Amersfoort, een vitale stad in complete regio

Stad met een hart

Een vitale stad in een complete regio

Economische visie Amersfoort 2030

Commissie Van Ek

Foto Cover: Duco Kuijk - Foto Studio Hagens DKF

Een vitale stad in een complete regio


Commissie Van Ek

januari 2009

Inhoudsopgave


Voorwoord 7

Samenvatting 8 Deel1–Analyse 8 Deel2–Visieenaanbevelingen 8 Stimulerenvestigingsklimaat 10

1. Amersfoort in 2030 121.1 Economievoorinwonersenondernemers 121.2 Recenteontwikkeling:Amersfoortseeconomiehapertsinds2001 121.3 Deeconomischeopgavenrichting2030 13

2. Structuur en dynamiek 162.1 Terugblik:detoekomstisalbegonnen 162.2 Amersfoortanno2008:inwoners:+60%,arbeidsplaatsen:+120% 162.3 KenmerkenAmersfoortseeconomie 172.4Regionaalperspectief 212.5 Recenteontwikkelingen:haperendeeconomiesinds2001 222.6Sterkte–Zwakteanalyse 24

3. Trends en Beleidsontwikkelingen 263.1 Inleiding 263.2 Trendsenbeleidsontwikkelingen 263.3 Gemeentelijkbeleid 293.4Beleidsinstrumentenvandelokaleoverheid 29

4. Visie 324.1 Visiebegintbijambitieenanalyse 324.2Netwerkeconomieenconjunctuur 324.3Meerregionalesamenhang:Amersfoortinenmetdeeigenregio 324.4Balanswonenenwerken,nuenindetoekomst 334.5 Duurzameeconomischegroei:verderversterkenvankennis-endiensteneconomie 35

5. Aanbevelingen 365.1 Meeraandachtnodigvooreenvitaleeconomie 365.2 Organisatorischeaanbevelingen 365.3Aanbevelingenvoorspecialisatie:Versterkwatsterkis… 375.4 Aanbevelingenvoordiversificatie:…envergrootdediversiteitvandeeconomischestructuur 385.5 Aanbevelingenterversterkingvanderuimtelijk-economischerandvoorwaarden 40

Bijlagen 45

Een vitale stad in een complete regio | 5

6 | Een vitale stad in een complete regio

Indeloopvan2007vondenerverschillendegesprekkenplaatstussenledenvanhetcollegevanBenWvanAmersfoort(burgemeesterenwethouderEconomischeZaken),devoor-zittervandestichtingAmersfoortProminentopdeKaartenondergetekende.OnderwerpvangesprekwasdeeconomischeontwikkelingvanAmersfoortoplangeretermijn.Destadhadindejaren'80en'90eenenormegroeidoorgemaakt.Degroeistadhadvoorgroteimpulsengezorgdeneengunstigvestigingsklimaatmaaktedieontwikkelingmogelijk.Voorvelenleekeenvoorspoedigeontwikkelingvaneconomieenwerkgelegenheidhaastvanzelfsprekend.Tochdiendezichhierendaareenkenteringaanindewelhaastautomatischpositievetrend.Nadeinternationaleconjunctureledipin2001/2002bleekookdeAmersfoortseeconomiemetzijngrotedienstensectorkwetsbaar.InhetjaarlijksonderzoeknaarhetvestigingsklimaatvanbureauLouter(Elsevier)wasAmersfoortteruggevallennaareenpositieindemiddenmoot,najaren-langeenkoppositietehebbeningenomen.Ondergetekendewerdgevraagdeenenandernaderteanalyseren,samenmetdeafdelingEconomischeZakenvandegemeenteeninafstemmingmetdeportefeuillehouderEconomischeZakeninhetcollege.Dieverdereverkenninglietzien,datdeecono-mischemotorinderdaadhaperingenvertoonde.Degroeivaneconomieenwerkgelegenheidwasnahetconjunctureledalvanhetbeginvandezeeeuwweliswaarenigszinshersteld,maarbijlangenanietvanhetniveauvandeperiodedaar-voor.Eeninventarisatievanhetnoguittegevenarsenaalaanbedrijfsterreinleerde,datdevoorraadbijeengemiddeldeuit-giftevan5haperjaarbinnen10jaarzouzijnuitgegeven.Enzowarenermeerindicatoren(ontwikkelingvandewerkloosheid,leegstandinkantoren,afnemendebereikbaarheid)diehetvestigingsklimaatallesbehalveinpositievezinbeïnvloedden.Ermoestactiewordenondernomen.Ondertussenwasdegemeenteraaddoendeeenvisieteont-wikkelenvoorAmersfoortin2030.Ookindatkaderbleekeensterkebehoefteaanhetformulerenvaneeneconomischevisievoordelangetermijn.Tegendieachtergrondkwamdegedach-teopomondergetekendetevrageneencommissietevormen,dieeeneconomischevisievoorAmersfoortvoorhettijdvaktot2030zouformuleren.InoverlegmethetcollegevanBenWwerderbewustvoorgekozenomeenaantaldeskundigenvanverschillendedisciplinesvanbuitendestadtevragenomdeeluittemakenvandezecommissie.Demeestdirectbetrokkeninstanties(KamervanKoophandelenStichtingAmersfoortProminentopdeKaart)tradenalsadviserendlidtoetotdeze“commissieVanEk”.

Op8juli2008werddecommissiegeïnstalleerddoordetoen-maligewethouderEconomischeZaken,mevrouwdrs.M.van’tVeld.DetaakstellingvandecommissiewerddoorhetcollegevanBenWalsvolgtgeformuleerd:OntwikkeleeneconomischevisievoorAmersfoort,alsaanvul-lingophettoekomstvisietrajectGA2030.Medeopbasisdaar-vanzoudevormingenimplementatievaneeneconomischeagendavoordekomende10jaarmoetenplaatsvinden.

Desamenstellingvandecommissiewerdalsvolgtbepaald:•Deheerdrs.J.(Jacques)vanEk,voorzitter•Deheerprof.dr.O.A.L.C.(Oedzge)Atzema,lid•Deheerdrs.H.(Hans)deBoer,lid•Mevrouwdrs.G.T.C.(Geri)Bonhof,lid•Deheerprof.Dr.Th.W.A.(Theo)Camps,lid•Mevrouwdrs.M.(Marjanne)Sint,lid•Deheerir.M.(Martin)vanHoogevest,adviserendlid•Deheermr.H.(Harm)vanVeldhuizen,adviserendlidInbijlage1isvandeverschillendeledenvandecommissieeenkortCVopgenomen.

Alssecretarisvandecommissiewerdmevrouwdrs.JannydeBoer,strateegbijdegemeenteAmersfoort,aangewezen.MedewerkersvandeafdelingenEconomischeZakenenOnderzoek&Statistiekhebbenambtelijkeondersteuningverleend,terwijlerookinputisverkregenvandeUniversiteitvanUtrechtendeKamervanKoophandel.Decommissieheeftinkortetijd5maalvergaderd.

Alle(adviserende)ledenhebbenvanuithunspecifiekedeskun-digheideenbelangrijkebijdragegeleverdaandeanalysevandeeconomischepositievanAmersfoort,inrelatietotderegio,respectievelijkdetotstandkomingvandeeconomischevisieendedaaropgebaseerdeaanbevelingen.Eenaantalstellingen,diedegemeenteraadinGA2030heeftomarmd,heeftdecom-missiemeegenomeninhetdenkenoverdeeconomischevisie.Wedoelenhierbijoplangetermijnuitgangspuntenals:•eenduurzameeconomischeontwikkeling•geenwerklozetevinden•wonenenwerkenindewijkbovenaanlegnieuwebedrijfsterreinen.Alszodanigkanditrapportwordenbeschouwdalseenver-diepingvanGA2030,kwantitatiefenkwaliteit.“Eenvitalestadineencompleteregio”isdecentraleambitievoor2030,dieinhoofdstuk1naderwordttoegelicht.Omdattebereiken,dienendebeleidsmakerstezamenmetdepartnersinstadenregionudebakensteverzettenennieuwsamenhangendeconomischbeleidteformuleren.

Inhoofdstuk2wordtdestructuurendynamiekvandeAmers-foortseeconomiegeschetsteneenanalysegegevenvandehaperingen,diezichdaarinsinds2001aftekenen.Inhoofdstuk3wordteenaantalrecentverschenenstudiesenbeleidsrele-vanteontwikkelingengeschetst,diemedealsbasishebbengediendvoorhetformulerenvandeeconomischevisievoordeperiodevannutot2030(hoofdstuk4).Inhoofdstuk5wordenvervolgensdiverseaanbevelingengedaan,organisatorischenbeleidsmatig,kwantitatiefenkwaliteit,envooralvanuiteenregionalecontext.Ookisinhetrapporteensamenvattingopgenomen.Vooreengoedbegripeninterpretatievandeaan-bevelingenradenwijuaanhetgehelerapporttelezen.MetnadrukadviseertdecommissiehetcollegevanBenWditalles,insamenhang,tevertalenineeneconomischeagenda2009.

Jacques van Ek, Voorzitter

Voorwoord


Deel 1 – AnalyseJarenlangishetinAmersfoorteconomischvoordewindge-gaan.Sindsdejarentachtigisdewerkgelegenheidzelfstweekeerhardergegroeiddanhetinwonertal.IntweedecenniaisAmersfoortgetransformeerdvaneenwoonstadnaareenwoon-enwerkstad.Invergelijkingmetanderegroeistedenisditeenprestatievanformaat.Ditleekbijnavanzelftegaan.Economischegroeiisgeendoelopzich,maareen bloeiende economie is een onmisbare voorwaarde voor een aantrekkelijk woon- en leefklimaat.AlleAmersfoortersmoetenkansmakenopeenbaanenalleondernemersmoetenkunnenondernemen.Eenvolledigewerkgelegenheideneenbloeiendbedrijfslevenzijneenbronvanpositievedynamiekindestad.

Maarsinds 2001 hapert de economie.IndejarennegentiggroeidedeAmersfoortseeconomiemetgemiddeld2.200nieuwebanenperjaar,na2001daaldedegroeitotgemiddeld600nieuwebanenperjaar.Hetaantalinwonersisindezelfdeperiodewelonverminderdgegroeidenookindetoekomstblijfthetinwonertaltoenemen.Erdreigteenzorgelijketrend-breuk.Ditwordtduidelijkaandehandvandebanenindex:hetaantalbanenperinwonerindeleeftijdvan15totenmet64jaar(depotentiëleberoepsbevolking).

Banen per inwoner (15-64 jaar) in Amersfoort 1990-2007

Bron: Gemeente Amersfoort, afdeling Onderzoek & Statistiek

Bovenstaandegrafieklaatziendatdebalanstussenwonenenwerkensinds2001onderdrukstaat.Dedaling van het aantal banen per inwonerisnogbeperkt,maarinmiddelsweleentrendvanzesjaarendaarmeegeenincident.HetaantalAmers-foortersdatindeeigenstadwerkt,isdaarmeeafgenomen.

Alsdezeontwikkelingdoorzet,wordtAmersfoortoptermijneenmeereenzijdigewoonstad(‘slaapstad’)waardeecono-mischedynamieklaagis.Metalsgevolgeenstadwaarindetoekomstonvoldoendebanenvooronzekinderenzijnenwaardevoorzieningenonderdrukkomentestaan.Verderzalhetwoon-werkverkeertoenemenendemobiliteitsproblemengroterworden.Destadzalvoorinwonersenondernemers

Samenvatting economische visie Amersfoort in 2030minderaantrekkelijkworden,metalsuitersteconsequentiedatmensenenbedrijvenwegtrekken.Ditdoemscenariotekentzichdeelsalaf.DelaatstejarenschommeltdewerkloosheidinAmersfoortrondhetNederlandsgemiddeldeterwijlhethierlangetijdlagerwas.Detoestroomvanbedrijvigheidvanbuitendestad(‘exogenegroei’)isafgenomen.Deontwikkelingvandegevestigdebedrijvigheid(‘endogenegroei’)hapert.Destadkamptmetleegstandindekantorenmarkt.Derealisatievannieuwewerklocatiesvertraagt,zoalsinhetCentraalStadsgebied(CSG),VathorstPodiumenopdebedrijventerreinenDeWiekenenBedrijvenparkVathorstistezien.Opdebestaandebedrijven-terreineninAmersfoortNoord(DeHoef,CalveenenDeBrand)neemtdewerkgelegenheidsindsenkelejarenaf.

DeeconomievanAmersfoortisgevoeliger geworden voor de (inter)nationale conjunctuur.Jaarlijkseschommelingenindewerkgelegenheidsontwikkelinglatenditzien:in2004en2006waservoorheteerstsindsjarensprakevaneendaling.OokindeeconomischeranglijstvanonderzoeksbureauLouter,jaarlijksgepresenteerdinElsevier,isAmersfoortgedaaldvaneenpositieindekopnaardemiddenmoot.DepositievarieertperjaarwaarbijAmersfoortrelatiefgrotedalingenenstijgin-genmeemaakt.Dezewisselingenwordenvooralverklaarddoordeontwikkelingenbinnendezakelijkedienstverlening.Ookblijktdatdestadnogsterkafhankelijkisvanomringenderegio’s.ZogroeideAmersfoortindejarennegentigdoordatinstadsgewestUtrechtderuimteschaarswas(vooralindekantorenmarkt)enAmersfoortwelvoldoenderuimtebeschikbaarhad.OokvanuithetwestenvandeRandstadzijnnaarverhoudingveelbedrijvennaarAmersfoortverhuisd.Amersfoortistekenmerkenalseen‘afgeleide economie’.Deeigeneconomischekernisnogonvoldoendestabielwaardoorschommelingenindeeconomischeontwikkelinghiersinds2001grootzijn.

Deel 2 – Visie en aanbevelingenOmdenegatievetrendomtebuigen,moetdegemeentenuactieondernemen.Economische groei is geen automatisme.Daarmoethardaangewerktworden.Degemeenteheeftteweinigaandachtvoorwerkeneconomieenmisteenheldereeconomischeambitieenstrategie.Wij adviseren de gemeente begin 2009 direct te starten met het maken van een economische agenda.Deanalyse,visieenaanbevelingeninditrapportkunnenhiervoordebasisvormen.Degemeentemoetdezeagendainsamenwerkingmetpartnersvormen.Ambitiesmoetenbreedgedragenwordenenallebetrokkenendienenhuninzetteleveren.

DenkendaanAmersfoortin2030,danzienweeen vitale stad in een complete regio.Eenduurzame,innovatieveendynamischestadwaarinwonersmetplezierwonen,werkenenrecreëren.Waarondernemerszichwelkomvoelenengoedgefaciliteerdworden.Eenstadverwevenmetderegioenwaareen goede menging van ‘rood’ en ‘groen’is:natuurenland-schaphorenbijdestad.


0,50

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2000

0,55

0,60

0,65

0,70

0,75

0,80

Samenvatting economische visie Amersfoort in 2030Erzijndrie belangrijke economische opgavenvoordetoekomstvanAmersfoort:1.Vergrootderegionalesamenhang.2.Zorgvooreengoedebalanstussenwonenenwerken,nuenindetoekomst.

3.Zorgvoorduurzameeconomischegroei.

1.Vergroot de regionale samenhang. Ineenopennetwerkeconomie,waarindegevoeligheidvoorde(inter)nationaleconjunctuurtoeneemt,heeftdestadeenkrachtigeregionodig.Amersfoortmoetkiezenvoorderolvancentrumstadendaarmeekiezenvooreenfunctiealsaanjagervanderegionaleeconomie.Daarbijadviserenwijdegemeenteomopkortetermijngesprekkenmetderegioaantegaan,uit-mondendineenbestuurlijkakkoordenblijvendesamenwerking.

InhetkadervanNV UtrechtwordtaldoordeEemlandgemeen-tensamengewerktvoordeverstedelijkingsopgave2015-2030.WijadviserendatookmetNijkerkenBarneveld(medegezienhuneconomischeambitieenruimtelijkemogelijkheden)wordtsamengewerktendatdeeconomischeopgavedieerligt,binnendeeigenregiowordtgerealiseerd.Inregionaalverbandmoetdaarbijookdebereikbaarheid,demeestcrucialerandvoorwaardevooreenvitaleeconomie,wordenverbeterd.

HetregionalebelangneemtooktoedoordatAmersfoortvan uitbreiding naar inbreidinggaat.Deruimteindestadwordtschaarser.Destadisnietvol,maarheeftwelslimmeoplos-singennodigomdeschaarseruimtegoedtebenutten.Hierbijpastookeenselectieverbeleidtenaanzienvannieuweontwik-kelingen.Deontwikkelingvandeeconomiemoetpassenbijhethuidigeengewenstewoon-enleefklimaat.Amersfoortkanhaareconomieversterkendoorhaarstedelijkheidtever-grotenenintezettenopeenstedelijkeeconomie.Grotestedenwordenerkendalsmotorenvandeeconomiedoordatzijeengroteconcentratievanveleverschillendefunctieshebben.Eengrotediversiteitaanmensen,bedrijvenenhetbredeaanbodaanvoorzieningenzorgtvooreenaantrekkelijkesociale,cultureleeneconomischemix.Ditdraagtbijaaneendynamisch,inspirerendeninnovatiefklimaatdatpastbijeengrotestad.Daarbijzalnietelkevormvanbedrijvigheidnogopelkelocatiepassen,waardooreldersvervangenderuimte(‘schuifruimte’)nodigis.Doorgoedesamenwerkingmetdeomringendegemeentenishetdantochmogelijkalletypenwerkgelegenheidindeeigenregiotebehouden.

2.Zorg voor een goede balans tussen wonen en werken, nu en in de toekomst.

Ermoetenindestadvoldoende en passende banenzijn.Dewerkfunctiehoortbijdekrachtenidentiteitvandestad.Hierbijzijndriegegevensvanbelangomindetoekomstrekeningmeetehouden:•Amersfoortheefteenjonge,groeiendebevolking.Indetoe-komstzullenveelnieuweAmersfoortersookeenbaanwillen.•Indetweedeplaatszalalsgevolgvandevergrijzingdenationaleoverheidstimulerendatmeermensengaan

werken.OokbijAmersfoortersdienunognietwerkenzaldittoteennieuwebehoefteaanbanenleiden.•Entenderdewillenmensen,onderanderealsgevolgvandetoenemendefilesofhetcombinerenvanwerkenmethetzorgenvoorkinderen,dichterbijhuiswerken,hetliefstindeeigenstadofregio.

DaarmeeontstaaterbijdeAmersfoortersindetoekomstnogeengrotebehoefteaannieuwebanendiemenvooralindeeigenstadofregiowilvinden.Wijvindenhetdeverant-woordelijkheidvandelokaleoverheidomdejuisterandvoor-waardentecreërenzodatdewerkbehoeftevandezemensenkanwordenvervuld.

InAmersfoortzijnerminimaal1.000nieuwebanenperjaarnodig(tot2023)omdeeigenbevolkingsgroeibijtehouden,maargezienhetregionalebelangiseenhogereambitienodig.AlscentrumstadheeftAmersfoortbinnenderegioookenvooraleenwerkfunctie.Omeenvolwaardigeregiofunctietevervullenzijnongeveer 1.700 nieuwe banen per jaar nodig.

Hetjaarlijks monitorenvandebanenontwikkeling,medeinrelatietotdeontwikkelingvandebevolking,isbelangrijk.Devoorspeldelandelijkerecessiein2009(enmogelijklanger)zalaanAmersfoortnietvoorbijgaan.Debanengroeizaldaar-doorpasoverenkelejarenechtkunnenontstaan.Debevolkingzalwelgewoondoorgroeienwaardoorhetaantalbanenperinwoner(debanenindex)nogverderonderdrukkomttestaan.Erzijnnumaatregelennodig,zodatindetoekomstdestaddenegatievetrendkanombuigenendeinhaalslagzosnelmogelijkkanbeginnen.

3.Zorg voor duurzame economische groei. DeeconomischeontwikkelingvanAmersfoortmoetaansluitenopdekarakteristiekenvandestadenhaarinwoners.Debalanstussenwonenenwerkenisnaasteenkwantitatieveookeenkwalitatieveopgave.Duurzame groeibetekenteenschone,innovatieveeconomiewaarhettypebedrijvenpastbijdehoogwaardigekwaliteitvanhetwoon-enleefklimaatenhettypewerkgelegenheidpastbijdekenmerkenvandeberoeps-bevolking.Daarnaastvraagtduurzamegroeidatdeeconomiemindergevoeligwordtvoorschommelingeninde(inter)nationaleconjunctuur.

Viaeenstrategievanspecialisatie en diversificatiekanerduurzameeconomischegroeiinAmersfoortontstaan:•�Specialisatie:�Amersfoortmoetversterkenwatalsterkis.Ditbetekentverderespecialisatievandeduurzame kennis- en diensteneconomie.Daarbijpasthetkennis-endiensten-profielbijdekenmerkenvandeberoepsbevolking.ErzijninAmersfoortveelhogeropgeleiden.Daarnaastzijnerineendiensteneconomieookvelebanenvoorlageropgeleiden,denkaandecateringofschoonmaakbedrijven.Voorhetverderversterkenvanhetkennis-endienstenprofielbeve-lenwijonderandereaanomdesamenwerkingmetdeinAmersfoortgevestigdeHogeschoolUtrechtteversterken.


HetversterkenvandesamenwerkingtussendeROC’senhetbedrijfslevenisookvanbelang.Hiermeeverbetertdeaansluitingtussenonderwijs,kennisinstellingenenhetbedrijfsleven.DeparticipatieindeTaskforceInnovatieregioUtrecht(TFI)isbelangrijkvoorderegionalesamenwerkingenviadeTFIkomenveelinnovatiefaciliteitenvoorondernemersbeschikbaar.OokverdereaansluitingmetanderestedenindeNoordvleugelvandeRandstadisvanbelang,waarbijAmersfoortkanprofiterenvanhaarstrategischeligging(‘PoorttussenhetwestenvandeRandstadenNoord-enOost-Nederland’).Destadkanzichinhetbijzonderprofilerenophaargoedemengingvan‘rood’en‘groen’enhaarhogeaandeelzakelijkediensten,vooralontwerp-enadviesbureaus,ICT,(zorg)verzekeraarsendegroeiendecreatieveindustrie.•Diversificatie:Amersfoort heeft een breder economisch

fundament nodig om minder conjunctuurgevoelig te zijn.Ditkanbereiktwordendoorbijvoorbeeldmeerwerkgele-genheidindepubliekesectoraantetrekken(overheid,zorg,onderwijs),doordevrijetijdseconomieteversterken(cultuur,uitgaan,winkelen;metnameinhetcentrum)ofnieuwevormenvanhoogwaardige,innovatievemaakindustrieaantetrekken(bijvoorbeeld‘rapidmanufacturing’).

Debeschikbaarheidvanvoldoende ruimte voor bedrijvigheidisessentieelomdebenodigdegroeitekunnenfaciliteren.Juistindetoekomstkomtdezevoorwaardesteedsmeeronderdruktestaan.Bijinbreidingdreigtverdringing.

De‘SER-ladder’biedteengoedstappenplanomhiermeeomtegaan.Voordevraagnaarruimtewordteerstdebestaanderuimtebenut(bijvoorbeelddoorinbreidingenefficiënterruim-tegebruik)envervolgenskunnennieuweterreinenwordenge-realiseerdomindeoverblijvenderuimtebehoeftetevoorzien:•Bestaandewerklocatiesmoetenwordengekoesterd,onderanderedoorgoedbeheer.Ofdoor thematiseringvan(eendeelvande)werklocatiesomzeextrageschikttemakenvoorbepaaldedoelgroepen.Ditkunnenookdelenzijnvanbestaandeterreinenofterreinendienoginuitgiftekomen,zoalshetnoordelijkedeelvanDeWiekenwaarwijadviserenomruimerebestemmingsmogelijkhedentoetestaan(ditdeelisnualleenbedoeldvoorbedrijvenmeteenzwaremilieucategorie)endaarbijdemogelijkhedenvoorinnova-tievelogistiekteonderzoeken.•Verdermoetoptermijn(bij‘maturiteit’)terugganginwerk-gelegenheidwordenvoorkomen.Hetishierbijvanbelangdateenbestaandterreintijdig wordt geherstructureerd,datervoldoendeflexibiliteitindebestemmingsplannenisendatdemogelijkhedenvoorintensiefruimtegebruikwordenbenut.Dezeproblematiekspeeltvooralopdebedrijventer-reinenDeHoef,CalveenenDeBrand.Isseltisinmiddelsgrotendeelsgeherstructureerd,daarisdewerkgelegenheiddelaatstejarenweertoegenomen.•Bijtransformatievanbedrijventerreinnaareenanderefunctiedientelderscompenserende ruimteaanwezigtezijn.InAmersfoortistransformatieactueelvoordeKopvanIsselt.Wijadviserendathierwordtgetransformeerdnaarwerkenenwonen,ofdatandersopzijnminstelderscompensatievanverliesaanbanenplaatsvindt.

•Hetoptermijnaanleggenvannieuweterreinenblijftnodig.ZoishetvoordeeconomischetoekomstvanAmersfoortvangrootbelangdatinVathorstWestookeenbedrijventerreinwordtontwikkeld.Doordatdevisie-enplanvormingnogmaarnetisgestart,ligthiertevenseenkansomhiereenduurzaamterreinvolgensdenieuwsteinrichtingsprincipesterealiseren.Inditverbandwijzenwijopbijvoorbeeldde‘werklandschappen’enhet‘cradle-to-cradle’principe.Wijbevelenaandatdegemeente,inafstemmingmetderegio,eenintegraal actieplan voor de kantoren- en bedrijventerrei-nen maaktwaarinbovenstaandeadviezenwordenverwerkt.

Naastdekantoren-enbedrijventerreinenzijnookhetcentrumendewijkenbelangrijkeplekkenwaarbanengroeikanont-staan.Meerfunctiemenging en kleinschalige werklocaties,zoalsbijvoorbeeldOliemolenkwartierenWagenwerkplaats,zijnindestadvantoenemendbelang.Ookbevelenwijaanomindewijken,enookopdebedrijventerreinen,specifiekaandachtvoorZZP-ers(zelfstandigenzonderpersoneel),startendeondernemersensnellegroeierstehebben,bijvoor-beelddooreen ZZP-wijk te realiserenmetallebijbehorendevoorzieningen.

Stimuleren vestigingsklimaatOmdeeconomischeopgavenrichting2030tekunnenreali-serenishetvanbelangdatdegemeente,vanambtenarijtotpolitiek,inbredezinhetvestigingsklimaatstimuleert.Daarondervaltookeenactieve, stimulerende en dienstverle-nende gemeentelijke organisatie.Veleactorenhebbenhiereenrol:ondernemers,onderwijs-enkennisinstellingen,interme-diaireorganisaties,bedrijvenkringen,andereoverhedenendergelijke.Goede dienstverlening en accountmanagementrichtingbedrijvenisvanbelang.Wijadviserendaarbijbijvoorbeelddatinhetcollegeiederebestuurderdevasteaccountmanagervooreenofmeerderegrotebedrijvenwordt.Ookgoedeoverlegstructurenensamenwerkingsverbandendragenbijaaneengoedvestigingsklimaat.Verderisbijvoorbeeldcitymarketingeeninstrumentomdepotentievandestadpositiefuittedragenendebekendheidverdertevergroten.Eenproactieveinzetmetveelsamenwerkingencontactenmetderdenvereisttotslotvoldoende capaciteit indegemeentelijkeorganisatie.Erismenskrachtnodigenbudgetomprojectenterealiseren.

Ondanksdesinds2001ingezettenegatievetrend,heeftAmersfoortnogsteedseengezondeuitgangspositie.Degroeiuithetverledenheefteenkansrijkeeconomischebasisgecreëerddiedestadverderuitkanbouwen.ZoheeftAmersfoorteenschonediensteneconomieenveelMKBenZZP’ers.Debevolkingisjongenhoogopgeleid.Doordebevol-kingsgroeiendetoenamevandearbeidsparticipatieontstaatindekomendejarennogeengrotebehoefteaannieuwebanen.Destadligtbovendienineeneconomischsterkeregio.Maardezekansenmoetenwelactiefbenutworden,economi-schegroeiisgeenautomatisme.Alleenalsdegemeentemethaarpartnersdeeconomischerandvoorwaardenversterkt,blijftdestadvitaalenaantrekkelijkvoorinwonersenonder-nemers.


Amersfoort: een goede menging van ‘rood’ & ‘groen’ Een vitale stad in een complete regio | 11

1.1 Economie voor inwoners en ondernemersDenkendaanAmersfoortin2030,zienweeenvitalestadineencompleteregio.Eenduurzame,innovatieveendynamischestad.Eenstadwaarinwonersmetplezierwonen,werkenenrecreëren.Waarondernemerszichthuisenwelkomvoelen.Eenstadverwevenmetderegioenwaarnatuurenlandschapbijdestadhoren.Stadenregiozienwijalséénenonlos-makelijkmetelkaarverbonden.Eenregiowaarderelatietus-senpeople,planetenprofitoptimaalis.EenregiowaarinAmersfoorteensterkecentrumfunctievervultmeteenruisend,stedelijkcentrumenaantrekkelijkewijkenomintewonenenwerken.DeomringendegemeentenprofiterenmeevandestedelijkedynamiekvanAmersfoortencompleterenophunbeurtdekrachtvandestad.Stadenregiovormeneenaantrekkelijkemixomtewonen,werken,onder-nemenenrecreëren.

Onmisbaar voor een vitale stadEenbloeiendeeconomieiseenonmisbarevoorwaardevooreenvitalestad.Eenstadwaardeeconomischedynamiekverdwijnt,verliestuiteindelijkhaaraantrekkelijkheidvoorinwonersenondernemers.WijvindendanookdatAmersfoorthaareconomischedynamieknuenindetoekomstmoetvasthouden.IedereeninAmersfoortmoetdekanskrijgenommeetedoenindestad,ommeetedoenindemaatschappijeneenbijdrageteleverenaanhetsociaaleconomischeklimaat.

AlleondernemersmoetenkunnenondernemenenalleAmersfoortersmoetenkansmakenopeenbaan.Eenvitaleeconomieiseenvoorwaardevoorvoldoendeenpassendebanen.Werkenbetekentmeedoen,participeren,integrerenenzelfredzaamzijn.WewillendatinAmersfoortzoveelmogelijkmensen,jongenoud,hoog-enlaagopgeleid,actiefzijnindemaatschappijenzodoendeeenbijdrageleverenaanhetsociaaleconomischeklimaatindestad.

Positieve dynamiekMaareenvitaleeconomiebetekentnogmeer.Eenbloeiendbedrijfsleveniseenbronvanpositievedynamiekindestad.Wijdenkennaastbanenookaandeproductenendienstenvanbedrijvenwaarinwonersbehoefteaanhebben.Enaanbedrij-vendiesamenwerkenmetonderwijsenkennisinstellingenenvoldoendestageplaatsenbieden.Bedrijvendieparticipereninverenigingen,evenementenofgoededoelen.Enbedrijvendieinvesterenindegebouwdeomgeving.Bedrijfsgebouwen,kleinengroot,zijnveelalbeeldbepalendeplekkenindestad.

Denkaandearchitectuurvandekantoorgebouweninhetcentrum,degevelsvanwinkelpandenofdekapsalonopdehoekvandestraatineenwoonwijk.Enookaanbedrijvendieinvestereninduurzaamenintensiefruimtegebruik.BedrijvendieeraanbijdragendatAmersfoortookindetoekomstdemeestgroenestadvanEuropais.Amersfoortisgebaatbijgezondebedrijvendiewilleninvestereninhunimagoenzoeenpositievebijdrageleverenaandekwaliteitvanhetwoon-enleefklimaat.

1.2 Recente ontwikkeling: Amersfoortse economie hapert sinds 2001

IsAmersfoortgoedopweg?Hetantwoordis:nee.Inditrapporttonenweaandatdeeconomiesinds2001hapert.Indeeerstejarenna2001wasdeverwachtingdatdeAmersfoortseeconomieweerzouoplevenalsdeconjunctuurverbeterde.Nuwedesamenhangzienvaneenaantalfactorenwordtduidelijkdatdenegatievetrendnognietisomgebogen.Alsdezetrenddoorzet,verliestdestadoptermijnhaarvitali-teitenwordtdaarmeeeenminderaantrekkelijkestadomintewonenoftewerken.Erdreigteengrotetrendbreukmethetverleden.Amersfoortishardgegroeidsindsdejarentachtigendestadheeftzichgoedontwikkeld,zowelquawonenalswerken.Debalansdreigtnuverstoordteraken.Wijconstaterendatditbesefnogonvoldoendeisdoorgedrongeninhetgemeentelijkbeleid.Ditbaartonszorgenvoordelangetermijn.Temeeromdatdevooruitzichtenopkortetermijnnietgunstigzijn.HetCPBheeftindecember2008voorspelddatin2009deNederlandseeconomie0,75%zalkrimpen,degrootstekrimpsindsdejarentachtig.Dewerkloosheidzalin2010zijntoegenomennaar6,5%.

‘It’stheeconomy,stupid.’DezeslogandomineerdenietalleenindejarennegentigdeverkiezingenindeVerenigdeStatenmaarookdieinhetnajaarvan2008.BarackObamahadvolgensdemeerderheidvandekiezershetbesteantwoordopdefinanciëlecrisisendeslechteeconomischevooruitzich-ten.VolgensObamamoetenwehetvooralzoekenindingenandersdoen(‘Change,Yeswecan’).ZijnboodschapheeftookbetekenisvoorNederlandenAmersfoort.Inplaatsvandetegenstellingentusseneconomieenecologie,tussenwelzijnenwelvaartentussenbevolkingsgroeienmilieudruk,moetmenmeergaandenkenaanhetmetelkaarverbindenvanheteconomisch,socialeenecologischekapitaaldatineenstadofregiobestaat.Daarinligtdewerkelijkeopgaveomtekomentoteenduurzamesamenleving.AmersfoortkanopditvlakeenvoorhoederolgaanspeleninNederland.

HetCPBvoorspelteenkrimpendeeconomie.OokdeAmersfoortse‘Joetheplumbers’zullenhiermeetemakenkrijgen.SommigeAmersfoorterszullenwerkloosworden.Me-nigeenzalzichmeerzorgengaanmakenoverdehypotheek,deanderoverhetkunnenbetalenvandedagelijkseboodschap-pen.EendeelvandeAmersfoortseondernemerszalmen-sen,metwiezesomsjarenhebbensamengewerkt,moetenontslaan.Andereondernemerszullenhunomzetziendalen,investeringenmoetenuitstellenofuiteindelijkhetbedrijfmoe-tensluiten.Eneendeelvandeverenigingen,cultureleinstellin-genenevenementenorganisatieszalbijvoorbeeldsponsoringofanderesteundoorbedrijvenzienafnemen.Ditzijndezorgenvoormorgen.Zorgendievragenomeenkrachtigeconomischbeleidinhetlichtvandegewensteduurzameontwikkeling.Derolvandeoverheidindemarkt-economieneemttoe.Volgenssommigentijdelijk,volgensanderenookoplangetermijn.Zolijktdeoverheidnietalleenonontbeerlijkomhetvertrouwenindeeconomieteherstellen,

1. Amersfoort in 2030


maarookbijhetbewerkstelligenvanveranderingenindeeconomie.Ditzijnkwestiesdieinhoofdzaakspelenopinter-nationaalennationaalbeleidsniveau,maarookoplokaalniveaumagverwachtwordendatdeoverheid‘eenduitinhetzakjedoet’.Hetgaatindeeconomieimmersomdebestaans-zekerheidenwelvaartvanmensen,endusomdeinwonersvanAmersfoort.Onzehorizonis2030,waarbijwemeteenopmer-kendatdeurgentieomtehandelenalvandaagaanwezigis.Economischeontwikkelingisgeenautomatisme,hetkomtnietvanzelfgoed.Sterkernog,degemeenteenhaarpartnersmoetenhardaandeeconomischerandvoorwaardenwerken.

1.3 De economische opgaven richting 2030AlsAmersfoortdenegatievetrendwilombuigenenin2030dievitalestadineencompleteregiowilzijn,danisbehoudvaneconomischedynamiekbelangrijk.DeeconomischeontwikkelingvanAmersfoortmoetdaarbijaansluitenopdekarakteristiekenvandestadenhaarinwoners.Demenselijkemaatmoetleidendzijnindetoekomstambitie.Hetgaatomdemensen.Economischegroeiisgeendoelopzich,hetalgeheleleefklimaatstaatvoorop,vooraldegroeivandewerkgelegen-heid.Enderuimtelijkeontwikkelingvandestadzalverande-

renvanuitbreidingnaarinbreiding.Destedelijkeruimtekanslimmerbenutworden.Destadisnietvol,maarplanningeninrichtingmoetenvernieuwender.Ditsteltdegemeentevoornieuwevraagstukkenomdestadsociaal,economischenruim-telijkaantrekkelijktehouden.Wijwillenbenadrukkendatdegemeentedeeconomienietinhaareentjekanmaken.Zijheeftteneerstegeeninvloedopde(inter)nationaleconjunctuur.Tentweedemoetendeinwonersenondernemerszorgenvoorheteconomischsucces.Tenderdeheeftdegemeentedeinzetvanpartnersnodig.Delokaleoverheidheeftweldeverantwoordelijkheidombinnenhaarvermogendejuisterandvoorwaardentecreërenzodatvoordeinwonersenondernemersdeomstandighedenoptimaalzijn.Wijziendriecentraleopgavendiedekapstokvooronsadviesaandegemeentevormen.

1. Meer regionale samenhangAmersfoortisnauwverwevenmetdeomringendegemeenten.DegrootstekrachtvanderegioAmersfoortisdemixvanstedelijkheidenlandelijkheid.Denetwerkeconomiezalzichalleenmaarsterkermanifesterenwaardoorhetregionaleschaalniveaunogbelangrijkerwordt.

Verstedelijking brengt dynamiek

Een vitalwe stad in een complete regio | 13

Eeneerstecentraleopgaveishetvergrotenvanderegionalesamenhang.DitsluitaanbijdestellingindetoekomstvisieGA2030‘wonen in Parkstad Eemland’.TotderegioAmersfoortbehorenwatonsbetreftdeEemlandgemeentenenNijkerk,maarookBarneveldzienwealseennatuurlijkepartner.Hetisbelangrijkdatinderegiohetwerkendichtbijhetwonenisgelegen.Dearbeidsmarktfunctioneertimmersvooralregionaal.Voldoendebaneninderegiobetekentookdathetregiooverschrijdendwoon-werkverkeerverminderd.Slimmeoplossingenmetderegiozijnnodigomvoldoenderuimtevoorbedrijvigheidtehouden.

2. Balans wonen en werkenInGA2030heeftdegemeenteraadmetdestelling‘geen werk-loze te vinden’ookaangegevendater,vrijvertaald,indestadvoldoendeenpassendebanenmoetenzijn.Metdegemeen-teraadvindenwijdebeschikbaarheidvanbanenessentieelvoordetoekomstvandestad.VoorAmersfoort(enderegio)zijndaarbijdriezakenvanbelang.Amersfoortheefteenjonge,groeiendebevolking.Ookvoorhenzullenerbanenmoetenzijn.Indetweedeplaatszaldenationaleoverheidstimulerendatmeermensengaanwerken.OokbijAmersfoortersdienunognietwerkenleidtdittoteenadditionelebehoefteaanbanen.Entenderdewillenmensendichterbijhuiswerken,hetliefstindeeigenstadofregio.Zodatzorgtakenbetergecombineerdkunnenwordenmetwerk.Enomdatwerkensteedsmeerhetwonenvolgt.Hetbehoorttotdeverantwoor-delijkheidvandelokaleoverheiddejuisterandvoorwaardentecreërenzodatdewerkbehoeftevandezemensenzogoedmogelijkwordtvervuld.

3. Duurzame economische ontwikkelingInGA2030heeftdegemeenteraadvanAmersfoortoverderichtingvandeeconomischeontwikkelingeenduidelijkeuitspraakgedaandiewijomarmen:‘economische groei moet groen, moet duurzaam zijn’.Debestemogelijkhedenomdezederdecentraleopgaveterealiserenzienwijinhetverderversterkenvandekennis-endiensteneconomie.Zogenereertbijvoorbeelddekennis-endiensteneconomiedeminsteCO2emissies.Ditbetekentinzettenopeenschone,innovatieveeconomie.Amersfoortheeftdaarinaleensterkprofielenkanditverderuitbouwen.Hetarbeidsintensievekaraktervaneendiensteneconomiepastbijdeinbreidingsopgaverichting2030.EnhettypewerkgelegenheidpastgoedbijdekenmerkenvandeAmersfoortseberoepsbevolking.

Voorwaarden: stedelijkheid en landelijkheidWijvindeneenkwalitatiefhoogwaardigvestigingsklimaatinderuimstezineenessentiëlevoorwaardeomdezedrieambitieswaartemaken.Datbetekenteenstadmetvoldoendeenpassenderuimtevoorbedrijvigheidenoptimalebereikbaar-heid.Eenstadwaarinhechtenetwerkenvoorsamenwerkingenkennisuitwisselingbestaantussenondernemers,overheidenonderwijs-enkennisinstellingen.Eneenstadwaarinhetprettigwonenisenervoorbedrijveneengoedeberoeps-bevolkingis.Juistinstedenmeteengoedwoonklimaatbloeit

decreatievekenniseconomievolop.Zulkestedenzijnweerdetrekpaardenvandeeconomie.Dealgeheleaantrekkelijkheidvandestadwordtvergrootalsdevoorzieningendaaromheenookgoedzijn.Eenhoogwaardigniveauvanonderwijsvoor-zieningen,goedezorgvoorzieningeneneenaantrekkelijkcultu-reelenculinairaanbod.Engroeneleefruimteindestadendenabijheidvannatuurenlandschapinderegio.Kortomeenstadmet‘best of both worlds’: stedelijkheid en landelijkheid.


2.1 Terugblik: de toekomst is al begonnenZoalselkeautomobilistweetmoetjeomvooruittekomeneerstindeachteruitspiegelkijken.Eenadviesoverdetoekomstisgeenvrijevingeroefening,maarbouwtvoortoplijnenuithetverledenendesituatievannu.Daarbijkijkenwenietalleennaardefeitelijkegebeurtenissenentrends,maarookdedenkbeeldenuithetverledennemenwemeeinhetdenkenoverdeeconomischevisietot2030.Sommigevraagstukkenzijnimmersvanalletijden,anderemeertijdgebonden,maarvindenaltijdhunoorspronginhetverleden.

Groeistad: stedelijke ontwikkelingIndejarentachtigkreegAmersfoortvanhetRijkdestatusvanGroeistad.Deaantrekkelijke,gemoedelijkeprovinciestadkreegeenforsetaakstelling,onderanderehetbouwenvan15.000nieuwewoningen.ZowerddestadaanderanduitgebreidmetdewijkenSchothorstenZielhorst,laterdearchitectuurwijkKattenbroekeneindjarennegentigdeduurzamewijkNieuwland.Ennietalleenaandebuitenkant,maarookindestadmoestblijvendwordengeïnvesteerdindekwaliteit.HetCentraalStadsgebied(CSG)isingrijpendveranderdenookindewijkenzijndiversenieuw-ofherbouwprojectengerealiseerd.OokdebedrijventerreinenDeHoef,CalveenenDeBrandwerdensindsdienontwikkeld.Uitgangspuntvanhetgroeibeleidwasdatwonenenwerkenontwikkeldzoudenworden,meteenaccentophetwerken.

Stadsperspectief 2015: doorzetten van groeiInhetStadsperspectief2015,opgesteldin1999,werdeentussenbalansgemaakt.Amersfoortwaseengrotestadgeworden.Hetinwonertalwasforsgegroeidendewerk-gelegenheidwasrelatiefnoghardergegroeid.Ookdemorfo-logievandestadwasingrijpendgewijzigddoordekomstvannieuwewijkenaanderandenvandestadenvanhoogbouwinhetCentraalStadsgebied.

MetVathorst,DeWiekenenhetCentraalStadsgebiednogvolopinuitvoering,wasdestadronddeeeuwwisselingnoglangnietaf.Erwerdingezetop:•hetverderversterkenvanhetaantrekkelijkewoonklimaat•dekennis-endiensteneconomie(onderandereICT)•debindingvanhogeronderwijsaandestad(KennisSatellietAmersfoort)•hetverrijkenvanhetcultureleenuitgaansaanbod.

Maarerwasmeerveranderd.Destadhadookgroeipijn:zozochthetStadsperspectief2015antwoordenvoordeafnemendebereik-baarheid,deverouderingvanbuurten,deafnemendeveiligheidendetoenamevanmensendieomuiteenlopenderedenensociaal,economischen/ofmaatschappelijknietmeekwamen.

DeambitieomkansentebenuttenenproblementebestrijdenwerdookinhetStadsperspectief2015vertaaldnaarhetverderontwikkelenvanwonenenwerken.Tot2015zouhetinwoner-talverdertoenemenvan125.000naar155.000(+24%)endewerkgelegenheidvan57.000naar82.000(+44%).Procentueel

werddussterkeringezetopeconomischeontwikkelingdanwoningbouwontwikkeling.DitkwamvoortuitdeeconomischevoorspoedvandejarennegentigenhetuitstekendeAmers-foortsevestigingsklimaat.Veelwerkgelegenheidzoumoetenontstaanopbedrijventerreinen(DeBirkt-Isselt,DeWiekenenBedrijvenparkVathorst),opkantorenlocaties(vooralCSGenVathorst-Podium)eninvoorzieningencentra(vooralhetEemkwartierenwinkelcentrumVathorst).

2.2 Amersfoort anno 2008: inwoners: +60%, arbeidsplaatsen: +120%

Hetaantalbanenissindsdejarentachtigtweekeerzohardgegroeidalshetaantalinwoners.In1985teldedestad88.000inwoners,anno2008isditaantalgegroeidnaarruim140.000.Ditiseenstijgingvan60%.Destadteldein1985ruim31.000arbeidsplaatsenenheefternubijna68.000,eenstijgingvan120%. Van typische woonstad is Amersfoort veranderd in een woon- en werkstad.

DehuidigebalanstussenwonenenwerkenkomtmedetotuitdrukkingineenvergelijkendestudieonderallegemeenteninNederlandindeAtlasvoorGemeenten.Onderstaandetabeltoonteenselectievanderanglijstdiein2008isopgesteldvoordesociaaleconomischeindexenvoordefactorwoonaantrekke-lijkheid.OpbeideindicatorenstaatAmersfoortindetoptienvandevijftiggrootstestedeninNederland.InteressantisbovendiendatdestaddaarmeeeenhogerepositieinneemtdananderestedendieindejarentachtigdestatusGroeistadkregen.

Tabel 1:Ranglijst steden

Sociaal-Economisch Woonklimaat

Amersfoort 3e plaats 7e plaats

Groeisteden:

Breda 7eplaats 29eplaats

Zwolle 9eplaats 10eplaats

Groningen 27eplaats 19eplaats

Helmond 47eplaats 39eplaats

Enkele andere grote steden met een historische kern en/of groene omgeving:

Utrecht 5eplaats 2eplaats

DenBosch 13eplaats 4eplaats

Apeldoorn 13eplaats 34eplaats

Haarlem 17eplaats 3eplaats

Bron: Atlas voor Gemeenten 2008

NaderebeschouwingleertdatAmersfoortvooraldoorhethogeaandeelgroeisectoren(financiëleenzakelijkedien-sten),hetrelatieflageaandeelwerklozenenhetgeringeaantalarbeidsongeschiktenopdederdeplaatsstaatqua

2. Structuur en Dynamiek


Tabel2toontdeopbouwvandeAmersfoortseeconomieinsecto-reninvergelijkingmetNederland.ZoisteziendatinAmersfoort6%vanwerkgelegenheiduitdeindustriekomt,tegenover12%landelijk.Bijzakelijkeenfinanciëledienstenishetbeeldandersom:inAmersfoortwerkt28%indezesectortegenoverlandelijk18%.

Tabel 2: Opbouw economie Amersfoort en Nederland naar aantal werkzame personen 2007

Sector Amersfoort Nederland

Landbouw 0% 3%

Industrie 6% 12%

Bouwnijverheid 5% 6%

Handel+Horeca 21% 22%

Vervoer/communicatie 6% 6%

Zakelijke+financiëlediensten 28% 18%

Overheid 5% 6%

Onderwijs+Gezondheids-zorg+Overig 28% 26%

TOTAAL 100% 100%

Bron: Gemeente Amersfoort 2008, afdeling Onderzoek & Statistiek

sociaaleconomischeindex.WatbetrefthetaantalbanenindegemeentealspercentagevandeberoepsbevolkingscoortAmersfoortechterveelminder.DewoonaantrekkelijkheidvanAmersfoortwordtvolgensdeAtlasvoorGemeentenvooralbepaalddoordenabijheidvannatuurendegoedeexternebereikbaarheidvanbanen.ZonderdezetweefactorenstaatAmersfoortveellager.DekwaliteitenvanAmersfoortbevindenzichdusvooralbuitendestadzelf.Datmaaktdestadkwets-baarvoorbijvoorbeelddefileproblematiek.

InteressantisverderdatAmersfoortweliswaareenrelatiefgrotecreatieveklasseherbergt,maardathetlokalecultureleaanbod,evenalsoverigenshetculinaireaanbod,achterblijftbijtalvanandereNederlandsesteden.OokvoordecreatieveklasseisAmersfoortindeeersteplaatseenwoonstad.

2.3 Kenmerken Amersfoortse economieDezeparagraafisdeelsgebaseerdopcijfermateriaalenberekeningenuitdeEconomischeMonitor2008(gemeenteAmersfoort,afdelingO&S).

Schone diensteneconomieAmersfoortheefteensterkenadrukopdienstverlening.Groteindustriëlecomplexenzijnernauwelijks.GeziendezeopbouwvandeeconomieisAmersfoorttekwalificerenalseen‘schonediensteneconomie’.

Amersfoort in ontwikkeling


DeverschuivingenindeopbouwvandeAmersfoortseeco-nomieindelaatste10jaarwijkenafvandieinNederlandalsgeheel.Inonderstaandetabelzijndebelangrijksteverschillenweergegeven(relatiefkleinesectoreninAmersfoortzijnweg-gelaten).

Tabel 3: Relatieve verandering arbeidsplaatsen* per sector 1998-2007 (selectie)

Sector

Absolute groei

Amersfoort

Procentuele groei

Amersfoort

Procentuele groei

Nederland

Industrie -379 -7% -12%

Handel 3344 32% 9%

Financiëlediensten 3624 173% 7%

Zakelijkediensten 4356 35% 34%

Overheid -465 -11% 7%

Zorg 2548 26% 35%

TOTAAL 17.162 28% 12%

Bron: Economische Monitor 2008; Gemeente Amersfoort, afdeling Onderzoek&Statistiek

* Om te kunnen vergelijken met Nederland is hier gebruik gemaakt van alle arbeidsplaatsen: naast de banen van 12 uur of meer per week ook de banen van minder dan 12 uur per week zoals uitzendbanen. In de rest van het rapport gaat het om banen van 12 uur of meer per week, tenzij anders vermeld.

Indeeersteplaatsvaltopdatsinds1998detotalewerkgele-genheidinAmersfoortmet28%veelharderisgegroeiddaninNederlandalsgeheel(12%).Eenprestatieomtrotsoptezijn.Vandedrie grootste sectoreninAmersfoort(zakelijke diensten, handel en zorg)valtopdatdehandel(groothandel,detail-handel,reparatie)harderisgestegendanlandelijk,dezorgminderhardisgestegenendatdegroeivandezakelijkedien-stenongeveergelijkisaandelandelijkegroei.Opmerkelijkisdegrote groei van de fi nanciële instellingen,inabsoluteaantallennadezakelijkedienstendegrootstegroeiersinds1998.

Vandetweegrootste(relatieve)dalersvaltopdathetaantalarbeidsplaatsenindeoverheidmet11%isgedaaldterwijlhetlandelijkmet7%isgestegen.DeontwikkelingindeindustrieinAmersfoortismet-7%eenkleineredalingdanlandelijk(-12%).Inabsoluteaantallenisdeafnameoverigensgering.

Indejarennegentigheeftvooraldedienstensectordeecono-mievanAmersfoortenormaangejaagd,vooraldefinanciëledienstenenICT.LandelijkheeftAmersfoortruim10%vanallebanenindeICTsector.Datisde3eplaatsopderanglijstvande50grootstegemeenten.DezeeconomischegroeiheeftookeenflinkeimpulsaanhetMBKgegeven.Hetonderzoek‘Toplocaties2007’vanBureauLouter(inElsevier)geeftAmersfoortweeralsbelangrijke‘distributieregio’.Amersfoortis4eopderanglijstvankennisintensiteitbijdistributieactiviteiten.Dithoudtindaterrelatiefveelkenniswerkerszijnindezesectorenhetopleidingsniveaurelatiefhoog.AmersfoortwordtdaarinvoorafgegaandoorHaarlemmermeer(1e),Amstelveen(2e)enAmsterdam(3e).

Deconclusieisduidelijk.IndejarennegentigheeftvooraldedienstensectordeeconomievanAmersfoortenormaan-gejaagd,vooraldefinanciëledienstenenICT.Amersfoortisgegroeidvaneenprovinciestadnaareenstadvanformaat.

Kwalitatieve balans wonen en werkenDeruimevertegenwoordigingvan(kennisintensieve)dienstverlenersmaaktdestadeconomischaantrekkelijk.VooralbedrijvenuitstadsgewestUtrechtenhetWestenvandeRandstadzijnsindsdejarennegentignaarAmersfoortverhuisd.Decentraleligging,debeschikbareruimtevoorbedrijvigheid,derelatiefgoedebereikbaarheidendeaantrek-kelijke,veelzijdigewoon-enleefomgevingheeftveelhogeropgeleidennaardestadgetrokken.

Daarmeeisookkwalitatiefsprakevaneenbalanstussenwonenenwerken:degrotebeschikbaarheidvanhoogopgeleidpersoneelisaantrekkelijkvoorkennisintensieve,dienstverle-nendebedrijvigheid.

Daarnaastbiedteendiensteneconomieeenbreedspectrumaantypenwerkgelegenheid,bijvoorbeeldadministratievediensten(hoofdkantoren),adviesdiensten,financiëlediensten,schoon-maakdiensten,cateringdiensten,beveiligings-enreceptiedien-sten.Hetbetreftzowelhooggeschooldealslaaggeschooldewerkgelegenheid.ZowelaandebovenkantalsaandeonderkantvandearbeidsmarktisdearbeidsparticipatieinAmersfoorthoog.InAmersfoortschommeltdearbeidsparticipatiealjarenrondde70%(op1januari200871,7%).Hetlandelijkgemiddeldeschom-melttussende60%en65%.DeregioEemlandheeftmet76%zelfsdehoogsteregionalearbeidsparticipatievanNederland.

DewerkloosheidschommeltdelaatstejarenrondofnetonderhetNederlandsegemiddelde:in2007wasdewerkloosheidinAmersfoort3,9%tegenover4,2%landelijk.Ditiseentrend-breuk:daarvoorwasdeAmersfoortsewerkloosheidsignificantlagerdangemiddeld.Overigensverschilthetbeeldpercate-gorie.HetrelatieveaandeelbijstandsgerechtigdenisnogaltijdlagerdaninNederland.EenverklaringkanliggenindeactievegemeentelijkeuitvoeringvandeWetWerkenBijstand.

MKB-stad met veel ZZP-ersAmersfoortiseenMKB-stad.Ongeveerde helft van de bedrijven is een eenmansbedrijf of ZZP-er(zelfstandigezonderpersoneel)enmeerdantweederdeheeftminderdantienarbeidsplaatsen.Slechts1%vandebedrijvenheefthonderdofmeerarbeids-plaatsen.


variatievanhetMKBzorgtervoordatanderebedrijveneenruimekeuzehebbenomvandedienstenvanhetMKBgebruiktemaken.BovendienopereerthetMKBopdecompetitievemarkt,watweerbevorderlijkisvoorhogeproductiviteitenveelinnovatie.HetMKBisooksterklokaalgebonden.Denkaandetailhandel,aannemersbedrijven,kappersofmakelaarskantoren.DaarnaastzijnMKB’ersdoordekleinereomvangalsorganisatieveelflexibeleromzichaantepassenaannieuweomstandigheden.DituitzichookineenhogeinnovatievanuithetMKB.DaarnaastzijngrotebedrijvenbelangrijkomdatzeeenmagneetfunctievoorhetMKBhebbenenzeveelwerkgelegenheidbieden,maarhunbindingaandestadisminder(‘foot-loose’).

Diversiteit aan werkgebiedenAmersfoortkenteengrotediversiteitaanvestigingsmilieus:hoogwaardigekantorenlocaties,traditionelebedrijventerreinen,kantoorvilla’s,centrumlocaties,winkelcentraenkleinschaligewerklocaties.InonderstaandekaartvanAmersfoortstaandeverschillendevestigingsmilieus.

Tabel 4: Verdeling van Amersfoortse bedrijven naar omvang

Aantal arbeidsplaatsen

1 47%

2-4 18%

5-9 7%

10-24 6%

25-49 3%

50-99 2%

100+ 1%

Onbekend 17%

TOTAAL 100%


HetMKBishetfundamentonderdelokaleeconomie.HetMKBisdebanenmotorvandeeconomie.Deverscheidenheiden

Figuur 1: Werkgebieden in Amersfoort


Tabel 5: Aantal vestigingen en arbeidsplaatsen per werkgebied

Vestigingen2007

Arbeidsplaatsen12 uur of meer per week 2007

Gemiddelde omvang (banen per vestiging)

Aandeel arbeidsplaatsen

2004

Aandeel arbeidsplaatsen

2007*

CentraalStadsgebied 846 15.876 19 23% 23%

Binnenstad 658 2519 4 4% 4%

DeHoef 372 10.038 27 15% 13%

Isselt 536 7388 14 10% 11%

Calveen 260 3.205 12 5% 4%

DeBrand 13 1.490 115 2% 2%

DeWieken 63 536 9 1% 1%

BedrijvenparkVathorst 14 452 32 0% 1%

VathorstPodium** 2 20 10 0% 0%

Elders 4.221 26.193 6 40% 41%

TOTAAL** 8.296 67.567 8 100% 100%

Bron: Economische Monitor 2008, gemeente Amersfoort, afdeling O&S* Een deel van CSG en Isselt overlapt. Het totaal wijkt dus af van de optelsom van de genoemde gebieden in de tabel. ** Deze cijfers zijn van het PAR van 1 april 2007. Hierin is de werkgelegenheid van Stater, inmiddels gevestigd op Podium, niet meegeteld.

Hetcentrum(CSGenbinnenstad)endebedrijventerreinenherbergensamenongeveer60%vanhettotaalaantalarbeidsplaatsen.Met15.876arbeidsplaatsenisdemeestewerkgelegenheidinhetCSG,gevolgddoorDeHoef(10.038)enIsselt(7.238).Ongeveer40%vandewerkgelegenheidiseldersgelegenindewijkenofaanderandenvandestadzoalsindeomgevingvandeStichtseRotonde.Dezeverhoudingverschuiftalsgevolgvaninbreiding.

OokhierblijktdeMKB-structuurvandestadmeteengemiddeldebedrijfsomvangvan8arbeidsplaatsenpervestiging.VooralindebinnenstadenindewijkenzijnveelkleinebedrijvenenZZP’ersgevestigd.DeHoefenvooralDeBrandkennendiversegrotebedrijven(100ofmeerarbeid-plaatsen)waardoorhierdegemiddeldebedrijfsomvangrelatiefhoogis.BedrijvenparkVathorstisnetalsDeWiekenenPodiumnogvolopinontwikkelingwaardooraandecijfersopdezelocatiesnoggeenconclusieskunnenwordenverbonden.

Onderstaandetabeltoontdeverdelingvandebedrijvigheidnaarwerkgebieden.

Tabel 6: Ontwikkeling grootste werklocaties

Aantal arbeidsplaatsen

2007

Nominale groei arbeidsplaatsen

2004 - 2007

Groei arbeidsplaatsen

1998 – 2007

Groei arbeidsplaatsen

2004-2007CentraalStadsgebied 17820 768 22% 5%

DeHoef 10354 -462 22% -4%

Isselt 8166 940 3% 15%

Calveen 3425 -304 190% -8%

DeBrand 1523 -150 12% -9%

DeWieken 616 229 89% 59%

TOTAAL 41.745 972 22%* 2%

Bron: Economische Monitor 2008, gemeente Amersfoort, afdeling O&S


Deverschillendewerklocatieshebbensteedsmeerhuneigenprofielenkarakter.Indebijlageiseenbeschrijvingperwerk-locatieopgenomen.Hetvaltopdathetruimtegebruikopdewerklocatiesvarieertvangemiddeld38arbeidsplaatsenperhectareopDeIsselttot176arbeidsplaatsenopDeHoef.

Daarnaastvaltopdatdeinbreiding al zichtbaarisindetoe-namevanhetaantalarbeidsplaatsenindewijken,destads-randenelders.Opdiverseplekkenindestadzijndeafgelopen10jaarbijna7000banengecreëerd.Hetaandeelwerkenindewijkneemtdustoe.

Indebijlageiseenbeschrijvingperwerklocatieopgenomen.

Maturiteit en natuurlijk verloopDedynamiekindeverschillendebedrijventerreinenisdeelseennatuurlijkverschijnseldatverbandhoudtmetdelevens-fasevaneenlocatie.Inditverbandgebruikenwijdeterm‘maturiteit’.Indeeerstefasevandelevensloopvaneenterreinstijgtdewerkgelegenheiddoordekomstvannieuwebedrij-ven.Indevolgendefase(alshetterrein‘volwassen’is)staatdewerkgelegenheidonderdrukdoordatdegevestigdebedrijvenviaefficiencymaatregelenmetmindermensenhunproductiekunnendoen.Groeiendebedrijvenzijndaarnaastsnelgeneigdomteverhuizennaaranderelocatieswaarmeerruimteis.

Opdeachtergeblevenlocatieishetvervolgensonzekerhoeveelarbeidsplaatsenhetdantevestigenbedrijfoplevert.Doorverouderingvandeomgevinglijkenpersaldomeer‘laagwaardige’,arbeidsextensievebedrijventerugtekomenende‘hoogwaardige’,arbeidsintensievebedrijvenverhuizennaardenieuwste,modernelocaties.Derelatieflagegrond-prijzenopdeNederlandsegrond-engebouwenmarktzijneenbelangrijkeredenvoordezedynamiek.Hetgevolgisdatzonderingrijpendeherstructureringenvanbestaandeterreinenereenprocesvanverminderdewerkgelegenheidenafnemendekwaliteitvandebedrijfssamenstellingoptreedt.Erisproactiefbeleidnodigomditprocestevoorkomenoftekeren.Indepraktijkzaleraltijdbehoeftezijnaannieuwebedrijfsruimte,ookinAmersfoort.

Motieven voor vestiging en vertrekDeKamervanKoophandelGooi-,Eem-enFlevolandheeftinnovember2008migratieonderzoekgedaannaardemotievenvanAmersfoortsebedrijvenomzichhiertevestigenoftevertrekken.DemeesteverhuizingenvanennaarAmersfoortvindenplaatsbinnendeeigengemeenteenregio.NaarLeusden(11%)vertrokkendemeestebedrijven.BuitendeprovincieUtrechtwaservooralvertreknaarHoevelaken(6%)enAlmere(4%).VandenieuwkomersinAmersfoortkwamendemeestebedrijven(10%)uitLeusden.OpvallendisdaarnaastdatbijdenieuwevestigersAmsterdam(6%)enUtrecht(6%)opdegedeeldetweedeplaatskomen.Ditbeeldsluitaanbijeerderonderzoekuit2004waarinopgrotereschaalderichtingvanverhuizingisonderzocht.ErkwamtoennaarvorendatvooralbedrijvenvanuithetwestenvandeRandstadnaarAmersfoortverhuisden.Devertrekkendebedrijvengingenvooralrichtinghetnoordenenoosten.

Debelangrijksteredenvoorvestigingofvertrekishuisvesting(ruimtegebrekopdeoudelocatie).Bijkleinerebedrijven,vooraleenmansbedrijven,spelenvaakookprivéomstandighedenmee.Dithoudtbijvoorbeeldverbandmetdewensomelderstewonen.Ookhierinwordthetbelangvaneenaantrekkelijkwoon-enleefklimaatzichtbaar.Voorgrotebedrijvenliggenvaakbeslissingenvanhetmoederbedrijftengrondslagaanvestigingofvertrek.

2.4 Regionaal perspectiefHetfunctionerenvandeeconomievanAmersfoortmoetvooralwordengeanalyseerdvanuit(boven)regionaalperspectief.Overhetalgemeenoverschrijdtdeafzetmarktvanhetover-grotedeelvandebedrijvendestadsgrenzen.Meerdandehelfttotdriekwartvandebedrijvenheeftzelfseen(inter)nationaleafzetmarkt.Ookdearbeidsmarktisvooralregionaalgeoriën-teerd.VoorAmersfoortzijntweeregionaleschaalniveausvanbelang:regioAmersfoortendeNoordvleugelvandeRandstad.

1. Regio AmersfoortDitisderegiowaarinAmersfoorteencentrumfunctievervult.HetisgrofweghetgebiedEemland,Nijkerken(mogelijk)Barneveld.ZowelNijkerkalsBarneveldzienwealsnatuurlijkepartnersvanAmersfoort.Vooraldearbeidsmarktisvoordezeregiorelevant.Ongeveer60%vandeAmersfoortersiswerk-zaaminditgebied(inclusiefAmersfoortzelf).Enderegionalebedrijvenzoeken,alszijwillenverhuizen,vooralinditgebiednaarruimte.Deruimtevoorbedrijventerreinendienodigis,kanhierdooropditschaalniveaugespreidworden.Voorkanto-renenvoorzieningengeldtditminder.Debedrijvigheidinkantorenisvaaksterkafhankelijkvandebeschikbaarheidvanvoldoendegekwalificeerdpersoneelendievindenzevooralinstedelijkeconcentraties.Daarnaastisvoorkantorenookdebereikbaarheidperopenbaarvervoerendenabijheidvananderestedelijkefunctiesbelangrijk.Amersfoortbiedtditenismetdegroeistadtaakookforsgegroeidalskantorenstad.Voorzieningentotslotzijnvooralafhankelijkvandenabijheidvanhunklanten.Demeeralledaagsevoorzieningenzijnverspreidoverderegioindedirectenabijheidvandewoningen.VerderisAmersfoorthetregionalekoop-enuitgaanscentrummeteensterkeconcentratievantypischstedelijkevoorzieningen.VoordevrijetijdseconomieisAmersfoortderegionaletrekker.

2. Noordvleugel van de RandstadAmersfoortbehoorttotdeNoordvleugelvandeRandstad.GrofweggaathethierbijomderegioSchiphol–Amsterdam–Haarlem–Noordzeekanaalgebied–Almere–‘tGooi–Amers-foort–Utrecht.Inderijksnota‘PiekenindeDelta–Gebieds-gerichteeconomischeperspectieven’wordtdeNoordvleugelaangemerktalséénvandezeseconomischekerngebieden.DeNoordvleugelissterkin(internationale)dienstenenbehoorttotdevierinnovatievehotspotsvanNederland.Schipholishetkloppendhartendemagneetvoorinternationalebedrijvigheid.DeNoordvleugelalsgeheelkenteengrotediversiteitwaar-doordeafzonderlijkeregio’szichtotopzekerehoogtekunnentoeleggenophuneigensterkepunten.WijzienvierbelangrijkekenmerkendieinderegionalepositioneringvanAmersfoortbinnendeNoordvleugelvanbelangzijn:


•Amersfoortkentrelatiefeensterkevertegenwoordigingvanontwerp-enadviesbureaus,deICT-sector,diversehoofdkantoren,(zorg)verzekeraarsendeopkomstvandecreatieveindustrie.Daarbijiservoordittypebedrijvigheidveelgeschikteruimteindestad.Erisnogeengrote(plan)voorraadvoorkantoren.Inhetcentrumvandestadisnogveelnieuwteontwikkelenruimtebeschikbaar,bijvoorbeeldopdeWagenwerkplaats,Puntenburg,OliemolenkwartierenhettransformatiegebiedKopvanIsselt.Endezetypenbedrijven(ZZP’ersenkleineMKB’ers)latenzichgoedmengenmetanderefunctieszoalswonenenvoorzieningen.•DeregioAmersfoortonderscheidtzichvanandereregio’sindeNoordvleugeldoorhaarbalansvan‘groen’en‘rood’:Amersfoortiseendynamischegroeistadmeteenhistorischebinnenstadenheefteenomgevingmeteengrotelandschap-pelijkekwaliteit.Destadzelfisookgroen.In2007/2008mochtAmersfoortzich‘GroenstestadvanEuropa’noemen.•Onderanderedoorditaantrekkelijkewoon-enleefklimaatheeftookdebevolkingsopbouweenaantalpositievekenmer-kendatbedrijvennaarderegioAmersfoorttrekt.Debevol-kingisbovengemiddeldhoogopgeleid:33%vandepotentiëleberoepsbevolking,terwijlhetlandelijkgemiddelde24%is.Hiermeeverbandhoudthethogeaandeelvandecreatieveklasse:vandewerkendeAmersfoortersbehoort27%totdecreatieveklasse,landelijkde8steplaatsopderanglijstvan50grootstegemeenten.Totdecreatieveklassebehorenonderanderewetenschappers,onderzoekers,innovatieveICT-ers,ingenieurs,architecten,tv-makers,journalisten,musici,vormgevers,schrijversenkunstenaars.Hierbijdientopgemerkttewordendatslechtseendeelvandezemensen,netalsdeoverigeberoepsbevolking,inAmersfoortzelfwerkt.Verderbestaatdebevolkingvoorbijnaeenderdeuitjongeren.Amersfoortis–naAlmere–dejongstestadvanNederland.•TotslotisderegioAmersfoortstrategischgelegen:hetbevindtzichopdeovergangtussenlandsdelenmetverschillendekwaliteiten-depoorttussenhetwestenennoordenenoostenvanNederland.

2.5 Recente ontwikkelingen: haperende economie sinds 2001

IndetweevorigeparagrafenisdeAmersfoortseeconomieingrotelijnengeanalyseerd.Delangetermijnontwikkelingsindsdejarentachtigiszeerpositief.Destadisquawonenenwerkenforsgegroeid,naaraantalarbeidsplaatsenzelfstweekeerharderdannaaraantalinwoners.Endeuitgangssituatievoordeeconomieblijftkansrijkgeziendehuidigestructuurvandeeconomie(deschonediensteneconomie),debevolkings-opbouw(hoogopgeleid,jong)enderegionalepositiediedestadheeft.Echter,groeiisgeenautomatisme.

UitonzeanalyseblijktdatdeAmersfoortseeconomiesinds2001hapert.Aandehandvandiversecijfers,grafiekenenonderzoekenmakenweditinzichtelijk.Desamenhangvandiversefactorenendeontwikkelingsinds2001makenduidelijkdatweanno2008overeenechtetrendkunnenspreken(inplaatsvanmogelijkeincidenten).Degedachtedatdeeconomiezouopbloeienalsdeconjunctuurweerzouverbeteren,blijktnietjuist.

Groei werkgelegenheid is afgenomenTabel7toontdegemiddeldegroeiperjaarvanhetaantalarbeidsplaatseninAmersfoortoverdeperiodes1990-2000en2001-2007.Na2001isdegroeiduidelijkafgenomen.

Tabel 7: Groei arbeidsplaatsen in Amersfoort

Periode Totale groei Gemiddelde groei

1990t/m2000 24.268 2.206

2001t/m2007 3.634 606


Sinds2001valtverderopdaterschommelingenzijnindewerkgelegenheidsontwikkeling.NajarenvanconstantegroeiwaserinAmersfoortin2004en2006voorheteerstsprakevaneendalingvandewerkgelegenheid.Goedeenslechtejarenwisselenzichaf.Ditiseentekendatdegevoeligheidvoorde(inter)nationaleconjunctuurtoeneemt.

Stadsperspectief 2015: verwachte groei raakt uit beeldDeambitiesuithetStadsperspectiefzijnin2008nognietwaargemaakt.In2015zoudener25.000extrabanenmoetenzijn,maarhalverwegezijnernu11.000gerealiseerd.Hetgrootstedeelhiervan(7.000)isdeeerstetweejaar(1999-2001)gehaald.

Opbasisvanhetgroeitemposinds2001vangemiddeldongeveer600nieuwearbeidsplaatsenperjaar,zouAmersfoortin2015op72.000banenuitkomen,10.000minderdandeverwachting.

Balans wonen en werken: werken blijft sinds 2001 achter bij wonenDekenteringsinds2001wordtduidelijkaandehandvandegrafiekoverdebanenindex.Debanenindexishetaantalbanenperinwonerindeleeftijdvan15totenmet64jaar(depotentiëleberoepsbevolking).

Grafi ek1:Banen per inwoner (15-64 jaar) in Amersfoort1990-2007

0,50

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2000

0,55

0,60

0,65

0,70

0,75

0,80

Bron: Gemeente Amersfoort, afdeling Onderzoek & Statistiek


Degrafieklaatziendatdebanenindextijdensdetweedehelftvandejarennegentigforsisgestegen,watwilzeggendaterrelatiefmeerbanenbijkwamendanpotentiëlearbeidskrach-ten.In1990waserperpotentiëlearbeidskracht0,58baan.Naeenkorteperiode(1992-1995)vandalingwerdin2001dehoogstewaardebereikt:toenwaserperpotentiëlearbeids-kracht0,74baan.Na2001isdeindexgedaaldnaar0,72in2007.Dittoontaandatsinds2001deontwikkelingvanhetwerkenstagneertenachterblijftbijdeontwikkelingvanhetwonen.Dedalingisbeperkt,maarinmiddelsweleentrendvanzesjaarendaarmeegeenincident.

Dalende banenindex tegengesteld aan stijging arbeidsparticipatieDeverhoudingtussendewaardevandebanenindexendearbeidsparticipatieiseenbelangrijkgegeven.Alsbeidecijfersongeveergelijkzijn,isersprakevaneenevenwichtigebalanstussenwonenenwerken.Immers,debanenindexishetcijfervanhetaantalbanenperinwoner.Dearbeidsparticipatieishetcijfervanhetaantalwerkendenperinwoner.Alsbeidecijfersgelijkzijn,zijnerevenveelbanenalswerkenden.DebanenindexinAmersfoortheeftopditmomenteenwaarde(0,72baanperpotentiëlearbeidskracht,of72%)dieongeveergelijkisaandearbeidsparticipatie(71,7%vandepotentiëlearbeidskrachteninAmersfoortisdaadwerkelijkwerkzaam).InAmersfoortismomenteelnogeenevenwichtigebalanstussenwonenenwerken,maarzoalshiervooraangegevendaaltdebanenindexsinds2001.Inhetvolgendehoofdstukwordenenkeletrendsbeschreven.Eenvandetrendsisdatalsgevolgvandevergrijzingdearbeidsparticipatie,vialandelijkstimuleringsbeleid,omhoogzalgaan.Meermensenmoetenaanhetwerkomdevergrijzingoptevangenensocialevoor-zieningenbetaalbaartehouden.Een(teverwachten)stijgingvandearbeidsparticipatieistegengesteldaaneendalendebanenindex.Methetoogopdetoekomstisditeentekendatdebalanstussenwonenenwerkenonderdrukstaat.

Pendel: minder Amersfoorters werken in AmersfoortEenandereindicatordieduidelijkmaaktdatdebalanstussenwonenenwerkeninAmersfoortonderdrukstaatisdependel.OnderstaandetabeltoonthetpercentageAmersfoortersdatindeeigenstadwerktenelders.

Tabel 8: Werken in Amersfoort en uitgaande pendel

Werkzaam in Amersfoort

Werkzaam in overig Eemland

Werkzaam in Utrecht

Werkzaam in Amsterdam

Werkzaam elders

2000 51,0% 13,2% 9,0% 4,1% 22,8%

2003 47,8% 13,2% 9,1% 4,7% 25,1%

2004 49,9% 12,0% 7,6% 5,2% 25,3%

2005 47,6% 12,0% 8,4% 5,5% 26,5%

2006 49,2% 12,3% 9,8% 5,7% 23,0%

2007 48,5% 11,9% 10,1% 5,4% 24,1%

2008 45,9% 13,6% 9,3% 5,6% 25,7%

Bron: Gemeente Amersfoort 2008, afdeling Onderzoek&Statistiek (van 2001 en 2002 geen gegevens beschikbaar)

Sinds2000is,metenkelefluctuaties,hetpercentageAmersfoortersdatwerkzaamisindeeigenstadgedaaldvan51,0%naar45,9%.HetpercentageAmersfoortersdatinoverigEemlandenUtrechtwerktisongeveerstabiel.RelatiefmeermensenzijninAmsterdameneldersgaanwerken.Totdecategorie‘elders’behorenookNijkerkenBarneveld,maarhetisnietbekendofdaarrelatiefmeerAmersfoorterszijngaanwerken.

Haperende banengroei is zichtbaar in de stad: lege panden en bouwkavelsDehaperendebanengroeiiseentekendathetAmersfoortsebedrijfslevenmoeizamerfunctioneert.Ditcorrespondeertmetdegegroeideleegstandindekantorenmarkt(waardooronderanderebeslotenisPodiumgefaseerdteontwikkelen).MomenteelstaatvandeAmersfoortsekantorenmeteenbrutovloeroppervlakvan500vierkantemeterofmeerereenopdeacht(12,5%)leeg.DitisoverigenseenveelvoorkomendbeeldindeNoordvleugelwaarinhetverledenveeloprisicowerdgebouwd.DeuitgiftevanDeWiekenenBedrijvenparkVathorstheeftflinkevertragingopgelopen,alisdeuitgiftedelaatstetweejaarwelopganggekomen.Ditvertaaltzichechternognauwelijksinbanengroeiomdateendeelvandeuitgegevenkavelsnognietbebouwdzijn.InAmersfoort-NoorddaaltdewerkgelegenheidopdebedrijventerreinenDeHoef,CalveenenDeBrand.DaarstaattegenoverdatopIsseltdewerkgelegenheidnajarenvandalingsinds2004weeristoegenomen.Ditheefttemakenmetdekomstvaneenaantalbedrijfsverzamelgebouwenendedoordegemeenteingezetteherstructurering.InhetCSGkentdewerkgelegenheidsinds2001eengrilligverloop:van2001tot2003waserlichtegroei,daarnaeenjaarvankrimp,vervolgenseenjaarvan(forse)groeiendelaatstetweejaar(2005-2007)isdewerkgelegenheidweerlichtge-daald.DerealisatievanhetEempleinendelenvanPuntenburg,isvertraagd.

Amersfoort schommelt op economische ranglijst van stedenJaarlijkspubliceertonderzoeksbureauLouterinElsevierderanglijstvandeeconomischeprestatiesvansteden.TotenkelejarengeledenstondAmersfoorttelkensopeenpositieinde


kop.DelaatstejarenisAmersfoortgezaktnaareenpositieindemiddenmoot,eenbewegingdiena2002isingezettoenAmersfoortmindergingscorenopdeindicatorenvanLouter.DaarbijishetverderopvallenddathetenejaarAmersfoortdaaltenhetanderejaarweerietsbeterdoet.Ookditiseentekenvandetoenemendeconjunctuurgevoeligheid.Louteranalyseertzoweldebestaandesituatiealsderecenteontwikkeling.DedalingnaardemiddenmootwordtverklaarddoordatinAmersfoortdezakelijkedienstenmindergroeiendaninanderesteden,evenalszorgengroothandel.OokiseenzwakpuntvanAmersfoortdenaarverhoudingkleinevoor-raadbedrijventerrein.Loutersignaleertdaarentegenhetruimeaanbodvankantoren.

Kredietcrisis 2008: onzekere toekomstDehuidigeeconomischesituatiebiedtgeenpositiefbeeldvoordetoekomst.Eenrecessiezalhetgroeitempowaarschijnlijknogverderdoenafnemen.Immers,ineenopennetwerkeco-nomieisookAmersfoortmeergevoeligvoordeinternationaleconjunctuur.MetdeonzekereconjunctuurzalAmersfoortmoetenkijkenwaarhetminderconjunctuurgevoeligdoorkanworden.

2.6 Sterkte – Zwakte analyseConjunctuur en economische structuurDepreciezeoorzakenvandemoeizamerfunctionerendeeconomiezijnnietteachterhalen.Deverschillendesectorenscorenafwisselendgoed,redelijktotslechtopdiverseindi-catoren.OverlangetermijngeziensteegindejarennegentigdewerkgelegenheidinAmersfoortsnellerdanlandelijk,maarsinds2001isdewerkgelegenheidsontwikkelinginAmersfoortminderstabiel.UitperiodiekonderzoekvandeKamervanKoophandelisallangerteziendatdeomzet,winst,investeringenentoekomstverwachtingvanhetAmersfoortsebedrijfslevenintijdenvanrecessiemeeronderdrukstaandanlandelijk.InhetverledenwerdheteffectopdeAmersfoortseeconomievandeneerganginhetbedrijfslevengedemptdoordecollectievesector(gezondheidszorg,onderwijs,overheidendergelijke).Definanciëleenzakelijkedienstverleningzijnconjunctuurgevoelig.Omzetenwinstindezesectorendalensnelbijeen(inter)nationalerecessiemetbanenverliesalsgevolg.OpdelangeretermijnenvolgensdelandelijkeprognosesvanhetCentraalPlanbureauzitdemeestewerk-gelegenheidtochbijdeoverheid,gezondheidszorgenoverigemaatschappelijkedienstverlening.Dezesectorenzijnmindergevoeligvoorrecessiesendempenheteffectopdetotalewerkgelegenheid.Tekenendindezeisdatsinds1998dewerkgelegenheidbijdeoverheidlandelijk7%isgestegeneninAmersfoort11%isgedaald.Desluitingvandekazerneslijkthieraantengrondslagteleggen.Degroeivandewerkgelegen-heidindezorgisinAmersfoortmet26%ookachtergeblevenbijdelandelijkegroei(35%).DaarmeezwakthetdempendeeffectvandecollectievesectorinAmersfoortaf.

Afgeleide economieNaaromvangisAmersfoortdeafgelopendecenniaeconomischforsgegroeid.Dezegroeiwasmogelijkdoordatveelbedrijvenvanbuitendestadzichhiervestigden.Delaatstejarenlijktdeze

exogene groei (groeivanbuiten)aftenemenenisAmersfoortnaarverhoudingmeerafhankelijkvanendogene groei(degroeidievanbinnenuitkomt:heteigenbedrijfsleven).Amersfoortistetyperenalseen‘afgeleide’economie.Hetreageertsterkopontwikkelingenindeeconomischecentrarondomdestadenheeftgeeneigen,stabielekerndiegroeigenereert.

Kwalitatieve oorzaken: sterkte en zwakte Amersfoortse ondernemingsklimaatErissprakevaneenveelheidaanfactoren(omstandigheden)inhetAmersfoortseondernemingsklimaatdieverbeterdkunnenworden.VersterkingvanhetondernemingsklimaatmaaktdeAmersfoortseeconomievoordetoekomstrobuusterenvitaler.

HetregionaleperspectiefendepositiedieAmersfoortdaarinneemtishierbijzeerbelangrijk.Amersfoortheeftuniekekwaliteitendiehetverderkanversterken,maarheeftookeenaantalzwakkepuntendieverbeterdkunnenworden,zoweloplokaalniveaualsinsamenwerkingmetderegio.

IndetabelhiernaastzijndesterkeenzwakkepuntenvandeAmersfoortseeconomieopgenomen.

HoeweldecommissieervanovertuigdisdatAmersfoortineco-nomischezinnogsteedsgoudinhandenheeft,isdelijstmetzwakkepuntenofpuntendiebedreigendzijnongeveerevengrootalsdelijstmetsterkepuntenenkansen.Detabeliseenafsluitingvanvoorgaandeanalyse.Hetlijktonsalscommis-siezaakdatdepunteninderechterkolomzoveelmogelijkviabeleidsinitiatievenwordenomgebogentotpositievepunten.



Tabel 9: Sterke en zwakke punten Amersfoortse economie

Sterk / Kans Zwak / Bedreiging– Centrale,strategischeligging – Afnemendebereikbaarheid

– Goedemenging‘rood’en‘groen’:historischebinnenstad,aantrekkelijkewoonwijkenengroene,landelijkeomgeving

– Ruimtedruk:metnameonzekerhedenovertoekomstigeruimtevoorbedrijventerreinen

– Kansrijkeregio(provincieUtrecht) – Afgeleideeconomie:afhankelijkvaneconomischecentrarondom;geeneigen,stabielekern;hogeambitiesinomringendesteden/regio’szoalsNijkerk,Barneveld,Utrecht,AlmereenAmsterdam

– Beroepsbevolking:jong,hoogopgeleid,hoogaandeelcreatieveklasse,hogearbeidsparticipatie,veelvrijwilligers(betrokkeninwoners)

– Haperendeeconomiesinds2001:•werkendreigtachtertegaanlopenbijwonen•pendelgroeit•lokaledynamiekdreigtaftenemen•regionalepositieonderdruk•dalingopeconomischeranglijststeden(Louter)doorrelatiefminderegroeidienstensectorenlagevoorraadbedrijventerreinen•leegstandkantorenmarkt•teruglopendewerkgelegenheidbedrijventerreinenDeHoef,CalveenenDeBrand

– Schone,kennisintensievediensteneconomie:metnameveelontwerp-enadviesbureaus,ICT,(zorg)verzekeraars,hoofdkantoren;groeiendecreatieveindustrie

– Ontbrekendeschakelsintypischstedelijkevoorzieningen:•Weinighogeronderwijs;ooknogweinigsamenwerkingbedrijfsleven–onderwijs–kennisinstellingen–overheid•Relatiefweiniggrootstedelijkevoorzieningenvooruitgaanencultuur•Beperktstedelijkwonen:weinigfunctiemenging;moeizaamfunctionerendeappartementenmarkt•Relatiefweinigcongresfaciliteitenenanderevoorzieningenvoorzakelijktoerisme

– MKB-structuur – Zwakke(regionale/landelijke)profilering:onbekendestad;city-marketingnoginkinderschoenen;potentiebinnenstadonderbenut

– Diversiteitaanwerklocaties;nogveelontwikkelingsruimteincentrumnabijNSstation

– Veelzomerfestivals

3. Trends en beleidsontwikkelingen3.1 InleidingIndithoofdstukkijkenwenaarenkelerelevantetrendsenbeleidsontwikkelingenvoorAmersfoort.Ontwikkelingendiedetoekomstvandestadenderegiomedezullenkleuren.Inparagraaf3.2beschrijvenwevooralontwikkelingendievanbuitenopdestadafkomen.Hierinzijnookderelevantebeleidsambitiesvanhogereoverhedenverwerkt.Inparagraaf3.3beschrijvenwekortdehoofdlijnenvanhetgemeentelijkeconomischbeleid.WehebbenonshierinbeperkttotdetoekomstvisieGA2030,hetcollegeprogrammaenhethuidigeconomischbeleidskaderuit2004.

AanhetslotvandithoofdstukkijkenwespecifieknaardebetekenisvandezeontwikkelingenvoordegemeenteAmersfoort.Waaropkandelokaleoverheidsturen,faciliteren,stimulereneninitiëren?

3.2 Trends en beleidsontwikkelingenWelketrendsenontwikkelingensignalerenwemomenteelenwelkeeffectenhebbendezetrendsopdetoekomstvanAmersfoort?

Visie van Rijk en Provincie Utrecht op de Randstad in 2040Onderhetmotto‘Internationaalsterkenregionaalaantrek-kelijk’heefthetkabinetinseptember2008haarvisieopdeRandstadin2040gepresenteerd.DeRandstadmoeteenduurzameeninternationaalconcurrerendetopregioinEuropazijn.DestedenindeRandstadvormendemotorvande(wereld)economie.Ermoeten500.000woningenindeRandstadbijgebouwdworden.Dezewoningenwordenvooralinstedelijkegebiedengebouwdwaarbijhetaccentligtopherstructureringvanbestaandestedenenbinnenstedelijkbouwen.Hetkabinetschatindatertot2030geennieuwegrootschaligeuitleglocatiesnodigzijn.DegrootsteopgavenvoordeRandstadzijndebereikbaarheidenhetbeterfunctio-nerenvandewoningmarkt.HetkabinetwildeinternationalepositievandeRandstadversterkendoorteprofiterenvandeinternationalekrachteninAmsterdam,Rotterdam,DenHaagenUtrecht,evenalsdegreenports.InderegioUtrechtwordtingezetopversterkingvanheteconomischeclusterronddeuniversiteitUtrechtenversterkingvanUtrechtalsdraaischijfenkennisstadvanNederland.Ookwordteringezetopverbete-ringvandeverbindingenvanennaardeRandstad.

AmersfoortmaaktonderdeeluitvandeNoordvleugelvandeRandstad,maarwordtnietbijnamegenoemdindevisie.AmersfoortisdepoorttussendeRandstadenhetoostenennoordenvanhetland.Daarligtookdekrachtvoordetoe-komst.DeRandstadisindeafgelopenveertigjaarsteedsmeeruitgedijdinoostelijkeenzuidelijkerichting.Datzalookindetoekomsthetgevalzijn.Hetruimtegebruikperinwonerenperarbeidsplaatszalblijventoenemen,zodatookbijeenlagerebevolkingsgroeimeerruimtenodigis.StedenzoalsAmersfoortkunnenprofiterenvanzoweldebestaandekwaliteitenvanhetleef-enondernemingsklimaatendezekoppelenaande

ontwikkelingenvannieuwewoongemeenschappenenbedrijvigheid.Hetvaltaantebevelenhiervooreenstrategieparaattehebben.

InreactieopdevisievanhetkabinetheeftdeProvincieUtrechteenaantalscenario’sgeformuleerdopdetoekomstvandeprovincie.Deduurzameontwikkelingvandeprovinciestaatcentraal,waarbijhetgaatomderelatietussenpeople,planetenprofit.Peoplestaatvoordebenodigdesociaal-culturelekwaliteiten,zoalscultuur,onderwijs,veiligheidendegezondheidvaninwoners.Planetstaatvoordeecologischekwaliteiten,diebetrekkinghebbenopdekwaliteitvandebodem,lucht,water,natuurenlandschap.Enprofittenslottestaatvoordeeconomischekwaliteitenzoalsdekrachtvanhetbedrijfsleven,hetondernemingsklimaatendesociaalecono-mischewelvaart.VoordeProvincieUtrechtlijkteendubbel-strategie hetmeestaantrekkelijk,waarbijderegioUtrechtzowelinternationaalzwaarinzetopkenniseconomieencul-tuurénzwaarinzetopbehoudvandeecologischeensocialewaardenvandeprovincie.Ditbetekentiniedergevaldaterdekomendejarenmeeraandachtkomtvoorveelzijdigestedelijk-heidenvoorverdichtingvanfuncties.VoorAmersfoortisenblijftdebereikbaarheidvandestadéénvandebelangrijkstepunten.Amersfoortistrekkervandezoge-hetenpakketstudiesdriehoekA28,A27enA1.Daarnaastisdebereikbaarheidoverhetspoorcruciaal.EenanderbelangrijkthemavoorAmersfoortisdeinbreidingsopgavevandestad.Metpeople,planet,profitinhetachterhoofdwordthetdekomendejareneenflinkeuitdagingomindebestaandestadtebouwen.

Ecorys rapport voorspelt gunstige economische vooruitzichten voor de regio UtrechtMedio2008isereenuitgebreidrapportverschenenvanEcorysoverdeverwachteeconomischegroeiinEuropa,opmiddel-langetermijn(tot2012).ErisgekekennaardeprestatiesvanEuropeselanden,waarbijNederlandeengoedeverwachteeconomischeontwikkelingheeft.VandeWest-EuropeselandenkomtderegioUtrechtopvallendgoeduitdebus.Indezeregiowordteengroeiverwachtvanmeerdan3%perjaar.Hetrap-portisechteropgesteldvoordatdefinanciëlecrisislosbarste.NietteminheeftderegioUtrecht,waarAmersfoorttoebehoort,goedeeconomischevooruitzichtenopdemiddellangetermijn.

Naar langer en meer werkenMedio2008heeftdeCommissieArbeidsparticipatieonderleidingvanTNT-topmanBakkervoorstellengeformuleerddiemoetenleidentoteenverhogingvandearbeidsparticipatieentotméérurenwerken.

DeCommissiesteltdatNederlandaandevooravondstaatvaneenfundamenteleveranderingvandearbeidsmarkt:•Wekrijgendekomendedecenniatemakenmetmeerwerkenmindermensen,alsgevolgvandevergrijzing•Doordeglobaliseringnemendeeisenaanhetkennisniveauenaanpassingsvermogenvandeberoepsbevolkingtoe.Iedereenishardnodigopdearbeidsmarkt.


Hetkabinetheefteenambitieuzedoelstellingvoorwatbetreftdearbeidsparticipatie.Dezemoetwordenverhoogdnaar80%.HoewelAmersfoorteenhogeparticipatiegraadheeft,isookinAmersfoortde80%nognietinbeeld.Kortom,ookinAmersfoortzaldeparticipatieomhoogmoeten,dusmeermensenaanhetwerkvoormeeruren.Meervrouwenopdearbeidsmarkt,meerniet-werkendenaandeslagenlangerdoorblijvenwerken.

Werken volgt wonenHetisallangnietmeerzodatbedrijvenzichoveralkunnenvestigenendatdewerknemershetbedrijfdanwelvolgen.Hetomgekeerdeiseerderhetgeval,volgensonderzoekerMarlet.1Wesprakeneerderoverdewoonaantrekkelijkheids-indexvandeAtlasvoorGemeenten.Dezeindexissamen-gesteldomdatintoenemendematedehuishoudensbepalenwaarzewillenwonen.Hetwerkvolgtditwonen.Hetisgoedvoordetoekomstigeeconomieomhoogopgeleideninhuistehalen,maardanmoeterookeenaantrekkelijkwoonklimaatzijn.DeAtlasvoorGemeentenheeftonderzochtwelkefactorenvanbelangzijnomaantrekkelijktewordengevonden.Bereik-baarheidiseenvandebelangrijkstefactoren.Uitonderzoekblijktdat,ondanksdefiles,debereikbaarheidindeRandstadhetbesteis.Maarbereikbaarheidalleenisnietvoldoende.Ookdekwaliteitvandewoningvoorraad,hetcultureleenculinaireaanbodenveiligheidzijnfactorendieeenrolspelen.Mobiliteitsvraagstukkenvrageneenbovenlokaleoplossingendeinvloeddiegemeentendaarzelfopkunnenuitoefenen

isvaakbeperkt.Datgeldtnietvoordeanderefactorendieeenrolspelenbijdewoonplaatskeuze.‘Doormooiehuizentebouwen,deveiligheidtegaranderenenruimtetebiedenaancultuurenhorecaiseengemeenteinstaateeninteressantvestigingsklimaattecreërenvooreenhogeropgeleidebevol-king.Daarmeehaaltdegemeentekoopkracht,eengeschooldarbeidspotentieelenzoeenidealevoedingsbodemvoorwerk-gelegenheidsgroeiinhuis.’

Bereikbaarheid topprioriteitDefilesaanzienlijkverminderendoorthuiswerkenfiscaalaantrekkelijktemaken,opflexibeletijdennaarjewerkgaanofstimulerendatmensendichterbijhunwerkgaanwonen.AlshetaandeCommissieDeWaal2ligtwordendezemaat-regelenzosnelmogelijkgenomenomhetergstefileleedaantepakken.Creatieveoplossingen,waarbijwerkgevers,werk-nemersenoverheidsamenwerken,zijnhardnodig.Debereik-baarheidvandeRandstadiscruciaalvoordeBVNederland.DeRandstadlevertdemeestewerkgelegenheidopenlevertdegrootstebijdrageaandeeconomischeontwikkelingvanhetland.Datmoetindetoekomstzoblijven,maardaniseenbelangrijke–zonietdebelangrijkste–voorwaardedatdestedenbereikbaarblijven.OokvoorAmersfoort,ingeslotentussenA1,A27enA28geldtditinhogemate.Eenafnemendebereikbaarheidleverteendirectebedreigingopvoorheteconomischvestigingsklimaat.Naastaandachtvoordebereikbaarheidopdeweg,speeltuiteraarddebereikbaarheidperopenbaarvervoerookeen

Goede bereikbaarheid cruciaal voor het vestigingsklimaat


1ZieMarlet,Wonenwerken,werkenwonen,PropertyNL,febr.2003,nr.22Inseptember2008heeftdeTaskforceMobiliteitsmanagement(TFMM),ingestelddoorhetkabinetomhetaantalfilekilometersindespitstereduceren,oplossingengegevenvoorhetbeperkenvanhetfileleed.DeTaskforcewerdvoorgezetendooroudvakbondsleiderLodewijkdeWaal.

groterol.VoordetoekomstvandestadisdekomstvanRandstadspoorbelangrijk.RandstadspoorishettrajectdatdewoonwerklocatiestussenUtrechtenAmersfoortmetelkaarverbindt.Optermijnzullener6treinenperuurrijden.NaastRandstadspoorblijftdeverbindingmetAmsterdamenSchipholvanbelang,evenalsdeverbindingenmethetoostenennoordenvanhetland.DekomstvandeHanzelijnmagniettenkostegaanvandetreinverbindingentussenAmersfoortenGroningen.Endedigitalebereikbaarheidzalindetoekomsteensteedsbelangrijkererolspelen.Amersfoortwildeaanlegvaneendekkendglasvezelnetwerkvoorallebedrijven,instellingenenbewonersoptimaalfaciliteren.Hierdoorontstaateendigitalesupersnelweg.Endezesnelwegishardnodigomalledata-verkeerteregelenenallerleibreedbanddienstenmogelijktemakendiezoweleconomischalsmaatschappelijkrendementhebben.

Van bedrijventerreinen naar vernieuwende werklandschappenGrondwordtsteedsschaarserinNederland.Daarommoe-tenwezoduurzaammogelijkomgaanmetderuimtediewehebben.Datgeldtookvoordebedrijventerreinendieonslandkent.OnlangsisereenrapportverschenenvandecommissieNoordanus.DezeTaskforceherstructureringbedrijventerrei-nensignaleertdevolgendeproblemen.Erzijnallereerstteveelverouderdebedrijventerreinen(dezogenoemdebrownfields).Daarnaastzijnerteveelnieuweengoedkopebedrijventerrei-nenbijgekomen(greenfields).Hetaanbodvandebedrijventer-reinenisonvoldoendevraaggestuurdenteweiniggedifferen-tieerdendenieuwebedrijventerreinenhebbenvaakeenmatigeruimtelijkekwaliteit.

Noordanuskomtmetoplossingendieervoorzorgendatver-ouderdebedrijventerreinensnelkunnenwordengeherstruc-tureerd.HetkabinetheeftonlangsdeoplossingenenadviezenvandecommissieNoordanusomarmden400miljoeneurobeschikbaargesteldvoorhetopknappenvanverouderdebedrijventerreinen.Kortsamengevatkomtheteropneerdatdeprovincieseencentralerolkrijgen.Zijzullenderegiemoetenvoereneninoverlegmetgemeentenenprivatepartijeneengezamenlijkeregionalefinancieringsstrategiemoetenopzet-ten.Dezefinancieringsstrategieiseropgerichtomgezamenlijkdefinanciering-eninkomstenstromenronddeaanleg,exploitatieenonderhoudvanbedrijventerreinenteregelen.Hetkabinetadviseertgemeentenomregionale ontwikkelings-bedrijvenopterichtenwaarinderevenuensamenkomen.GemeentenkunnenviadeGrondexploitatiewetkapitaalvrijspelen:bedrijvenzijnverplichtmeetebetalenaancollec-tieveverbeteringenopdeterreinen(parkmanagement).OokdezogehetenSER ladderzalwordengeïntroduceerd.DitiseenstappenplanopgestelddoordeSociaalEconomischeRaad.Dithoudtindatbestaanderuimteeerstmoetwordenbenutvoordaternaarnieuweterreinenwordtgekeken.Ditallesinsamenhangmetelkaar.Defocusligtdusopherstructureringenmeervoudigruimtegebruik.RecentelijkheeftdeVROM-raadhetbegrip‘werklandschappen’ geïntroduceerd.Werklandschappenzijneigenlijkdebedrij-

venterreinennieuwestijl,waarbijereenzachtereovergangbestaattussenwerkenanderefuncties(bijvoorbeeldwonen).Doortebenadrukkendatwerkenonderdeeluitmaaktvaneen‘landschap’ofmilieukanhetideeverlatenwordendatwerkenalleenthuiszouhorenopafzonderlijkeeilandjesvanbedrijven-terreinen.Wezullenjuisttoemoetennaarnieuweconceptenvanwerklandschappen.Conceptenwaarbijwonenenwerkenmeergecombineerdkanworden,waarruimtelijkekwaliteitis.Dezewerklandschappenpassenuitstekendineenstaddiestreeftnaarevenwichttussenpeople,planetenprofit.

Noordvleugel (NV) Utrecht DeNVUtrechtiseensamenwerkingsverbandtussen7bestuur-lijkepartijen,waaronderdegemeenteAmersfoort.3HetdoelvandeNVUtrechtistekomentoteenintegraleruimtelijkeconomischesamenwerking.Verkeerenvervoer,ruimtelijkeordeningeneconomischeontwikkelingstaanopdeagenda.HieroverwordentevensafsprakenmethetRijkgemaakt.Voorwonengeldtdater14.000woningenextranodigzijninderegio.VoorEemlandwordtgedachtaanhetmogelijkoverhevelenvaneendeelvandewoningbehoeftenaarAlmere.(periode2015-2030)

DeNVUtrechtheeftdebehoefteaannieuwebedrijventer-reineninEemlandbepaaldop110hectare.IndeIntegraleGebiedsuitwerkingEemland(2008)heeftEemland59hectarenieuwebedrijventerreinengereserveerd,waarvan10hectareinAmersfoort(VathorstWest).Voorderestvandeopgave(110–59=51hectare)isnoggeenruimtegereserveerd.BijdeNVUtrechtpartnersenhetRijkleeftnogdevraagofdeberekendebehoefteoplangetermijn(na2020)ookvolledignodigis.Dithangtafvandetoekomstigeeconomischegroei.Alsblijktdaterbovenopdealgereserveerde59hectarenogbehoefteisaanextraruimte,wilmeneerstdemogelijkhedenbinnenEemlandbekijkenenanderskanwordenuitgewekennaarGelderlandofFlevoland.WijmerkenopdatnabijAmersfoortvooraldeontwikkelingeninNijkerkenBarneveld(nog)relevantzijnomhiertenoemen.

Ontwikkeling bedrijventerreinen2008-2015OverlangeretermijnbedraagtdegemiddeldeuitgifteperjaarinAmersfoort5hectare.MomenteelwordeninAmersfoortdebedrijventerreinenDeWiekenenBedrijvenparkVathorstontwikkeld.Rond2015zullendezeterreinenvolledigzijnuitgegeven.OpdeWiekenisnog27hectareuitgeefbaar.OpbedrijvenparkVathorstnog20hectare.InoverigEemlandistot2015nog72hectareuitgeefbaar.InNijkerkgaathetom15hectare.Daarnaastzalerindeheleregioongeveer25hectarebedrijventerreinverlorengaandoortransformatienaarvooralwonen.Persaldowordttot2015inderegioAmersfoort109habedrijventerreintoegevoegd.Ziebijlage3.

2015-2030 (NV Utrecht)Momenteelisdeplanvormingvoordelangetermijninvollegang.Hieriniseentrendbreukmethetverledentezien.


3DeanderedeelnemersaandeNVUtrechtzijndebestuurdersvandeProvincieUtrecht,degemeentenUtrechtenHilversum,destadsregioUtrecht(BRU)endegewestenEemland,GooienVechtstreek.

OpbasisvanhethuidigvoorgenomenbeleidverdwijntinAmersfoortna2015persaldo5hectarebedrijventerrein.InAmersfoortisalleenVathorstWestinbeeldvoorderealisatievaneenbedrijventerrein(10ha).OpennaastKopvanIsseltwordtgedachtaanhettransformerenvan15hectare.DoordatoverigEemlandenNijkerknogweleenpositiefsaldohebben,kentderegioalsgeheeleentoevoegingvan49ha.Ditismin-derdandehelftvanwatertot2015wordtgerealiseerd.

Omringende regio’sIndeomringenderegio’sishetbeeldwisselend.GooienVecht-streekisnietvanplannieuwebedrijventerreinenterealiseren.DeberekendebehoefteaanbedrijventerreinwordtopbasisvandehuidigvoorgenomenplannenvolledignaarAlmereovergeheveld.StadsgewestUtrechtwildeopgavevan120hawelvolledigrealiseren,alzijnernognietvoldoendelocatiesaangewezen.

BuitendeNVUtrechtzijnverderdeontwikkelingeninBarneveldenNijkerkrelevantvoorAmersfoort.Barneveldheeft120hectarebedrijventerreingepland.Barneveldwilditrealiserenomindeeersteplaatsindeeigengroeibehoeftetekunnenvoorzien.Indetweedeplaatswillenzeselectiefgroeiuitderegioopvangen,voordesectorenfood,logistiekentransport.InNijkerkwordttot2030totaal40tot65hectareontwikkeld.

KantoorplannenIndeplanvormingvoor2015-2030wordeninNVUtrechtverbandgeennieuwekantoorlocatiesgereserveerd.Amersfoortkentnamelijknogeengroteplanvoorraad:254.000vierkantemeterbrutovloeroppervlak.DitbetreftvooralplanneninhetCentraalStadsgebiedenPodiuminVathorst.Derealisatieisvertraagdenerwordtpasgebouwdalservanuitdemarktvoldoendeinteresseis.Naarverwachtingzaldehuidigevoorraadin2020/2025gerealiseerdzijn.OokStadsgewestUtrechtheeftnogeengroteplanvoorraad.

Amersfoortheeftalmeerderejareneenforseleegstanddieschommeltrondde12%(eenleegstandvan7%wordtbeschouwdalsgezond;enigeleegstandisnodigomverhui-zingenmogelijktemaken).Vooraldeleegstandinverouderdekantoorpandenopslechtbereikbarelocatiesishardnekkig.Hetisdenkbaardatsommigepandengetransformeerdwordennaareenanderebestemming.

Deleegstandenvoorraadbetreffenvooralgrotepanden.UitonderzoekvanbureauSTOGO(2007)blijktdatinAmers-foorthetaanbodvankleinschaligekantoren(tot500vierkantemeterbrutovloeroppervlak)juistbeperktis.

3.3 Gemeentelijk beleidCollegeprogrammaInhetcollegeprogramma‘Amersfoort:vitalestad,waarieder-eentelt!’(2006-2010)isdeeconomischeambitiealsvolgtver-woord:‘HetbedrijfslevenmoetkunnenbloeieninAmersfoort,

ookomwerkenstageplaatsenvoorAmersfoorterstekunnenbieden.Passendeontwikkelingsmogelijkheden,eengoedebereikbaarheideneenstimulerendondernemingsklimaatzijnvoorwaardenvooreengoedvestigingsklimaat.Alsstadwillenwijeengoedegastheervoorhetbedrijfslevenzijn:wijwillenondernemersenbedrijvennietalleenwelkomheten,maarookfaciliteren.’Inhetvorigehoofdstukhebbenwelatenziendatdeeconomischeontwikkelingsinds2001hapert.Hetrealiserenvandeeconomischeambitieinhetcollegeprogrammavraagtextrainzet.

Plan van Aanpak EconomieHeteconomischbeleidisverwoordindenota‘AmersfoortWerkt–PlanvanAanpakEconomie’(PVAEconomie)uit2004.UitgangspuntishetversterkenvandeAmersfoortsekennis-endiensteneconomie.Degemeentestreeftnaareengevarieerdaanbodvanwerkgelegenheidvoorhoog-enlaagopgeleideneneengoedvoorzieningenniveau.Ookmiktdegemeentehiermeeop‘schone’bedrijvigheiddiepastinhetaantrekkelijkewoon-enleefklimaat.

Wijvindenditeengoeduitgangspunt,maarzientweebelangrijkepuntendieinonzeogenonvoldoendeaandachtkrijgenindeuitvoeringvanhetbeleid:hetbelangvandiversiteitendebeschikbaarheidvanvoldoendeengevarieerderuimtevoorbedrijvigheidoplangetermijn.Hieropkomenwijverderopterug.

3.4 Beleidsinstrumenten van de lokale overheid Totslotwillenwijingaanopdevraaghoedelokaleoverheidheteconomischklimaatineenstadofregiokanbeïnvloeden?Waaropkaneengemeentelijkeoverheidwelinvloeduitoefe-nenenwaaropniet?

Hetrapport‘Deschaalvandestad’(AtlasvoorGemeenten,2008)geefteenvergaandeanalysevandeachtergrondenenoorzakenvanstedelijkeontwikkelingen,waaronderdeeconomie.Daaruitkomtdesterkerelatietussenwonenenwerkennaarvoren.Zowordtdeomvangvandewerkloosheidineenstadvoor51%verklaarddoordebevolkingssamenstel-ling(opleidingsniveau,etniciteitenleeftijd)envoor35%doordevitaliteitvanderegionaleeconomie.Andersomblijktdebevolkingssamenstellingvooraltewordenbeïnvloeddoordebeschikbaarheidvanbanenenhetalgehelewoon-enleef-klimaat.Ookdebanengroeiwordtvoor44%bepaalddoordekenmerkenvandebevolking,endaarnaastvoor30%doordeeconomischekenmerkenvandestad.Vooralstedenmeteendiversiteitaaneconomischefunctiesblijkenoverlangetermijngemiddeldeengroterebanengroeitehebben.Eenopvallendeconclusieisverderdateensterkdienstenprofielnietzozeereenoorzaak,maarveelmeereengevolgisvaneensterkegroei.Eendiensteneconomieheeftdusandereaanjagersnodig,waarbijvooralstedelijkheideenbelangrijkfundamentvormt.

Hetmagduidelijkzijndatdelokaleoverheidgeeninvloedheeftopdeeconomischeconjunctuur4.Diewordtnationaalen


4Deconjunctuurisdefeitelijkestandvanzakenvandealgeheleeconomie:groei,nulgroeiofdaling.5Deeconomischestructuurisdeopbouwvandeeconomienaartypenbedrijvigheid.Dezeisveelalgeografischenhistorischbepaald.

steedsmeerinternationaalbepaald.

Wanneerwesprekenoverdelokaleeconomischestructuurvaneenstadofregioiserookmaarbeperkteinvloedmogelijkvanuitdelokaleoverheid.Deeconomischestructuur5kanwelbijgesteldworden,maarditiseenkwestievanlangeadem(tienjaarofmeer).Vooralhetlokaleondernemingsklimaatiseenterreinwaaropdegemeentehaarinvloedkanuitoefenen.Ditbetreftindeeersteplaatsdebeschikbaarheidvanruimtevoorbedrijvigheid.HetvoldoendebeschikbaarstellenvanruimteisbelangrijkvoorbestaandebedrijvendiewillengroeienofbedrijvendienaarAmersfoortwillenverhuizen.Doeteengemeenteditniet,danzaldeeconomischedynamiekteruglopen.

Degemeentekanzelfontwikkelingenterhandnemen,zoalsdeuitgiftevanbedrijventerreinenenkantoorruimte,ofinsamenwerkingmetprojectontwikkelaars.Ookbijdeherstructureringvanbestaandelocatiesisdegemeenteleidend.Doorteinvesterenindeopenbareruimteverbetertdetotalekwaliteitwaardoorhetvoorondernemersaantrek-kelijkerwordtomdaarteinvesteren.Ontwikkelingenopprivatekavelskandegemeentenietafdwingen,maarwelstimulerendoorflexibiliteitinbestemmingsplannen(bijvoorbeeldfunctiemengingtoestaan)enandereregelgeving.Ookviaactiefgrondbeleidkandegemeenteineengebiedontwikkelingenaanjagen.

Viahetbestemmingsplankandegemeentehetookmogelijkmakendatindestadcombinatiesvanwonenenwerkenkunnenontstaan.Ookinvesteringeninbereikbaarheid,hetstimulerenvanglasvezelnetwerkenengoedbeheerdragenbijaanhetondernemingsklimaat.

Eenanderaspectwaareengemeenteverschilkanmakenisgerichtophetactiefendienstverlenendwerkenrichtingondernemers,zowelambtelijkalsbestuurlijk.Denkenvanuitdeondernemer,eenactiefstimuleringsbeleidtenaanzienvanondernemersnetwerkenenbijvoorbeeldsamenwerkingmetonderwijs-enkennisinstellingendragenpositiefbijaanhetondernemingsklimaat.Maarookhetactiefaantrekkenvannieuwebedrijvigheidkanextragroeiopleveren.Dematewaarineenmiddelgrotestadactiefacquisitiekanvoerenisbeperkt,maarinsamenwerkingmetderegiozijnhiertoemeergoedemogelijkheden.Denkbijvoorbeeldaanhetaantrekkenvanoverheidsinstellingen.Doorenerzijdsgezamenlijkoptetrekkenenanderzijdsbinnendiesamenwerkingheteigenprofieltebenadrukken,kanAmersfoortzichzelfbeteropdekaartzetten.


4. Visie tot 20304.1 Visie begint bij ambitie en analyseStreven naar een vitale stad in een complete regioWewillendatAmersfoortin2030eenvitalestadineencompleteregiois.Hiervoorisblijvendeeconomischedynamiekessentieel.

WijvindendaarbijdatdeeconomischeontwikkelingvanAmersfoortmoetaansluitenopdekarakteristiekenvandestadenhaarinwoners.Driecentraleopgavenhebbenwegeformu-leerddiedekapstokvooronsadviesvormen:•Meerregionalesamenhangisnodigwaarbijdestadendeomringendegemeentenalseengeheelfunctionerenenelkaarversterken.•Ermoeteengezondebalanstussenwonenenwerkenzijn,nuenindetoekomst.•Economischegroeimoetduurzaamzijn.

Economie hapert sinds 2001Inhoofdstukken2en3isdehuidigesituatiegeanalyseerd.Daaruitisnaarvorengekomendatdeeconomiesinds2001hapert.Alsdezetrendzichoverlangeretermijndoorzet,trektditeenzwarewisselopdevitaliteitvandestadenzaluiteinde-lijkhetwoon-enleefklimaatteruglopen.DegemeenteAmersfoortzalmethaarpartnersdezenegatievetrendmoe-tenombuigenomin2030dievitalestadineencompleteregiotezijn.Opkortetermijnzijndevooruitzichtennietgunstig.Anno2008iswereldwijdsprakevaneenfinanciëlecrisis.Deverwachtingdaterhierdoorin2009sprakezalzijnvaneconomischerecessiewordtbreedgedeeld.Hetisonbekendhoelangderecessiezaldurenenhoediepdiezalzijn,maardeeconomievanAmersfoortzalhierooklastvankrijgen.Degemeentezalzosnelmogelijkmaatregelenmoetennemenomvoordetoekomstderandvoorwaardenoverlangereter-mijnteversterken.AlleendoornutehandelenkanAmersfoortmeeprofiterenalsdelandelijkerecessieweerovergaatingroei.

4.2 Netwerkeconomie en conjunctuurWijzientweebelangrijke,algemeneomstandighedendiehetdenkenovereeneconomischevisiesterkbepalen.Datisteneerstedenetwerksamenlevingofnetwerkeconomie.Ententweededetoenemendegevoeligheidvandelokaleeconomie

voorde(inter)nationaleconjunctuurdiedaarhetgevolgvanis.Ditzijnomstandighedenwaardegemeentenauwelijksinvloedopheeft,maarwaarmenzichbewustvanmoetzijnomade-quaattekunnenhandelen.Degrotereinvloedvanwereldwijdegebeurtenissenoplokaleomstandighedenwordtverklaarddoordetoenemendeverwevenheidvanmensenenorganisatiesoverdehelewereld:denetwerksamenlevingofnetwerkeconomie.Netwerkenzijnineersteinstantieafhankelijkvangoedeverbindingen.Iedereenheeftgoedfunctionerendewegen,spoorlijnen,waterwegen,vliegroutes,maarookglasvezel-enmobieletelefoonnetwerkennodigominstaattezijnmetanderenincontacttekomen.Alsmensenofbedrijveninstaatzijnomge-makkelijkmetelkaarincontacttekomen,dankanerookeenhogematevanspecialisatieplaatsvinden.Datishettweedebelangrijkekenmerkvaneengoedfunctionerendnetwerk:iederindividukandoenwaarhijofzijhetbesteinis.Nietalleenmensenoforganisatiesspecialiserenzich,ooksamenlevingenenhuneconomieënspecialiserenzich.Ditzienwevooralindewesterseeconomieën,diezichspecialisereninhoogwaardigekennisintensievediensten.

4.3 Meer regionale samenhang: Amersfoort in en met de eigen regio

Amersfoortkannietzelfstandigderandvoorwaardenvooreenbloeiende,lokaleeconomiecreëren.Debestestrategieineennetwerkeconomiezienwijinhetversterkenvanderegionalesamenwerking.Deregioisoverigensgeenvastgeografischgebied,maardeafbakeningkanvariërenalnaargelanghetvraagstuk.AlsdebelangrijksteregiogebiedenzienwijderegioAmersfoort(Eemland,NijkerkenmogelijkBarneveld)envanuitinternationaalperspectiefdeNoordvleugelvandeRandstad.DecommissievindtdatdegemeenteAmersfoorteensterkefunctieinenmetdeeigenregiomoetambiëren.Amersfoortmoetdemotorvanderegionaleeconomiezijn.AmersfoortisdecentrumgemeenteinderegioEemland/Nijkerk.VerderzouderelatiemetBarneveldnaderbekekenkunnenworden.Omeensterkeregionaleeconomietekrijgen,zalAmersfoortindeeersteplaatshaareigenaantrekkelijkheidmoetenvergroten.Indetweedeplaatsmoetdeonderlingesamenhangmetdeomringendegemeentenvergrootworden.

Amersfoort centrum van de regio


1. Vergroot de aantrekkelijkheid van Amersfoort in de breedste zinDekrachtvanAmersfoortishaargoedemengingvanstedelijk-heidengroene,leefbarewijkennabijhetcentrum.Dezemengingmoetverderwordenversterktoverdehelebreedtevanhetge-meentelijkbeleid:ruimtelijk,sociaaleneconomisch.Geografischonderscheidenwijdrieaandachtsgebiedenvoorversterking:hetcentrum,dewijkenendebedrijven-enkantorenterreinen.

CentrumIndeeersteplaatsmoethetcentrumverderverstedelijkenenhetbruisendehartvandestadzijn.Dekantorenmarktendevrijetijdseconomie(winkelen,uitgaan,cultuure.d.)zijndeecono-mischepijlersvanditgebied.Verdereverstedelijkingversterkthetfundamentonderdeeconomischevitaliteitvandestadenmaaktdestadminderafhankelijkvandeontwikkelingeninandereregio’s.Sterker,Amersfoortzalzelfeennogbelangrijkerebronvangroeiendynamiekvoorhaareigenregiozijn.Bepaaldetypischstedelijkevoorzieningenzijnnogonvoldoen-deaanwezig,onderandereophetgebiedvanhogeronderwijs,cultuur,uitgaan,congres-envergaderfaciliteitenenstedelijkwonen.Vooreendeelwordtditinhetgemeentelijkbeleiderkendenwordteraangewerkt,onderandereopenrondhetEemplein.Echter,erisgeenintegraleambitieenvisieopdestedelijkeidentiteitvandestad,haarpositieinderegioeninNederland.Daarmeeontbreektookdeoverkoepelendeopgavewaardegemeentemethaarpartnersaanwilwerken.

WijkenIndetweedeplaatszijnaantrekkelijkewijkenbuitenhetcentrumnodig.Naastrustigewoonwijken(‘slaapwijken’)heeftdestadwijkennodigwaarmeerdiversiteitenmengingvanwonenenwerkennodig.Ditversterktdeaantrekkelijkheidvandewijk.MetAmersfoortVernieuwtwordenmomenteeldeverouderdewijkenaangepakt,maarookdeanderewijkenverdienenaandacht.Zozijnindewijkenveelpotentiëleonder-nemersaanwezig.Degemeentekandezekansbenuttendoordejuisterandvoorwaardentecreërenzodatondernemerschapindewijkenkanbloeien.Eengoedecombinatievanbedrijvig-heidpassendinhetwoonenleefklimaatvandewijkisdaar-voornodig.Nietalletypenbedrijvigheidpastineenwijkenzaldaaromsomsmoetenverdwijnen.Danishetbelangrijkdatopandereplekkenindestad,bijvoorbeeldopbedrijventerreinen,voldoendeenpassenderuimteis.Ookdaaromisvoldoenderuimtevoorbedrijventerreinenvanbelang.Verderisversterkingvandesociaaleconomischepositievanmenseninbepaaldewijkennodig.Hierbijmerkenwijopdatdearbeidsmarktregionaalfunctioneertwaardoorhetcreërenvanwerkgelegenheidindewijkenopzichzelfgeenoplossingisvoordewerkloosheidindewijken(zieookhetrapport‘Deschaalvandestad’vandeAtlasvoorGemeenten).Banenkunnendoorwerknemersuitdeheleregiowordeningevuldenandersomkunnendewijkbewonersindeheleregioeenbaanvinden.Hetaanpakkenvanwerkloosheidvraagteenregionaleaanpak.DegemeenteAmersfoortwerktalgoedsamenmetdeomringendegemeentenenmoetdaarzekermeedoorgaan.

Bedrijven- en kantorenterreinenHetderdeaandachtsgebiedbetreffendebedrijven-enkanto-renterreinen.Nuenindetoekomstisvoldoendeenpassenderuimtevoorbedrijvigheidnodig.Deaantrekkelijkheidvandebedrijven-enkantorenterreinenmoetdegemeenteverderversterkenombestaandebedrijvenvasttehouden,omhungroeitefaciliterenenomnieuwebedrijvenaantekunnentrekken.Actiefbeleidisnodigomhetnatuurlijkverloopbijma-turiteittekeren.OnderanderedeadviezenvandecommissieNoordanusoverdeplanningvanwerklocatiesenhetVROM-adviesoverwerklandschappen(ziehoofdstuk3)zijnhierbijaandeorde.Ookeenzekerethematiseringvandediverseterreinenisgewenstomzevoorbepaaldedoelgroepengeschiktertemaken.Hieropgaanwedieperinbijhoofdstuk5overdeaan-bevelingenvoorhetruimtelijk-economischbeleid.

2. Vergroot regionale samenhang: stad en regio hand in handDekenmerkenvandeverschillendegemeentenrondomdestadzijnonmisbaarvoordekwaliteitenhetfunctionerenvanAmersfoort.Enandersomisderegiogebaatbijeensterke,dynamischecentrumstad.BinnenEemlandwordtalbijdiverseonderwerpensamengewerkt,zoalsdeverstedelijkingsopgaveinhetkadervanNVUtrecht,mobiliteit,dearbeidsmarktenmilieubeheer.Weadviserendesamenwerkingopeconomischgebiedteversterken.Hetgaatdanomdeerkenningvandespecifiekekwaliteitenvaniederegemeenteendeonderlingesamenhang.Ditsluitaanophetkenmerkvaneennetwerk-samenleving.Sinds2001isdebanengroeiinAmersfoortafgenomen.Voordewerkgelegenheidisdestadzelfsmeerafhankelijkgewordenvanandereregio’s:sinds2001werkennaarverhoudingsteedsminderAmersfoortersindeeigenstad.WijvindendatdezetrendmoetwordenomgebogenendatAmersfoorthaareconomischebetekenisvoorderegioweermoetvergrotenzoalszijdatindejarentachtigennegentigdeed.

4.4 Balans wonen en werken, nu en in de toekomstBevolkingstrends: veel nieuwe banen in de eigen regio nodigDebalanstussenwonenenwerkenindeeigenregiowordtkwantitatief(voldoendebanen)enkwalitatief(passendebanen)steedsbelangrijkeromeenaantrekkelijkestadtezijneneenvitalesamenlevingtehebben.

Ruim60%vandeAmersfoortersmeteenbaanwerktinEemland.HetpercentagedatinNijkerk,Barneveldenomge-vingwerktisnietbekend,maarwekunnenaannemendatminstenstweederdevandewerkendeAmersfoortersindeeigenregiowerkt.Derestwerktverderweg,vooralinderegio’sUtrechtenAmsterdam.Ineennetwerksamenlevingzijngoedeverbindingendanookessentieel.Detoenemendefileproblematiekenvertragingeninhetopenbaarvervoertrekkeneenzwarewisselopdeecono-mischevitaliteit.Hetgemakwaarmeemensenzichzelfofhungoederenkunnenverplaatsenstaatzwaaronderdruk.Alsge-volgbeslisteengroeiendaantalmensenandersoverdekeuze


vanhunwoon-enwerkplekdangebruikelijkwas.Steedsmeermensenwillennietmeerbijhunwerkwonen,maarzewillenbijhunwoningwerken(werkenvolgtwonen).Ook(deels)thuiswerkenpastindezetrend(zieookhoofdstuk3).

Deopgavevoordebalanstussenwonenenwerkenwordtverderbepaalddoordemografischeontwikkelingen.Landelijkzalaandegroeivandebevolkingeeneindekomenenindetoekomstigeopbouwvandebevolkingzullenerrelatiefmeerouderenzijn.Nederlandzalvergrijzen.Ditheefttotgevolgdatdeverhoudingtussenactieven(zijdiewerkenenbelasting-inkomstengenereren)eninactieven(onderandereouderen)onderdrukkomttestaan.DecommissieBakkerheeftzichoverditvraagstukgebogen.Zijbevelenhetkabinetonderandereaandatdearbeidsparticipatiewordtverhoogd:vandepoten-tiëleberoepsbevolking(iedereenindeleeftijdvan15totenmet64jaar)zaleengroterdeelmoetenwerken.Hetlandelijkgemiddeldeisnuongeveer67%enditmoetvolgensdecom-missieBakkernaar80%.Onderanderehetaandeelwerkendevrouwenenallochtonenzalomhoogmoetenendeouderegeneratiewerknemerszallangermoetendoorwerken.Ditisnodigomdenationaleeconomiedraaiendetehoudenendesocialevoorzieningenbetaalbaartehouden.Verhogingvandearbeidsparticipatieisvooraleenlandelijkeaangelegenheid.Maatregelenvandenationaleoverheidzullenditprocesopgangbrengen.Daarnaastisregionaaldebeschik-baarheidvanvoldoendeenpassendebanenvanbelang.OokvoorderegioAmersfoortbetekentditdaterextrabanennodigzijnomookhiertekunnenbijdragenaaneenverhogingvandearbeidsparticipatie.

HierbijmoetwordenopgemerktdatinAmersfoortdesituatieandersisdandelandelijkesituatie.Destadheeftnaarverhou-dingeenjongebevolking.AmersfoortisnaAlmere,dejongstestadvanNederland.Dejongerenvannuwillenindetoekomsteenbaanenbijvoorkeurindeeigenregio.Ditgegevengecom-bineerdmetdewoningbouwplannenleidtertoedatdeAmers-foortseberoepsbevolkingtot2023nogblijftgroeien.(166.000inwoners)DaarnatreedtinAmersfoortpasdevergrijzingin.

ErzijnsamengevatdriebelangrijkebevolkingstrendswaarmeedegemeenteAmersfoortinhetstrevennaarvoldoendeenpassendebanenrekeningmoethouden:•Werkenvolgtwonen:Amersfoorterswillendichterbijhuiswerken;•Verhogingarbeidsparticipatie:landelijkzalgestimuleerdwordendatmeerAmersfoorterswillenwerkenenlangerdoorwerken;•Jongebevolking:inAmersfoortgroeitdeeigenberoeps-bevolkingnogtot2023.Ditbetekentdaterveeljongemensenopdearbeidsmarktkomen.

Wijhebbendeopgavevoornieuwebanenvertaaldnaareenregionaalscenarioennaareenminimumscenario.WegevendevoorkeuraanhetregionalescenariowaarbijAmersfoortbijdraagtaanderegionalebalanstussenwonenenwerken.HetminimumscenarioisdeondergrenswaarbijAmersfoortiniedergevalhaarlokalebalanstussenwonenenwerkenvasthoudt.

Voorkeurscenario: Amersfoort vergroot haar regiofunctie en draagt bij aan het handhaven van de regionale balans tussen wonen en werkenDegemeenteAmersfoortmoeteenregiofunctieambiërenenhierovermetdeomringendegemeenten(inEemland,NijkerkenBarneveld)desamenwerkingzoeken.Omeenindicatievanhetaantalbenodigdenieuwebanentekrijgen,hebbenwijaandehandvandebanenindexendebevolkingsprognose(opba-sisvangemeentelijkecijferswaarinookdegeplandewoning-bouwtot2030isverwerkt)hetvoorkeursscenariouitgewerkt.Hierbijzijndevolgendeuitgangspuntenvanbelang:OmtekunnensprekenvaneengrotereregiofunctiezaldeAmersfoortsebanenindexmoetentoenemenvan0,72baanperinwoner(van15-64jaar)naarongeveer0,9baanperinwoner.DandraagtAmersfoortbijaanderegionalebalanstussenwonenenwerken.Ditgetalisvergelijkbaarmetdehuidigebanenindexvananderemiddelgrotestedenmeteenregiofunctie,zoalsDenBosch(0,92),Eindhoven(0,89)enZwolle(0,88).Inonder-staandtabelisditvertaaldnaarhetaantalbenodigdebanen.

Tabel 10: Banengroei in voorkeurscenario (regiofunctie)

JaarBeroeps -

bevolking Banenindex Banen

1990 68.204 0,58 39.665

2001 86.618 0,74 63.933

2007 93.746 0,72 67.567

2007 (banen afgerond) 0,72 67.500

2023 110.328 0,86 95.000

2030 105.485 0,90 95.000

Van2007tot2023zijninhetvoorkeurscenarioongeveer27.500nieuwebanen(95.000–67.500)nodig,gemiddeldongeveer1700nieuwebanenperjaar.Wehebbenerinditrekenmodelvoorgekozenomhetaantalbanentot2023telatengroeien.Immers,depotentiëleberoepsbevolkingneemtinAmersfoorttot2023nogtoe.Indieperiodemoetdebanengroeiplaatsvin-den.Van2023tot2030kanhetaantalbanendangelijkblijven:ondanksdedalendeberoepsbevolkingna2023vindenwijdateenmaalgecreëerdebanenbehoudenmoetenblijven.Daarmeezaldebanenindexin2030op0,9uitkomen.

Deberekeningbetrefteentheoretischrekenmodeldatvooralbedoeldisomdeopgaverichting2030kwantitatiefteduiden.Inwerkelijkheidverschiltdegroeiperperiode.Wijonderschei-dendrieperiodes:•Kortetermijn:deeerstejarenzalermetdeteverwachtenrecessieeerdersprakezijnvanmindergroeiofzelfseenafnamevandewerkgelegenheid.Pasoverenkelejarenmagverwachtwordendatdegroeiwordtingezet.•Middellangetermijn:vooraltussen2010-2020groeitdeberoepsbevolkingnoghardenzalerforsegroeinodigzijn(perjaarmeerdanhetlangetermijngemiddeldevan1700nieuwebanenperjaar).Eenkrachtigregionaalstimulerings-beleidishiervoornodig.Herstructureringvanbestaandelo-catiesenderealisatievannieuwe,grootschaligewerklocaties


alsDeWieken,BedrijvenparkVathorst,KantorenparkPodiumendeplanvoorraadinhetCSGkunnenindezeperiodedegroeiruimtelijkfaciliteren.Wijverwachtendaarbijdatmeteenforseinhaalslagereenvliegwielkanontstaandiedegroeivoordejarendievolgenaanjaagt.•Langetermijn:opdelangetermijnzaldegroeivandeberoeps-bevolkinggeleidelijkafvlakkenenna2023overgaanindaling.Indieperiodekandebanengroeigeleidelijkverminderenzodatrichting2030deeconomischegroeigeleidelijkafneemt.

Ditverlooppastbijdeomslag van uitbreiding naar inbreiding.Wijadviserendegemeentedeontwikkelingvanhetaantalarbeidsplaatsenendebanenindexjaarlijkstemonitorenendaarbijrekeningtehoudenmetditverloop.

Minimumscenario: Amersfoort handhaaft minimaal haar lokale balans tussen wonen en werkenDitscenariozienwijalseenrichtingomopterugtevallenindienhetvoorkeurscenarioniethaalbaarblijkt.Hetmini-mumscenario(‘noregret’)isdeminimaleambitiediedegemeentemoetrealiserenominiedergevaldegroeivandeeigenberoepsbevolkingbijtehouden.Ookhetminimumscena-riohebbenwijkwantitatiefvertaaldnaarhetaantalbanendatnodigis.Hierzijnweuitgegaanvaneengewenstebanenindexvanongeveer0,8baanperinwonervan15-64jaarin2030.

Tabel 11: Banengroei in minimumscenario (lokale balans wonen en werken)

JaarBeroeps-

bevolking Banenindex Banen

1990 68.204 0,58 39.665

2001 86.618 0,74 63.933

2007 93.746 0,72 67.567

2007 (banen afgerond) 0,72 67.500

2023 110.328 0,76 84.500

2030 105.485 0,80 84.500

Van2007tot2023zijninhet‘noregret’-scenarioongeveer17.000nieuwebanen(84.500–67.500)nodig,gemiddeldruim1000nieuwebanenperjaar.Ookhierbijgeldtdatinpraktijk

eennatuurlijkverloopaandeordezalzijn:opkortetermijneerstlageregroeiofzelfsdaling,opmiddellangetermijnhogegroeienoplangetermijnkandegroeigeleidelijkafvlakken.Eenverderekwalitatievebeschrijvingvandezescenario’sisinbijlage4opgenomen.

4.5 Duurzame economische groei: verder versterken van kennis- en diensteneconomie

Bedrijvigheid die past bij de kenmerken van de stad en haar inwonersDebalanstussenwonenenwerkenisindevorigeparagraafkwantitatiefuitgewerkt.Ookkwalitatiefmoetersprakezijnvaneenbalanstussenwonenenwerken.Deeconomischeontwikkelingmoetduurzaamzijn(people,planetenprofit)enaansluitenbijdekenmerkenvandestadenhaarinwoners.Hettypebedrijvigheidmoetpasseninhetaantrekkelijkewoon-enleefklimaatvandestad.Deomslagdiedestadgaatmakenvanuitbreidingnaarinbreidingvraagtruimte-intensievebedrijvigheidenbedrijvigheiddiezichgoedleentomtemengenmetanderefuncties.Destadisnietvol,maarheeftwelslimmeoplossingennodigomdeschaarseruimtegoedtebenutten.Hettypewerkgelegenheidmoetpassenbijdekenmerkenvandeberoepsbevolking.Dezedoelstellingenwordenhetbestegediendmethetverderversterkenvandekennis-endiensteneconomie.

Specialisatie en diversifi catieHetadagiumvoordeeconomischestrategievanAmersfoortisindeeersteplaatsdatdestadversterktwatalsterkis:verderespecialisatievanhetkennis-endienstenprofiel.Daarbijpastookeenstrategiewaarindegemeentestreeftnaarmeerdiversiteit.WijvindendatdehuidigevariatietypenbedrijvigheidvanAmersfoortgrotermoetzijnomeenbrederensterkerecono-mischfundamenttecreëren.Destadisinhetverledensterkgegroeidindezakelijkedienstenendekantorenmarkt.Ookisdeinnovatievelogistiekedienstverleningeengroeisectorgebleken.Mogelijkediversificatievandeeconomischestructuurkanwordengezochtininnovatieve,hoogwaardigevormenvanmaakindus-trie.Ookhetinzettenopspecifiekekansenvanuitdepubliekesector(overheidsdiensten,onderwijs),vrijetijdseconomieofzorgeconomiekunnenbijdragenaanhetversterkenvanheteconomischefundamentvandestadenderegio.Inhetvolgendehoofdstukdoenwijdaarenkeleconcreteaanbevelingenvoor.

Amersfoort: een jonge stad


5. Aanbevelingen5.1 Meer aandacht nodig voor een vitale economieEconomische groei is geen automatismeEenvisietot2030isdeelseenmomentopname.Onzevisieistotstandgekomenopbasisvaneenmixvanalgemeneprincipes,eenanalysevantrendsendeactualiteit.Wereage-renonderandereophethuidigebeleidvandegemeenteenhebbenbestaandeofvoorgenomenplannentegenhetlichtgehouden.WijbiedenonsadviesaanhetcollegevanB&WvandegemeenteAmersfoortaan.Wijjuichenhettoealsvelenzichgaanmengenindediscussieoverhetbeleidenzichbetrokkentonenbijdeuitvoering.Wijzijneenonafhanke-lijkecommissiedievanbuitenheeftgekekennaardestadenhaareconomie.HetisverderaandegemeenteAmersfoort,vanpolitiektotambtenarij,ommethaarpartnersinenbuitendestadhetbeleidverdervormtegeven.

WijhebbengeconstateerddatheteconomischbeleidinAmersfoortnognietdeaandachtkrijgtdiehetverdient.Economischegroeiisgeenautomatisme.Datgaatnietvanzelfgoed.Deontwikkelingensinds2001diewijinditrapporthebbengeschetstmakenditduidelijk:deeconomiehapert.Erliggen,ondanksdemindergunstigeactualiteit,welvolopkansenomAmersfoortookindetoekomsteconomischtelatenfloreren.Degroeiinhetverleden(voor2001)endekansendieuitverschillendestudiesblijken(Ecorys)latenziendatdeuitgangssituatiegoedisendatAmersfoortvoldoendepotentieheeft.Echter,diepotentiemoetwelbenutworden.

Metonsadvieswillenwijeenbijdrageleverenaandediscussieoverdetoekomstvandestad.Enaandestappendiedege-meentesamenmethaarpartnersmoetzetten.Wehopendatditresulteertineenintegraleambitieenvisieopdeidentiteitvandestad,haarpositieinderegioeninNederland.Daarmeeontstaatookdeoverkoepelendeopgavewaardegemeentemethaarpartnersaanwilwerken.AlleenzokanAmersfoortnuenindetoekomsteenbelangrijkebronvangroeiendynamiekvoorhaareigenregiozijn.

Onze aanbevelingen zijn een integraal pakket: samenhang is van belangInonzeaanbevelingenmakenwijonderscheidnaarorganisato-rischeadviezeneninhoudelijkeadviezen.Wijwillenhierbijbena-drukkendatonzeaanbevelingeninsamenhangzijnopgesteld.Alleaanbevelingenzijnnodigomdebestevoorwaardenvooreenvitaleeconomietecreëren.Hetbewarenvandezesamenhangmoetleidendzijninhettoekomstigeconomischbeleid.

5.2 Organisatorische aanbevelingen5.2.1 Maak samen met de partners in de stad een economisch

plan van aanpak en evalueer en actualiseer periodiekWeconstaterendatdegemeenteAmersfoortgeenintegraleeconomischestrategieheeft.InhetgemeentelijkeconomischbeleidwordtonderkenddatdeidentiteitendekrachtvandeAmersfoortseeconomiegelegenisindekennis-endiensten-economie.Binnenditkaderzaldegemeentezichmeermoeten

toeleggenophetbenuttenvanhaareigen,specifiekepotentie.Daarnaastzalenerzijdsdesamenhangmetanderebeleidsvelden,zoalsruimtelijkeordening,verkeer,milieuendergelijke,versterktmoetenworden.Anderzijdszaldegemeentedeeconomischeagendaendeuitvoeringnietzonderpartnerskunnenrealiseren.Desamenwerkingmoetwordenversterkt.Ditisnietalleeneenoproepaandegemeente,maarevenzeeraandepartners.

Wijadviserenbegin2009directtestartenmethetmakenvaneeneconomischeagenda.Deanalyse,visieenaanbevelingeninditrapportkunnenhiervoordebasisvormen.Wijadviserendegemeentedezeagendasamenmethaarpartnersindestadenderegiooptestellen.Desamenwerkingmetpartnersisonmisbaar.Weradenaandevoortgangvaneenaantalkernin-dicatorentemonitoren,bijvoorbeelddeontwikkelingvandebanengroeiendebanenindex.Doorperiodiekdeuitvoeringvandeeconomischeagendateevaluerenenbijtestellenontstaateenregelmatigecycluswaarinheteconomischbeleidblijvenddebenodigdeaandachtkrijgt.

5.2.2 Vervul een regionale trekkersrol en kom tot een bestuurlijk akkoord

OnderdeelvandeeconomischeagendaisookdatdegemeentezosnelmogelijkoverlegoverdeeconomischeambitiesgaatvoerenmetderegioAmersfoort.NietalleenmetdeEemland-gemeenten,maarookmetNijkerkenBarneveld.Endepro-vinciesUtrechtenGelderlandmoetenhierookbijbetrokkenworden.DithoortbijderegionaleverantwoordelijkheidenderegiofunctievanAmersfoort.

Deregionalesamenwerkinggaatonderandereoverdealgeheleidentiteitvanderegio.Ditbetreftdematewaarinstedelijkheidenlandelijkheidelkaarkunnenversterkenenwelkeeconomischevoorwaardenhiervoornodigzijn.Vooraldeplanningeninrichtingvankantoren-enbedrijventerreinenisgebaatbijeengrotereregionalesamenhang.Hiermeewordendebesterandvoorwaardenvoordeeconomiegecreëerd.WijadviserendegemeenteAmersfoorteenenanderineenbe-stuurlijkakkoordmetderegiovastteleggen.Erzijnmeerderegradatiesdenkbaarvooreenbestuurlijkakkoord,variërendvan•elkaarinformerenenregionaalaftestemmen;•afsprakenoverdeplanningenuitgiftevanwerklocaties;•afsprakenoverwervingenselectievanbedrijvigheid;•afsprakenoverregionalevereveningbijgronduitgifteofhetopzettenvaneenregionaleontwikkelingsmaatschappij.

5.2.3 Intensiveer de samenwerking binnen de NoordvleugelAmersfoortwerktopeconomischgebiedalveelsamenmetanderestedenendeProvincieUtrechtomdekenniseconomieteversterken.Wijadviserendegemeentedelopendesamen-werkingbinnenprogramma’salsdeTaskforceInnovatieregioUtrecht(TFI)enhetprogrammaPiekenindeDelta(ministerievanEconomischeZaken)teintensiveren.ZowordtbinnendeTFIgewerktaanhetstimulerenvaninnovatie,creatieveecono-mieendesamenwerkingmetbedrijvenenkennisinstellingen.Gadaarmeedoorenvervuleentrekkersrolvoordeeigenregio.


5.2.4 Zorg voor voldoende en passende capaciteit in de gemeentelijke organisatie voor de uitvoering van de economische agenda, de samenwerking met partners en de dienstverlening aan bedrijven

Desamenwerkingmetdiversepartnersvergtveeloverlegeninzetvanmenskracht.Voorhetuitwerkenenonderzoekenvanbeleidsmogelijkhedengeldthetzelfde.Nietalleenmensenzijnnodig,maarook budget omprojectentekunnenuitvoeren.Beleidmoetimmersleidentotuitvoering.

Enbovenalishetvanbelangdatallebedrijvenindestadkunnenrekenenopeengoededienstverleningvandegemeen-te(accountmanagement en bedrijfscontactfunctionarissen).Datvraagtomformatiebinnendeambtelijkeorganisatie,maarookombestuurlijkebetrokkenheid.Bedrijven,onderwijs-instellingenenkennisinstellingenmoetenzichwelkomvoelenindestad,vanZZP’ersenhetMKBtotdegrotebedrijven.Goedeoverlegstructurenonderhoudenmetondernemersver-enigingenenvoelinghoudenmetvooralhetMBKisbelangrijk.Deindividueledienstverleningaanbedrijvenzalvooralviadeambtelijkeorganisatieverlopen,bijvoorbeelddooreenbedrijfscontactfunctionaris.

Ookadviserenwijhetcollegedatiederebestuurderdevaste‘accountmanager’vooreenofmeerderegrotebedrijvenensnellegroeierswordt.Daarmeevergrootdegemeentedebindingendeserviceaandegrotebedrijvenindestad.Daarnaastvindenwijdatdegemeentedoormoetgaanmetbedrijfsbezoeken,ookbijhetMKB.

5.3 Aanbevelingen voor specialisatie: Versterk wat sterk is…Amersfoortheeftaleensterkkennis-endienstenprofiel.Naderespecialiseringhiervanbiedtinonzeogendebestevoorwaardenvooreenduurzameeconomieenpastbijdekarakteristiekenvandestadendebevolking.Aandehandvandriethema’sgevenweconcreteaanbevelingenvoorhetverderversterken en specialiserenvandekennis-endiensteneconomie.

5.3.1 Voer een actief en dienstverlenend innovatiebeleidWijadviserendegemeentenuenindetoekomstdoortegaanmethetstimuleringsbeleidzoalsdatinhetgemeentelijkinnovatiebeleidtotuitingkomt.Wijzienhetinnovatiebeleidalseenvormvandienstverlening:bedrijvenmetambitieenideeënmoetenindegemeenteeenpartnervindendiemethenwilsamenwerkenenvoorhengoederandvoorwaardenschept.Degemeentekanalsneutralepartnereenaanjaag-enregiefunctievervullenomzofaciliteitentelatenontstaan.Degemeentehoeftditnietzelfteverzorgen,maarkandoornauwesamenwerkinghaarpartnersenkennis-enfacilitaireorganisatiesaandestadbindenzodatondernemersvanhundienstengebruikkunnenmaken.Concreetdenkenwijaan:desamenwerkingmetTFI,netwerkbijeenkomsten,coachingenopleidingvoorondernemersensamenwerkingmethogeron-derwijsenkennisinstellingen.Wevindendatdienstverleningennetwerkvorminginhetinnovatiebeleidversterktkanworden.

Hetscheppenvanruimtelijkerandvoorwaardeniseenbelang-rijkonderdeelvanhetinnovatiebeleid.Denkaanhuisvestingvoorspecifiekedoelgroepeningethematiseerdewerklocaties–debroedplaatsen–,zoalshetOliemolenkwartierendeWagenwerkplaats.Weadviserendegemeentehetprofiel‘ontwerp&advies’stadverderteversterken.

5.3.2Intensiveer de samenwerking met het beroeps en hoger onderwijs- en kennisinstellingen

Wijvindendatdegemeentedebindingvandestadmethetonderwijsenanderekennisinstellingenmoetvergroten.Eenhechterelatietussenonderwijs,kennisenbedrijfsleveniseenonmisbaarfundamentvooreenbloeiendekennis-endiensteneconomie.Degemeenteheefthierin,samenmetandereoverhedeneenbelangrijkevoorwaardenscheppenderol.Wijadviserendegemeenteineersteinstantiedesamenwer-kingmetdeHogeschoolUtrecht,almetHUAmersfoortindestadgevestigd,teversterken.Verdereuitbreidingnaarmeereconomischgetinteopleidingengerichtophetversterkenvanondernemerschapzoueenwelkomeaanvullingzijn.Daarnaast

Intensiveer de samenwerking met onderwijs en kennisinstellingen Campus nieuwe stijl nabij de Eemhavenuit boek campusontwikkeling in Utrecht over

nut en noodzaak, en lessen uit Amerika. Auteur: Oedzge Atzema. Fotograaf: Art Zaayer


isdeHUdelaatstejarenvanonderwijsinstellingdoorontwik-keldnaareeninstellingdienuookveel(praktijkgericht)onder-zoekdoetmetlectorenenkenniskringen.DaarbijheeftHUookdesamenwerkingmetdeUniversiteitUtrechtgeïntensiveerdendezewordtdekomendejarenuitgebreid.Alskennisinstel-lingenzijnHUenUUsterkcomplementairenbeideinstellin-genparticiperenindeTFI.NietalleenhethogeronderwijsisbelangrijkinAmersfoort,ookdeROC’s.MomenteelstuderenerinAmersfoortcirca11.000leerlingeninhetMBO.BevorderingvandoorstroomvanhetMBOnaarhetHBOvereistspecialeaandacht,omdatdeAmersfoortsepercentagesongunstigaf-wijkeninvergelijkingmethetlandelijkgemiddelde.DaarnaastishetzaakmethetoogopinnovatieveontwikkelinginhetbedrijfslevenookhetMBOstructureelenactieftebetrekken.

MeerconcreetzienwijvoorAmersfoortdevolgendekansen:•Onderzoekdemogelijkhedenvaneencampus nieuwe stijlindebuurtvanhetOliemolenkwartier,KopvanIsseltendeMaatweg.Eencampusnieuwestijliseenplaatswaaronderwijs,kennis,creativiteit,startendebedrijven,enonder-nemerschapfysieksamenkomen.•DeUniversiteitUtrechtendeHogeschoolUtrechtwerkenmomenteelsameninhetCentrum voor Ondernemerschap en Innovatie(CvOI).DitcentrumisgevestigdinUtrechtopdeUithofenwerktonderandereaandeoverdrachtvankennisnaarbedrijvenenbiedtdiversefaciliteitenvoorstartende,innovatievebedrijven.Ingoedoverlegtussengemeente,hogeschoolenuniversiteitlijkteenAmersfoortsevestiginghaalbaar.DitzoudeAmersfoortsekennisendienstenecono-mieeengroteimpulsgeven.•Speeleenverbindenderolbijhetoptimaliserenvanhetaanbodvanna-enbijscholingvanwerknemers,masterclasses, MBA’s en praktijkgerichte cursussen.DeveleadviesbureausdieAmersfoortteltzoudenhierbijbetrokkenkunnenworden.AlsrecentvoorbeeldnoemenwedeUtrechtseOndernemersAcademie.Sindsdecember2008heeftAmersfoorteeneigenBusinessCoursewaarondernemerswordenbijgeschoold.Ditpastgoedbinnenhetprofiel‘ontwerpenadvies’.

5.3.3Investeer in specifieke voorzieningen voor ZZP’ers en startende ondernemers

WijverwachtendatdegroepZZP’ersindetoekomststruc-tureelzalblijvengroeien,ondanksconjuncturelefluctuaties.Dezegroepbrengtveeldynamiek.DaaromvindenwedatdegemeenteeenspecifiekeZZP-strategiemoetontwikkelen,doorbijvoorbeeldeenZZP-wijkaantewijzenindebuurtvanhetcentrum.Ineenwijkwaarveelnetwerkvormingenkennisuitwisselingplaatsvindt.WijdenkenbijvoorbeeldaanhetOliemolenkwartierofdeKopvanIsselt.

DegemeentekaneenZZPwijkverderstimulerendoorinhetbestemmingsplandemogelijkhedenvoorbedrijven-aan-huistefaciliteren.OfontwikkelaarsendeKamervanKoophandelteinteresserenindeontwikkelingvaneenfacilitaircentrum.Eencentrummetgoedevergaderfaciliteiten,waarklantenontvangenkunnenworden,waarontmoetingmetandereZZP’ersplaatsvindt,waarkinderopvangisenhoreca.InhetcitymarketingplanvandegemeentewordthiervoordetermB(business)hivesgenoemd.

5.3.4 Onderzoek de mogelijkheden naar versterking van innovatieve logistiek.

Deinnovatievelogistiekisdelaatstejareneengroeisectorgebleken.VolgensbureauLouterscoortAmersfoortalhoogopdelogistiekesector.WijadviserendegemeenteteonderzoekenofdezeinnovatievetakvanlogistiekmeerkansenkankrijgeninAmersfoort.Geziendeschaarseruimtegaathetvooralominnovatieve,arbeidsintensievelogistiekmetdenadrukopdienstenenminderophetfysieketransport.Inoverlegmetderegiokandegemeentebekijkenhoedebedrijvigheidvoordegehelelogistiekeketengefaciliteerdkanworden.

5.4 Aanbevelingen voor diversificatie: … en vergroot de diversiteit van de economische structuur

WijadviserendeAmersfoortseeconomiediversertemakenomdaarmeeminderconjunctuurgevoeligtewordenindetoekomst.Endaarmeeeenmeereigenstabieleeconomischekernoptebouwendiebeterbestandistegenconjunctureleschommelingen.

5.4.1.Vergroot het aandeel van de publieke sector: overheids-diensten, zorgeconomie en onderwijs: Overheidsdiensten

OnderanderedoordesluitingvankazernesinAmersfoortishetaantalbanenindeoverheidflinkgedaald.Veelster-kerdaninderestvanNederland.Wijpleitenvooreenactiefacquisitiebeleidvooroverheidsdiensten.DecentraleliggingvanAmersfoortisaantrekkelijkvoorregionaleenlandelijke(semi-)overheidsdiensten.EengoedvoorbeeldvaneennieuweoverheidsinstellingishetnieuwegebouwvandeRijksdienstvoorArcheologie,CultuurlandschapenMonumentenaanhetSmallePadinAmersfoort.VerderkentAmersfoortalveellandelijkwerkendebranche-organisatiesennon-profitorganisaties.ZoheeftonlangsVeiligVerkeerNederlandzichhiergevestigd.Inhetkadervanthematiseringenclusteringishetinteressantomdemoge-lijkhedenteonderzoekenomeenspecifiekelocatieofeengebouwvoordezedoelgroepterealiseren.

5.4.2ZorgeconomieAlsgevolgvandetoenemendevergrijzingendemedisch-technologischeontwikkelingenzalerdekomendejarensprakezijnvaneconomischegroeiindezorgsector.Inhetbijzonderkunnenernieuwebanenwordengegenereerdinaanvullendediensten.OokzalerinAmersfoortsprakezijnvanextraar-beidsplaatsendoordathetnieuweziekenhuisaandeMaatweghaarregionaleactiviteitenbundeltinAmersfoort.

DrieconcretevoorbeeldendiedegemeenteAmersfoortkanonderzoekenomdezorgeconomieverdertestimuleren.•Onderzoekdemogelijkhedenvaneen zorghotelbijhetnieuweMedischMeanderziekenhuis.•Onderzoekdemogelijkhedenvaneenverplegeropleidingbijhetziekenhuis.OokAmersfoortkrijgtoptermijntemakenmetvergrijzingwaardoordevraagnaarzorgtoeneemt.•Deontwikkelingenrondglasvezelbiedenmogelijkhedenvoorinnovatievezorgdiensten,bijvoorbeeldaanhuis.BenuthetlopendeFiber to the Homeprojectomextrakansenteonderzoeken.


5.4.3OnderwijsOnderwijsiseenbelangrijkebronvanwerkgelegenheidinAmersfoort.Hetbasis-envoortgezetonderwijsvolgtdedemografischeontwikkelingvandestad.Hoemeerkinderenindeleerplichtigeleeftijd,hoemeerscholenendusonderwijs-banenerzijn.Degemeentelijkeinspanningisgerichtophetfaciliterenvandeaanwezigebehoefteenvanstimulerings-beleidisverdergeensprake.Voorhetberoepsonderwijsenhogeronderwijsligtditanders.Vooreendeelishetaantalopleidingeneenafspiegelingvande(regionale)bevolkingsopbouw,maardeels kan de vestiging van beroeps- en hoger onderwijs in Amersfoort ook gestimuleerd worden.OokhierisdecentraleliggingvanAmersfoortaantrek-kelijkvooronderwijsinstellingen.Naastdirectewerkgelegen-heidleverenonderwijsinstellingenookeenbelangrijkebijdrageaanhetstedelijke,socialeklimaat.Denkaandeeffectenopuitgaanindestad,cultuur,dewoonfunctie,bindingaandestadvanstudentenenafgestudeerden.Ookderelatiemethetbedrijfslevenisvanbelang,denkaandebeschikbaarheidvangoedopgeleidpersoneelenstageplaatsen.

5.4.4Versterk de vrije tijdseconomie en citymarketingIneenwelvarendeeconomieisvrijetijdeenbelangrijkeecono-mischefactor.Mensenspenderensteedsmeertijdengeldmetwinkelen,uitgaan,recreërenenanderevormenvanvrijetijds-besteding.Steedsmeermensenwerkenindeeltijdenmetdevergrijzinggroeitdegroepgepensioneerdenmetveelvrijetijd.HetcentrumvanAmersfoortishetkloppendhartvandevrijetijdseconomieinderegio.Wijadviserenhetaanbodaanvoorzieningenvoorwinkelen,uitgaan,cultuurenevenementenverderteversterken.Ookhetverderstimulerenvancreatieveeconomieleverthieraaneenbijdrage.Insamenwerkingmetderegiokangekekenwordennaarversterkingvanvoorzieningen.Inhetverlengdehiervanadviserenwijdecitymarketing Amersfoort teversterken.Citymarketingisnietalleenvoorhetstimulerenvandevrijetijdseconomievanbelang,maarookvoorhetstimulerenvankenniseninnovatie,lobbyende(boven)regionalepositioneringvandestad.

5.4.5 Onderzoek de mogelijkheden voor thematisering en vernieuwing op bedrijventerreinen, bijvoorbeeld rapid manufacturing Hetvergrotenvandevariatieindeeconomischestructuurkanverderwordengezochtopdebedrijventerreinen.Wijadviserenhierbijthematiseringvanbestaandeennieuweterreineninhetbeleidendeplanningvanbedrijventerreinenoptenemen.DevertraagdeuitgifteopDeWiekenenBedrijvenparkVathorstendesindsenkelejarenteruglopendewerkgelegenheidopDeHoef,CalveenenDeBrandvragenomeennaderebeschouwingvanhetprofielendesamenhangvandebedrijventerreinen.

Wijzienmogelijkhedenininnovatieve, hoogwaardige vormen van maakindustrie zoals ‘rapid manufacturing’.Ditiseennieuwevormvanschone,kleinschalige,hoogtechnologischemaakindustriedieinopkomstis.Doorrapidmanufacturingkanersnellereenproductgeproduceerdwordennaardespecifiekewensvandeconsument,bijvoorbeeldmotorhelmendieopmaatzijngevormdnaarhethoofdvandeklant.Deconsumentkandebesteldeproductenzelfmedevorm-geven(co-creatie).Eenbekendvoorbeeldzijnookdedigitalefotoboekendieviainternetsamengesteldkunnenworden.Deverwachtingisdatdezetechnologiedepersonaliseringvanproductenopeenbreedterreinmogelijkmaakt.Alslaatstevoorbeeldnoemenwijdezorgwaarprothesesperfectopmaatgemaaktkunnenworden.Marketingeninternetzijnbelangrijkeinstrumenten.

WijadviserendegemeenteAmersfoortdemogelijkhedenverderteonderzoeken.Hierbijgevenwijtweebelangrijkevoorwaardenvooreensuccesvollegroeistrategiemee.Indeeersteplaatszaldegemeenteeenspecifiekconceptmoetenkiezen.Erzijnvelevormenvanrapidmanufacturingdenkbaar.IndetweedeplaatszaldegemeenteeengrootbedrijfbereidmoetenvindendieinAmersfoorteentrekkersrol(‘locationleader’)wilvervullenenzokleinerebedrijfjesaantrektenmethensamenwerkt.Hiervoorisookeenspecifiekelocatiewenselijk,bijvoorbeeldopeendeelvaneenbedrijventerrein.

Meer overheidsdiensten in Amersfoort


Wewillentotslotkortstilstaanbijdeproblematiekvande‘onderkant’ van de arbeidsmarkt.Omdealgehelevitaliteitvandestadtebevorderenishetnoodzakelijkookdeonderkantvandearbeidsmarkttemobiliserennaarwerk.Deregioheefthierreedszichtbaresuccesseningeboekt.Geziendenoodzaaktotverhoogdearbeidsparticipatieendoorstromingaandeonder-kantvandewerkendebevolkingisookhiereenregionaleaan-paknoodzakelijk.HetregionaalarbeidsmarktbeleidzoalsdatvorigjaardoorcollegesvanAmersfoortenderegiogemeentenisingezetverdientdanookeenkrachtigvervolg.Ondersteuningvanwerkendenenwerklozewerkzoekendenaandeonderkantvandearbeidsmarktzalnogmeergeëntmoetenwordenopde(toekomstige)vraagvanbedrijveneninstellingen.Overigensisdecommissievanmeningdatdefocusophetaantrekkenvanhoogwaardige,nieuweengroeiendebedrijvenookzalleidentotnieuwearbeidsplaatsenaandeonderkantvandearbeidsmarkt.Denkaanportiers,aancateringbedrijven,enaanschoonmaak-bedrijven.

5.5 Aanbevelingen ter versterking van de ruimtelijk-economische randvoorwaarden

5.5.1 BereikbaarheidNauwverwantmethetruimtelijk-economischbeleidishetmobiliteitsbeleid.Degemeenteheeft,methaarregiopartners,eenverantwoordelijkheidomteinvesterenindelokaleenregionaleinfrastructuur.Eengoededoorstromingophetlokalewegennetenvoldoendeparkeergelegenheidisvanbelang.OokdekomstvanRandstadspoor,hettrajectlangsdewoon-werklocatiestussenAmersfoortenUtrecht,isvangrootbelangvoorderegioAmersfoort.

Daarnaastkandegemeenteinitiatiefnemenommethetbedrijfsleventeinvestereninmobiliteitsmanagement.WijnoemenhiergraagdeinitiatievenvanVERDER,MobiliteitinMidden-Nederland.Ditiseensamenwerkingsverbandtus-

sendiversegemeenten,waaronderdegemeenteAmersfoort,gerichtopslimmeoplossingenvoormobiliteitsvraagstukken.OokAmersfoortsewerkgevershebbeneenovereenkomstgeslotenmetdegemeenteAmersfoortendeProvincieUtrechtomderegiogoedbereikbaartehouden.Belangrijkeopgaveiservoortezorgendatmedewerkersnietmethunautoindefilestaan. Telewerken, slim reizen en flexibele werktijdenzijnvoorbeeldenvanmogelijkeoplossingen.VoordebovenregionaleinfrastructuurisvooralhetRijkverant-woordelijk.DelokaleenregionaleoverhedenmoetenhierinsamenoptrekkenvoorlobbybijhetRijk.Amersfoortistrekkerbijdezogehetenpakketstudies.Dezestudiesmoetenleidentotmaat-regelendiedebereikbaarheidviaonderanderedesnelwegenA1,A28enA27verbeteren.Goedeinfrastructuuriseenvandemeestcrucialevoorwaardenvooreenvitalestadineencompleteregio.Endedigitalebereikbaarheidzalindetoekomsteensteedsbelangrijkererolspelen.Amersfoortwildeaanlegvaneendekkendglasvezelnetwerkvoorallebedrijven,instellingenenbewonersoptimaalfaciliteren.Hierdoorontstaateendigitalesupersnelweg.Endezesnelwegishardnodigomalledataver-keerteregelenenallerleibreedbanddienstenmogelijktemakendiezoweleconomischalsmaatschappelijkrendementhebben.

5.5.2 Beschikbaarheid van ruimte voor bedrijvigheid is een essentiële voorwaarde

Hetruimtelijk-economischbeleidiseenvandemeestbelang-rijkeinstrumentendiedeoverheidheeftomdeeconomieteversterken.Onmisbarevoorwaardevooreenvitaleeconomieisdebeschikbaarheidvanvoldoendeenpassenderuimtevoorbedrijven,kantorenenvoorzieningen.Indeeersteplaatsisruimtenodigvoorheteigenbedrijfslevendatgroeit(endogene groei).IndetweedeplaatsisderegioAmersfoortvoorbedrij-veneengewildevestigingsplaatsgebleken(exogene groei).Wijplaatsenhiereenbelangrijkekanttekening:hetreserverenvanruimtevoorbedrijvigheidalleenisgeengarantievoorbanengroei.Andersgezegd:eenbedrijfkiesternietindeeersteplaatsvoorom

Transformatie Kop van Isselt: kies voor wonen en werken


naarAmersfoorttekomenomdathiereenkavelofpandbeschik-baaris,maarwilzichhiervestigenomandereredenen(bijvoor-beelddebeschikbaarheidvanpersoneel,eenbeterebereikbaar-heid,deaanwezigheidvangoedekennis-eninnovatiefaciliteitenofdenabijheidvanklanten).Maarhetmagduidelijkdateralsergeenruimteiserookgeennieuwebedrijvenzullenkomen.

5.5.3 InbreidingDestadgaatvanuitbreiding naar inbreiding.Deplanningenin-richtingvanwerklocatiesvraagtbewustbeleid.Doorvoldoen-devariatie aan typen werklocatieskunnenvelevormenvanbedrijvigheidzichindestadvestigen.Vooraloverbedrijventer-reinenenfunctiemengingzijndedenkbeeldeninbeweging.Inditverbandhalenwijtweebelangrijkerapportenaanwaaroponzeadviezenmedezijngebaseerd.

5.5.4 Taskforce Herstructurering Bedrijventerreinen DatisindeeersteplaatshetrapportvandeTaskforceHerstructureringBedrijventerreinenondervoorzitterschapvanNoordanus.Ditgaatoverdeplanningvanbedrijventerreinen.DezeTaskforceadviseertindeeersteplaatsdatermeerregio-nalesturingmoetzijn.Hierligteentaakvoordeprovincie.Wijvinden,zoalsweeerderalhebbenaangegeven,datdaar-naastderegioAmersfoorthierinzelfookinitiatiefmoetnemen.Ookvanuitdezeoptiekissamenwerkingbinnendeeigenregiovanbelang.TentweedeadviseertdecommissieNoordanusdatbijdeplanningvanbedrijventerreinengebruikwordtgemaaktvande‘SER-ladder’(eenstappenplan)diedeSociaal-Economi-scheRaad(SER)heeftopgesteld.WijvindendatdegemeenteAmersfoortinhaareigen(eneventueeluittewerkenregionale)bedrijventerreinenbeleidvandezeSER-laddermoetuitgaanomvoldoenderuimtevoorbedrijvigheidtegaranderen.

MedeopbasisvandeSER-laddervindenwijdatAmersfoortvolgensdriestappenindevraagnaarruimtevoorbedrijven-terreinenmoetvoorzien:•IneersteinstantiemoetdegemeenteAmersfoort,metderegio,haarbestaandebedrijventerreinenkoesterenenwaarnodigrevitaliseren.Hetzondermeertransformerenvanbestaandeterreinennaarbijvoorbeeldwoningbouwisnietverstandig,opzijnminstmoeteldersvervangenderuimtebeschikbaarzijn.Wijvindendatdegemeentedit‘compen-satieprincipe’explicietmoettoevoegenbijhettransformerenvanbedrijventerreinennuenindetoekomst.•Intweedeinstantiekandegemeentekijkennaarmogelijk-hedenombestaandeterreinenteintensiveren.Ditisnietalleeneenstedenbouwkundigeopgaveombijvoorbeelddub-belgrondgebruiktestimuleren,maarookeenplanologischeopgaveommengingmetbijvoorbeeldarbeidsintensieverefunctiesmogelijktemaken.Eentestrakregimeinhetbestemmingsplankanbelemmerendwerkenvooronderne-merschapennieuwevormenvanbedrijvigheidtegenhouden.Ookgoedenduurzaambeheervalthieronder.•Inderdeinstantiemoetdegemeentenieuwebedrijven-terreinenontwikkelen.Ditkannodigzijnomgroeitefaciliterenofomopdebedrijfsruimtemarktdenodige‘schuifruimte’voordealgevestigdebedrijvigheidtehouden.Bijnieuweontwikkelingligtertevenseenkansomeenterreinduurzaamteontwikkelen.

5.5.5 WerklandschappenEentweederapportisvandeVROM-raadengaatoverdein-richtingvanbedrijventerreinen.Hierinwordthetbegripwerk-landschappengeïntroduceerd,ookwel‘bedrijventerreinen -nieuwe-stijl’tenoemen.Hetconceptvandewerklandschappengaatervanuitdatbedrijvigheidonderdeelisvaneenbredereomgeving(eenlandschapofeenmilieu)enzichhierbetermeemengt.Wijvindendatdergelijkevernieuwendeprincipesvoordeinrichtingvanbedrijventerreinendoordegemeenteinoverwegingmoetwordengenomenbijdeherstructureringofaanlegvanbedrijventerreinen.WijadviserendegemeenteeenpilottestartenomhetconceptvanwerklandschappeninAmersfoortteintroduceren.Dezewerklandschappenpassenuitstekendineenstaddiestreeftnaarevenwichttussenpeople,planetenprofit.Bovendientrekkenwijditthemabreder:ookthematiseringheefteenkwaliteitsverhogendeffect.Daarnaastkunnenookopkleinereschaal(zoalsOliemolenkwartier,bepaaldemarkantegebou-wenoffunctiemengingindewijken)vernieuwendeconceptenwordentoegepast,bijvoorkeurvoorspecifiekedoelgroepen.

5.5.6 Maak een actieplan voor kantoren- en bedrijventerreinen om schaarse ruimte optimaal voor groei te benutten

Tot2030zijninAmersfoortenderegionogdiverseplanneninuitvoeringdievoorextrawerkgelegenheidkunnenzorgen.Tegelijkertijdvragenbestaandeterreinenomgoedenduur-zaambeheer,onderanderegerichtophetbehoudenofvergrotenvandewerkgelegenheid.Inparagraaf5.2hebbenweaanbevolenominhetkadervanderegionalesamenwerkinghetbeleidvoorkantoren-enbedrijventerreinenaftestemmen.DegemeenteAmersfoortheefthierineentrekkersrol.Eengoedebasishiervoorishetmakenvaneenintegraalactieplanopdekantoren-enbedrijventerreinen.IndeeersteplaatsheeftAmersfoortditnodigominhaareigenruimtelijk-economischbeleiddeschaarseruimteoptimaaltebenutten.Indetweedeplaatsisregionalesamenhangvanbelang.

Aandachtspuntenbijhetactieplanzijn:•Detoekomstigeopgavevoorherstructureringvanbedrij-venterreinen,vooralinAmersfoort-Noordwaardewerkge-legenheidopDeHoef,CalveenenDeBranddelaatstejarenterugloopt.Daarbijmoetenookdemogelijkhedenvanactiefgrondbeleideneensubsidiestrategiewordenonderzocht;•ImplementatievandeSER-ladderbijdeplanningvanwerklocaties(ziehoofdstuk4);endaaraanverbondeneen‘compensatienorm’bijtransformatievanbedrijventerreinen;•Mogelijkhedenomdebeschikbareruimtezoarbeidsintensiefmogelijktebenuttenendaarbijoptermijndalingvanwerk-gelegenheidtevoorkomen,onderanderedoortekijkennaarefficiëntruimtegebruikenflexibiliteitindebestemmings-plannen,bijvoorbeeldgerichtopmeermenging vanbedrijfs-,kantoor-,ofvoorzieningenfuncties.Deverschillentussendelocatiesinhetgemiddeldeaantalwerknemersperhectaremoetdaarbijooktegenhetlichtwordengehouden;•Daarbijookzoekennaar thematiseringvan(delenvan)werklocatiesendemogelijkhedenomnieuwevormenvanbedrijvigheidtestimuleren,onderandererapidmanufac-turingeninnovatievelogistiek(zieookvorigeparagraaf).Daartoebehorenookdemogelijkhedenomvernieuwende


inrichtingsprincipestoetepassen,zoalswerklandschappenenfunctiemenging;•Mogelijkhedenom milieu en duurzaamheid(bijvoorbeeldhet

‘cradle-to-cradle’principe)teversterken,onderandereviaeenslimmeinrichtingengoedbeheer(wijdenkenaanparkma-nagement,mobiliteitsmanagementenveiligondernemen);

5.5.7 Revitaliseer de Amersfoortse kantorenmarktBelangrijkepijleronderdekennis-endiensteneconomieisdekantorenmarkt.Najarenvangrotegroei(onderanderedooroverloopvanuitUtrecht)kamptAmersfoortnualmeerderejarenmethardnekkigeleegstand.DitiseenverschijnseldatvooralindeNoordvleugelvanRandstadspeeltdoordathierinhetverledenveeloprisicoisgebouwd.Wijadviserendegemeentehetreedsgevoerde temporiseringbeleid(waarinnieuwekantoorontwikkelingenpaswordentoegestaanbijvoldoendemarktinteresse)doortezetten.Overigenswaar-schuwenwijvoordenatuurlijkeneigingommoeilijkfinancier-bareplannenmetextrakantoorfunctiestewillenvullen.Degemeentezalhierterughoudendinmoetenzijnenkantoor-plannenmoetenbaserenopeenrealistischeinschattingvandebehoefteindemarkt.Voorverouderdepandenenslechtbe-reikbarelocatiesishetmoeilijkweereengebruikertevinden.Hierbijkandegemeenteeenandereinvullingoverwegen,inoverlegmetdeeigenaar/ontwikkelaar.Daarbijis‘bouwenmetdejuiste maat en schaal’vanbelang.Ookhieristhematise-ringenhetbeterrekeninghoudenmetspecifiekewensenvandoelgroepenvanbelang.Kleinschaligeenflexibelekantoor-gebouwenzijngewenstwaardoordeeltijdwerk,eengroeiendaandeelthuiswerkenmeer‘desksharing’mogelijkwordt.Meerflexibiliteit isnodig.

5.5.8 Start op tijd met de herstructurering van bestaande terreinen

DeherstructureringvanIsseltiseengoedvoorbeeldvangemeentelijkeaandachtvoorbestaandeterreinen.Daarneemtdewerkgelegenheidsinds2004weertoenajarenvandaling.GeziendeteruglopendewerkgelegenheidopDeHoef,CalveenenDeBrandadviserenwijdegemeentehetfunctionerenvan

dezebelangrijkewerkgebiedenteanalyserenentijdigpassendemaatregelentenemenomdezetrendomtebuigen.

5.5.9 Transformatie Kop van Isselt: behoud werkgelegenheidDevisievormingvoordetransformatievanKopvanIsseltisge-start.Hierinwordendrieontwikkelingsvariantenbestudeerd:transformatienaarvolledigwonen;naarwonenenwerken;naarwonenen(water)recreatie.Voor2015wordt5hectaregetransformeerdenna2015nogeens15hectare(ditisinclusief10hectaretransformatievaneendeelvanhethuidigeIsselt,datgrenstaanKopvanIsselt).Bijdezecijferswordtervanuitgegaandateendeelvande(schone)bedrijvigheidaandeAmsterdamsewegbehoudenkanblijven.

AlsbedrijventerreinzalKopvanIsseltophoudentebestaandusdattypewerkgelegenheidverdwijntopdielocatie.Wijvindendatercompensatie van werkgelegenheidplaatsmoetvinden.GeziendehistorieenliggingvanKopvanIsseltnabijhetcentrumadviserenwijdegemeentedeKopvanIsseltnaareenmenging van wonen en werkentetransformeren.Ditkanaansluitenbijonzeadviezenoverbijvoorbeeldfunctiemenging,thematisering,kleinschaligewerklocaties,een‘campusnieuwestijl’ofeenZZP-wijk.Ookindevariantvanwonenen(water)recreatiezouerenigewerkgelegenheidkunnenontstaanwataansluitbijonsadviesomdevrijetijdseconomietestimuleren.IndevariantwaarindeKopvanIsselt(enmogelijkmeervanIsselt)volledignaarwonenwordtgetransformeerd,zalereldersindestad(ofregio)nieuweruimtevoorbedrijvigheidmoetenwordengevondenomhetverliesaanwerkgelegenheidtecompenseren.Wijradenditscenarioaf,medegeziendehistorievanhetgebiedmetzijnwerkfunctie.

5.5.10 De Wieken: verruim de vestigingsmogelijkheden van het noordelijke deel

MomenteelwordtBedrijvenparkDeWiekengerealiseerd.OpDeWiekenistotaal37hectareuitgeefbaar,waarvannunogongeveer27hectare.Daarvanisinhetnoordelijkedeeltotaal16hectareinparticulierehanden.Uitgifteenbouwkunnenhiernognietstartenomdatdenodigeinfrastructuurontbreekt

Verruim vestigingsmogelijkheden op De Wieken


endoordathetgebied,opaanwijzingvandeprovincie,alleenisbedoeldvoorbedrijvendieveelhinderveroorzaken(de milieucategorieën 4 en 5).Hiervoorlijktvooralsnogonvoldoen-deinteressevanuitdemarkt.Wijradendegemeenteaaningesprektegaanmetdeprovincieomdevestigingsmogelijk-hedenteverruimenzodatooklageremilieucategorieënwordentoegestaan.Daarmeeontstaanookmeermogelijk-hedenomditgebiedarbeidsintensieverintevullen.GeziendeliggingvanDeWiekenindeokselvandeA1/A28zouinnova-tievelogistiekkansrijkvoorditdeelvanDeWiekenkunnenzijn.

InhetlogistiekelandschapvanNederlandtekenenzichtweetrendsaf.Enerzijdsvindtereenconcentratieplaatsinenronddebekendemainportsvanhetland(havenvanRotterdam,SchipholenAmsterdam)enanderzijdsdeconcentratiesvanlogistiekehotspotsinhetNederlandseachterland(Noord-Brabant,GelderlandenOverijssel).DeconcurrentiepositievanderegioAmersfoortopdezemarktwordtbepaalddoorvoldoenderuimtevoorlogistiekebedrijvenendooreengoedebereikbaarheidnaarzoweldemainportsalshetachterland.

5.5.11 NV Utrecht: zorg ook na 2015 voor voldoende ruimte voor bedrijvigheid in de eigen regio

Inhetruimtelijk-economischbeleidis2015eenbelangrijkemarkering.BinnendeNVUtrechtisdeplanvormingvoordeperiode2015-2030invollegang.Wijvindendatbinnendeeigenregioindebehoefteaanwerklocatiesenbanenmoetwordenvoorzien.Uitanalyseblijktdatomliggendegemeen-ten,zoalsNijkerkenBarneveld,dekomendejarennogeenruimehoeveelheidruimtevoorbedrijventerreinenhebbengereserveerd.Daaromadviserenweomingesprektegaanmetdezegemeentenengezamenlijkeafsprakentemakenoverderegionaleeconomischeontwikkeling.VanoverhevelingnaarAlmerekanalleensprakezijnalsditindeoostflankvanAlmereterechtkomteninbijbehorendeinfrastructuur(doortrekkingA30)wordtgeïnvesteerd.AlleendankanoverhevelingnogvanbetekeniszijnvoorderegioAmersfoort(enoverigNVUtrecht).Bovendienzijnwijvanmeningdatoverloopvanbehoefte

grotendeelseentheoretischeaannameisdieindepraktijkwaarschijnlijkandersuitpakt.Bedrijvendiealindezeregiozijngevestigdenwillengroeien,willenvooralindeeigenregio(waarhunpersoneelwoontenhunafzetmarktzichbevindt)nieuwevestigingsruimtevinden.Ditzaldedrukopdebedrij-venlocatiesindeeigenregioverdervergroten.

5.5.12 Vathorst West: realiseer bedrijventerrein en streef naar functiemenging in de wijk

DevisievormingvoorVathorstWestisgestart.Dezewijkwordtna2015gerealiseerd.Erwordtgedachtaanderealisatievan3.000woningen.Indeeersteplaatsadviserenwijindewijkzoveelmogelijketestrevennaarfunctiemenging.Naastvoorzieningengaathetdaarbijookomwoon-werkcombinatiesendergelijke.Daarnaastwordtgedachtaanderealisatievaneenbedrijven-terrein.Deontwikkelingvan10hectarebedrijventerreinisopgenomeninhetkadervandeverstedelijkingsopgave2015-2030vandeNVUtrecht.WijadviserendegemeenteominVathorstWestminstens 10 hectare bedrijventerreinenmogelijkmeertereserveren.VathorstWestbiedtkansenominAmersfoorteennieuwbedrijventerreinvolledigduurzaamenvernieuwendinterichten,bijvoorbeeldvolgenshetprincipevan‘cradle-to-cradle’.Endatkanweeraansluitenbijdeeerderdooronsgenoemdekansenvoorrapidmanufacturingenanderevormenvaninnovatieve,schonemaakindustrie.

5.5.13 Vergroot de mogelijkheden voor functiemenging en kleinschalige werklocatiesNaastdekantoren-enbedrijventerreinenenhetCentraalStadsgebiedbevindtzichooksteedsmeerwerkgelegenheidverspreidoverdestad,ruim40%.Degemeentevoertaleenstimuleringsbeleidvoor wijkeconomieenbroedplaatsen.Terversterkingvanditbeleiddenkenwijaandealeerderdooronsaangehaaldeconceptenvanwerklandschappen,de‘campus-nieuwe-stijl’enaanwoon-werkcombinaties.WijdenkendatdebovenstaandeaanbevelingenertoezullenbijdragendatAmersfoortin2030dievitalestadineencompleteregiozalzijn.

Amersfoort in ontwikkeling


Bijlagen

1. Korte CV’s van de commissieleden 44 Voorzitter 44 Leden 44 Adviserendeleden 45

2. Beschrijving van de werklocaties 46 Centrum 46 Isselt 46 DeHoef 46 Calveen 46 DeBrand 46 DeWieken 46 BedrijvenparkVathorst 46 KantorenparkPodium 47 Wijken,stadsrandenelders 47

3. Tabel bedrijventerreinen tot 2030 (NV Utrecht) 48

4. Regiobeelden bij voorkeurscenario en minimumscenario 49 Regiobeeldinvoorkeurscenario 49 Regiobeeldinminimumscenario 49


Bijlage 1: Korte CV’s van de commissieleden

Voorzitter:drs. Jacques van Ek (63)wasvan1984tot2000directievoorzittervanDeAmersfoortseVerzekeringen.NafusiesmetStadRotterdam(1997)enFortis(2000)werdhijin2002benoemdtotvoorzittervandehoofddirectievandeFortisASRVerzekeringsgroepenlidvanhetExecutiveCommitteevanFortis.Sindszijnpensioneringin2006ishijactiefalscommissarisvanvennootschappenenbestuurdervanmaatschappelijkeorganisaties.Zoishijpresident-commis-sarisbijRegardzHospitality,BPFBouwinvestenF.C.Utrecht.

BijPolynormenAmforsishijlidvandeRaadvanCommissaris-sen.DaarnaastisJacquesvanEkondermeerlidvandeRaadvanToezichtvandeHogeschoolUtrechtenlidvandeRaadvanAdviesvanZorgverzekeraarsNederland.InhetverledenwashijondermeervoorzittervandeKamervanKoophandelGooienEemlandenvoorzitter(enmede-initiatiefnemer)vandeStichting“AmersfoortProminentopdeKaart”.

Leden:prof. dr. Oedzge Atzema (55) issinds2002hoogleraareconomischegeo-grafieaandeUniversiteitvanUtrecht(faculteitGEOWetenschappen).HijbegonzijncarrièrealsplanoloogbijdeprovincieZuid-Holland.In1980werdhijwetenschappelijkmedewerkeraandeKatholiekeUniversiteitteNijme-gen.Sinds1986ishijverbondenaandeUniversiteitUtrecht.NaasthetgevenvanonderwijsdoetOedzgeAtzemaonderzoeknaarstedelijkeontwikkelingen,inhetbijzonderinNederlandendaarbinnenindeRandstad.Hijiseenveelgevraagdadviseurvanlokaleenregionaleoverhedenophetterreinvaneconomieenarbeidsmarkt.

drs. Hans de Boer (53)begonzijncarrièrealsmedewerkerbijhetInstituutvoorOnderzoekvanOverheidsuitgaven.In1986richttehijhetBureauEconomi-scheArgumentatie(BEA)op.NaverkoopvanditadviesbureauaanKPMGwashijnogenkelejarendirecteurbijKPMG.LandelijkebekendheidverwierfhijdoorzijnvoorzitterschapvandeKoninklijkeVerenigingMKBNederland(van1997–2003)respectievelijkvoor-zittervandeTaskforceJeugdwerkloosheid(2004–2007).Hijisoprichter/directeurvanGovernanceSupportB.V.envervultthansdiversecommissariatenennevenfuncties.ZoisHansdeBoerpresident-commissarisbijdeSperwer-groep,ArbonedenMeer-

landen.DaarnaastishijondermeerlidvanhetInnovatieplatformvanhetKabinetBalkenende,lidvandeRaadvanToezichtUWVencommissarisvandeKamervanKoophandelNederland.

drs. Geri Bonhof (54)issinds2003voor-zittervanhetcollegevanBestuurvandeHogeschoolUtrecht.Zijbegonhaarloopbaanin1975alsdocentemetho-diek/didactiekvoorbewegingsonder-wijsopeenPedagogischeAcademie.DaarnawaszijondermeerrectrixvanhetGooisLyceumenlidvanhetcol-legevanbestuurvandeHogeschoolAmsterdam.GeriBonhofverrichtdiversenevenactiviteiten.

ZoiszijondermeervicevoorzittervandeHBO-raad,lidvandeRaadvanToezichtvanhetAlgemeenPedagogischStudie-centrum,bestuurslidvandeTaskforceInnovatieRegioUtrechtenlidvandeboardvandeKofiAnnanBusinessSchoolsFoundation.

prof. dr. Theo Camps (53)issinds2003voorzittervandeBerenschotGroepB.V.Naasthetleidinggevenalsbestuursvoorzitteraanprofessioneleorganisaties(Berenschot,TiasNimbasenRijnconsult)heefthijervaringalsprojectleiderophetgebiedvanstrate-gie,fusiesengroteverandertrajectenbijdeoverheid,non-profiteninhetbedrijfsleven.

Sinds2000ishijhoogleraarOrganisatiekunde&Bestuurs-kundeaandeUniversiteitvanTilburg.TheoCampsverrichtdiversenevenfuncties.ZoishijondermeervoorzittervandeTaskforceInnovatieRegioUtrechtenlidvandeRaadvanAdviesvanSITANederland.Hijispresident-commissarisbijKuiperbouwgroepB.V.endeRabobankRijkvanNijmegen.Hijpubliceerdeverscheideneboekeneneengrootaantalartikelenovernetwerkbesturing,organisatieveranderingenleiderschap.

drs. Marjanne Sint (59)issinds2007voorzittervandeRaadvanBestuurIsalaKliniekenteZwolle.Daarvoorwaszij6jaarSecretaris-generaalvanhetministerievanVolkshuisvesting,RuimtelijkeOrdeningenMilieubeheer.MarjanneSintbegonhaarcarrièrealsbeleidsmedewerkerbijhetministerievanEconomischeZakenrespectievelijkdatvanCultuur,RecreatieenMaatschappelijkWerk.Lande-lijkebekendheidverkreegzijalsvoorzittervandePartijvande


Arbeid(1987–1992).DaarnawaszijdirecteurInterbestuurlijkeBetrekkingenenInformatievoorzieningbijhetministerievanBinnenlandseZakenrespectievelijkgemeentesecretarisinAmsterdam.Sinds2007iszijcommissarisbijBPFBouwinvestteAmsterdam.

Adviserende leden:ir. Martin van Hoogevest (60)begonzijnloopbaanin1976alsorganisatie-medewerkerenprojectcoördinatorbijBredero’sBouwbedrijf.In1979tradhijtoetotdedirectievandeVanHooge-vestGroepB.V.teAmersfoort,waarhijin1984algemeendirecteurwerd.Sinds2003ishijvoorzittervandeStichting“AmersfoortProminentopdeKaart”.Anderenevenactiviteiten,diehijverricht,betreffenondermeerhetvoorzitterschapvandeOntwikkelingsmaat-schappijCentrumplanAmersfoortenhetbestuurslidmaat-schapvanNEPROM.DaarnaastishijlidvandeRegieraadBouwRegioRandstadNoord.InhetverledenwasMartinvanHoogevestondermeervoorzit-tervandeVerenigingAmersfoortseBedrijvenenbestuurslidvandeKamervanKoophandelteAmersfoort.

mr. Harm van Veldhuizen (43)issinds2002algemeendirecteurbijdeKamervanKoophandelGooi-,Eem-enFlevo-land.Naenkelejarenalsaccountma-nagerSalesenMarketingbijBritishPetroleumtehebbengewerkt,begonhijin1993alsprojectmanagerbijRobas,eenwerkmaatschappijvanWegener.Bijditconcernwerdhijin1994benoemdtotdirecteurbijWegenerKabelTV,gevolgddoordedirectiepositiebijBeursmedia,eenjointventurevanWegenerenAEX.Indeperiode2000–2002wasHarmvanVeldhuizendirecteurbijVolcanoPublishers.

Secretariaat:drs. Janny de Boer,secretarisvandecommissieVanEk.drs. Rik Hoogzaad,beleidsadviseurEconomischeZaken.


CentrumHetcentrumgebied(CSGenbinnenstad)ishetvisitekaartjevandeAmersfoortse‘diensteneconomie’.HetcentrumverzorgtmeerdaneenkwartvandetotalewerkgelegenheidinAmersfoort.Inhetcentrumzorgenzakelijkeenfinanciëledienstverleningvoor54%vandewerkgelegenheid.Desectorenhandel,vervoerenzorgnemeniedervoorzichongeveer10%vandewerkgelegenheidvoorhunrekening.Dewerkgelegenheidinhetcentrumisdelaatste10jaarmetbijnaeenkwarttoegenomen,maarrecentwarenerookjarendatersprakevandalingwas(o.a.2006en2007).Deconjunc-tuurgevoeligheidvandeAmersfoortseeconomiemanifesteertzichhierineenminderconstantegroeiensomszelfsdaling.Quagrootteishiereengevarieerdbeeldtezien:zowelrelatiefveelkleinebedrijvenalsookmeerderegroteondernemingen(vooralCSG).

IsseltHetbedrijventerreinIsseltishetoudstevanAmersfoort.Hetkenmerktzichnogsteedsdooreensterkevertegen-woordigingvanindustrie,bouwen(auto)handel.BovendienisIsselteenvandetweegeluidgezoneerdebedrijventerreinenindeprovincieUtrecht.VoorallangsdeEembevindtzichveelzware,industriëlebedrijvigheidmeteenhogemilieucategorie.Vanwegehunmilieuhinderzijnzijuitsluitendopdergelijketerreinenaangewezen.Isseltisdeafgelopenjarengerevitali-seerd.Najarenvandalingvandewerkgelegenheid,isdewerkgelegenheidersinds2004weertoegenomenmet15%,mededoordekomstvanbedrijfsverzamelgebouwen.Hetgemiddeldaantalarbeidsplaatsenperhectarebedraagthier38.DebedrijvigheidopIsseltismetgemiddeld13arbeids-plaatsenpervestigingoverwegendMKB.Hetaantalbedrijvenmetminderdan10arbeidsplaatsenisdelaatste10jaargestegenenhetaantalbedrijvenmet100ofmeerarbeids-plaatsenvarieertrondde15.

De HoefDeHoefiseengemengdkantoren-enbedrijventerreinindezuidoosthoekvanknooppuntHoevelaken(A1/A28).Hetzuide-lijkdeelisgelegenrondhetNSstationSchothorst.Desectoren‘zakelijkedienstverlening’en‘handelenreparatie’zijnhiersterkvertegenwoordigd.Degrootstegroeiindeafgelopen10jaarvondhierplaatsindezakelijkediensten.Dewerkgelegenheidindeindustrieendebouwnijverheidishierdeafgelopen10jaarafgenomen.Dewerkgelegenheidindesectorvervoerisgestegen.OpdeHoefisdeconjunctuurinvloedendeschommelingindeeconomiesterkzichtbaar.Sinds2001isdewerkgelegenheidopDeHoef11%gedaald.In2005wasersterkegroei(+975banen)enin2006weersterkedaling(-1719banen).In2007waserweerlichtegroei(+282banen).Hetgemiddeldaantalarbeids-

plaatsenperhectarebedraagt176.DeHoefkentveelMKB(delaatste10jaarisvooralhetaantalbedrijvenmetminderdan10arbeidsplaatsengestegen)naastveelgrotebedrijven(hetaantalbedrijvenmet100ofmeerarbeidsplaatsenschommeltrondde25a30).

CalveenOokCalveen,aandeA1,iseengemengdbedrijventerrein,metopvallend‘handelenreparatie’(40%)alsgrootstewerkgelegenheidsverschaffer.Dezakelijkedienstverleningishierookgoedvertegenwoordigd(28%).Dezetweesectorenhebbenookdegrootstegroeiinarbeidsplaatsengerealiseerd.Sinds2002isdewerkgelegen-heidopCalveenmet20%teruggelopen.Hetgemiddeldeaantalarbeidsplaatsenperhectareis94.Meteengemiddeldaantalarbeidsplaatsenpervestigingvan12ligthiereveneensaccentopMKB.Hetaantalbedrijvenmet100ofmeerarbeids-plaatsenismomenteel3enisnietmeerdan6geweest.

De BrandOokaandeA1ligtdekantorenlocatieDeBrand.DeBrandishetkleinsteterreinvanAmersfoort.Hierzorgen13voornamelijkgrotebedrijvenvoorbijna1500arbeidsplaatsenin2007.OpDeBrandissinds2004dewerkgelegenheid9%gedaald.

De WiekenInhetgemeentelijkbeleidisDeWiekenaangeduidalseen‘modernfunctioneel’bedrijventerrein.HettypebedrijvigheidsluithetdichtstaanbijIsselt.Hetterreinisnoginontwikkeling(permedio2008isnog27hectareuitgeefbaar,waarvan11hectaredoordegemeenteen16hectaredoorderden).Dereedsgevestigdebedrijvigheidkenmerkthetterreinvooralalseengebiedvoorvervoer-enlogistiek:64%vandewerk-gelegenheidbetreftdesector‘vervoerencommunicatie’en21%desector‘handelenreparatie’alsgoedetweede.ErwasberekenddateropDeWieken120arbeidsplaatsenperhectarezoudenontstaan(totaalongeveer4.500arbeidsplaat-sen).Deeerste5hectarediealin2007bebouwdwas,kent90arbeidsplaatsenperhectare.

Bedrijvenpark VathorstOokhetBedrijvenparkVathorstisindestartfasevandeont-wikkeling(permedio2008isnog20hectaredoordegemeenteuitgeefbaar).Inhetgemeentelijkbeleidishetaangeduidalseen‘hoogwaardig’bedrijventerrein.HettypebedrijvigheidsluithetdichtstaanbijDeHoefenCalveen.OpbedrijvenparkVathorstisparkmanagementingevoerd.ErisberekenddateropBedrijvenparkVathorstongeveer6000arbeidsplaatsen(180perhectare)zoudenmoetenontstaan.

Bijlage 2: Beschrijving van de werklocaties


Kantorenpark PodiumInVathorstwordtaandeA28hethoogwaardigeKantorenparkPodiumontwikkeld.Doormarktomstandighedenisrealisatievertraagdendelocatiewordtnugefaseerdgerealiseerd.Heteerstedeel(ongeveer20.000vierkantemeterbrutovloeroppervlak)isinmiddelsgerealiseerd.Hierisnogongeveer100.000vierkantemeterbrutovloeroppervlakterealiseren.Bijeengemiddeldevan25vierkantemeterbrutovloeropper-vlakperwerknemer,zoudeneruiteindelijkongeveer4.800arbeidsplaatseninPodiumkunnenontstaan.

Wijken, stadsrand en eldersVerspreidoverdestadbevindtzichongeveer40%vandeAmersfoortsewerkgelegenheid.Dediversewinkelcentra,omgevingStichtseRotondeengrotecomplexenalsdezieken-huislocatieszijnvoorbeelden,maarookindewoonwijkenzelf(denkaanbedrijvenaanhuis,opstraathoekenofkantoorvilla’s)isveelbedrijvigheid.IndewijkSoesterkwartierwarenin2007hetmeesteaantalbedrijven(432)gevestigd.VandetotaleAmersfoortsegroeigedurendedeafgelopentienjaarvondongeveer45%plaatsindecategorie‘elders’.Opdiverseplekkenindestadzijnindie10jaarbijna7.000arbeidsplaatsengecreëerd.Daarmeeisverspreidoverstadnaarverhoudingdegroeigroterdaninhetcentrumendebedrijven-terreinensamen.Datiseentekenvaninbreiding.


Tot2015wordeninderegiodiversebedrijventerreinenuitgegeven.InAmersfoortzijndatDeWiekenenBedrijvenparkVathorst.Daarnaastzaleendeelvandebestaandevoorraadverlorengaandoortransformatie,zoalsinAmersfoortKopvanIsselt.

Voordeperiodeernawordendeplannennuvoorbereid.DeNVUtrechtiseensamenwerkingsverbandtussen7bestuur-lijkepartijen,waaronderdegemeenteAmersfoort.6Deintegraleverstedelijkingsopgave2015-2030wordtinditverbandregionaalafgestemd.

DeNVUtrechtheefteind2008inhaarEindbalansdebehoefteramingtot2030voorwerkenbepaaldop110hectare.Hiervanisongeveer81hectarebedoeldvoorgroei(berekendindebehoefteramingvaneind2007)endeoverige29hectareisbedoeldtercompensatievanbedrijventerreinendieverlorengaanalsgevolgvantransformatienaar(voornamelijk)wonen.Intotaalwordterindevoorgenomenplannenrekeningmee

gehoudendat35hectarebedrijventerreingetransformeerdzalworden.Dooropdenieuwaanteleggenterreinenderuimteintensievertegebruikenwordt29hectarealsvoldoendecompensatiebeschouwdvoorde35hectaredieverlorengaat.

IndeIntegraleGebiedsuitwerkingEemland(2008)heeftEemland59hectarenieuwebedrijventerreinengereserveerd,waarvan10hectareinAmersfoort(VathorstWest).Voorderestvandeopgave(110–59=51hectare)isnoggeenruimtegereserveerd.Hetisonzekerofdeberekendebehoefteoplangetermijn(na2020)ookvolledignodigis.Dithangtafvandetoekomstigeeconomischegroei.Alsblijktdaterbovenopdealgereserveerde59hectarenogbehoefteisaanextraruimte,danwordeneerstdemogelijkhedenbinnenEemlandbekekenenanderskanwordenuitgewekennaarGelderlandofFlevo-land.NabijAmersfoortzijnvooraldeontwikkelingeninNijkerkenBarneveldrelevantomhiertenoemen.InNijkerkwordttot2030totaal40tot65hectareontwikkeld.InBarneveldongeveer120hectare.

Bijlage 3: Bedrijventerreinen tot 2030

Tabel 1: Ontwikkeling bedrijventerreinen Amersfoort/Eemland tot 2030

2008-2015(plannen in uitgifte of voorraad)

2015-2030(plannen in voorbereiding tbv NV Utrecht)

Nieuw Transformatie Saldo Nieuw Transformatie Saldo

Amersfoort +47ha -5ha +42ha +10ha -15ha -5ha

OverigEemland +72ha -20ha +52ha +49ha -20ha +29ha

TOTAAL REGIO AMERSFOORT + 119 ha - 25 ha + 94 ha + 59 ha - 35 ha + 24 ha


6DeanderedeelnemersaandeNVUtrechtzijndebestuurdersvandeProvincieUtrecht,degemeentenUtrechtenHilversum,destadsregioUtrecht(BRU)endegewestenEemland,GooienVechtstreek.

Inhoofdstuk4hebbenwijtweescenario’skwantitatiefuit-gewerkt.Wijadviserendegemeenteeensterkeregiofunctietevervullen(hetvoorkeurscenario).DeregioisiniedergevalEemlandenNijkerk(waardegemeenteAmersfoortalmeeinoverlegis)enookBarneveldzouhierbijbetrokkenkunnenworden.Hetminimumscenariogeeftdeondergrensaanwaaropdegemeente(deels)kanterugvallenindienhetvoorkeurscenarioniethaalbaarblijkt.

Regiobeeld in voorkeurscenarioUitgaandevaneenoptimalesamenwerkingbinnenderegioenhetmaximaalbenuttenvanelkaarssterkepuntenvolgenshetvoorkeursscenario,kanrichting2030hetvolgenderegiobeeldontstaan:•Economischevitaliteit:doordatdestadendeomringendegemeenteninsamenhanghunruimtelijke,economischeensocialeambitiesafstemmenenzoveelmogelijkgezamenlijkoptrekken,ontstaateensterkeregiodievooriederegemeenteeenhogeeconomischevitaliteitbetekent.DeregioAmersfoortkandaarmeedeconcurrentiemetandereregio’sbeteraan.Ditgeeftdebestemogelijkhedenomnuenindetoekomstvoorderegionaleberoepsbevolkingvoldoendeenpassendebanentebehouden.•Ruimtelijkekwaliteitstadenlandschap:Amersfoortzalzichvooralmoetenrichtenoparbeidsintensievewerkgelegenheidomdeschaarseruimteindestadzoefficiëntmogelijktebenutten.Hetcentrumvergroothaarstedelijkheidenin(delenvan)dewijkenisveelfunctiemenging.Demeerruimte-intensievebedrijvigheidkanaanderandvandestadofeldersinderegiowordengesitueerd,bijvoorkeurgeconcentreerd.VooralNijkerkenBarneveldwillentot2030nognieuwebedrijventerreinenrealiseren.Doorconcentratievanwerk-gelegenheidkunnendeomringendegemeentendiedaarvoorkiezenhunopen,landschappelijkkaraktermeerbehouden.•Mobiliteit:Voorwaardeisdatdesamenwerkendegemeentenhunregionaleinfrastructuuroptimaliserenendaarnaastgezamenlijklobbyenvoordebovenregionaleinfrastructuur.Allevormenvanvervoerzijndaarbijvanbelang:(vracht)auto,openbaarvervoerenfiets-envoetverkeer.Grotesamenhangkanalleenontstaanalswerknemers,ondernemers,consu-mentenengoederenzichgemakkelijkbinnenderegioenopdeplaatsvanbestemmingkunnenverplaatsen.•SamenwerkingbinnendeNoordvleugel:deregioAmersfoortmoethaarsamenwerkingmetandereregio’sverderversterken,vooralindeNoordvleugelophetthemakennis-endiensteneconomie.GemeenteAmersfoortheefthierinvoordeeigenregioeentrekkersrol.IndesamenwerkingstaatAmersfoortbovendienals‘regio’sterkerdanals‘stad’.DeregioAmersfoortiscomplementairaangrootstedelijkeregio’salsUtrechtenAmsterdam.Daarnaastishetecono-mischprofielvandezestedenenstedenalsHilversumen

AlmerenauwverwantmethetAmersfoortseprofiel.HetstimulerenvaninnovatieencreatieveeconomiekanhetbesteinsamenwerkingmetanderestedenbinnendeNoordvleugelwordenopgepakt,zoalsAmersfoortnualdoetdoorindiverseregionaleinnovatieprojectenteparticiperen.

Regiobeeld in minimumscenarioOpbasisvanhetminimumscenariokanhetvolgenderegiobeeldontstaan:•Economischevitaliteit:inditscenarioisderegionalesamen-hangnietoptimaalbenutenzorgtdegemeenteAmersfoortiniedergevalvoorhethandhavenvanhaarlokalebalanstussenwonenenwerken.Destedelijkemotorfunctievoorderegiowordtdanniettenvollebenut.Binnenderegiozullendegemeentenelkaarmeerbeconcurrereninhetbehoudenofaantrekkenvanbedrijvigheid.Hetprofielpergemeenteisminderduidelijk(meeroverlap)enpersaldozalderegiomeermoeitehebbenombedrijvigheidvasttehoudenofaantetrekken.•Ruimtelijk:vanspecialisatieenconcentratievanwerkgele-genheidbinnendeeigenregiokanmindersprakezijn.VoorAmersfoortblijftdeopgavevoorhetcentrum(verderverstedelijken)endewijken(meerfunctiemenging)hetzelf-de,maarderuimtevoorbedrijven-enkantorenterreinenzalmeergespreidoverderegiogesitueerdzijn,ookinAmers-foort.Hetbehoudenvanopenplekkeninhetlandschapwaarnietwordtgebouwd,zalmoeilijkerzijn.•Mobiliteit:Ookinditscenariozullendegemeentenhunregionaleinfrastructuur(wegenopenbaarvervoer)moetenoptimaliseren.Immers,dearbeidsmarktfunctioneertregio-naaleneenconcentratiemodel(inhetvoorkeurscenario)ofspreidingsmodel(inhetminimumscenario)maaktbinnenderegionauwelijksverschilindemobiliteit.Nogsteedszullendeinwonerskriskrasdoorderegioverspreidhunbaanhebben.Daarbijzulleninhetminimumscenariodeeisenaandebovenregionaleinfrastructuurjuistnoggroterzijn.Alsdeeigenregio,doorbeperktesamenhang,intotaaleenmindereeconomischegroeikentendaarmeeminderbanenzalgene-rerendaninhetvoorkeurscenariodanheeftditeennegatiefeffectopderegionalebalanstussenwonenenwerken.Meermensenzullenbuitenderegiohunbaanmoetenzoekenendusgroterewoon-werkafstandenmoetenover-bruggen.•SamenwerkingbinnendeNoordvleugel:degemeenteAmersfoortmoetookinditscenariohaarsamenwerkingmetandereregio’sverderversterken.Echter,hetzalmoeilijkerzijnomhiersuccesvolintezijnomdatdestadeenmindersterkeregioachterzichheeft.

Bijlage 4: Regiobeelden bij voorkeurscenario en minimumscenario


Gemeente AmersfoortStedelijkeOntwikkelingenBeheerAfdeling Economische zaken

PostadresPostbus40003800eaAmersfoort

BezoekadresStadhuisplein13811lmAmersfoort

T 0334694287F 0334695477E [email protected] www.amersfoort.nl

Amersfoort, een vitale stad in complete regio

Business

Transcript of Amersfoort, een vitale stad in complete regio