Winkel van Sinkel)Dorpsstraat 139 2731 AN BenthuizenGeopend op zaterdag van 13.30-17.00 uur.- Inloopmiddag genealogie en fotoarchief

1e zaterdag van de maand.- Afspraken voor groepsbezoeken

telefoon 079 331 37 05 (M. Pos).

Zwerven door de regio

2008 Jaar van het Religieus ErfgoedOp 17 januari j.l. heeft Pieter van Vollenhove ophet Utrechtse Domplein een kopie van de HeiligeKruiskapel geopend. Het was maar een tijdelijkekopie omdat het materiaal van ijs was. Er was35.000 kilo ijs voor nodig om het bouwwerk totstand te brengen. Op het moment van de officiëleopening begonnen de klokken van de Domkerkte luiden, daarna van de hele stad Utrecht envervolgens in het hele land. De klokken luiddenhet jaar van het Religieus Erfgoed in.De Heilige Kruiskerk was een kapel uit 695. De meeste overblijfselen bevinden zich in degrond. Op het Domplein heeft men met donkerestenen de plattegrond van de kerk uitgebeeld.Met talloze activiteiten in het land, variërend vanwandel- en fietstochten langs landelijke kerkjeswil men belangstelling wekken voor het religieuserfgoed waar ons land zo rijk aan is.Door ontkerkelijking staat dit erfgoed onderzware druk. Daarbij gaat het om kerkjes, abdijen,kloosters, synagogen en moskeeën, maar ook ombegraafplaatsen, kloostertuinen en andereroerende goederen, zoals liturgische gebruiks -voorwerpen, glas-in-loodramen enmuurschilderingen.Veel geloofsgemeenschappen hebben moeite hunhistorische kunstcollecties te onderhouden. Voormonumentale kerken kan soms maar moeizaameen nieuwe bestemming gevonden worden.Tegelijkertijd groeit bij jong en oud debelangstelling voor het Religieus Erfgoed. Nietzozeer vanuit geloof of kerksheid, maar meer omhet gebouw als bepalend element in een dorp ofstad.De Stichting 2008 Jaar van het Religieus Erfgoedwil profiteren van deze ontwikkeling, want hoemeer mensen zich bewust zijn van de waardevan het religieus erfgoed, hoe groter hetmaatschappelijk draagvlak -ook financieel -, omhet behoud veilig te stellen.(Uit een artikel van Trouw van 17 januari j.l.).

Op de website is de evenementenkalender vanhet Jaar van het Religieus Erfgoed te vinden;wandel- en fietstochten, concerten, festivals,tentoonstellingen en meer.

Nieuwe ledenEen goed begin is het halve werk. In dit nieuwejaar mogen wij alweer twee nieuwe ledeninschrijven, A.M. Boer en W. Kunz. Van hartewelkom in de kring, wij ontmoeten u graag oponze bijeenkomsten of in Het Molenhuis.

ExcursiesHet bestuur is zeer gelukkig met de toezeggingvan Adri en Ries Havenaar het komende jaar deexcursies te willen verzorgen. Maar let op:Voortaan niet meer betalen tijdens de excursiemaar vooraf op de bankrekening van devereniging te weten: Rabobank 307.25.64.13.Verder in dit blad vindt u meer informatie overde bestemmingen. De data zijn vastgesteld op9 april, 28 mei en nog een nader te bepalendatum in september.

Verbouwing MolenhuisEind maart zal de interne verbouwing van HetMolenhuis zijn afgerond.Een nieuwe koffiekamer, een nieuwe logistiekeruimte voor de genealogie samen met hetfotoarchief en tevens inzetbaar als videoruimte.Kortom zeer de moeite waard, iets waar we trotsop zijn en u graag willen laten zien. U bent meerdan van harte welkom.

Activiteitenkalender- zaterdag 5 april: Nationaal Museumweekend;

Het Molenhuis is geopend van 10.00 tot 17.00 uur.Van 13.30 – 15.30 uur demonstratie beenbewerken(zie pagina 4).

- woensdag 9 april: Zwerven door de regio;excursie naar Ouderkerk aan den IJssel(zie pagina 2).

- dinsdag 30 april: Koninginnedag; de vereniginggeeft acte de présence op de markt.

- woensdag 28 mei: Zwerven door de regio; excursienaar Leiden (zie pagina 2).

Met vriendelijke groet, namens het bestuurMaarten C. Taal

april 2008 • BENTHUIZER TURFJES • 3

Bestuursmededelingen

Dit jaar vindt het Museumweekend plaats op5 en 6 april en heeft als motto ‘de Kunst van deWaarheid’. Meer dan 500 musea in heelNederland zijn gratis geopend en besteden minof meer aandacht aan dat motto, afhankelijk vande eigen collectie. Hoe misleidend kan ‘echt’ zijnen hoe verschillend de ‘waarheden’ rond eenkunstwerk. Op WWW.MUSEUMWEEKEND.NL is hierover meerinformatie te vinden.

Veel kunstvoorwerpen hebben wij niet in onzeoudheidkamer Het Molenhuis. De collectiebestaat grotendeels uit gebruiksvoorwerpen.Toch doen wij mee aan deze landelijkemanifestatie.De oudheidkamer en de winkel zijn op zaterdag5 april geopend van 10.00 tot 17.00 uur en’s middags is er een bijzonder programma:

Door merg en been….Zagen en snijden in botten, niet op de operatie -tafel maar op een gewone tafel. Op de zolder in Het Molenhuis demonstreert envertelt een ervaren beenbewerkster over haarhobby; zagen en boren in dierlijk been (bot),daarna vijlen en schuren. Een oud ambacht, datin de derdewereldlanden nog wel wordtuitgevoerd, maar bij ons meer als hobby wordtgedaan. Het gebruik van been is vrij onbekend gewordendoor de opkomst van kunststof. In vroeger tijden werd het veel gebruikt voorgebruiksvoorwerpen, zoals knopen, ringen,garenwinders, messenheften en zo meer.

De benen schaats is bekend, maar misschienonbekend is dat een schaats een bepaald stukbeen is uit één stuk. Een paardenkaak werdgebruikt voor de glijders onder een sleetje. Ookal uit oude tijden, want op één van Breughel’sschilderijen is daar een tafereel van geschilderd.Nieuw zijn er niet veel benen voorwerpen meerte koop, in antiek- en curiosazaken en opmarkten is er nog wel wat te vinden. Te zien ishet nog wel in de musea en oudheidkamers.Ook in Het Molenhuis hebben wij messen metbenen heften, uit het begin van de vorige eeuw.Op de Romeinse afdeling in het Rijksmuseumvan Oudheden in Leiden liggen verschillendevoorwerpen, waarbij een paar fluiten, en vooralook sieraden. Benen haarspelden zijn nog steedsbekend, maar die waren al heel vroeg in gebruik.In Leiden zijn haarpinnen te zien uit de negende-en tiende eeuw.Nu worden meestal siervoorwerpen gemaakt, uziet het op de foto; sierlijk en apart.

Een kenner ziet het verschil wel, maar iemanddie er niet goed in thuis is, vergist zich met deze oude voorwerpen snel in ivoor en been. Beidematerialen verkleuren al naar gelang de leeftijd.Maar de structuur van been is anders dan dievan ivoor. Er is maar weinig been geschikt om te bewerken,en dan meestal nog voor kleine voorwerpen. Bot, of been dus, van runderen is groot, maarveel delen zijn niet geschikt om te bewerken.Van het dijbeen, de ribben en het schouderbladzijn bepaalde stukken goed te gebruiken. Van eenmergpijp bijvoorbeeld kan heel goed een messen -

heft gemaakt worden. Platte, lichtgebogen stukken worden gehaalduit de ribben maar van hetschouderblad kan alleen hetdoorzichtige deel gebruiktworden.Het oude beensnijwerk werdgedaan met speciale messen, nuwordt gewerkt met zaagjes,vijltjes, boortjes en schuurpapier.Het is precisiewerk en men moethet inzicht hebben van eenbeeldhouwer.

Nieuwsgierig geworden? Pak de kans en kom op kijken op5 april van 13.30 tot 15.30 uur.


Museumweekend 2008

Netjes gladgestreken; over strijkboutenNo-iron; een definitie hiervan is “niet gestrekenhoevende te worden” (Kramers’ Nederlands). Op een bepaald moment kwamen er kleding -stukken in de handel met deze benaming,overhemden onder andere. Dat was een uitkomstvoor de huisvrouw want de ‘strijk’ nam iedereweek toch weer een heleboel tijd in beslag.Lang voor die uitvinding was er een anderverschijnsel, de ontwikkeling van het elektrischestrijkijzer. Ook weer een tijdsbesparende uitvinding.De ijzers, of bouten, die voor verwarmd moestenworden, werden aan de kant gezet. Hoewel, erzijn er veel te weinig aan de kant gezet, maar opeen hoop gegooid, weg met die troep! Jammer,want er waren toch zulke bijzondere exemplarenbij, die wij nu graag verzamelen en tentoonstellen. In Het Molenhuis hebben wij een kleine collectie,waarvan wij er hier enkele noemen.

Het eenvoudige ijzeren strijkijzer, meestaleen bout genoemd, dat verwarmd wordt opeen kachelplaat, is er in verschillende maten.In het gebruik zijn er wel een paar nodig, wantdie dingen koelen af tijdens het strijken en dan

moet er een ander warm en wel klaar staanom snel door te kunnen werken.Een ijzer dat ‘guillotine’ genoemd wordt(afbeelding links) bevat een hete steen, die

verwisseld kan worden. De naam komtvan de schuif aan de achterkant, die deopening voor de steen vrijmaakt. Houtskoolbouten(hieronder) zijn heel

oud, dikwijls vanvoor 1900. Deze grote, zwareapparaten werden meestalgebruikt door kleermakers.In de grote onderbak werdhete houtskool gezet. Aan dezijkanten van dezebouten(ijzers) zijn stoomgatenaangebracht (stoom afblazen) en aan de achterkant is dan nogeen opening voor eenblaasbalgje, waarmee hetvuur langer optemperatuur gehoudenwordt. Deze ijzers zijn er ookzonder gaten opzij, maardie hebben dan een‘schoorsteen’ bovenop als stoomgat.

Een bijzonder apparaatis het ei-ijzer (hierboven). Een

verwarmd ei op een steel, van oorsprongFrans. Daarmee worden moeilijk bereikbareplaatsen behandeld, zoals pofmouwtjes. Alssurrogaatje voor dat ijzer, wordt wel eens eenbolle, verwarmde lepel gebruikt.

Dan nog onze trots, een plooimachine of ribbel -plooier. Deze metalen apparaten stammen op z’nvroegst uit hetmidden vande negen -tiendeeeuw.

De tweegeribbelde

rollen zijn hol, daar worden verwarmings staven in geplaatst. Deribbels maken dan kleine plooitjes, zoals in deneepjes- of mopsmutsen die in onze streekvroeger werden gedragen. Er zijn natuurlijk varianten op deze modellen; erzijn zelfs houten exemplaren geweest, vanNederlandse oorsprong (die konden uiteraardniet verhit worden).

Om onze verzameling aan te vullen, gaan onzegedachten nog uit naar een plooischaar, eencorsage-ijzer, een gaufreerijzer voor kragen envoor manchetten. Kortom, alle bijzonderestrijkijzers uit vroeger tijden.

Hetijzervan derechterafbeeldingheeft eengasaansluiting. Uit een latere periodehebben wij er ook eenmet een butagas -aansluiting. Loodzwareelektra-ijzers staan ook in de collectie.

Inge van Eeden Petersman, foto’s Jaap van Dongen


Museumstukken IV

RaadsverslagenHet probleem werd onderwerp van gesprek in degemeenteraad. Dat blijkt uit de raadsverslagen:

“Vergadering van den Gemeenteraad vanBenthuizen, op Woensdag 25 maart 1025, desvoormiddags 10 uur.Bij de rondvraag wordt door den heer Van derMaas gevraagd of het geen overweging zouverdienen dat de gemeente zich, hetzij dooraankoop, hetzij door onteigening, zich in hetbezit tracht te stellen van bouwgrond, teneindedie weder bij kleine gedeelten te verkoopenaan hen die woningen willen bouwen. Door gebrek aan bouwgrond zien verscheideneingezetenen zich verplicht onze gemeente teverlaten, teneinde in een andere gemeente tegaan bouwen, wat spreker niet in het belangder gemeente acht.De voorzitter antwoordt hierop dat hetverkrijgen van bouwgrond reeds een punt vanbespreking is geweest in de vergadering vanhet bestuur van de bouwvereniging, waarvanwij eerst het resultaat dienen af te wachten.”

In de raadsvergadering van 25 juni 1925 komteen ander voorstel ter sprake; de bouw van eengarage voor de auto van de burgemeester. Hetraadslid Van der Heijden stelt voor om de slootvoor de burgemeesterswoning te dempen. Deburgemeester kan dan zelf een autogarage"stichten". Had dat dan te maken met socialewoningbouw? Blijkbaar wel, volgens de notulen:

“De heer Van der Maas verklaart zich tegen hetvoorstel, zolang er nog geen bouwgrond voorhet stichten van woningen door gemeentebeschikbaar is gesteld.”

Na veel heen en weer gepraat verzoekt deburgemeester de indieners, Diephout c.s., - devoorstanders van de garagebouw-, hun voorstelin te trekken. De burgemeester vindt dat degarage te grote offers van de gemeente vraagt.Aan dat verzoek wordt voldaan.De woningbouw wordt weer aangekaart in devergadering van 27 maart 1926. In het verslag staat:

“Ten derde wordt ter tafel gebracht eenschrijven van C. Havenaar te Delft en zevenanderen, Dd. Februari 1926, behelzendeverzoek om te bevorderen dat in de gemeentemeerdere woningen worden gesticht om tevoorzien in den thans bestaande woningnood.De voorzitter deelt mede dat deze zaak reedslang de aandacht heeft van Burgemeester enWethouders; dat het vorige jaaronderhandelingen zijn geweest met den HeerBeelaerts van Emmichoven over het aankopenvan bouwgrond voor dit doel, welkeonderhandelingen echter tot geen resultaathebben geleid, alsmede dat het al of nietwenschelijke van onteigening naar bouwgrondnog een punt van overweging bij het Collegeuitmaakt.Naar aanleiding van een en ander stelt sprekervoor om op den ingeslagen weg voort te gaanen overigens het voorgelezen schrijven voorkennisgeving aan te nemen, wordt zonderhoofdelijke stemming aangenomen.”

In de vergadering van de gemeenteraad op20 november 1926 wordt niet gesproken over dewoningbouw, maar men gaat wel akkoord metde bouw van een garage voor de burgemeester.Achter de schermen blijft men wel bezig met dewoningbouw.

Molenstraat.


Het Molenkwartier; ‘de rooiepannenbuurt’In het begin van de twintigste eeuw groeide het aantal inwoners van Benthuizen gestaag. Er ontstondgebrek aan goede woningen, met name voor de arbeidersbevolking. In 1915-1918 waren de eerste woningen van de Woningbouw vereniging Algemeen Belang in hetBeelaertspark opgeleverd. Al snel bleek dat er toch nog behoefte aan meer woningen bestond. De bouwvereniging maakte weer uitbreidingsplannen, maar om die te realiseren was niet zoeenvoudig. Men liet onder andere het oog vallen op een perceel dijk aan de oostkant van het dorp,tegenover de molen. Om die grond te bestemmen als bouwgrond voor woningen was een anderverhaal. Bovendien was er kort na de Eerste Wereldoorlog ook schaarste aan bouwmaterialen.

De barmAlgemeen Belang bereikt in 1926 overeen stemmingmet de heer Beelaerts van Emmichoven over deaankoop van bouwgrond, de eerder genoemdedijk (barm), tegenover de molen. Het perceel wasin gebruik bij de landbouwer W.C. Diephout en1.431 ha. groot. Die oppervlakte komt overeenmet een kavel dat in 1832 eigendom was van eneCornelis Blesgraaf.Boven aan de dijk lag een slootje en onder in dedijk lag er nog een. Beide slootjes zijn na verloopvan tijd gedempt. Oorspronkelijk was het weiland, maar het werdook wel beschikbaar gesteld voor anderedoeleinden. In 1923 werd het gebruikt als feestterrein voor deviering van het vijfentwintigjarig jubileum vankoningin Wilhelmina. Op de plaats waar nu het huis van Snoep staat,stond een muziektent, waar een fanfarekorps uitZoetermeer ter opluistering van de feestvreugdeeen concert gaf. De feestgangers zongen naarlieve lust. Het is wel zeker dat er ook wat tedrinken was; ene Arie V. en ene Piet IJ. liepenarm-in-arm, ietwat wankelend en luid zingendover het terrein, zo hoorden wij uit betrouwbarebron.

De grond werd daarna, tot de verkoop voor dewoningbouw, onder andere gebruikt voorsierteelt en tuinbouw. Jaap de Ruiter en DirkZonneveld hebben dat een tijdje samen gedaan,tot Dirk Zonneveld het risico van zelfstandigondernemer niet meer aandurfde. Hij had deverantwoordelijkheid voor een gezin met kleinekinderen en koos voor een vast inkomen.Jaap de Ruiter had een gezin met groterekinderen, die medeverantwoordelijkheiddroegen, waardoor het risico werd gespreid.Zoon Piet de Ruiter moest als schooljongenhelpen met bonen plukken. Dat bespaardeloonkosten en gaf ondersteuning aan hetgezinsinkomen in het streven naar eenonafhankelijk bestaan.Een deel van de aangekochte 1.431 ha. grondwerd doorverkocht aan een particulier.

De nieuwe wijkTegenover de molen wordt een straat aangelegddie recht naar beneden loopt. De straat krijgt denaam Molenstraat, hoe zou het anders kunnen. Voor de ‘sociale woningbouw’ tot stand kwamwerd in 1927 op de kop van het wijkje een huisopgeleverd voor de familie Moerland, die uitZeeland naar Benthuizen kwam. Een vrijstaandewoning met een mansarde kap.

Sinds 1960 is het eigendom van en in gebruik bijLeen en Lien Snoep. Het is een ‘snoepje’ van eenhuis met tuin langs de weg (zie foto in Turfjesvan december 2006).Het bouwplan van Algemeen Belang start in 1928.De gemeenteraad van Benthuizen leent hetbenodigde geld daarvoor aan de vereniging.

Het bestek en de bouw van tien woningenArtikel 1 van het bestek zegt:

“Het werk zal bestaan in het bouwen van5 blokken van 2 woningen, volgens teekeningen hierna volgende beschrijving, alles metbijlevering van de daarvoor benoodigdematerialen.”

De woningen worden onder in de dijk gebouwd,het is een hele klim om de Dorpsstraat te bereiken.Een blok van twee huizen onder één kap komtlangs de Molenstraat te staan, de andere vierblokken worden haaks op de nieuwe straatgebouwd. De huizen krijgen een ‘achterom’, geenvoordeur. De kamers van de huizen die haaks opde Molenstraat staan, kijken uit op de Dorpsstraat.


Achterzijde van een molenkwartierhuis.

Over de afmetingen van de huizen staat in artikel2 van het bestek:

“De blokken worden buitenwerksch lang 14,00Meter en breed 6,00 Meter, de schuurtjes 3,50Meter lang en breedte tesamen 4.36 Meter.Verder kunnen alle maten van de teekeningworden genomen of zullen volgens nadereopgave naar den eisch van het werk wordenvastgesteld.”

Het gaat te ver om het hele bestek hier over tenemen, maar enkele artikelen zijn lezenswaardig.Zo staat over ‘Metselwerken’ in artikel 3:

“Fundeeringen.Na eenige gelijkmaking met zand op hetmaaiveld, de fundatie’s te maken van beton,voor de huizen bestaande uit een doorgaandebetonplaat groot voor ieder blok 96,50 M2 terdikte van 0,12 Meter. Deze plaat te wapenen met 0,09 c.M. betonijzer,mazen wijd 0,20 Meter.”

In artikel 4 staat over de ‘Opstandmuren.’“Voor de buitenmuren der huizen en de murender schuurtjes van miskleurige waalklinkerszwaar 1/2 steen de trasramen te metselen hoog0,60 Meter in sterke cementspecie, bestaandeuit 1 cement, 1/4 kalk en 3 zand, evenzoo voorscheidingmuurtjes en de 1/2 steens binnen -muren.”

Het bestek is voor hedendaagse vakmensen,klussers en ‘leken’ reuze interessant. Zo geeft artikel 7 aan dat bij ieder blok tweebeerputten van cementbeton geplaatst worden enbij ieder huis twee beerputjes van beton. Eenbeerput was al een hele verbetering op devroegere voorzieningen zoals het tonnenstelsel enhet privaat boven de sloot. Maar die dingenkonden ondanks een overlooppijp toch nog welverstopt raken. De bouwvereniging gaf wel eensopdracht aan een bedrijf om dat in orde temaken, mar het kwam ook voor dat de bewonerszelf maatregelen moestennemen. Ze stonden niet in derij om het aan te pakken en erwerd naar elkaar gewezen wieschuld had aan de overlast. En verder:

“De privaten wordenvoorzien van een stank vrijetrechter, voormuurtje envlak aangeraseerd enafgecement.”

Een plee dus zoals nog te zien is in het boenhok van Het Molenhuis.

Artikel 8 gaat over de dakbedekking en daarbijkomt de roepnaam van de wijk naar voren:Rooiepannenbuurt.

“De dakvlakken te beleggen met 1ste soortRijnsche roode Fules de Nadpannen.”Dakpannen met die naam zijn er nooitgeweest, dat is een fout in het bestek. De naamis ‘Tuiles du Nord’ pannen.

Bijzonderheden in de binnenbetimmering (artikel 14) zijn:

“Tot opgang naar de zolders te leveren en testellen trappen volgens teekening van vr. 3c.M. boomen en treden en 2 c.M. stootboorden,voorzien van rond-geschaafde leuning ophouvasten en op zolder eenvoudig traphekje.In de woonkamer een houten schoorsteen -mantel ter inkoopwaarde van ƒ 7,50, dekeuken schoorsteen eenvoudig omtimmeren.”

Vervolgens worden de kasten voorzien vanlegplanken, op de vloeren worden plintengeplaatst en in de privaten komen brillen metdeksels en hoekplankjes.Al het binnenhoutwerk wordt geverfd en dewoon- en slaapkamers worden behangen. Debewoners mogen behang uitkiezen ter waardevan ongeveer zestig cent per rol.

“Voor iedere kamer een rol behang metbijpassende rand over te leveren.”

De huizen werden ‘woonklaar’ opgeleverd.

Tenslotte de gunning;artikel 24.

“De gunninggeschiedt aan hem,wiens inschrijvinghet aannemelijkstvoorkomt, zonderverplichting denlaagsten inschrijverte nemen, noch omreden der gedane


“keuze te geven en wordt bij te hoogeinschrijving niet gegund.Gunning of niet gunning onder beding vangoedkeuring door Ged. Staten van Zuid-Holland.Aldus opgemaakt namens de Bouwvereeniging“Algemeen Belang” te Benthuizen.October 1926. L. Dekker, ZEVENHUIZEN.”

Het bouwplanwerd in 1931voortgezet metnog drie blokkenvan tweewoningen onderéén kap. Een blokkomt weer langsde Molenstraat ende andere tweeevenwijdig aan deDorpsstraat, maarachter de eerstgebouwde. Zo komt de huidige Molenstraat meerin beeld: tegenover de molen naar beneden en danlinksom. De straatnaam Barm is van later datum.

De keuken was wel voorzien van een schoorsteen,maar niet van een aanrecht met gootsteen. Dekraan was in de schuur (buitenom dus). Daarwerd ook meestal gekookt (op petroleumstellen).

De bewoners beschikten over een grote moestuin,gemiddeld 100 tot 120 m2. Er woonden gezinnenmet wel twaalf kinderen. De opbrengst van detuin was een welkome aanvulling op de meestalkarige inkomsten.Bij menig huis was een hok getimmerd voor de'biek'. Het varken werd in de herfst geslacht envoor een groot gedeelte van het jaar was het eenaanvulling op het voedselpakket.

Van 1931 tot 1947Het stuk dijk langs de Dorpsstraat/Heerenweghrichting ‘de hoek’, kreeg nog meer bebouwing.Tot de boerderij van Van Gaalen kwamenblokken 'middenstandswoningen' en enkelevrijstaande huizen.Een aantal van deze huizen is afgebroken en er isnieuwbouw voor in de plaats gekomen.

Na de voltooiing van de acht woonblokken,werden de overgebleven kavels in gebruikgenomen als grond voor de teelt van aardappelenen groenten, met name in de oorlogsjaren.Huurders waren Rien Blijleven, Siem Blijleven,Piet Bregman en Cor van Driel.

De vrije toegang van de tuinen bracht ook risico’smet zich mee, zoals Rien Blijleven moest ervaren.Rien had zijn wintervoorraad aardappelen‘ingepet’ (streektaal). Inpetten gaat als volgt: Jegaat een stuk van de tuin egaliseren en stort deaardappelen op een hoop. Afdekken met strovoor bescherming tegen de vorst en ballasten metgrond uit een gegraven grep. Door die grep

wordt hetregenwaterafgevoerd zodatde aardappelendroog blijven enniet gaan rotten.Er was veelhonger in delaatste oorlogs -winter en op eenkwade ochtendwas de petverdwenen. De aardappelen

waren meegenomen door een strijder tegen dehonger.

Intussen stonden in de wijk twee betonnenafvalbakken. Open bakken waar iedereen zijnafval in kwijt kon. De vuilnisophalers, die WimMets noemt in “Rondom de molen”, schepten diebakken van tijd tot tijd leeg en brachten het afvalmet een open wagen en paard naar destortplaats. Wat je noemt een ‘stinkwerk’.

Uitbreiding en renovatieIn 1947 werd het Molenkwartier uitgebreid metnog vier woningen (twee blokken). Twee ‘rijtjes’huizen waren nu compleet. Er was nog meer ruimte en in 1951 mochten in deMolenstraat weer zes woningen gebouwd worden.De bebouwing liep evenwijdig aan de eerste entweede rij vooroorlogse woningen. Tenslotteraakte de straat vol in 1953. Er kwamen nog vierwoningen bij, weer gebouwd in twee blokken.

Vanaf de eerste bebouwing in 1928 verzorgde debouwvereniging het dagelijkse, en ook watgrootschalig onderhoud van het complex. Dat ging goed, tot in de jaren zeventig van devorige eeuw de woonwensen steeds hogerwerden. Dat leidde er toe dat werd besloten omde woningen een grote verbeteringsoperatie telaten ondergaan.Na veel voorbereidend overleg werd het planuitgevoerd in twee fasen: Eerst de zestienvooroorlogse woningen en als tweede de veertiennaoorlogse woningen.


De geld -middelenhiervoor warenzeer beperkt, erwas veelinventiviteitnodig bij deplanning enuitvoering. Een enkelvoorbeeld: Devooroorlogsewoningenwaren nietgefundeerd opheiwerk,waardoor meneen knikker -putje konmaken in dehoek van dekamer, waar deknikkers danvanzelfinrolden.De bewoners maakten (terecht) de aanmerking,dat de soep over de rand van het bord liep. Zijvonden dat dit toch niet hoorde in zo’n sterkverbeterde en gemoderniseerde woning.Na uitgebreid overleg tussen de bouwdirectie ende bouwvereniging, viel het besluit om nieuwevloeren aan te brengen in de woonkamers. Datgaf een praktisch probleem, want wie zou detaak op zich nemen om deze ingrijpende operatieaan de bewoners over te brengen.“Dat doe ik wel” zei Kees de Peinder (bestuurdervan Algemeen Belang), “maar dan moet deaannemer (PvN) wel meegaan.” Aldus werdbesloten.Kees was gewend om in rap tempo zijn waren teverkopen en zo handelde hij ook bij de rondganglangs zestien bewoners. Het resultaat wasverbijsterend en binnen een uur waren allebewoners ‘in’ voor het uit te voeren werk, waarzij wel enige overlast van zouden hebben.

De voortuinen in het midden van de woningenaan de Dorpsstraat werden steeds natter. Deeerste reactie was: “Dat zal die veendijk wel zijn,want die dijken deinzen wel vaker door.” Maarhet werd steeds erger dus er moest wel eenandere oorzaak zijn. Het bleek een breuk in de waterleiding te zijn,die vrij eenvoudig te herstellen was. Van tijd tot tijd vernieuwing van hetwaterleidingnet is dus geen overbodige luxe

(actueel in 2008). De gezinnen woonden tijdens de renovaties in1979 en 1981 in andere woningen in het dorp. Naterugkomst hadden sommigen zelfs een anderadres. Het ‘straatje’ dat uitkijkt op de Dorpsstraatkreeg een nieuwe naam; Barm (barm is een oudwoord voor berm). Er is nog een ‘achterom’, maarde huizen hebben nu ook een voordeur. Eengangetje met trapopgang kwam in de plaats vande oudersslaapkamer en de huiskamer werdgroter. Nieuwe keukens, douches en anderevoorzieningen verhoogden het woongenot.Wat bleef waren de grote moestuinen. Wat verdween waren de ‘rooie pannen’, diewaren te duur. Het zijn lelijke, blauwebetonpannen geworden.

Als de nieuwbouw doorgaat, zal het wegvallenvan de vertrouwde omgeving voor velen eengemis zijn. Het woningbouwplan uit de periode1928 tot 1947 wordt historie want nieuw verschijnt!

Samenvatting: Inge van Eeden PetersmanOnderzoek: Piet van Noort

Met dank aan: Piet de Ruiter en anderen voor hun informatie.

Schriftelijke bronnen: Streekarchief Rijnlands Midden, Kadastrale Atlas vanBenthuizen, Benthorn en Hoogeveen in Rijnland,Woningbouw vereniging Algemeen Belang 1912-1987.


De Molenstraat is vol.


Van de redactieHet is een feestelijk jaar voor onze vereniging, wijvieren het twintigjarig bestaan. Op verschillendemanieren gaan we daar aandacht aan besteden. Een ander feestelijk feit is dat ons blad niet meerlosbladig is. Toen wij in 1991 begonnen met vierpagina’s, lag een ingebonden uitgave niet voorde hand. Het is nu inmiddels een ‘Turf’ van(meestal) zestien pagina’s geworden en dat leesten bewaart prettiger als het wel ingebonden is.Aan de bezitters van de originele (of andere)opbergmappen is gedacht, want het blad isvoorzien van ‘oogjes’ om toch de mappen tekunnen gebruiken. Wij zijn benieuwd naar uwreacties!

Het Molenkwartier.

Bouwjaren:1 19282 19313 19474 19515 1953

Op ons artikel over de‘grubber’ (Museum -stukken) in de laatsteTurfjes is een reactiebinnen gekomen. Het apparaat isongeveer twintig jaargeleden meegebrachtuit Ierland, en daarnabij ons terecht gekomen.De eigenlijke naam isscuffler. Volgens deIerse eigenaar is degrubber ongeveerhonderd jaar oud. De grubber (scuffler)heeft een mooie plaatsgekregen in eenboerderijtuin.

Aan dit nummer hebben twee ‘gastschrijvers’meegewerkt. Hartelijk dank daarvoor. Door dezebijdragen wordt het beeld van het leven inBenthuizen door de tijd heen duidelijk, en hetblijft bewaard voor het nageslacht. Foto’s latenveel zien, maar het verhaal er achter brengt debeelden tot leven.

Oud verdwijnt, nieuw verschijnt. Dit motto is voor ons aanleiding aandacht tebesteden aan het tussen 1928 en 1947 gerealiseerdewoningbouwplan van dertig woningen aan deBarm. Er zijn vergevorderde plannen dezewoningen te slopen om plaats te maken voornieuwbouw. Met ons artikel hopen wij weer ietsvast te leggen over ‘oud Benthuizen’. Wij wensen u ook nu weer veel leesplezier.

MOLEN DE HAAS C.A.

Destijds woonde ik op Dorpsstraat 164, echt watje noemde een arbeiderswoning. Mijn oudershuurden deze woning van Han Peterman(oftewel Han van Eeden Petersman!). VoorBenthuizense begrippen was dit een veel te langenaam die dus werd afgekort.We woonden in een blokje van vier huizen. HanPeterman in een hoekhuis ‘aan de poort’. Aan deandere kant woonde de familie Blijleven en in hetandere hoekhuis de familie Van der Vlies.Deze huizen zijn jaren geleden afgebroken en nustaan er hele mooie hoge huizen. Geen arbeiders -woningen meer.Het uitzicht is niet hetzelfde gebleven. Wij kekentoen uit op de boerderij van Van Staalduinen. Nuzijn er enkele grote huizen gebouwd zodat datvrije uitzicht is verdwenen.Naar links richting Dorpsstraat stond een rijhuizen waarvan het hoekhuis werd bewoonddoor schipper Voorwinden. Daar aan de Dijklagen met regelmaat boten afgemeerd.Naar links vond je de ophaalbrug waar je in dezomer ging vissen naarstekelbaarsjes! Recht tegenover de brug wasde smederij van Jan Voskamp.Daar werden ook paardenbeslagen. Er waren wel eenswilde taferelen want niet elkpaard was er van gecharmeerdom in zo'n nauw poortje temoeten gaan staan. In die tijdreden de boeren wagens nogop houten wielen met ijzerenvelgen eromheen. Van tijd tottijd moesten deze velgenworden vervangen. Zij werdenroodgloeiend gemaakt in hetsmidsvuur, om de houten velggelegd en vervolgens met veelwater overgoten om het ijzerom de velg te laten krimpen.

1944: Wim Mets op de lagere school.

Daarnaast, richting molen was de boerderij vanHannes Boogaards. Vrouw Boogaards, zoals je alsvrouw werd genoemd, karnde boter met eenvoortdurende druppel aan haar neus... Je kon erook karnemelk kopen. Zij hadden één dochter,Lena, die op latere leeftijd trouwde met JanusZegwaard, zo kon de boerderij blijven bestaan. Wat ik me van Jan Voskamp nog kan herinnerenis dat hij eenmaal per jaar, in januari, rekeningenmaakte. Hij moet dus in mijn ogen toch eenkapitaaltje hebben gehad.Over de brug heeft Leen Korbijn, u leest straksmeer over hem, in de oorlog nog gymnastiekgehad achter de huizen aan de Dijk. Hoofdzakelijkbalspelen. Leen zat op de openbare school.

Vorige week ontmoette ik Henk Bakker metechtgenote, op de Pelgrimshoeve in Zoetermeer.De Pelgrimshoeve is een stichting waar mengebruikte goederen in ontvangst neemt enverkoopt voor uitsluitend goede doelen. Mijnvrouw en ik werken daar enkele dagen per week.


Rondom de molenHet is alweer een aantal jaren geleden dat ik Inge van Eeden Petersman bij demolen ontmoette. Molen ‘De Haas’ dus. We hadden elkaar jaren niet gezien enbeiden vonden we het prettig elkaar weer te zien. Maar laat ik me evenvoorstellen! Mijn naam is Wim Mets, geboren en getogen in Benthuizen. Van1935 tot 1959 heb ik bij de molen gewoond.Enkele weken geleden belde ze mij op. Bij die ontmoeting heb ik mij latenontvallen dat ik bij bepaalde gelegenheden wel eens iets schreef. Zo heb ikaltijd genoten van de schrijftrant van Arie Schellingerhout. Het was niet alleensappig zoals hij schreef maar ook met grote deskundigheid! De vraag van Ingewas: “Wil jij iets schrijven over de omgeving waar je toen woonde?”

Van de molen herinner ik me dat in mijn kinder -tijd alles nog in vol bedrijf was. Het maalwerkbestond nog en werd naar de mening van Leenaangedreven of door een dieselmotor of eenelektromotor, we weten het niet precies. Als hetkoren geoogst was bleven er op de akkers altijdkorenaren liggen. Die werden opgeraapt, arenlezen heet dat!Als je een flinke hoeveelheid had bracht je datnaar de molen om te laten malen. Er moest danminstens 10 kg. meel van komen anders was hette weinig om aan te beginnen. Jaren na deTweede Wereldoorlog is de molen in zijn oudeluister hersteld.De firma Bakkerbeschikte overenkele dors machinesdie letterlijk de boerop gingen om deopgeslagenkorenschoven tedorsen. Zelf heb ikenkele school -vakanties metdorsen geholpen. Aan het eind van hetdorsritueel kwamende geperstestrobalen aanzeilendie op maat moestenworden afgeleverd.Aan beide zijden vandie pers zal ik hetmaar noemen, stondeen man of jongen indit geval om op eenbepaald moment eenijzeren naald naar deoverkant te steken. ‘De andere kant’ stak dooreen opening ijzerdraad naar jou terug en op diemanier werden er gelijke balen ‘geboren’. Er waseen ijzerdraad boven en een beneden. Aan beidezijden werden dan letterlijk de eindjes aan elkaargeknoopt en dan was de baal compleet. Het ging wel eens mis en dan werd zo'n naaldtotaal verwrongen.Blij waren de Bakkers daar niet mee, zij kondenaan het eind van de dag naar de smid, ja alweerVan Eeden Petersman, om ze weer te verhitten enrecht te krijgen. Dit verhaal speelt zich een beetje af rondom demolen. Als men sprak over “Au Bakker”,betekende dat vader zelf. Ik herinner me nog, dat hij als hij kwaad werd dat hij een bijzonderrood hoofd kreeg! Als ik het goed heb waren zijnvoorletters A.A.

Tegenover de molen, jawel u raadt het al, deMolenstraat. Toentertijd liep deze straat vrij steilnaar beneden. Nu is het een betrekkelijk smallooppad geworden. Dat was voor ons alskinderen geweldig om naar beneden te sleeën inde winter. En winters waren het! Het leek wel ofje toen weken aaneen kon schaatsen en/of sleeën.Misschien was het ook wel zo!Daar in de Molenstraat stonden veel mooierehuizen dan waar ik in woonde. Inderdaad van dewoningbouwvereniging Algemeen Belang. Naarbeneden direct links stond een vrij huis en dat wasvoorzover ik me herinner van de familie Snoep.

Als kind keek je daar naar op: ‘Een eigen huis’.Op dit moment staan de huizen aan de Barm leeg.

Ik vertelde dat Han Peterman aan de poortwoonde. In de poort woonde familie Havenaar.Dat er nooit ongelukken zijn gebeurd is eenwonder. Hun toegangsdeur kwam uit in debetrekkelijk smalle poort en wij fietsten ergewoon langs. Ook Han Peterman, die eenbodedienst had van Benthuizen via de Weipoortnaar Leiden v.v., reed met paard en wagen doordie smalle poort. Kees Havenaar had nogal wat functies, waaronderpenningmeester van de kolenbond. Als je lid wasvan die bond kwam Kees elke week langs omgeld op te halen. Op die manier kon je voor jekolen sparen en ook kon je bij hem kolenbestellen.


Nico Bakker bij de stro-pers op de boerderij van A. Qualm.

Ik herinner me dat Han Peterman en KeesHavenaar de primeur hadden betreffende hetophalen van vuilnis. Samen haalden ze de vuilnisop in een platte wagen, uiteraard met paard ervoor!Ik lees in de brochure WoningbouwverenigingAlgemeen Belang 1912 - 1987 dat in 1953 devereniging in het molenkwartier de gelukkigebezitster werd van een moerasgebied dat totvuilnisstort diende! Ook moet er een vuilnis -stortplaats in het Beelaertspark geweest zijnachter het oude veilinggebouw. Welke stortplaatser het eerst was weet ik niet. Wellicht zijn er nogouderen die het zich kunnen herinneren. Laat jehoren, zou ik zeggen.In het voorste huis aan de poort, aan de Dorps -straat, had Jan Vink (de Vink) een schoenmakers -bedrijfje. Zijn knecht (tegenwoordig medewerkernatuurlijk) was Pleun Reeuwijk.

Mijn hele werkzame leven heb ik aan Nutriciagewijd. Na de MULO begonnen als kantoorklerken na mijn diensttijd bij de Marine werd ik alsenige Nutriciaan gevraagd om de administratiete automatiseren. Gegevens werden toenvastgelegd in ponskaarten en vervolgensgesorteerd en gecontroleerd. Het systeem heettetoen het hollerithsysteem (van IBM). Ik was toenhoofdoperator.Vanaf 1972 werd ik voorbereider van een grootcomputersysteem. In 1986 werd het systeemvervangen door pc's. Mijn baan kwam op de tocht.

‘Bode Peterman’en zijn vrouw met paard enbode wagen in de ‘poort’.

De toenmalige salarisadministrateur werd op65 jarige leeftijd ongeneeslijk ziek. Ik werdgevraagd voor de salarisadministratie en jawel,ook weer van handwerk naar automatisering.Een zeer boeiende en tijdrovende klus! Toen allesop de rails stond mocht ik in 1993 naar huis, ikwas toen 58 jaar. In september ben ik al weer 15 jaar thuis. Opwoensdagmorgen werk ik met enkele anderen inhet Nutricia Museum. Ook Leen Korbijn is daaractief. Leen woonde vroeger naast bakker Vander Heijden, midden in het dorp. Na de lagere school is hij naar de ambachtschoolgegaan, zo heette dat vroeger, en heeft eenprachtige carrière opgebouwd in de TechnischeDienst.Wij praten nogal eens ‘Benthuizens’ met elkaar.Enkele uitdrukkingen: “Een endje gunne kantdutop” of “gunterwijd”. Het stukje wat u nu leest,heb ik geschreven in samenspraak met Leen.

Dit is zo’n beetje mijn verhaal van ‘rondom demolen’. Er zijn vast en zeker nog oudereBenthuizenaren die ook veel herinneringenhebben, maar de idee niet hebben dat ze een enander op papier kunnen krijgen. Ook al zijn hetlosse flarden, er is altijd wel iemand die er eenverhaal van kan breien.Met een hartelijke groet,

Wim Mets


In de laatste oorlogsjaren 1944/45 werd hetdagelijks leven voor de mensen in de grotesteden in het westen steeds moeilijker. Door gebrek aan transport -de spoorwegenstaakten- raakten de kolen- en voedselvoorradenuitgeput, de mensen leden kou en honger. In Den Haag was het bovendien gevaarlijkgeworden, sinds de Duitsers in het Haagse Boseen V2 raket basis hadden aangelegd. Vaakmislukte een lancering, dan viel de raket terug, ofin een woonwijk, met doden en verwoesting totgevolg. Ook waren er nogal eens gerichteaanvallen vanuit Engelse vliegtuigen op Duitsedoelen in de stad en op de spoorlijn.Om al die redenen vonden veel ouders het beterom hun kinderen naar het platteland te latengaan, waar het veiliger leek en er nog genoegeten was. Ook mijn ouders namen die beslissingvoor hun vier kinderen. Dat moet moeilijk voorze geweest zijn, in die dagen wist je immers nietof je elkaar nog terug zouzien, de oorlog was nog involle gang. Later zou blijkenhoe wijs hun besluit wasgeweest: Wij woondendichtbij het Haagse Bos en datzou niet goed aflopen....Ik ging het eerste weg, omdatik vaak ziek was enondervoed raakte. Het adreshadden mijn ouders viavrienden, die familie warenvan dominee Bieshaar inBenthuizen. Mijn zusjes enbroertje zouden een maandlater naar Friesland gaan.

Op een koude januari morgen,met veel sneeuw, bracht mijnvader mij op de fiets, met eenkoffertje op de bagagedrageren ik op de slingerende slee erachter aan, naar Benthuizen.

Zo belandde ik, een stadskind van 11 jaar, in eendorp waar ik nog nooit was geweest, bij mensendie ik niet kende. En het ging meteen goed!De bakkersfamilie Van der Bijl, die mij zo gastvrijhad opgenomen, was een groot, gezellig gezin,een lieve vader en moeder met vijf kinderen:Clasien, Geerlof, Arie, Joop en Jannie.Naast hen woonden opa en opoe Van der Bijl entante Neeltje, die het postkantoor runde. Verder waren er nog twee interne bakkers -knechten, overdag aangevuld met één extra ennog een huishoudelijke hulp.Voor al die mensen moest gezorgd, gekookt,gewassen worden. Er was de bakkerij en dewinkel, het brood moest bezorgd, toen nog perbakfiets.Er werd in huize Van der Bijl vroeg opgestaan endoor iedereen hard gewerkt, er heerste bedrijvig -heid en er was voor mij altijd wel iets nieuws tezien of te beleven; alles anders dan bij ons thuis.

Vanaf de eerste dag warenJannie, de jongste van 13 jaar,en ik altijd samen, zesmaanden lang!Zij maakte me wegwijs inhuis en in het dorp, bekendmet haar vriendinnen enandere kinderen. Ze liet menooit in de steek.We deden karweitjes in huis,aardappels schillen bijvoor -beeld en dat waren er veelvoor al die mensen. Janniehad het me geleerd. We dedenboodschappen of bezorgdenbrood bij familie, we pastenwel eens even op de winkel.Dan mocht je mensen ‘ophongertocht’ een boterhamgeven. Elke dag sneed moederVan der Bijl een stapel, vaakkregen die mensen een bordeten.


Dierbare herinneringen1944 /1945In dit blad geven wij graag het woord aan personen die niet meer in ons dorp wonen, maar daar weldierbare herinneringen aan hebben. Louk Attema-van Vliet uit Den Haag is er een van. Zij werd in de Tweede Wereldoorlog in hetgezin van bakker Van der Bijl in de Dorpsstraat opgenomen. Eerder heeft zij al iets geschreven overdie tijd in het boekje Benthuizen 1940 - 1945, in 1985 uitgegeven door de Historische Kring. Op depagina’s 39 en 40 staat haar verhaal “Hongerkind in Benthuizen”. Het boekje -en ook de herdruk daarvan- is al heel lang uitverkocht. In een meer uitgebreid verhaalhaalt Louk weer herinneringen op aan die tijd.

We hoefden niet naar school, hadden veel tijd enverzonnen van alles! We maakten een ‘huisje’ opde meelzolder boven de oven, je voeten warenaltijd warm daar, we gingen schaatsen en laterfietsen, knapten een hoekje van de tuin op enspeelden in het hooi op de boerderij van één vanJannie’s vriendinnen.Op een keer klommen we in de oude, nugerestaureerde, molen naar boven. Jongenshaalden -om te plagen- de onderste ladder weg....Kortom, een onbezorgd en avontuurlijk leventje.De oorlog leek hier ver, je zag in Benthuizenweinig Duitse soldaten en geen overvalwagens, erwas geen razzia zoals ik die bij ons thuis hadmeegemaakt. Ik werd weer gezond en kwam goedop gewicht. Zo af en toe werd ik op de groteweegschaal in de bakkerij gezet!Op een dag werd dat kalme leventje even verstoord.Jannie en ik waren naar haar oom Jaap Spijkergefietst, hij woonde op de molen in de polder. Wegingen brood wegbrengen en we zagen rookwolkenin de verte. ‘s Avonds was er een rode vuurgloedaan de hemel: De branden na het vergissings -bombardement op Den Haag, 3 maart 1945.

De volwassenen wisten het al, maar ik begreep pasgoed wat er was gebeurd toen mijn vader- uitgeput als hij was - de volgende dag kwamvertellen dat onze woonwijk, het Bezuidenhoutwas getroffen, dat ook moeder nog leefde, maaralles van ons weg was.... Mijn ouders logeerdendaarna tijdelijk in Voorburg en ik bleef gewoon bijde familie Van der Bijl.Het werd voorjaar en we gingen fietsen en slootje-springen. Ook plukten we eens rode tulpen uit eenveld met gele; dachten wij de boer mee te helpen....Eind april vonden de voedseldroppings plaats;wat waren die vliegtuigen groot en dichtbij!En toen kwam eindelijk de bevrijding, 5 mei 1945,met feest en vreugdevuren; het einde van allenarigheid. Mijn ouders vonden nieuwe woon -ruimte en wilden hun gezin weer bij elkaarhebben. En zo was ik eind juni 1945 weer terug inde stad en op school. Dat moest wel wennen: InBenthuizen was ik een echt buitenkind opklompen geworden! Ik had het zo fijn gehad.Benthuizen lag nog, zonder nieuwbouwwijken,rondom in de groene weilanden, met sloten envaarten, dijken en molens: Hollands polder -landschap zoals het al eeuwen was geweest. Het begrip ‘Randstad’ bestond nog niet, niemandhad gehoord van horizonvervuiling of lucht -verontreiniging, het water in de sloten was schoonen helder.Toen besefte ik dat nog niet, maar nu koester ik deherinneringen aan die tijd en aan mijn verblijf bijde familie Van der Bijl; ze behoren tot de mooistevan mijn kinderjaren.

Louk Attema - van Vliet

6 november 1946: even terug in Benthuizen op de bruiloft van Clasien vander Bijl en Dick Buitenhuis. Op de voorgrond Louk van Vliet en Dien Verheul.


Anado b.v. kleinmeubelenVerkeersschool Bremmer b.v.Verkeersschool Bross b.v.Aannemingsbedrijf Gräper b.v.GB VastgoedG. B. HijdraJobarco b.v.Ir. S. V. Khandekar b.v.Groentekwekerij G. J. van der KooijVan Leeuwen Mechanisatie b.v.Aannemersbedrijf Van der Meer

Bloem- en interieurstyling Fleur Magnifique

Administratiekantoor W. Pos

Schoonmaakbedrijf Pos

Pos-Kaart

Aannemingsbedrijf Gebr. Schellingerhout

Shell ‘Servicepunt Benthuizen b.v.’

C. van Mourik Holding B.V.

Tuincentrum Van der Spek

Van Waaij b.v. Interieurverzorging

Kantoor Zaal

Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door:

BENTHUIZER TURFJES · 2018. 10. 5. · We verzamelen bij Het Molenhuis om 9.00 uur en vertrekken...

Documents

Transcript of BENTHUIZER TURFJES · 2018. 10. 5. · We verzamelen bij Het Molenhuis om 9.00 uur en vertrekken...