Arbocatalogus Ambulancezorg · professionele dienstverlening daartoe aanleiding geven. 5. Indien de...
44
Arbocatalogus Ambulancezorg
Transcript of Arbocatalogus Ambulancezorg · professionele dienstverlening daartoe aanleiding geven. 5. Indien de...
Arbocatalogus Ambulancezorg
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 2
VoorwoordVooruligtdeArbocatalogusAmbulancezorg.Indezecatalogusdraaithetomdeaanpakvan
arbeidsrisico’sinonzesector:
•Fysiekebelasting•Psychosocialearbeidsbelasting(PSA)•Arbeidstijden•Geluid•Veiligheid•Biologischeagentia
Zo’ntweejaargeledenwerdhetArboconvenantAmbulancezorgafgerond.Binnendelooptijdvan
ditconvenantzijntalvanconcretematerialenontwikkeldensectoraleafsprakengemaaktover
ondermeerfysiekebelasting,stress,verzuimeneengezondeleefstijl.Inhetverlengdevanhet
convenantisdecatalogusontwikkeld.Daarinwordtalshetwarevoortgeborduurdopwaterallag.
Decatalogusiszobelangrijkomdatdedaarinvastgelegderegelsvantoepassingzijnvoor
alleorganisatiesdievallenonderdeWetopdeAmbulancezorg(WAZ)en/oflidzijnvan
AmbulancezorgNederland.Datisafgesprokendoor:
ABVAKABOFNV
FNVBondgenoten
CNVBedrijvenBond
CNVPubliekeZaak
VNG/CollegevoorArbeidszaken
VerenigingWerkgeversAmbulanceZorg
WerkgeversverenigingB4
VerderishetvanbelangtewetendatdeArbocatalogusAmbulancezorgdoordeArbeidsinspectie
alsuitgangspuntwordtgebruiktbijdeinspectiesdiezijuitvoert.
Zwolle, oktober 2009
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 3
HandleidingKliktumetuwmuisopdevet cursief gedrukte teksten springtdezenaarhetgelinkte
tekstonderdeelindezebrochure.Bijhetaanklikkenvaneenblauwetekstgaatuuitdezedigitale
brochurenaareenexternelinkofeenwebsite.
Hoofdstuk 1 Arbowet
Hoofdstuk 2 Fysieke belasting
Hoofdstuk 3 Psychosociale arbeidsbelasting
Hoofdstuk 4 Arbeidstijden
Hoofdstuk 5 Geluid
Hoofdstuk 6 Veiligheid
Hoofdstuk 7 Biologische agentia
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 4
|Arbowet
MetdewijzigingenindeArbowet,ingaande1januari2007,hebbensocialepartnersinalle
sectoreneengrotereverantwoordelijkheidgekregenvoordevormendeinhoudvanhet
arbeidsomstandighedenbeleid.Daarmeehebbensocialepartnersookmeervrijheidzelftebepalen
welkeaanpakenoplossingengewenstenmogelijkzijn.
Deoverheidtrektzichverderterugbijhetopstellenvannormenenvoorschriftenvoorveiligen
gezondwerken.Aanwerkgeversenwerknemerswordtovergelatenhoeindesectorveiligen
gezondkanwordengewerkt.Deuitgangspuntenenafsprakendaaroverwordenvastgelegdin
eenArbocatalogus.
Inhoudsopgave ArbowetVeiligheid en gezondheid Voorlichting en onderrichtMelding en registratieAlgemene verplichtingen van de werknemersDefinitie Arbocatalogus Doelvoorschriften Waarom een Arbocatalogus Ambulancezorg? RI&E GeldigheidsduurLinks
Veiligheid en gezondheidWettelijkeeisenaanarbeidsomstandighedenbeleid
Art.3Arbowet
Dewerkgeverzorgtvoordeveiligheidendegezondheidvandewerknemersinzakeallemet1.
dearbeidverbondenaspectenenvoertdaartoeeenbeleiddatgerichtisopzogoedmogelijke
arbeidsomstandigheden,waarbijhij,geletopdestandvandewetenschapenprofessionele
dienstverlening,hetvolgendeinachtneemt:
tenzijditredelijkerwijsnietkanwordengevergd,organiseertdewerkgeverdearbeidzodanigdata.
daarvangeennadeligeinvloeduitgaatopdeveiligheidendegezondheidvandewerknemer;
tenzijditredelijkerwijsnietkanwordengevergd,wordendegevarenenrisico’svoordeveiligheidofb.
degezondheidvandewerknemerzoveelmogelijkineersteaanlegbijdebrondaarvanvoorkomen
ofbeperkt;naardematewaarindergelijkegevarenenrisico’snietbijdebronkunnenworden
voorkomenofbeperkt,wordendaarbijanderedoeltreffendemaatregelengetroffenwaarbij
maatregelengerichtopcollectievebeschermingvoorranghebbenbovenmaatregelengerichtop
individuelebescherming;slechtsindienredelijkerwijsnietkanwordengevergddatmaatregelen
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 5
wordengetroffendiezijngerichtopindividuelebescherming,wordendoeltreffendeenpassende
persoonlijkebeschermingsmiddelenaandewerknemerbeschikbaargesteld;
deinrichtingvandearbeidsplaatsen,dewerkmethodenendebijdearbeidgebruiktec.
arbeidsmiddelenalsmededearbeidsinhoudwordenzoveelalsredelijkerwijskanworden
gevergdaandepersoonlijkeeigenschappenvandewerknemersaangepast.
monotoneentempogebondenarbeidwordt,zoveelalsredelijkerwijskanwordengevergdd.
vermedendanwel,indiendatnietmogelijkis,beperkt;
doeltreffendemaatregelenwordengetroffenophetgebiedvandeeerstehulpbijongevallen,e.
debrandbestrijdingendeevacuatievanmedewerkersenandereaanwezigepersonenen
elkewerknemermoetbijernstigenonmiddellijkgevaarvoorzijneigenveiligheidofdievanf.
anderen,rekeninghoudendmetzijntechnischekennisenmiddelen,denodigepassende
maatregelenkunnennemenomdegevolgenvandergelijkgevaartevoorkomenwaarbijeen
werknemer(artikel29lid1)bevoegdishetwerkteonderbrekenindienenzolangnaarzijn
oordeelernstiggevaaraanwezigis.
Dewerkgevervoert,binnenhetalgemeenarbeidsomstandighedenbeleid,eenbeleidgerichtop2.
voorkomingen,indiendatnietmogelijkis,beperkingvanpsychosocialearbeidsbelasting.
Teruitvoeringvanhetarbeidsomstandighedenbeleiddraagtdewerkgeverzorgvooreengoede3.
verdelingvanbevoegdhedenenverantwoordelijkhedentussenbijdewerkgeverwerkzame
personen,waarbijhijrekeninghoudtmetdebekwaamheidvandewerknemers.
Dewerkgevertoetsthetarbeidsomstandighedenbeleidregelmatigaandeervaringendie4.
daarmeezijnopgedaanenpastdemaatregelenaanzodikwijlsalsdedaarmeeopgedane
ervaringdaartoeaanleidinggeeft.
Voorlichting en onderrichtArt.8Arbowet
Dewerkgeverzorgtervoordatdewerknemersdoeltreffendwordeningelichtoverdete1.
verrichtenwerkzaamhedenendedaaraanverbondenrisico’s,alsmedeoverdemaatregelendie
eropgerichtzijndezerisico’stevoorkomenoftebeperken.Tevenszorgtdewerkgeverervoor
datdewerknemersdoeltreffendwordeningelichtoverdewijzewaaropdedeskundigebijstand
indeorganisatieisgeorganiseerd.
Dewerkgeverzorgtervoordataandewerknemersdoeltreffendenaanhunonderscheiden2.
takenaangepastonderrichtwordtverstrektmetbetrekkingtotdearbeidsomstandigheden.
Indienpersoonlijkebeschermingsmiddelenterbeschikkingvandewerknemerswordengesteld3.
enindienoparbeidsmiddelenofanderszinsbeveiligingenzijnaangebracht,zorgtdewerkgever
ervoordatdewerknemersopdehoogtezijnvanhundoelendewijzewaaropzijdezedienente
gebruiken.
Dewerkgeverziettoeopdenalevingvandeinstructiesenvoorschriftengerichtophet4.
voorkomenofbeperkenvandearbeidsrisico’salsmedeophetjuistegebruikvanpersoonlijke
beschermingsmiddelen.
Indienbinnendeondernemingwerknemersjongerdan18jaarwerkzaamzijn,houdtde5.
werkgeverbijdeuitvoeringvandeindevoorgaandeledengenoemdeverplichtingeninhet
bijzonderrekeningmetdeaanjeugdigeleeftijdinherentebeperktewerkervaringenonvoltooide
lichamelijkeengeestelijkeontwikkelingvandezemedewerkers.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 6
Melding en registratie (vanarbeidsongevallenenberoepsziekten)Art.9Arbowet
Dewerkgevermeldtarbeidsongevallendieleidentotdedood,eenblijvendletselofeen1.
ziekenhuisopnamedirectaandedaartoetoegewezentoezichthouderenrapporteerthierover
desgevraagdenzospoedigmogelijkschriftelijkaandezetoezichthouder.
Dewerkgeverhoudteenlijstbijvandegemeldearbeidsongevallenenvanarbeidsongevallen2.
welkehebbengeleidtoteenverzuimvanmeerdandriewerkdagenenregistreertdaaropde
aardendatumvanhetongeval.
Dedeskundigepersoon,waardoordewerkgeverzichlaatbijstaan,meldtberoepsziektenaan3.
eendoordeMinistervanSocialeZakenenWerkgelegenheidhiertoeaangewezeninstelling.
Algemeneverplichtingen van de werknemersArt.11Arbowet
Dewerknemerisverplichtominzijndoenenlatenopdearbeidsplaats,overeenkomstigzijn
opleidingendedoordewerkgevergegeveninstructies,naarzijnvermogenzorgtedragenvoorzijn
eigenveiligheidengezondheidendievananderebetrokkenpersonen.Metnameishijverplichtom:
arbeidsmiddelenengevaarlijkestoffenopdejuistewijzetegebruiken;a.
dehemterbeschikkinggestelde,alsverplichtaangemerkte,persoonlijkebeschermingsmiddelenb.
opdejuistewijzetegebruikenennagebruikopdedaartoebestemdeplaatsoptebergen;
deopdearbeidsmiddelenofanderszinsaangebrachtbeveiligingennietteveranderenofbuitenc.
noodzaakwegtehalenendezebeveiligingenopdejuistewijzetegebruiken;
meetewerkenaanhetvoorhembedoeldeonderricht;d.
dedoorhemopgemerktegevarenvoordeveiligheidengezondheidterstondterkennistee.
brengenaandewerkgeverofdegenedienamensdezeterplaatsemetdeleidingisbelast;
dewerkgever,deanderewerknemers,deskundigepersoneninternofbijdearbodienstindienf.
nodigbijtestaanbijdeuitvoeringvanhunverplichtingenentaken.
Definitie ArbocatalogusSchriftelijkeafsprakentussenvertegenwoordigersvanwerkgeversenwerknemersineenbranche,
bedrijfssectorofoplandelijkniveau,waaronderbegrependeoverheid,waarinmaatregelenof
voorzieningentervoorkomingofbeperkingvanarbeidsrisico’szijnvastgelegdbetreffendedewijze
waaropindiebedrijfssectorofbranchedanweloplandelijkniveaukanwordenvoldaanaanbijof
krachtensdeArbeidsomstandighedenwetgesteldedoelvoorschriften.
(bron:BesluitvandeMinistervanSocialeZakenenWerkgelegenheidvan7november
2008,nrARBO/A&V/2008/14423,totvaststellingvaneenbeleidsregelmetbetrekkingtot
arbeidsomstandighedencatalogi,kortwegBeleidsregelarbocatalogi).
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 7
DoelvoorschriftenInhetpubliekedomeinlegtdeoverheiddoelvoorschriftenvast.Vormenvandoelvoorschriftenzijn:
Concretedoelvoorschriftenwaarbijmoetwordengedachtaangezondheidskundige1.
grenswaarden,dieeenminimaalbeschermingsniveauaanduiden.Dewetgeeftbijvoorbeeldvoor
hetrisicogeluidaandatvanafeengeluidsniveauvan80dBAgehoorbeschermingverplichtis.
Globaledoelvoorschriftenwaarbijvoordearbeidsrisico’sdoelstellingenkunnenworden2.
afgesprokendienietrechtstreeksuitdeArbowetvoortvloeien.
Procesnormenwaarinwordtvastgelegddatvooreenbepaaldarbeidsrisicoeennadereregeling3.
vereistis.EenvoorbeeldhiervanisdePsychosocialearbeidsbelasting.
Middelvoorschriften,maatregelenofmethodenom(blootstellingaan)bepaalderisico’s4.
teverminderen.VolgenshetSER-adviesmoethethierbijgaanomerkendemiddelenen
methoden.Datwilzeggendatzijgebaseerdzijnoponderzoekenervaringengedragenworden
doordeskundigen.
Waarom een Arbocatalogus Ambulancezorg?Voordesectoriseenarbocatalogusgewenstomdat:
Ereenstructureleeneenduidigeinvullingvandezorgplichtvandewerkgeverplaatsvindt.•
Dearbocatalogusfungeertalseensectoraal,regio-enorganisatieoverschrijdenddocument.•
Dearbocataloguszorgtvoorborgingensamenhangvanmanagementinstrumenten,zoalsde•
RI&E,Medewerkerstevredenheidsonderzoekenperiodiek(preventief)gezondheidsonderzoek.
Doorsectoralerealisatievanrisicobeperkendeenrisicovoorkomendemaatregelenwordt•
bespaardopkosten.
Ersprakeisvansectoralebronaanpakvanarbeidsrisico’sdooreenduidigebeheersmaatregelen.•
Kennisenproductenvoordehelesectorbeschikbaarkomen.•
Indetoekomstopbasisvandearbocatalogussectorbreedslechtsperiodiekeenmarginaletoets•
doordeArbeidsinspectiewordtuitgevoerd.
Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E)Art.5Arbowet
Bijhetvoerenvanhetarbeidsomstandighedenbeleidlegtdewerkgeverineeninventarisatie1.
enevaluatieschriftelijkvastwelkerisico’sdearbeidvoordewerknemersmetzichmeebrengt.
Dezerisico-inventarisatieen–evaluatie(RI&E)bevattevenseenbeschrijvingvandegevarenen
risicobeperkendemaatregelenenderisico’svoorbijzonderecategorieënvanwerknemers.
IndeRI&Ewordtaandachtbesteedaandetoegangvanwerknemerstoteenofmeer2.
deskundigewerknemers,waardoordewerkgeverzichlaatbijstaanoftotdearbodienst.
Eenplanvanaanpakwaarinisaangegevenwelkemaatregelenzullenwordengenomenin3.
verbandmetdebedoelderisico’sendesamenhangdaartussen,maaktdeeluitvandeRI&E.
Inhetplanvanaanpakwordttevensaangegevenbinnenwelketermijndezemaatregelen
zullenwordengenomen.DeRI&Ewordtaangepastzodikwijlsalsdedaarmeeopgedane
ervaring,gewijzigdewerkmethodenofwerkomstandighedenofdestandvandewetenschapen
professioneledienstverleningdaartoeaanleidinggeven.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 8
Derisico-inventarisatieen–evaluatiewordtaangepastzodikwijlsalsdedaarmeeopgedane4.
ervaring,gewijzigdewerkmethodenofwerkomstandighedenofdestandvandewetenschapen
professioneledienstverleningdaartoeaanleidinggeven.
Indiendewerkgeverarbeiddoetverrichtendooreenwerknemerdiehemterbeschikking5.
wordtgesteld,verstrekthijtijdigvoordeaanvangvandewerkzaamhedenaandegenediede
werknemerterbeschikkingstelt,debeschrijvinguitderisico-inventarisatieen-evaluatievan
degevarenenrisicobeperkendemaatregelenenvanderisico’svoordewerknemeropdeinte
nemenarbeidsplaats,opdatdiegenedezebeschrijvingverstrektaandebetrokkenwerknemer.
Sinds2004heeftdesectorAmbulancezorgeendigitale,modulairopgebouwdeen
branchespecifiekeRisicoInventarisatieen–Evaluatie(SOVAM2004,actualisatie2006).
MedewerkersvanambulanceorganisatieskunneninloggenopdedigitaleRI&Emiddelseen
inlognaamenwachtwoorddatzijaankunnenvragenbijAmbulancezorgNederland.
IndedigitaleRI&EAmbulancezorgwordtaandachtbesteedaan:
beleidenOrganisatie•
thema’s•
werkplekken•
planvanaanpak•
AandachtspuntennaaraanleidingvandearbocatalogusvoordeactualisatievandeRI&Ezijn:
vaccinatiebeleid•
beroepskledingenhetwassendaarvan•
aanstellings-enperiodiekarbeidsgezondheidkundigonderzoek(navaststellingdoorsociale•
partners)
agressieengeweld•
GeldigheidsduurDeArbocatalogusAmbulancezorgheefteengeldigheidsduurvoordeperiodetotenmet30juni
2012.Uiterlijkinmei2011beziensocialepartnersopgrondvaneenevaluatieofenopwelke
puntendearbocatalogustussentijdsmoetwordenaangepast.
Linkswww.overheid.nl
www.minszw.nl
www.arbeidsinspectie.nl
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 9
1|FysiekebelastingFysiekebelastingisindeambulancezorgeenrisicovoorrijdendemedewerkersenvoor
meldkamer-enkantoorpersoneel.Deaanpakbijdebronhoudtindatvoorallehandelingendie
volgensalgemeenaanvaardegezondheidkundigenormentezwaarzijn,oplossingen
ingevoerdmoetenwordendiedebelastingaanvaardbaarmaken.
Dearbocatalogusbiedthandreikingenvoorbeleidenrichtlijnenvoordepraktijk,neergelegdin
hetWerkpakket0-1-2-Daarredjeruggenmee.
Inhoudsopgave Fysieke belasting
Definities: • Fysieke belasting • Beeldschermwerk Wettelijke voorschriften NIOSH-norm Inventariseren: • RI&E• TilThermometer• Werkpakket• 0-1-2-principe • Beleidsspiegel
Praktijkrichtlijnen
Fysieke belasting tijdens zwangerschap
Werkplekonderzoek
Red-je-rugboekje
Pregotips
Praktijkvoorbeelden Links
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 10
Definities
Fysieke belastingDedoordewerknemerinverbandmetdearbeidintenemenwerkhouding,uittevoeren
bewegingenofuitteoefenenkrachten,ondermeerbestaandeuittillen,neerzetten,duwen,
trekken,dragenofopeenanderewijzeverplaatsenofondersteunenvaneenofmeerlasten.
(bron:Arbobesluit,artikel1.1.4a)
Beeldschermwerkbeeldscherm:eenalfanumeriekofgrafischscherm,ongeachthetafbeeldingsprocedé;a.
beeldschermwerkplek:hetgeheeldatbestaatuitbeeldschermapparatuur,voorzienvanb.
toetsenbordofvoorzieningvoorgegevensinvoeren/ofdeinterfacemens/machinebepalende
software,facultatieveaccessoires,nevenapparatuur,telefoon,modem,printer,documenthouder,
stoel,werktafelofwerkvlakalsmededeonmiddellijkewerkomgeving.
(bron:Arbobesluit,artikel5.7)
Wettelijke voorschriftenDeArbowetomschrijfteenglobaaldoel:fysiekebelastingtijdenshetwerkmaggeengevaar
voordegezondheidopleveren.
DeArbeidsinspectiegaatuitvangezondheidkundigenormendiealgemeengeaccepteerdzijnmaar
nietwettelijkzijnvastgelegd.IndeinstructievandeArbeidsinspectiestaandevolgendenormen
waarbijdetoetsingafhankelijkisvandesituatie:
hetduwenentrekkenvanlastenopwielen:maximaal400kginhorizontalerichting,duszondera.
helling;
duwen:demaximalebenodigdekrachtomeenlastinbewegingtebrengenmagdevolgendeb.
grenswaardennietoverschrijden:30kgonderoptimaleomstandigheden(lagefrequentie,korte
afstand)en14kgonderminderoptimaleomstandigheden(hogefrequentie,langeafstand);
duwen:demaximalebenodigdekrachtomeenlastinbewegingtehoudenmagdevolgendec.
grenswaardennietoverschrijden:20kgonderoptimaleomstandigheden(lagefrequentieenkorte
afstand)en6kgonderminderoptimaleomstandigheden(hogefrequentieenlangeafstand);
trekken:demaximalebenodigdekrachtomeenlastinbewegingtebrengenmagdevolgended.
grenswaardennietoverschrijden:maximaal20kgovermaximaal2meter,maximaal12maalper
uurenmaximaal20kgovermaximaal8meterbijeenfrequentievanmaximaal1maalper8uur.
NIOSH-normNIOSHstaatvoorNationalInstituteforOccupationalSafetyandHealth.Voorderichtlijnen
voordeambulancezorgis,opadviesvandegezondheidsraad,ookdezenormalsuitgangspunt
genomen.
InternationaalwordtvoorfysiekebelastingdezogenaamdeNIOSHnormvan23kgvoortilleninde
meestoptimalesituatiegehanteerd.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 11
Bijongunstigeomstandighedenalshoogteverschillen,draaientijdenshettillenetc.,daalthet
maximaletilgewicht.DeNIOSH-methodeiseenrekenmethodewaarmeeberekendkanworden
hoeveelkiloineenbepaaldesituatiemagwordengetildzondergezondheidsrisicotelopen.De
methodegeeftgeengarantiedatwerknemersgeengezondheidsklachtenzullenontwikkelen.
Detilindexwordtberekenddoorhetgewichtdatfeitelijkwordtgetildtedelendoorhetaanbevolen
gewicht.
IneenhogerberoepheeftderechterdeuitspraakgedaandatdeNIOSH-methodede
gezondheidkundigenormisvoorgezondenveiligtillen.Daarmeegeldtdenormalsstandder
wetenschapenistoetsingaandehandhiervanenzonodigingrijpenvandeArbeidsinspectie
juridischonderbouwd.
InventariserenOminzichttekrijgeninaardenomvangvanfysiekebelastingzijndevolgendehulpmiddelen
beschikbaar:
DedigitaleRI&EAmbulancezorg1. (ambulancedienstenbeschikkenoverinlogcodeswaarmeezij
zichtoegangkunnenverschaffentotdedigitaleRI&E),dezebevateenmodulefysiekebelasting.
DeTilThermometer2. ,eeninstrumentomdefysiekebelastingvanmedewerkersinpatiënt
gebondenfunctiesinkaarttebrengen.IndeTilThermometerwordtrekeninggehouden
mettweesoortenhulpverlening:spoedeisendenniet-spoedeisend.Erzijntweesoorten
Tilthermometersmeteenrekenmodule:eentilthermometerdievoorteamsenlocaties
kanwordengebruiktmetdaarbijeentoelichtingeneentilthermometerdievoordegehele
organisatiekanwordeningevuld.Bijdezelaatstehoortookeentoelichting.Nainvullingwordt
duidelijkofersprakeisvanoverbelastingenzoja,aanhoeveelenwelktypefysiekebelasting
medewerkerswordenblootgesteld.Hetvaststellenvanwataanvaardbarebelastingenwat
overbelastingis,wordtgebaseerdopdePraktijkrichtlijnenFysiekebelasting.Bijregelmatig
gebruikwordtookduidelijkoferveranderingenzijninaardenmatevanblootstellingen
effectenvanuitgevoerdbeleid.
DeBeleidsspiegel,3. eeninstrumentomdesterkeenzwakkekantenvanhetpreventiebeleidvan
deeigenorganisatievasttestellen.DeBeleidsspiegelbevateenchecklistomnategaanofhet
beleidvoldoendegerichtisophetvoorkomenvantezwarefysiekebelasting.Aandehandvan
dekleurcoderingismeteeninzichtelijkopwelkepuntengoedgescoordwordtenwelkepunten
verbeterdkunnenworden.Ookwordtduidelijkwaaraanprioriteitgegevenmoetwordenenwie
watenwanneermoetdoen.
PraktijkrichtlijnenDebeschikbarepraktijkrichtlijnenzijnopgesteldomambulanceorganisatiestehelpenbij
hetontwikkelenenuitvoerenvaneenpreventiefbeleid.Derichtlijnenzijnwetenschappelijk
verantwoordeenpraktijkgerichteafsprakenoverhoeonnodigeentezwarebelastingkanworden
voorkomenenverminderd.Depraktijkrichtlijnenfysiekebelastingzijnonderdeelvanhet
‘Werkpakket0-1-2Daarredjeruggenmee’.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 12
Deaardvanhetwerkverdraagtzichslechtmethetstandaardiserenenopstellenenvoorschrijven
vanregels.Depraktijkrichtlijnenzijndaaromgebaseerdophet0-1-2-principe,volgensdeEuropese
regelgeving.
0-1-2-principeDe0staatvooreerstekeus,deechtebronaanpak.Deoplossingzitin:
eenbeperktgewichtvanapparatuurencouveuse•
eenbeperktgewichtvandespoedkoffer•
eengoedwerkendebrancard•
eenergonomischoptimaalingerichteambulance•
het,waarverantwoord,zelflatenbewegenvandepatiënt•
hetgebruikenvanhulpmiddelendiedepatiëntzelfredzamermaken•
eengoedingerichteenopdegebruikeringesteldewerkplekenbeeldscherm•
het,bijbeeldschermwerkenandererepeterendebewegingen,regelmatignemenvankorte•
pauzesen/ofafwisselingnaeenuurmeteenanderekortebezigheid
De1staatvoordeaanpakinsituatieswaarinde0-aanpakredelijkerwijsnietmogelijkis.
Deoplossingzitdanin:
eenoptimalewerktechniek•
hettoepassenvanhulpmiddelen•
hetinroepenvanassistentie•
De2staatvoorhetzoveelmogelijkbeperkenvanongunstigebelastingalsdieonvermijdelijkis.
Deoplossingzitin:
hettoepassenvaneenzogoedmogelijketechniek•
hetinroepenvanassistentiemetnoodzakelijkmaterieel•
hetelkaartijdigafwisselen•
DePraktijkrichtlijnenbevatten:
debronnenvanfysiekebelasting•
denorm•
hulpmiddelenvoordebeoordelingvaneensituatie•
desituatieen/ofdepatiënt•
derelevantepraktijkrichtlijn•
Fysieke belasting tijdens zwangerschap Organisatievandearbeidbijzwangeremedewerkersenmedewerkerstijdensdelactatie.
Dewerkgeverisverplichtdearbeidvaneenzwangeremedewerkereneenwerknemertijdens
lactatiezodanigteorganiserendatdearbeidvoordiewerknemergeengevarenmetzich
kanbrengenvoorhaarveiligheidengezondheidengeenterugslagkanveroorzakenopde
zwangerschapoflactatie.(Arbobesluitart.1.42)
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 13
Dathoudttenaanzienvanfysiekebelastingtenminsteindatdenoodzaaktotbukken,hurkenof
knielenbijdearbeidvoordezwangerewerknemerzoveelmogelijkwordtvoorkomen.indelaatste
driemaandenvandezwangerschapmogenzwangerewerknemersnietwordenverplichttijdensde
dienstmeerdaneenmaalperuurtehurken,knielen,bukkenofstaandevoetpedalentebedienen.
Alsertotdriemaandenvoordezwangerschaptochhandmatiggetildmoetworden,
maghetinéénhandelingtetillengewichtnietzwaarderzijndan10kg.Vanafdetwintigsteweek
vandezwangerschapgeldtdatgewichtenvanmeerdan5kg.nietmeerdan10keerperdienst
mogenwordengetild.Vanafdedertigsteweekmagdatnietvakerdan5keer.
WerkplekonderzoekBijklachtendieontstaanbijrepeterendehandelingenzoalsbijbeeldschermwerkopdemeldkamer
enbijkantoorfuncties,iseenwerkplekonderzoekdooreenergocoachofdearbodiensteen
hulpmiddelvoorverbeteringenpreventie.
Bijwerkplekkendiebijwisselendedienstendoorverschillendemedewerkerswordengebruikt,is
hetbelangrijkdatmedewerkerszelfsteedsaandachtschenkenaandehoogtevanhetwerkblad,de
hoogtevanendeafstandtothetbeeldscherm,deinstellingvandestoelenhetbinnenhandbereik
hebbenvanbenodigdheden.
Klachtenaannekenschouderskunnenookveroorzaaktwordendooreenvisusprobleem.Bij
vermoedenvaneenvisusprobleem,iseenoogmetingbelangrijkenkanzonodigeencomputerbril
wordenaangeschaft.
Omklachtenaannekenschouders(CANS)tevoorkomeneneengezondewerkhoudingte
stimulerenishetbelangrijkdatdemedewerkerszichbewustzijnvanderisicofactoren.
CANSofRSIzijnverzamelnamenvoorziektebeeldendietemakenhebbenmetarbeiden
herhaaldebewegingen,krachtsinspanningenenbelastendehoudingen.Werkdrukenstress
spelenookeenrolomdatzeleidentotverhoogdespierspanning.Teweinigbewegingisookeen
risicofactoromdatdedoorbloedingeronderkanleiden.
Het 0-1-2 Daar Red-je-ruggen-mee boekjeHetRed-je-rugboekjeisbestemdvoormedewerkersindeambulancezorg.Hetboekjebevat
instructieveinformatieoverzoverantwoordmogelijkomgaanmetfysiekebelasting.
PregotipsPregotipszijntipsomfysiekebelastingtevoorkomenentebeperken.NadeuitgavevanPregotips
inboekvormisernueendigitalevoortzetting,ziedaarvoor:www.pregoplus.nl
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 14
PraktijkvoorbeeldenRAVHollandsMiddenheeftin2008demedewerkerseencursusFysiekebelastingaangeboden.
Decursusisgebaseerdophet‘Werkpakket0-1-2Daarredjeruggenmee’enwerdgegevendoorde
samenstellersvanhetwerkpakket.
Decursusishooggewaardeerdenheeftduidelijkbijgedragenaanhetverminderenvanrisico’s.
Linkswww.ergocoaches.nl
www.pregoplus.nl
www.szw.nl
www.arboportaal.nl
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 15
2|PsychosocialearbeidsbelastingPsychosocialearbeidsbelasting(PSA)ishetgevolgvan(eencombinatievan)werkdruk,traumatische
ervaringenenagressieengeweld.PSAiseenvoortdurendaanwezigarbeidsrisicodataanleiding
kanzijntotminderplezierinhetwerk,lagereproductiviteit,fouten,verzuimofverloop.PSAkan
hetgevolgzijnvangedrag,deorganisatievanhetwerk,deinhoudvanhet werk envaningrijpende
gebeurtenissen.OfPSAalsoverbelastingwordtervaren,issterkpersoonlijkbepaald,afhankelijkvan
omstandigheden,frequentie,opeenstapelingvanincidenten,begripinwerk-enprivésfeer,opvangen
externefactoren.Medewerkersmoetengoedgetraindzijn/wordenommetPSAomtegaan.
Inhoudsopgave Psychosociale arbeidsbelastingWerkdruk Traumatische ervaringen Agressie en geweld GedragOrganisatie van het werk Vormen van agressie en geweldIntegrale aanpak agressieBeleidsmatige aanpak agressiePreventieve maatregelen agressieAfhandelen agressie-incidentenWettelijke voorschriften Inventariseren Werkpakket Psychische BelastingSta-even-stil-bij-stressboekje Praktijkvoorbeelden Links
WerkdrukWerkdrukindeambulancezorgkomtvooralvoorindevormvanpiekbelasting.Naeenrustige
wachttijd,kanopeenshetuiterstewordengevergdvandemedewerkers.Ookdeinhouden
organisatievanhetwerkkunnen,bijvoorbeelddooronduidelijkheidovertaken,veranderendeeisen
m.b.t.kennisenvaardigheden,alswerkdrukervarenworden.
UithetEvaluatieonderzoekvanhetArboconvenantAmbulancezorg(VijfvinkelenVanVree2007)
bleekdatbijdeafrondingvandeconvenantsperiode6%vandemedewerkersindesectoraangaf
dewerkdrukbelastendtevinden.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 16
Traumatische ervaringenTraumatischeervaringenvormenvoormedewerkersindeambulancezorgeenarbeidsrisico.Ze
zijnniettevoorkomenenhoedemedewerkerdezeervaringenverwerktenwatdaarvoornodigis,
issterkpersoonlijkbepaald.Traumatischeervaringenhebbennietalleentemakenmeternstige
ongevallenenrampenmaarookmetsituatieswaarinhetomkinderenofbekendengaat.
Ookongewenstgedrag(ziepagina15&16vanhetWerkpakketAgressieenGeweld)dreigementen,
(seksuele)intimidaties,schelden,pestenenchantagekunnentraumatiserendzijn.Inde
organisatiemoeteropgeletwordendatdeindividuelemedewerkerernietalleenvoorkomtte
staanofhetgevoelkrijgtaanzijnlottewordenovergelaten.
InhetWerkpakketPsychischebelastingzijndiversehulpmiddelenopgenomen.Bijvoorbeeld:
eenleidraadvoordeindividuelemedewerker•
eenleidraadvoordeleidinggevende•
eenleidraadvooreencollega•
Ditominzichttekrijgenindeaard,devormendematewaarintraumatischeervaringen
zichvoordoen,zowelvoordemedewerkersalsvoordeleidinggevenden.Verderzijnerde
gespreksmodellen(pagina17t/m29),eenhulpmiddelommetelkaaringesprektekomen,naar
oplossingentezoekenenomvandeervaringentelerenenmogelijkmaatregelentenemen.
ElkambulanceorganisatieheefteenBedrijfsopvangteam(BOT)datbeschikbaarisvoor
medewerkers.AmbulanceorganisatieskunnengebruikmakenvanhetBOT-web.OphetBOT-web
kunnenBOT-ledendigitaaldeBOT-meldingenregistreren.BOT-ledenkunneninloggenmiddels
eeninlognaamenwachtwoord.
Agressie en geweldMedewerkersindeambulancezorgenanderedienstverlenendeberoepenwordengeconfronteerd
metagressiefengewelddadiggedrag.UitrapportenvandeArbeidsinspectieblijktdatagressie
engeweldintoenemendematevoorkomenendaardooreengroterarbeidsrisicovormen.Voor
meldkamermedewerkersgaathetvooralomverbaleagressieenvoorderijdendemedewerkerskan
daarookfysiekgeweldbijkomen.
Agressiekanzichvoordoenalsmiddelomietsvoorelkaartekrijgenmaarkanookhetgevolgzijn
vanfrustratieofonbeheersteemotie.
Deafgelopenjarenzijndeoverheidendebetrokkensectorenaandeslaggegaanmetde
aanpakvanagressie.In2006isbegonnenmethetActieprogramma‘Aanpakagressieen
geweldtegenwerknemersmeteenpubliektaak’vanhetMinisterievanBinnenlandseZakenen
Koninkrijksrelaties(BZK).Deaanpakisgerichtopverschillendevormenvanagressiedieiedereen
eigenwerkwijzevereisen.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 17
InhetWerkpakketAgressieengeweldstaatinformatieover:
de vormen van agressie en geweld•
gedrag•
een aanzet tot een integrale aanpak•
een beleidsmatige aanpak•
het voorkomen van agressie door preventieve maatregelen & adequaat optreden tijdens incidenten•
het afhandelen, melden en registreren• van incidenten
Ookwordenderollen,takenenverantwoordelijkhedenbeschreven.Voordesectoriseen
Agressieprotocol beschikbaar.DitagressieprotocolisopgenomeninhetWerkpakketPsychische
Belasting.
GedragDewijzewaaropiemandzichgedraagtwordtdoorveelfactorenbeïnvloed.Factorenals
persoonlijkheidskenmerken,persoonlijkheidstoornissen,boosheid,onzekerheid,beeldenen
gevoelensdieanderenoproepen,gebruikvanalcoholendrugsenleeftijdensekse.
Hetervarenenopeenbepaaldemanierbeoordelenvaneensituatiewaariniemandterechtkomt,
kanaanleidinggeventotboosheiddiewordtomgezetinagressiefofgewelddadiggedrag.Als
iemandrationeelkanblijvendenkenendegevolgenvanzijnhandelenkanoverzien,zalhijzijn
gevoelensenstressreactieondercontrolekunnenhouden.Zoiemandzalindemeestegevallen
metgepastgedragreageren.
Demeestemensenreagerenopeenvooronsbegrijpelijkemanier.Vanuitditideemaken
weeeninschattingvanhetteverwachtengedragvandepersoontegenoveronsenvanhet
mogelijkeagressierisico.Maarsommigemensenreagerenandersenzijninhungedragingen
onvoorspelbaar.Zijkunnenbooswordenomvooranderenonbegrijpelijkeofonnavolgbare
redenenenheftigreageren.mogelijkeoorzakenhiervanzijn:
PersoonlijkheidsstoornisMensenbeschikkenovereeningebouwderem.Dezeremhelpthendenatuurlijke(vecht)
impulseningoedebanenteleiden.Nietbijiedereenwerktdieremevengoed.Datisbijvoorbeeld
hetgevalbijmensenmeteenpersoonlijkheidsstoorniszoalsborderline,eenantisociale
persoonlijkheidsstoornisofnarcistischepersoonlijkheidstoornis.Stoornissendieeffecthebben
opdezelfbeheersingenmogelijkookopdewijzewaaropsituatieswaargenomenwordenen
informatieverwerktwordt.
Alcoholendrugsbeïnvloedenhetwaarnemings-enbeoordelingsvermogen.Hierdoorkan
impulsiefenonvoorspelbaargedragontstaan.
Erzijnsubculturenwaarinagressiefgedragaangemoedigdwordtenerzijnmensendiezichgoed
voelenbijmachtsuitingenenagressiefgedragofdienietgeleerdhebbenanderstereageren.
Wanneerwordenmensenboos:
alshunbelangenwordenbedreigd•
alszijgelddreigenteverliezen•
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 18
bijdreigendverliesvansociaalaanzienenprestige•
bijdreigendverliesvanzelfstandigheid•
bijhetervarenvantegenwerking•
alsbehoeftenwordengeblokkeerd•
bijplotselingeveranderingen•
bijplotselingeonzekerheden•
Kenmerkenvaneenverhoogdekansopagressiefgedrag:
depersoonheeftinhetverledentemakengehadmetagressieengeweld•
depersoonervaartsterkegevoelensvanmachteloosheid•
eenpsychiatrischziektebeeld•
eennegatieftoekomstbeeld•
eenlagefrustratiedrempel•
problemenindepersoonlijkeomgeving•
persoonlijkheidgekenmerktdoorachterdocht,angstenvijandigheid•
beperktecommunicatievevaardigheden•
alcoholen/ofdrugs•
verslavingincombinatiemetpsychischestoornissen•
medicijngebruikofnalatigheidinmedicijngebruik•
Dezefactorenhoevennietautomatischtotagressiefgedragteleidenmaarzijnwelaanleidingom
extraalerttezijn.
Voorbeeldenvanaanleidingtotagressiefgedragwaarmeemeldkamerenhulpverlenerstemaken
kunnenkrijgen:
taal/communicatieprobleem•
onduidelijkeafspraken/misverstanden•
telange(ervaren)wachttijd•
nietdegewenstepersoonkunnenspreken•
wegblokkadesmetuitersteoftelangeaanrijdtijd•
inzetandersdanverwacht•
eisenenverwachtingspatroonvanomstanders•
inzettijdensevenementen•
psychiatrischeproblematiek•
groepsgedrag/provocaties•
Dehoudingvandemeldkamermedewerkerendehulpverlenerismedebepalendvoorhetgedrag
vandegenedieeenmeldingdoet,depatiëntendeomstanders.
Uithetoogpuntvanpreventiemoetaanmedewerkersdeeiswordengestelddatzijbeschikken
overinvoelendvermogen,inschattingsvermogenenflexibiliteit.Zijmoetenzichhulpvaardig,
vakkundig,zakelijkenklantgerichtkunnenopstellen.Daarmeewordtdekansverkleinddateen
situatieontaardineenconflictofagressie-incident.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 19
Medewerkersmoetenzichkordaatenzelfverzekerdkunnenopstellenalsiemandongewenst
ofgrensoverschrijdendgedragvertoont.Hetineenvroegtijdigstadiumbenoemenvanhet
ongewenstegedragenhetduidelijkstellenvaneengrens,kunnenvoorkomendathetagressieve
gedragdoorzet.
Deconfrontatiemeteenagressievepersoonheefteenenormeimpact.Onslichaamreageert
meteenstressreactie.Alsweboosofbangwordenleidtdattoteenvecht-ofvluchtreactie.Die
reactieisnietinallesituatieseveneffectief.Horen,zienenvoelengebeurtautomatischendeels
onbewust.Intrainingenagressiehanteringeninprofessioneelgedraggaatheteromdeeigen
reactiesenwaarschuwingssignalenineenvroegtijdigstadiumte(leren)herkennen.
Deeerste,impulsievereactieiseeninstinctiefveiligheidsmechanisme,eenmanieromhetlichaam
intopconditietebrengen.Onslichaamreageertmeteentoenamevanalertheid,concentratie,
spierspanningenenbloeddrukmetdeneigingonszelfteverdedigeneneentegenaanvalinte
zetten.Daaromishetinhulpverleningssituatiesgoeddesituatieteblijvenoverzien,inteschatten
endaarnapastehandelen.
Defysiekereactiesinonslichaamzijntebeïnvloedendooreenrustigeademhaling,het
ontspannenvanspierendienietnodigzijnomteblijvenstaan,tetillenetc.,eenbewuste
lichaamshoudingenhetsturenvangedachten(Ditisniettegenmijgericht,hetislogischdatde
betrokkenezoreageertetc.).
Ongewenst gedrag en gewenst gedragInhetWerkpakketAgressieengeweldAmbulancezorgisbijongewenstgedrageenschema
opgenomenmetvormenvanagressiedieookbijregistratievanincidentenwordengebruikt.
Gedragscodes voor medewerkersInhetWerkpakketAgressieengeweldAmbulancezorgstaanalgemenegedragscodesvoormedewerkers
metaandachtspuntenzoalsvoorstellen,aanspreekvorm,nakomenvanregelsetc.opgenomen.Het
kunnenomgaanmetagressieengeweldvereistvanmedewerkersookbepaaldevaardigheden.
Organisatie van het werkOokindeorganisatiezijnfactorenvaninvloedophetagressierisico.Hetgaatdaarbijom
organisatiecultuur,kwaliteitvanbeleid,werkprocessenenprocedures,stijlvanleidinggevenen
kenmerkenvanmedewerkers.
Dekansopagressietegenovermedewerkersneemttoebijstressvollesituaties.Ontevredenheid,al
dannietterecht,overdeaardendekwaliteitvandedienstverlening,kanagressieindehandwerken.
Deorganisatieheeftmogelijkhedenompreventievemaatregelentenemen.Opbasisvaneen
goederegistratievanincidenten,verzameldeinformatieenhetbenuttenvanleermomentenkan
preventiefbeleidwordenontwikkeldmetrisicoprofielen(pagina27) envoorlichtingentraining.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 20
Vormen van agressie en geweldHetMinisterievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelatieshanteertvooragressieengeweldde
volgendedefinitie:
Hetwelbewustofonbewust,verbaalofnon-verbaal,uiten,gebruikenvanfysiekekrachtof
macht,danwelhetdreigendaarmee,gerichttegeneenwerknemer,onderomstandigheden
dierechtstreeksverbandhoudenmethetverrichtenvandepublieketaak,watresulteertof
waarschijnlijkzalresulterenineengevoelvanbedreiging,psychischeschade,materiëleschade,
letselofdedoodtengevolgehebbende.
Instrumentele agressieBijdezevormvanagressiezetdedaderzijnagressiebewustinomeenbepaalddoeltebereiken.
Deagressieofhetgeweldiseenmiddelendedaderkanineerderesituatieservarenhebbendat
agressiefgedragloont.Erkanalgauwsprakezijnvaneenmachtstrijd.Dieuitzichvaakinnon-
verbaalgedrag:vooroverleunen,(te)dichtbijkomenstaan,dwingen,dreigenofuitdagen.
Neemditgedragserieus,dreignietterug,ganietindiscussieofteveeluitleggeven,verschuil
uooknietachterregelsenproceduresmaarbenoemhetgedrag,geefnormenengrenzenaan
enmaakduidelijkdatagressienietgetolereerdwordt,steldebetrokkenevoordekeuze,blijf
consequentenrondhettijdigaf.
Niet-instrumentele agressieNiet-instrumenteleagressiewordtookfrustratie-ofemotioneleagressiegenoemdomdater
sprakeisvaneenexterneaanleiding,eenuitlokkendegebeurtenis.Dieaanleidingroeptnegatieve
gevoelensopbijdepersooninkwestie.Agressieisdanvaakeenuitingvanongenoegen,onvrede
enonzekerheid.Debetrokkenkanvolonbegripreageren,indiscussiegaan,metstemverheffing
gaanpratenofeisengaanstellen.
Gainzo’ngevalnietmetdebetrokkeneindiscussie,ganietzelfmetstemverheffingpraten
enbagatelliseerdesituatieniet.Probeercontacttemaken,luisteractief,veermee,kommet
argumentenenrondhetookaf.
InhetwerkpakketAgressieenGeweldAmbulancezorgiszijnineenschemacategorieënvan
agressieengeweldweergegeven.
Integrale aanpak agressieInhoofdstuk3vanhetWerkpakketAgressieengeweldAmbulancezorgwordtbeschrevenwaar
hetorganisatiebeleidaanmoetvoldoen.Indeintegraleaanpak,gebaseerdopdeArbowet,kennis,
ervaringengoedepraktijken,wordtonderscheidgemaaktinbeleid,voorzorgsmaatregelen,
maatregelenomadequaattekunnenreagerenenafhandelingvanincidenten.Indetabelzijnalle
aspectenweergegevenmetsuggestieshoeinvullingaanhetbeleid,endeuitvoeringdaarvan,
gegevenkanworden.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 21
Beleidsmatige aanpak agressieInhoofdstuk4vanhetWerkpakketAgressieenGeweld,hetoplossingenboek,wordteen
beleidsmatigeaanpakvanagressieengeweldbeschreven.Hierwordtaandachtbesteedtaan:
beleidenbeleidscyclus•
takenenverantwoordelijkhedenvandirectie/MT•
(eventueel)gemandateerdverantwoordelijke•
deleidinggevende•
demedewerkers•
deafdelingP&O•
depreventiemedewerker•
Preventieve maatregelen agressieOmveiligtekunnenwerkenishetnoodzakelijkderisico’ste(her)kennen,vroegtijdigte
signaleren,dejuiste(voorzorgs)maatregelentenemenenalternatievescenario’sachterdehand
tehebben.HetWerkpakketAgressieenGeweldgeeftinzichtinhetprocesomtotpreventieve
maatregelenineenPlanvanAanpaktekomen.
Bijeenpreventieveaanpakhorenookvoorlichtingentrainingvanmedewerkers.De
alarmprocedure enafsprakenmetdepolitiemoetenbijdemedewerkersbekendzijn.
Afhandelen van agressie-incidentenNaasteersteopvangennazorggaathetbijhetafhandelenvanincidentenookoveronderstaande
onderwerpen:
meldenenregistreren•
aangiftedoen•
eendadergerichteaanpak•
sancties•
mogelijkschadeverhaal•
Wettelijke voorschriftenDebeleidslijnenindemetingangvan1januari2007gewijzigdeArbowetverplichtendewerkgever
Psychosocialearbeidsbelastingtevoorkomenendewerknemersdaartegentebeschermen.(Art.
1.3Arbowet)Daarhoortdeverplichtingbijdepsychosocialearbeidsrisico’steinventariserenen
preventiefbeleid teontwikkelen.
Inartikel3vandeArbowetwordtaanwerkgeverseenalgemenezorgplichtopgedragen.Daartoe
moeteenarbeidsomstandighedenbeleidwordengevoerdinovereenstemmingmetdestandder
wetenschapenprofessioneledienstverlening,metregelmatigeevaluatieenzonodigbijstellingvan
hetbeleidopgrondvandeevaluatie.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 22
Dewerkgevermoet:
Art.3.1.ahetwerkzodanigorganiserendatergeennadeligeinvloedwordtuitgeoefendopde
gezondheidvandewerknemers
Art.3.1.bgevarenbijdebronaanpakken
Art.3.1.crekeninghoudenmetdepersoonlijkeeigenschappenvandewerknemers
Art.3.1.edoeltreffendemaatregelennemenophetgebiedvaneerstehulpbijongelukken
Dewerknemermoet:
Art.3.1.fbijernstigofonmiddellijkgevaarzelfstandigdenodigemaatregelenkunnennemenom
degevolgenvaneendergelijkgevaartevoorkomen.
Hetaanpakkenvanpsychosocialearbeidsbelastingiseenverantwoordelijkheidvandehele
organisatieenwaarhetagressiebetreftookvandesamenlevingwaarinnormengesteld,
gerespecteerdengehandhaafdmoetenworden.
InventariserenOminzichttekrijgeninaardenomvangvanpsychosocialearbeidsbelastingzijnverschillende
hulpmiddelenbeschikbaar.
DemodulePsychischebelastingindedigitaleRI&Evormtdebasis(Ambulancedienstenkunnen
bijAZNtoegangscodesvoordeRI&Eaanvragen).InhetWerkpakketPsychischebelastingzijn
onderstaandethema’sopgenomenwaarvanookgebruikgemaaktkanworden:
stroomschema’s•
leidraadvoordemedewerker•
leidraadvoordeleidinggevende•
Hetmelden(ziemeldingsformulieruitdedigitaleRI&E)enregistrerenvanincidentenende
periodiekeoverzichtendaarvanzijnbelangrijkomontwikkelingeninbeeldtekrijgenenomhet
beleiddaaropzonodigofgewenstbijtestellen.
Werkpakket Psychische belastingHetWerkpakketPsychischebelasting bevatconcretehandreikingeneninstrumentenvoor
medewerkersenleidinggevendenompsychische(over)belastinginzichtelijkenbespreekbaarte
makenenaantepakken.
DeLeidraadvoordeindividuelemedewerkerbevatachtstappen:
Stap1Checklist‘Signalenvanpsychischebelasting’
Stap2Zoekenvanverbanden
Stap3Oorzakenvanverstoringenophetwerk
Stap4Ordenenvandeuitkomsten:oorzakenvanverstoringenophetwerk
Stap5Checklist‘Onderlingeverhoudingenophetwerkenpersoonlijkekenmerken’
Stap6Ordenenvandeuitkomsten:onderlingeverhoudingen
Stap7Hoenuverder?
Stap8Ingesprek
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 23
Voorleidinggevendenishetbelangrijkdatzijoogenoorhebbenvoorsignalenvanpsychosociale
arbeidsbelasting.Deverantwoordelijkheidvoorhetwaarnemen,herkennenenerkennenvan
signalenenproblemenligtineersteinstantiebijdeleidinggevende.Deleidinggevendemoet
ookdecompetentiehebbenenverderontwikkelenomintekunnengaanopsignalenenom
problementekunnenaanpakken.
DeLeidraadvoordeleidinggevendevoorhetgesprekmeteenmedewerker bevatdezogenaamde
WAT-probleemdiagnose.WATstaatvoorWerkdruk,AgressieenTraumatischegebeurtenissen.
Stap1VaststellenvandebelangrijksteWAT-problemen
Stap2Watmaaktdatditprobleem(nog)instandblijft?
Stap3Vanindividueelnaargroepsniveau
DeLeidraadvoorhetbespreekbaarmakentijdenswerkoverlegbevateenchecklisteneen
procedure.
DeLeidraadvooranalysevanknelpunteninhetprimaireproces bevateenoorzaak-gevolg
diagram,deVisgraat.
Indevisgraatwordenviergroepenoorzakenonderscheiden:
onderwerpendietemakenhebbenmethetprimaireproceszoalsfunctieenorganisatievan1.
werkzaamheden,normen,patiënten,middelen,informatieencontact:
onderwerpendietemakenhebbenmetpersoneelsbeleid,organisatiecultuuren2.
arbeidsomstandighedenzoalsorganisatiebeleid,interneklanten,werkomgevingenformatie.
onderwerpendietemakenhebbenmethetindividuzoalsdepersoonlijkewerkstijl;3.
onderwerpendietemakenhebbenmetfactorendiebuitendeorganisatieliggenzoalsexterne4.
klanten,arbeidsmarkt,wetgeving,economischklimaat,politiek,mediaendeomgevingvande
organisatie.
DeLeidraadomteonderzoekenofnormenduidelijkzijnbevathetgespreksmodelnormen.
Stap1Achterhalengeldendenormen
Stap2Discussierenovergeldendenormen
Stap3Normenontwikkelen
Inhetwerkpakketzijnookmaatregelenopgenomenterverminderingoftervoorkomingvan
psychischebelasting:
Maatregelengerichtopproductieproces,werkorganisatieentaakstructuur•
Maatregelengerichtophetcommunicatiepatroon•
Maatregelengerichtopmedewerkers•
Algemenemaatregelen:mogelijkeinterventies•
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 24
VoorhetformulerenvanconcretedoelenenafsprakenishethulpmiddelFormulerenvan
SMART-doelenopgenomen.SMARTstaatvoorspecifiek,meetbaar,acceptabel,realistischen
tijdgebonden.
HetWerkpakketAgressieengeweld iseeninhoudelijkuitbreidingvanhetin2006doorSOVAM
uitgebrachteWerkpakketPsychischebelasting.
Hetwerkpakketgaatnaderinop:
aardenverschijningsvormenvanagressieengeweld•
engeeftrichtlijnenvooreenintegraleaanpak•
Bijdeintegraleaanpakwordtonderscheidgemaaktin:
beleidagressieengeweld•
voorzorgsmaatregelenenadequaatreagerenopagressieengeweld•
afhandelenvanincidenten•
meldenenregistreren•
eendadergerichteaanpak•
schadevergoeding•
Sta-even-stil-bij-stressboekjeHetSta-even-stil-bij-stressboekjeisbestemdvoormedewerkersindeambulancezorg.Hetbevat
informatieentipsomstresstevoorkomenentebeperken.
PraktijkvoorbeeldenHeartMathtraining(Premotions)
Innovemberhebbenambulancemedewerkerseentweedaagsetraininggevolgdgerichtopminder
stress,meerinnerlijkerustenhelderheidvangeest,meerenergieenvitaliteit.Dedeelnemers
hebbendetraininggemiddeldgewaardeerdmethetrapportcijfer8,5.(www.premotions.org)
Registratie melding agressie jaarwisselingGelderlandZuidheeftvoordejaarwisselingeenapartmeldings-enregistratieformulieropgesteld.
Demedewerkerkanaangevenmetwelkevormvanagressiehij/zijgeconfronteerdis,ofhulp
noodzakelijkwas,ofhetincidenttotuitvalheeftgeleidenwelkeconsequentiesdemedewerkerzelf
ervarenheeft.
Verderwordtdemedewerkergevraagdofhijaangiftewildoenenofdaarbijjuridische
ondersteuningvandewerkgevergewenstwordt.Ookkandoordebetrokkenmedewerkerworden
vermelddatereenanderevormvanondersteuningopprijswordtgesteld.
Linkswww.ergocoaches.nl
www.arboportaal.nl
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 25
3|ArbeidstijdenHetregelenvanarbeids-enrusttijdenenhetnalevenvandeafsprakendaaroverzijnvan
grootbelangvoordeveiligheid,degezondheidendeinzetbaarheidvanmedewerkers.
Incidenteleenstructurelevermoeidheidgeefteengroterekansopconcentratieproblemen,
uitval,verzuimenongelukken.Ambulancedienstenzijnalledagenvanhetjaar24uurparaat.
Meldkamermedewerkers,chauffeursenverpleegkundigendraaienonregelmatigedienstenmet
consequentiesvoorhundag-ennachtritmeendeverhoudingtussenhunwerkenhunprivéleven.
IndeArbeidstijdenwet, ingegaanop1april2007,zijnwettelijkvastgesteldearbeids-enrusttijden
opgenomen.
Art.4.1:Dewerkgevervoerteenzogoedmogelijkbeleidterzakevanarbeids-enrusttijdenvande
werknemers,enhoudtdaarbij,voorzoverdatredelijkerwijsvanhemgevergdkanworden,rekening
metdepersoonlijkeomstandighedenvandiewerknemers.Hetbeleidterzakevanarbeids-en
rusttijdenwordtgevoerdinsamenhangmethetarbeidsomstandighedenbeleid,bedoeldinde
Arbeidsomstandighedenwet.
Voordegemeentelijkeambulanceorganisatiesgeldendearbeids-enrusttijdendiezijnvastgelegd
indeCAR/UWO-arbeidstijden.
Omonnodigerisico’sofproblementevoorkomenzijngeautomatiseerdeplannings-en
registratiesystemeneengoedhulpmiddelenishetzaakgoedeafsprakenoverbijbanen temaken.
Verderkanindesectornagedachtwordenoverhetaldannietvoordesectorvastleggenvan
afsprakenovervaststellingvanhetmaximumaantalurenperweekvoorbezwarendefuncties.
Verplichteregistratievandataentijdenpermedewerkerenafsprakenm.h.o.opzwangere
medewerkersmeteenmaximumaantalwekenzwangerschapwaarnademedewerksterwordt
uitgeslotenvanhetwerkopdeambulance.
Inhoudsopgave ArbeidstijdenWettelijk vastgestelde arbeids- en rusttijdenCAR/UWO-arbeidstijdenRoostersAfspraken over bijbanenPraktijkvoorbeeldenLinks
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 26
Wettelijk vastgestelde arbeids- en rusttijdenArbeidstijd Normvoormedewerkers>18jaar
Bijdagdienst -12uurperdienst
-60uurperweek
-768uurin16weken
Bijnachtdienst -10uurpernachtdienst
-60uurperweek
-640uurin16weken
12uurnachtdienstistoegestaanmits:max.5xin14etmalenenmax.
22xin52weken
Bijaanwezigheidsdienst1248uurin26weken
Rusttijd Normvoormedewerkers>18jaar
Dagelijks 11uuronafgebrokenin24uur
1xin7etmalentebekortentot8uur
Nanachtdienst 14uurnanachtdiensteindigendna0.200u
1xin7etmalentebekortentot8uur
12uurna12-uursnachtdienst
46uurnareeksvan3ofmeernachtdiensten
Bijaanwezigheidsdienst 11uur,voorafgaandaanennaaanwezigheidsdienst
in7etmalen1xtot8.uuren1xtot10uurtebekorten
mitscompensatieindedaaropvolgenderust
Wekelijks 36uuronafgebrokenin7etmalenof
72uurin14etmalen,tesplitseninblokkenvantenminste32uur
Bereikbaarheidsdiensten max.3xin7etmalen
max.46xin16weken
Aanwezigheidsdienst max.52xin26weken
Cumulatievandiensten max.3xin7etmalen
max.32xin16wekenconsignatie-,aanwezigheids-of
bereikbaarheidsdienst
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 27
CAR/UWO-arbeidstijdenNaastdeCAR/UWO-normendieneniniedergevaldewettelijkenormengehanteerdteworden.
Voorwisselendewerktijdenwordtdoordewerkgevereenroosteropgesteld.Hetroosterwordt
tenminsteeenmaandvoordeaanvangbekendgemaaktaandemedewerker.
Vastgelegde arbeids- en rusttijdenBijdagdienst -10uur:overperiodevan4wekenmagmax.50up.w.
overperiodevan13wekenmagmax.45up.w.
Zondagsdienst -medewerkerheeftrechtop13vrijezondagenperjaar
Bijnachtdienst -9uurpernacht
-40ugem.p.w.overperiodevan13weken
-overperiodevan13wekenmax.35nachtdiensten
-alsdedienstvoorofom0.200ueindigtmax.52dienstenper13weken
Rusttijden
Pauze -demedewerkerheeftrechtopminimaaleenhalfuurpauzena5,5uur
aaneengeslotenwerken
nanachtdienst -minimalerusttijdvan14uur
-mag1xperperiodevan7x24uingekortwordentot8uur
RoostersInhetopstellenvanroostersmoetrekeninggehoudenwordenmetdevereisterusttijdenopdat
medewerkersvoldoendetijdhebbenvoorrustenherstel.Medewerkersmoetennaasthunwerkin
staatzijntijdenenergietebestedenaanandereactiviteitenenaansportenontspanning.
Evaluatie en verbetering van roosteringIndeZorgsectormaarookinanderesectorenmetonregelmatigewerktijden,wordtveel
gebruikgemaaktvandeWorkingTimeEvaluator.DithulpmiddeliseenExcelwerkmapwaarin
eigengegevenskunnenwordeningevoerd.Binnenenkelesecondenwordendeeigenroosters
geëvalueerdopdeArbeidstijdenwetenCAO-afsprakentenaanzienvanroostering.
Metdeuitkomstenwordtheteenvoudigomtotbetereengezondereroosterstekomen.
Individuelemedewerkerskunnenhuneigenroostersevaluerenenvoororganisatiesgeldtdatzij
eenabonnementophetsysteemkunnennemen.Zie:www.workingtimeevaluator.com
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 28
Afspraken over bijbanen Voorhetaangaanenuitvoerenvanbijbanennaasthetdienstverbandmoetdewerknemeraande
werkgeveropgavedoen.Alsdewerkgevererintoestemt,moethijeroptoeziendatdewettelijk
vastgesteldearbeids-enrusttijdnormenwordennageleefd.
Praktijkvoorbeelden Praktijkvoorbeeldenwordenbinnenkorttoegevoegd.
Linkswww.szw.nlonderarbeidsvoorwaardenbijverlofenwerktijd
www.arbeidsinspectie.nlbijarbeidstijden
www.car-uwo.nlbijbrandweer-enambulance-arbeidstijden
www.workingtimeevaluator.com
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 29
4|GeluidGeluidkanhinderlijkzijn,kandecommunicatiebelemmerenenkanookschadelijkzijnvoor
hetgehoor.Bijblootstellingaangeluidsniveausvan80dB(a)ofmeergemiddeldovereen
werkdag,bestaatdekansopblijvendegehoorbeschadiging.Naarmatehetgeluidharderisen
deblootstellinglangerduurt,ishetrisicogroter.Gehoorbeschadigingisvanpermanenteaard.
Indeambulancekanhetgeluidvandesirenehinderlijkenschadelijkzijnalshetinsterkemate
doordringtindeambulance.Tehardgeluidenopgelopengehoorschadekunnenstressverhogend
werken.
InhoudsopgaveGeluidWettelijke bepalingen Uit de brancherichtlijn optische en geluidssignalen 2009GehoorbeschermingGehoorbeschermingsmiddelenGehoortestGeluidstest sireneVerplaatsing sirenePraktijkvoorbeeldenLinks
Wettelijke bepalingenDewerkgevermoethetgeluidsniveauwaaraanmedewerkerswordenblootgesteldbeoordelenen
meten.
IndeArbowetzijngrenswaardenvastgelegdvoorwerkgerelateerdegeluidsniveaus:
Bijdagelijkseblootstellingaan80dB(A)enhogerondervindthetgehoorschadeenmoetena.
doordewerkgevertoereikendeenquageluidsdempinggeschiktegehoorbeschermingsmiddelen
beschikbaarwordengesteld;
Bijdagelijkseblootstellingaan80dB(A)enhogerismenverplichtb.
gehoorbeschermingsmiddelentedragen;
Bijoverschrijdingvan80dB(a)moetdewerkgeverdewerknemersindegelegenheidstellenc.
regelmatig(omdevierjaar)hungehoortelatencontrolerenopmogelijkegehoorschade.
Bijdagelijkseblootstellingaan85dB(A)enhogerisdewerkgeververplichtmetorganisatorisched.
entechnischemaatregelenaangeluidsbestrijdingtedoenaandehandvaneenplanvanaanpak;
Indienhetgeluidsniveaubijeenwerkzaamheidboven85dB(a)ligt,ishetdragenvandee.
beschikbaargesteldegehoorbeschermingvoordewerknemersverplicht;
Dewerknemersmoetenvoorlichtingkrijgenoverhetrisicovanhetwerkeninlawaaienf.
geïnstrueerdwordenomderisico’stevoorkomenen/oftebeperken.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 30
Alsdedagelijkseblootstellingaanlawaaihogerisdan80dB(a)ofdepiekgeluidsdrukhogeris
dan135dB(a)moetendelawaainiveausbeoordeeldworden,metdeNederlandsenormNEN3418
‘Ergonomie’alsleidraad.Indienuitanderebronvoldoendenauwkeurigegegevensbeschikbaar
zijn,kunnenmetingenachterwegewordengelaten.
Metingendienendooreendeskundigeofdearbodiensttewordenuitgevoerd.
Indieninbepaalderuimten,zoalsdegarage,medewerkersdagelijkswordenblootgesteld
aangeluidsniveaushogerdan80dB(a),dienendezeruimtenalsgehoorbeschermingszone
gemarkeerdteworden.Daartoezijnindehandelgenormaliseerdewaarschuwingspictogrammen
tekoop.Dezepictogrammenmoetengoedzichtbaarzijn.Daarnaastkandezonemeteengeel/
zwartebandopvloeren/ofmuurwordenaangeduid.
OokdeBrancherichtlijnoptischeengeluidssignalen2009 isvantoepassing.
Uit de brancherichtlijn optische en geluidssignalen 2009Artikel5lid5:
Tweetonigehoorn:hoorndieachtereenvolgenstweetonenaangeeft.Degeluidssterktevan
elketoonisbijdagtenminste110dB9A)en’snachtstenminste100dB(A).Deminimale
geluidssterktewordttussen10en100msnahetinschakelenbereikt.Degeluidssterkteis
maximaal125dB(A).Demetingvandegeluidssterktevandehoornvindtovereenkomstig
hoofdstuk11vandeRegelingtoelatingseisenplaats,maarmeteenmeetpositieophetwegdek.De
on-enoffsetligttussende1en10dB/ms.
Dewisselfrequentievandetoneniseenparigenligttussende0,5en5Hz.Dewisselfrequentie
magmiddelseenschakelaar,zolangdebestuurderdehoornbedient,wordenverhoogd.Ook
indatgevalisdewisselfrequentiemaximaal5Hz.Deverhoogdewisselfrequentiebedraagteen
verdubbelingvandebasisfrequentie.
Detoonhoogtevandelagetooniscirca375Hz.Dettonhoogtevandehogetooniscirca500Hz.
Dehoornisalleeninwerkingwanneerdeprimaireblauwesignaalverlichtingisingeschakeld.
GehoorbeschermingOokvoortehardgeluidgeldtdateenaanpakbijdebrondevoorkeurverdient.
Alsdeambulancemedewerkershinderervarenvanhetgeluidvandesireneindeambulanceishet
dragenvangehoorbeschermingmetbijvoorbeeldotoplastieken eenmogelijkheid.Dewerkgever
dientzorgtedragenvoorgehoorbeschermingenophetgebruikervantoetezien.
Bijdekeuzevangehoorbeschermingsmiddelenmoetrekeninggehoudenwordenmethet
draagcomfortvandegehoorbeschermers;depersoonlijkevoorkeurvandewerknemersen
eventuelemedischeaspectendieeenbeletselkunnenvormenvoorhetgebruikvanbepaalde
typengehoorbeschermers.VoordeselectievangehoorbeschermingsmiddelenisdenormNEN-
EN458:2004‘Gehoorbeschermers-aanbevelingenvoorkeuze,gebruik,verzorgingenonderhoud.
Praktijkrichtlijn’vantoepassing.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 31
GehoorbeschermingsmiddelenGehoorbeschermingsmiddelendienenhetgeluidsniveauterugtebrengentotonder80dB(a).
Hetdragenvangehoorbeschermingsmiddelenheeftbijeennormaalhorendegeeneffectophet
waarnemenvanwaarschuwingssignalen.Bijmedewerkersmeteengehoorbeschadigingkanhet
horenvandezesignalenwelverminderdzijn.
Hetwaarnemenvanomgevingsgeluidenkanvoorambulancemedewerkersvanlevensbelangzijn.
Daaromwordtaanbevolenhetgeluidnietverdertedempendantot70dB(a).
Gehoorbeschermingsmiddelenmoetensnelenbetrouwbaarkunnenwordenin-opopgebrachten
hetrisicovanverkeerdgebruikmoetzokleinmogelijkzijn.
Gehoorbeschermingsmiddelenvoorgebruikinhetoormoetenmetschonehandenworden
ingebracht.Nagebruikmoetenzewordenschoongemaaktenineengeslotenverpakking
opgeborgen.Inbacterierijkeomgevingenwordthetgebruikvanschuimplasticrolletjesafgeraden.
Erzijnverschillendepersoonlijkegehoorbeschermingsmiddelenopdemarkt,debelangrijkstezijn:
Voorgevormde oordopjesDeoordopjeszijnuitgevoerdinbuigzaamkunststofenzijninvelematenverkrijgbaar.Bij
regelmatiggebruikvandeoordopjesmoetenzegoedschoongehoudenworden.Deoordopjes
hebbeneenopenkanaaltjewaardoorergeendrukverschillenzijn.Hetingebouwdeselectieve
dempingsfilterzorgtvooreenvlakkedempingwaardoorhetgehoorbeschermdwordtende
gebruikertochalleskanhoren.
Rolletjes van schuimplasticDezeoorrolletjeszijnéénvandemeestgebruiktegehoorbeschermingsmiddelen.Hetrolletje
wordtmetdevingersinelkaargedruktenvervolgensindegehoorgangingebracht.Hetrolletje
zetuitenneemtdevormvandegehoorgangaan.Aanbevolenwordtdeoorrolletjesnaeenmalig
gebruiktevervangendoornieuwe.
OtoplastiekenDezegehoorbeschermerswordenopmaatvandegehoorganggemaaktenpassendusuitsluitend
inhetoorvandebetreffendegebruiker.Otoplastiekenwordengemaaktvanzachtsiliconen-rubber
ofvaneenhardekunsthars.Dezachteuitvoeringisteverkiezen.
Otoplastiekenkunnenmaaropéénmanierindegehoorgangzittenenkaakbewegingenhebbengeen
invloed.Indeotoplastiekwordteenkanaaltjegeboordwaarineendempingsfilterwordtgeplaatst.
Dedempingisaangepastaandeomstandigheden.Hetiseenopensysteemwaardoorgeen
drukverschillenontstaan.Pasvormendempingzijnoptimaalendespraakverstaanbaarheidblijft.
Deotoplastiekvergtenkeledagenomeraantewennenengaatinderegelbijzorgvuldiggebruik
4tot6jaarmee.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 32
Hetaanmetengebeurtinoorsmeervrijeorenmetbehulpvaneenpasta.Vandeafdrukwordtin
eenlaboratoriumdepersoonlijkebeschermergemaakt.Dekostenvanotoplastiekenbedragen
ongeveer€130,-.
GehoortestBijmogelijkegehoorschadeenmetdeleeftijdafnemendgehoorishetaantebevelenopgezette
tijdeneengehoortesttedoen.EengehoortestmaaktookdeeluitvanhetperiodiekePreventief
ArbeidsgezondheidkundigOnderzoek.
Hetismogelijkviainternetzelfeenindicatievegehoorstesttedoen.Alsdeuitkomstdaartoe
aanleidinggeeft,kandebetrokkenevooreennaderonderzoeknaareenaudiologischcentrum
zoalsdatopveelplaatsen,vaakincombinatiemeteenoptiek,gevestigdisofinhetreguliere
circuitnaareenoorarts.
Indicatieve gehoortest DeNationaleHoortestisontwikkelddoorhetAudiologischCentrumvanhetVUmedischcentrum
insamenwerkingmetdeNationaleHoorstichting.
Omdetesttekunnendoen,dientuovereenflash-plugintebeschikken.Daarommoetueerstde
Flashplayerdownloaden.
Geluidstest sireneVoordesignaalfunctie,deveiligheidopdewegenvoordebetrokkenmedewerkersishetaan
tebevelenregelmatigdesireneaaneengeluidstestteonderwerpen.Hetgaatdaarbijomde
geluidssterkte,dewisselfrequentieendetoonhoogte.
Demetingvandegeluidssterktedientovereenkomstighoofdstuk11vandeRegeling
toelatingseisen uitgevoerdtewordenmeteenmeetpositieophetwegdek.
Regeling toelatingseisenArt.11.1
Degeluidssterktevanhoornsvanpersonenauto’s,bedrijfsauto’s,motorfietsenendriewielige
motorvoertuigenmoetwordengemetenmetgebruikmakingvandeinartikel11.2genoemde
meetapparatuur,waarbijdeinart.11.3genoemdemeetconditiesinachtmoetenwordengenomen.
Art.11.2
DegeluidsniveaumetermoettenminstevoldoenaanhetbepaaldeinPublicatienr.651,eerste
editie1979,Geluidsniveaumeters,vandeInternationaleElectrotechnischeCommissie(IEC)voor
geluidsniveaumetersmetdenauwkeurigheidsklasseType1.
Art.11.3
Demetingvindtplaatsindeopenlucht1.
Hetproefterreinmagnietblootstaanaansterkeakoestischestoringen.Hieraanwordtvoldaan2.
indienhetoppervlakvanhetterreinbestaatuitbeton,asfalt,tegelsofvergelijkbaarhard
materiaal.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 33
Dewaardediedoordegeluidsniveaumetervoorhetomgevingsgeluidendewindworden3.
aangegeven,moettenminste10dB(A)benedenhetgeluidsniveauvandehoornzijngelegen.
Ditwordtgecontroleerddoorvaststellingvanhetachtergrondgeluidsniveauvoorennade
meting.Demicrofoonvandegeluidsniveaumetermagvaneenpassendewindkapworden
voorzien,mitsrekeningwordtgehoudenmetdeinvloeddaarvanopdegevoeligheidvande
microfoon.
Demetingvindtplaatsbijeennietdraaiendemotorvanhetvoertuig.4.
Electrischehoornsmoetentijdensdemetingwordengevoedmeteenspanningvan6,5volt,5.
13voltof26volt,gemetenbijdeuitgangvandebronvandeelectrischeenergie,hetgeen
overeenkomtmeteennominalespanningvanrespectievelijk6volt,12volten24volt.
Art.11.4
Voordeaanvangvandemetingmoetdegeluidsniveaumeterwordeningesteldopdetijdweging1.
‘F’(voorheenaangeduidmet‘Fast’)endefrequentiewegingA,zoalsbedoeldindeinart.11.2
genoemdeIEC-publicatie.
Demetingvindtmiddenvoorhetvoertuigplaats,waarbijdehorizontaleafstandtussende2.
geluidsniveaumeterendevoorzijdevanhetvoertuig7.00mbedraagt.
Demicrofoonvandegeluidsniveaumetermoetopeenhoogtevantenminste0,50men3.
nietmeerdan1,50mbovenhetgrondoppervlakwordengeplaatst,zodanigdatdemaximale
geluidssterktewordtgemeten.
Indedirecteomgevingvandegeluidsniveaumeterenhetvoertuigmogenzichgeenpersonene4.
ofvoorwerpenbevindendienietnoodzakelijkzijnvoordemeting.
Art.11.5
Hoornsdievoldoenaanhetbepaaldeinrichtlijn70/388/EEG(PbEG10augustus1970,L176)dan
welaanhetbepaaldeinhetECE-reglementnr28,mogeneengeluidvoortbrengenwaarvande
sterktemeerbedraagtdan104dB(A).
Verplaatsing sireneVerplaatsingvandesirenevanhetdakvandeambulancenaarachterdegrillofdebumperkande
overlastaanzienlijkverminderen.Datisteverkiezenalsaanpakbijdebron.
PraktijkvoorbeeldenRAVNoord-OostGelderlandheeftsinds2006deoverlastbeduidendteruggebrachtdoorde
sirenesachterdevoorbumpertelatenplaatsen.Decabinewerktdaardoornietlangerals
klankkast.
Verschillendeambulanceorganisatiesinventariserenregelmatigvoorwelkemedewerkers
gehoorbeschermingmoetwordenaangeschaft.Metdeleverancierwordenafsprakengemaakt
overvoorlichtingeninstructie.Nieuwemedewerkerswordengewezenopdemogelijkheidop
kostenvandewerkgevergehoorbeschermingaantelatenmeten.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 34
Linkswww.overheid.nl/wet-enregelgeving
www.szw.nl
www.arboportaal.nl
www.hoortest.nl
www.beterhoren.nl
www.hoorwijzer.nl/hoortest
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 35
5|VeiligheidMedewerkersmoetenzoveiligmogelijkkunnenwerken.Bijhulpverleningopdesnelweg,bijeen
brand,ineenfabriekshal,bijinstortingsgevaare.d.lopenmedewerkersrisicooppersoonlijkletsel
enkanschadewordenveroorzaaktaandeambulanceofdehulpmiddelendiewordengebruikt.
Inhoudsopgave VeiligheidVeiligheid Wettelijke bepalingen Rijvaardigheid ProtocollenPraktijkvoorbeeldenLinks
VeiligheidInonveiligeenriskantesituatiesmoetelkewerknemerafwegingenkunnenmakenenzonodig
maatregelennemenomdeeigenveiligheid,dievanpatiënten,collega’senanderebetrokkenente
waarborgenentebehoeden.Instructie,trainingenoefeningzijndaarbijvangrootbelang.
AlsopbasisvandeRI&Eduidelijkisinwelkesituatiesenopwelkeplekkendeveiligheidvan
demedewerkersinhetgedingkanzijn,moetinhetplanvanaanpakwordenvastgelegdwelke
maatregelengenomenwordenomdesituatiesen/ofdeplekkenveiligertemaken.
Wettelijke bepalingenDewerkgeverheeftopgrondvandeArbowetdeverplichtingzorgtedragenvoordeveiligheid
vanwerknemers.Daarbijhoreneenaanpakbijdebron,doeltreffendemaatregeleneneengoede
instructievandemedewerkers.
RijvaardigheidHetwerkvandeambulancechauffeurisdelaatstejarenzwaardergewordendoordeintensiteitvan
hetverkeer.Steedsmeermede-weggebruikersvindenhetnietmeervanzelfsprekendruimbaante
makenvooreenambulancemetzwaailichtensirene.indeperiodiekebijscholingvanchauffeurs
moethieraandenodigeaandachtwordenbesteed.
ProtocollenInhetLandelijkProtocolAmbulancezorg,herzieneversie7.1,juni2009(voorhetbekijkenvan
LPA7.1dientuinlogcodesaantevragen)wordtaandachtgegevenaanveiligheidsrisico’svoorde
zorgverlener,depatiëntenvoorderden.In5.15iseenbeslisboomweergegevenvoorhetaldanniet
inschakelenvandepolitieenin5.16voorhetvragenompolitiebegeleiding.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 36
In5.20staatVeiligheidcentraalingevalvanbrand,technischehulpverlening,hetstabiliseren
vaneenvoertuig,hetopenknippenvaneenvoertuig,hetbevrijdenvaneenpatiënt,instorting,
electriciteit/bliksem,nognietafgeganeairbags,ongevalgevaarlijkestoffenenwaterongeval.
Ookwordtaandachtbesteedaanriskanteomgevingen,agressieenaaninfectie-en
besmettingsgevaar.
IndetoelichtingVLPA7wordtalsuitgangspuntbijhetprotocolVeiligheidgehanteerdatdepolitie
en/ofdebrandweereenveiligheidsverklaringafgeven.Zonderdezeverklaringmaghetgebiedniet
betredenwordenendienenambulancemedewerkerszichopveiligeafstandtehouden.
Pasalsdeveiligheidvandemedewerkersisgewaarborgd,kanmetdeteverlenenzorgbegonnen
worden.VoorveiligheidgeldtdeCode1-2-3ofsafety:
1veiligheidvanjezelf
2veiligheidvanjewerkterrein
3veiligheidvanoverlevenden
PraktijkvoorbeeldenPraktijkvoorbeeldenwordenbinnenkorttoegevoegd.
Linkswww.arboportaal.nl/arbeidsveiligheid
www.Postbus51.nl/Arbeidsomstandigheden
Google:veiligwerkenlangsdeweg
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 37
6|BiologischeagentiaMedewerkerskunneninhunwerkinaanrakingkomenmetallerleibacteriën,virussenen
parasietendieonderdeverzamelnaambiologischeagentiawordenaangeduid.Hetgevolgdaarvan
kanzijndatmedewerkersinfectiesoplopenenziekworden.Technischeenorganisatorische
maatregelen,persoonlijkebeschermingsmiddelen,hygiënischemaatregelenenvaccinatiezijn
hulpmiddelenomderisico’svanblootstellingaanbiologischagentiategentegaan.Voorlichting
overrisicovollesituaties,instructiehoeomtegaanmeteendergelijkesituatieenmethet
gebruikvanpersoonlijkebeschermingsmiddelenenwattedoenbijincidenten,eenregelmatig
weerkerendaandachtspunt.Elkewerknemerdiebesmetgeraaktkanzijn,heeftrechtopeen
gezondheidskundigonderzoek.
Inhoudsopgave Biologische agentiaBiologische agentiaWettelijke bepalingenVaccinatiesMelden en registrerenOrganisatie van de arbeid van zwangere werknemers en werknemers tijdens lactatieVervoer besmette of van besmetting verdachte patiëntenPraktijkvoorbeeldenLinks
Biologische agentiabiologische agens verspreidt zich via kans op besmetting bij
TBC-bacterie delucht inademen
MRSA-bacterie directcontact aanraking,wondverzorging
Scabiësmijt directcontact aanrakingpatiënt,kleding,wond
HepatitisBenC-virus bloed-bloedcontact prik-,snij-ofbijtincident,bloedspatten
HepatitisA-virus fecaal-oraalcontact aanraking
Clostridiumdifficile fecaal-oraalcontact aanraking
HIV bloed-bloedcontact prik,snij-ofbijtincident,bloedspatten
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 38
Indeling van biologische agentiaVier risicocategorieënCategorie1:
eenagenswaarvanhetonwaarschijnlijkisdathetbijdemensziektenkanveroorzaken
Categorie2
eenagensdatbijdemenseenziektekanveroorzakeneneengevaarvoordeveiligheidende
gezondheidvandemedewerkerskanopleveren,maarwaarvanhetonwaarschijnlijkisdathetzich
onderdebevolkingverspreidtenwaarvooreeneffectieveprofylaxeofbehandelingbestaat
Categorie3
eenagensdatbijdemenseenernstigeziektekanveroorzakeneneengrootgevaarvoorde
veiligheidendegezondheidvanwerknemerskanopleveren,waarvanhetwaarschijnlijkisdathet
zichonderdebevolkingverspreidtenwaarvooreeneffectieveprofylaxeofbehandelingbestaat
Categorie4
eenagensdatbijdemenseenernstigeziekteveroorzaakteneengrootgevaarvoordeveiligheid
endegezondheidvandewerknemersoplevert,waarvanhetzeerwaarschijnlijkisdathetzich
onderdebevolkingverspreidtenwaarvoorgeeneffectieveprofylaxeofbehandelingbestaat
HetRIVMheeftdeLandelijkeRichtlijnPrikaccidentenopgesteld.Derichtlijngeeftaanwijzingenen
maatregelenbijbepaaldeaccidenten.
Zieookderichtlijn‘Infectiepreventietenbehoevevandeambulancesector’vanDeStichting
WerkgroepInfectiePreventie(WIP).Hetdocumentatiecentrumvandestichtingisop
kantoordagengeopendvan8.00utot17.30u.
Wettelijke bepalingenInhetArbobesluit staatdeverplichtingvoordewerkgever vermeld:
inallegevallenwaarinwerknemerswordenofkunnenwordenblootgesteldaanbiologischeagentia
ofgevaarlijkestoffendraagtdewerkgeverzorgvoorinventarisatievanderisico’sendoeltreffende
maatregelenomblootstellingtevoorkomenoftebeperken.
DemaatregelenzijngebaseerdopinzichtontstaanuitdeRI&E.Deinventarisatiemoetgericht
zijnopdeaard,demateendeduurvandeblootstellingvandemedewerkers.Ermoetspecifieke
aandachtzijnvoor:
gegevensoverdebiologischeagens(categorie-indeling)•
typewerkzaamhedenenbesmettingsbronnen•
medewerkersdieblootgesteld(kunnen)worden(mogelijkeziektenvoorwerknemersen•
risicogroepen
metingen•
planvanaanpak,arbeidsgezonheidkundigonderzoek•
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 39
Vaccinatieiseeneffectievemethodeommedewerkerspreventieftebeschermentegenmogelijke
infecties.Daarommoetdewerkgevergratisvaccinatiesaanbiedenaandewerknemerstegen
biologischeagentiawaarmeemeninhetwerkinaanrakingkankomen.
Zwangereenouderewerknemerskunnenvatbaarderzijnvoorinfecties.DeLandelijkeWerkgroep
InfectiePreventie(WIP)heeftderichtlijnvoorinfectiepreventieopgesteld.
RelevanteartikeleninhetArbobesluit zijn:
-organisatievandearbeidvanzwangerewerknemersenwerknemerstijdenslactatie(art.1.42)
-voorkomenvanongewildegebeurtenissen(art.4.6)
-maatregelenbijongewildegebeurtenissen(art.4.7)
-voorlichtingenonderricht(art.4.10d)
Vaccinaties Periodiekwordenmedewerkersindegelegenheidgesteldzichtelatenvaccinerentegen
besmettelijkeziekten.Medewerkersdiekanslopenintensiefmethumaanbloedincontactte
komen,moetendoordewerkgeverindegelegenheidwordengesteldzichtelatenvaccinerentegen
HepatitsB.Hetisvanbelangeenregisterbijtehoudenvandeverstrektevaccinatiesenookvan
degenendiebepaaldevaccinatiesopgrondvanhunlevensovertuigingweigerenofommedische
redenennietmogenkrijgen.Dewerknemersontvangeneenafschriftvandevaccinatiegegevens
waaropminimaaldedatumvanvaccinatieendeantistoftitelsstaanvermeld.Deregistratiedient
minimaal15jaarbewaardteworden.
Werkgroep Infectie Preventie (WIP)DeStichtingWerkgroepInfectiePreventieiseensamenwerkingsverbandvandeNederlandse
VerenigingvoorMedischeMicrobiologie,deVerenigingvoorInfectieziektenendeVerenigingvoor
HygiëneenInfectiepreventieindeGezondheidszorg.Destichtingheeftmeteenwerkgroepuitde
sectorAmbulancezorginrichtlijnenopgesteldvoorinfectiepreventie.
Melden en registreren
RI&E meldingsformulier incidentenIndedigitaleRI&EAmbulancezorg(waarvoorambulancediensteninlogcodesaankunnenvragen
bijAmbulancezorgNederland),iseenmeldingformulieropgenomen.Hetisbelangrijkincidenten
temelden,teregistrerenenteanalyserenenaandehandvanervaringennategaanhoedeze
voorkomenofnogbeterbeperktkunnenworden.
Bespreekderegistratiesookinhetwerkoverlegenlegafsprakenterverbeteringvast.Alsafspraken
ensuggestiesrelevantzijnvoordeinstructievanmedewerkers,zorgerdanvoordatdieaande
betreffendemedewerkeren/ofinstantiewordendoorgegeven.
AlsbesmettingmogelijkisvoorTBC-,HIV-ofHepatitisBofC-infectie(Biologischeagentia
categorie3en4)moetdataandeArbeidsinspectiewordengemeld.
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 40
Organisatie van de arbeid van zwangere werknemers en werknemers tijdens lactatieZwangerewerknemersofwerknemerstijdenslactatiemogennietwordenblootgesteldaanstoffen
diedegezondheidvanhenzelfen/ofhun(ongeboren)kindkunnenschaden(Arbobesluit1.42,lidf.
Totdebedoeldestoffenwordeninelkgevalgerekend:
stoffendiedegezondheidschadekunnentoebrengenviaeenzogenaamdgenotoxischa.
werkingsmechanismeendieviademoederhetongeborenkindofzuigelingkunnenbereiken,
waaronderallemutageneenvrijwelallekankerverwekkendestoffen;
stoffendieviaeennietgenotoxischwerkingsmechanismedoorblootstellingvandemoederdeb.
gezondheidvanhetongeborenkindofdezuigelingkunnenschaden.
Vervoer besmette of van besmetting verdachte patiëntenBijeenvervoersvraagvaneenpatiëntmetofverdachtvaneenbekendeinfectieziekteofmetMSRA
(meticilineresistentestafylococcusaureus)moetenspecifiekemaatregelenwordengenomen.De
medewerkersmoetenvandezemaatregelenopdehoogtezijnenzichhoudenaanderichtlijnen.
Deaanwijzingenvoorvervoervanpatiëntenmetbepaaldeinfectieziektenofpatiëntendiemogelijk
besmetzijnmetmultiresistentemicro-organismen(MRMO)staaninderichtlijnvandeStichting
WerkgroepInfectiePreventie‘Infectiepreventietenbehoevevandeambulancesector’,hoofdstuk8.
(www.wip.nl)
Bijverdenkingvanaanwezigheidvaneeninfectieziektegeldthetvoorzorgsprincipe.
Tijdensdeactiewordtmetdeopdecentralepostaanwezigeartsendiensback-up
(ziekenhuishygiënist,microbioloog,artsinfectieziektenGGD)overleggevoerd.
PraktijkvoorbeeldenRAVGelderland-ZuidheeftvoordeVeiligheidregioeenvaccinatiebeleidHepatitisBopgesteld
waarmeeinnovember2008eninjanuari2009ingestemdisdoorrespectievelijkhetMTendeOR.
Daarondervallenookmedewerkersdiegeenformeleaanstellinghebben,zoalspersonendieop
detacheringbasisofalsuitzendkrachtwerkenofalsexternezijningehuurd.
LinksArboportaal• www.arboportaal.nl/stoffencentrum/stoffen/a-g/biologische-agentia-1
LandelijkeCoördinatiestructuurInfectieziektebestrijding• www.infectieziekten.info
ProtocollenInfectieziekten• www.infectieziekten.info
Landelijkerichtlijnprikaccidenten• www.infectieziekten.info
Beroepsziekten• www.beroepsziekten.nl
Werkgroepinfectiepreventie• www.wip.nl
RIVMrichtlijnprikaccidentenwww.rivm.nl•
KennissysteemInfectieziektenenArbeid• www.kiza.nl
Hepatitis:NationaalHepatitisCentrum• www.hepatitis.nl
Arbeidsdermatosen:NederlandskenniscentrumArbeidsdermatosen• www.necod.nl
Handeczeemonderpublicatie2• www.staz.nl
Wetten• www.szw.nl
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 41
DisclaimerAandeinhoudvandedigitaleArbocatalogusAmbulancezorgisdegrootstmogelijkezorgbesteed.
SocialepartnersindesectorAmbulancezorgnochAmbulancezorgNederlandkunnenopgeen
enkelewijzeaansprakelijkwordengesteldvoorenigeschade,directofindirectvoortvloeiendeuit
hetgebruikvanonjuisteofonvolledigeinformatieindezearbocatalogus.Aandeinformatieopde
websitevanAmbulancezorgNederlandkunnenopgeenenkelewijzerechtenwordenontleend.
VerspreidingDeinformatiedieopdewebsitevanAmbulancezorgNederlandstaat,mag,mitsvoorniet-
commerciëledoeleinden,vrijwordenverspreid.Voorovernamevanmateriaalvoorcommerciële
doeleinden,dientcontactopgenomentewordenmetentoestemmingtewordenverkregenvan
AmbulancezorgNederland.
Op- en aanmerkingen en aanvullingen op praktijkvoorbeeldenDeredactievandeArbocatalogusAmbulancezorgzietgraagop-en/ofaanmerkingenuitdesector
tegemoet.Uiterlijkinmei2011wordtdoorsocialepartners,opbasisvaneenevaluatie,beslotenof
dearbocatalogusgedurendedegeldigheidsduurtotenmet30juni2012moetwordenbijgesteld.
Op-en/ofaanmerkingendieaantonendatinformatieonjuistis,zullenzospoedigmogelijkworden
beoordeeldenverwerkt.
Aangereiktepraktijkvoorbeeldenwordenookzospoedigmogelijkbeoordeeldenverwerkt.
Graaguwreactiespere-mailsturennaar:[email protected]&
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 42
ColofonDeze arbocatalogus is vastgesteld door:
ABVAKABOFNV
FNVBondgenoten
CNVBedrijvenBond
CNVPubliekeZaak
VNG/CollegevoorArbeidszaken
VerenigingWerkgeversAmbulanceZorg
WerkgeversverenigingB4
Tekst
LicentBV,JanCeesdeGruijter
Redactie
JanvanBree,programmamanagerAmbulancezorgNederland
NadieneToby,communicatiemedewerkerAmbulancezorgNederland
Vormgeving
Vormix,Maarssen
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 43
ARBOCATALOGUSAMBULANCEZORG 44
Arbocatalogus Ambulancezorg
