18

BOUWEN AAN HET NIEUWE LUIK

‘Een station is de belangrijkste motor van een stad.’ Het zijn de woorden van de Spaanse sterarchitect Santiago Calatrava, de meester van het nieuwe HST-station in Luik dat begin 2009

officieel zal opengaan. In het kielzog van dit megaproject heeft Luik een heel eigen dynamiek ontwikkeld. De cocon van

industriestad verpopt zich tot een dartele metropool._ door christophe de schauvre, foto’s ivan put

dinsdag 20:57:00

19DSM M A G A Z I N E 24 mei 2008

Lezers van het Nederlandse dagblad de Volkskrant riepen onlangs nog de stad Luik uit tot één van de lelijkste steden ter wereld, na Charleroi weliswaar. En ook in Vlaanderen overheerst bij nogal wat mensen het beeld dat Luik een vervallen en vooral erg vervuilde stad is. Onbekend maakt echter onbemind, want de revitalisatie van het stadscen-trum is wel degelijk ingezet. Met de heraanleg van de centrale Place Saint-Lambert – het plein waar het volks-feest losbarstte toen voetbalclub Standard kampioen werd – en met het nieuwe HST-station, een werkstuk van de Spaanse toparchitect Santiago Calatrava. Dat laatste project liep echter niet van een leien dakje. Want hoewel het ontwerp al in 1996 werd toegekend aan Calatrava en het station in 2004 plechtig zou geopend worden, is het nog steeds een bouwwerf. Een indruk-wekkende bouwwerf, weliswaar, waar nu al ruim 350 miljoen euro – sommigen spreken intussen van 400 mil-joen – werd ingepompt. ‘2008, 2009 en 2010 zijn dan ook scharnierjaren’, vertelt Michel Firket, de Luikse schepen die onder meer Stadsontwikkeling en Toerisme in zijn portefeuille heeft. ‘Op dit moment heeft de stad veel weg van een bouwwerf. Straten liggen opgebro-ken en via de vele wegomleidingen passeer je langs tal van bouwwerven. De grootste daarvan is het station Luik-Guillemins dat op dit moment haar eindfase ingaat.’ Dat de bouw van het HST-station vertra-ging opliep is echter ook een zegen voor de stad. De impact van de nieuwe spoorweg-kathedraal op de rest van de buurt kon ze immers nooit vooraf simuleren. Een mas-terplan voor de stationsbuurt liet daarom op zich wachten. Gelukkig maar. Want nu kan men de hele stationsbuurt herbekijken en met nieuwe kantoor- en woningcomplexen een beter tegengewicht vormen voor de stationsmastodont. ‘De hele zone tussen het station en de Maas moet aangepakt worden’, zegt Jean-Marie Verdière die als rechterhand van schepen Michel Firket de stadsvernieuwingsprojecten van nabij volgt. ‘Er komt een stationsplein met een voet-gangersboulevard tot aan de Maas waar dan een nieuwe voetgangers- en fietsersbrug komt als verbinding met de nieuwe site Médiacité.’

Plannen en projectenDie Médiacité wordt een complex van zomaar eventjes 190.000 vierkante meter met onder meer een regionale hoofdzetel van de RTBF, heel wat winkels, een olym-pische ijsbaan en acht bioscoopzalen van Kinepolis. ‘Bovendien is dit een bijzonder goede gelegenheid om de meer geïsoleerde infrastructuren zoals het Mamac – het museum voor Hedendaagse Kunst dat in het park La Boverie ligt – te integreren in de nieuw te vormen stads-circulatie’, voegt Jean-Marie Verdière nog toe. Vanaf het station Luik-Guillemins zou op die manier een gloednieuwe as ontstaan: een stationsplein met wandel-boulevard die via nieuwe woon- en kantoorgebouwen naar de Maas loopt. Daar zal dan een nieuwe voetgan-gersbrug komen naar het park La Boverie, het spits uit-lopende groene stuk Outremeuse tussen de Maas en La Dérivation. En zo kan ook een nieuwe circulatie ontstaan naar het in opbouw zijnde Médiacité. Alles bij elkaar genomen dus een ingrijpend project, waarvoor de stad

niet lang geleden nog Europese subsidies heeft binnenge-haald. Maar de stad heeft nog meer plannen. Zo hebben alle politieke families in Luik een akkoord gesloten over de invoering van de tram in de stad. Die zou er pas tegen 2014 komen, maar er wordt al rekening mee gehouden – bij de aanleg van het stationsplein, bijvoorbeeld. Voorts zal het Mamac een modernisering én uitbreiding krijgen en zijn er nog meer cultuurhuizen die een grondige trans-formatie ondergaan. ‘Begin volgend jaar zal Le Grand Curtius open gaan: een megamuseum dat zeven gebou-wen met elkaar verbindt en verschillende museumcollec-ties samenbrengt’, klinkt het trots bij Jean-Marie Verdière. Ook het gebouw van de Opera Royal de Wallonie krijgt een grondige renovatie, plus een extensie via een hou-ten kubus bovenop het dak. Dat project zit momen-teel in de vergunningsfase en komt op het conto van het Brusselse architectenbureau A2RC dat met de Brusselse Muntschouwburg en KVS al heel wat ervaring heeft met cultuurtempels. Ook naar de opening van het Théâtre de la Place in 2010

wordt reikhalzend uitgekeken. Het thea-ter verhuist naar het voormalig conserva-torium aan de Place du XX Août en is een renovatieproject van Pierre Hebbelinck, dé belangrijkste hedendaagse Waalse archi-tect. Vanaf 2010 zal voorts ook nog het Aquarium Museum onder handen geno-men worden, moet de imposante site van Bavière in Outremeuse in een finale fase raken en zal ook het Cité Administrative, een relict van hoogbouw uit de jaren 1960, aangepakt worden door architect Gil Honoré. Dat de stad ten slotte maar liefst 12

projecten bundelde onder de noemer Projet de Ville 2007-2015: une ville, une métropole getuigt van de nieuwe dyna-miek en de brandende ambitie om uit te groeien tot een aangename metropool van 600.000 inwoners.

OpgestokenmiddenvingerEn toch. Ondanks de vele ideeën en projecten klagen de Luikenaars nog. ‘Er gaan immers heel wat stemmen op om de Cité Administrative met de grond gelijk te maken. Maar we moeten op een weloverwogen manier omgaan met ons architecturaal erfgoed’, vertelt Verdière. ‘Eén ding is echter zeker: de Luikenaars zullen altijd morren, zo zijn we nu eenmaal. Sinds kort hebben we een nieuw stads-logo, eigenlijk voor het eerst in de geschiedenis van onze stad hebben we nu één symbool dat door alle diensten van de stad gebruikt wordt. Het symboliseert de eenheid in onze stad, verwijst naar een klokcurve zoals die van Gaus en ook de lijn van het stationsgebouw van Calatrava kun je erin terugvinden. Maar wat de Luikenaars in dat logo zien? Een opgestoken middenvinger!’, schatert Verdière. Luik heeft een onafhankelijk karakter, dat is historisch zo gegroeid. Maar het is pas sinds kort dat heel de stad zich achter een gedeelde (architecturale) toekomstvisie schaart. Hoe valt anders te verklaren dat niet de stad, maar de inwoners een petitie hebben opgezet om niet Mechelen of Bergen maar wel hun eigenste Luik in 2015 cultu-rele hoofdstad te maken? Luik heeft duidelijk afscheid genomen van haar postmodernisme in bouwstijl en haar immobilisme in bestuursstijl.

Ontwerp van de geplande boulevard vanaf het station naar de Maas.

Het nieuwe HST-station: een imposante werf.

dinsdag 20:57:00

15 OM NIET TE MISSEN

SpoorwegstationLiège-GuilleminsHet nieuwe HST-station van de Spaanse sterarchi-tect Santiago Calatrava draagt ontegensprekelijk zijn stempel. Het architecturale geraamte wordt gekenmerkt door de imposante ribbenstructuur. Sommigen noemen het megalomaan, anderen roe-men het om zoveel architecturale schoonheid. Toch zullen zelfs de grootste sceptici hun oordeel bijstellen als ze zelf op het 450 meter lange perron staan: het oogt wonderlijk. Het station zelf schoof 150 meter richting de Maas op en tekent zich als een bolle deltavlieger af tegen de heuvel van Cointe. Een parking voor 800 wagens werd met behulp van een betonstructuur in de berg ingebed en is bereikbaar via een eigen brug. De open, ritmische structuur van het dak overspant maar liefst 200 meter en overstijgt de menselijke maat. De term ‘spoorwegkathedraal’ slaat dan ook zowel op het landmark-karakter als het bijna sacrale gevoel dat je overvalt wanneer je onder de 35 meter hoge koepel staat. Het station heeft drie niveaus: de perrons met onderin een reizigerscentrum met winkels en wacht-zalen en erboven twee dwarse loopbruggen. Alle zichtbaar gelaten beton is wit, wat het geheel een erg zuiderse aanblik geeft. Glazen tegels brengen licht naar het ondergrondse niveau. Het reizigerscentrum zal op een organische manier overgaan in het nieuwe stationsplein, terwijl aan de kant van de Maas rol-banden rechtstreeks toegang geven tot de voetgan-gersbruggen over de perrons. Calatrava kiende een logische én gevarieerde circulatie uit tussen de drie niveaus die het station bepalen. Er zal ook uitvoerig blauwe steen van Waalse makelij geïntegreerd wor-den in het station – de Waalse producent gaf daarmee de Chinese concurrent het nakijken tijdens de uitbe-steding.

Médiacité,nieuwmultifunctioneel ontspanningspark

2De werken aan Médiacité zijn volop aan de gang en de contouren van het 190.000 vierkante meter-tellende com-plex tekenen zich af. Op de terreinen van een voormalige staalfabriek Longdoz, goed 6,5 hectare groot, zal een nieuwe economische pool komen met een cinemacom-plex met acht zalen van de Kinepolisgroep en de regio-nale hoofdzetel van de RTBF. Dat worden meteen ook de twee belangrijkste pijlers van dit centrum voor audiovisu-ele producties dat zo om en bij de 24.000 vierkante meter zal omvatten. De naam ‘Médiacité’ is dan ook niet slecht gekozen. Naast RTBF en Kinepolis komen er ook een winkelgalerij met cafés en restaurants, een bowlingbaan en een fitness-zaal in. Een ondergrondse parking zal plaats bieden aan 2.350 wagens. Een eigen busstation zal dagelijks 200 bus-

sen ontvangen. Een van de grote trekpleisters wordt een olympische schaatsbaan, die huist in een iglo. De totale kostprijs van dit prestigeproject van promotor Wilhelm & Co bedraagt maar liefst 285 miljoen euro en verwacht wordt dat na de opening in de herfst van 2009 er 1.200 mensen aan de slag kunnen. Ook architecturaal wordt Médiacité beslist een meer-waarde voor de stad. Het ontwerp is van de hand van de bekende architect-designer Ron Arad, bijgestaan door het internationale bureau Happold, dat onder meer het Syndey Opera House op hun palmares heeft staan. Ook het Londense bureau Chapman Taylor en het Belgische Jaspers Eyes Partners participeren in het project dat ook oog heeft voor groene technologie en duurzaamheid. De lente van 2009 is de deadline.

20

dinsdag 20:57:00

3

21DSM M A G A Z I N E 24 mei 2008

3CinemaSauvenièreCinema Sauvenière aan het kleine Xavier Neujeanplein is een toonbeeld van ontwikkeling vanuit privé-initiatief. De onafhankelijke cinemagroep en vzw Grignoux heeft met Churchill al zalen in het hart van de stad en is met Cinéma La Parc ook vertegenwoordigd in Liège-Droixhe. Het grote succes van deze bioscoopgroep is vooral te danken aan de uitstekende programma-tie van films in hun originele versie. Het nieuwe recent geopende Sauvenière is een bijzonder krachtig architecturaal statement waarbij het licht rijkelijk in de circulatiezones betrokken wordt, terwijl de zalen een verfijnde intieme ruimte bieden.Een bezoek aan het hagelwitte Sauvenière maakt meteen duidelijk dat het gebouw een andere positie inneemt in het bioscooplandschap van uniforme cinemagebouwen. Geen desks waar je popcorn en drank kan kopen; maar vier kwalitatief hoogstaande filmzalen bijeengehouden door een verfrissend concept van het architectenbureau V+ bureau vers plus de bien-être of in het Nederlands: ‘Voor meer welzijn/V+’. De manier waarop de vier zalen (één met 100 zitjes, twee met 200 en een grote zaal met een capaciteit van 300 zit-jes) ingepland werden in het krappe perceel is bijzonder geslaagd. Het hele complex is opgetrokken uit beton dat een akoestisch voordeel biedt in dit doos- in doosconcept.

4LeGrandCurtiusHet Grand Curtius, genoemd naar het voormalige paleis van een 17de-eeuwse wapenhandelaar Jean de Corte, destijds gelatiniseerd tot Curtius, zal eind dit jaar opnieuw opengaan als megamuseum. Verschillende bestaande musea komen samen op één plek en worden hét museum voor Kunst, Archeologie en Geschiedenis. Op een oppervlakte van 10.000 vierkante meter worden de col-lecties van het vroegere wapenmuseum, het glasmuseum, dat van het museum voor Archeologie en Sierkunsten en van het museum voor Religieuze kunst en Maaslandse kunst verenigd. Het megamuseum koppelt restauratie en verbouwing van beschermde pan-den aan hedendaagse architectuur. Een huzarenstukje van het Luikse bureau Dethier & Associés, gesticht in 1992 door Daniel Dethier, dat daarvoor drie Prijzen voor Stedenbouw kreeg uitgereikt van de Stad Luik. Het Grand Curtius is niet alleen aan de buitenkant erg geslaagd – witte nieuwbouw loopt naadloos over in rode zandsteen – maar heeft ook intern heel wat denkwerk gevergd. De scenografische indeling om een themapar-cours doorheen de hele collectie én gebouwen te ontwikkelen, heeft ervoor gezorgd dat vanaf de ingang aan het Saint-Barthélemyplein de bezoeker een logische opeenvolging van zalen voorgeschoteld krijgt.

5StadvanmoderneinterventiesDe stad Luik plant met behulp van moderne architectuur tal van interventies die voor een bijzondere meerwaarde zorgen binnen de stedelijke, vaak museale context. Het oude patrimonium wordt op een weloverwogen manier gerenoveerd, met bijvoorbeeld het Cour Saint-Antoine aan de Rue Hors-Château, aangepakt door architect Charles Vandenhove. Of Hôtel Desoër de Solières aan de Rue Haute-Sauvenière door het architectenbureau Philippe Greisch. En ook het Musée de la Vie Wallonne krijgt een moderne architecturale interventie waarbij een vleugel helemaal in glas wordt uitgerust. De geplande ingreep voor het operagebouw wordt dan weer een uit-breiding bovenop het dak en zal er aan de buitenkant uit-zien als een houten box.

Musée de la Vie

Wallonne.

© alain janssens

© alain janssens

dinsdag 20:57:00