ANTONY AND CLEOPATRA

hollandfestival

antonY and CleoPatRaTiago Rodrigues, Teatro Nacional D. Maria II

hoofdbegunstigerproductiepartner

met dank aan

Info & context

Credits

Toelichting

inhoud

Over de artiest

Vrienden

Holland Festival 2019

Word vriend

Colofon

info Context

datum & aanvangdi 4 juni 2019, 21:00wo 5 juni 2019, 21:00

locatie Frascati 1

duur 1 uur 20 minuten, geen pauze

taal Engels met Nederlandse boventiteling

inleiding 20:15 door Marjolein Vogels

meet the artist met Sofia Dias en Vítor Rorizwo 5 juni - na afloop van de voorstelling

CRedits

tekst Tiago Rodrigues

met quotes uit William Shakespeare’s Antony and Cleopatra

regie Tiago Rodrigues

met Sofia Dias, Vítor Roriz

toneelbeeld Ângela Rocha

kostuums Ângela Rocha, Magda Bizarro

licht Nuno Meira

muziek delen uit de soundtrack van de film Cleopatra (1963), gecomponeerd door Alex North

artistieke samenwerking Maria João Serrão, Thomas Walgrave

decor Decor Galamba

engelse vertaling Joana Frazão

uitvoerend producent Rita Forjaz

uitvoerend producent bij de oorspronkelijke versie Magda Bizarro, Rita Mendes

productie Teatro Nacional D. Maria II naar een origineel werk van Mundo Perfeito

coproductie Centro Cultural de Belém, Centro Cultural Vila Flôr, Temps d’Images

artistieke residenties Teatro do Campo Alegre, Teatro Nacional de São João, Alkantara

met dank aan Ana Mónica, Ângelo Rocha, Carlos Mendonça, Luísa Taveira, Manuela Santos, Rui Carvalho Homem, Salvador Santos, Toninho Neto, Bomba Suicida

met steun van Museu de Marinha

wereldpremière 4 december 2014Lissabon, Portugal

websiteTeatro Nacional D.Maria II

toeliChting

‘Maar het lot van de dag was nog steeds onbeslist, en de strijd was gelijk, toen men opeens zag dat Cleopatra’s zestig schepen de zeilen hesen en in volle vaart naar zee voeren, dwars door de schepen die daar lagen. Want deze lagen achter de grote sche-pen, die in wanorde werden gebracht bij het uitvaren. De vijand was verbaasd ze met een vlotte wind richting Peloponnesos te zien zeilen. Op dit moment liet Antonius aan de hele wereld zien dat hij niet meer werd beheerst door de gedachten en motieven van een commandant of een man, of zelfs maar door zijn eigen inzicht: wat eens gezegd werd als een grap, namelijk dat de ziel van een geliefde in het lichaam van iemand anders leeft, bleek een serieuze waarheid te zijn. Want omdat hij haar zielsverwant was, en met haar diende mee te gaan waar ze ook ging, liet hij, zodra hij haar schip zag wegvaren, alle strijders achter zich die aan het vechten waren en die hun leven voor hem in de waag-schaal stelden. Hij ging aan boord van een galei met vijf rijen roeiers en nam alleen Alexander van Syrië en Scellias met zich mee, om haar te volgen, die zo voortreffelijk aan zijn ondergang was begonnen en deze daarna ook zou volbrengen.’

– Plutarchus, uit Parallelle Levens

door Daniël Bertina

Antony and Cleopatra van regisseur en theatermaker Tiago Rodrigues is een hedendaagse versie van een eeuwenoud verhaal over de liefde tussen de Romeinse veldheer Marcus Antonius en de Egyptische koningin Cleopatra. In het jaar 41 v. Chr. krijgt een republikeinse generaal het gezag over de oostelijke helft van het Romeinse Rijk. Een jonge Egyptische koningin vreest dat haar volk zal worden onderworpen. De twee ontmoeten elkaar en tien roe-rige jaren lang zijn ze geliefden. Wederzijdse passie leidt tot hun ondergang, maar door liefde met politiek te vermengen, ontdek-ken ze een politiek van liefde. 

de weReld dooR deogen van een andeR

Rodrigues schreef een moderne bewerking van dit historische liefdesverhaal, deels geïnspireerd op William Shakespeares tra-gedie Antony and Cleopatra (1623). Rodrigues richtte zich vooral op de vele tegenstellingen in Shakespeares tekst: oost en west, rede en gevoel, mannelijk en vrouwelijk, het strenge Rome en het exotische Alexandrië, oorlog en liefde, tragedie en komedie. Daarnaast putte hij uit de geschriften Parallelle Levens (1e eeuw n. Chr.) van de Griekse filosoof Plutarchus – een serie historische bio-grafieën waar Shakespeare zijn toneelstuk op baseerde. Verder gebruikte hij elementen uit de Hollywoodfilm Cleopatra (1963) van regisseur Joseph Mankiewicz.  Ondanks de vele citaten is Rodrigues’ Antony and Cleopatra een origineel werk, opgebouwd uit de herinneringen aan de diverse interpretaties van de twee historische figuren. Het is een roman-ce gebaseerd op echte gebeurtenissen. Maar door de eeuwen heen zijn de details van deze liefdesgeschiedenis geëvolueerd, vervaagd, uitgebreid en veranderd. Enkel de kern is behouden. Rodrigues bracht het verhaal terug tot een confrontatie tussen twee dansers/acteurs: het choreografenduo (en koppel in het da-gelijks leven) Sofia Dias en Vítor Roriz. Zij belichamen als zichzelf, in het hier-en-nu, de Antonius en Cleopatra van het daar-en-toen. Daarbij hanteert Rodrigues een bewuste afstand tussen acteurs en personages. Tegelijkertijd kent de voorstelling een opvallende spiegeling: het personage Antonius beschrijft de wereld door de ogen van Cleopatra en vice versa. Deze omkering is een centraal thema in de voorstelling. Naarmate het stuk vordert, komen Dias en Roriz steeds dichter bij een belichaming van hun personages. Hun choreografie met speelse, wiskundige en poëtische elemen-ten wordt geplaatst in een dynamisch decor van Ângela Rocha met belichting van Nuno Meira. Zo ontstaat een universum van instabiliteit en constante beweging.  Antony and Cleopatra ging in 2014 in première en was te zien in diverse Europese theaters en op het Festival d’Avignon. De voor-stelling markeert Rodrigues’ debuut op het Holland Festival. In de voorstelling zijn de rollen omgedraaid en wordt de toeschouwer uitgenodigd om op die manier de wereld te ervaren.

Rodrigues: ‘Het klinkt misschien een beetje hoogdravend, maar ik geloof dat je in de liefde (en politiek) de wilskracht, nederigheid en moed moet hebben om een deel van jezelf te vernietigen. Door sommige ideeën en dromen los te laten, krijg je de ruimte om de wereld door de ogen van een ander te zien.’

Tiago Rodrigues (1977) is sinds 2015 artis-tiek directeur van het Teatro Nacional D. Maria II (TNDM II), het Portugese nationale theater in Lissabon. Hij staat bekend als veelzijdig theatermaker en profileerde zich als acteur, dramaturg, regisseur, producent en (toneel)schrijver. In 2018 won hij de Europe Award for New Theatrical Realities. Rodrigues speelde in de film Mal Nascida (2007) van regisseur João Canijo, en hij was artistiek verantwoordelijk voor de cult-televisieserie Zapping (2016). Op 21-jarige leeftijd stopte Rodrigues bij de Escola Superior de Teatro e Cinema en sloot zich aan bij het Belgische ensemble tg STAN. Daar was hij medeverantwoorde-lijk voor de creatie van diverse voorstellin-gen, waarmee hij door 15 landen toerde. De non-hiërarchische werkwijze van dit theatercollectief, met nadruk op creatie-ve uitwisseling en keuzevrijheid, was van grote invloed op zijn visie als theatermaker en artistiek leider. In 2016 was Rodrigues stadskunstenaar van Lissabon. In die hoedanigheid leerde hij Faustin Linyekula

kennen, die hij uitnodigde om werk in de stad te maken. Net als Linyekula noemt ook Rodrigues zich een storyteller. In 2003 richtte Rodrigues samen met Magda Bizarro het gezelschap Mundo Perfeito op, waarmee hij in een periode van 11 jaar maar liefst 30 producties rea-liseerde. Met zijn subversieve, poëtische voorstellingen kreeg hij een reputatie als vooruitstrevend theatermaker. Rodrigues leverde een bijdrage aan diverse Europese festivals, en buiten Europa was zijn werk te zien in Libanon, Singapore en de Verenigde Staten. Als docent was hij betrokken bij P.A.R.T.S. in Brussel, de theaterschool van Stockholm en diverse kunst opleidingen in Portugal. Verder werk-te hij samen met internationale geestver-wanten als Tony Chakar, Rabih Mroué, Tim Etchells en het gezelschap Nature Theater of Oklahoma. Zijn minimalistische stijl van ‘levend theater’ en originele benade-ring van dramaturgie werden geprezen. Recentelijk won Rodriques met het TDNM II de prijs Globo de Ouro voor de produc-tie Sopro (2018). In 2014 presenteerde Rodrigues zijn performance By Heart in het Théâtre de la Bastille, die in 2016 in theater Frascati in Amsterdam te zien was. In 2014 ging in Lissabon de voorstelling in première die nu op het Holland Festival staat, Antony and Cleopatra. Het Teatro Nacional D. Maria II is gelegen aan het beroemde plein Rossio in het hart van Lissabon. Dit nationael theater open-de officieel haar deuren op 13 april 1846, ter ere van de viering van de 27e verjaar-dag van koningin Maria II (1819-1853). Direct

oveR de aRtiesten

na de revolutie van 1836 vroeg politicus Manuel da Silva Passos per koninklijk de-creet aan de schrijver en politicus Almeida Garrett om een opzet te maken voor een nationaal theater waar, ‘als een school voor goede smaak, een bijdrage kan wor-den geleverd aan de beschaving en mo-rele verheffing van de Portugese natie.’ In de tien jaar tussen juridische oprichting en inauguratie huisde het nationale theater in het vervallen Teatro da Rua dos Condes. Uiteindelijk werd het huidige Teatro Nacional D. Maria II gebouwd op de ruïnes van het Palácio dos Estaús, de voormalige zetel van de inquisitie. Jarenlang werd het TNDM II beheerd door diverse theater-gezelschappen, waaronder Companhia Rosas e Brasão (1881-1898) – verantwoor-

delijk voor de eerste ensceneringen van Shakespeare in het Portugees – en Companhia Rey Colaço-Robles Monteiro (1929-1964) – het langst bestaande theater-gezelschap van Portugal. In 2004 kwam het TNDM II onder beheer van de ministe-ries van Financiën en Cultuur. Los van de eigen producties profileert het TNDM II zich sinds Rodrigues er directeur is met diverse internationale samenwerkingen, zoals PERFORMART (de vereniging van podium-kunsten in Portugal), het Europese netwerk Advancing Performing Arts Project en European Theatre Convention (ETC). Sinds 2015 is Tiago Rodrigues artistiek leider.

vRiendenIeder jaar haalt het Holland Festival het beste wat er aan podium-kunsten in de wereld te zien is naar Amsterdam. Het festival vindt plaats op culturele podia en onverwachte locaties door de hele stad. Bezoekers ontmoeten elkaar daar in een gastvrije en fees-telijke sfeer en hebben altijd iets om over te praten: het spraak-makende werk van de kunstenaars en de onweerstaanbare magie van theater en muziek.

Het Holland Festival kan niet gemaakt worden zonder de steun van particuliere donateurs. Vrienden vormen het hart van het festival en hun genereuze steun helpt om elk jaar een toonaan-gevend programma te maken. Het verheugt ons dat we deze voorstelling mede dankzij de Vrienden van het Holland Festival kunnen presenteren.

Annet Lekkerkerker,directeur Holland Festival

holland festival 2019directeurAnnet Lekkerkerker

raad van toezichtMartijn Sanders, voorzitter Gert-Jan van den Bergh Mavis CarrilhoAstrid HelstoneJet de RanitzTom de Swaan

Het programma van het Holland Festival kan alleen tot stand komen door subsidies, bijdragen van sponsors en fondsen en door de gewaardeerde steun van u, ons publiek.

24

subsidiënten

productiepartner

fondsen, sponsors en instellingen

hoofdbegunstiger

25

mediapartners

HF Business

partners

festivallocaties

board of governorsDe genereuze, meerjarige verbintenis van de Governors is van groot belang voor de internationale programmering van het Holland Festival en met name voor het aangaan van internatio-nale coproducties.Ronald Bax en Frank Lunenburg, G.J. van den Bergh en C. van den Bergh-Raat, Leni Boeren, Jéhan van Dijk, Bernard en Ineke Dijkhuizen, Jeroen Fleming, A. Fock, H.J. ten Have en G.C. de Rooij, J. Kat en B. Johnson, Ton en Maya Meijer-Bergmans, Françoise van Rappard-Wanninkhof, M. Sanders, Tom de Swaan, Elise Wessels-van Houdt

Governors die anoniem wensen te blijven.

hartsvriendenR.F. van den Bergh, Kommer en Josien Damen, Sabine van Delft-Vroom, J. Fleury, V. Halberstadt, Astrid Helstone en Diederik Burgersdijk, Nienke van den Hoek en Alexander Ribbink, Isaäc en Francien Kalisvaart, Giovanna Kampouri Monnas, Luuk H. Karsten, Kristine Kohlstrand, Joost en Marcelle Kuiper, Cees Lafeber, Emma Moloney, Sijbolt Noorda en Mieke van der Weij, Ben Noteboom, Robert Jan en Mélanie van Ogtrop-Quintus, Jeroen Ouwehand, Marsha Plotnitsky, Anthony en Melanie Ruys, Rob van Schaik en Wijnanda Rutten, Ingeborg Snelleman en Arie Vreugdenhil, Coen Teulings en Salomé Bentinck, Patty Voorsmit, Hans Wolfert en Marijke Brinkman

Hartsvrienden die anoniem wensen te blijven.

beschermersM. Appeldoorn, Lodewijk Baljon en Ineke Hellingman, Maarten Biermans en Helena Verhagen, S. Brada, Frans en Dorry Cladder-van Haersolte, J. Docter en E. van Luijk, Huub A. Doek,L. Dommering-van Rongen, E. Granpré Moliere, M. Grotenhuis,S. Haringa, B. Heijse en A.M. Heijse-Verbeek, J. Houwert, W. enJ. Jansen-Straver, R. Katwijk, R. Kupers en H. van Eeghen, Monique Laenen en Titus Darley, A. van der Linden-Taverne, F. Mulder,Adriaan en Glenda Nühn-Morris, G. van Oenen, Marinus Pannevis en Caroline Polak, H. Pinkster, Pim en Antoinette Polak,H. Sauerwein, Lisette Schuitemaker en Jos van Merendonk, C.W.M. Schunck, A.N. Stoop en S. Hazelhoff, Wolbert en Barbara Vroom, P. Wakkie, Martine Willekens, O.L.O. en Tineke de Witt Wijnen-Jansen Schoonhoven

Beschermers die anoniem wensen te blijven.

begunstigersB. Amesz, A. van de Beek en S. van Basten Batenburg, Ellen Birnie, Co Bleeker*, Jasper Bode, K. Bodon, Jan Bouws, E. Bracht, W.L.J. Bröcker, F. van den Broek, G. Bromberger, D. de Bruijn, G. van Capelleveen, P.M. Op de Coul, M. Daamen, J. Dekker, M. Doorman, Sylvia Dornseiffer, Chr. van Eeghen*, Ch. Engeler*, E.L. Eshuis*, Sandra Geisler, Susan Gloudemans, E. de Graaff Van Meeteren,F. Grimmelikhuizen D. Grobbe, Annelies Heidstra en Renze Hasper, J. Hennephof, G. van Heteren, L. van Heteren, S. Hodes, J. Hopman*, J. Houtman, E. Hummelen, Wendy van Ierschot, Yolanda Jansen, P. Jochems, Jan de Kater, Ytha Kempkes,J. Keukens, E. Kocken, Bas Köhler, A. Ladan, M. Le Poole,M. Leenaers, K. Leering, M. Levenbach, T. Liefaard, A. Ligeon,T. Lodder, R. Mackenzie, D. van der Meer, E. van der Meer-Blok,A. de Meijere, E. Merkx, Jaap Mulders, H. Nagtegaal, La Nube, Kay Bing Oen*, E. Overkamp en A. Verhoog, P. Price, F. Racké,H. Ramaker, J. Rammeloo, Wessel Reinink, M. Roozen,A. Schneider, H. Schnitzler, G. Scholten, Joanne Schouten,R.W. Siemers en I. Janssen, P. Smit, G. Smits, A. Sonnen,W. Sorgdrager en F. Lekkerkerker, K. Spanjer, Reinout Steenhuizen, Farid Tabarki, P.-M. H.-L. Tegelaar, C. Teulings, H. Tjeenk Willink,A. Tjoa, M. Tjoe-Nij, Y. Tomberg, Kurt Tschenett en Sasha Brunsmann, H. van der Veen, M.T.F. Vencken, A. van Vliet,R. Vogelenzang, M.M. de Vos van Steenwijk, A. Wertheim,M. Witter, M. van Wulfften Palthe, M. Yazdanbakhsh, P. van der Zant, M.J. Zomer, P. van Zwieten en N. Aarnink

Begunstigers die anoniem wensen te blijven.

* extra bijdrage

jonge begunstigersHelene Bakker, Aram Balian, Ilonka van den Bercken, Femke Blokhuis, Quirijn Bongaerts, Jonne ter Braak, Dirk Dekker, Matthijs Geneste, Hagar Heijmans, Ric van Holthe tot Echten, Brendon Humble, Jort van Jaarsveld, Aron Kovacs, Judith Lekkerkerker, Gustavo López, Pieter van der Meché, Frans Muller, Boris van Overbeeke, Jill Pisters, Menzo Reinders, Peter Ruys, Guus Schaepman, Eerke Steller, David van Traa, Rosanne Thesing en Melle Kromhout, Frank Uffen, Frank Verschoor, Tristen Vreugdenhil, Lonneke van der Waa

Jonge Begunstigers die anoniem wensen te blijven.

liefhebbersAlle 629 Liefhebbers.

woRd vRiendHet Holland Festival heeft uw steun nodig. Als Vriend draagt u bij aan het succes en de bloei van het festival.

Liefhebber - vanaf € 55 per jaarU heeft voorrang bij de kaartverkoop en u krijgt korting op tickets.

Begunstiger - vanaf € 250 per jaar (of € 21 per maand)Uw bijdrage komt rechtstreeks ten goede aan de internationale programmering van het Holland Festival. Als Begunstiger heeft u recht op vrijkaarten en andere aantrekkelijke privileges.

Jonge Begunstiger (<42) - vanaf € 250 per jaar (of € 21 per maand)Ontvang dezelfde privileges als Begunstigers én neem deel aan een speciaal programma met activiteiten die je dichter bij de makers van het festival brengen en waar je andere Jonge Begunstigers ontmoet.

Beschermer - vanaf € 1.500 per jaar (of € 125 per maand)Als dank voor uw aanzienlijke bijdrage aan de internationale pro-grammering van het Holland Festival ontvangt u een uitnodiging voor de openingsvoorstelling en voor exclusieve bijeenkomsten, naast vrijkaarten en andere privileges.

Hartsvriend - vanaf € 5.000 per jaar Als Hartsvriend van het Holland Festival nodigen we u uit om dichter bij de makers te komen. Met gelijkgestemden en gasten van het festival verwelkomen we u graag op speciale gelegen-heden en geven u een blik achter de schermen

GeefwetSinds 2012 is de Nieuwe Geefwet van kracht. Onder de Geefwet kunt u het totaal van uw giften aan culturele instellingen voor 125% aftrekken van de inkomstenbelasting. Voor dit voordeel geldt een maximum geefbedrag van € 5.000 totaal per jaar. Schenkt u meer dan € 5.000, dan kunt u het resterende bedrag met het reguliere percentage (100%) aftrekken van de inkomstenbelasting. De voordelen van de Geefwet gelden voor alle belastingplichti-gen (particulieren en bedrijven) en zijn van toepassing op zowel eenmalige als periodieke schenkingen.

Voordeel van een periodieke schenking Een eenmalige gift is beperkt aftrekbaar voor de belasting. Het totaal van de giften op jaarbasis dient hoger te zijn dan 1% (drem-pel) en kan tot maximaal 10% (plafond) van het inkomen worden afgetrokken. Een periodieke schenking is volledig aftrekbaar van de inkomstenbelasting en kent geen drempels en maxima. Een periodieke gift bestaat uit een vast bedrag per jaar voor de loop van minimaal vijf jaar, vastgelegd in een overeenkomst.

Wilt u ook Vriend van het Holland Festival worden? Ga voor meer informatie en een aanmeldformulier naar hollandfestival.nl (Steun HF) of neem vrijblijvend contact op met Liza Meulenbroek 020 – 788 21 20.

Nalaten aan het Holland FestivalHet Holland Festival gelooft dat kunst bijdraagt aan een betere wereld. Kunst verruimt de blik van de toeschouwer. Daarvoor vraagt het wel iets: stil zitten, telefoon uitzetten en overgave aan het kunstwerk. Die investering levert een ander perspectief op – een blik op andere mensen, andere levens, andere keuzes – en zorgt ervoor dat toeschouwers verrast worden, geschokt of ontroerd. Met als gewenst gevolg dat ze nieuwsgieriger worden, openstaan voor verrassingen en minder geneigd zijn iets vreemds af te wijzen.

Het festival neemt al ruim 71 jaar het voortouw bij introducties van nieuwe namen bij een relatief groot publiek. Met zijn programma-budget beschikt het over artistiek durfkapitaal en de investering daarvan levert onvergetelijke eyeopeners en enerverende erva-ringen op. Ook dat kenmerkt een vitaal en avontuurlijk festival.

Nalatenschappen in de vorm van een legaat of erfstellingU kunt het Holland Festival opnemen in uw testament. Via een erf-stelling of legaat kunt u na uw overlijden een belangrijke bijdrage leveren om het Holland Festival ook in de toekomst mogelijk te maken. Nalatenschappen in de vorm van een legaat of erfstelling zijn eenvoudig te regelen via de notaris. Wij denken graag met u mee over de mogelijkheden. Voor meer informatie kunt u terecht bij Liza Meulenbroek via020 – 788 21 20 of liza.meulenbroek@hollandfestival.nl.

Holland FestivalPiet Heinkade 51019 BR Amsterdamtel. +31 (0)20 – 788 21 00info@hollandfestival.nlwww.hollandfestival.nl

tekstDaniël BertinaVincent Kouters

eindredactie tekstKaren Welling ontwerp thonik

opmaak Mark Drillich, Erna Theys

foto’s© Magda Bizarroportret Tiago Rodrigues © Filippe Fereira

© Holland Festival, 2019 Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Holland Festival.

Colofon