Bemestingsstrategie

Welke mogelijkheden zijn er ?

1

Bemesting en gewasgroei• Nutriëntenmanagement

– Tijdens groeiseizoen, korte termijn– Operationeel– Bemesting (deelpresentatie)

• Bemestingsplan (hoofdelementen N, P2O5, K2O)

• Bodemmanagement– Voor een goede bodemkwaliteit– Strategisch (langere termijn van 5-10 jaar)– Organische stof, vruchtwisseling, groenbemesters

2

Bodemkwaliteit (voorwaarden)

Bodemstructuur (deelpresentatie)– Geen slemp, storende laag e.d.

• Bodemgebonden ziekten en plagen– Geen plantparasitaire aaltjes, rhizoctonia e.d.

• Goede beworteling, vochtvoorziening, nutriënten beschikbaarheid voor het gewas

3

Mestbeleid N en P2O5

• Mestbeleid bepaalt jaarlijks in te zetten N en P2O5 op bedrijfsniveau

• Bodemkwaliteit nog belangrijker– Beschikbaarheid van nutriënten uit de bodem– Beperken van verliezen– Bemestingstechnieken verbeteren– Bemesting bedrijfsbreed plannen

4

BodemmanagementHoe kan ik dit verbeteren?• Beheer organische stof optimaliseren

(deelpresentatie)– OS-Balans

• Vruchtwisseling verruimen (deelpresentatie)– Bouwplan

• Grondbewerking – Timing– Rijpaden en minimale grondbewerking

5

Organische stof

• Chemisch effect– Mineralisatie van N, P2O5 en SO3

– Buffering (CEC) van kationen (NH4+, K+, Mg2+ enz.)

• Fysisch effect– Aggregaatstabiliteit (structuur)– Waterhuishouding (vochtbinding, waterinfiltratie)

• Biologisch effect

6

Organische stof balans

• Aanvoerposten:– Gewassen en gewasresten in bouwplan– Groenbemesters (optimale N-gift)– Organische mest en compost (N-verliezen)

• Afbraak compenseren, maar afbraaksnelheid van diverse factoren afhankelijk

• Rekenmodellen (NDICEA)

7

Vruchtwisseling

• Beheersen van groei remmende factoren:– Bodemgebonden plantparasitaire schimmels en

aaltjes

• Behoud van en verbeteren bodemvruchtbaarheid en benutting nutriënten– Rustgewassen geven minder bodemverstoring– Granen, suikerbieten verminderen uitspoeling

8

Vruchtwisseling knelpunten

• Geschiktheid van de bodem voor gewas• Verwacht saldo en afzetmogelijkheden• Benodigde arbeid en organisatie• Regiospecifieke omstandigheden, historie• Tegengestelde effecten bodemvruchtbaarheid

en bodemgezondheid• Machinepark

9

Vruchtwisseling conclusies

• Optimalisatie vruchtwisseling:– Positief effect bodemvruchtbaarheid (OS)– Positief effect bodemgebonden ziekten– Bijdrage aan verhoging nutriëntenbenutting– Bijdrage aan verlaging van emissies

10

Minimale grondbewerking

• Hooguit een zaaibedbereiding soms alleen de zaaivoor

• Enige jaren nodig voordat bodem is ingesteld• Geen aanwijzingen tot nu toe voor:

– Hogere opbrengst – Betere benutting – Lagere emissie

11

Vaste rijpaden d.m.v. GPS

• Sparen bodemstructuur tussen rijpaden – Hogere gewasopbrengst– N-benutting omhoog– N-emissie (N2O) omlaag

• Beperkt onderzoek lijkt aan te geven dat hogere opbrengst en betere benutting mogelijk zijn

12

NutriëntenmanagementHoe kan ik deze verbeteren?• Nutriëntengiften:

– De juiste hoeveelheid– Het juiste tijdstip (bijmestsystemen)– De juiste plaats (plaatsspecifiek, rij)– In de juiste vorm

• Gewasopname:– Beregening of irrigatie bij droogte

13

N-bijbemesting

• Geplande jaargift opdelen en het achtergehouden deel geven n.a.v. groeiseizoen

• Grondonderzoek (NBS-bodem)• Gewasonderzoek (bladsteeltjes, N-venster)• Gewassensoren (Cropscan, SPAD-methode)• Rekenmodellen

14

N-bijmestsystemen conclusies

• N-benutting in situaties met lage benutting (aardappelen op grond met een hoge NLV) is te verbeteren

• Let op risico opbrengstderving (droogte)• Rendement fertigatie (hoge investering ?)• Moet zo min mogelijk tijd vragen (sensoren?)

15

Plaatsspecifieke bemesting

• N-gift afstemmen op opbrengstpotentie (vocht en NLV)– Op basis van bodemsensoren (De Mol, EM38 e.d.)– Op basis van gewassensoren

• Near sensing (Yara-N-sensor, Cropcscan e.d.)• Remote sensing (vliegtuig of satelliet)

• Vertaalslag meting naar advies nog in ontwikkeling, we leren elke dag.

16

Gewassensing interpretatie lastig

• Verschil bovengrondse en ondergrondse biomassa (rooivruchten)

• Bodemparameters OS en indringings weerstand verklaren deel van variatie bovengrondse biomassa

• Biomassa wordt naast N ook door andere bodemkenmerken bepaald

17

Gewassensing conclusies

• Tot nu toe gericht op N-bijbemesting in aardappelen en graan

• Hogere N-benutting op basis van variatie in N-beschikbaarheid perceel nog theorie

• Plaatsspecifieke bemesting nog niet praktijkrijp

18

Rijenbemesting

• Algemeen uit onderzoek:– Evt. voordeel voor P groter dan voor N vanwege

immobiliteit P– Voordeel bij lage bodemvruchtbaarheid vaak

groter– Vooral effect bij grotere rijafstand, hoge behoefte

en zwakke beworteling– Effect beperkt tot begingroei (weinig wortels)

19

Rijenbemesting conclusies

• Kleine startgiften N en/of P bij grote rijafstand en/of beperkt wortelstelsel in theorie perspectiefvol

• Proeven geven aan:– Bij maïs duidelijk voordeel– Bij gangbare akkerbouwgewassen minder duidelijk

• Onderbouwing advies rijenbemesting nodig

20

N-beschikbaarheid

• N-min voorjaar• N-bijmestsystemen• N-bodem

– Geen goede indicator voor N-mineralisatie– Uitspoelingsgevoeligheid

• N-gewasresten– C/N-verhouding

21

Meststoffen keuze

• Type N-verbinding (NH4, NO3, N-organisch)

• Vorm (vast of vloeibaar)• N-beschikbaar uit meststof (langzaam of snel)

• Meststoffen en meststofsystemen– NH4-N + nitrificatieremmer (Entec)– Basisbemesting vloeibare NH4-N en bladvoeding

(Flex Fertilizer)

22

Meststoffenkeuze conclusies

• Nieuwe minerale meststoffen leiden vrijwel nooit tot hogere N- en/of P-benutting dan KAS of TSP of NP’s.

• Digestaat werking iets beter of vergelijkbaar aan drijfmest

• Mineralenconcentraat geeft gemiddeld hogere N-benutting dan onbewerkte mest

• Dikke fractie geeft een lagere N-benutting dan onbewerkte mest

23

stap korte omschrijving niveau

1 Wat is strategie? Focus op lange termijn (economie, bodemvruchtbaarheid/-gezondheid, milieu) bedrijf

2 bepaal behoefte aan werkzame N perceel en bedrijf

Wat is land-bouwkundig

3 nodig? bepaal behoefte aan P op basis van behoefte en strategie perceel en bedrijf

gewas- enbodem-

4 gericht bepaal behoefte EOS op basis van strategie perceel en bedrijf

(incl.strategie)

5 bepaal behoefte overige nutriënten perceel

6 Wat is wettelijk bepaal gebruiksruimte voor dierlijke mest, werkzame N en P bedrijf (op basis van perceelsinfo)

mogelijk?

7 Voorgenomen kies meststof, bepaal hoogte, tijdstip en wijze van toediening perceel en bedrijf

bemesting

8 Vastgestelde Evaluatie: ga na of bij keuzes in stap 7 wordt voldaan aan 1-6 perceel en bedrijfbemesting

Maatregelen zijn vooral interessant als landbouwkundige behoefte > wettelijke mogelijkheden. Nagaan op welk niveau beslissingen nodig zijn

Evaluatie maatregel

Conclusies• Een goed bodembeheer vormt de basis voor

een duurzame productie • Het is belangrijk daarover een weloverwogen,

strategische keuze te maken en daar meerdere jaren aan te werken.

• Stategische keuzes hebben veel meer impact dan overige operationele keuzes

• Voorbeeld: verruimen bouwplan heeft veel meer effect dan keuze meststof

Conclusies• Perspectiefvolle maatregelen voor het verhogen van de

benutting zijn:– Optimalisering vruchtwisseling– Teelt groenbemesters– Toepassing N-bijmestsystemen bij aardappelen– Toepassing rijenbemesting– Toepassing dunne fractie of mineralenconcentraat i.p.v.

onbewerkte mest • Maatregelen gericht op het verhogen van de benutting van

nutriënten zijn vooral interessant als landbouwkundige behoefte > wettelijke mogelijkheden

Flexibilisering gebruiksnormen

datum van presentatienaam spreker(s)

28

Mestbeleid N Huidig mestbeleid• Systeem met N-gebruiksnormenGediffentieerd naar • Grondsoort (klei, zand, löss en veen)• Gewas • Maximaal 170 kg N /ha uit dierlijke mest • Mestsoort (NWc voor dierlijke mest)

29

Differentiatie N normen huidig mestbeleid

• Consumptie- en pootaardappelen 3 categoriën (laag, overig en hoog)

• Suikerbieten en fritesaardappelen op klei– Resp 15 en 30 kg N/ha hogere norm bij:

• Resp. opbrengst hoger dan 75 en 50 ton/ha (3 jaren)• Rechtstreekse levering aan verwerkende industrie voor

menselijke consumptie

Mestbeleid P2O5

• Voor alle akkerbouwgewassen op alle grondsoorten

• Differentiatie naar Pw-klasse– Laag <36, gemiddeld en hoog >55

Extra norm voor fosfaatarme en fixerende gronden (Pw<25) 120 kg P2O5 per ha

Consquentie van flexibiliseren

• Flexibel is afwijken van generieke normVoorbeeld• Invoeren flexibele klasse• Stel de generiek norm is 100 kg N/ha en blijft

100 kg N/ha• 20% van de telers mogen 120 kg N/ha • Consequentie

– De norm voor 80% van de telers daalt naar 95 kg N/ha.

Factoren voor differentiatie, stikstof

• N-behoefte– Opbrengstniveau (nu enkel fritesaardappelen en suikerbieten)– N-leverend vermogen bodem

• Nmin-voorjaar• N-mineralisatie (Nog geen betrouwbare voorspelling voorhanden)

– Ras (gebeurt nu al bij aardappelen)

• Maatregelen (emissiebeperkend)– Soort en hoeveelheid mest– Vanggewassen– Bemestingstechniek– Oogstrestenmanagement (bijv. afvoer bietenblad)

• Uitspoelingsgevoeligheid perceel– Hydrologie– Grondsoort

Factoren voor differentiatie, fosfaat

• Fosfaatbehoefte– Gewas ( per gewas een norm) – Fosfaattoestand bodem (Pw klassen)– Opbrengstniveau

• Maatregelen– Bemestingstechniek

Meest voor de hand liggende vormen van flexibilisering

• Gebruiksnorm per gewas – Bij N is er al een norm per gewas– Bij P2O5 is mogelijk net als bij N

• Wordt gecompenseerd binnen bouwplan• Voegt dus niet veel toe

Meest voor de hand liggende vormen van flexibilisering

• Gebruiksnorm per opbrengstklasse– Op basis van historisch opbrengstniveau– Nadeel opbrengstregistratie– Handhaafbaarheid via verkoopbewijzen en

geteelde areaal• Complexe administratie

Meest voor de hand liggende vormen van flexibilisering

• Bodemvruchtbaarheid– is er al bij fosfaat (Pw klassen)– op basis van Nmin– voor de teelt (inspanningsverplichting) – of na de de teelt (resultaatverplichting)– nadeel

• Nmin is nogal variabel in de tijd• Extra bemonstering

Bedanktvoor uw aandacht

38