Programma DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013-2016 1/6

Ambitiedocument DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013 - 2016

1. Inleiding.

Het doel van het landelijke kennisprogramma DuurzaamDoor is: ‘het bereiken van een groene

economie door het ontwikkelen van kennis, het versterken van competenties en door het creëren

van synergie tussen partijen om te werken aan een groene economie’. Daarbij gaat het om

innovatieve werkwijzen en competenties om maatschappelijke opgaven te agenderen en te

faciliteren.

Vanuit het Ministerie van EZ is aan de provincies gevraagd om voor een decentraal deel van het

programma een ambitiedocument op te stellen.

Aansluitend op de landelijke thema’s zijn voor het programma DuurzaamDoor in Zuid-Holland

vier centrale thema’s aangegeven, te weten: energietransitie, maatschappelijk groenbeheer,

integrale gebiedsontwikkeling en circulaire economie. De vier thema’s van DuurzaamDoor zijn

eind 2013 en begin 2014 met interne en externe vertegenwoordigers van diverse sectoren en

partijen besproken. Per thema is naar doelstellingen, leervragen en mogelijke concrete praktijken

gekeken.

Dit ambitiedocument geeft op basis van de verkenning met de diverse partijen een inventarisatie

van concrete onderwerpen (zie bijlage). Rond deze onderwerpen worden inmiddels met de

meest betrokken partijen gesprekken gevoerd om tot een nadere selectie en uitvoering te komen.

Daarbij is het streven om steeds zo veel mogelijk de 5 O’s te betrekken 1.

Voor de impuls vanuit DuurzaamDoor in de projecten zal onder andere een pool van adviseurs en

coaches worden gestart om vraaggericht een faciliterende rol te kunnen spelen.

1 Bij de vijf O’s worden onderscheiden: overheid, ondernemers, onderzoek, onderwijs en omgeving. Deze laatste is

een toevoeging op de vier O’s die vaak gehanteerd worden. De vijfde O staat voor maatschappelijke initiatieven die

niet direct vanuit het bedrijfsleven komen. Ook wel aangeduid als ‘social enterprises’.

Programma DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013-2016 2/6

2. Aansluiting op discussie over innovatieve werkwijzen en sturingsrollen

Bij de invulling van het programma DuurzaamDoor komen vragen over de rol van de diverse

partijen in de transitieprocessen naar voren. Het gaat om co-creatie waarbij op een netwerkende

wijze wordt gehandeld en ook samen geleerd. Van alle partijen, inclusief de overheden, zal dit

vaak een andere rol vragen. Binnen het programma zal daarom ook expliciet aandacht worden

besteed aan de sturingsfilosofie.

Een soortgelijke zoektocht naar sturingsrollen en werkwijzen speelt momenteel bij gemeenten,

andere provincies en departementen. Via de geselecteerde praktijken kunnen de ervaringen van

de diverse partijen op concrete wijze worden uitgewisseld.

Ten aanzien van de discussie over de sturingsrollen zal gebruik worden gemaakt van een model

van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSoB). Dit model onderscheidt vier

kwadranten met elk een andere sturingsfilosofie en werkwijze. Van public administration en new

public management naar netwerk-governance en bottom-up initiatieven.

De faciliterende rol van het programma DuurzaamDoor richt zich sterk op innovatieve werkwijzen

in het rechter deel van het kwadrantenmodel met een accent op het kwadrant van netwerk-

governance en co-creatie. Inclusief de vraag welke werkwijzen, competenties en soorten

eigenaarschap daarbij nodig en mogelijk zijn.

Bij het kwadrant ‘Sociaal ondernemen’ staat de overheid op grotere afstand. Vraag is welke rol de

overheid hier heeft. Bijvoorbeeld om op regionale schaal initiatieven te verbinden of zichtbaar te

maken. Het programma DuurzaamDoor binnen Zuid-Holland zal zich als kennisprogramma ook

richten op de diverse ervaringen met maatschappelijke initiatieven.

Om de geselecteerde praktijken te ondersteunen bij de concrete invulling van de werkwijzen in

het derde en vierde kwadrant, zal een pool van externe adviseurs worden gestart. Daarbij zal

voor een deel worden aangesloten op adviseurs die reeds bij eerdere trajecten van Leren voor

Duurzame Ontwikkeling zijn betrokken om de ingezette ontwikkeling verder te versterken.

Programma DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013-2016 3/6

3. Selectie van thema’s

Bij een eerste oriëntatie met interne en externe partijen over het programma DuurzaamDoor

kwam de wens naar voren om de selectie van projecten rond een beperkt aantal thema’s

gezamenlijk op te pakken. Op basis van de verkennende gesprekken zijn daarbij de volgende

thema’s geselecteerd:

- Energietransitie

- Circulaire economie

- Integrale gebiedsontwikkeling

- Maatschappelijk Groenbeheer

De ambitie is om binnen de vier thema’s een aantal integrale beleidsopgaven uit te voeren die

een substantiële bijdrage leveren aan de beleidsdoelen, en daarbij tevens generieke leervragen

te beantwoorden ten aanzien van innovatieve werkwijzen en sturingsrollen. Via gesprekken met

vertegenwoordigers vanuit diverse partijen is een inventarisatie met mogelijke praktijken

opgesteld. In de bijlage is per thema een aanduiding van doelen, leervragen en onderwerpen

aangegeven. Uit deze lijst zal op basis van nader overleg met de betrokken partijen een selectie

worden gemaakt, mede op grond van aanwezig draagvlak en beschikbare cofinanciering.

De praktijken dragen inhoudelijk bij aan de stimulering van een groene economie binnen Zuid-

Holland en leveren een bijdrage aan het ontwikkeltrajecten voor nieuwe werkwijzen en sturings-

rollen. Om deze tweeledige doelstelling in te vullen, zullen ook bij de verdere selectie en invulling

van praktijken de volgende uitgangspunten worden gehanteerd.

Uitgangspunten

Het budget inzetten als procesgeld binnen een beperkt aantal integrale, prioritaire

beleidstrajecten om een innovatieve werkwijze nader te bespreken en toe te passen:

De beleidstrajecten zo te selecteren dat er bij een coalitie van partijen een gezamenlijk

belang aanwezig is en bereidheid tot een actieve bijdrage;

Bij de trajecten specifiek aandacht te besteden aan de vraag hoe maatschappelijke

initiatieven (‘social enterprises’) kunnen bijdragen aan doelrealisatie en welke

consequenties dit heeft voor de rol van de betrokken overheden;

Streven om bij de geselecteerde trajecten de vijf O’s te betrekken, waarbij het initiatief

niet van de (provinciale) overheid hoeft te te komen;

De leerervaringen breed uitwisselen (tussen sectoren, maar ook tussen de externe

betrokken stakeholders) en het leerproces ook structureel verankeren;

Het huidige netwerk van kennis/ondersteuningsorganisaties bij de trajecten benutten,

maar ook beter in beeld te brengen en waar zinvol sterker met elkaar te verbinden op

regionaal en provinciaal niveau;

Het budget in beperkte mate inzetten voor experimenteerruimte op terrein van transities

(durfkapitaal).

Programma DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013-2016 4/6

4. Relatie met POP3/Leader

In het kader van POP3 zullen in de loop van 2014 de Leader-gebieden binnen Zuid-Holland nog

worden bepaald. Dit is met name ook een proces van externe partijen, waarbij de provincie in

gesprek is met de coördinatoren van de huidige Leader-gebieden. De verwachting is dat het

aantal Leader gebieden zal worden ingeperkt.

De doelstellingen van Leader sluiten aan op de doelstellingen van DuurzaamDoor. Bij de huidige

lijst is geanticipeerd om een aansluiting van DuurzaamDoor activiteiten met de Leader gebieden

mogelijk te maken (in de bijlage onder andere bij de activiteiten 7, 11 en 13). De bijdrage van

DuurzaamDoor zal vooral liggen in een facilitering van een versterkte netwerk-opbouw en

innovatiekracht in deze regio’s.

5. Leerprocessen en kennisverspreiding

Bij de start van concrete activiteiten zal steeds expliciet per project worden bezien welk

leerproces gewenst is. Dit zal per project sterk kunnen verschillen en vraaggericht worden

vormgegeven. Van de betrokken partijen wordt nadrukkelijk commitment gevraagd om al

gedurende het proces een leer- en evaluatie-traject uit te voeren. Aan het principe van ‘learning

by doing’ zal strak worden vastgehouden. Om dit op een efficiënte wijze te kunnen faciliteren, zal

bij de start van het programma een kleine expert-pool op dit terrein worden ingericht om de

gewenste leeromgevingen snel en op een kwalitatief hoog niveau te kunnen inrichten.

Bij de opzet van de projecten zal van de betrokken partijen worden gevraagd om de

leerervaringen en resultaten actief en breed beschikbaar te stellen. De uitwisseling met externe

partijen zal primair op het niveau van de concrete praktijken liggen. Daarnaast zal een netwerk

worden gecreëerd waarbij de leerervaringen ook over de volle breedte van de praktijken actief

met externe partijen worden gedeeld. Onder andere via het huidige Get Connected café zal

daaraan invulling worden gegeven.

6. Organisatie

Het programma DuurzaamDoor is binnen de provincie op concernniveau geplaatst. Bij de

geselecteerde projecten zullen vanuit de provincie steeds meerdere sectoren betrokken zijn.

Vanuit het programmamanagement zal inbedding in de eigen organisatie, coördinatie met

stakeholders, programmabeheer en externe communicatie plaatsvinden.

Voor overleg rond het programma DuurzaamDoor als geheel zal met een beperkt aantal centrale

externe partijen een provinciale inspiratiegroep worden geformeerd waarin zoveel mogelijk de vijf

O’s zijn vertegenwoordigd (met vertegenwoordigers vanuit partijen als Ver. voor Duurzame

Gemeenten, NGO’s, onderzoeksinstellingen zoals DRIFT, ondernemingen via Stimular of KvK).

7. Inzet budget

Het beschikbare budget zal worden ingezet via opdrachten voor zaken als coaching/ facilitering

van de gekozen praktijken, opzetten leertrajecten, kennisverspreiding en ontwikkelingstrajecten.

Bij de start van de projecten wordt een inventarisatie gemaakt van de beschikbare cofinanciering.

Programma DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013-2016 5/6

Bijlage: Inventarisatie van concrete praktijken binnen de vier geselecteerde thema’s

Thema Invulling Doelen/ leervraag / toelichting Relatie

thema’s

Energietransitie

(E)

Beleidsdoelen

1. Energiebesparing bedrijven 2. Benutten

restwarmte 3. Realiseren windenergie op

land 4. Stimuleren zonne-energie 5.

Bevorderen energie uit biomassa 6.

Verduurzamen mobiliteit en transport.

Energietransitie daarbij als integrale opgave

1 Zuidplaspolder

In eerdere fase

uitgebreide

verkenning gemaakt

van kansen mbt

energiedoelen.

Plus MGA analyse

beschikbaar.

- Hoe behoud je het enthousiasme in het

gebied (oa nav Urgenda) en hoe kom je tot

een aanpak die de kansen concreet uitwerkt

en hier eigenaren voor vindt? Gebied pakt

dit vooralsnog niet zelf op.

- Welke rol heeft de overheid hierbij en hoe

zorg je voor een integrale invulling ism met

maatschappelijke partijen? Welke strategie

en welke netwerkopbouw wenselijk?

- Op welke wijze hier nadere invulling van

NWW-werkwijze.

CE, RO

2 Dialoogtafel/

Energy Board

Zuid-Holland

- Behoefte om op provinciaal niveau met

belangrijkste stakeholders strategische

discussie te voeren en gezamenlijke kansen

te verkennen. Samenbrengen van diverse

partijen voor kruisbestuiving, samenwerking

en doorbraakcoalities. Nu oa met kennis-

instellingen nog beperkte relatie.

- Schaalniveau van diverse netwerken bezien.

CE, RO

3 Co-creatie impuls

windenergie

- Draagvlak voor windenergie staat sterk

onder druk. Hoe breng je de top-down en

bottom-up wereld samen en hoe tot een

sterker verhaal mbt verdeling van lusten en

lasten (via co-creatie/NWW).

CE, RO

4 Faciliteren regio’s/

gemeenten op het

thema Energie.

- Veel energiedoelstellingen zullen op

lokaal/regionaal niveau moeten worden

gerealiseerd. Vraag is welke faciliterende rol

de overheden daarbij hebben (bijvoorbeeld

tav coörperaties).

CE

Circulaire

Economie (CE)

Nog geen specifieke doelen. Gewenste uitwerking in

een onderzoeksagenda

5 Onderzoeks-

agenda circulaire

economie

- Ontwerpend en verkennend onderzoek naar

de schaalgrootte van circulaire economie.

Waar zit potentiele ketensamenwerking.

Podium binnen ZH gewenst.

E, RO

6 Circulair inkopen

(oa gebruik meer

centraal)

- Mogelijkheden bezien van duurzaam,

innovatief inkopen voor stimulering circulaire

economie. Verkennen en invullen van de rol

van launching customer. Te verbinden met

partijen van Green Deal Circulaire Economie

en andere overheden.

E

Programma DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013-2016 6/6

Integrale

Gebieds-

ontwikkeling

(RO)

Als operationeel doel oa Stad en Land verbinden. In

VRM als specifieke procesdoelen:

1. Naar een nieuwe manier van samenwerken

2. Initiatieven vanuit de samenleving stimuleren

7 Relatie stad en

platteland

- Integrale aanpak vanuit diverse sectoren (oa

recreatie, groen, RO, economie, mobiliteit).

Gedacht wordt aan een pilot in de omgeving

van Leiden. Mede in aansluiting op project

‘Mijn Groen, Ons Groen’.

G

8 Pilot met regionale

energieaanpak,

Holland Rijnland

- Energieaanpak speelt ook sterk op regionaal

niveau. Vraag is welke sturingsfilosofie van

de diverse partijen daarbij past. Holland

Rijnland lijkt geschikte regio als pilot.

E, G

9 Goeree

Overflakkee

- Hoe ervaringen van het huidige proces

rondom uitnodigingsplanologie in Goeree

Overflakkee verder te benutten. Daarbij

verbinding te leggen met recreatie, energie

en getijdecentrale binnen deze regio.

E, G

10 Herstructurering

Greenports

- Hoe benader je de herstructuring en

systeeminnovatie van de Greenports

integraal vanuit duurzaamheid? (als aan-

vulling op een economische aanpak).

CE, E, G

Vermaatschappe

lijking van

Groenbeheer (G)

Beleidsdoelen

1. Toename recreatie in groen

2. Behoud biodiversiteit

3. Ontw. en behoud agrarische landschappen

4. Beleving groen versterken

11 Verbinding burger-

initiatieven en

agrarisch

ondernemerschap

- Met externe partijen opstellen van

innovatieve agenda op dit terrein. Nu veel

positieve kleinschalige initiatieven die niet

verbonden of opgeschaald worden. Daarbij

vraag hoe je van agrarisch natuurbeheer tot

duurzaam ondernemen komt .

- Aansluiting op programma Groen doet Goed

- Kennisinstellingen te betrekken en verbind-

ing met onderzoek nieuwe verdienmodellen.

CE, RO

12 Vervolg Groene

Cirkels Heineken

- Hoe ga je om met netwerkend werkend na

de initiatieffase? Risico dat de innovatieve

aanpak van de opgave na de start niet meer

wordt geëxpliciteerd tbv bredere benutting.

- Verder regionalisering pilot?

CE, E,

RO

13 Natuurcoöperatie

Krimpenerwaard

- Experimenteren en ervaringen delen met

nieuwe vormen van opdrachtgeverschap en

met partijen in de regio praktisch invullen.

RO

Algemeen

14 Vervolg analyse

NSoB

- Mede gericht op betrokkenheid bestuurders

bij de discussie over sturingsrollen.

alle

15 MAEX KrachtinNL - Hoe waardering van maatschappelijke

initiatieven beter in beeld te brengen vanuit

de uiteenlopende invalshoeken

(samenleving, fondsen, overheid)

alle