(WETTELIJK) SAMENWONEN OF HUWEN: EEN FINANCIËLE KEUZE?

Voordracht door Advocaat Mieke Listhaeghe, Advocaat te Brugge en verantwoordelijke Sociaal - Juridische dienst Gezinsbond Gewest Brugge,

INHOUD LEZING

1. Actuele samenlevingsvormen: een kort overzicht.

2. Schema.

3. Voorbeelden ter illustratie.  4. Vragen. 

1.ACTUELE SAMENLEVINGSVORMEN: EEN OVERZICHT.

tot voor kort omvatte het instituut huwelijk exclusief de man - vrouw relatie

het familiale kader ‘netwerk’ werd gevormd door het huwelijk, die bloed -en aanverwantschap binnen een ruimer geheel tot stand bracht.

een nieuwe samenlevingsformule: wettelijke samenwoning het bestaande instituut van het huwelijk

opgesteld voor 2 personen van het zelfde geslacht

EVOLUTIES IN HET FAMILIERECHT

ontwikkelingen in het begrip familie: in stand gehouden familiaal erfrecht (+/-

bloedverwantschap) in stand gehouden voorbehouden erfrecht van

ouders en grootouders (de zgn. ascendentenreserve)

recht op omgangsrecht van de grootouders (wet 13 april 1995)

verenging: afschaffen toestemming ouders bij E.O.T. (1972), afschaffen familieraad (voogdijwet 2001)

EVOLUTIES IN HET FAMILIERECHT

ontwikkelingen van het begrip gezin: gezinswoning en gezinsbelang in de Wet van 14 juli 1976

betreffende rechten en plichten gehuwden en huwelijksvermogensrecht.

begrip gezinswoning betreffende erfrecht van de langstlevende echtgenoot (1981)

specificaties bij erfrecht langstlevende echtgenoot (2003) huwelijk gaat meer en meer enkel gehuwden aan:

homohuwelijk (2003) afstamming totaal los van huwelijk vermogensrechtelijke Gevolgen van het huwelijk ook

toegekend aan wettelijk - samenwoners toewijzing van de gezinswoning aan echtgenoot of

samenwonende die het slachtoffer is van fysieke gewelddaden vanwege zijn partner

wijziging in de gezinsfiscaliteit

BESLUIT EVOLUTIES IN HET FAMILIERECHT

Er zijn thans drie categorieën samenlevingsvormen, volgens de stijgende graad van wettelijke/sociale/fiscale bescherming: de feitelijk samenwonenden; de wettelijk samenwonenden; de gehuwde koppels.

Het huwelijk staat nu open voor personen van het zelfde geslacht en samenwonenden die

principieel tegen het instituut van het huwelijk gekant zijn

NIEUWE REGELINGEN INZAKE PERSONEN- FAMILIERECHT EN ERFRECHT.

1. Attest van erfopvolging

2. Wet nopens de verblijfsregeling van de kinderen van partners die niet samenwonen.

3. Erfrecht.

ATTEST VAN ERFOPVOLGING

Voorwaarden: erfenis volgens de wet, dus geen

huwelijkscontract, schenking, testament. er mag geen minderjarige of onbekwame

erfgename zijn. het rekeningtegoed bij de bank mag niet meer

dan 50.000 € bedragen (het totaal en niet per rekening)

j

WET NOPENS DE VERBLIJFSREGELING VAN DE KINDEREN VAN PARTNERS DIE NIET SAMENWONEN.

Wat? Onderwerp? Doelstelling? Wat? Conclusie Dwangmaatregelen Wijzigingen?

ONDERWERP?

van een gelijkmatig verdeelde huisvesting van het kind van wie de ouders gescheiden zijn en tot regeling van de gedwongen tenuitvoerlegging inzake huisvesting van het kind

elke ouder draagt evenveel bij tot de opvoeding van het kind, zelf al woont het kind in hoofdzaak bij de andere ouder

de verblijfsregeling van het kind wiens ouders niet meer samenleven

DOELSTELLING?

gelijkmatige verdeling van de huisvesting van het kind

WAT?

Beurtelings verblijf houdt in dat het kind ongeveer evenveel tijd doorbrengt bij de vader of de moeder.

WIJZIGINGEN?

neemt als uitgangsbasis het akkoord van beide ouders m.b.t. de verblijfsregeling van het kind. Dit kan een hoofdverblijf bij één ouder zijn. De Rechtbank neemt het akkoord dan over in een vonnis.

Bij onenigheid tussen de ouders, beslist de Rechtbank en moet de Rechter de voorkeur geven aan een gelijkmatig verdeelde huisvesting, zeker op vraag van één van de ouders.

DWANGMAATREGELEN?

De Rechter kan nu ook een beroep doen op dwangmaatregelen wanneer één ouder manifest weigert het recht op persoonlijk contact van de andere ouder te respecteren.

CONCLUSIE

De doelstelling zijn alleszins nobel : eens ouder, altijd ouder èn nauw betrokken in de opvoeding van het minderjarig kind.

ERFRECHT

Wat? Doelstelling? Wie? Reservatairen? Andere ‘erfgerechtigden’? Huwelijkscontract?

WAT?

het geheel van rechtsregels die de overgang bij overlijden van het vermogen - de nalatenschap

DOELSTELLING

een persoon kan enkel eigendom bekomen van een derde persoon door ofwel te erven ofwel door een schenking

eigendom= roerend en onroerend

WIE?

De wet bepaalt dat enkel bloedverwanten en de langstlevende echtgenoot kunnen erven, zonder dat de overleden persoon een testament diende op te maken.

zelfs bij een (v)echtscheidingsprocedure de gehuwde partners nog steeds van elkaar erven.

RESERVATAIREN?

De langstlevende echtgenoot, de kinderen en de (groot)ouders zijn de zogenaamde “reservatairen”, die altijd erven.

De wet voorziet een specifiek erfdeel voor deze categorieën,

ANDERE ERFRECHTIGDEN

De feitelijk of wettelijk samenwonende partner, vrienden,… kortom iedereen die niet onder de noemer ‘reservatair’ valt, erft NIET automatisch van de overleden persoon.

Een testament van de overleden persoon is hiervoor noodzakelijk, waarbij steeds rekening moet gehouden worden met de reserve van de reservataire ergenamen.

HUWELIJKSCONTRACT

Een huwelijkscontract biedt enkel een vermogensrechtelijke bescherming bij echtscheiding, niet bij overlijden.

2. SCHEMATISCHE VOORSTELLING

Samenlevingsvorm

Hoe?

Persoonlijke Gevolgen?

Einde?

Feitelijke samenwoning

Geen formaliteiten

Geen beperking individuele vrijheid

Geen formaliteiten

Wettelijke samenwoning

Overhandiging Geschriftambtenaar burgerlijke stand: Melding in bevolkingsregister

GeenBeperking individuele vrijheid, vermogensrechtelijk wel

Van rechtswege door overlijden, kan eenzijdig beëindigd worden door huwelijk of verklaring

Gehuwden

Afgesloten voor ambtenaar burgerlijke stand: akte van staat

Beperking individuele vrijheid: plicht tot hulp, samenwoning getrouwheid en bijstand

Door overlijden of door echtscheiding (strikte regels)

2. SCHEMATISCHE VOORSTELLING

Vermogensrechtelijke regelingtussensamenwonenden

Contract (?) : onderhands

Evolutie rechtspraak: handelingen t.a.v. derden

Onverdeelde eigendom/ eigen vermogen

Wettelijk stelsel of Verregaandere bescherming viaSamenwoningcontract:

Notarieel

NB: samenwoningcontract regelt geen erfrecht!

Wettelijk stelsel: scheiding van goederen

Ook Onverdeelde eigendom

Huwelijkscontract:Notarieel

Scheiding goederen: eigen vermogen/onverdeelde eigendomAlgehele Gemeenschap

En

Wettelijk Stelsel: gemeenschappelijk vermogen = doelvermogen

2. SCHEMATISCHE VOORSTELLINGSuccessieplanning tussensamenwonenden

Nee, geen wettelijk erfrecht

Tontine en beding van aanwas voor de eigendom van gezamenlijk aangekochte goederen en wat je samen bezit: zowel woning als bankrekeningen, huisraad, inboedel

Ook: Testament Maar! Reservataire Erfgenamen

Levensverzekering

Nee, geen wettelijk erfrecht

Tontine en beding van aanwas eigendom van gezamenlijk aangekochte goederen en wat je samen bezit: zowel woning als bankrekeningen, huisraad, inboedel

Ook: TestamentMaar! Reservataire Erfgenamen

Levensverzekering

Wettelijk erfgenaam: vruchtgebruik/volle eigendom ngl. wel of geen kinderen

Huwelijkscontract: *Ongelijke verdeling*verblijvingsbeding*voorafname en vooruitmaking*regeling waarbij beide of allebei afzien van erfrecht in nalatenschap van andere, behalve vruchtgebruik gezinswoning + huisraad (2003)

TestamentMaar! Reservataire Erfgenamen

Levensverzekering

2. SCHEMATISCHE VOORSTELLING

SuccessieplanningTav (gemeenschappelijke)kinderen

Voorbehouden erfdeel(afhankelijk aantal kinderen erflater)

Handgift SchenkingPatrimoniumvennootschap

Testament

Probleem:Mozaïekgezinnen

Voorbehouden erfdeel(afhankelijk aantal kinderen erflater)

HandgiftSchenkingPatrimoniumvennootschap

Testament

Probleem:Mozaïekgezinnen

Voorbehouden erfdeel : naakte eigendom ten gevolge van wettelijk erfrecht LLE

Handgift SchenkingPatrimonium-Vennootschap

Testament

Probleem:Mozaïekgezinnen

2. SCHEMATISCHE VOORSTELLINGFiscaal -Apart belast

Volledige decumul

- successierechten identiek echtgenoten (3-9-27 %)

-Gezamenlijk belast + zelfde voordelen als gehuwden aj.2005huwelijksquotiënt+ volledige decumul- successierechten identiek

-Gezamenlijk belastVolledige decumul aj.2005-successierechten identiek f/w samenwonenden

3. VOORBEELDEN TER ILLUSTRATIE (ERFRECHT-VERMOGEN).

Aanzienlijke vermindering van de tarieven op het gebied van schenkingen bij notariële akte: roerende goederen

3.1.HANDGIFT AAN KIND: MEESTAL TER FINANCIERING AANKOOP GEZINSWONING/VERBOUWINGEN AAN GEZINSWONING.

De handgift is een populaire methode om, volledig legaal, erfenisrechten te ontwijken m.b.t. roerende goederen

Bewijs: Schriftelijk! 2 aangetekende brieven

Bankgift zou ook geldig zijn, doch geen aanrader!

GEHUWDE KOPPELS

-scheiding der goederen : indien geen gemeenschappelijke kinderen,

erfrechtelijk vruchtgebruik!

- gemeenschapstelsel (wettelijk of algemene gemeenschap): indien geen gemeenschappelijke kinderen,

Handgift keert niet terug naar familie bij overlijden kind (zorg ouders!)

3.2. SCHENKING ONROEREND GOED.

Fiscale wijziging in Vlaanderen : aanzienlijke vermindering van de tarieven op het

gebied van schenkingen bij notariële akte bijzondere tarieven voor bouwgronden (tijdelijk)

en voor schenkingen van ondernemingen ongeacht wie de begiftigde is.

Patrimoniumvennootschap: Nuttig voor bedrijfsgebouwen, aandelen = roerende goederen, overdraagbaar vrij van schenking- en successierechten.

-Schenking met voorbehoud van vruchtgebruik : schenkingsrechten op de waarde van de volle eigendom.

3.3 NIEUW HUWELIJK, VOORHUWELIJKSE KINDEREN

het contract van scheiding van goederen biedt enkel een vermogensrechtelijke bescherming bij echtscheiding.

het contract van scheiding van goederen biedt enkel een vermogensrechtelijke bescherming bij echtscheiding.

Abstract: vruchtgebruik ½ nalatenschap Concreet: gezinswoning en huisraad

3.4. GIFTEN AAN DE LANGSTLEVENDE KUNNEN DE GANSE NALATENSCHAP OMVATTEN.

4. VRAGEN?