Behoefteonderzoek Talentontwikkeling 7 feb 2013

162
BEHOEFTEONDERZOEK TALENTONTWIKKELING

description

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling Rotterdam, Veldacademie

Transcript of Behoefteonderzoek Talentontwikkeling 7 feb 2013

BEHOEFTEONDERZOEK TALENTONTWIKKELING

BEHOEFTEONDERZOEK TALENTONTWIKKELINGMogelijkheden voor talentontwikkeling in de deelgemeente Prins Alexander

Gemeente Rotterdam Bureau Frontlijn

VOORWOORDVoor u ligt de rapportage van het Behoefteonderzoek Talentontwikkeling in Deelgemeente Prins Alexander. Gedurende een aantal maanden is door onderzoekers van Veldacademie een kwalitatieve inventarisatie uitgevoerd naar de behoefte aan voorzieningen voor talentontwikkeling voor jonge kinderen, en de achterliggende motivatie. Ten behoeve van de inventarisatie onder scholieren is een uniek lesprogramma ontwikkeld. Kinderen uit de groep en 6 en 7 van de basisschool werden wegwijs gemaakt in het onderwerp talent maar bovendien in de wondere wereld van de wetenschappelijk onderzoeker. De methode heeft een keur aan bruikbare data opgeleverd. Alhoewel in deze geen hoofddoelstelling, is de positieve respons op het lesprogramma dusdanig dat diverse deelnemende partijen naar een bredere en meer structurele toepassing genformeerd hebben. Dit met name wat betreft de mogelijkheid voor jongeren om zich actief in te leven in een bepaalde discipline, en als zodanig richting te kunnen geven in het keuzetraject voor vervolgopleidingen. Dit alles tegen de achtergrond van een groeiende mismatch tussen jongeren die van school komen en de bedrijfstakken die om geschikt personeel verlegen zitten. De bij het onderzoek betrokken ouders hebben diverse ideen voor vervolgtrajecten en samenwerkingen aangedragen, waaronder de link met (mensen uit) de praktijk. Veldacademie is in meerdere wijken betrokken bij woonservicegebieden en ziet kansen de gewenste participatie van senioren die uit de programmas aldaar naar voren komt te vergroten door koppeling aan de vraag naar lesprogrammas en de inzet op onder meer ambachten en techniekateliers vanuit de basisscholen. Veldacademie, Februari 2013

4

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

INHOUDSOPGAVEVOORWOORD INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN1 1.1 1.2 1.3 1.2 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 4 5 6 8

INLEIDINGTalentontwikkeling in Prins Alexander Methodiek en theoretisch kader Workshop basisscholen Ontdek elkaars Talent Respons enqute ouders 14 16 18 20

UITKOMSTEN PER TALENTLIJNUitkomsten enqute ouders Overzicht waardering aanbod door ouders Uitkomsten workshop kinderen Overzicht potentiele activiteiten kinderen Conclusies onderzoek per talentlijn 24 36 38 50 52

UITKOMSTEN PER WIJKHet Lage Land Nesselande Ommoord Oosterflank Prinsenland s Gravenland Zevenkamp Vergelijking participatie kinderen per wijk 56 68 80 92 104 116 134 146

BIJLAGEN LITERATUUR COLOFONBehoefteonderzoek Talentontwikkeling

150 160 161

5

SAMENVATTINGIn opdracht van deelgemeente Prins Alexander is een behoefteonderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor Talentontwikkeling onder basisschoolleerlingen en hun ouders. Context van de vraagstelling is de idee van een meritocratische samenleving waarin niet je afkomst maar je vaardigheden en inzet bepalen hoeveel kansen iemand heeft in het leven (Young, 1958). Om dit model te laten werken is het bieden van goed onderwijs en mogelijkheden buiten school om talenten te ontdekken en ontwikkelen van cruciaal belang. De deelgemeente wil in de periode 20132014 extra inzetten op talentontwikkeling om daarmee onnodige verschillen, bijvoorbeeld in opleiding door sociaal-economische herkomst, te verkleinen en tegelijkertijd relevante verschillen, bijvoorbeeld talent dat zich kan doorontwikkelen tot toptalent, te vergroten. In de verschillende wijken die de deelgemeente kent, is een kwalitatief behoefteonderzoek gehouden onder leerlingen uit de groepen 6 en 7 en ouders naar de vraag of kinderen voldoende mogelijkheden hebben om hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen. De voor de hand liggende vraag is op wat voor manieren de kinderen aan het ontdekken en ontwikkelen van hun talenten werken, of zij daar voldoende mogelijkheden voor hebben en wat mogelijk toegevoegd of verbeterd moet worden om dit te optimaliseren. De voor de hand liggende antwoorden zijn dat voetbal favoriet is, dat paardrijden op het verlanglijstje staat, dat ouders muziekles te duur vinden en dat er meer speeltuinen in de buurt gewenst worden, met een lichte variatie per wijk. De informatie die achter deze antwoorden schuilgaan zijn echter te halen uit de vraag hoe kinderen voor het eerst met hun favoriete hobby in aanraking zijn gekomen en wat de voornaamste redenen zijn dat ze (nog) niet doen wat ze graag willen doen. Door te kijken of er bijvoorbeeld een verschil bestaat tussen de antwoorden van kinderen die graag en veel sporten en die van kinderen die andere talentlijnen als favoriete hobby hebben aangegeven kan waar mogelijk achterhaald worden wat de randvoorwaarden en incentives zijn die tot de keuze voor het ontwikkelen van een bepaald talent leiden. De context die daarbij meespeelt is de realiteit van een groeiende mismatch tussen het profiel van jonge werkzoekenden en de vacatures op arbeidsmarkt. In beleidsdocumenten (Deelgemeente Prins Alexander, 2012) wordt onderscheid gemaakt tussen vijf verschillende talentlijnen: Sport en Bewegen, Kunst en Cultuur, Techniek en ICT, Wetenschap en Natuur en Communicatie en Taal.

De resultaten van het onderzoek zijn in dit rapport steeds uitgesplitst naar de hierboven genoemde talentlijnen. Ook is onderscheid gemaakt voor de verschillende wijken in Prins Alexander. De vraagstelling richt zich op drie aspecten, namelijk op het aanbod, het gebruik en de behoefte. 1) Wat doet de doelgroep op dit moment als het gaat om talentontwikkeling? 2) Wat is de waardering van dit aanbod? 3) In hoeverre is er behoefte aan meer mogelijkheden om talenten te kunnen ontwikkelen?

inventarisatie (aanbod)

waardering (gebruik)

wens (vraag)

6

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Middels een interactieve workshop die is ontwikkeld voor de groepen 6 en 7 zijn bijna 600 leerlingen in de rol van onderzoeker gekropen en hebben elkaar een enqute afgenomen over hobbys en talenten. Ook zijn 134 ouders bereikt middels een online enquteformulier. De meeste kinderen spelen met andere kinderen, spelen buiten, lezen of worden voorgelezen, lopen (wel eens) zelf naar school en maken gebruik van tv, computer en internet. Ook gaan ze wel eens naar de bibliotheek of de dierentuin. De activiteiten die het meest gedaan worden, zijn dus de activiteiten waar weinig voorzieningen voor nodig zijn. Op het gebied van Sport en Bewegen zijn veel kinderen actief en weet men het aanbod goed te vinden. Aanbod op het gebied van hutten bouwen, techniekateliers en natuurspeeltuinen weten veel ouders niet te vinden (vermoedelijk is het er niet of niet in de buurt). Paardrijden is de meest genoemde hobby die kinderen nog willen gaan doen, terwijl de meerderheid van de ouders aangeeft te verwachten dat hun kind nooit op paardrijden zal gaan.inventarisatie (aanbod)

Kinderen waarderen Sport en Bewegen het meest. Een ruime meerderheid geeft aan sport als lievelingshobby te hebben. Ook ouders weten het aanbod op het gebied van sport en bewegen te vinden en te waarderen, ook het aanbod qua kunst en cultuur is bekend, waarbij echter ook veel ouders aangeven dat er op cultureel gebied nog te weinig aanbod in de buurt is. In de andere talentlijnen speelt onbekendheid met het aanbod en de vindbaarheid daarvan een rol. Het lijkt er op dat scholen en buitenschoolse opvang een rol kunnen vervullen bij het in aanraking laten komen van kinderen met een breed scala aan mogelijkheden. Voor de vraag of dit bij kennismaking blijft spelen ouders, broertjes/zusjes en vriendjes of vriendinnetjes en de laagdrempeligheid van het aanbod een doorslaggevende rol. Volgens de ouders zit het grootste potentieel aan aanbod dat nog niet gebruikt wordt in culturele activiteiten (muziekles, theater, fotografie en media). Het aspect kosten noemen zij daarbij als belangrijkste drempel om van dat aanbod (nog) geen gebruik te maken. Gebrek aan bekendheid met subsidieregelingen speelt soms een rol. Bij de kinderen uit de focus op Sport en Bewegen zich ook in hun antwoorden op de vraag wat ze nog graag in de wijk zouden willen. De speeltuin staat in alle wijken bovenaan, daarna komen het voetbalveld, het zwembad en de bioscoop. Maar kinderen vinden het ook leuk om veel verschillende dingen te kunnen doen. Dit doen ze het liefst in een vertrouwde omgeving, zoals een buurthuis of BSO.wens (vraag)

Bij de kinderen die Techniek en ICT als lievelingshobby hebben opgegeven (zij doelen daarbij in vrijwel alle gevallen op de computer of spelcomputer) doet zich iets opvallends voor. Deze groep blijkt namelijk over de hele breedte substantieel minder actief dan de andere kinderen, terwijl omgekeerd bijna iedereen wel van computer en spelcomputer gebruik maakt. De computer als leukste hobby lijkt daarmee een signaalfunctie te vervullen voor kinderen die niet op een buitenschoolse activiteit zitten. In het algemeen geldt dat buurthuizen en bibliotheken goed bekend zijn bij de waardering leerlingen en ook worden gewaardeerd. (gebruik) Buurthuizen worden daarbij ook vaak als locatie genoemd voor nieuwe activiteiten. In het Lage Land wordt het buurthuis momenteel erg gemist omdat deze gesloten is. In Ommoord wordt de aangekondigde sluiting van de bibliotheek als groot gemis ervaren.

Ouders zien veel heil in techniekateliers, ambachten en natuurspeeltuinen in de buurt. Ook zoeken ze naar praktische oplossingen om bijvoorbeeld de combinatie van buitenschoolse opvang en sport of muziek op niveau mogelijk te maken. (Naschoolse) activiteiten op en rond school wordt door veel ouders als ideaal genoemd. Hierin kunnen mogelijk kansen benut worden om kinderen kennis te laten maken met aanbod op het terrein van techniek en ambacht.

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

7

CONCLUSIES EN AANBEVELINGENinventarisatie (aanbod)

Wat doet de doelgroep op dit moment als het gaat om talentontwikkeling?

signaalfunctie te vervullen voor kinderen die niet op een buitenschoolse activiteit zitten. Welke wegen bewandelt men, welke aanbieders worden benaderd, welke communicatiekanalen gebruikt men? 86% van de ouders vindt dat kinderen via school in aanraking moeten komen met mogelijkheden voor talentontwikkeling. 60% gaat ook zelf op zoek en de helft van de respondenten ziet heil in informatiefolders op school, in de bibliotheek etc. De meeste kinderen zeggen dat ze zelf iets leuk vonden en vervolgens met die hobby zijn begonnen. Daarbij geven ze vaak niet aan hoe ze hebben ontdekt dat ze iets leuk vonden. Als tweede meest genoemde reden om met een hobby te gaan beginnen wordt gemeld dat ze er via ouders, vriendjes of vriendinnetjes mee in aanraking zijn gekomen. Voor 18% geldt dat ze de hobby op tv hebben gezien en slechts 11% geeft als reden aan dat ze het voor het eerst op school hebben gedaan. School is ook de minst genoemde plek om nieuwe dingen te gaan doen. Hierin verschilt het verwachtingspatroon van ouders en kinderen. Het lijkt erop dat de school wel de plek kan zijn waar kinderen in aanraking komen met nieuwe hobbys, maar dat deze kennismaking nog niet doorslaggevend is voor de vraag of kinderen ook de hobby gaan beoefenen.

Wat is de bekendheid met het bestaande aanbod in de deelgemeente en eventueel buiten de deelgemeente? Tijdens de groepsgesprekken in de klassen is voor een aantal aanwezige voorzieningen bij de leerlingen gepolst of zij hier bekend mee zijn. In het algemeen geldt dat leerlingen en ouders goed kunnen benoemen wat er in de wijk te doen is. Daarbij is een onderscheid tussen de verschillende talentlijnen. Op het gebied van sport en cultuur kennen de meeste ouders het aanbod wel, maar in de talentlijnen Techniek en ICT, Wetenschap en Natuur en Communicatie en Taal geeft 1/5 tot een kwart van de ouders aan geen idee te hebben waar ze dit aanbod kunnen vinden. In hoeverre wordt gebruik gemaakt van dat aanbod? De talentlijnen Sport en Bewegen, Kunst en Cultuur en Techniek en ICT worden door veel kinderen beoefend. De talentlijnen Wetenschap en Natuur en Communicatie en Taal worden veel minder beoefend. Op het gebied van hutten bouwen, techniekateliers en natuurspeeltuinen wordt echter ook vaak genoemd dat dit aanbod ontbreekt. De aard van het onderzoek draagt eraan bij dat vooral het gewaardeerde aanbod en het ontbrekende aanbod in beeld komen. Voor een correct antwoord op deze vraag zal een uitgebreidere inventarisatie van het aanbod moeten worden gedaan in combinatie met een netwerkanalyse. Voor een vervolgonderzoek kan dit een goede aanvulling zijn. Bij de kinderen die Techniek en ICT als lievelingshobby hebben opgegeven (zij doelen daarbij in vrijwel alle gevallen op de computer of spelcomputer) doet zich iets opvallends voor. Deze groep blijkt namelijk over de hele breedte substantieel minder actief dan de andere kinderen, terwijl omgekeerd bijna iedereen wel van computer en spelcomputer gebruik maakt. De computer als leukste hobby lijkt daarmee een8 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Wat doet de doelgroep op dit moment als het gaat om talentontwikkeling? De meeste kinderen spelen met andere kinderen, spelen buiten, lezen of worden voorgelezen, lopen (wel eens) zelf naar school en maken gebruik van tv, computer en internet. Ook gaan ze wel eens naar de bibliotheek of de dierentuin. De activiteiten die het meest gedaan worden, zijn dus de activiteiten waar weinig voorzieningen voor nodig zijn. Op het gebied van Sport en Bewegen zijn veel kinderen actief en weet men het aanbod goed te vinden. Aanbod op het gebied van hutten bouwen, techniekateliers en natuurspeeltuinen weten veel ouders niet te vinden (vermoedelijk is het er niet in de buurt).

waardering (gebruik)

Wat is de waardering van dit aanbod?

Wat is de waardering van het bestaande aanbod in de deelgemeente en eventueel buiten de deelgemeente? De waardering van het aanbod verschilt per wijk. In hoofdstuk 3 van dit rapport wordt per wijk aangegeven hoe ouders en kinderen tegen dit aanbod aankijken en zijn per wijk conclusies geformuleerd voor zowel ouders als kinderen. De waardering verschilt vanzelfsprekend ook per talentlijn. Daarbij geldt in grove lijnen dat op het gebied van Sport en Bewegen veel te doen is, bij Kunst en Cultuur de kosten een belemmering vormen, terwijl op het gebied van Techniek en ICT en Wetenschap en Natuur nog aanbod ontbreekt of onvindbaar is. Het aanbod buiten de deelgemeente is niet in kaart gebracht, wel wordt door sommige ouders en kinderen verwezen naar bijvoorbeeld cultuuraanbod in het centrum, de bibliotheek in Capelle aan den IJssel en verschillende sportverenigingen in de omgeving. In het algemeen geldt dat de buurthuizen en bibliotheken goed bekend zijn bij de leerlingen en ook worden gewaardeerd. Buurthuizen worden ook vaak als locatie genoemd voor nieuwe activiteiten. In het Lage Land wordt het buurthuis momenteel erg gemist omdat deze gesloten is. In Ommoord wordt de aangekondigde sluiting van de bibliotheek als groot gemis ervaren. Wat is de rol van ouders en leerkrachten bij het ondersteunen van jeugd om talenten te ontwikkelen? Hier ligt een onderscheid in de verschillende fasen van de talentontwikkeling. Kinderen geven zelf zelden aan dat zij op hun favoriete hobby zijn gegaan omdat zij dit op school hebben gedaan. Ouders daarentegen hebben hoge verwachtingen van de school als plek waar hun kinderen verschillende talentlijnen kunnen ontdekken. Het lijkt er daarom op dat scholen en buitenschoolse opvang een rol kunnen vervullen

bij het in aanraking laten komen van kinderen met een breed scala aan mogelijkheden, maar dat de keuze om in dat aanbod door te groeien (de fasen verdiepen, bekwamen en mogelijk verzilveren) op andere motieven gebaseerd is. In dit laatste ligt een grote rol in de omgeving van het kind: ouders, broers en zussen, vriendjes en vriendinnetjes, wat zij op tv zien en de laagdrempeligheid van het aanbod.

Wat is de waardering van dit aanbod? Kinderen waarderen Sport en Bewegen het meest. Een ruime meerderheid geeft aan sport als lievelingshobby te hebben. Ook ouders weten het aanbod op het gebied van sport en bewegen te vinden en te waarderen, ook het aanbod qua kunst en cultuur is bekend, waarbij veel ouders vinden dat het aanbod op dat gebied ontoereikend is. In de andere talentlijnen speelt onbekendheid met het aanbod en de vindbaarheid daarvan een rol. Buurthuizen en bibliotheken zijn bekend en worden graag gebruikt.

wens (vraag)

In hoeverre is er behoefte aan meer mogelijkheden om talenten te (kunnen) ontwikkelen?

Wat is er nodig om bestaand aanbod (beter) te benutten, of wat zijn redenen dat men geen gebruik maakt van dat aanbod? Volgens de ouders zit het grootste potentieel aan aanbod dat nog niet gebruikt wordt in culturele activiteiten (muziekles, theater, fotografie en media). Het aspect kosten noemen zij daarbij als belangrijkste drempel om van dat aanbod (nog) geen gebruik te maken. Voor andere ouders is de afstand tot cultureel aanbod te groot (in het centrum) of zijn de tijdstippen bezwaarlijk.

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

9

Ook een aanzienlijk potentieel zit volgens de ouders in het niet-digitale deel van de technische activiteiten (klussen, figuurzagen en hutten bouwen). Daarbij spelen kosten amper een rol, maar worden de afwezigheid van vriendjes of vriendinnetjes die hetzelfde doen en een gebrek aan tijd genoemd. Een kwart van de ouders geeft aan niet te weten waar ze dit aanbod zouden moeten vinden. Kinderen geven aan dat een gebrek aan tijd de voornaamste reden is om iets niet te doen. Aandacht zou dan moeten gaan naar de afweging die gemaakt wordt tussen verschillend aanbod en de redenen waarom dingen niet te combineren zijn. Door sommige werkende ouders wordt bijvoorbeeld aangegeven dat het vervoer van de buitenschoolse opvang naar de sportvereniging of een muziekles een belemmering vormt. Wanneer ouders zelf niet in de mogelijkheid zijn de kinderen heen en weer te rijden valt daarmee een activiteit af. In Nesselande geven ouders aan bereid te zijn te betalen voor dit vervoer of voor extra activiteiten op de buitenschoolse opvang. Ouders uit Zevenkamp stellen voor om herintreders als chauffeurs in te zetten om dit probleem te verhelpen. In samenhang met voorgenoemde wordt aanbod in en om school (maar buiten schooltijd) vaak als ideaal genoemd. Gebrek aan bekendheid met regelingen om bezwaren zoals te hoge kosten weg te nemen kunnen ook een rol spelen. In het Lage Land was geen van de respondenten bekend met het Jeugdsportfonds of met de Stichting Leergeld. Wat is er verder nog nodig om jeugd talenten te laten ontdekken? Door zowel ouders als kinderen wordt het in aanraking komen met nieuwe activiteiten als wenselijk omschreven. Daarbij wordt gedacht aan workshops of proeflessen op school, op de buitenschoolse opvang en in buurthuizen. Sommige ouders leggen daarbij de link met de praktijk. Indien we talentontwikkeling zien in het perspectief van beroepskeuze en arbeidsmarkt en leerlingen ook willen laten zien dat ergens goed in zijn ook kan bijdragen aan wat je later allemaal kunt worden is dit geen gekke gedachte. De talenten op het gebied van sport, muziek en dans en de vaardigheden die men op school opdoet (lezen en schrijven, rekenen, sociale vaardigheden) zouden dan uitgebreid kunnen worden met workshops of projecten die verbredend en mogelijk motiverend werken in het ontdekken van talenten en de toepassing daarvan.10 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Wat is er nodig om ouders en leerkrachten (meer) te activeren om jeugd hierin te ondersteunen? De ouders die op de enqute gereageerd hebben zijn zich vaak erg bewust van het belang van talentontwikkeling voor hun kinderen. Zij zien daarbij vaak praktische bezwaren en belemmeringen waardoor hun kinderen niet alles kunnen doen wat zij willen doen. Voor zowel ouders als leerlingen geldt dat de link met de beroepspraktijk in algemene zin (ontwikkelen van vaardigheden) wel, maar in specifieke zin (in aanraking komen met ambachten en beroepen) (nog) niet gelegd wordt. Bewustwording hiervan bij ouders en op school of op de buitenschoolse opvang enerzijds en het in contact brengen van leerlingen met ambachten en mensen uit de verschillende hoeken van de praktijk anderzijds, kan ertoe bijdragen dat ouders en leerkrachten de kinderen meer zullen ondersteunen in het ontdekken en ontwikkelen van hun eigen talenten. In hoeverre is er behoefte aan meer mogelijkheden om talenten te (kunnen) ontwikkelen? Uit het onderzoek in de verschillende wijken komt duidelijk naar voren dat er wel degelijk een behoefte bestaat onder kinderen en hun ouders. De antwoorden op de vragen wat kinderen willen gaan doen, wat de reden is dat ze dit nog niet doen, welke dingen te ver weg zijn en wat ze vinden dat er bij moet komen in de buurt zijn per wijk in dit onderzoek genventariseerd en weergegeven. Bij de kinderen komt de focus op Sport en Bewegen ook naar voren in hun antwoorden op de vraag wat ze nog graag in de wijk zouden willen. De speeltuin staat in alle wijken bovenaan, daarna komen het voetbalveld, het zwembad en de bioscoop. Maar kinderen vinden het ook leuk om veel verschillende dingen te kunnen doen. Dit doen ze het liefst in een vertrouwde omgeving, zoals een buurthuis of BSO. Ouders willen barrires wegnemen om meer opties mogelijk te maken en zien graag techniekateliers, ambachten en natuurspeeltuinen in de buurt. De behoefte aan (naschoolse) activiteiten in en om school wordt door veel ouders genoemd. Ook zoeken veel ouders naar praktische oplossingen om meer combinaties mogelijk te maken en in sommige gevallen de link te slaan met andere maatschappelijke opgaven. Een aantal van deze suggesties nodigt uit tot nadere uitwerking.

Aanbevelingen: - Zet in op verbreding van (en bekendheid met) het aanbod. Stimuleer juist de talentlijnen Techniek en ICT, Wetenschap en Natuur en Communicatie en Taal. Gebruik de school en buitenschoolse opvang (BSO) als plek voor de fase van kennismaking met uiteenlopende mogelijkheden voor talentontwikkeling. - Maak ook ouders bekend met deze brede mogelijkheden en de vindbaarheid ervan. Zij spelen een cruciale rol in de fasen na de (eerste) kennismaking. - Onderzoek de financile drempels voor aanbod op het gebied van kunst en cultuur. Breid het aanbod op het gebied van techniek, vakmanschap en natuur uit en zorg waar nodig voor een betere ontsluiting van dit aanbod. - De link met (mensen uit) de praktijk kan er toe bijdragen dat kinderen meer vaardigheden als te ontwikkelen talenten gaan zien en de relatie leggen met wat ze later willen worden. - Activiteiten in en om school (maar buiten schooltijd) worden door veel ouders gewaardeerd, mede in verband met halen en brengen. - Onderzoek de combinatie school / BSO en talentontwikkeling, zowel qua logistiek (sporten of cultuur op een bepaald niveau is niet meer met BSO te combineren) als qua inhoud. 1

Vervolgvragen onderzoek: Dit (vraaggestuurd) behoefteonderzoek heeft zich gericht op te verbeteren of toe te voegen aanbod. Om het aanwezige huidige aanbod te evalueren kan in aanvulling hierop een uitgebreidere inventarisatie van het aanbod worden uitgevoerd in combinatie met een netwerkanalyse. Op die manier kan een (aanbodgestuurd) evaluatieonderzoek vorm krijgen als uitbreiding van de door ons verkregen data. (thematisch kwalitatief onderzoek) In het onderzoek is gesignaleerd dat sommige talentlijnen vanzelf bij kinderen en ouders naar voren komen maar dat voor andere activiteiten aanleidingen en randvoorwaarden nodig zijn. Kennis over de precieze werking hiervan kan bijdragen aan het mogelijk beter stimuleren van andere talentlijnen dan sport en muziekles. Hoe is precies de wisselwerking tussen school, ouders, vriendjes en vriendinnetjes en de laagdrempeligheid van het aanbod om van de kennismakingsfase over te gaan naar het oefenen en bekwamen in een talent? (kwalitatief onderzoek als multiple case study) Wat zou de wisselwerking kunnen zijn tussen gemotiveerde basisschoolleerlingen en mensen uit verschillende delen van de praktijk/maatschappij? Welke bijdrage kunnen zij wederzijds leveren aan het ontdekken en ontwikkelen van talenten, aan het bijdragen aan maatschappelijke opgaven en aan het bestrijden van de groeiende mismatch tussen werkgelegenheid en werkzoekenden? (verkennende studie en beleidsonderzoek) Om te testen of het vergroten van aanbod binnen bepaalde talentlijnen op scholen bijdraagt aan de keuzes die kinderen maken zou de in dit behoefteonderzoek verkregen informatie gecombineerd kunnen worden met een inventarisatie van het aanbod op scholen en bij buitenschoolse activiteiten. Is het zo dat kinderen op scholen waar meer en breder aanbod is op het vlak van techniek, taalonderwijs, wetenschap en natuur zich ook breder interesseren? (inventarisatie en vergelijkend kwantitatief onderzoek)

1

Kan buitenschoolse opvang meer zijn dan spelen? Moet een schooltuintje een stuk land met een hek eromheen zijn of kunnen kinderen onder begeleiding meewerken aan vergroening en onderhoud van de openbare ruimte? Kunnen in een techniekwerkplaats vogelhuisjes gemaakt worden voor in een park of plantsoen? Kunnen kinderen spaghettibruggen bouwen en testen onder begeleiding van studenten? Kunnen leerlingen die dat leuk vinden het onderzoek naar de talenten en hobbys van medeleerlingen op school doorzetten? Kunnen leerlingen leren (elkaars) banden plakken? Kunnen kinderen meehelpen met kleine klusjes in seniorencomplexen? Kunnen ervaren vakmensen die zelf om wat voor reden dan ook niet meer werkzaam zijn een inspirerende en begeleidende rol hebben in het in aanraking laten komen met deze talentlijnen?

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

11

INLEIDING

1.1 TALENTONTWIKKELING IN PRINS ALEXANDERTerwijl de rest van Nederland vergrijst, verjongt Rotterdam. Rotterdam is niet alleen een stad van problemen, ook van onbenutte talenten kopt het gemeentebestuur in haar coalitieakkoord (Gemeente Rotterdam, 2010). Er is in de stad meer schooluitval dan in andere grote steden en het onderwijsniveau blijft achter. Daarbij is een groeiende mismatch tussen vraag en aanbod: schoolverlaters hebben niet de juiste specialisaties om de vacatures te vullen waar het meeste werk in is. De deelgemeente Prins Alexander wil in de periode 2013-2014 extra inzetten op talentontwikkeling. Talentontwikkeling staat daarbij voor alle activiteiten waarbij talent wordt beschouwd als middel om een stevige positie te verwerven in de samenleving. Ook als talentontwikkeling uiteindelijk niet leidt tot betaald werk, maar wel tot versterking van sociale en persoonlijke competenties, is zij van betekenis voor de zelfredzaamheid (Deelgemeente Prins Alexander, 2012 [1]). Om te achterhalen op welke punten moet worden genvesteerd om kinderen beter in staat te stellen hun talenten te ontdekken en ontwikkelen is dit behoefteonderzoek uitgevoerd. De Deelgemeente Prins Alexander vindt het belangrijk dat kinderen voldoende mogelijkheden hebben om hun eigen talenten te ontdekken en te ontwikkelen. Context van de vraagstelling is de idee van een meritocratische samenleving (Young, 1958) waarin niet je afkomst maar je vaardigheden en inzet bepalen hoeveel kansen iemand heeft in het leven.2 Om dit model te laten werken is het bieden van goed onderwijs en de mogelijkheden buiten school om talenten te ontdekken en ontwikkelen van 2 In Nederland wordt het meritocratisch model vaak impliciet - als gangbaar ideaal gehanteerd. Toch constateert de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) in het rapport Nieuwe ronde, nieuwe kansen (RMO, 2011) dat hoger- en lager opgeleiden nauwelijks contact met elkaar hebben. Hogeropgeleiden trekken zich terug in de eigen groep, hun kinderen zitten op de algemeen bijzondere scholen, op gymnasia, op de hockeyclub, Daardoor hebben de kinderen van hogeropgeleiden nog altijd meer kansen (ook door netwerk en opvoeding) dan kinderen van lageropgeleiden. Wat hierdoor dreigt te ontstaan is wat een nieuwe klassenmaatschappij of horizontale verzuiling wordt genoemd.14 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

cruciaal belang. Het doel is dan ook om onnodige verschillen, bijvoorbeeld in opleiding door sociaaleconomische herkomst, te verkleinen en tegelijkertijd relevante verschillen, bijvoorbeeld talent dat zich kan doorontwikkelen tot toptalent, te vergroten. (Gemeente Rotterdam, 2010)

1.1 | Kinddichtheid per wijk.

Bron: COS, 2012

In de notitie Het beste uit jezelf halen. Uitgangspunten voor het investeringsprogramma talentontwikkelingen in Prins Alexander wordt expliciet als uitgangspunt gesteld dat talenten evenredig zijn verdeeld over de bevolking. De wijk waar je woont en de plaats waar je bent geboren zeggen niets over de talenten die je hebt. Talent is een eigenschap van individuen. (Deelgemeente Prins Alexander, 2012 [1]) Uit eerdere rapporten van ondermeer de GGD blijkt dat kinderen in de deelgemeente Prins Alexander minder vaak zelf naar school lopen of fietsen dan in Rotterdam als geheel. Ook zijn er minder veilige speelplekken en te weinig vriendjes of vriendinnetjes in de buurt om mee buiten te spelen. Dit leidt er bijvoorbeeld in de wijk het Lage Land toe dat kinderen minder vaak buitenspelen.

1.3 | Zelf kunstzinnig bezig zijn per wijk.

Bron: COS, 2012

1.2 | Migratie gezinnen per wijk.

Bron: COS, 2012

In sommige Rotterdamse wijken, ook die in Prins Alexander, hebben niet alle kinderen en jongeren evenveel kansen om hun talenten te beproeven en te ontwikkelen. Ze krijgen van huis uit minder ervaringen waarmee ze kunnen ontdekken waar ze goed in zijn. Ook hun woonwijk kan een rol spelen, bijvoorbeeld als ze er niet kunnen meedoen aan activiteiten omdat ze over het hoofd gezien of onderschat worden. Een voorwaarde voor talentontwikkeling op wijkniveau is dat de kansenstructuur stevig is en kinderen en jongeren prikkelt om mee te doen. (Deelgemeente Prins Alexander, 2012 [1]) Talentontwikkeling raakt daarmee aan het thema Kindvriendelijke Wijken (KIWI): hebben kinderen in de buurt voldoende mogelijkheden om zichzelf te ontplooien, is er veel aanbod in de buurt en is dit aanbod (zelfstandig) te bereiken? Dit behoefteonderzoek heeft als doel inzicht te verkrijgen in wat er (aanvullend) nodig is om talenten te ontdekken, het aanbod te benutten en wat er nog ontbreekt in de kansenstructuur.

1.4 | Bezoek Lokaal Cultureel Centrum per wijk.

Bron: COS, 2012

1.5 | Bezoek culturele voorstellingen per wijk.

Bron: COS, 2012

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

15

EN 1.2 METHODIEK THEORETISCH KADERDe voor de hand liggende vraag is op wat voor manieren de kinderen aan het ontdekken en ontwikkelen van hun talenten werken, of zij daar voldoende mogelijkheden voor hebben en wat mogelijk toegevoegd of verbeterd moet worden om dit te optimaliseren. Vragen die achter deze voor de hand liggende vragen schuilgaan zijn hoe kinderen voor het eerst met hun favoriete hobby in aanraking zijn gekomen en wat de voornaamste redenen zijn dat ze iets niet doen wat ze misschien wel zouden willen doen. We hebben ervoor gekozen dit onderzoek zowel onder de directe betrokkenen te houden (leerlingen van de basisschool) als onder de ouders van deze leerlingen. Daarmee hopen we niet alleen een goed beeld te krijgen van de wensen en behoeften van de doelgroep maar ook van de beweegredenen en de randvoorwaarden waarbinnen het aanbod gevonden, gebruikt en gewaardeerd kan worden. Het onderzoek richt zich op kinderen uit de bovenbouw van het basisonderwijs en de ouders of opvoeders van de hele doelgroep (0 t/m 16 jaar). Daarbij inventariseren we het aanbod, de waardering en de resterende vraag naar mogelijkheden voor talentontwikkeling in de verschillende wijken van deelgemeente Prins Alexander. We hebben daarbij om praktische overwegingen s Gravenland van Prinsenland losgekoppeld en de resultaten samengevoegd met Kralingseveer. Er is onderscheid aan te brengen in de verschillende fasen waarin iemand zijn talent ontwikkelt. Gesproken wordt over vier fasen: Kennismaken, verdiepen, bekwamen en verzilveren. (Deelgemeente Prins Alexander, 2012 [1]). Dit behoefteonderzoek richt zich op het aanbod voor fasen 1 en 2, kennismaken en verdiepen, vanuit de overweging dat dit het aanbod is dat in de buurt aanwezig moet zijn. Van de verschillende gebieden waarop kinderen talenten kunnen hebben is een onderverdeling gemaakt naar vijf Talentlijnen met de hiernaast weergegeven beschrijving. (bron: Deelgemeente Prins Alexander, 2012 [1])

SPORT EN BEWEGENKinderen en jongeren doen kennis en bewustzijn op van sport, beweging en factoren die van invloed zijn op lichaam en gezondheid. Ze ontwikkelen sportieve vaardigheden en gebruiken die als sporter of sportbegeleider.

KUNST EN CULTUURKinderen en jongeren doen kennis op van meerdere uitdrukkingsmogelijkheden en kunstuitingen. Ze ontwikkelen hun creativiteit en gebruiken die op artistiek en muzikaal gebied.

TECHNIEK EN ICTKinderen en jongeren ontwerpen, onderzoeken en werken met nieuwe technologieen. Toegevoegd: Ze ontwikkelen hun technisch-didactische vaardigheden (beta) en oefenen in het fysiek en ruimtelijk maken.

WETENSCHAP EN NATUURKinderen en jongeren tellen en rekenen (wiskunde). Ze maken gebruik van onderzoeksmethodes. Ze herkennen samenhang, maken probleemanalyses en komen met oplossingen. Toegevoegd: ze zijn bekend met de natuur en dieren.

COMMUNICATIE EN TAALKinderen en jongeren doen kennis op van taal-, media- en communicatietechnieken. Ze weten hoe ze die kunnen gebruiken als ondernemer en organisator. Toegevoegd: kinderen kunnen zich uiten in woord en schrift.

16 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

We hebben de onderzoeksvragen herschreven naar een driedeling op inventarisatie (aanbod), waardering (gebruik) en wens (vraag). 1) Wat doet de doelgroep op dit moment als het gaat om talentontwikkeling? Wat is de bekendheid met het bestaande aanbod in de deelgemeente en eventueel buiten de deelgemeente? In hoeverre wordt gebruik gemaakt van dat aanbod? Welke wegen bewandelt men, welke aanbieders worden benaderd, welke communicatiekanalen gebruikt men? 2) Wat is de waardering van dit aanbod? Wat is de waardering voor het bestaande aanbod in de deelgemeente en eventueel buiten de deelgemeente? Wat is de rol van ouders en leerkrachten bij het ondersteunen van jeugd om talenten te ontwikkelen?

3) In hoeverre is er behoefte aan meer mogelijkheden om talenten te kunnen ontwikkelen? Wat is er nodig om bestaand aanbod (beter) te benutten, of wat zijn redenen dat men geen gebruik maakt van dat aanbod? Wat is er verder nog nodig om jeugd talenten te laten ontdekken? Wat is er nodig om ouders en leerkrachten (meer) te activeren om jeugd hierin te ondersteunen? De uiteindelijke optelsom van deze drie aspecten moet inzicht verschaffen in welke vormen van aanbod toegevoegd, verbeterd en beter vindbaar gemaakt moeten worden en welk aanbod al gebruikt, gevonden en gewaardeerd wordt. Om zowel inzicht in de causale verbanden als de praktische toepasbaarheid te vergroten zijn de resultaten van het onderzoek gesorteerd naar talentlijn en naar wijk.

inventarisatie (aanbod)

waardering (gebruik)

wens (vraag)

- leefveldenkaarten inventarisatie - focusgroepgesprekken - netwerkanalyse - gesprekken met organisaties

- focusgroepgesprekken - ouderenqutes - interviews leerlingen

- focusgroepgesprekken - ouderenqutes - interviews leerlingen

verbeteren

inventarisatie (aanbod)

ideaalplaatje (vraag)kritisch overwegen behouden

aandragen

bekender maken waardering (gebruik)

toevoegen

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

17

WORKSHOP BASISSCHOLEN 1.3 ONTDEK ELKAARS TALENTIn 30 groepen 6 en 7 verspreid over 11 basisscholen is een workshop Ontdek elkaars talent gegeven. Hiermee zijn 579 leerlingen bereikt en genqueteerd. De workshop droeg voor de kinderen bij aan het besef dat talent veel meer dingen kan zijn dan sport of zingen. Iedereen heeft wel een talent en het is leuk en nuttig om dit talent te ontdekken. Ook werd de link gelegd tussen talent en hobby en dat je door vaak te oefenen ook ergens beter in kunt worden, je talenten kunt ontwikkelen.

Vanuit het idee dat basisscholen de ideale vindplaats zijn voor kinderen in de leeftijd van 9-11 jaar en geen lestijd verloren moest gaan door een uur lang alleen maar vragen af te vuren, is een interactief lesprogramma ontwikkeld voor de groepen 6 en 7. Twee medewerkers van Veldacademie kwamen als onderzoeker verkleed (witte jas aan en bril op) de klas binnen. De leerlingen leerden hoe je onderzoek kunt doen en wat talent allemaal kan zijn. Doordat de kinderen vervolgens elkaar zijn gaan interviewen kwamen veel individuele voorkeuren en keuzes naar voren. In een groepsgesprek werd vervolgens gevalueerd wat ze van elkaar te weten waren gekomen en werden behoeften geinventariseerd.

De kinderen oefenden vervolgens in het enquteren van hun medeleerling. Middels een vooraf gedrukte vragenlijst (zie Bijlage IV) kon achterhaald worden wat iemand allemaal na schooltijd doet, hoe dat zo gekomen is en welke dingen leuker of minder leuk zijn. Degene met de bril op was de onderzoeker, de ander de respondent. Zodra het formulier was ingevuld kon van bril en rol gewisseld worden. Na afloop van de workshop kregen de leerlingen een oorkonde waarop staat dat ze als junior onderzoekers een waardevolle bijdrage hebben geleverd aan het onderzoek. De workshop won bij zowel leerlingen, docenten als de onderzoekers zelf snel aan populariteit. De leerlingen hadden het gevoel dat ze iets geleerd hadden en tegelijkertijd is in korte tijd veel data verzameld.

18 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Bezochte basisscholen voor workshop Ontdek elkaars Talent. De grootte van de stippen staat voor het aantal bereikte leerlingen.

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

19

1.4 RESPONS ENQUTE OUDERSDe enqute onder ouders is afgenomen middels een online enquteformulier. Gezien de korte tijd waarbinnen het onderzoek moest worden uitgevoerd was dit de meest voor de hand liggende methode om veel ouders te bereiken en de data die uit deze enqutering voortkomen snel en betrouwbaar te kunnen verwerken. De vorm van een online enquteformulier kent vanzelfsprekend ook zijn beperkingen. Zo zijn niet alle ouders even ervaren met computer en internet. Tijdens het verloop van het onderzoek is het aantal respondenten en de spreiding van de respondenten voortdurend in het oog gehouden en zijn er verschillende gerichte acties ondernomen om het aantal respondenten te vergroten. Zo is aan de basisscholen gevraagd een bericht op te nemen op website en in de nieuwsbrief en zijn er posters verspreid. Daarbij is een prijs in het vooruitzicht gesteld: elke 20e deelnemer mag met het hele gezin naar de ontdekhoek. In onderstaande figuur is het verloop en de ondernomen acties te zien. Bij de respondenten (zie H2.1) is de hoogopgeleide, getrouwde of samenwonende Nederlandse vrouw wat oververtegenwoordigd. Het is de vraag of dit de betrouwbaarheid van de resultaten van het onderzoek in gevaar brengt. Wij hebben uiteindelijk gemeend dat dit niet het geval is, door de goede geografische spreiding van de respondenten en omdat de informatie van de kinderen zelf hier nog tegenover staat. Die zijn klassikaal in de verschillende wijken gehoord, waardoor bij hen verschillen in achtergrond geen rol spelen.E-mail namens deelgemeente met verzoek directe e-mail naar ouders Posters verspreid Workshop Ontdek elkaars Talent, flyers aan kinderen meegegeven Reminder naar scholen gestuurd Inrichting enquteformulier verbeterd na advies interaction designers Bezochte scholen telefonisch gevraagd e-mail naar ouders met directe link te sturen

140

120

100

80

60

40

20

0

20-11-2012

24-11-2012

28-11-2012

02-12-2012

06-12-2012

10-12-2012

14-12-2012

18-12-2012

22-12-2012

26-12-2012

30-12-2012

03-01-2013

20 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

07-01-2013

Locatie school Woonadres

LAGE LAND NESSELANDE OMMOORD OOSTERFLANK PRINSENLAND S-GRAVENLAND ZEVENKAMP ELDERS

WIJKLAGE LAND NESSELANDE OMMOORD

SCHOOL RESPONSONZE WERELD PASSE-PARTOUT SPECTRUM MIN. MARGA KLOMP FRIDTJOF NANSEN KRUIDENHOEK PRINS ALEXANDER HORIZON DR. MARTIN LUTHER KING ALBERT PLESMAN CORNELIS HAAK MERIDIAAN KLEINE PRINS RUDOLF STEINER JAN ANTONIE BIJLOO PLUSPUNT STELBERG WATERLELIE VLIEDBERG0 20 40 60 # respondenten 80 100

OOSTERFLANK PRINSENLAND

S-GRAVENLAND ZEVENKAMP

Ouders

Kinderen

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

21

UITKOMSTEN PER TALENTLIJN

2.1 RESULTATEN ENQUTE OUDERSGezinssituatie:Samenwonend Alleenstaand Gescheiden AndersNederland West-Europa Overig westers Oost-Europa Marokko Suriname Overig niet-westers

Nationaliteit:Overig niet-westers Suriname Marokko Oost-Europa Overig westers West-Europa

Aantal kinderen per gezin:1 2 3 4 5 vmbo mboNederland

Opleidingsniveau ouders:

Leeftijd kinderen:16+ 13 - 16 9 - 12 5-8 0-4

hbo universiteit anders

Inkomenspositie:minima; 40% overig; 60%

Leeftijd ouders:18 16

Geslacht:

man; 4,8%

14

12

#respondenten

10

vrouw; 95,2%

8

6

4

2

0 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69

24 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Basisschool:

Wijk:

Adres:

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

25

SPORT EN BEWEGENVan welk aanbod maakt uw kind gebruik?140

120

100

80

60

# respondenten

40

Weet niet wat het is NEE, nooit20

NEE, misschien later JA, maar zal het niet missen JA, belangrijk

0 Buitenspelen Zelf naar school lopen Sport / atletiek Zwemles Dans of ballet Bewegingsapparaten Circus

Wat is de reden dat uw kind ergens geen gebruik van maakt terwijl hij/zij dit wel wil?

26 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Wat vindt u van het huidige aanbod?2% 5% 6%

20%

Te weinig Mis bepaalde dingen Precies goed Kind heeft het niet nodig67%

Weet niet hoe dit te vinden

Als u heeft aangegeven bepaalde dingen te missen, aan welk aanbod denkt u dan?In het geval van sport activiteiten is er wel aanbod, maar sluiten de openingstijden (bijv. zwembad, sportclub) niet altijd aan op het gezinsritme. Verder zijn wij als ouders niet bereid om ver te reizen voor een wekelijkse (sport)activiteit, en weten we inderdaad niet precies wat het aanbod in de buurt (binnen een straal van ca. 3 km) is. Voor veel sporten moet je buiten de wijk. De deelgemeente is zo groot dat sporten in een andere wijk erg veel tijd vraagt voor reizen. Dansles of turnen. Turnen Buitenruimte met skatebaan etc. Meer sportverenigingen in de buurt. Meer speelveldjes. De wijk Nesselande heeft weinig voor kinderen te doen. Er is qua sport alleen de hockey, en die is vol. Wij gaan zelf naar Nieuwerkerk voor de korfbal. Maar verder is er bitter weinig te doen. In andere wijken hoor ik wel eens iets over buitenschoolse activiteiten vanuit school, maar daarvan heb ik in Nesselande ook nog nooit iets gehoord. Gymnastiekvereniging in Zevenkamp In de wijk Oosterflank zou het leuk zijn als er iets meer sportevenementen georganiseerd zouden worden, met name in de schoolvakanties. Ik mis echt zwemles voor mijn kinderen, zie dat dolgraag via school geregeld zien ipv wachtlijsten van 2 jaar. Schaatsbaan Crossfietsen Brede sport activiteiten (en dan niet alleen voor meisjes maar OOK voor jongens) Graag een officiele atletiekbaan in de buurt. Ik snap dat dit veel kost maar noteer het toch even. Voetbalvereniging in Nesselande Zwemles! Een gezellig, leuk en veilig zwembad!!! Waar je ook vrij kan zwemmen, met glijbanen. Meerdere sportlessen in de buurt, waar ze zelfstandig naartoe kan.Behoefteonderzoek Talentontwikkeling 27

KUNST EN CULTUURVan welk aanbod maakt uw kind gebruik?140

120

100

80

60

# respondenten

40

Weet niet wat het is NEE, nooit20

NEE, misschien later JA, maar zal het niet missen JA, belangrijkBioscoop Tekenen en knutselen Museumbezoek Theater Fotografie en media Muziekles Kerk, Moskee, Synagoge

0

Wat is de reden dat uw kind ergens geen gebruik van maakt terwijl hij/zij dit wel wil?

28 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Wat vindt u van het huidige aanbod?11% 14% 5%

20%

Te weinig Mis bepaalde dingen Precies goed Kind heeft het niet nodig50%

Weet niet hoe dit te vinden

Als u heeft aangegeven bepaalde dingen te missen, aan welk aanbod denkt u dan?Meer teken- en schildercursussen. In de deelgemeente zijn weinig musea of soortgelijke instanties. Ook op het gebied van theater en musical moet je de deelgemeente uit. Theaterbezoek blijft beperkt tot de buurthuizen. Qua communicatie mis ik bijvoorbeeld cursussen en workshops voor kinderen om hier verder in geschoold te worden. De deelgemeente heeft straks meer dan 100.000 inwoners, maar er is bijvoorbeeld geen bioscoop. Meer cursussen kunst voor kinderen in de wijk. De aangekondigde sluiting van de bieb betekent dat we die gaan missen! Ik zou willen dat kinderen op de basisschool (in het algemeen) meer naar toneel, ballet of voorstellingen van het Rotterdames Symphonisch Orkest zouden gaan of bijvoorbeeld gaan kijken naar de brandgrens in Rotterdam, het stadhuis, etc. Theaterles in de buurt. Betaalbare naschoolse activiteiten, liefst op school. Bijvoorbeeld tekenles voor kinderen van wie tekenen echt een hobby is, betaalbare muziekles. Kunst: in Prins Alexander is er weinig echt kunst aanbod. Dat ligt wat mij betreft vooral in het centrum... daar gaan we dan ook meestal naar toe. Betaalbare muziekles in de wijk. Zangles. Betaalbare muziekles. Theatervoorstellingen in de buurt. Muziekles voor kinderen (beginners) in de buurt Op een leuke manier gitaarles krijgen voor een redelijke prijs. Meer activiteiten in bijvoorbeeld wijkcentrum De Orient of de gymzaal: workshops (muziek, theater, expressie, ed : dit ontbreekt in Oosterflank) Klassiek ballet. In Nesselande is hier geen goede accomodatie voor.Behoefteonderzoek Talentontwikkeling 29

TECHNIEK EN ICTVan welk aanbod maakt uw kind gebruik?140

120

100

80

60

# respondenten

40

Weet niet wat het is NEE, nooit20

NEE, misschien later JA, maar zal het niet missen JA, belangrijkTelevisie kijken Computer Internet Spelcomputer Klussen, figuurzagen, etc. Hutten bouwen

0

Wat is de reden dat uw kind ergens geen gebruik van maakt terwijl hij/zij dit wel wil?

30 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Wat vindt u van het huidige aanbod?19% 25%

8%

Te weinig6%

Mis bepaalde dingen Precies goed Kind heeft het niet nodig Weet niet hoe dit te vinden42%

Als u heeft aangegeven bepaalde dingen te missen, aan welk aanbod denkt u dan?Een hobby- of klusclub: figuurzagen, timmeren, radios uit elkaar halen en in elkaar zetten. Dat soort dingen. Een leuke natuurspeeltuin in de wijk waar de kinderen hutten kunnen bouwen. Voor mijn dochter zou een kledingatelier echt leuk zijn, ze ontwerpt veel, topmodel, maar ze kan nog niets maken. Mijn zoon miste vroeger heel erg een techniekatelier. Er was wel iets, maar alleen voor meiden, terwijl hij er erg behoefte aan had en zijn moeder niet technisch is en zijn vader geen tijd had. In de wijk zijn geen faciliteiten voor techniek. Klustuin met begeleiding, zoiets als Pietje Bell maar waar dan proefjes of technische dingen gebouwd kunnen worden. Een soort Ontdekhoek, maar waar je dan op woensdagmiddag naar toe kunt gaan. Ook voor 10-11 jarigen dus! Technieklessen aanbod buiten school. Crea-activiteiten (en dan bedoel ik meer dan knutselen alleen) zoals vroeger de handenarbeidles. Figuurzagen, solderen, elektrotechniek t.g.v. themas (Sint, Pasen, Kerst, etc). Ik vind dat er te weinig aan ICT gedaan wordt. Een doe-museum in de deelgemeente.

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

31

WETENSCHAP EN NATUURVan welk aanbod maakt uw kind gebruik?140

120

100

80

60

# respondenten

40

Weet niet wat het is NEE, nooit20

NEE, misschien later JA, maar zal het niet missen JA, belangrijk

0Dierentuin Kinderboerderij Huisdier Koken Museum met focus op wetenschap Natuurspeeltuin Scouting Paardrijden

Wat is de reden dat uw kind ergens geen gebruik van maakt terwijl hij/zij dit wel wil?

32 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Wat vindt u van het huidige aanbod?21% 20%

2%

13%

Te weinig Mis bepaalde dingen Precies goed Kind heeft het niet nodig Weet niet hoe dit te vinden

44%

Als u heeft aangegeven bepaalde dingen te missen, aan welk aanbod denkt u dan?Ik heb geen idee van het aanbod in de buurt (ken wel het natuurhistorisch museum en naturalis) Een natuurspeeltuin, speeldernis in de buurt zou leuk zijn. Een speelbos. In de wijk is geen natuurspeeltuin Ik zou het leuk vinden als er op de kinderboerderij buitenschoolse activiteiten zouden plaatsvinden (voor verschillende leeftijden); werken op de boerderij; stallen uitmesten e.d. Spannende dingen in de natuur doen. Of een echt natuurspeelterrein; bomen klimmen, hutten bouwen, sjouwen tussen de bosjes enz Een natuurclub voor kinderen, anders dan scouting, meer gericht op natuur zelf. Natuurles in combinatie met de natuur in (nu weinig aandacht voor op school door focus op taal en rekenen). Ik zou het leuk vinden als er soms eens een natuurwandeling/avontuur georganiseerd zou worden door bijvoorbeeld een boswachter. Denk dan aan het gebied zevenhuizerplas. Zo veel te leren qua dieren en vogels! Een leuke natuurspeeltuin in de wijk waar de kinderen hutten kunnen bouwen.

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

33

COMMUNICATIE EN TAALVan welk aanbod maakt uw kind gebruik?140

120

100

80

60

# respondenten

40

Weet niet wat het is NEE, nooit20

NEE, misschien later JA, maar zal het niet missen JA, belangrijkSpelen met andere kinderen Lezen Voorgelezen worden Bibliotheek Schrijven of dichten Telefonie Taalles

0

Wat is de reden dat uw kind ergens geen gebruik van maakt terwijl hij/zij dit wel wil?

34 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Wat vindt u van het huidige aanbod?8% 20% 11%

8%

Te weinig Mis bepaalde dingen Precies goed Kind heeft het niet nodig Weet niet hoe dit te vinden53%

Als u heeft aangegeven bepaalde dingen te missen, aan welk aanbod denkt u dan?De mogelijkheid tot het leren van vreemde talen (Frans, Spaans) zonder dat mijn kind er drie kwartier voor hoeft te reizen. Er zou op jongere leeftijd meer aandacht besteed kunnen worden aan taallessen op school, en dan bedoel ik Engels.

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

35

WAARDERING 2.2 OVERZICHT AANBOD DOOR OUDERSAanbod dat het belangrijkst gevonden wordt:100,00%

75,00%

50,00%

Weet niet wat het is25,00%

NEE, nooit NEE, misschien later JA, maar zal het niet missen JA, belangrijk

0,00%Spelen met andere kinderen Buitenspelen Lezen Voorgelezen Zelf naar worden school lopen Televisie kijken Computer Bibliotheek Internet Dierentuin Sport / atletiek

Aanbod dat nooit gebruikt gaat worden:100,00%

75,00%

50,00%

Weet niet wat het is25,00%

NEE, nooit NEE, misschien later JA, maar zal het niet missen JA, belangrijk

0,00% Circus Paardrijden Scouting Kerk, Moskee, Synagoge Dans of ballet Taalles Zwemles Hutten bouwen Theater Fotografie en media

36 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Aanbod dat nu nog niet gebruikt wordt maar later wel:100,00%

75,00%

50,00%

Weet niet wat het is25,00%

NEE, nooit NEE, misschien later JA, maar zal het niet missen JA, belangrijk

0,00%Muziekles Theater Fotografie en media Klussen, Hutten bouwen figuurzagen, etc. Dans of ballet Circus Paardrijden Koken Sport / atletiek

Belangrijkste redenen om hiervan geen gebruik te maken:

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

37

2.3 UITKOMSTEN WORKSHOP KINDERENWat doe je allemaal na schooltijd?

100%

Wat vind je de leukste hobby?

38 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Wat zou je nog meer willen gaan doen?

Wat vind je dat er bij moet komen in de buurt?

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

39

% leerlingen100% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 0%

Buitenspelen Sport Zwemmen Dansen Circus Knutselen Tekenen Muziekles Zingen Toneelspelen Musea bezoeken Bioscoop Religie Hutten bouwen TV kijken Computer en Internet Spelcomputer Paardrijden Scouting Koken (School)tuintje Schrijven/dichten Bibliotheek Taalles

Wat vind je de leukste hobby?

Wat doe je allemaal na schooltijd?

SPORT EN BEWEGEN

Dit zijn de resultaten van leerlingen die Sport en Bewegen als lievelingshobby hebben.

40 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Hoe lang doe je dat al?

Weet je nog waarom je op die hobby bent gegaan?Papa/mama bedacht Op school gedaan Op TV gezien Vriendje/vriendinnetje Was in de buurt

Culturele activiteiten hebben het grootste potentieel. > Hutten bouwen, techniekateliers, ambachten en natuurspeeltuinen klinken veelbelovend in de oren van ouders. > Voor belangrijkste dingen zijn weinig voorzieningen nodig. > Vragen wat kinderen leuk en ouders belangrijk vinden leidt tot totaal verschillende antwoorden.Behoefteonderzoek Talentontwikkeling 53

UITKOMSTEN PER WIJK

3.1Samenwonend Alleenstaand Gescheiden

HET LAGE LAND RESPONDENTEN OUDERSGezinssituatie: Nationaliteit:Overig Suriname Marokko niet-westers Oost-Europa

Overig westers

Nederland

Anders

Nederland West-Europa Overig westers Oost-Europa Marokko Suriname Overig niet-westers

West-Europa

Aantal kinderen per gezin:1 2 3 4 5 vmbo mbo hbo universiteit anders

Opleidingsniveau ouders:

Leeftijd kinderen:0-4 5-8 9 - 12 13 - 16 16+

Bekendheid met subsidies:

Ja, maak er gebruik van Ja, maar geen doelgroep Nee, maar niet doelgroep Nee, ken ik niet

56 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Wat vindt u van het aanbod in de wijk?

Te weinig Mis bepaalde dingen Precies goed Kind heeft het niet nodig Weet niet hoe dit te vinden

Welk aanbod mist u?

Reden dat uw kind ergens geen gebruik van maakt:te ver weg te duur geen tijd geen vriendjes

Hoe is aanbod tijdens vakantie?niets te doen matig voldoende prima

durft niet heel veel te doen

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

57

et Lage Land nderwijs

HET LAGE LAND ONDERWIJSA20TERBREGSEPLEIN TERBR T ER RBRE BR REGS REG EGS GS SEPLE SEPLEIN S EPL LE EIN Ntraat iums l min Alu

A.T.V. A .T.V. . TV " "Ommoord" "O "Omm Omm Ommoord moord" moord"

aat Tinstr

t lstraa Nikke

aat omstr Chro

t lstraa Nikke

rnstr. r shoo uts elis O Corn

GS E WEG

weg Hoofd

V.T.V. V.T V. V .T . T.V. T .V. V " "D "De Venho Venhoev Venhoeve Venh Venhoeve" e" e "

58 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

epad regs Terb

Chr. Basissch. Van Veldhuizen (disloc.)

at thstra Hanra

- Chr. Basissch. Onze Wereld (hoofd loc.) - S. Jonkeren (disloc.) Tijdelijk gesloten

R.K.B. De Kleine Prins (Montessori & Dalton) (disloc.)

in lkple us Bo Marin

traat ingas rt Els Folke

Otto

Verd

B John

A

Hoe vaak brengt u of uw partner uw kind naar school?

G

Wa

Hoe vaak doet uw kind aan naschoolse activiteiten?laan l nder Alexa Prinstraat evers Vierg

rer te PoolsKree ftstra at

Hoe moet uw kind in aanraking komen met activiteiten?

S.B.O. De Kring

Chr. Basissch. Onze Wereld

laan Kobe

Neemt u uw kind wel eens mee naar activiteiten in de buurt? (bijna) nooitlaan nder Alexa Prins

aat ra tr antes Bram

g Leni

0m

100 m

250 m

wekelijks

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

59

et Lage Land articipatie & Welzijn

HET LAGE LAND PARTICIPATIEVolkstuin, ATV Ommoord

A20TERBREGSEPLEIN TERBR T ER RBRE BR REG R REGS EG EGS GS SEPLEIN SEPL SEPLE S EPLEIN N

A.T.V. A .T.V. . TV " "Ommoord" "O "Omm Ommo Ommoord

Werf Prins Alexander

t straa i ium l min Alu

Duikschool, Lucky Dive Center B.V.

aat Tinstr

Milieupark Prins Alexanderaat omstr Chrot lstraa Nikke

N Center, Studio Alexander Fit & Sun

traat kkels ik

rnstr. r shoo uts elis O Corn

GS E WEG

weg Hoofd

V.T.V. V.T V. V .T . T.V. T .V. V " "D "De Venho Venhoev Venhoeve Venh Venhoeve" e" e "

60 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

epad regs Terb

Verrijzeniskerk

Educatieve Tuin en schooltuinen, Lieven De Key

St. Caecilia kerk - Bewoners-steunpunt Alexander - Wijkgebouw Het Peil Scouting Prinses Irene Groep 45 Jongerencentrum B!zaril Gymlokaal Lagelandspad Buurthuis Alexanderpoldern in lkple us Bo Marin

Korfbalvereniging RSV Trekvogels

Rotterdamse Boksvereniging "Hoboken"Otto Verd

Arbo Active B.V. / All Active

B John

A

Waar doe je je hobbys?

G

Wa

Sporthal Zadkine

Hoe ga je daar naartoe?

Sportclub Boeren / F

laan l nder Alexa Prinstraat evers Vierg

rer te PoolsKree ftstra at

Met wie ga je er naartoe?

Speeltuin, BSV Het Lageland

Wat is de beste plek om nieuwe dingen te gaan doen?

Korean Reformed Church of Rotterdam - Gymlokaal Merkelbachstraat - Stichting Brazilian Jiu Jitsu Rotterdam - Immanuelkerk

Dance Point Fitness Centre

laan Kobe

Wat vind je van de activiteiten in de wijk?Sharon's Coaching Services15%

Kollmann - Sports & Health Centre

3% 37%

Te weinig Precies goed Te veel / Verkeerde dingen Ik weet niet wat er te doen is

laan nder Alexa Prins

aat ra tr antes Bram

g Leni

0m

100 m

250 m

45%

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

61

HET LAGE LAND RESULTATEN WORKSHOPWat doe je allemaal na schooltijd?

100%

Wat vind je je leukste hobby?

62 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Aantal leerlingen: Bezochte scholen:

64 Onze Wereld

Wat zou je nog meer willen gaan doen?

Wat is de reden waarom je dat nog niet doet?Te ver weg Mag niet Geen vriendjes Geen tijd Anders

Welke dingen die je wilt doen zijn te ver weg?

Wat vind je dat er nog bij moet komen in de buurt?

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

63

et Lage Land eleidskaart

HET LAGE LAND BELEIDSKAARTAanvullend - Zelfbeheerprojecten: projecten op het gebied van groen onder de aandacht brengen van bewoners (bron: Wijkactieprogramma 2012) Aanvullend - Jeugd in de wijk: initiatieven en activiteiten voor de ontwikkeling van jeugd in de wijk (bron: Wijkactieprogramma 2012)

A20

A.T.V. A .T.V. . T.V " "Ommoord" "O "Omm Omm mo moor m oor oord" oord o ord o rd"

traat iums l min Aluat instra Ti

t lstraa Nikke

aat omstr Chro

t lstraa Nikke

GS E WEG

d sepa r reg Terb

f weg Hoofd

V.T.V. V.T V. V .T . T.V. T .V. . V " "D "De Venhoev Venhoe Venh Venho Venhoeve Venhoeve" e" e "

64 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

epad regs Terb

epad l nds la Laget r traa rs imme Ti Klaas

traat ingas rt Els Folke

"De V " Venhoeve" Ven en nh nh hoeve e" e "

A

Wat vindt u het belangrijkste verbeterpunt voor uw kind?G

Wa

Betere en fantasievolle buitenspeelplekken: zonder toestellen maar met natuurlijk materiaal (bijvoorbeeld voor hutten); zonder boze autobezitters als er met een bal gespeeld wordt; zonder hondenpoep. Meer buiten kunnen rommelen en hutten bouwen. Makkelijk buiten kunnen voetballen. Nu voetballen ze illegaal op een sportterrein wat wel toegestaan wordt maar waar ze niet gemakkelijk kunnen komen. Het is echter wel belangrijk dat ze dat kunnen blijven doen met de vrienden uit de buurt.

De Buurt Bestuurt - Bazelbuurt (bron: Wijkactieprogramma 2012) Inrichting Speelveld Epenstraat i.s.m. bewoners (bron: Wijkactieprogramma 2012)

Opmerkingen kinderen:Buitenspelen kan goed in de buurt.Uitvoering rioolwerkzaamheden Berlagestraat (bron: Wijkactieprogramma 2012)traat evers Vierg

Tijdens het groepsgesprek kwam naar voren dat het buurthuis gesloten of verbouwd wordt. De activiteiten daar werden gewaardeerd en waren via school bekend. Als toe te voegen activiteiten werden genoemd: basketbal waterballet schaatsen Iedereen kent de scouting, maar niemand zit er op.

Ontwikkelen parkeerplannen ter hoogte v.d. Emmanuelkerk (bron: Wijkactieprogramma 2012)

laan Kobe

laan nder Alexa Prins

aat ra tr antes Bram

g Leni

0m

100 m

250 m

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

65

HET LAGE LAND CONCLUSIESBevindingen workshop:Veel kinderen zijn actief buiten schooltijd en hebben de behoefte om nog meer dingen te gaan doen. Gebrek aan tijd is daarbij het voornaamste bezwaar. Naast paardrijden behoren hutten bouwen, dansen en scouting tot de activiteiten die ze nog willen gaan doen. Slechts een kleine minderheid geeft aan niets nieuws te willen doen. Bij een vereniging en/of in de buurt worden als beste plekken genoemd waar je die nieuwe dingen kunt gaan doen. Daarbij geeft een meerderheid van de kinderen aan dat de reden waarom ze destijds met hun lievelingshobby zijn begonnen is omdat een vriendje of vriendinnetje er al op zat of omdat papa of mama dit had bedacht. Voetbal is de populairste sport. Een speeltuin en voetbalveld worden dan ook als suggestie aangedragen om toe te voegen. In het algemeen vinden de kinderen dat je goed kunt buitenspelen in de buurt. Ook een zwembad wordt als toe te voegen voorziening. vaak genoemd

Het buurthuis wordt momenteel verbouwd of gesloten. Veel kinderen gaven aan dit jammer te vinden. Een groot deel van de klassen kwam met enige regelmaat in het buurthuis, ook via school werden daar activiteiten georganiseerd.

CONCLUSIES KINDEREN: > Kinderen zijn actief en willen nog meer dingen gaan doen > Het buurthuis wordt gemist. > Buitenspelen kan goed in de buurt, maar meer speeltuinen en een voetbalveld zijn gewenst. > Paardrijden, dansen, scouting en hutten bouwen zijn activiteiten die veel kinderen nog willen gaan doen.66 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Bevindingen ouders:De respons van ouders uit Het Lage Land is relatief laag. Ouders brengen hun kinderen vaak naar school en naar buitenschoolse activiteiten. Ze vinden dat de kinderen via school in aanraking moeten komen met hun hobbys en gaan anders zelf met hun kind op zoek. Met name activiteiten in de natuur worden gemist, zoals hutten bouwen. Ook op het gebied van kunst en cultuur wordt aangegeven dat het aanbod als ontoereikend wordt ervaren. Opvallend is verder dat geen van de respondenten bekend is met het Jeugdsportfonds of met de Stichting Leergeld. Ook ouders geven aan dat een gebrek aan tijd de voornaamste reden is voor hun kinderen om bepaalde activiteiten (nog) niet te doen.

CONCLUSIES OUDERS: > Met name activiteiten in de natuur worden gemist. > Geen van de respondenten kent het Jeugdsportfonds of de Stichting Leergeld.

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

67

3.2Samenwonend Alleenstaand Gescheiden Anders

NESSELANDE RESPONDENTEN OUDERSGezinssituatie: Nationaliteit:Marokko Oost-Europa Overig westers West-Europa Suriname Overig niet-westers

Nederland West-Europa Overig westers Oost-Europa Marokko Suriname Overig niet-westers

Nederland

Aantal kinderen per gezin:1 2 3 4 5 vmbo mbo hbo universiteit anders

Opleidingsniveau ouders:

Leeftijd kinderen:0-4 5-8 9 - 12 13 - 16 16+

Bekendheid met subsidies:

Ja, maak er gebruik van Ja, maar geen doelgroep Nee, maar niet doelgroep Nee, ken ik niet

68 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Wat vindt u van het aanbod in de wijk?

Te weinig Mis bepaalde dingen Precies goed Kind heeft het niet nodig Weet niet hoe dit te vinden

Welk aanbod mist u?

Reden dat uw kind ergens geen gebruik van maakt:te ver weg te duur geen tijd geen vriendjes

Hoe is aanbod tijdens vakantie?niets te doen matig voldoende prima

durft niet heel veel te doen

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

69

esselande nderwijs

NESSELANDE ONDERWIJSk ldij eve mm Ha ter Pie k ldij eve mm Ha ter de Pie rka rkke ma ade kR Dire ijntj e em rkad le l ll Wil ote Ko de

an ria Ad

d pa an m ys Hu

e kad den win rw Voo W.

ade ngk ela Lev ob Jac

Siciliboulevard rd

Brandin ding gdij dijk k

Ad riaa nH uys ma npa d

Geer G eert t Adegeeststraat

d npa ma uys nH riaa Ad

Paul Schuitema Paul it stra t straa

Pie Pie

G Gerr

Siciliboulev ard

Brede School Nesselande: - P.C.B.S. Het Spectrum (hoofd loc.) - O.B.S. Passe-Partout (disloc.) - Kath. Daltonb. Het Tangram (disloc.)

Zevenhuizerplas

Duc

Spor rtcom r mp m p Sportcomp "Nesseland "Ne es ssela an a nd V. V V V.T.V. "De Bo "D Boerde Boerderij" der erij" rij" ij- O.B.S. Passe-Partout (hoofd loc.) - Kath. Daltonb. Het Tangram (hoofd loc.)

Albert berto to o Giaco G om m

Joan

Ren R e Mag Mag Ma gritte rittes ritt itt t straat aat at t

Mir

Joop Jo J oop pPaul l

Moe M pa

Delva D l

V.T V V. V.T.V. De Tochten" Toc ochten" o oc chten" ch hte "De

d pa ns re au iL nr Heat tra ss ter luij nS Ja

tr. ks inc lam eV ed ric u Ma

on we gM ee lbe s

m ls ali Re ch gis a nM va an La

a Lameer r ste ek Leer me we au Blaote Gr n iele W

n

me lis ea hR sc giis a nM var ee rm ele do er Ka me ler e do Ka

er me er eg He

r ee telm Ke

ing eR ps am

r er ee me erm izen ard Plu Na

70 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Henri Matissestr aat

Pi t Z

F

k

Coenraad S Swi Sw wiep w epdijk epd ijkWo W o

n van n va un eu Ple k e ijk jded Zijd der Zi

g we aff ra eG sd ue cq Jag e sin nk rts illi a l W va er re e Ca olle ildm h ch Sc S el

rt of l e eth Alb u rq Ma

er me nd Za

ot Gr

Hoe vaak brengt u of uw partner uw kind naar school?

Bernard Cant B erstr.

Coe enra nraa ad d Swiepd ep pdijk pdijk ijk j

e kad eld edv Bre eltje Ne

Ger G er Ladagestraat aa

Hoe vaak doet uw kind aan naschoolse activiteiten?

Free eek kv va van Leeu eeuw wens en ens enstr tr tr. r. r.

H k He Henk Bruin ruint uintje tjess jesst jess sstr. r. r.

ut t van an He Heusd dens densing si ingel gel l

Berm weg

Hoe moet uw kind in aanraking komen met activiteiten?

N i e u w e r k e d e n I J s s e

Laan van Av A Avant-Garde

On de rw eg

Bo ste lw eg

t aa str ela ms re oP nn Be

blo Pa

t aa str so as Pic

m ille W

t aa str en isp Gisies dr An of rh pie Co

g we se eld atv Ma

ta ris Ch of hh rlic Eh

Neemt u uw kind wel eens mee naar activiteiten in de buurt? (bijna) nooit

ris Ch f ho au be Le

e rd Ga ntva nA va an La

wekelijks

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

71

esselande articipatie & Welzijn

NESSELANDE PARTICIPATIEk ldij eve mm Ha ter Pie k ldij eve mm Ha ter de Pie rka rkke ma ade kR Dire ijntj e em rkad le l ll Wil ote Ko de

an ria Ad

d pa an m ys Hu

e kad den win rw Voo W.

ade ngk ela Lev ob Jac

Siciliboulevard rd

Brandin ding gdij dijk k

Ad riaa nH uys ma npa d

Geer G eert t Adegeestst traat

Stichting Suri Events

d npa ma uys nH riaa Ad

Paul Schuitema Paul it stra t straa

Pie Pie

Marine Club Rotterdam

G Gerr

- Aikido Rotterdam Nesselande - OM Yoga - Kerk in Nesselande

Siciliboulev ard

M Maltaplein

Cors C or icala calaan

Zevenhuizerplas

Nesselande

Bewonderwijs

Cypr yp uslaan

Mallorcastraat

Laan van n het he S Sur urVolkstuin De BoerderijAndr BretoAlbert lbert berto to o Giaco G a om m

Joan

Ren R e Mag Mag Ma gritte rittes ritt itt t straat aat at t

Mir

Joop Jo J oop pPaul l

Moe M pa

Delva D l

Volkstuin De Tochten

d pa ns re au iL nr Heat tra ss ter luij nS Ja

Zaal Voetbal Vereniging Margriet

tr. ks inc lam eV ed ric u Ma

Unity'99 Rotterdam

on we gM ee lbe s

m ls ali Re ch gis a nM va an Rotterdamse Kendo Vereniging La "Fumetsu"

a Lameer r ste ek Leer me we au Blaote Gr n iele W

n

me lis ea hR sc giis a nM var ee rm ele do er Ka me ler e do Ka

Nieuwerkerkse Onderwatersport Vereniging "Potvis"

er me er eg He

r ee telm Ke

ing eR ps am

r er ee me erm izen ard Plu Na

72 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Henri Matissestr aat

Pi t Z

F

k

Coenraad S Swi Sw wiep w epdijk epd ijkWo W o

n van n va un eu Ple k e ijk jded Zijd der Ziel

rt of l e eth Alb u rq Ma

g e sin nk rts illi a l W va er re e Ca olle ildm h ch Sc S

er me nd Za

ot Gr

Waar doe je je hobbys?

Coe enra nraa ad d Swiepd ep pdijk pdijk ijk j

e kad eld edv Bre eltje Ne

Hoe ga je daar naartoe?

Bernard Cant B erstr.

Free eek kv va van Leeu eeuw wens en ens enstr tr tr. r. r.

H k He Henk Bruin ruint uintje tjess jesst jess sstr. r. r.

ut t van an He Heusd dens densing si ingel gel l

Ger G er Ladagestr gest aat

Sport BSO Jada

Landelijke Rijvereniging en Pony Club "De Prinsemolen"

Corpoforte ( fysio, manueel therapie en fitness)

Met wie ga je er naartoe?

Nederlandse Barsoi Club (NBC)

Wat is de beste plek om nieuwe dingen te gaan doen?

Modelsport Vereniging Bergschenhoek Sportcomplex Nesselande Hockeyclub Ommoord / Hockeyvereniging OMHC

N i e u w e r k e d e n I J s s e

Laan van Av A Avant-Garde

On de rw eg

Bo ste lw eg

Wat vind je van de activiteiten in de wijk?t aa str ela ms re oP nn Be

blo Pa

t aa str so as Pic

m ille W

t aa str en isp Gisies dr An of rh pie Co

g we se eld atv Ma

ta ris Ch of hh rlic Eh

20%

Te weinig2% 45%

ris Ch f ho au be Le

e rd Ga ntva nA va an La

Precies goed Te veel / Verkeerde dingen Ik weet niet wat er te doen is

33%

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

73

NESSELANDE RESULTATEN WORKSHOPWat doe je allemaal na schooltijd?

100%

Wat vind je je leukste hobby?

74 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Aantal leerlingen: Bezochte scholen:

108 Spectrum

Wat zou je nog meer willen gaan doen?

Wat is de reden waarom je dat nog niet doet?Te ver weg Mag niet Geen vriendjes Geen tijd Anders

Welke dingen die je wilt doen zijn te ver weg?

Wat vind je dat er nog bij moet komen in de buurt?

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

75

esselande eleidskaart

NESSELANDE BELEIDSKAARTk ldij eve mm Ha ter de Pie rka rkke ma ade kR Dir

k ldij eve mm Ha ter Pie

e ijntj e em rkad le l ll Wil ote Ko de

Speel - In ov - Eers (bro

ade ngk ela Lev ob Jac

d npa ma uys nH riaa Ad

Ad riaa nH uys ma npa d

ndi ndin din di ing ngdij ngd gd dijk ijk k Badplaats - Instellen alcoholverbod voor badseizoen 1 april - 1 oktober 2012 - Extra inzet van toezicht en handhaving (politie, RET, stadstoezicht) - Tijdelijke openbare toiletten en strandwachthuisje plaatsen - Extra inzet op preventie drank- en drugsgebruik jongeren - Extra inzet Roteb om strand en badplaats schoon te houden - Diverse evenementen op strand, boulevard en winkelcentrum - Voorschriften en toezicht op evenementen om overlast te beperken - Clean-up-day: o.a. Roteb, winkeliers, scholen en watersportvereniging maken samen badplaats boven en onderwater schoon - Diverse voorlichtingscampagnes over o.a. alcohol, afval en zwemwate - Plaatsing grote informatieborden met plattegronden bij strandopgang - Plaatsing van meer fietsenrekken (bron: Wijkactieprogramma 2012)

Bra and

Paul Schuitema Paul it stra t straa

G Gerr

Skatepark - Aan de Kosboulevard wordt eind 2012 gestart met de aanleg van een skatepark - Omwonenden en gebruikers worden bij het ontwerp en gebruik betrokken (bron: Wijkactieprogramma 2012)

Zevenhuizerplas

Sici icili libo bou ulev leva ard rd

Duc

Spor r m rtcom mp p Sportcomp "Nesseland "Ne es ssela ssel sela an nd V. V V V.T.V. "De B "D Boerde Bo Boerderij" der erij" rij" ij

Krajicek Playground - Grasveld naast het sp - Drie keer per week s (bron: Wijkactieprog

V.T V V.T.V V. V. V.T.V. De Toc ochte och oc ten" n" "De Tochten"at tra ss ter luij nS Ja

tr. ks inc lam eV ed ric u Ma

on we gM ee lbe s

m ls ali Re ch gis a nM va an La

a Lameer r ste ek Leer me we au Blaote Gr n iele W

n

me lis ea hR sc giis a nM var ee rm ele do er Ka me ler e do Ka

er me er eg He

r ee telm Ke

ing eR ps am

r er ee me erm izen ard Plu Na

76 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Henri Matissestr aat

Pi t Z

Coenraad S Swi Sw wiep w epdijk epd ijkPie e

g we aff ra eG sd ue cq Jag e sin nk rts illi a l W va er re e Ca olle ildm h ch Sc S el

rt of l e eth Alb u rq Ma

er me nd Za

ot Gr

Wat vindt u het belangrijkste verbeterpunt voor uw kind?Coenraa aad d Swiepd ep pdijk pdijk ijk je kad eld edv Bre eltje Ne

lplek Waterwijk verleg met buurtbewoners wordt een natuurlijke speelplek ontworpen ste ontwerp is in het tweede kwartaal van 2012 gepresenteerd n: Wijkactieprogramma 2012)

Meer samenwerking door gebruik te maken van de faciliteiten die op de scholen aanwezig zijn voor muziekles, etc. Nesselande ligt aan een prachtig recreatiemeer, en daar zou zeilles of surfles heel goed gegeven kunnen worden. Meer buitenspeelplaatsen, bijvooorbeeld in de vorm van een natuurspeeltuin, speeldernis.

en r gen

De dichtstbijzijnde bouw-speeltuin is in het Centrum of op Zuid, het zou leuk zijn als er hier in de wijk ook een komt, in de buurt van de Zevenhuizerplas bijvoorbeeld. Meer aandacht en tijd op school voor taalontwikkeling en activiteiten gericht op sociale vaardigheden. Een goed pestbeleid op school Ik mis cursussen of workshops voor kinderen in de Knoop of de Kristal; cursusenzo organiseert een paar dingen, maar niet veel.

Kindcluster II - Twee basisscholen, kinderopvang, hockeyclub en drie kunstgrasvelden sinds de zomer van 2012 - Twee velden voor hockeyclub OMHC , n openbaar veld. - Op zaterdagen tijdens het wedstrijdseizoen maakt OMHC gebruik van het openbare veld

N i e u w e r k e d e n I J s s e

Opmerkingen kinderen:De kinderburgemeester wordt genoemd. Deze behartigt de belangen van kinderen in de (deel) gemeente. Een meisje uit groep 8 van het Spectrum zit in de raad, daarom zijn de leerlingen goed op de hoogte van welke punten er zijn aangedragen en wat er allemaal speelt. Omdat er een groot meer in de buurt is wordt er door een aantal kinderen kano gevaren en zit een aantal op zeilen. Ook wordt door veel kinderen (ongeveer 1/3) filmpjes gemaakt. Ze vinden dat leuk om te doen. De meertaligheid in de klas is laag. Vrijwel iedereen heeft een huisdier.

peelbalkon is vanaf het 2e kwartaal een Krajicek Playground portactiviteiten voor de jeugd ramma 2012)

Laan van Av A Avant-Garde ard

On de rw eg

Bo ste lw eg

blo Pa

t aa str so as Pic

Bedrijventerrein Nesselande - Start bouw 1e bedrijven op het westelijk deel in 2012 - 2e helft 2012 klankbordgroep van bedrijven, bewoners en stedelijke diensten ingesteld door deelgemeente g we (bron: Wijkactieprogramm se a 2012)t aa str en isp Gisies dr An of rh pie Co

ld ld ve tv at Ma

ta ris Ch of hh rlic Eh

m ille W

ris Ch f ho au be Le

e rd Ga ntva nA va an La

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

77

NESSELANDE CONCLUSIESBevindingen workshop:De kinderen in Nesselande zijn actief en breed georienteerd. Ze zitten vol ideen over wat ze allemaal nog meer zouden kunnen doen. Activiteiten tijdens de wintersport worden daarbij in n adem genoemd met thuis knutselen. De computer en spelcomputer wordt door relatief weinig kinderen als favoriete bezigheid genoemd. 88% van de kinderen maakt wel gebruik van de computer en het internet, maar ze halen meer voldoening uit andere activiteiten. De meeste kinderen worden door hun ouders met de auto naar hun hobbys gebracht. Het gebrek aan tijd is dan ook de voornaamste reden dat ze bepaalde dingen (nog) niet doen. Desondanks geeft bijna de helft van de kinderen aan dat er te weinig activiteiten in de buurt zijn. In het groepsgesprek komt naar voren dat sommige leerlingen inderdaad ver reizen voor hun hobby. Zo wordt er gevoetbald bij Feijenoord, geschaatst in Zoetermeer, atletiek beoefend in Noord-Holland, geturnd in Zevenkamp en muziekles gevolgd in de Romeynshof of bij de SKVR. In Nieuwerkerk aan den IJssel zit een aantal leerlingen op een sportvereniging. Ook de scouting wordt daar gedaan. Uit het groepsgesprek blijkt dat door ongeveer een derde van de kinderen filmpjes worden gemaakt en bewerkt. Ze vinden dat leuk om te doen. De meertaligheid in de klas is laag, de meeste kinderen zijn van Nederlandse afkomst. De kinderburgemeester wordt genoemd. Omdat een meisje uit groep 8 in de raad zijn de leerlingen goed op de hoogte welke punten er zijn aangedragen en er allemaal speelt. Dit draagt bij aan betrokkenheid en het bewustzijn leerlingen met wat er in de stad speelt.

zit, van wat de van

CONCLUSIES KINDEREN: > Kinderen zijn actief en breed georinteerd. > Er wordt veel gereisd voor activiteiten, ouders brengen de kinderen daar met de auto naartoe. > De leerlingen hebben heel veel ideen over verbeteringen van hun wijk en denken daarin graag mee

78 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Bevindingen ouders:De respons van ouders uit Nesselande is hoog en kwam snel op gang. Het betreft veel hoogopgeleide autochtone moeders. In Nesselande zijn meerdere basisscholen ondergebracht in een brede school waar ook buitenschoolse activiteiten zijn gehuisvest. Sommige leerlingen verblijven 5 dagen per week op de buitenschoolse opvang (BSO). En van de ouders geeft aan dat vroeger vanuit de BSO allerlei activiteiten werden ondernomen in de omgeving, maar dat dit om financile redenen is afgeschaft, terwijl de respondent aangeeft hier best wel meer voor te willen betalen. Een andere ouder zegt ook hieraan belang te hechten maar dan vanuit de school. De tendens is dat ouders vinden dat ze veel moeten reizen voor de hobbys van hun kinderen (Er is qua sport alleen de hockey, en die is vol. Wij gaan zelf naar Nieuwerkerk voor de korfbal.). Dit geldt niet alleen voor sport, maar ook voor het leren van vreemde talen (Frans en Spaans) waar kinderen nu drie kwartier voor reizen. Een aantal ouders geeft aan dat de kinderen extra uitdagingen kunnen gebruiken en dat er meer gestuurd zou mogen worden op de sociale vaardigheden van kinderen. Andere ouders geven aan dat weinig aan ict gedaan wordt, zij hier toch de toekomst in zien. er te terwijl

Een natuurspeeltuin, speeldernis of bouwspeeltuin wordt door ouders ook gemist. Ook geven ouders aan dat het naastgelegen meer volop kansen biedt voor zeil- en kanoles. Uit de workshop in de klas blijkt dat sommige kinderen daar al gebruik van maken, mogelijk is dit niet bij alle ouders bekend. Heel specifiek wordt er een oproep gedaan voor een speeltuin in de buurt van de Cypruslaan. Vanaf daar is een speeltuin alleen bereikbaar door een bruggetje of een drukke weg over te steken.

CONCLUSIES OUDERS: > Veel hobbys zijn ver weg > Een speeldernis of bouwspeeltuin wordt gewaardeerd. > Aansluiting school en/of BSO op activiteiten wordt gemist, hier willen ouders wel voor betalen. > Meer aandacht voor sociale vaardigheden en taal.

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

79

3.3Samenwonend Alleenstaand Gescheiden Anders

OMMOORD RESPONDENTEN OUDERSGezinssituatie: Nationaliteit:Overig niet-westers Suriname Marokko Oost-Europa Overig westers West-Europa

Nederland West-Europa Overig westers Oost-Europa Marokko Suriname Overig niet-westers

Nederland

Aantal kinderen per gezin:1 2 3 4 5 vmbo mbo hbo universiteit anders

Opleidingsniveau ouders:

Leeftijd kinderen:0-4 5-8 9 - 12 13 - 16 16+

Bekendheid met subsidies:

Ja, maak er gebruik van Ja, maar geen doelgroep Nee, maar niet doelgroep Nee, ken ik niet

80 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Wat vindt u van het aanbod in de wijk?

Te weinig Mis bepaalde dingen Precies goed Kind heeft het niet nodig Weet niet hoe dit te vinden

Welk aanbod mist u?

Reden dat uw kind ergens geen gebruik van maakt:te ver weg te duur geen tijd geen vriendjes

Hoe is aanbod tijdens vakantie?niets te doen matig voldoende prima

durft niet heel veel te doen

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

81

mmoord nderwijs

OMMOORD ONDERWIJSer ink eL rgs Bell Ca

de ka tte Ro

"De Blijde Blij ijde Wei" Wei ei i unap

rg bu en its Wad

E

Bo Ka s rm oz ijn beW its en bu rg pa d

Ommoordse Omm O mmoordse mm moordse oo ord ds Veld V Ve eldd pa ge ug br

b Witsenburgpad

d rpa ke Kik

A

Openbare basisschool Prins Alexanderschool

ge ug br er og Ho

Openbare basisschool (jenaplan) Fridtjof Nansen

a Selm

s ts laa la mp rblo de S

Christelijke basisschool basisschool Dr. Martin Luther Kingschool Protestants-christelijke (jenaplan) De Boei Protestants-christelijke basisschool (jenaplan) De Boei

llplaat Russe

B. G.B

rfordRuthe

eg niusw Arrhe

g wegnhof Binne weg sw n us ni Arrhe

pad p Dawes dpad Brian

Halte Halte e "Bi "Binnenh ho ho of f" "Binnenhof"Max laats kp Plancweg nnes gh O ling erli Kam

allweg Marsh

la Eliotp

ls Nie s at pla hr Bo

ats pla llog Ke

Ter Terbregsepark

oo ent R Presidm BalseEg

ts laa la ep rnik Ze

weg ordse mmo we O Nieu

Rooms-Katholieke Dalton basisschool Minister Marga Klomp Daltonschool

Gd o krui Bol

r aan nderl Alexa Prins

as as gra ri gr Fiorin

G

ras Brong

lgras Fakkes as ra gr lg el te Borst

as a pagr Pam

Ha alte a lte lt te e Halte "G Graskr Gras raskru ra r "Graskru

ras Buntg

tr.

we ke rij -

bloem Boterbloem Helmkbloem Knik

a gras Blauw

tpet Trom m bloe

ras Brong

as ra gr eg de dd Dod

Te r b r e g g ebloem Vlambloem VlamSatijn

as ra gr aig Raaegras c ap Sch

a gras Fiorin

a gras Cyper

as gra Kam

ras Rijstg

Protestants-Christelijke basisschool Albert Plesmanbloem Vlam

ras Trilg

as as a gr Kam

bloemW at er le lie sin ge l

ad ad pa rasp Rijstg

ee nw or te lst r.

r.

"R'dam "R R'dam dam Alexan Alexan xan

A20re odo mm Co Air d spa dde Ge

A.T.V. .T.V. "Ommoord "Ommoord" "Omm "O moord" moord" moor

H "Ale "Al

pad rp Koper

TERBREGSEPLEIN TERBR REG EGS EG GS GSEPLEIN SEPLE S EPLEIN Nstraat inium Alum

at mstra um iu ni Aluminr. anstr Manga

straat inium Alum

t rstraa Kopenstra Tin

lhof Metaa

82 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Hoe vaak brengt u of uw partner uw kind naar school?

Wollefoppenpark Wollef Wollefo efo efoppenpark fop en ark

n a l va Pauob ac nJ Ja

ge ge ing j nsin je Ostai

an rm He

l Cla d on d ym zpa Rarule B

el ing els ss ou tR r l e Alb

el i g sin kis ns vin tra rS Igo

Teirli T

t aa str off rh ue Sla

r Victo

E. van Ja offstr. Gresh

rem ipb Krum bre lb Pij

em lbr ke Ste

kruid Denneuid rui ru kr nek nne Den lkruid b l ymbe Cy

enk Bo loot s

Openbare basisschool (jenaplan) Kruidenhoekd id ui kru mkr Balsed ruid Egelk

eu Geer Ro

Tjo jon ng ge er r

S

Tjong

kruid Ganze

pad tenbal t Bon Schoupad tenbal t Bon ut ou ho Sch

e ps am nk ve Ze

ng Ri

Dirk Cel e sing ruggen van B Carry Aa

Hoe vaak doet uw kind aan naschoolse activiteiten?

el Bugerac Ma

lke Ste

m bre

i it nflu Pa m

Om

Gong

lo co Picl ge ian Tr

Witrfb Ve rem

te

bre

m

ina ar Oc

le Ge

m bre

g we se mp a nk ve ZeGr ou w

g lsewe Cape

n Boorn

Hoe moet uw kind in aanraking komen met activiteiten?

ruid toffelk Chris

ruid Geelkd dskrui Gerar

d id ui ru kr bek Ebbuid kru s mkr Balse

id jeskru Beurs

u d" uid"

d nkruid Citroe

Rooms-Katholieke basisschool De Horiszond id ui ru kr kr dek de eid Heikruid Fluite

kruid Bitterruid Goudkkruid Fluite

Sportpark S t k "Z Zwansnesse" Zwansnesse wansnesse "Zwansnesse"

kruid Denne

kruid Heidekruid Harte

d id krui Bolk

kruid Fluite

r id ru ictusk e ed Ben

Neemt u uw kind wel eens mee naar activiteiten in de buurt?g sweg n Mee Marte

(bijna) nooit

weg e man Water

t astraa Kenitr

straat Valletta

0m

Oosterflankalaan Djedd

wekelijks

Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

83

mmoord articipatie & Welzijn

OMMOORD PARTICIPATIEer ink eL rgs Bell Ca

de ka tte Ro

ap Kinderboerderij un De Blijde wei

urg nb tse it Wad

E

Bo Ka s rm oz ijn be

W its en bu rg pa d

Ommoordse Omm O mmo mm moor mo oo ords ord dse ds se e Veld V Ve eldd pa ge ug br

ef r ho ve de la ar k Pa

b Witsenburgpad

d rpa ke Kik

A

ge ug br er og Hopad

a Selm

Biljartvereniging Ommoord Gymlokaal Nansenplaats

eg weg rlofw Lage

tte RoGymlokaal Curieplaats

llplaat Russe

Speeltuin Ommoord

Stg. Herv./Opst.kerk. Lispln./Prinsekerk Statensngl.

Wijkaccommodatie de Romeynshofg wegpad p Dawes dpad Brian

Sport-O-Theek Prins Alexander Sportstimulering Prins Alexander Servicepunt Sport Prins Alexander

Sports Art Ommoord

B. G.B

rfordRuthe

eg niusw Arrhe

nhof Binne weg sw n us ni Arrhe

Halte Halte e "Bi "Binnenh hof" ho "Binnenhof"Max laats kp Plancweg Onnes li gh erlin Kam

Stichting Sporthal W.I.O.N. R.k.c. W.i.o.n

la Eliotp

f nhof Binne

ls Nie s at pla hr Bo

Ter Terbregsepark

oo ent R Presidm Balse

Continental Art Centre

Eg

ts laa la ep rnik Ze

s as ra gr gg Dwerd o krui Bol

weg ordse mmo we O Nieu

G

as as ra gr Mannaras Brong

r aan nderl Alexa Prins

as as gra ri gr Fiorin

oorn Boksdrn oor Duind

G

o rn ldoo Gaspe

Vuura gras Blauw

lgras Fakkes as ra gr lg el te Borst

as a pagr Pam

Ha alte a lte lt te e Halte "G Graskr Gras raskru ra r "Graskru

ras Buntg

tr.

we ke rij -

bloem Boterbloem Helmkbloem Knik

tpet Trom m bloe

ras Brong

as ra gr eg de dd Dod

Te r b r e g g eScoutingterrein Ommoordseweg bloemVlambloem VlamSatijn

loem Sierb

as ra gr aig Raaegras c ap Sch

a gras Fiorin

a gras Cyper

Gymlokaal Nieuwe Ommoordsewegras Rijstg

as gra Kam

ras Trilg

bloem Vlam

as as a gr Kam

bloemW at er le lie sin ge l

ad ad pa rasp Rijstg

ee nw or te lst r.

r.

"R'dam "R R'dam dam Alexan Alexan xan

A20re odo mm Co Air d spa dde Ge

A.T.V. .T.V. "Ommoord "Ommoord" "Omm "O moord" moord" moor

H "Ale "Al

pad rp Koper

TERBREGSEPLEIN TERBR TERBREG REG REG EGS GS GSEPLEIN SEPLE S EPLEIN Nstraat inium Alum

at mstra um iu ni Aluminr. anstr Manga

straat inium Alum

t rstraa Kopenstra Tin

lhof Metaa

84 Behoefteonderzoek Talentontwikkeling

Waar doe je je hobbys?

Wollefoppenpark Wollef Wollefo efo efoppenpark fop en ark

n a l va Pauob ac nJ Ja

ge ge ing j nsin je Ostai

an rm He

l Cla d on d ym zpa Rarule B

rt l e Alb

l ge lsin se us Ro

el i g sin kis ns vin tra rS Igo

Teirli T

t aa str off rh ue Sla

Hoe ga je daar naartoe?E. van Ja offstr. Gresh

r Victo

pad tenbal t Bon Schou

e ps am nk ve Ze

ng Ri

Dirk Cel e sing ruggen van B Carry Aa

s Andr ts at aa la pl Gidep

el Bugerac Ma

Gong

Evangelische Gemeente Ommoord

rem ipb Krum bre lb Pij

Stichting Kerken Ommoord Gezamenlijke kerken Open Hof Ommoord

lke Ste

m bre

i it nflu Pa m

Met wie ga je er naartoe?

pad tenbal t Bon ut ou ho Sch

em lbr ke Ste

Om

lo co Picl ge ian Tr

te Witrfb Ve rem

bre

m

ina ar Oc

le Ge

m bre

g we se mp a nk ve ZeGr ou w

kruid Dennekruid Denne lkruid y