H4pr

Blz.17 t/m 32

Inleiding

Eerste helft 19de eeuw

ART HISTORY de negentiende eeuw

https://www.lambo.nl/art-history-4-romantiek-realisme-begrippenlijst

Teleurstelling over de periode van

terreur als gevolg van de Franse

Revolutie.

Tijdsbeeld begin 19e eeuw blz.16

Teleurstelling over de gevolgen van de

industrialisatie

Vrijheid, gelijkheid en broederschap blz.17

Maar niet voor de vrouw. Toneelschrijfster Olympe de Gouges kwam tijdens de

revolutie op voor gelijke rechten voor de vrouw, maar eindigde zelf onder de

guillotine

De vrouw en het vrouwbeeld.blz. 17

Bij de bourgeoisie werd de vrouw tegen wil en dank op een voetstuk

geplaatst. De man werkte buitenshuis en de vrouw werd geïdealiseerd

tot een seksloze nimf, de engel van het huis.

In de 19de eeuw kon een zichtbare enkel

al aanstootgevend zijn.

Etiquette regels voor dames ontstonden

door de nauwe korsetten en rokken met

stijve baleinen.

•Tijdens diners eet een dame weinig.

•Een dame zit en loopt met een rechte rug.

• Een dame loopt langzaam met kleine

stappen.

•Een dame lacht nooit voluit.

•Een dame is een toonbeeld van kuisheid.

Etiquette regels ontstaan in de 19e eeuw. Blz.17

Jean-Jacques Rousseau (1711-1778) filosoof van de Romantiek. Blz.16

Tegenreactie op de koele afstandelijkheid van de Verlichting en het

neoclassicisme.

Week 42

Romantiek – beeldende kunst

https://www.youtube.com/watch?v=3Efq-

aNBkvc&list=PLlnm2zt0gbLPiqMti85SjxHnxWyBnweAT

Escapisme blz.18 (vluchten uit de werkelijkheid)

Romantiek is escapisme. Het is een reactie op de verstedelijking en

het rationalisme van de achttiende eeuw. Kunstenaars laten zich

leiden door eigen subjectieve ervaringen, emoties, fantasieën en

intuïtie. In de Romantiek ontstaat het idee van de geniale en

wereldvreemde kunstenaar.

Interesse in het exotische.

Geesten, visioenen en verschijningen.

Inspiratie uit het (nationale) verleden.

Aantrekkingskracht van de natuur.

Veel kunstenaars wilden ontsnappen aan de nieuwe harde

maatschappij waarin winst belangrijker was dan vakmanschap,

handwerk en culturele waarden

De veranderde positie

van de kunstenaar. blz.5+6

18e eeuw:

Kunst als amusement en propagandamiddel

Opdrachtgevers:

De adel, de kerk en rijke stadsbesturen.

De kunstenaar wordt gezien als een ambachtsman

die een opdracht uitvoert.

19e eeuw:

Kunst als persoonlijke expressie van de

kunstenaar.

Opdrachtgevers:

Bourgeoisie en zelfstandig werkende kunstenaars.

De kunstenaar verandert van veredelde

ambachtsman in zelfstandig denker en kunstenaar.

Kunstenaars moeten zelf hun werk gaan verkopen.

De toonaangevende Salon blz.21

Kunstenaars konden werk insturen voor de jaarlijkse Salon de Carré van het Louvre (Parijs).

De jury ging vooral in het begin nog uit van neo-klassieke en academische regels.

De bourgeoisie belegde in kunst die goedgekeurd was door de jury van deze Salon.

Exotische taferelen en werken met

veel vrouwelijk bloot waren populair.

Het was een vorm van voyeurisme in

de uiterlijk zeer preutse Victoriaanse

tijd.

Beeldhouwkunst voor de Salon blz.31-32

In de negentiende eeuw hadden beeldhouwers een veel lagere status dan schilders.

Vanwege de dure materialen bleven beeldhouwers veel langer in opdracht werken.

De dramatische dierenfiguren van Barye

hebben ook veel succes op de Salon.

Veel beelden waren aan de erotische kant maar

hebben klassieke thema’s.

Romantiek is geen stijl Romantische schilders hielden niet van regels.

Zij schilderden de werkelijkheid op hun eigen manier en lieten in hun eigen

ervaringen, fantasieën en emoties over bepaalde onderwerpen zien.

Géricault blz.29

Turner blz.24-25-29-30

Blake blz.27-28

Friedrich blz.26-27

Goya blz.30

De geromantiseerde werkelijkheid. Blz.19

Romantiek was nooit de gewone werkelijkheid.

Het ging om grootse dramatische of tragische gevoelens.

Vaak stond het onderwerp ook nog symbool voor zaken zoals de strijd tussen goed

en kwaad of als een religieuze beleving

Aantrekkingskracht van de natuur. Blz.19-25-26

De natuur is een plaats voor grote emoties.

Zij kan onbedorven en lieflijk zijn, maar ook wreed, onbarmhartig.

Exotisme Het uitheemse buitenland is een goede manier om de werkelijkheid te

ontvluchten. Sommige kunstenaars gingen werkelijk op reis, anderen

fantaseerden er alleen over.

1827

Eugene Delacroix

‘De dood van Sardanapalus’

Het schilderij is gebaseerd

op een poëtisch drama van

de Britse romanticus Lord

Byron, dat onder de

titel Sardanapalus uitkwam in

1821. Dit toneelstuk

handelde over de Assyrische

koning Sardanapalus.

Inspiratie uit het verleden blz.20-29-30

De belangstelling van de romantici ging vooral uit naar de historie van het

eigen land en de glorieuze perioden daarin.

Het nationale verleden en verheerlijking van heldendom.

Geesten, visioenen en verschijningen blz.20-27

Met het rationalisme was het onvoorwaardelijke religieuze geloof grotendeels

verdwenen bij de intellectuele elite. In de kunst van de Romantiek bleven het religieuze

maar ook het bovennatuurlijke een grote rol spelen.

Mystiek en occultisme waren een avontuurlijk gebied voor romantici

.

Week 43 Architectuur

18de eeuwse rationele Franse tuin.

Tuinarchitectuur- picturesque style blz.22

19de eeuwse romantische Engelse tuin

Folly: niet functioneel historisch

gebouwtje of namaakruïne om

sfeer te scheppen.

Bouwkunst blz. 22-23-24

In de bouwkunst was in de 19e eeuw geen sprake van één bepaalde stijl.

Ook hier is sprake van escapisme naar het verleden, het exotische en de fantasie.

Afhankelijk van de functie van een gebouw koos men voor een toepasselijke stijl

Exotisme

door koloniale

invloeden.

Gothic revival

Men zag de middeleeuwse

gotische stijl als niet

geïmporteerde nationale stijl.

In de bouwkunst wordt

neo-classicisme ook

als nostalgisch ervaren.

Neostijlen en eclecticisme

Neo-stijlen:

Teruggrijpen op het verleden zoals de oudheid,

de middeleeuwen, renaissance en barok.

Eclecticisme:

Het mengen van verschillende stijlen

Musea, stations en

theatergebouwen

werden de nieuwe paleizen

voor het volk.

Doorsnede Opera van Garnier

Opera van Garnier

The Phantom of the Opera

Week 44 - Muziek

Muziek blz.32-33-37 Componisten schreven niet langer meer voor opdrachtgevers zoals de adel en de kerk.

Emotie kreeg de voorrang en regels werden steeds meer losgelaten.

Romantische muzikale thema’s:

•De natuur en haar oerkrachten

•Het exotische

•Het duistere en bovennatuurlijke

•Volkswijsjes en volksverhalen

•Nationalisme en het verleden.

Populaire muziekvormen:

•Programmamuziek/symfonisch gedicht

•Symfonie

•De ballade of het kunstlied

•Opera

•De wals als muziekvorm en dans

•Polonaises, mazurka’s, etudes, nocturnes

Groot orkest onder leiding van een dirigent met een grote variatie aan instrumenten.

De dirigent met het maatstokje heeft de leiding.

Nieuwe instrumenten zoals de piano,

de saxofoon en accordeon werden ontwikkeld

om beter de emoties te kunnen vertolken.

Symfonie:

Verhalend muziekstuk zonder woorden.

Symfonieorkest blz.33

Richard Strauss

Het symfonisch gedicht: ‘Also sprach Zarathustra’

is geïnspireerd op het gedicht van Friedrich Nietzsche.

Muziek die het gevoel weergeeft van iets buitenmuzikaals

zoals een gedicht een natuurbeschrijving of een legende

Programmamuziek blz.33

Opera blz.39+40

Een opera is een muzikaal drama met solisten en een koor.

17e eeuw: klassiek drama (opera seria)

18e en 19e eeuw: opera seria en opera buffo (komisch)

Opera was enorm populair bij de bourgeoisie

in de negentiende eeuw.

•Urenlang

•Meeslepende verhalen met populaire thema’s

•Koor speelt een belangrijke rol

•Gloedvolle muziek

•Ballet vaak onderdeel van de opera

•Prachtige theatergebouwen

Termen uit de opera blz.39

Solist

Zanger of zangeres die de aria’s alleen zingt.

Aria

Zangstuk waarin de solist zijn gevoelens uit.

Duet

Samenzang tussen twee solisten.

Libretto

tekst

Ouverture

Muziekstuk waarmee wordt geopend

Wat vooruitwijst naar het werk.

Exotisme in de opera blz.39

Het exotisme kwam ook volop voor in de opera.

Opera werd een kijkspektakel met verrassende décors

en kostuums.

Hoewel de 19de eeuwse westerling gefascineerd was door

andere culturen, was hij er ook van overtuigd dat de

westerse cultuur, met al zijn gebreken, superieur is.

https://www.youtube.com/watch?v=czEfHr8YGPA

https://www.youtube.com/watch?v=RxfTi6rTewE

Week 45 – Dans en theater

Romantisch ballet

Kenmerken Sterke verticaliteit in beweging en

houding

Indruk van gewichtloosheid

Mede door kostuums:tulen rokken in wit of

pasteltinten en de pointes

Gracieuze en virtuoze danstechniek

Speciale kleding om deze bewegingen

mogelijk te maken.

•maillots

• korte jakje

• wijde korte rok

Balletkostuums in sprookjesstijl.

Dans blz.41 t/m 43

Vooral het bovennatuurlijke speelde een grote rol in het romantische ballet.

In het romantisch ballet hebben vrouwen de hoofdrol.

De natuur had een ondergeschikte functie als décor voor het verhaal.

Romantische motieven zoals:

•De strijd tussem goed en kwaad

•Folklore en sprookjes

•Onbereikbare liefde

•Trouw tot in de dood

•Exotisme

Bovennatuurlijke effecten door:

•Regelbaar gaslicht (later ook elektrisch licht)

•Danstechnieken zoals pointesdans, zweefsprongen, lifts, pirouettes

•Kleding zoals spitzen, tutu’s

•Theatermachines zoals hijsinstallaties

La Sylphide 1832 blz.43

La Sylphide van choreograaf Filippo Taglioni wordt beschouwd als het eerste romantische ballet.

Introductie van de ‘pointesdans’ door zijn dochter Maria Taglioni.

Hij introduceerde ook het ‘ballet blanc’ met de sylphides.

Giselle 1841 blz.43+44

Giselle is een toonaangevend ballet op het hoogtepunt van de Romantiek.

Typisch voor deze periode zijn de ‘Willi’s’.

In het sprookje van Heinrich Heine zijn dit de wraakzuchtige geesten van bedrogen maagden die

voor hun trouwdag verlaten worden en sterven. ‘s Nachts staan ze op uit de dood om mannen al

dansend de dood in te jagen.

Giselle: Wili’s en de dood van Hilarion

https://www.youtube.com/watch?v=-20nbawHrb4

Ballettermen Verhalend ballet

De dansers vertellen het verhaal door mime en bewegingen.

Divertissement

Abstracte (niet verhalende) dans waarin de techniek

en de virtuositeit van de danser centraal staat.

Pointesdans

Dans op de toppen van de tenen.

Hiervoor draagt men schoeisel met een versterkte neus. (‘pointes’ of ‘spitzen’)

Pirouette en lift

Pirouette: Beweging waarbij de danser(es) om haar/zijn as draait.

Lift: Beweging waarbij de partner de danseres volledig in de lucht tilt.

Pas de deux, pas de trois, pas de quatre, enz.

Groepsdans met resp. twee, drie, vier, enz. dansers.

Ballet blanc

Een divertissement waarin een groep ballerina’s in witte tutu’s geesten, nimfen of andere

bovennatuurlijke wezens uitbeeldt.

Giselle‘behind the scenes’

Hiërarchie

Prima ballerina /eerste solist

De sterdanseres die de hoofdrol speelt en

de solo’s danst of de pas de deux met de

mannelijke hoofdpersoon (solist).

Ballerina

Danseres die de techniek perfect

beheerst.

Corps de ballet

Dansers die de groepsdansen uitvoeren .

Drama blz.45

Melodrama wordt populair

Thema’s afgestemd op de smaak van de bourgeoisie.

Toneelmachinerie voor spectaculaire effecten .

Grote theaters vereisen een andere speelstijl:

Acteurs moeten steeds luider praten.

Gebaren en emoties worden uitvergroot.

Victor Hugo blz.44

Eerste Franse romantische toneelschrijver.

Zijn stuk ‘Hernani’ veroorzaakte een heftige strijd tussen de romantici en hun tegenstanders.

Waarom was Hernani revolutionair?

•Geen klassiek stuk maar een fantasieverhaal.

• Indirect werden het Franse rechtssysteem en

de sociale wetten aangeklaagd.

•Geen eenheid van tijd en plaats.

•Begrijpelijke spreektaal.

•Humor en ernst wisselen elkaar af.

•Dood en geweld worden op het toneel getoond

Week 46

https://www.youtube.com/watch?v=OiRWBI0JTYQ