Het huwelijk

in het Oude en Nieuwe Testament

Indeling

• Oude Testament

• Het huwelijk als beeld in het Oude Testament

• Joods huwelijk

• Nieuwe Testament

• Romeins huwelijk

• Het huwelijk als beeld in het Nieuwe Testament

• Het huwelijk in onze tijd

Oude Testament

Huwelijk als instelling

• Huwelijk is een belangrijk element van de samenleving; echt-scheiding wordt zelfs genoemd in de 10 geboden: Ex. 20:14 Gij zult niet echtbreken (SV, NBG)U zult geen echtbreuk plegen (WB)Pleeg geen overspel (NBV)U zult niet echtbreken (HSV)Ga niet vreemd (BGT)

• Bedoeld: geslachtsgemeenschap met de man of vrouw van een ander (Lev. 20:10 Wie overspel pleegt met een getrouwde vrouw, een vrouw die een ander toebehoort, moet ter dood gebracht worden. Beide echtbrekers moeten worden gedood)

• Op overspel staan strenge straffen (dood door steniging)

Huwelijk als instelling

• In het OT is er geen verschil tussen ‘echtbreuk’ en ‘overspel’

• Huwelijk en sexualiteit horen onverbrekelijk bij elkaar; het huwelijkbegint met het eerste sexuele contact

• De 10 geboden verbieden niet alleen echtscheiding, maar elk sexueelcontact buiten het huwelijk, ook als dit niet tot een echtscheidingleidt.

Polygamie

• Het monogame huwelijk is door God gewild: Adam en Eva (Gen. 2:21-24)

• Polygamie komt voor het eerst voor bij het geslacht van Kaïn: Lamech nam twee vrouwen (Gen. 4:19)

Polygamie (2)

• Bigamie wordt erkend:• Deut. 21:15-17 Als iemand twee vrouwen heeft, van wie hij de een

meer liefheeft dan de ander, en beiden baren hem een zoon, de minst geliefde vrouw het eerst, dan mag hij, wanneer hij zijn bezit aan zijn zonen vermaakt, de zoon van de vrouw die hij liefheeft niet bevoordelen ten koste van de zoon van de minst geliefde vrouw, die het eerst geboren is. Hij moet de zoon van de minst geliefde vrouw als eerstgeborene erkennen, en hem dus een dubbel deel van zijn bezittingen geven. Deze zoon is immers de eerste vrucht van zijn mannelijkheid, daarom heeft hij het eerstgeboorterecht.

Polygamie (2)

• Ex. 21:10-11 Neemt hij naast haar een andere vrouw, dan mag hij de slavin niet minder voedsel of kleding geven en niet minder vaak gemeenschap met haar hebben; doet hij haar op een van deze drie punten tekort, dan mag ze weggaan zonder ook maar iets te hoeven betalen.

Polygamie (3)

• Ondanks diverse voorbeelden van polygamie was monogamie de norm:

• Sam. en Kon. vermelden bij particulieren alleen voorbeelden van monogamie (behalve vader van Samuël)

• Spr. 5:15-19; 31:10-31; Pred. 9:9 wijzen op monogaam huwelijk

• Israël wordt in de profeten voorgesteld als de enige echtgenote die God heeft (Jes. 50:1; 54:6-7; 62:4-5; Jer. 2:2; Ez. 16; Hos. 2:4)

Incest

• Verboden relaties (Lev. 18):

• vader - dochter; moeder - zoon

• vader - kleindochter

• broer - zus of halfzus

• neef - tante

• zoon - stiefmoeder; dochter - stiefvader

• schoonvader - schoondochter; schoonmoeder - schoonzoon

• zwager - schoonzus

• trouwen met twee zussen

Homosexualiteit

• Gen. 19: mannen uit Sodom willen sexueel contact met engelen, gasten van Lot

• Richt. 19: mannen uit Gibea willen sexueel contact met een Leviet die te gast is

• Lev. 18:22 Je mag niet het bed delen met een man zoals met een vrouw, dat is gruwelijk.

• Lev. 20:13 Wie met een man het bed deelt als met een vrouw, begaat een gruweldaad. Beiden moeten ter dood gebracht worden en hebben hun dood aan zichzelf te wijten.

Echtscheiding

• Man kon scheidbrief schrijven als hij iets onbehoorlijks aan de vrouwgevonden heeft (Deut. 24:1), maar wat valt daaronder?

• Sjammaï: alleen bij overspel

• Hillel: zelfs een onbeduidende aanleiding kan een reden zijn, zoalsniet goed koken, met een andere man praten, geen kinderen kunnenkrijgen

Echtscheiding

• Mal. 2:14-16 En jullie vragen je af: Waarom toch? Omdat je de vrouw met wie je je leven deelde trouweloos behandeld hebt, de vrouw met wie je in je jeugd een verbintenis bent aangegaan, waarvan de HEER getuige is geweest. Wie ook maar een beetje verstand heeft doet zoiets niet, want iedereen wil toch een nageslacht dat door God gewild is? Speel niet met je leven en behandel de vrouw van je jeugd niet trouweloos. Want de HEER, de God van Israël, zegt dat hij het verafschuwt wanneer een man zijn vrouw wegstuurt. Wie zoiets doet besmeurt zichzelf met onrecht – zegt de HEER van de hemelse machten. Speel niet met je leven en gedraag je niet langer trouweloos.

Echtscheiding (2)

• Ex. 21:7-11 Wanneer iemand zijn dochter als slavin verkoopt, kan zij niet vrijkomen zoals de mannelijke slaven. Als haar meester haar voor zichzelf bestemd had en zij hem niet meer aanstaat, moet hij haar laten terugkopen; hij heeft niet het recht haar aan derden te verkopen, omdat hij zijn verplichtingen tegenover haar niet is nagekomen. Bestemt hij haar voor zijn zoon, dan moet hij haar als een dochter behandelen. Neemt hij naast haar een andere vrouw, dan mag hij de slavin niet minder voedsel of kleding geven en niet minder vaak gemeenschap met haar hebben; doet hij haar op een van deze drie punten tekort, dan mag ze weggaan zonder ook maar iets te hoeven betalen.

Echtscheiding (2)

• In het latere Jodendom stelde men: als dit al geldt voor een slavin en polygamie, hoeveel te meer moet dit dan niet gelden voor een vrijevrouw en monogamie. Daarmee werd dit een grond voorechtscheiding.

Huwelijk als beeld in het OT

Hooglied: de vriendin

Hoogl. 4:1-15 Je bent zo mooi, vriendin van mij, je bent zo mooi! Je ogen zijn duiven, door je sluier heen. Je haar golft als een kudde geiten die afdaalt van Gileads bergen. Je tanden zijn als witte schapen: klaar voor de scheerder komen ze twee aan twee uit het water, er ontbreekt er niet een. Als een koord van karmozijn zijn je lippen, je mond is betoverend. Als het rood van een granaat-appel fonkelt je lach, door je sluier heen. Je hals is als de toren van David, die in ringen is gebouwd, die met schilden is behangen, met wel duizend schilden van helden. Je borsten zijn als kalfjes, als de tweeling van een gazelle, die tussen de lelies weidt. Nu de dag weer ademt en het duister vlucht, ga ik naar de mirreberg, ga ik naar de wierookheuvel. Vriendin, aan jou is alles mooi, niets ontsiert je schoonheid. Mijn bruid, ga met me mee, kom mee, weg van de Libanon. Daal af van de top van de Amana, de top van de Senir, de Hermon. Weg van de bergen

Hooglied: de vriendin

waar leeuwen huizen, weg van de holen waar panters schuilen. Zusje, bruid van

mij, je brengt me in vervoering, je brengt me in verrukking met maar één blik van

je ogen, met één flonker van je ketting. Zusje, bruid van mij, hoe heerlijk is jouw

liefde, hoeveel zoeter nog dan wijn. Hoeveel zoeter is je geur dan alle balsems die

er zijn. Mijn bruid, je lippen druipen van honing, melk en honing proef ik onder je

tong, je kleed geurt naar de Libanon. Zusje, bruid, een besloten hof ben jij, een

gesloten tuin, een verzegelde bron. Aan jou ontspruit een boomgaard vol

granaatappels, met een overvloed aan vruchten, hennabloemen, nardusplanten,

nardus en saffraan, kalmoes en kaneel, wierookbomen, allerlei soorten, mirre,

aloë, balsems, allerfijnst. Je bent een bron omringd door tuinen, een put met

helder water, een bergbeek van de Libanon.

Hooglied

• Man en vrouw zijn niet getrouwd:• Zie bezwering in Hoogl. 2:7; 3:5; 8:4 Meisjes van Jeruzalem, ik bezweer je bij de

gazellen, bij de hinden op het veld: wek de liefde niet, laat haar niet ontwaken voordat zij het wil.

• Hoogl. 4:12 Zusje, bruid, een besloten hof ben jij, een gesloten tuin, een verzegelde bron.

• Hoogl. 8:8-9 Wij hebben een kleine zuster die nog geen borsten heeft. Wat zullen wij voor onze zuster doen op de dag waarop men over haar zal spreken? Als zij een muur is, zullen wij een zilveren bolwerk op haar bouwen. Als zij een deur is, zullen wij haar insluiten met een plank van cederhout.

• Man ziet vrouw door sluier (Hoogl. 4:1,3; 6:7)

Hooglied

• Hooglied: bruid als metafoor voor Israël:

• Steden van Israël

• Vruchten van Israël

• Geur van de tempel

Hooglied

Steden van Israël:• Jeruzalem• Saron• Gilead• Libanon• Amana• Senir• Hermon• Chesbon• Bat-Rabbim• Tirsa• Damascus• Karmel

Hooglied

Vruchten van Israël:• Deut. 8:7-9 Straks brengt de HEER, uw God, u naar een goed land,

een land van beken, bronnen en waterstromen, die ontspringen in de valleien en op de bergen, een land van tarwe en gerst, van wijnstokken, vijgenbomen en granaatappelbomen, een land van olijven en honing, een land waar u niet slechts schamel brood zult eten, maar waar het u aan niets zal ontbreken, een land waar u ijzer vindt in het gesteente en waar u koper delft uit de bergen.

• Hoogl. 2:13 De vijgenboom is al vol vruchten, de wijnstok rankt en geurt.

• Hoogl. 4:12 Zusje, bruid, een besloten hof ben jij, een gesloten tuin, een verzegelde bron.

Hooglied

• Hoogl. 4:15 Je bent een bron omringd door tuinen, een put met helder water, een bergbeek van de Libanon.

• Hoogl. 7:3 Je navel is een ronde kom, die gevuld is met kruidige wijn. Je buik is een bergje tarwe, dat door lelies wordt omzoomd.

• Hoogl. 7:8 Als een palm is je gestalte, je borsten zijn als druiventrossen.

• land dat overvloeit van melk en honing (Ex. 3:8; 13:5; 33:3; Lev. 20:24; Num. 13:24; 14:8; 16:14; Deut. 6:3; 11:9; 26:9; 27:3; 31:20; Joz. 5:6).

• Hoogl. 4:11 Mijn bruid, je lippen druipen van honing, melk en honing proef ik onder je tong, je kleed geurt naar de Libanon.

Hooglied

Geur van de tempel:• Ex. 30:23-25 ‘Neem de fijnste specerijen: vijfhonderd sjekel dik-

vloeibare mirre, half zoveel geurige kaneel – tweehonderdvijftig sjekel dus –, tweehonderdvijftig sjekel geurige kalmoes en vijfhonderd sjekel kassia, alles volgens het ijkgewicht van het heiligdom, en een hin olijfolie, en bereid hieruit heilige zalfolie, een geurig mengsel zoals een reukwerker dat maakt. (…)

• Hoogl. 4:13-14 Aan jou ontspruit een boomgaard vol granaatappels, met een overvloed aan vruchten, hennabloemen, nardusplanten, nardus en saffraan, kalmoes en kaneel, wierookbomen, allerlei soorten, mirre, aloë, balsems, allerfijnst.

• Hoogl. 8:14 ‘bergen vol balsemkruid’ • Hoogl. 4:6 ‘mirreberg’, ‘wierookheuvel’

Overdrachtelijke betekenis

• Jer. 3:7-9 Ik dacht: Als ze van dat alles genoeg heeft, komt ze wel bij me terug. Maar ze kwam niet terug. Haar afvallige zuster Juda zag dat ik ontrouw Israël verstoten had en haar een scheidingsbrief gegeven had, juist omdat ze overspel had gepleegd. Maar toch liet afvallig Juda zich daardoor niet afschrikken, ze pleegde zelf ook overspel. En door haar lichtzinnig overspel met goden van steen en hout wierp ze een smet op dit land.

• Jer. 5:7-8 ‘Waarom zou ik jullie vergeven? Jullie kinderen hebben mij verlaten, zij zwoeren bij wat geen goden zijn. Ik schonk hun over-vloed, maar zij pleegden overspel, bij hoeren zijn ze kind aan huis. Het zijn bronstige, hitsige hengsten, ze hinniken allen naar ander-mans vrouw.

Overdrachtelijke betekenis

• Ez. 16:32-38 Je pleegde overspel en ontving vreemde mannen, terwijl je getrouwd was. Luister daarom, hoer, naar de woorden van de HEER! Dit zegt God, de HEER: Omdat je naakt was (…) toen je mij met je minnaars bedroog, en omdat je voor je gruwelijke afgoden het bloed van je kinderen hebt vergoten, zal ik je naakt tentoonstellen voor de ogen van alle minnaars aan wie je je gegeven hebt.

• Ez. 23:19-20 Ze dacht terug aan de dagen van haar jeugd, toen ze ontrouw was in Egypte, en bedreef nog meer overspel. Ze verlangde terug naar haar minnaars daar, die zo zwaargeschapen zijn als ezels en hun zaad lozen als hengsten.

• Ez. 23:37 Ze hebben overspel gepleegd en er kleeft bloed aan hun handen. Ze pleegden overspel met hun afgoden.

Joods huwelijk

Het oud-Joodse huwelijk

• De Joodse huwelijksceremonie in de periode v.Chr. is anders dan de huidige Joodse ceremonie

• Er is weinig informatie beschikbaar

• Drie elementen: contract (‘verloving’), voltrekking, feest

• In de huidige orthodox-Joodse huwelijksviering worden de drieelementen samengetrokken tot een ceremonie van één dag

Huwelijksvoltrekking

1. Contract (‘ketubbah’)• Huwelijk werd gearrangeerd door vader van de bruidegom en vader

van de bruid (in bepaalde kringen wordt nu gebruik gemaakt van eenhuwelijksmakelaar)

• Vader van bruid tekent contract met bruidegom; de bruidschat(‘mohar’) is onderdeel van het contract

• Bruid ontvangt een geschenk (‘mattan’) (nu vervangen door een ring)• Beiden drinken een beker wijn• Men is dan wettelijk getrouwd, maar heeft geen sexueel contact

(tegenwoordig hebben vrijwel alle Joden sex voor het huwelijk)• Bruid loopt vanaf dan uitsluitend gesluierd over straat

Huwelijksvoltrekking (2)

1. Contract (‘ketubbah’)• Men trouwde jong; de Rabbijnen stelden de minimum leeftijd voor

meisjes op 12 jaar en voor een jongen op 13 jaar; gebruikelijke leeftijd voor jongen was 18 – 24 jaar en voor een meisje 12 - 12½ jaar

• Bruidegom bereidt woonplek voor in huis van zijn vader• Een ongetrouwde dochter is afhankelijk van haar vader; de

getrouwde vrouw is afhankelijk van haar man

Huwelijksvoltrekking (3)

2. Voltrekking (‘nissuin’)• Huwelijk was gewoonlijk half jaar tot jaar na de verloving; soms

langer m.n. als de bruid nog erg jong was• Bruidegom met een kroon op het hoofd, vergezeld door vrienden met

muziekinstrumenten, gaat naar huis van de bruid; het precieze tijd-stip is voor de bruid onbekend; gewoonlijk is dit in de avond of nacht

• Komst bruidegom wordt aangekondigd door het blazen op de ramshoorn (‘shofar’)

• Bruid, versierd met juwelen en gesluierd, wordt, vergezeld door haarvriendinnen, naar de bruidegom geleid en samen halen zij de bruidegom binnen

Huwelijksvoltrekking (4)

2. Voltrekking (‘nissuin’)• Het hele gezelschap gaat naar het huis van de bruidegom en bij de

bruidegom thuis wordt een groot feestmaal aangericht• Het huwelijk wordt voltrokken; het met bloed bevlekte laken wordt

gegeven aan de getuigen die door de ouders van de bruid gekozen zijn, en ter bewaring gegeven aan vader van de bruid (Deut. 22:13-21) (nu een ceremonie in de ‘yichud’ waar het paar het vasten verbreekt)

• Er zijn redenen om aan te nemen dat het verschijnen van de bruide-gom toch iets minder onverwacht was als men soms stelt:• De bruid moest kort voorafgaand aan het huwelijk zichzelf

onderdompelen in het rituele bad (‘mikvah’)• Vanwege de reinheidswetten moest rekening worden gehouden met

de menstruatiecyclus van de bruid (tegenwoordig wordt eenhormonenpil gebruikt om een ‘chuppat niddah’ te voorkomen)

Huwelijksvoltrekking (5)

3. Feest• Het hele gezelschap viert feest in het huis van de bruidegom, de

‘chuppah’• Het feest duurde gewoonlijk een week, maar soms ook wel twee

weken• Er was geen godsdienstige

handeling in relatie tot het huwelijk; pas later in de geschiedenis was er eenceremonie in de synagoge

Huwelijksvoltrekking (6)

• Sommige schrijvers stellen dat pas aan het einde van de feestweek bruid en bruidegom het huwelijk consumeerden.

• Dit is niet terug te vinden in de literatuur en ook erg onwaarschijnlijk.

• Achtergrond is vaak dat de schrijvers geforceerd een verband willen leggen tussen de Joodse huwelijksceremonie en de leer van de Opname van de Gemeente

Nieuwe Testament

Uitgangspunt

• Mt. 19:3-6 Toen kwamen er farizeeën op hem af om hem op de proef te stellen. Ze vroegen: ‘Mag een man zijn vrouw om willekeurig welke reden verstoten?’ Hij zei: ‘Hebt u niet gelezen dat de schepper de mens bij het begin mannelijk en vrouwelijk heeft gemaakt?’ En hij vervolgde: ‘Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw, en die twee zullen één worden; ze zijn dan niet langer twee, maar één. Wat God heeft verbonden, mag een mens niet scheiden.’

Hoererij

• Ook in het NT is het uitgangspunt de tien geboden

• Mt. 19:16-19 Nu kwam er iemand naar Jezus toe met de vraag: ‘Meester, wat voor goeds moet ik doen om het eeuwige leven te verwerven?’ Hij antwoordde: ‘Waarom vraag je me naar het goede? Er is er maar één die goed is. Als je het leven wilt binnengaan, houd je dan aan zijn geboden.’ ‘Welke?’ vroeg hij. ‘Deze,’ antwoordde Jezus, ‘pleeg geen moord, pleeg geen overspel, steel niet, leg geen vals getuigenis af, toon eerbied voor uw vader en moeder, en ook: heb uw naaste lief als uzelf.’

Hoererij (2)

• 1 Kor. 5:9-11 Ik heb u in mijn vorige brief gezegd dat u niet moet omgaan met ontuchtplegers, maar dat betekent niet dat u alle ontuchtplegers die er in de wereld zijn, of alle geldwolven, uitbuiters en afgodendienaars moet mijden. Dan zou u de wereld moeten verlaten. Wat ik bedoel is dit: u mag niet omgaan met iemand die zichzelf een broeder of zuster noemt, maar in feite een ontuchtpleger is, een geldwolf, afgodendienaar, lasteraar, dronkaard of uitbuiter. Met zo iemand mag u beslist niet eten.

Hoererij (3)

• 1 Kor. 6:13-18 Maar bedenk dat het lichaam er niet is om ontucht mee te plegen: het is er voor de Heer en de Heer is er voor het lichaam. God heeft de Heer opgewekt, en door zijn macht zal hij ook ons opwekken. Weet u niet dat uw lichaam een deel is van het lichaam van Christus? Zou ik dan van de delen van zijn lichaam de lichaams-delen van een hoer maken? Dat nooit! Of weet u niet dat wie zich met een hoer verenigt samen met haar één lichaam wordt? Want de Schrift zegt: ‘Zij zullen één lichaam zijn.’ Maar wie zich met de Heer verenigt wordt met hem één geest. Ga ontucht uit de weg! Geen enkele andere zonde die een mens kan begaan tast het lichaam aan, maar wie ontucht pleegt zondigt tegen het eigen lichaam.

Incest

• 1 Kor. 5:1-2 Het is algemeen bekend dat er een geval van ontucht bij u is dat zelfs bij de heidenen niet voorkomt: er is iemand die met de vrouw van zijn vader leeft. En u blijft maar trots op uzelf. Zou u niet eerder geschokt en bedroefd moeten zijn en degene die dit doet uit uw midden moeten verwijderen?

Homosexualiteit

• Rom. 1:26-27 Daarom heeft God hen uitgeleverd aan onterende verlangens. De vrouwen hebben de natuurlijke omgang verruild voor de tegennatuurlijke, en ook de mannen hebben de natuurlijke omgang met vrouwen losgelaten en zijn in hartstocht voor elkaar ontbrand. Mannen plegen ontucht met mannen; zo worden ze ervoor gestraft dat ze van God zijn afgedwaald.

Homosexualiteit (2)

• 1 Kor. 6:10 Weet u niet dat wie onrecht doet geen deel zal hebben aan het koninkrijk van God? Vergis u niet. Ontuchtplegers (‘pornoi’ = ongehuwden die hoererij plegen) noch afgodendienaars, over-speligen (‘moichoi’ = echtbrekers), schandknapen (‘malakoi’ = ver-wijfden; mannen en jongens die zich laten misbruiken), noch knapen-schenders (‘arsenokoitai’ = degenen die met mannen en jongens ontucht bedrijft), dieven noch geldwolven, dronkaards, lasteraars noch uitbuiters zullen deel hebben aan het koninkrijk van God.

Echtscheiding

• Mt. 5:31-32 Er werd gezegd: “Wie zijn vrouw verstoot, moet haar een scheidingsbrief meegeven.” En ik zeg jullie: ieder die zijn vrouw verstoot, drijft haar tot overspel – tenzij er sprake was van een ongeoorloofde verbintenis (‘porneias’ = hoererij; NBG: ontucht); en ook wie trouwt met een verstoten vrouw, pleegt overspel.

Echtscheiding (2)

• Mt. 19:1-9 Toen kwamen er farizeeën op hem af om hem op de proef te stellen. Ze vroegen: ‘Mag een man zijn vrouw om willekeurig welke reden verstoten?’ Hij zei: ‘Hebt u niet gelezen dat de schepper de mens bij het begin mannelijk en vrouwelijk heeft gemaakt?’ En hij vervolgde: ‘Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw, en die twee zullen één worden; ze zijn dan niet langer twee, maar één. Wat God heeft verbonden, mag een mens niet scheiden.’ Toen vroegen ze hem: ‘Waarom heeft Mozes dan voorgeschreven haar een scheidingsbrief te geven en haar zo te verstoten?’ Hij antwoordde: ‘Omdat u harteloos en koppig bent, daarom heeft Mozes u toegestaan uw vrouw te verstoten. Maar dat is niet vanaf het begin zo geweest. Ik zeg u: wie zijn vrouw verstoot en met een ander trouwt, pleegt overspel, tenzij er sprake was van een ongeoorloofde verbintenis (‘porneia’ = hoererij; NBG: hoererij).’

Echtscheiding (3)

• De Joden leerden dat men bij overspel of om allerlei redenen moestscheiden.

• Jezus spreekt niet over een bevel maar over het toestaan van echt-scheiding.

• Degene wiens partner overspel heeft gepleegd is niet verplicht om tescheiden; Jezus dringt aan op verzoening, vergeving en herstel.

• Echtscheiding is toegestaan vanwege de hardheid van het hart: volharding in overspel zonder berouw te willen tonen.

• Jezus zegt niet dat als God heeft samengevoegd, de mens niet mag scheiden, maar dat God heeft samengevoegd en dus de mens nietmag scheiden.

Echtscheiding (4)

• 1 Kor. 7:10-11 Degenen die getrouwd zijn geef ik, nee, niet ik – de Heer geeft hun het volgende gebod: een vrouw mag niet scheiden van haar man (is ze al gescheiden, dan moet ze dat blijven of zich met haar man verzoenen), en een man mag zijn vrouw niet wegsturen.

• 1 Kor. 7:39 Een vrouw is gebonden aan haar man zolang hij leeft, maar wanneer hij is gestorven, is ze vrij om te trouwen met wie ze wil, mits het een huwelijk is in verbondenheid met de Heer.

Echtscheiding (5)

• 1 Kor. 7:12-16 Verder geef ik zelf nog – niet de Heer – het volgende voorschrift: wanneer een broeder een ongelovige vrouw heeft die bij hem wil blijven, mag hij niet van haar scheiden. Dit geldt ook voor een zuster: wanneer ze een ongelovige man heeft die bij haar wil blijven, mag ze niet van hem scheiden. Want de ongelovige man behoort dankzij zijn vrouw God toe en de ongelovige vrouw dankzij haar man eveneens. Zou dat niet zo zijn, dan zouden uw kinderen onrein zijn. Maar nu zijn ze geheiligd. Maar als de ongelovige partij wil scheiden, moet dat maar gebeuren; in dat geval is de broeder of zuster niet gebonden. Bedenk echter dat u door God geroepen bent om in vrede te leven. Wie weet, u zou uw man toch kunnen redden? En wie weet, u kunt uw vrouw toch redden?

• Het gaat hier om een bestaand huwelijk, waarvan één van de twee gelovig wordt.

Trouwen met ongelovige

• 2 Kor. 6:14-18 Loop niet in een en hetzelfde span met ongelovigen. Wat is de verwantschap tussen gerechtigheid en wetteloosheid? Wat heeft licht met duisternis te maken? Waarin lijken Christus en Beliarop elkaar? Wat hebben een gelovige en een ongelovige gemeen? Wat heeft de tempel van God met afgoden te maken? Wijzelf zijn de tempel van de levende God, zoals God heeft gezegd: ‘Ik zal bij hen wonen en in hun midden verkeren, ik zal hun God zijn en zij mijn volk. Daarom zegt de Heer: Ga weg bij de ongelovigen, zonder je van hen af en raak niets aan dat onrein is. Dan zal ik jullie aannemen en jullie vader zijn, en jullie mijn zonen en dochters – zegt de almachtige Heer.’

Doel huwelijk

• Man en vrouw behoren elkaar in liefde toe om in alle dingen elkaartrouw te helpen en gelukkig te maken.

• Als hun kinderen worden toevertrouwd zullen ze daardoor mee-werken aan de voortgang van het menselijk leven.

• Binnen de geborgenheid van het huwelijk zullen ze de sexualiteitbeleven en genieten. 1 Kor. 7:3-5 En een man moet zijn vrouw geven wat haar toekomt, evenals een vrouw haar man. Een vrouw heeft niet zelf de zeggenschap over haar lichaam, maar haar man; en ook een man heeft niet zelf de zeggenschap over zijn lichaam, maar zijn vrouw. Weiger elkaar de gemeenschap niet, of het moest zijn dat u er wederzijds mee instemt u enige tijd aan het gebed te wijden. Kom daarna echter weer samen; anders zal Satan uw gebrek aan zelf-beheersing gebruiken om u te verleiden.

Romeins huwelijk

Huwelijk in Romeinse Rijk

• Vader had macht over iedereen die onder zijn dak woonde

• Hij besliste met wie zijn dochter ging trouwen (maar de mening van de dochter en de echtgenote telde zeker mee)

• Huwelijk kwam meestal tot stand door een jaar samen te wonen; daarna werd het huwelijk gesloten

• Huwelijk ging gepaard met een ceremonie en feest waar beidefamilies bij betrokken waren en een bruidsschat; overheid en religiespeelden geen rol

• Meisjes die trouwden waren tussen 12 en 16 jaar oud; de jongensongeveer 10 jaar ouder

Huwelijk in Romeinse Rijk

• Getrouwde romeinse vrouwen droegen een ‘stola’ over de tunica en bij het uitgaan een ‘palla’ over de stola (vgl. 1 Kor. 11:5)

• Scheiden was net zo eenvoudig als trouwen; de kinderen bleven danbij de vader

• Gewoonlijk hertrouwde men vervolgens

• Romeinse vrouwen hadden gemiddeld zes of meer kinderen

• Kindersterfte was zeer hoog

• In rijke gezinnen werden kinderen verzorgd door een ‘paidagogus’

Huwelijk in Romeinse Rijk

vrouw met palla(Ostia)

vrouw met stola

De Romeinse moraal

• ‘We hebben prostituees voor ons plezier; we hebben een liefje voor de dagelijkse momenten, dat ons lichaam verlangt naar een vrouw en we hebben onze vrouwen om kinderen te krijgen en goed voor ons huishouden te zorgen.’ (Demosthenes)

• ‘Vrouwen trouw je om er van te kunnen scheiden en je scheidt van hen om te kunnen trouwen.’ (Seneca)

De Romeinse moraal: prostitutie

• Iedere slaaf of slavin kon sexueel worden misbruikt; dit werd niet alsschandelijk ervaren

• Daarnaast waren er ook vrouwen die vrijwillig de prostitutie ingingen

• Ontmoetingsplaats: herberg, circus, theater, tempel, thermen, enz.

• Het was voor een (al dan niet getrouwde) man volstrekt normaal om gebruik te maken van prostituees; voor een vrouw was dit strafbaar

• Er waren openlijk bordelen in de steden; deze werden aangeduid met wegwijzers of afbeeldingen op tegels; er werd betaald met specialemunten (spintria) met zeer expliciete afbeeldingen

De Romeinse moraal: prostitutie

Lupanare (bordeel) in Pompeii

Intermezzo

Huwelijk in onze tijd

De praktijk

• Enquête EO-leden 2017• 82% vindt dat sex binnen het huwelijk thuis hoort• 43% heeft zich hieraan gehouden

• ruim de helft van de degenen die samenwonen, verkering hebben of verloofd zijn vindt dat sex binnen het huwelijk thuis hoort

• 90% heeft echter niet gewacht

• 44% van degenen die verkering hebben vindt dat de kerksamenwonen moet ontmoedigen

Conclusie

• Huwelijk is een unieke, heilige, onverbreke-lijke relatie tussen één man en één vrouw.

• Seks hoort uitsluitend thuis binnen die relatie.

• Het NT zet zit daarmee nadrukkelijk af tegende heersende moraal.

• Er is geen Bijbelse reden waarom dit voorons nu anders zou zijn.

• Als christenen kunnen we ons hier positiefonderscheiden van de wereld om ons heen.

• Maar het roept ook veel pastorale vragen op.

Conclusie (2)

• Tendenzen in de samenleving:• de mens is als individu autonoom• persoonlijke ontplooiing en geluk staan voorop• moraal die losgeraakt is van de Bijbelse moraal

• ‘Wat God heeft samengevoegd scheidde de mens niet’

• Het is belangrijk onze jongeren te leren dat het God is die samenvoegt!

Ter overweging

• Het NT leert ons om niet onnodig weerstand op te roepen in de maatschappij:• vrouw onderdanig aan de man (ook al zijn man en vrouw in Christus gelijk)• getrouwde vrouw draagt palla• enz.

• Deze regels zijn dus cultuur- en tijdsafhankelijk

• Maar daarnaast zijn er andere punten waarop het NT nadrukkelijkafstand neemt van de heersende cultuur, zoals m.b.t. het huwelijk

• Deze regels zijn dus cultuur- en tijdsonafhankelijk

Huwelijk als beeld in het NT

Joh. 2

• Joh. 2:1-11 Op de derde dag was er een bruiloft in Kana, in Galilea. De moeder van Jezus was er, en ook Jezus en zijn leerlingen waren op de bruiloft uitgenodigd. Toen de wijn bijna op was, zei de moeder van Jezus tegen hem: ‘Ze hebben geen wijn meer.’ ‘Wat wilt u van me?’ zei Jezus. ‘Mijn tijd is nog niet gekomen.’ Daarop sprak zijn moeder de bedienden aan: ‘Doe maar wat hij jullie zegt, wat het ook is.’ Nu stonden daar voor het Joodse reinigingsritueel zes stenen watervaten, elk met een inhoud van twee à drie metrete. Jezus zei tegen de bedienden: ‘Vul de vaten met water.’ Ze vulden ze tot de rand. Toen zei hij: ‘Schep er nu wat uit, en breng dat naar de cere-moniemeester.’ Dat deden ze. En toen de ceremoniemeester het water dat wijn geworden was, proefde – hij wist niet waar die vandaan kwam, maar de bedienden die het water geschept hadden wisten het wel – riep hij de bruidegom en zei tegen hem: ‘Iedereen zet zijn gasten eerst de goede wijn voor en als ze dronken zijn de minder goede. Maar u hebt de beste wijn tot nu bewaard!’ Dit heeft Jezus in Kana, in Galilea, gedaan als eerste wonder-teken; hij toonde zo zijn grootheid en zijn leerlingen geloofden in hem.

Joh. 2

• Op de derde dag = op dinsdag. Ook nu nog de meest populaire dag om te trouwen omdat bij de schepping God op die dag tot twee maal toe zegt dat het goed was.

• Gen 1:9-13 God zei: ‘Het water onder de hemel moet naar één plaats stromen, zodat er droog land verschijnt.’ En zo gebeurde het. Het droge noemde hij aarde, het samengestroomde water noemde hij zee. En God zag dat het goed was. God zei: ‘Overal op aarde moet jong groen ontkiemen: zaadvormende planten en allerlei bomen die vruchten dragen met zaad erin.’ En zo gebeurde het. De aarde bracht jong groen voort: allerlei zaadvormende planten en allerlei bomen die vruchten droegen met zaad erin. En God zag dat het goed was. Het werd avond en het werd morgen. De derde dag.

• Twee keer een zegen op deze dag; voor bruid en bruidegom• Zaad en vruchtbaarheid staan centraal

Matt. 25

• Matt. 25:1-13 Dan zal het met het koninkrijk van de hemel zijn als met tien meisjes die hun olielampen hadden gepakt en eropuit trokken, de bruidegom tegemoet. Vijf van hen waren dwaas, de andere vijf waren wijs. De dwaze meisjes hadden wel hun lampen gepakt, maar geen extra olie. De wijze meisjes hadden behalve hun lampen ook olie in kruiken bij zich. Omdat de bruidegom op zich liet wachten, werden ze allemaal slaperig en dommelden ze in. Midden in de nacht klonk er luid geroep: “Daar is de bruidegom! Kom, ga hem tegemoet.” Dat wekte de meisjes en ze brachten hun olielampen in orde. De dwaze meisjes zeiden tegen de wijze: “Geef ons wat van jullie olie, want onze lampen gaan al uit.” De wijze meisjes antwoord-den: “Nee, straks is er nog te weinig voor ons en jullie samen. Zoek liever een verkoper en koop zelf olie.” Terwijl zij op olie uit waren, arriveerde de bruidegom, en zij die klaarstonden gingen met hem naar binnen voor het bruiloftsfeest, waarna de deur gesloten werd. Enige tijd later kwamen ook de andere meisjes. Ze riepen: “Heer, heer, laat ons binnen!” Maar hij antwoordde: “Ik ken jullie werkelijk niet.” Wees dus waakzaam, want jullie weten niet op welke dag en op welk tijdstip hij komt.

Matt. 25

• De tien meisjes wachten op de bruidegom in het huis van de bruid(niet buiten, zoals wel gelezen is); vers 1 is een soort opschrift.

• ‘lampas’ = fakkels, toortsen

• Fakkels gingen maar een kwartier mee.

• Als de bruidegom zijn komst aankondigt, wordt hij binnengehaalddoor deze meisjes.

Joh. 14 en 16

• Joh. 14:1-3 Wees niet ongerust, maar vertrouw op God en op mij. In het huis van mijn Vader zijn veel kamers; zou ik anders gezegd hebben dat ik een plaats voor jullie gereed zal maken? Wanneer ik een plaats voor jullie gereedgemaakt heb, kom ik terug. Dan zal ik jullie met me meenemen, en dan zullen jullie zijn waar ik ben.

• Joh. 16:16 Nog een korte tijd en jullie zien me niet meer, maar kort daarna zien jullie me terug.’

1 Thess. 4?

• 1 Thess. 4:16-17 Wanneer het signaal gegeven wordt, de aartsengel zijn stem verheft en de bazuin van God weerklinkt, zal de Heer zelf uit de hemel neerdalen. Dan zullen eerst de doden die Christus toebe-horen opstaan, en daarna zullen wij, die nog in leven zijn, samen met hen op de wolken worden weggevoerd en gaan we in de lucht de Heer tegemoet. Dan zullen we altijd bij hem zijn.

• ‘eis apantesin tou kuriou’ = tot ontmoeting van de Heer; wijst op binnenhalen van een belangrijk persoon (bijv. koning of bruid)

Openb. 19

• Openb. 19:7-8 Laten we blij zijn en jubelen, laten we hem de eer geven! Want de bruiloft van het lam is gekomen en zijn bruid staat klaar. Zij mag zich kleden in zuiver, stralend linnen.’ Want dit linnen staat voor al het goede dat gedaan is door de heiligen.

Tot ziens!