‘Zijn er maar weinigen die worden gered?’ (1)Leerhuis Tehuisgemeente

13 december 2018

Verdoemd?

Drie visies

• De hel als eeuwige straf• De hel als plaats van vernietiging• De hel als tijdelijke straf (christelijk

universalisme)

De hel als eeuwige straf

A. Van de Beek (God doet recht)Origenes: uiteindelijk worden allen gered, niet zozeer omdat God wel vergeeft, maar omdat uiteindelijk alles en allen zich voor God moeten buigen. Gedachte van werderoprichting van alle dingen gekoppeld aan 1 Kor 15:25-28: als alles aan Christus onderworpen moet zijn, moeten ook alle mensen tot bekering komen.

In de vroege kerk houdt men vast aan een louteringsvuur. Want het zou onrechtvaardig zijn, als allen zonder meer gered zouden worden. Het louteringsproces moet wel tijdelijk zijn: het past niet bij Gods wezen als absolute macht en wil, dat uiteindelijk mensen zich niet voor hem zouden buigen.543: de eeuwigheid van de hel wordt een dogma. Origenes wordt 300 jaar na zijn dood alsnog veroordeeld als ketter. Geen wederoprichting van alle dingen meer.

De poort naar de hel staat in het NT wijder open dan de poort naar de hemel (Mt 7:13-14). De NT eschatologie is sterk beïnvloed door de Joodse apocalyptiek, zie Dan 12:2 (… ‘ontwaken, sommingen om eeuwig te leven, anderen om voor eeuwig te worden veracht en verafschuwd’).Alleen universalistische tendenzen in Ef en Kol met hun nadruk op de allesomvattende heerschappij van Christus. Daaruit kun je geen alverzoening afleiden. Er wordt ook in Ef en Kol een scherp onderscheid gemaakt tussen gelovigen en ongelovigen.

Johannes: Wie niet gelooft, is al geoordeeld. Als Jezus het beginsel van de schepping is en alles door hem geschapen is, dan is ieder die niet bij hem hoort, uitgesloten van de vervulling van de schepping.De kerk heeft zich altijd tegen een annihilatio verzet. Een volkomen tenietdoen van wat God begon, past niet bij het werk van de goede Schepper. Bij de rechtvaardigheid van God hoort ook dat de goddelozen gestraft worden. De hel is niet nodig voor de ernst van de prediking

Het moderne idee van de alverzoening is gebaseerd op een humaan godsbeeld, in de vroege kerk, en vooral bij Origenes, is het gebaseerd op de overtuiging dat God alle macht heeft en deze altijd zal doorzetten. De God van Origenes is veeleisend en streng, die zijn absolute wil doorzet.Het argument van de menselijke vrijheid: als mensen ervoor kiezen om zonder God te leven, zal juist God die vrijheid moeten respecteren.

Probleem: God wordt machteloos, en kan niet ingrijpen om wat verloren is te redden.In de bijbel wordt zo vaak over het oordeel gesproken, dat er erg veel hermeneutische creativiteit nodig is om het te neutraliseren.In de bijbel is het paradigma van de godsleer niet geborgenheid, maar gerechtigheid. De centrale vraag van de eschatologie is: doet God recht? Eschatologie wil zeggen dat God ingrijpt om de dingen voorgoed recht te zetten, niet corrigerend in de geschiedenis, maar oordelend over de geschiedenis.

Het is goed dat er een laatste oordeel is. Zij die geen water gegeven hebben aan mensen die dorst leden, zullen dorst lijden in de hel.

Wraak moeten we afwijzen voor mensen, omdat we weten dat God gerechtigheid doet en hij rechtvaardiger dan wij kan wreken. ‘Huiveringwekkend is het te vallen in de handen van de levende God! (Hebr 10:31)

Ps 137 is geen psalm uit barbaarse tijden, maar vóór barbaarse tijden, zoals onze tijd.

Juist het geloof in het laatste oordeel maakt de aarde vreedzamer. Want het doorbreekt de spiraal van geweld tussen de mensen.Een theologie die geen raad weet met het laatste oordeel is een theologie die niet geïnteresseerd is in de gerechtigheid. In een wereld van geweld en onrecht en lijden en tranen kan men niet zonder een laatste oordeel.

Het is te begrijpen dat mensen de God van de gerechtigheid te veel vinden en de veiligheid van de God van de geborgenheid zoeken.Het is makkelijk de strijd op te geven. Als christenen slechts meelopers zijn, en nooit het oordeel van het kruis hebben ondergaan, zijn ze slechts meelopers, en dan zijn ze niet in het geloof en dus onder het oordeel.

Het is juist het sluipende onbewuste verlies van het geloof dat het meest dreigend is, Lc 13:23-30. Gewone kerkmensen worden bewust buitengesloten (Mt 7:22).

Toch zijn er genoeg mensen die door de nauwe poort zijn gegaan en voor wie de weg zo smal werd dat ze niet verder konden (Lc 16:22; 18:13; 23:42).

Het ergste is het vanzelfsprekende geloof dat geen vruchten draagt.

Jerry Walls (Heaven, Hell, and Purgatory)De hel kan bestaan juist ómdat God liefde is.De logische redenering die moet bewijzen dat de hel onverenigbaar is met een God van liefde:• God is volmaakt goed en liefdevol en ook

almachtig• Als God volmaakt goed en liefdevol is, wil hij dat

iedereen gered wordt• Als God almachtig is, kan hij ervoor zorgen dat

iedereen gered wordt• Daarom wordt iedereen geredMaar vervang ‘dat iedereen gered wordt’ eens door ‘dat er geen kwaad is’. Dan klopt het niet meer.

Vaak wordt de menselijke vrije wil gebruikt om het kwaad te verklaren. Vrijheid verklaart niet alles, maar is wel één van de belangrijkste redenen om te verklaren dat God het kwaad toelaat.Als vrijheid het kwaad in deze wereld kan verklaren, kan vrijheid ook verklaren waarom er in de nieuwe wereld een hel is. Lewis: de deuren van de hel zitten aan de binnenkant op slot.

Wij kunnen het gebod om lief te hebben houden omdat Jezus ons er ook de kracht voor geeft.Maar we zijn wel vrij, Joh 14:23-24a. Dit betekent dat sommige mensen het geschenk van volmaakte liefde kunnen weigeren. Rob Bell: ‘Love demands freedom. It always has, and it always will. We are free to resist, reject, and rebel against God’s ways for us. We can have all the hell we want.’

God kan onze vrijheid toch opheffen om ons te redden? (Net zoals een moeder haar kleine kind zal redden van het vuur.)- God houdt vanaf het begin mensen

verantwoordelijk voor hun daden (beeld voor verhouding God-mens is man-vrouw verhouding)

- Als God onze vrijheid kan opheffen, waarom dat hij dat nu dan niet, bij al het kwaad dat het resultaat is van onze vrijheid? Blijkbaar neemt God onze vrijheid serieus.

Thomas Talbott (The Inescapable Love of God): het NT beschrijft de hel als een straf die ons opgelegd wordt, niet als iets waarvoor je in vrijheid kiest. Niemand kan in vrijheid ervoor kiezen om daar voor altijd te blijven.Walls: maar als je onder druk van straf tot berouw komt, is dat berouw dan wel echt? En als God onze vrijheid respecteert, kan straf ook leiden tot verbittering en kan een mens nog meer afstand nemen van God.

‘And the more we have a character that is comfortable with sin, the less we will be inclined to repent and be reconciled to God.’ Ook ‘dwingend bewijs’ (‘compelling evidence’) leidt niet altijd tot bekering. Volgens Walls staat Talbott voor ‘‘a hell of a dilemma’: óf hij moet de gedachte opgeven dat de ellende van de hel ondraaglijk is of hij moet een vorm van dwang accepteren die hij afwijst. ‘It appears, then, that sinners can freely resist God forever.’

De rijke man uit de gelijkenis van Luc 16:19-31) is meer bezig met zelfrechtvaardiging dan met echt berouw. Hel is inderdaad een ellendige plaats, maar de ellende is niet ondraaglijk. Daarom kan je het in vrijheid kiezen als je eeuwige bestemming.Hoe zit het met Opb 14:10 (pijniging ‘onder de ogen van de heilige engelen en van het lam’)?Het lam geeft hen leven (dichtbij), toch zijn zij ver van hem verwijderd door hun opstand tegen God.

Vuur als beeld van de pijniging: Vuur wijst op de aanwezigheid van God. Als wij onze vrijheid gebruiken om onze eigen weg te gaan, dan zal Gods grote liefde ervaren worden als een brandend vuur in plaats van als het water van het leven dat onze dorst zal lessen (Opb 14:10; 22:1).De rijke man blijft in de hel omdat hij geen echt berouw kon tonen, en z’n hart niet openstelde voor de veranderende liefde van God. Daardoor ervaart hij de liefde en de glorie van God als een pijnlijk vuur, en de vreugde van anderen geeft hem verdriet.

Je kunt kiezen voor zelfrechtvaardiging, zoals de rijke man. Dat biedt geen echte vreugde, maar het vasthouden aan bitterheid, wrok en pijn geeft een vervormd gevoel van voldoening.‘Hell is the empty shell of which heaven is the pulsating, vibrant reality. But the shell is not without its pleasures, miserable though they are.’

Tom Wright‘je kunt er niet van uitgaan dat de genade van God altijd maar ruimte blijft bieden als je kijkt naar Hiroshima, Auschwitz, of de moord op kinderen en de achteloze inhaligheid die miljoenen mensen slaaf maakt van schulden die niet van henzelf zijn.’ ‘De massale ontkenning van de werkelijkheid door het goedkope, blije universalisme van het westerse liberalisme heeft heel wat waarvan het rekenschap moet afleggen’ (Verrast door hoop, 188-189)

‘Wanneer een mens zich met heel zijn hart toewijdt aan iets dat niet God is en dat aanbidt, dan houdt hij er langzaam maar zeker mee op het beeld van God te weerspiegelen.’ Als een mens zo ver op deze weg is voortgegaan, dan wordt hij na zijn dood, ‘naar zijn eigen keus, een wezen dat ooit mens was, maar dat niet langer is, een schepsel dat het goddelijke beeld in geen enkel opzicht meer weerspiegelt’ (190-191).

‘Deze schepselen die nog voortbestaan in een namenselijk bestaan, weerspiegelen hun Maker op geen enkele zinvolle manier meer; zij kunnen in henzelf of in anderen niet meer de natuurlijke sympathie opwekken die sommigen zelfs voor de hardste crimineel kunnen voelen’ (191).

Teksten

- Matteüs 25:31-46, met name vs 41 en 46:‘Jullie zijn vervloekt, verdwijn uit mijn ogen naar het eeuwige vuur dat bestemd is voor de duivel en zijn engelen.’ ‘Hun staat een eeuwige bestraffing te wachten, de rechtvaardigen daarentegen het eeuwige leven.’

‘Het eeuwige vuur’ (vs 41): eeuwig kan betekenen ‘altijddurend’, of ‘behorende bij de komende tijd’. Eeuwig kan verwijzen naar het vuur, of naar een oneindige ervaring van branden voor de vervloekten. Als het ‘behorende bij de komende tijd’ betekent, kan ook annihilatie bedoeld zijn (France), of tijdelijke straf die tot bekering en redding leidt (Parry).Hetzelfde geldt voor vs 46, eeuwige bestraffing / leven. Dat kan ook vertaald worden: bestraffing / leven behorende bij de komende tijd.

Dat zegt nog niks over de duur.Dat het komende leven eeuwig is, blijkt duidelijk uit andere teksten, zoals 1 Kor 15:42-44.Leon Morris: het ontkennen van eeuwige straf betekent het verlies van het evangelie. Het doet afbreuk aan de ernst van de wet en de heiligheid van God. Voor God is zonde een zware overtreding, die straf vereist als die niet wordt vergeven.Hagner: het eeuwige vuur is een plaats van eeuwige foltering (zie Opb 14:10; 19:20; 20:10,14-15; 21:8).

Blomberg: ‘The parallel between eternal punishment and eternal life makes it difficult to see in the former any kind of annihilationism, even if the word ‘eternal’ can refer to a qualitative rather than quantitative attribute of life and attractive as doctrines of conditional immortality ought to be to anyone with a sensitive heart.’

- Johannes 3:16,18, 36:‘Want God had de wereld zo lief dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.’ ‘Over wie in hem gelooft wordt geen oordeel uitgesproken, maar wie niet in hem gelooft is al veroordeeld, omdat hij niet wilde geloven in de naam van Gods enige Zoon.’ ‘Wie in de Zoon gelooft heeft eeuwig leven, wie de Zoon niet wil gehoorzamen zal dat leven niet kennen; integendeel, Gods toorn blijft op hem rusten.’

Van Houwelingen: ‘Wie aan de Zoon

ongehoorzaam blijft, zal uiteindelijk worden

uitgesloten van het eeuwige leven en zal het

volle gewicht van Gods toorn moeten dragen.’

Carson: in vs 36 wordt nog eens de dreiging van

het komende oordeel benadrukt (vs 19-21).

‘Gods toorn’ is het persoonlijke antwoord van

een heilige God die naar zijn eigen wereld

toekomt, en maar weinigen vindt die iets met

hem te maken willen hebben.

Ridderbos: ‘omdat hij niet wilde geloven’: zo iemand heeft niet de reddende liefde van God die te zien is in zijn Zoon erkend. Dat betekent niet alleen dat hij Gods liefde niet kent, maar ook dat hij leeft onder de vloek van de afwezigheid van die liefde.Het geloof krijgt alle nadruk. Dat is een geschenk van boven, en tegelijkertijd een daad van de gelovige. Zowel determinisme als elk dogma van de onschendbare menselijke vrijheid is vreemd aan het evangelie.

- 2 Tessalonicenzen 1:8-9:‘Dan komt hij [Jezus] in een vlammend vuur en omringd door engelen, door wie hij zijn macht manifesteert; dan straft hij hen die God niet erkennen en het evangelie van onze Heer Jezus Christus niet gehoorzamen. Ze zullen voor eeuwig worden verstoten, ver van de Heer en van zijn kracht en majesteit.’

‘in een vlammend vuur’: van Gods komst gaat een geweldige dreiging uit. God gaat het kwaad in de wereld te vuur en te zwaard bestrijden (Jes 66:15-16: ‘De HEER zal komen in een vuur, ... Hij komt zijn toorn uitvieren in vlammen, zijn dreiging in een vuurgloed.’). ‘Het vuur staat voor zijn hemelse verschijning, de hitte van zijn toorn en het wegbranden van alle goddeloosheid’ (van Houwelingen). ‘Er komt vergelding voor het begane onrecht, voor de verdrukking van Gods volk en voor het aantasten van Gods naam.

‘hen die God niet erkennen’: niet-Joden‘en het evangelie van onze Heer Jezus Christus niet gehoorzamen’: JodenHet gaat om eeuwig onheil, zie ook Mat 18:8; 25:41,46; Heb 6:2; Jud 7; Opb 20:10. ‘Gods oordeel over alle soorten wangedrag draagt een definitief karakter en zal daarom geen einde hebben.’‘Ver van’: betere vertaling is ‘door’: het eeuwigdurend onheil zal door de goddelijke tegenwoordigheid en glorie teweeggebracht worden (van Houwelingen).

Past dit onheil wel bij de glorie van de Heer? Zie de oordeelsprofetie van Jes 66:15-161. Zie ook 2 Tes 2:82. OT: de aanblik van de Almachtige is

levensgevaarlijk (Ex 19:21-24; 33:20; Ps 68:3; Jer 4:26)

3. De HEER schittert juist in de overwinning op alle vijanden van zijn volk (van Houwelingen) (zie Ex 15:7)

4. Zie ook Opb 14:9-12

De hel als plaats van vernietiging

John StottEr is geen enkele hint dat er later alsnog ‘amnesty’ mogelijk is. ‘Eeuwig oordeel’ (Heb 6:2), eeuwig veracht en verafschuwd (Dan 12:2), eeuwige bestraffing (Mat 25:46), eeuwige vernietiging (2 Tes 1:9), eeuwig vuur (Mat 18:8; 25:41). De deur gaat dicht (Mat 25:10-12), de kloof is onoverbrugbaar (Lc 16:26).

Vier argumenten

1.

Vernietiging (Mat 10:28: ‘om te laten komen in de Gehenna’; Joh 3:16 ‘niet verloren gaat’; 10:28: ‘ze zullen nooit verloren gaan’; 17:12: ‘geen van hen is verloren gegaan’; 1 Kor 1:18: ‘voor wie verloren gaan’; Mat 7: de brede weg leidt ‘naar de ondergang’): ‘apollumi’ en ‘apōleia’. Actieve vorm van ‘apollumi’: doden. Mediale vorm: gedoodworden, verloren gaan. ‘It is difficult to imagine a perpetually inconclusive process of perishing’.

2.Vuur als beeld voor de hel: de hoofdfunctie van vuur is vernietiging.In Mt 25:46 zegt Jezus dat zowel leven als straf eeuwig zijn, maar hij zegt niks over het karakter van dat leven en die straf. Lc 16:23-24,28, waar staat dat de rijke man pijn lijdt, gaat over de tussentoestand, niet over de eeuwige bestemming. De pijniging in Op 14:10 gaat over het moment van het oordeel, niet over de eeuwige staat. Niet de pijniging zelf maar de rook ervan is eeuwig (Opb 14:11).

Opb 20:10: de duivel, het beest en de valse profeet worden ‘dag en nacht gepijnigd, tot in eeuwigheid’. Dit zijn geen personen maar symbolen van de wereld die vijandig staat tegenover God. Die kunnen geen pijn ervaren. Net zomin als de dood en het dodenrijk (20:13). De meest natuurlijk manier om de realiteit achter deze beelden te begrijpen is dat uiteindelijk alle vijandschap en verzet tegen God vernietigd zal worden.

3.De bijbelse kijk op gerechtigheid. God zal de mensen oordelen ‘naar hun daden’ (Opb 20:12). Is het niet onrechtvaardig om zonden in de tijd begaan voor eeuwig te straffen? Eeuwige straf zou alleen rechtvaardig zijn als mensen ook voor eeuwig geen berouw tonen.

4.Teksten die gebruikt worden als basis voor het universalisme. Stott is geen universalist, maar het eeuwig voortbestaan van mensen die geen berouw hebben vindt hij moeilijk te rijmen met de beloften van Gods uiteindelijke overwinning over het kwaad, of met teksten die universalistisch spreken over Christus die alle mensen tot zich trekt (Joh 12:32), of Ef 1:10, Kol 1:20, Filp 2:10-11, 1 Kor 15:28.

Stott leidt uit deze teksten af dat God niet over alles en allen zal regeren (1 Kor 15:28) als talloos veel mensen tegen hem blijven rebelleren. ‘It would be easier to hold together the awful reality of hell and the universal reign of God if hell means destruction and the impenitent are no more’ (319).

De laatste tijd krijgt het annihilationisme bredere steun.- De liefde en de rechtvaardigheid van God

passen niet bij een eeuwige pijniging van Gods tegenstanders.

- Is het in feite geen pyrrusoverwinning die Christus behaald heeft als uiteindelijk misschien wel miljarden mensen voor eeuwig pijn zouden moeten lijden in de hel?

De achilleshiel van het annihilationisme ligt in de vaak wat smalle en gekunstelde exegetische onderbouwing (Christelijke dogmatiek, 671).

J.W. Wenham (The Case for Conditional Immortality)264 verwijzingen naar het lot van de mensen die verloren zijn in het NT.10 spreken over Gehenna (lichamen worden vernietigd door vuur en wormen)26 spreken over verbranden (vuurpoel in Opb)59 spreken over vernietiging, verderf of ultiem verlies (bijv Mt 7:13; Rom 9:22; Filp 1:28; 3:19; 2 Tes 2:3; 1 Tim 6:9; Heb 10:39; 2 Pt 3:7)

20 spreken over van God gescheiden worden, zonder de betekenis van eeuwigheid, tenzij je van onsterfelijkheid uitgaat (bijv Mt 7:23; Mc 10:15; Opb 22:15)25 verwijzen naar de dood als eindstation, soms de 2e dood genoemd (bijv 1 Kor 15:18)108 gevallen verwijzen naar zonde die niet vergeven wordt, zonder dat een specifieke straf genoemd wordt (bijv Mc 12:40; Joh 3:36; Mt 24:13)

15 teksten verwijzen naar angst (bijv Rom 2:9; Mt 18:34; 22:13; 25:30; Mc 9:48)1 tekst spreekt over mensen die geen rust hebben, dag noch nacht (Opb 14:11)‘It is a terrible catalogue, giving most solemn warning, yet in all but one of the 264 references there is not a word about unending torment and very many of them in their natural sense clearly refer to destruction’

De centrale vraag is: is de mens onsterfelijk?Vanaf Gen 3 lijkt de mens sterfelijk. Alleen God is onsterfelijk (1 Tim 6:16). De gelovige wórdt onsterfelijk als hij het eeuwige leven krijgt (2 Tim 1:10; 1 Kor 15:53).Traditionele standpunt: God heeft de mens geschapen als onsterfelijk wezen, dus hij leeft altijd door, zelfs na de 2e dood.Sommigen: we worden onsterfelijk gemáákt, zowel gelovigen als ongelovigen.

Teksten die over eindeloze straf lijken te spreken:Mt 25:46; Mk 3:29; 2 Tes 1:9; Heb 6:2; Jud 7: ‘eeuwig’.- Je kunt vertalen: straf van het komende

tijdperk (laat de duur ervan open)- Eenmalige acties hebben eindeloze gevolgen- Eeuwig leven en eeuwige straf zijn

ongelijkwaardig en tegengesteld. Beiden zijn reëel, maar hoeven niet even blijvend te zijn

Mt 3:12 = Lc 3:17; Mc 9:43: onuitblusbaar vuurNiets suggereert dat het vuur door blijft branden als het vuil verbrand is. Mc 9:48 spreekt over de worm die niet sterft. Dat is een citaat uit Jes 66:24 (gaat over lichamen die opgegeten worden door wormen).Niets in deze teksten suggereert dat de vernietiging altijd maar doorgaat.Dan blijven over 1 tekst uit Judas (vs 13: ‘dwaalsterren die voor eeuwig de diepste duisternis wacht’) en 3 uit Openbaring.

Opb 14:11; 19:3; 20:10.Van deze drie teksten gaat alleen 14:11 over mensen. Het is gevaarlijk om een fundamenteel dogma op symbolische teksten te baseren.‘Unending torment speaks to me of sadism, not justice. It is a doctrine which I do not know how to preach without negating the loveliness and glory of God.’

‘I believe that endless torment is a hideous and unscriptural doctrine which has been a terrible burden on the mind of the church for many centuries and a terrible blot on her presentation of the gospel.’

Christelijk universalisme• Het perspectief dat (uiteindelijk) God alle

mensen, levenden en doden, in Jezus met Zichzelf verzoent.

• In de vroege kerk een algemeen geaccepteerde leer, naast het annihilationisme en de leer van de eeuwigdurende straf.

• Sinds de 5e eeuw (Augustinus) een minderheidsstandpunt in de de kerk en door velen als ketterij verworpen.

• Nederlandse term: alverzoening (ontleend aan Kol. 1 : 19, 20).

Kenmerken van het ‘klassieke’ universalisme

1. Iedereen wordt na zijn dood geoordeeld2. Zonde wordt rechtvaardig bestraft3. Er is alleen redding door geloof in Christus4. De straf in de hel is boetedoening, gericht op herstel5. De straf in de hel is niet oneindig6. Ook na het sterven is er nog bekering mogelijk7. Iedereen wordt uiteindelijk gered

Universalisme betekent dus niet….

• Dat de hel wordt ontkend• Dat er geen oordeel over de zonde zou zijn• Dat iedereen regelrecht naar de hemel gaat• Dat er redding zou zijn buiten Jezus om• Dat alle godsdiensten gezien worden als

wegen naar God• Dat de bijbel niet serieus genomen wordt

Bijbelteksten IKlaagliederen 3 : 31, 32Want de Heer verwerpt niet voor eeuwig.Als hij leed berokkent, ontfermt hij zich ook, zo groot is zijn genade;

Jesaja 57niet eindeloos blijf ik twisten,niet eeuwig duurt mijn toorn.Al doe ik de levensadem stokken,ik ben het ook die het leven geeft.

Bijbelteksten II

Jesaja 45 : 23Ik heb bij mijzelf gezworen: Uit mijn mond komt gerechtigheid voort, een woord dat ik spreek wordt niet herroepen. Voor mij zal elke knie zich buigen en elke tong zal bij mij zweren.

Paulus grijpt terug op deze profetie in Rom. 14 : 11 en in Fil. 2 : 10.

Bijbelteksten IIIJohannes 1 : 29Johannes de doper over Jezus:Daar is het lam van God, dat de zonde van de wereld wegneemt.

Johannes 12 : 31, 32Jezus over zijn dood aan het kruis:Nu wordt het oordeel over deze wereld geveld, nu zal de heerser van deze wereld uitgebannen worden. Wanneer ik van de aarde omhoog geheven word, zal ik iedereen naar mij toe halen.’

Bijbelteksten IVRomeinen 5 : 18, 19Na een betoog over de zonde van Adam en de genade door Jezus Christus vat Paulus samen:Kortom, zoals de overtreding van één enkel mens ertoe heeft geleid dat allen werden veroordeeld, zo zal de rechtvaardigheid van één enkel mens ertoe leiden dat allen worden vrijgesproken en daardoor zullen leven. Zoals door de ongehoorzaamheid van één mens alle mensen zondaars werden, zo zullen door de gehoorzaamheid van één mens alle mensen rechtvaardigen worden.

Bijbelteksten V2 Korintiërs 5 : 19Het is God die door Christus de wereld met zich heeft verzoend: hij heeft de wereld haar overtredingen niet aangerekend.

Kolossenzen 1 : 18 – 20 (Een lofprijzing van Paulus over Jezus):Oorsprong is hij, eerstgeborene van de doden, om in alles de eerste te zijn: in hem heeft heel de volheid willen wonenen door hem en voor hem alles met zich willen verzoenen, alles op aarde en alles in de hemel,door vrede te brengen met zijn bloed aan het kruis.

Bijbelteksten VI1 Johannes 2 : 2Johannes schrijft over Jezus:Hij is het die verzoening brengt voor onze zonden, en niet alleen voor die van ons, maar voor de zonden van de hele wereld.

1 Timoteüs 2 : 2 - 4Bid voor alle koningen en gezagsdragers, opdat we rustig en ongestoord kunnen leven, in alle vroomheid en waardigheid. Dat is goed en welgevallig in de ogen van God, onze redder, die wil dat alle mensen worden gered en de waarheid leren kennen.

Bijbelteksten VII1 Timoteüs 4 : 9, 10Deze boodschap is betrouwbaar en verdient onze volledige instemming. Hiervoor zwoegen en strijden wij, omdat wij onze hoop gevestigd hebben op de levende God, die de redder is van alle mensen, bovenal van de gelovigen.

Titus 2 : 11Gods genade is openbaar geworden tot redding van alle mensen.

Interpretatie van de teksten• Er zijn natuurlijk ook andere teksten. Bij elke opvatting over

oordeel, straf en hel zijn passende bijbelteksten te vinden.• ‘Prooftexting’ voor de verschillende standpunten levert

meestal weinig op en is eerder verwarrend dan verhelderend.

• Er is een interpretatiekader nodig; een hermeneutische sleutel om de verschillende teksten te kunnen begrijpen.

• Suggestie van Robin Parry, een ‘evangelische universalist’: kijk wat het beste past in het grote verhaal dat de bijbel vertelt, van schepping tot voleinding. Wat is het doel waar alles naartoe gaat?

Het uiteindelijke doel

• Paulus schrijft: Alles is uit hem ontstaan, alles is door hem geschapen, alles heeft in hem zijn doel (Rom. 11:36). God is niet alleen de oorsprong maar ook de bestemming van de schepping.

• Gods bedoeling is om alles in de hemel en op aarde onder één hoofd bijeen te brengen, onder Christus (Ef. 1 : 10).

• Zowaar ik leef – zegt de Heer – voor mij zal elke knie zich buigen, en elke tong zal God loven (Rom. 14 : 11).

• De meest passende conclusie is dat (uiteindelijk) iedereen met God verzoend zal zijn.

Het accent verleggen• Vanuit de traditie zijn we gewend om teksten over

veroordeling, verloren gaan en eeuwige straf voorop te zetten.

• Universalistische teksten krijgen dan minder accent en worden anders geduid, bijv: “met alle, elke, iedere e.d. worden alleen alle gelovigen bedoeld” (en niet alle mensen).

• De universalistIsche benadering is precies omgekeerd: laat de teksten over universeel heil staan en probeer de teksten over hel en oordeel in dat licht te interpreteren.

• Vragen zijn dan: wat is eeuwige straf? Wat wordt er bedoeld met de poel van vuur? Etc.

Hoe lang is een eeuwige straf?

• De betekenis van het Griekse woord aeionios, dat in de bijbel vaak met eeuwig vertaald wordt, is afgeleid van aeion: eeuw, era, tijdperk; een periode waarvan je niet weet hoe lang het is.

• Dus: aeionios = betrekking hebbend op een bepaalde periode of tijdperk. Het is niet per se oneindig of eeuwigdurend.

• Voor ‘eeuwig’ in de zin van eeuwigdurend is er een ander Grieks woord: aidios.

• Voor universalisten is er dus vanuit het Grieks exegetische ruimte om te stellen dat eeuwige straf niet eeuwigdurend is.

Hoe zit het dan met ‘eeuwig leven’?• Taaltechnisch: een bijvoeglijk naamwoord ontleent

zijn betekenis voor een deel aan het zelfstandig naamwoord, waar het iets over zegt. Vb: ‘hoog’ in: een hoge toren of: een hoge berg. Ze zijn niet even hoog.

• Als ‘eeuwig’ (aeionios) wordt toegepast op God betekent het wel degelijk ‘oneindig’ omdat God er altijd geweest is en er altijd zal zijn. En dat geldt ook voor het eeuwige leven dat Hij geeft omdat God de ‘Bron des levens’ is. Hij is de ‘Levengever’ bij uitstek.

• Als ‘eeuwig’ (aeionios) wordt toegepast op straf heeft het niet dezelfde betekenisconnotatie. Straf is niet per definitie oneindig of onbeperkt.

Betekenis van de vuurpoel• Vuur kan vernietigend zijn en verteren

(annihilationisme).• Vuur kan ook zuiverend of louterend zijn (Zie bijv. Mark.

9 : 49 waar staat: iedereen moet met vuur gezouten worden).

• Veel universalisten combineren beide betekenissen: het vuur is een symbool en het vernietigt geen mensen, maar het verteert wel alles in ons wat tegen Gods wil en onze oorspronkelijke bestemming in gaat.

• Dat is een pijnlijk proces (een ‘hel’) voor wie zich altijd tegen God verzet heeft. Maar het resultaat is uiteindelijk een gezuiverd hart en een bevrijde wil om alsnog voor Hem te kiezen.

Bekering na de dood• Voor traditioneel gelovige christenen is het

ondenkbaar dat er na de dood nog bekering mogelijk zou zijn.

• Maar waarom zou bij de dood alles vast liggen? Houdt de liefde van God voor iemand die niet gelooft opeens op als hij sterft?

• Als er bewustzijn is na de dood en iemand wordt ‘in het vuur gelouterd’, kan hij dan niet alsnog tot bezinning komen en voor God kiezen?

• In de bijbel is weinig te vinden over bekering na de dood, maar het wordt nergens uitgesloten. En er zijn wel een paar teksten die erbij aansluiten.

Passende teksten• Psalm 22 : 29 zegt ‘ook zullen voor Hem knielen wie in het

graf zijn neergedaald’. • Johannes schrijft dat de doden de stem van Gods Zoon

zullen horen en dat wie hem horen, zullen leven (Joh. 5 : 24).

• Paulus zegt dat in de naam van Jezus elke knie zich zal buigen, in de hemel, op de aarde en onder de aarde, en elke tong zal belijden ‘Jezus Christus is Heer, tot eer van God de Vader (Fil. 2 : 10, 11).

• Petrus schrijft ‘Ook aan de doden is het evangelie verkondigd, opdat ook zij, al zijn zij naar hun leven op aarde door de mensen veroordeeld, bij God in de geest kunnen leven (1 Pet. 4 : 6).

Oordeel en herstel• Het oordeel van God heeft (minstens) twee verschillende

aspecten. Enerzijds is er vergelding; er wordt rechtgedaan. Maar anderzijds is er ook correctie en herstel. Deze twee sluiten elkaar niet uit.

• Er zijn veel voorbeelden in de bijbel waar de straf van God gevolgd wordt door genade (Lees bijv. Jer. 30 : 5 – 24).

• In Gods omgang met zijn volk is een patroon te herkennen: na benauwdheid komt uitredding, na ballingschap volgt terugkeer, na vernietiging komt er herstel.

• Klaagliederen 3 : 31, 32: Want de Heer verwerpt niet voor eeuwig. Als Hij leed berokkent ontfermt Hij zich ook, zo groot is zijn genade.

Hoe definitief is het ‘laatste’ oordeel?

• Judas zegt over Sodom en Gomorra dat ze voor ons een afschrikwekkend voorbeeld zijn ‘gestraft met een nooit dovend vuur’ (Jud. 7). Dat klinkt behoorlijk definitief

• Maar in de profetieën van Ezechiël blijkt dat zelfs Sodom in ere wordt hersteld (Ez. 16 : 53, 55).

• Petrus spreekt in Handelingen 3 : 23 over een tijd waarover God van oudsher bij monde van zijn heilige profeten heeft gesproken en waarin alles zal worden hersteld.

• De vraag rijst: Is wat wij ‘het laatste oordeel’ noemen wel zo definitief?

Zending en evangelisatieAls iedereen uiteindelijk gered wordt, waarom zou je dan nog aan zending of evangelisatie doen?• Omdat het goede nieuws van het evangelie nog beter is

dan vaak gedacht wordt en dat is de moeite waard om te delen. Paulus schrijft: Wat ons drijft is de liefde van Christus….(2 Cor. 5 : 14)

• Omdat het een voorrecht is om nu al met God verzoend te mogen zijn en te groeien in geloof en in liefde. Hoe eerder iemand daarvan hoort en ervoor kiest, hoe beter.

• Omdat iedereen moet weten dat het ertoe doet hoe je leeft. Iedereen zal zich tegenover God moeten verantwoorden (Rom. 14 : 12)

• Omdat het een opdracht is van Jezus zelf (Mat. 28 : 19).

Universalistische slotoverweging….

Jezus heeft ons geleerd onze vijanden lief te hebben en voor hen te bidden… alleen dan zijn jullie werkelijk kinderen van je Vader in de hemel (Mat. 5 : 44, 45).Hij heeft ons ook geleerd om niet zeven keer, maar ‘zeventig maal zeven’ keer te vergeven (Mat. 18 : 22).

Zou God de Vader zelf dan zijn opstandige schepselen veroordelen tot een oneindige straf? Of hen verloren laten gaan en vernietigen?