Beknopte Beknopte CommentaarCommentaar bij: bij:

Nut en Doelmatigheid van Begrotingsregels en Nut en Doelmatigheid van Begrotingsregels en onafhankelijke Begrotingsinstellingenonafhankelijke Begrotingsinstellingen

door door Luc Van Meensel (NBB)Luc Van Meensel (NBB)

BIOF-Studiedag “Begroting 2009” 5-12-08BIOF-Studiedag “Begroting 2009” 5-12-08

Paul Van Rompuy (K.U.Leuven)Paul Van Rompuy (K.U.Leuven)

1. Rules vs Discretion.1. Rules vs Discretion.

-Historiek : Kydland & Prescott (1977; Nobelprijs 2004); Barro -Historiek : Kydland & Prescott (1977; Nobelprijs 2004); Barro (1984)… e.a.. (1984)… e.a..

-Rules : -Rules : a prioria priori engagement ( engagement ( commitment =bindend contractcommitment =bindend contract) evt. ) evt. geconditioneerd door exogene gebeurtenissen geconditioneerd door exogene gebeurtenissen

(cyclische en andere schokken..) met evt. sancties.(cyclische en andere schokken..) met evt. sancties.

-Discretion : “belofte”… geen engagement en sancties.-Discretion : “belofte”… geen engagement en sancties.

-Regels ook nuttig voor “ -Regels ook nuttig voor “ benevolente overhedenbenevolente overheden” en uiteraard in ” en uiteraard in de benadering van de de benadering van de politieke economiepolitieke economie van het beleid van het beleid ( coalitieregeringen-disproportionele macht van kleine ( coalitieregeringen-disproportionele macht van kleine partners)=> partners)=> deficit biasdeficit bias en tijdsinconsistentie van het en tijdsinconsistentie van het budgettair beleid=>Kydland & Prescott..budgettair beleid=>Kydland & Prescott..

2. Geen ruimte voor discretionair 2. Geen ruimte voor discretionair Budgettair Beleid?Budgettair Beleid?

RegelsRegels :geen absolute “ :geen absolute “mustmust”: bijv.”: bijv.VSVS in de in de jaren ’90; jaren ’90; JapanJapan sinds 1975: sinds 1975: DuitslandDuitsland door door reputatie : 1970-2002;reputatie : 1970-2002;

Discretionair beleidDiscretionair beleid : aangewezen voor : aangewezen voor langelange termijn structurele objectieventermijn structurele objectieven : sociale : sociale zekerheid, fiscaal beleid, intergenerationele zekerheid, fiscaal beleid, intergenerationele rechtvaardigheid , micro-efficiëntie van het rechtvaardigheid , micro-efficiëntie van het overheidsapparaat en van de groeistimulerende overheidsapparaat en van de groeistimulerende uitgaven (infrastructuur, onderwijs , R&D… etc.: uitgaven (infrastructuur, onderwijs , R&D… etc.: vereisen ruim maatschappelijk draagvlak.vereisen ruim maatschappelijk draagvlak.

3 a.SGP: pro-cyclisch budgettair 3 a.SGP: pro-cyclisch budgettair beleidbeleid

3.b. Is het SGP immuun voor electorale cycli?

4. Electorale Budgettaire Cycli voor de Belgische 4. Electorale Budgettaire Cycli voor de Belgische federale Overheid?federale Overheid?

Aan de zijde van de primaire uitgaven : Aan de zijde van de primaire uitgaven : (zie (zie

grafiek 3 p.78):grafiek 3 p.78): 1999, 2003 en vooral in 1999, 2003 en vooral in 2007: reële groei meer dan 4%,BBP groei 2007: reële groei meer dan 4%,BBP groei 3%;3%;

Aan de ontvangstenzijde : moeilijker te Aan de ontvangstenzijde : moeilijker te detecteren ( grafiek 2, p. 77): detecteren ( grafiek 2, p. 77):

5. Begrotingsregels in Federale Staten. 5. Begrotingsregels in Federale Staten.

5.a : Algemeen5.a : Algemeen. . Disciplinerend effect van Disciplinerend effect van financiële markten op financiële markten op

deelstendeelsten is niet overtuigend : bijv. Berlijn en is niet overtuigend : bijv. Berlijn en Thüringen ontleenden in 2006 aan +/- 3.75 % Thüringen ontleenden in 2006 aan +/- 3.75 % (debt per capita in Berlijn is +/- 2.5 keer groter).(debt per capita in Berlijn is +/- 2.5 keer groter).

Bailing-out kanBailing-out kan (grond)wettelijk onmogelijk (grond)wettelijk onmogelijk worden gemaakt (worden gemaakt (VS: “insolvency wet voor VS: “insolvency wet voor lokale overheden”: Canada : lokale overheden”: Canada : geen federale geen federale waarborgwaarborg voor subfederale leningen) voor subfederale leningen)

5.b:Budgettaire Coördinatie5.b:Budgettaire Coördinatie – – Objectieven- Grondslag- SanctiesObjectieven- Grondslag- Sancties..

In Federale Landen op het vlak van de deelstaten In Federale Landen op het vlak van de deelstaten..

..

Land % sub-fed. Uitg*. Coördinatie Objectieven Grondslag SanctiesLand % sub-fed. Uitg*. Coördinatie Objectieven Grondslag Sancties

Canada 56.5 geen budg. evenw. Wet J.Canada 56.5 geen budg. evenw. Wet J.

VS 40.0 geen budg. evenw. Grondw. JVS 40.0 geen budg. evenw. Grondw. J

Duitsland 36.1 Ja , ISP golden rule Grondw. J.Duitsland 36.1 Ja , ISP golden rule Grondw. J.

België 34.0 Ja, ISP evenwicht (2010) Wet België 34.0 Ja, ISP evenwicht (2010) Wet wetwet

Oostenrijk 28.5 Ja, ISP evenwicht of + Wet F.Oostenrijk 28.5 Ja, ISP evenwicht of + Wet F.

Denemarken 57.8 Ja. Schuldlimiet +Denemarken 57.8 Ja. Schuldlimiet + Golden rule L.O. Wet F.Golden rule L.O. Wet F.

* * jaar 2001;jaar 2001;ISP = Intern Stabiliteitspact; J= juridisch verbod/ herstel ; F= financiële sanctie ISP = Intern Stabiliteitspact; J= juridisch verbod/ herstel ; F= financiële sanctie

Bron: Kopits,G. 2001,IMF Working Paper, n° 1/45,59-83 en CESifo Dice Report,2004,n°1,p.57Bron: Kopits,G. 2001,IMF Working Paper, n° 1/45,59-83 en CESifo Dice Report,2004,n°1,p.57

6. Budgettaire Regels in België: 6. Budgettaire Regels in België: a.realisaties (aanvulling)a.realisaties (aanvulling)

Entiteit I : 1994- 2003:Entiteit I : 1994- 2003:

Gemeenschappen en Gewesten : ’94-03Gemeenschappen en Gewesten : ’94-03

6.b. Budgettaire Regels in België : 6.b. Budgettaire Regels in België : vragenvragen

1. Beperkingen op de primaire uitgaven 1. Beperkingen op de primaire uitgaven niet niet geloofwaardiggeloofwaardig (reële groei): (reële groei):

’’99 : 1.5 % voor GO99 : 1.5 % voor GO 00 : 1.5 % voor FO + SZ00 : 1.5 % voor FO + SZ 01 : 1.5 % voor FO01 : 1.5 % voor FO 03 : 1.2 % voor FO excl. herinvesteringen in 03 : 1.2 % voor FO excl. herinvesteringen in

overheidsbedrijvenoverheidsbedrijven

SP 08-11: 1.9 % .SP 08-11: 1.9 % .

Grafiek 3: Grafiek 3: naleving in 2000 en 2002naleving in 2000 en 2002; ; “overshooting“overshooting” ” vooral in jaren met hoge BBP-groei ( 04,06,07)vooral in jaren met hoge BBP-groei ( 04,06,07)

6.b. Budgettaire Regels in België: 6.b. Budgettaire Regels in België: vragenvragen

2.Vermits schuldratio>60 % + reservevorming voor 2.Vermits schuldratio>60 % + reservevorming voor vergrijzing : middellange termijn toenemende vergrijzing : middellange termijn toenemende overschottenoverschotten1% in2011 ; quid “1% in2011 ; quid “automatische automatische stabilisatorenstabilisatoren” in 08-09….” in 08-09….

3.Toepasselijk op België ? 3.Toepasselijk op België ? vereist vereist asymmetrie tussenasymmetrie tussen tekortentekorten bij recessie en bij recessie en grotere overschottengrotere overschotten bij bij oplevende conjunctuur (dan strikte oplevende conjunctuur (dan strikte uitgavenbeheersinguitgavenbeheersing) ) recente ervaringen! recente ervaringen!

4.“golden rule4.“golden rule” denkbaar voor Gewesten? (=> Duitsland ” denkbaar voor Gewesten? (=> Duitsland en kritiek op deze regel). en kritiek op deze regel).

6.b. Budgettaire Regels in België: 6.b. Budgettaire Regels in België: vragenvragen

5.Is het niet wenselijk en noodzakelijk in 5.Is het niet wenselijk en noodzakelijk in aanvulling van de saldonorm een aanvulling van de saldonorm een minimumpeil (minimumpeil (conjunctuurgezuiverd en conjunctuurgezuiverd en structureelstructureel) voor het ) voor het primair saldoprimair saldo in te in te voeren voor de voeren voor de GOGO en specifiek voor en specifiek voor Entiteit IEntiteit I vermijdt het volledig gebruik vermijdt het volledig gebruik van rentebesparingen en noodzaakt van rentebesparingen en noodzaakt uitgavenbeheersing bij stijgende uitgavenbeheersing bij stijgende rentelasten (in % BBP).rentelasten (in % BBP).

6.b.Primair Saldo en Rentelasten6.b.Primair Saldo en Rentelasten

0

2

4

6

8

10

12

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

% B

BP

prim.saldo

rentlelasten

7. Coördinatie en Monitoring: HRF*7. Coördinatie en Monitoring: HRF*

*Bezorgdheid voor “nieuwe instellingen” *Bezorgdheid voor “nieuwe instellingen” inspireerde blijkbaar de wetgever om de inspireerde blijkbaar de wetgever om de “Afdeling …” in de “Afdeling …” in de bestaandebestaande HRF te situeren HRF te situeren i.p.v. een i.p.v. een nieuw wettelijk orgaannieuw wettelijk orgaan te creëren. te creëren.

Logistiek,Logistiek, administratiefadministratief ( voogdij-instantie) ( voogdij-instantie) gesitueerd in S.E.D. van FOD Financiën: ideaal gesitueerd in S.E.D. van FOD Financiën: ideaal qua qua onafhankelijkheid???onafhankelijkheid???

Quasi continue “Quasi continue “monitoring” en gegevens-monitoring” en gegevens-uitwisseling/overleguitwisseling/overleg vereist een vereist een permanentepermanente kern van hooggekwalificeerd personeelkern van hooggekwalificeerd personeel analoog statuut met analoog statuut met RekenhofRekenhof ondenkbaar?? ondenkbaar??

7. Coördinatie en Monitoring: HRF7. Coördinatie en Monitoring: HRF

Consolidatie rekeningen LO en Gewesten reeds Consolidatie rekeningen LO en Gewesten reeds aanbevolen door HRF: wenselijk en aanbevolen door HRF: wenselijk en noodzakelijk.noodzakelijk.

Zoals in andere Eurolanden worden fiscale Zoals in andere Eurolanden worden fiscale ontvangsten & BBP- groei ontvangsten & BBP- groei gemiddeld te gemiddeld te optimistisch ingeschatoptimistisch ingeschat kan met deze kan met deze systematische voorspellingsfouten ( if any) in de systematische voorspellingsfouten ( if any) in de SP’s rekening worden gehouden i.p.v. de SP’s rekening worden gehouden i.p.v. de gebruikelijke sensitiviteitsanalyse?gebruikelijke sensitiviteitsanalyse?