Annemarie Waal & Greet Gevers

Hogeschool van Amsterdam, Opleiding tot Oefentherapeut

m.h.gevers@hva.nl

a.p.waal@hva.nl

LEREN IN EEN COMMUNITY OF PRACTICE

Als u denkt aan het leren van en met collega’s (uit de praktijk), aan het samen bespreken hoe een student/cliënt het best kan worden geholpen, aan het samen ontdekken en delen van nieuwe behandelwijzen. Wat betekent dan het delen van kennis voor u?

Als u denkt aan wat u met en aan studenten en afgestudeerde zorgprofessionals kan leren. Wat betekent dan het delen van uw kennis voor u?

Wat betekent samenwerkend leren en lerend samenwerken voor u als zorgprofessional?

Kijk gerust rond naar alle plaatjes en foto’s die in het lokaal liggen. Is er een foto bij die u aanspreekt en voor u past bij uw ervaring met samenwerkend leren?

Neem de gekozen foto mee voor in de workshop.

2

Uitnodiging tot het kiezen van een plaatje

Even voorstellen…

Stel u zelf voor aan de hand van de gekozen afbeelding.

.

4

Tijdens deze workshop:

- maakt u kennis met het fenomeen Community of Practice (CoP).

- ontdekt u wat de meerwaarde is van een CoP voor de

zorgprofessional, student en docent-onderzoeker

- doet u ideeën op voor uw eigen (te starten) CoP’s

Aanleiding

- Voortdurende uitdagingen en vragen uit de (continu veranderende)

zorgpraktijk.

- recente advies commissie Innovatie Zorgberoepen & Opleidingen,

“Anders kijken, anders leren, anders doen. Grensoverstijgend leren

en opleiden in zorg en welzijn in het digitale tijdperk”.

- NVAO accreditatie Opleiding Oefentherapie Mensendieck,

toekenning bijzonder kenmerk Communities of Practice. “De

opleiding hanteert een onderwijsconcept waarbij de relatie

‘onderwijs-praktijk-onderzoek’ centraal staat”.

Definitie Community of Practice

Een Community of Practice (CoP) wordt volgens de leertheorie van

Etienne Wenger (1998) kort gedefinieerd als:

- een praktijkgemeenschap van mensen die een probleem of

passie delen en die daarover kennis en ervaring uitwisselen. De

gedeelde kennis leidt tot inzichten en tot nieuwe of innovatieve

ontwikkelingen. Deze uitwisseling heeft betekenis voor de

ontwikkeling en de verdere professionalisering van de betrokken

deelnemers.

Leertheorie van Wenger

Leertheorie van Wenger

Onderstaande vier onderdelen zijn onderling verbonden:

1. Betekenis (Meaning): betreft onze (zich ontwikkelende) capaciteit

om ons leven en de wereld als betekenisvol te ervaren.

2. Praktijk (Practice): betreft de gedeelde historische en sociale

hulpmiddelen, kaders en perspectieven, die ervoor zorgen dat

mensen zich bij elkaar betrokken voelen tijdens het handelen in de

praktijk.

3. Gemeenschap (Community): betreft de sociale structuren, waarin

het nastreven van de kwesties die wij belangrijk vinden ook als

belangrijk wordt erkend en waarbij onze participatie als

competentie herkenbaar is.

4. Identiteit (Identity): betreft hoe onderzoek en leren verandert wie

we zijn en hoe dit persoonlijke geschiedenissen van ontwikkeling

in de context van onze gemeenschappen creëert.

10

Community of practice bij oefentherapie

Communities worden gevormd met vertegenwoordigers uit het werkveld,

studenten, docenten en onderzoekers en zij verbinden onderwijs, onderzoek en

praktijk (patiëntenzorg).

11

Community of practice bij oefentherapie

CoP’s opleiding Oefentherapie

1. Arbeid & Vitaliteit

2. Zorg & Vitaliteit

3. Meetinstrumenten & Klinisch redeneren

4. Blended Therapy

5. Learning communities

Samenwerking

Samenwerking binnen CoP’s wordt gekenmerkt door kleinschaligheid en een

open cultuur waarbij de betrokkenen elkaar stimuleren om een bijdrage te

leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied.

- Werkveld-partners kunnen actuele vraagstukken inbrengen voor de

gezamenlijke leerpraktijk.

- Studenten ervaren binnen de CoP een levensechte praktijk, waar zij

ontdekken wat zij met hun opgedane kennis en vaardigheden kunnen

bijdragen, en kunnen oefenen met initiatief en ondernemerschap .

- Docent-onderzoekers krijgen binnen de CoP de gelegenheid zich verder

te professionaliseren (en/of promoveren) op het terrein van kennis en

beroepsvaardigheden.

Voorbeeld CoP ter illustratie

Zelfstandig wonende ouderen kunnen moeite gaan ondervinden met de

gewone dagelijkse handelingen. Om een actieve levensstijl en gezonde

voeding te stimuleren bij ouderen is het VITAMINE-project (VITale

AMsterdamse ouderen IN dE stad) gestart. In dit project is een

thuistrainingsprogramma ontwikkeld als aanvulling op het landelijke programma

“Meer bewegen voor ouderen”. De thuistraining is op persoonlijke doelen van

de betrokkene gericht, wordt digitaal ondersteund en aangevuld met eiwitrijke

voeding om het effect te optimaliseren. Studenten oefentherapie verzorgen de

werving en de screening van ouderen aan het begin van het project en houden

als beweegcoach contact met de deelnemers. Ook zijn zij verantwoordelijk

voor het begeleiden van de sportinstructeurs bij het functioneler maken van de

sportlessen in groepsverband.

In dit project wordt onderzocht welk effect de interventies op het fysiek

functioneren van ouderen heeft.

15

16

Maak een mindmap!

Vorm groepen. Iedere groep ontwerpt een eigen CoP-mindmap:

1. Inbreng en bespreking van ieders kennis, ervaringen, resultaten,

aandachtspunten, succesfactoren in en met lerende gemeenschappen,

learning communities, communities of practice.

2. Verwerking van ieders inbreng tot een gezamenlijke mindmap.

Vertel, vraag, teken, beschrijf en vul samen het vel!

3. Welke individueel gekozen foto is het meest van

toepassing voor het gedeelde beeld over CoP’s?

CoP

1. Wat is voor u/ uw opleiding een belangrijke ambitie of urgentie?

2. Wanneer is deelname aan een Community of Practice voor u/ uw opleiding

waardevol?

3. Wat heeft u/ uw opleiding in te brengen in een Community of Practice?

4. Wat kan een Community of Practice voor u/ uw opleiding betekenen?

5. Welke ervaring heeft u/ uw opleiding met een Community of Practice?

6. Hoe past die ervaring bij de door u gekozen foto aan het begin van deze

workshop?

17

Hulpvragen Mindmap:

18

Community of practice bij oefentherapie

19

Ronde 2: de persoonlijke waardering met stickers

Rood: Dit is voor mij heel relevant om samenwerkend te leren / hier word ik

heel blij van!

Blauw: dit zou ik / zouden wij in de CoP waar ik in zit beter kunnen doen.

20

Community of practice bij oefentherapie

21

22

Leren in een Community of practice

Hartelijk dank voor

uw aanwezigheid!

Literatuur

- Smeijsters, H. (2009). Onderzoek in en door de praktijk en practice based

evidence in de lerende organisatie. Voorbeelden van onderzoek door

kenniskringen van hogescholen. TH&MA – Tijdschrift voor Hoger Onderwijs

en Management, 1, 4-13.

- Wenger, E. C. (1998) Communities of practice: learning as a social system.

The Systems Thinker, Vol. 9, No. 5. Wenger, E. and Snyder, W. (2000)

Communities of practice: the organizational frontier. Harvard Business

Review. January-February, pp. 139-145.

- Wenger, E. C., McDermott, R, and Snyder, W. C., Cultivating Communities

of Practice: A Guide to Managing Knowledge, Harvard Business School

Press, Cambridge, USA, 2002, 304 pages (ISBN 1-5781-330-8).