Analyses op basis van het Vlaams milieu-input-outputmodel

Koen SmeetsDiensthoofd Administratief- en datacentrum

13.09.2012

Koen Smeets

Inhoud

Structuur Vlaams milieu input-output model Analyses Milieu-impact van productie- en consumptieactiviteiten in Vlaanderen Andere studies

Conclusies

3

Koen Smeets4

Koen Smeets

Milieu-impact van productie- en consumptieactiviteiten in Vlaanderen

Studie uitgevoerd door het VITO i.o.v. MIRA Studie bekijkt milieu-impact vanuit 2 invalshoeken: Productieperspectief Impact gekoppeld aan de productie van goederen en diensten in Vlaanderen Goederen en diensten bestemd voor eigen markt en export Enkel impact gekoppeld aan eigen activiteit van Vlaamse sectoren

Consumptieperspectief Impact gekoppeld aan de productieketens van in Vlaanderen

geconsumeerde goederen en diensten (impact in de rugzak) Impact van productie bij Vlaamse sectoren Impact bij productie in het buitenland

Impact gekoppeld aan de gebruiksfase

5

Koen Smeets

Productieperspectief

Aanbodperspectief Directe milieu-impact van 117 sectoren in het model Zowel wat betreft levering aan andere sectoren (intermediaire vraag) als

levering voor Vlaamse eindgebruiker en export Exclusief voorketen!

Finale vraag perspectief Directe milieu-impact van de sector die gekoppeld is aan productie voor

finale vraag Indirecte milieu-impact gekoppeld aan de Vlaamse productieketen van

de intermediaire producten Inclusief Vlaamse voorketen!

6

Koen Smeets7

Koen Smeets8

aanbodperspectief:

Ranking van Vlaamse sectoren volgens directebroeikasgasemissies per euro output (top 10)

40A1 Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en warm water

01A1 Landbouw, jacht en aanverwante diensten

61B1 Binnenvaart

05A1 Visserij en het kweken van vis en schaal- en schelpdieren

62A1 Luchtvaart

27A1 Vervaardiging van ijzer en staal, ferro-legeringen (EGKS), en buizen

90A1 Afvalwater- en afvalverzameling; straatreiniging, markt

90A3 Afvalwater- en afvalverzameling; straatreiniging, niet-markt

23A1 Vervaardiging van cokes, geraffineerde aardolieproducten en splijt- en kweekstoffen

24A1 Vervaardiging van chemische basisproducten

0,00%

0,50%

1,00%

1,50%

2,00%

2,50%

3,00%

3,50%

4,00%

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

40A1 01A1 61B1 05A1 62A1 27A1 90A1 90A3 23A1 24A1

aand

eel i

n to

tale

out

put i

n Vl

aand

eren

(%)

g CO

2-eq

per

eur

o ou

tput

directe broeikasgasemissies per euro output

% van totale output

Gemiddelde directe BKG emissies per euro output

Koen Smeets9

aanbodperspectief:

Verdeling van de directebroeikasgasemissies van een sector over de verschillende bestemmingen

24A1 Vervaardiging van chemische basisproducten27A1 Vervaardiging van ijzer en staal, ferro-legeringen en buizen23A1 Vervaardiging van cokes, geraffineerde aardolieproducten en splijt- en kweekstoffen

60A1+60B1+60C1+60B3 Vervoer per spoor, personenvervoer te land volgens een dienstregeling, taxi’s, overig vervoer van personen te land, goederenvervoer over de weg en verhuisdiensten en vervoer via pijpleidingen

01A1 Landbouw, jacht en aanverwante diensten40A1 Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en warm water62A1 Luchtvaart61A1 Zee- en kustvaart

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

vraag voor export naar ROB

vraag voor export naar ROW

vraag voor export naar EU

finale Vlaamse vraag

intermediaire vraag

Koen Smeets10

finale vraag perspectief:

De top tien van sectoren met de hoogste directe+indirecte broeikasgasemissies per euro output

40A1 Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en warm water

01A1 Landbouw, jacht en aanverwante diensten

61B1 Binnenvaart

27A1Vervaardiging van ijzer en staal, ferro-legeringen (EGKS), en buizen

05A1 Visserij en het kweken van vis en schaal- en schelpdieren

62A1 Luchtvaart

90A3 Afvalwater- en afvalverzameling; straatreiniging, niet-markt

90A1 Afvalwater- en afvalverzameling; straatreiniging, markt

24A1 Vervaardiging van chemische basisproducten

15A1 Productie en verwerking van vlees en vleesproducten

0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

2,5%

3,0%

3,5%

4,0%

4,5%

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

40A1 01A1 61B1 27A1 05A1 62A1 90A3 90A1 24A1 15A1

Tota

le o

utpu

t (m

io e

uro)

g CO

2-eq

per

eur

o ou

tput

Directe+indirecte Vlaamse broeikasgasemissies per Euro output

aandeel in finale vraag

Gemiddelde directe+indirecte Vlaamse BKG emissies per euro output

Koen Smeets11

finale vraag perspectief:

Verdeling van de directe + Vlaamse indirecte broeikasgasemissies gekoppeld aan een product over de verschillende finale vraag-categorieën

24A1 Chemische basisproducten

27A1 IJzer en staal in primaire vormen en ferrolegeringen en buizen

23A1 Cokes, geraffineerde aardolieproducten en splijt- en kweekstoffen

60A1+60B1+60C1+60B3 Vervoer te land en vervoer via pijpleidingen

01A1Producten van de landbouw, jacht en diensten in verband met deze activiteiten

15A1 Vlees en vleesproducten

40A1 Elektriciteit, gas, stoom en warm water

62A1 Luchtvervoer

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Finale vraag voor export naar ROB

Finale vraag voor export naar ROW

Finale vraag voor export naar EUR

Finale vraag voor VL

Koen Smeets

Consumptieperspectief

12

Consumptieperspectief

Verdeling van Vlaamse finale vraag over de verschillende finale vraagcategorieën

Koen Smeets13

54%

1%

25%

20%

0%

Finale consumptiehuishoudens

Finale consumptie IZW

Finale consumptieoverheid

Investeringen in vasteactiva

Veranderingen invoorraden

55%

19%

9%

16%

1%

Huishoudens -productiefase

Huishoudens -consumptiefase

Overheid - productiefase

investeringen -productiefase

overige - productiefase

Aandeel van de finale vraag categorieën in de totale broeikasgasemissies ten gevolge van Vlaamse consumptie

Koen Smeets14

Overzicht 15 meest en minst BKG-

intensieve productieketens

0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00

Elektriciteit, gas, stoom en warm waterSteenkool en bruinkool; turf

Cokes, geraffineerde aardolieproducten en splijt- en…IJzer en staal in primaire vormen en ferrolegeringen en buizen

Producten van de landbouw, jacht en diensten in verband…Binnenvaart

Overige niet-metaalhoudende minerale producten,…Luchtvervoer

Chemische basisproductenGlas en producten van glas

Afvalwater- en afvalverzameling en -verwerking, marktAfvalwater- en afvalverzameling en -verwerking, niet-markt

Andere delfstoffenProducten van recuperatie

Vis en visserijproducten; diensten in verband met de visserijOpenbaar bestuur, excl. verplichte sociale verzekering

Diensten in verband met computersVerplichte sociale verzekering

Rechtskundige diensten, accountants, boekhouders en…Audiovisuele diensten, radio en televisie (niet-markt)

Vervoerondersteunende activiteiten, niet-marktDiensten van architecten, ingenieurs en aanverwante…

Advies inzake bedrijfsvoering en beheer, holdingsOndersteunende diensten in verband met financiële…

Diensten van financiële instellingen, exclusief het…Openbaar onderwijs

Diensten van het verzekeringswezen en van…Exploitatie van en handel in onroerend goed

Overig amusement, niet marktArbeidsbemiddeling

kg BKG-emissie/euro

prod

uct g

roep

en

15 meest intensieve productieketens

15 minst intensieve productieketens

Consumptieperspectief

Koen Smeets15

Verdeling van BKG-emissies ten gevolge van de Vlaamse consumptie (enkel productiefase) over de verschillende regio’s

BKG-emissies gekoppeld aan consumptiedomeinen

Koen Smeets16

Overzicht aandelen van belangrijkste consumptiedomeinen in de totale BKG-emissies verbonden aan consumptie van Vlaamse huishoudens

Consumptiedomein voeding

Koen Smeets17

Verdeling van de totale BKG-emissies verbonden aan het consumptiedomein ‘voeding’ over de verschillende consumptieactiviteiten

70%

27%

3%

voedingswaren

opslag en bereiding

afwassen

Consumptiedomein voeding

Koen Smeets18

Verdeling van de totale BKG-

emissies verbonden aan het consumptiedomein ‘voeding’ over de

verschillende productgroepen70%

13%

14%

2% 1%

voedingswarenopslag en bereiding voedingaankoop+gebruik toestellen

Opslag en bereiding voedingdiensten

afwassen,kook- en eetgereiaankoop+gebruik toestellen

afwassen,kook-en eetgereiandere

70% 13% 14% 2% 1%

Productgroep ‘voedingswaren’

Koen Smeets19

Detailanalyse van de

productgroep ‘voedingswaren’

voor BKG-emissies

17%

1%

70%

3%

8%

1%

voedingswaren voedingswaren voedingswaren voedingswaren voedingswaren voedingswarenProductieketen productieketen productieketen productieketen productieketen productieketen

01A1 (landbouw-producten)05A1 (vis en visserijproducten)

15 A-L1 + 16A1 (bewerkte voedingswaren) 51A1 (groothandel) 51A2 (kleinhandel) overige

17% 1% 70% 3% 8% 1%

Ketenanalyse consumptiedomein voeding

Koen Smeets20

Directe en indirecte bijdrage van processen in BKG-emissies t.g.v.“voeding” door HH

Verder detail van impact van ‘voedingswaren’

Koen Smeets21

Vergelijking productie- en consumptieperspectief

Koen Smeets22

-10

-5

0

5

10

15

20

Vlaanderen

Productieperspectief (territoriaal)

Consumptieperspectief

"Geïmporteerde" BKG emissies: nationale BKGemissies ingebed in export

"Uitbestede" BKG emissies: vermeden nationaleBKG emissies door import

BKG-intensiteit sectoren buiten Vlaanderen wordt verondersteld gelijk te zijn met binnen Vlaanderen

Vergelijking productie- en consumptieperspectief

Koen Smeets23

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

Vlaanderen

Productieperspectief (territoriaal)

Consumptieperspectief

"Geïmporteerde" BKG emissies: nationale BKGemissies ingebed in export

"Uitbestede" BKG emissies: BKG emissies ingebedin import

BKG-emissies in buitenland gemodelleerd volgens IO-model

Koen Smeets

Milieu-impact van productie- en consumptieactiviteiten in Vlaanderen

Belang van goed schatting buitenlandse milieudruk Voortgang onderzoek ikv Vlaams IO-model

Volledige MIRA studie is veel meer uitgebreid 5 impactcategoriën voor emissie naar lucht (BKG, verzurende emissies,

emissie ozonprecursoren, PM&à en PM2,5) Detailanalyses voor drie belangrijkste consumptiedomeinen (huisvesting,

transport en voeding)

Volledige studie met beleidsconclusies is vanaf eind september beschikbaar op MIRA-website

www.milieurapport.be

24

Thesis Universiteit Gent: Clusteranalyse Vlaamse sectoren

Gebruik van monetaire tabellen Vlaamse IO-model (data 2003)

17 clusters geïdentificeerd met vergelijkbare aankoop- en of verkoopspatronen

Per cluster belangrijkste klanten en leveranciers geïdentificeerd om structuur te bepalen

Analyse van economisch belang en geografische concentratie

Beleidsaanbevelingen Vb. Farma & onderwijs zou moeten

investeren in open innovatiecentra, zodat innovatiecapaciteit toeneemt

Koen Smeets25

Haalbaarheid van een CO2-, water- en afvalneutrale voedingsindustrie

Studie uitgevoerd door het VITO in opdracht van Vlaamse Overheid

Gebruik van monetaire tabellen en milieutabellen uit Vlaamse IO-model (data 2007)

Nulmeting in Vlaamse voedingssectoren

Aan nulmeting worden mogelijke maatregelen en scenario’s getoetst Studie loopt nog

Koen Smeets26

Provincie Limburg CO2-neutraal

Studie uitgevoerd door het VITO in opdracht van Provincie Limburg In het kader van: ‘Totaal Actieplan CO2’

(TACO2) waarmee de provincie CO2-neutraliteit nastreeft tegen 2020

Doel studie: mee richting geven aan CO2-beleid van de provincie Limburg

Focus op indirecte emissies die gevolg zijn van activiteiten in de provincie, maar waarvan de bronnen zich niet in de provincie bevinden = scope 3 emissies

Koen Smeets27

Aandeel van sectoren in de scope 3 emissies (kton CO2 eq.)

Provincie Limburg CO2-neutraal

Conclusie: scope 3 emissies worden geraamd op een grootteorde van om en bij de

6.000 kton CO2 eq. Provincie Limburg is economisch gezien een exportprovincie Via het IO-model werd aangetoond dat de provincie ecologisch gezien

een importprovincie is (import van emissies onder vorm van grondstoffen en producten)

Een exportprovincie heeft ecologisch gezien dus niet altijd een kleinere voetafdruk dan een importprovincie als een groot deel van de grondstoffen van elders aangevoerd wordt!

Geïmporteerde emissies toegewezen aan de activiteiten in het buitenland zegt iets over welke bronnen een aandachtspunt vormen

Koen Smeets28

MIP2-forecaststudie: identificeren van interessante sectoren voor onderzoek mbt innovatiekracht

I/O gebruikt om tot een selectie te komen van de meest relevante (naar aantal bedrijven en milieu-impact) sectoren voor de bepaling/kwalitatieve inschatting van hun ‘innovatiekracht’.

De selectie naar milieu-impact is gebaseerd op gegevens uit het Vlaams IO-model.

Op basis van de afweging naar milieuwinst, aantal bedrijven per sector en de beschikbaarheid van gegevens werd een selectie gemaakt van nader te onderzoeken sectoren.

Koen Smeets29

Koen Smeets

Conclusies

Gegevens uit het IO-model worden regelmatig opgevraagd Ze worden niet altijd gebruikt Software, indeling van de milieuparameters niet afgestemd, niet

betrokken bij ontwikkeling van tabellen, buitenlandse milieu-impact-gegevens

De monetaire tabellen worden vaker gebruikt, los van de milieu-extensietabellen

Het uitvoeren van analyses is makkelijk wanneer betrokken bij het ontwikkelen van het model

Er wordt in de loop van de volgende jaren binnen SuMMa(steunpunt duurzaam materialenbeleid) gewerkt aan fysische AGT.

30

Bronvermelding

• Vercalsteren, et al., 2012, Milieu-impact van productie- en consumptieactiviteiten in Vlaanderen, in opdracht van MIRA

• Vercalsteren et al., 2012, MIP2-forecaststudie: identificeren van interessante sectoren, in opdracht van …

• Vercalsteren et al., 2012, Provincie Limburg CO2-neutraal (TACO2-studie), in opdracht van Provincie Limburg

• Thesis, 2012, Clusteranalyse van Vlaamse sectoren, UGent

Koen Smeets31

Dank voor uw aandachtZijn er nog vragen?