Alzheimer: Wat u moet weten over

deze complexe ziekte.

Prof dr Marcel Olde Rikkert, Hoofd Afd Geriatrie/ Radboudumc

Alzheimer Centrum

Alzheimer: wat moet je ervan weten

-1.Not all misery -2.Wat gebeurt er? -3. Wat is er aan te doen?

= medisch specialist in het ziekenhuis voor de kwetsbare oudere patiënt met meerdere aandoeningen tegelijkertijd

Combinatie van: • Lichamelijk • Geestelijk • Sociaal

I. Geriatrie

Omnes, 2006/ SCP 2011

II. Verouderende brein: niet hopeloos!!

Gekristaliseerde intelligentie: neemt toe

M Richards and S Hatch, BMJ Oct 2011 MRC Unit for Lifelong Health and Ageing, London

.

Does it all go together when it goes?

Patrick Rabbitt

Hum Exp Psychol 1993

Jeanne Calment

122, niet dement

Wilfred F.A. den Dunnen , Wiebo H. Brouwer , Eveline Bijlard , Jeanine Kamphuis , Klaas van Linschoten , Ellie Egg...

No disease in the brain of a 115-year-old woman

Neurobiology of Aging Volume 29, Issue 8 2008 1127 - 1132

Alzheimer: wat moet je ervan weten

-1.Not all misery -2.Wat gebeurt er? -3. Wat is er aan te doen?

Jeanne Calment, oudste persoon ooit: 122 jr

Wat is veroudering ?

Wegwerp Lichaam

Veroudering:

Accumulate van schade!

Alweer (g)een jaartje ouder

Samenvattend overzicht risicofactoren dementie okt 2008

repatie

compensatie

normaal Traject 1 Traject 2 Traject 3

Model: cognitie en veroudering

Buchman et al Neurology. 2008;71:499-504

Haroutunian et al Arch Neurol. 2008;65:1211-7.

Homogeniteit!

HC MPV3 2015 Hoe word je 100?

Leeftijd: Heterogeniteit Hoe? F

un

cti

e n

iveau

(b

v l

oo

psn

elh

eid

)

Verschillen in veroudering!

• Genetische make-up verschilt

• ‘Leeftijd-lang’ verschil stressoren: • Tabak

• Alcohol • Exercise • Voeding

• Stress

• Verschil in ziekte last • …………………………………??????????

Verschillen in veroudering!

• Genetische make-up verschilt

• ‘Leeftijd-lang’ verschil stressoren: • Tabak

• Alcohol • Exercise • Voeding

• Stress

• Verschil in ziekte last

• Toeval

Deense tweeling studie

(BMJ 2009, Kaare Cristenssen et al)

Alzheimer: wat moet je ervan weten

-1.Not all misery -2.Wat gebeurt er? Waarom? -3. Wat is er aan te doen?

Beinvloedbare factoren

Leefstijl % lager risico dementie

Meer scholing 19 %

Niet roken 14%

Lichamelijke activiteit 13%

Niet somber 8%

Geen hoge bloeddruk 5%

Niet obees 2%

Totaal 28%

Norton et al, Lancet Neurology, 2014

GEHOOR 9

%

Hersenveroudering

Prevalentie Dementie Nederland

Haaksma et al

2017 Dutch Med J

Nu

mb

er

of

su

bje

cts

wit

h d

em

en

tia

200,000

400,000

600,000

800,000

• Persoon heeft cognitieve klachten

• Geen beperkingen boven de leeftijdsnorm

• Geen problemen in het dagelijks leven

• Bv Naam niet weten….

Subjectieve geheugenklachten

• Vastgestelde cognitieve stoornissen:

• Meer dan normaal voor de leeftijd

• In geheugen of ≥2 gebieden

• Geen problemen in het dagelijks leven

• Geen delier of depressie

Lichte cognitieve stroonis (MCI: mild cgnitive impairment)

• Vastgestelde cognitieve stoornissen:

• In ≥2 gebieden: geheugen, taal, waarnemen,

plannen/organiseren, gedrag of persoonlijkheid

• Problemen in het dagelijks leven

• Geen delier of depressie

Dementie: diagnose

• Erfelijkheid

• Leeftijd

• Geslacht

• Risicofactoren

Dementie: oorzaken

Dementie: voorkomen

• Ziekte van Alzheimer

• Vasculaire dementie

• GEMENGD!!

• Lewy body dementie

• Frontotemporale dementie

• Parkinson dementie

Dementie: vormen

• 50-70 % • geheugenstoornissen

Ziekte van Alzheimer

Ziekte van Alzheimer

Beeldvorming geeft geen diagnose

• 25-30% van alle dementie

• Risicofactoren: - Hoge bloeddruk - Suikerziekte - Hoog cholesterol - Roken - Overgewicht

Vasculaire dementie

DTI:

Diffusion Tensor Imaging

Vaatschade

Alzheimer: wat moet je ervan weten

-1.Not all misery -2.Wat gebeurt er? -3. Wat is er aan te doen?

• Veranderd gedrag

• Somberheid/depressie

• Delier

• Toename zorg

Verloop dementie

Wat eraan te doen?

Medicatie: matig effect

Rivastigminepleister

Bewegen Gezond

eten

Oefen

de

geest

Houd

contact

Stop

met

roken

Matig

met

alcohol

Blijf op

gewicht

41

Persoonsgerichte zorg

Beweging

Fysieke activiteit: Hersen doorbloeding

Groeifactoren Slaap, voeding

Preventie voor en tijdens dementie

In beweging blijven: ook sociaal

Voeding

• DASH – diet (tegen hoge bloeddruk)

• Mediterranean diet

Mediterreneaan dieet • W Willet, Harvard Med School

• Groente • Vers fruit • Olijf olie • Zuivel • Fis, kip • Eieren 1-4/week • Weinig (rood) vlees • Wijn (beperkt) • Weinig verzadigd vet

AWAKE study

HYPOTHESE Slaap vermindert hersenschade.

www.radboudalzheimercentrum.nl Ooms, Verbeek & Claassen JAMA Neurology 2014

Slaap

• Langer thuiswonen

• Robotica

• Alles digitaal?

Dementiezorg van de toekomst?

www.DementieNet.com

Alzheimer: wat moet je ervan weten

-1.Not all misery: veel zelf aan te sturen -2.Wat gebeurt er? Syndroom dementie Onderliggende ziekteproces -3. Wat is er aan te doen? persoonsgericht/ netwerk

Mensen met dementie en naaste

helpen aanpassen

Netwerkzorg dementie Radboudumc