De evolutie in de haven staat nooit stil

Antwerpen revalorizeertoudere dokken

Een haven is nooit af. Ze dient met name voortdurend Înte spelen op de evolutie in' de scheepvaart en in degoederenoverslag, die op haar beurt eveneens nooitstilstaat. Ook in de haven van Antwerpen, op de rechter­oever, is het einde van de evolutie nog niet in zicht,hoewel men geografisch - qua uitbreiding - de limietwél heeft bereikt. Het havengebied reikt immersin het noorden tot aan de Nederlandse grens.

8

8~"""~ AF TE BREKEN

______ NIEUWE VERBINDINGSWEGEN

36

,~- "

c ts op de foto be ~r het Albert·vindt).

Panoramazichtrenovatie i van het havefoto de toe~:anm"k;ngkomntg~deeltedat voornaar boven h;t9 naar het Stra~t~~ks onder op deNoordkasteel A.merikadok. de urgdok, verderhet midden dgeble~ en het VijftoyerSSIUiS. hetdok (dat zich ~ev~blndingSgeul nea Havendok. In

De openin1982 was9 van het Delwai

d

uitbreiding X:t~:nAde laats~:~~~teine recht ntwerp«havenp~;~~ver heeft geke~~hoaven op

reeds d ers» voorz . eoelwai~~d~~~n 1987-"~~ ~fthter nucheren. daa (volzet» zal moverslagc r tegen die tijd doeten affi-bereikt. T apaclteit van het de maximaletechnOlOgevens zal tegen da ok.'al zijnde _oversl~g'naIhet gOederen:r~lnJdstiPdeweer g ... sport eNaar I eWIJzlgd" nge ang d zIJnvan 46 48 e categorie su .haven ~an ;ot 50 voet freciu~rschepenzal men ook ntwerpen zullen nter dese meer aa aandoendenO~v~~~en creëren ;;da~~te ligplaat­met aanlegv:ndhet Kanaaldo~odo.r komena en kunnen ,Ie nogworden vo\?r-

\",,/

8-

37

Ook voor dit havengedeelte, waar heelwat trafiek wordt behandeld. bestaan renovatieplannen.Vooraan het Eerste Havendok, waar een ra/ra-terminal wordt gepland, vervolgens het schuildok voorlichters (dat zou gedempt worden!, het Tweede en Derde Havendok.

zien, in aanmerking. Voor doordenkersin de haven van Antwerpen houdt hetdaar nog niet mee op. Zij houdenimmers nog altijd de bouw van contai­ner- en rol ro-terminals op de Scheldezelf, juist ten zuiden van de Beren­drechtsluis, achter de hand.

Daarnaast verwacht men echter ookeen aangroei van de klasse der« 40-voeters», die nog meer containers,rol ro en unit-Ioads in de havens zullenafzetten en die diepere dokken, eenmodernere infrastructuur en grotereterreindiepten zullen vereisen.

Herstructurering

Om de te verwachten invasie te kunnenopvangen heeft men op de rechter­oever, wegens terreinbeperking, geenandere keuze dan bestaande en gedeel­telijk voorbijgestreefde haveninfrastruc­tuur om te bouwen.Herstructurering en modernizering dusvan oudere havengedeelten. Daarvoorviel de keuze op het Amerikadok en hetAlbertdok met zijn insteekdokken : het1 ste, 2de en 3de Havendok, waarvande algemene lay-out, mits enkele ingre­pen, aan te passen is aan de te ver­wachten noden die zich vanaf 1986 envolgende jaren zullen doen gevoelen.

Op de Technische Dienst van hetHavenbedrijf worden momenteel deplannen gemaakt waarna onverwijldmet de uitvoering moet worden gestartwil men tegen 1988·'90 klaar zijn omde voorziene evolutie in de scheepvaartte kunnen opvangen.

Van een herstructurering van ouderehavengedeelten wordt tevens een ver­hoging van de produktiviteit verwacht.

Maar zelfs optimistische doordenkersverhelen niet dat de financiële middelendaartoe ook in de eerstvolgende jarenschaars zullen zijn. Bij de vernieuw­bouwplannen werd echter de financiëlebeperking ingecalculeerd zodat bestaan­de en nog bruikbare installaties zoveelmogelijk gerevaloriseerd zullen worden.Weliswaar zullen de Antwerpse poli­tieke verantwoordelijken daarbij ijverenvoor een meer realistische benaderingin de verdeling van de nationale haven­kredieten. Tot hiertoe beschikt de havenvan Antwerpen, waarvan de investe­ringswaarde op 140 miljard F. wordtgeraamd, voor verbetering van haarinfrastructuur. over circa 1 miljard perjaar. Dit vertegenwoordigt dus minderdan 1 %, wat beslist ontoereikend is omde bestaande installaties up-ta-date tehouden en overigens geenszins in ver­houding staat tot het produktie-poten­tieel van de haven.

Planning op middellange termijn

Het havengedeelte dat voor renovatie inaanmerking komt dateert van vóór

191 4 en werd dus ontworpen op eenogenblik dat de huidige scheepvaart­evolutie nog complete science-fictionwas.Voor de modernizering ervan werd eenplanning op middellange termijn(1984-1991) opgesteld. Het geheleproject werd opgedeeld in drie fasen,die in het totaal een half miljardinvestering zullen vergen. De werkenbehelzen ook het supprimeren van hetkleine insteekdakje (nummer 48) datthans voor scheepsherstellingen enkleine overslag wordt gebruikt. Deverdieping van de kaaimuren aan dezuidkant van het Amerikadok staatechter prioritair en de eerste fase vande werken werd inmiddels reeds aan­besteed nadat de subsidiëring à 100 %door het Ministerie van Openbare Wer­ken definitief was toegekend. De kost­prijs bedraagt 125 miljoen F.

Ook het 5de Havendok, dat de vaar­route is naar het Hansadok en hetKruisschanscomplex en waar de groot­ste diepgang thans 38 voet bedraagt,zal worden uitgebaggerd tot op eendiepgang van 40 voet. Men hoopt deverdieping van 5de Havendok en Ame­rikadok in 1985 samen te kunnenaanbesteden.Deze renovatie moet toelaten schepenvan 40 voet af te meren in hetAmerikadok, waar aan de zuidkant hetgraanoverslagbedrijf Samga is geves­tigd, dat daarna ook zijn eigen uitbrei­dingsplannen zal kunnen realiseren.

Verbindingsgeul

Na 1990 is ook de verbreding van hetAmerikadok aan de noorderkant voor­zien.

Vooraf, d.W.Z. tegen 1988, hoopt mende verbindingsgeul van het Amerikadoknaar het Albertdok, ter hoogte van denummers 100-101, te kunnen verbre­den. Duwkonvooien die uit het Albert­kanaal komen, zullen er dan gemakkelij­ker de bocht kunnen nemen en ook degrotere zeeschepen, komende uit het5de Havendok en eveneens met hetAlbertdok als bestemming. zullen ermeer ruimte krijgen.

Op die plaats zal er tevens gebaggerdworden om de bereikbaarheid van dehoger gelegen insteekdokken te ver­beteren.

Ook daar worden diepwaterkaden voor­zien opdat de daar bestaande terminalseveneens grotere schepen zouden kun­nen opvangen.

In het Eerste Havendok wordt eenroll-onl roll-off-terminal gepland en omhiervoor de nodige terreindiepte tekunnen creëren zou het bestaandeschuildok voor lichters wordengedempt. Ook een aantal afdaken zou­den geheel of gedeeltelijk moeten wor­den afgebroken.

Het Tweede en Derde Havendok zoumen met nieuwe kranen uitrusten dieeen minimum-capaciteit zouden hebbenvan 10 ton. Nog beter zou zijn hier

39

Door de vervanging van de Royerssluis zal het uitzicht van dit gebied drastisch gewijzigd worden.

kranen van 27 ton te voorzien zodatmen er ook 20-voet-containers zoukunnen behandelen.Terwijl in het Amerikadok thans gemid­deld 1,9 miljoen ton goederen per jaarworden overgeslagen, worden in hetAlbertdok en zijn insteekdokken 7 à 8miljoen ton vracht behandeld. Dank zijrenovering hoopt men deze rendemen­ten gevoelig te kunnen verbeteren.

De Stad Antwerpen en de Dienst vanhet Albertkanaal zullen de handen inelkaar slaan om de toegang tot hetStraatsburgdok te verbeteren. Het afge­dankte Droogdok 7, dat stadseigendomis, wel men immers laten opgaan in dehuidige parallelle toegangsgeul tot hetStraatsburgdok.Door het oude droogdok te integreren inde toegangsgeul zou deze van 45 m opmeer dan 100 m breedte kunnengebracht worden.De bestaande Albertbrug en de Oroog­dokbrug aan de ene zijde en deStraatsburgbrug aan de andere zijde,worden vervangen door één viaduct.Deze werken zijn echter te financierendoor de Dienst der Scheepvaart, die hetAlbertkanaal onder zijn bevoegdheidheeft.Op de tekentafels staan nog meerrenovaties in dit oudere dokkencomplexdie het aanschijn van de haven grondigzullen wijzigen.Zo zouden de Siberiabruggen (kaai 63)vervallen terwijl het Suezdok, dat hetKattendijkdok met het Amerikadok ver­bindt, zou worden ingekort. Daarbij zitde idee voor om op die plaats eenverruimde zwaaikom te creëren. DeSiberiabruggen zouden vervangen wor­den door een nieuwe beweegbare brugdie iets meer zuidelijk wordt voorzien.De bestaande brandweerkazerne, waar­in ook de Technische Dienst van hetHavenbedrijf is ondergebracht, blijftbestaan. De verhuis van het sleepboot­station (kaai 62) naar het Kanaaldok.ter hoogte van de Lillo-brug, was reedseerder gepland.

Vervanging Royerssluis

De alleszins meest spectaculaire reno­vatie in het havengebied wordt devervanging van de Royerssluis, dienauw samenhangt met, of waarvoor deplannen sterk werden beïnvloed, doorhet wegvallen van het Boerinnesluis­project, dat ruim 15 jaar geleden alseen zuivere binnenvaartsluis werd ont­worpen ter hoogte van Oosterweel.Bij een Collegiaal Besluit van begin '84werd dit oorspronkelijke projectgeschrapt. Meteen kreeg de TechnischeDienst van het Havenbedrijf echter deopdracht een andere binnenvaartsluis teontwerpen en tevens de gelegenheid tebaat te nemen om de Royerssluis, dievan 1908 dateert, te vervangen.

De juiste locatie van het nieuwe kunst­werk staat nog niet vast maar op eenaantal werktekeningen wordt ze voor­zien juist ten zuiden van en parallel metde huidige Royerssluis.Ook over de soort van sluis is men hetnog niet eens. Wordt het een zoge­naamde «twin-Iockl), een dubbele sluisnaar het voorbeeld van het overigensgrote voldoening schenkende Kruis­schanscomplex ? Het nieuwe «Royers­complex» - de nieuwe naam staathelemaal nog niet vast - zou dan tweesassen naast elkaar van elk 25 mbreedte omvatten. Een viaduct zou hetgehele complex overspannen.Eén sluis voor kleine zeevaart, dieechter ook door de binnenvaart zougebruikt worden, behoort eveneens totde mogelijkheden. In dat geval zou hetkunstwerk 250 m lang zijn en 50 mbreed en voorzien worden van tweebeweegbare bruggen.En wat de locatie betreft zou men denieuwe sluis ook kunnen bouwen op deplaats van de huidige Royerssluis, watde ideale ligging is ten opzichte van destroomrichting op de rivier.Volgens de Antwerpse planologen moetde beslissing in de loop van 1985worden genomen wil men in 1987 deopenbare aanbesteding kunnen uit­schrijven. Op dat ogenblik zal immersde thans in aanbouw zijnde Beren­drechtsIuis in werking zijn, die dan deverminderde sluiscapaciteit, door hettijdelijk uitvallen van de Royerssluis, zoukunnen opvangen. De kostprijs-ramingbedraagt 5,5 miljard F.

Ook het al of niet voortbestaan van deKattendijksluis - bouwjaar 1860 ­hangt hiervan af. In het geval dat vooreen zuivere binnenvaartsluis wordtgeopteerd, zouden de dagen van hetmomenteel oudste nog werkendekunstwerk van de haven geteld zijn.

Revalorisering van hetNoordkasteelgebied

Dank zij het schrappen van het Boe­rinnesluis-project wordt ook de revalori­zering van het Noordkasteelgebied alsgroene zone mogelijk. Mede door denakende uitvoering van het Sigmaplan,dat de aanpassing van de Scheldedijkenop Delta-hoogte behelst, zal de aanblikvan dit gebied en tevens de verkeers­situatie te land grondig veranderen.Het Sigmaplan houdt in dat ook op dieplaats de Scheldedijk van 7,33 m tot8,35 m moet verhoogd worden, terwijlhij tevens een bredere basis moetkrijgen. Dit heeft voor gevolg dat deOosterweelsteenweg, tussen deRoyerssluis en de Schelde laan, zalwegvallen om volledig te worden opge­slorpt door de nieuwe dijk, die zelfs nogeen stuk van de huidige roeikom inbeslag zal nemen.Het landverkeer moet daarom omgeleidworden langs een nieuw tracé, waar­voor de bestaande weg « Noordkasteel­Oost »), die achter het Noordkasteel­gebied loopt, zal uitgebouwd worden.Deze weg zal verbreed, aangepast enmet een fietspad uitgerust worden.Voorzien wordt ook de bestaande slijk­kom van het Noordkasteel op te spuiten

41

zodat er ruimte vrijkomt om speel­pleinen en een ligweide aan te leggen.

Met die realisatie zou eveneens in1 985 worden begonnen. De werkenvallen volledig ten laste van het Sigma­plan (Ministerie van Openbare Werken).

Financiering

De financiering van de eigenlijke ver­nieuwbouw in de haven zou geschiedenvia een meerjarenplan dat door hetBestuur der Waterwegen (OpenbareWerken) zou gespreid worden over dejaren 1985-1990.Voor 1985 zou alvast 1.120 miljoen F.aan Antwerpen worden toegekend,bedrag dat voor volgende infrastruc­tuurwerken zou worden aangewend:het uitdiepen van Amerikadok - 5deHavendok. de vervanging van de Kruis­schansbrug en de bestelling van tweevlotkranen. die echter maar voor 60 t.h.subsidieerbaar zijn. De NationaleHavencommissie moet zich evenwelnog over die spreiding uitspreken.

In de daaropvolgende jaren, waarvooruiteraard nog geen globaal te bestedenbedrag werd vastgesteld, zou de 2defase van de nieuwe kaaimuur in hetAmerikadok (zuidkant) worden uitge­voerd.

In 1987 wil men de geul Amerikadok­Albertdok verbreden, de 3de fase van

de nieuwe kaaimuur in het Amerikadokafwerken en een eerste schijf bestedenaan een nieuwe Royerssluis.En wat met de nog oudere dokken zoalshet Houtdok, het Kempisch Dok, hetKattendijkdok en het Asiadok ? Er werddefinitief uitgemaakt dat deze haven­bekkens niet meer voor renovatie inaanmerking komen omdat de kostenhiervoor schrikbarend hoog zoudenoplopen.Voor het geheel van dit havengedeeltebedraagt de globale goederenomslagnog slechts circa 150.000 ton per jaar.De grootste activiteit valt nog waar tenemen in het Asiadok, dat gebruiktwordt voor kolenoverslag en -opslag inafgedankte lichters.Er werd weliswaar een kleine herop­leving vastgesteld in het Kattendijkdok,waar recent nog werd gebaggerd nadater zich aan de oostkant opnieuw eenregelmatige zeevaartlijn had gevestigd.Voor het overige is dit oudste dokken­complex nog bruikbaar voor schippersdie ter plaatse vracht afwachten of diehun schip voor een langere periode ofzelfs definitief uit de vaart hebbengenomen.

Schuildok voor lichters

Voor de actieve binnenvaarder. diedikwijls maar voor één nacht een veiligeen rustige ligplaats wil. zijn deze dokken

minder interessant omdat die ligplaat­sen te ver verwijderd zijn van deeigenlijke goederenterminals, waar dezeschepen moeten laden of lossen.Dit brengt ons meteen op de noodzaakvan een nieuw schuildok voor lichters,dat ten noorden van het Amerikadok.naast de oprit van de Noordkasteelbrugwerd voorzien. Dit schuildok zou gesub­sidieerd worden door Openbare Werkenen de aanvraag daartoe werd reeds langgeleden ingediend.Recent heeft de Inspectie van Financiënvan het Rijk het ontwerp met subsidie­aanvraag als onontvankelijk terugge­stuurd. De Stad Antwerpen zal echtereen nieuwe aanvraag indienen verge­zeld van een sociaal-economische stu­die waarin de rol, de belangrijkheid ende noden van de binnenvaart in eenhaven als Antwerpen zullen wordengeïllustreerd.Verwacht wordt dat ook de binnen­vaartorganisaties bij de hogere overheidhet nodige begrip zullen doen ontstaanopdat het schuildok-ontwerp toch gun­stig zou worden geadviseerd.Staat de evolutie in een haven dannooit stil, zo komt er ook nooit eeneinde aan de technische maar ookadministratieve moeilijkheden en finan­ciële beperkingen waarmee de haven­planoiogen hebben af te rekenen.

JUSTIN GLEISSNER

northern shipping service n.v.SINT-KATEUJNEVEST 54 8-2000 ANTWEAP PHONE: 03/233.99.85 (20 Ll TElEX: 32.315 (4 Ll

I~~~~iREGULAR LINES AGENCY, SHIPBROKERS - CHARTERING

COASTAL· RHINE &INLAND CHARTERING ~:;;;:;;:~dI

FORWARDING AGENTSCUSTOMS CLEARANCE

ROAD AND~ff!jj~~[J RAIL TRANSPORT

STEVEDORING· BULKHANDLING· BAGGING - STORAGE300,000 T, FERTILIZERS WAREHOUSE CAPACITY

2747

43