JOOST VANDECASTEELE: ‘Als mijn boekvolgend jaar niet meer relevant is,schrijf ik wel een ander.’FRANK KEIZER: ‘In mijn gedichtenzoek ik een manier om op de crisiste reageren.’

Mediargus

3 F E B R U A R I 2 0 1 6 95

BOEKEN

K

zijn allebei op zoek naar hetzelfde: eenmanier om zich als kunstenaar over poli-tiek uit te spreken. En dan liefst ook nogeens in hun werk. Het moet zijn dat er algenoeg liefdesverhalen zijn geschreven.

We spreken met de twee heren af inhet hartje van Brussel. Daar heerst vol-gens Gwendolyn Rutten gezelligheids -niveau vier, maar het is ook een deel vande jungle waarin het verhaal van Vande-casteele zich afspeelt. ‘Een State of the Union voor de 21e eeuw’,staat op de voorkant van Jungle. Daarspreekt nogal wat ambitie uit.

JOOST VANDECASTEELE: Die zin heeft decover uiteindelijk niet gehaald. Mijnredacteur was daarmee gekomen: hetwas een verkooppraatje om het boekbinnen de uitgeverij aan te prijzen. Maar

er is natuurlijk wel een link met het ver-haal. We zijn nog maar 2016 en we ge -loven allemaal al dat dit het ergstemillennium ooit is. Alle problemen wor-den als onmogelijk voorgesteld. Neem devluchtelingen die naar hier komen: zezijn te mannelijk, te islamitisch, zenemen steroïden en we kunnen de aan-tallen niet aan. Sinds elf september 2001is het eigenlijk al om zeep. Deze tijd iserger dan de middeleeuwen. Wel, als weerin slagen om onszelf dat wijs te maken,wil ik ook wel een boek schrijven waarindit millennium al wordt samengevat.Jungle biedt niet echt een tegengif: ik maak me alleen maar meer zorgen.

VANDECASTEELE: Dat is fijn. Ik wil alleenmaar verwarring zaaien. Er zitten veelfiguren in mijn boek die verzetsdadenplegen op de meest vreemde manieren:het grote reclamebord voor Coca-Cola inhet centrum van Brussel kapen, of naarpersconferenties van politici gaan om demeest bizarre vragen te stellen. Ik heb datliever dan misnoegd klagen over alles water allemaal misloopt. Helaas is de realiteitanders: de eikels krijgen vandaag demeeste aandacht. De Brusselse voetgan-gerszone wordt waarschijnlijk binnen-kort ingeperkt tot een steegje omdat HotelMétropole en nu zelfs een wapenwinkelklagen dat klanten niet tot aan hun zaakraken. Van zulke mensen win je niet doorbraaf en rationeel te blijven: daar moet jeraar op reageren. Pas dan kan er mis-schien weer een dialoog ontstaan.Het naamloze hoofdpersonage, dat even-goed Joost Vandecasteele had kunnenheten, hult zich nochtans in apathie.

VANDECASTEELE: Dat is waar. Die over-leeft alleen maar. Ik ben zelf ook een sof-tie: mijn klein verzet bestaat erin dat ikvoor een rood licht wacht om door tewandelen. Ik ben samen met toeristen zoongeveer de enige in Brussel die dat nogdoet. Maar ik was eigenlijk een heelander boek aan het schrijven – tot mijnuitgeverij, De Bezige Bij Antwerpen,opgedoekt werd. In dezelfde periodekreeg Canvas weer een nieuwe netmana-ger die niet goed wist wat hij moest aan-

Joost Vandecasteele en Frank Keizer:

twee schrijvers die niet naar hun navel staren

▲

‘De eikels krijgen vandaagde meesteaandacht’

Auteurs Joost Vandecasteele en Frank Keizer

spreken zich in hun werk graag uit over de

politiek in Vlaanderen, Nederland en liefst

ook daarbuiten. Maar dan wel op hun manier.

‘Ik heb een hekel aan meningen.’

DOOR PETER CASTEELS, FOTO’S GUY KOKKEN

Frank Keizer en Joost Vandecasteelekennen elkaar niet, maar vormen eenaardig duo. Keizer (1987) is een

Nederlandse dichter die dit voorjaar inVlaanderen bij Polis debuteert met Ondernormale omstandigheden en zijn reputatienog helemaal moet opbouwen, Vandecas-teele (1979) is een Vlaamse schrijver diemet Jungle zijn vierde roman heeft uit -gebracht bij de Nederlandse uitgeverijLebowski en wiens reputatie hem somsmisschien al wat in de weg heeft gezeten.De ene kiest zijn woorden zorgvuldig enmaakt een wat verlegen indruk, de anderheeft aan een halve vraag genoeg voor eenmonoloog die alle kanten opschiet. Om hethelemaal af te maken: de dichter heeft eenafgemeten snorretje, de romancier eenvolle baard. Maar Keizer en Vandecasteele

Mediargus

3 F E B R U A R I 2 0 1 6 97WWW.KNACK.BE

BOEKEN

K

vangen met een project dat ik samen metPieter Van Hees had ingediend, en stoptemijn column in De Standaard. Alles vielweg. Er bleef niets meer over. Ik benopnieuw beginnen te schrijven, en hethoofdpersonage is op die periode in mijnleven gebaseerd. Zijn identiteit brokkeltaf terwijl de wereld om hen heen ookverdwijnt. Gelukkig ben ik dat onder-tussen weer te boven gekomen.Meneer Keizer, in uw dichtbundel Onder

normale omstandigheden raakt het hoofd-personage niet echt verlost van zijn apa-thie.

FRANK KEIZER: Dat is waar: ik zit er nogmiddenin. (lacht) Het is niet echt eenhoofdpersonage wat ik opvoer. Ik laateen stem aan het woord, en die klinktnogal als de mijne. Ik herkende me ookin het personage van Joost. Hij hangtzomaar wat rond zonder veel te onderne-men. Mijn bundel begint ook met eenidentiteitscrisis van waaruit ik op zoekga naar alternatieven.‘Mijn gezicht is het gezicht van de reces-sie’, staat in een van de gedichten.Elders hebt u het over de poëzie van decrisis. Is alles in uw bundel maatschap-pijkritiek?

KEIZER: Het is een politieke bundel, ja.De stem die ik wil laten horen, is eenpublieke stem. Ik gebruik mijn eigen ver-haal alleen maar om iets te vertellen datmijn persoonlijke leven overstijgt. Dejaren negentig zijn daarbij heel belang-rijk: voor mij, maar eigenlijk voor mijnhele generatie, was dat een keerpunt.Mijn politieke ideeën zijn toen natuurlijkniet gevormd, maar als kind heb ik welgeleerd wat geluk betekent. Die periodeis een narratief geworden: in de jarennegentig ging alles goed en hadden wegeen problemen. Nu kun je je afvragen ofdat beeld wel klopt. In die tijd zijn poli-tici begonnen met privatiseringen en hetomarmen van het neoliberalisme. Daar-door staan we vandaag met lege handen.

VANDECASTEELE: Ik ben tien jaar ouderen een product van de jaren tachtig.Maar ik herken heel veel van wat er injouw bundel staat.Is de recente financiële crisis niet bepa-lender geweest voor uw werk?

KEIZER: De gedichten in de bundel zijnhet archief van de afgelopen twee jaar.

Ik heb daarin manierengezocht om op de crisis tereageren. Dat was nietalleen de financiële crisis:het sloeg ook terug op mijndagelijks leven. Ik werktein die tijd heel hard vooreen uitgeverij en verdiendeamper geld: ik werd eigen-lijk uitgebuit. En op het-zelfde moment verloor hettijdschrift waar ik voorschreef zijn subsidies. Ikverkeerde in een nogal pre-caire situatie. Ik was in dietijd bovendien bezig meteen manuscript dat nergensheen ging en waar geenenkele uitgeverij in geïnte-resseerd was. Het ging nietheel goed met mij. Dat ver-anderde pas toen ik I loveDick van Chris Kraus las.Dat is een brievenromanover een driehoeksrelatie,waarin ook postmodernetheorieën en genderonder-werpen aan bod komen.Daarin vond ik een toon ommijn politieke ideeën op hetniveau van mijn persoon-lijk leven te beschrijven.Onder normale omstandigheden is de neer-slag van die zoektocht naar een manierom het persoonlijke politiek te maken. Wat is dan de uitkomst van diezoektocht?

KEIZER: Met de bundel maak ik diezoektocht openbaar. Er is nog niet echteen definitieve uitkomst. Is dat niet wat vrijblijvend? ‘Iemand dieverstrikt zit in zijn eigen tekortkomin-gen, die te moedig is om erover te zwij-gen, en te laf om er iets aan te doen’,schreef De Standaard over u.

KEIZER: Lafheid vind ik nogal moralis-tisch. Daarmee zet je sociale en structu-rele problemen om in individuelekaraktertrekken. Er is altijd een maat-schappelijke context. En ik probeer weldegelijk vormen van handelen te ont-wikkelen. In bed denk ik weleens na ofik vrijblijvende seks moet hebben tegenhet kapitalisme of niet.

VANDECASTEELE: Is dat iets van Tinder?

KEIZER: Nee. Het ka -pitalisme is gebaseerdop structurele relatieszoals het huwelijk. Hetaangaan van niet-struc-turele relaties is daardus een kritiek op. Opdit ogenblik heb ikoverigens wel gewooneen vaste relatie.Jullie proberen julliepolitiek te uiten.Meneer Vandecasteele,waarom kiest u metJungle voor een roman?

VANDECASTEELE: Somsovervalt een idee mijen raak ik daar hele-maal door geobse-deerd: dan is de romande beste manier om datidee uit te werken. Aande basis van Jungle lagmijn fascinatie voordictators die eennieuwe stad bouwen,zoals Astana in Kazach-stan, en daarmee derealiteit proberen teherscheppen. Ietsanders was de politiekestrategie die Vladislav

Surkov, een adviseur van Poetin, heeftbedacht: breng mensen zodanig in dewar dat ze niet weten waartegen ze inopstand moeten komen. Verwarring alspolitiek machtsinstrument intrigeerdemij. Maar het schrijverschap is geen roe-ping: het is een keuze. Volgende weekkan ik weer met iets anders bezig zijn:een game ontwikkelen, bijvoorbeeld.U bent daar ook echt mee bezig. Zijngames een nieuwe kunstvorm?

VANDECASTEELE: Het Nederlands Fondsvoor de Letteren en het Gamefonds heb-ben een project opgestart om schrijverssamen te brengen met de ontwikkelaarsvan games. Ik doe daaraan mee. Maar isdat kunst? Er zijn games die mij meerprikkelen dan films en series. Er is ookeen publiek dat meer wil dan alleen maarwat in het rond schieten. Maar dat spel-element moet er natuurlijk wel in, en dathindert soms bij het vertellen van eenverhaal. ▲

▲

Keizer: ‘In bed denk ik weleens na of ik vrijblijvende seks moet hebben

tegen het kapitalisme of niet.’

Frank Keizer

1987: geboren in

Leeuwarden.

Studeerde Nederlandse

taal-en letterkunde en lite-

ratuurwetenschappen in

Amsterdam.

Woont in Amsterdam-

Noord.

Redacteur van het cultuur-

tijdschrift nY en medeop-

richter van Samplekanon.

2016: publiceert Onder

normale omstandigheden.

Mediargus

3 F E B R U A R I 2 0 1 6 99WWW.KNACK.BE

BOEKEN

K

Waarom kiest u, meneer Keizer, met een

dichtbundel voor een vorm die amper

gelezen wordt?

KEIZER: De poëzie heeft misschien detoekomst niet, maar het blijft voor mij debeste manier om de alledaagse rituelenen wat er om mij heen gebeurt te regis -treren. Ik kan ermee mijn dag structure-ren, want daar is die gebalde vorm echthet best voor geschikt.Bent u een echte dichter? Veel poëzie -

debuten zijn maar een opstapje naar een

roman.

KEIZER: Ik ben zeker een echte dichter,ja. Onder normale omstandigheden is geenvingeroefening. Maar ik ben ook metproza bezig. Ik werk aan een tekst overseks en politiek in de 21e eeuw. Ik weetniet of dat uiteindelijk een roman zalworden, maar het resultaat zal in iedergeval geen dichtbundel zijn.In Jungle staan heel veel opmerkingen

en observaties die eigenlijk evengoed in

een column hadden gekund. Over enkele

jaren begrijpt niemand meer waar die

over gaan.

VANDECASTEELE: Dat is niet erg. Ik weetook wel van mezelf dat ik pulp schrijf:eigenlijk probeer ik zo goed mogelijke B-literatuur te schrijven. Als het spannend,raar en grappig is, is het goed voor mij.Een boek is niet veel meer dan een uit dekluiten gewassen tijdschrift. Als het vol-gend jaar niet meer relevant is, schrijf ikwel een ander boek.

KEIZER: Mijn poëzie speelt zich ook afin het heden. Het zijn momentopnames.Ik heb het in een van mijn gedichtenover Mitt Romney: vier jaar geledengingen Nederlandse jongeren helpencampagne voeren voor de Republi-keinse presidentskandidaat, in hetkader van hun opleiding politieke stra-tegie. Dat fascineerde me, en dusschreef ik daarover. Maar over enkelejaren weet misschien niemand meerwaarover het gaat.Het hoofdpersonage in Jungle schrijft

alleen maar romans om daardoor aan

andere opdrachten te raken.

VANDECASTEELE: Zo werkt het natuur-lijk. Er zijn ook mensen presidentskan-didaat om achteraf commentator bij FoxNews te worden. Ik ben jarenlang thea-termaker geweest, en er was geen

enkele krant die ooit inte-resse had om iets met mijte doen. Maar schrijf eenboek en je krijgt eenmedaille, of een fiche die jeaan de kassa kunt gaaninruilen voor iets anders.Zo voelt het althans. Hetwerkt ook in de goede zin,hoor. Pieter Van Hees, metwie ik een fictiereeksmaak, kende mij omdat hijmijn boeken heeft gelezenen daardoor snapt wat ikwil doen. Aan het schrij-ven van boeken verdien jehelemaal niets: het gaatgrotendeels om wat daarnavolgt.

KEIZER: De verkoopcijfersvan dichtbundels liggennog lager dan die vanromans. Ik hou alleen vanoptreden af en toe iets over,maar daar kun je ook nietvan leven.Frustreert het u dat u als

dichter zo weinig lezers

bereikt?

KEIZER: Bereik ik genoegmensen? Daar ben je nooittevreden over. Ik schrijfuiteindelijk voor niemanden voor iedereen.Meneer Vandecasteele, u zoekt het

publiek echt op.

VANDECASTEELE: Ik zoek het publiek opdat vandaag wordt genegeerd door deliteratuur. Er bestaat een hele generatievan mensen die games speelt, comicbooks leest en ronddwaalt op internet,maar die de literatuur niets te biedenheeft. We laten die generatie in de steek:ook kranten en tijdschriften doen dat.We geven ze nog altijd dezelfde boekenals die we aan hun ouders geven. Ik wildie mensen graag bedienen, al lukt medat nog niet altijd.Wilt u ook impact hebben als opinie -

maker?

VANDECASTEELE: Natuurlijk. Als onder-nemers mee mogen lullen, mag ik dat tochook? Ik droomde van zo’n project als watJoris Luyendijk in de banksector heeftgedaan. Alleen iets kleinschaliger, want

ik ben nogal lui. Ik wasvan plan om deel tenemen aan de voorzit-tersverkiezingen vanVlaams Belang. Helaasmoesten kandidatenminstens zes maandenlid zijn.Zou u graag columns

schrijven, meneer

Keizer?

KEIZER: Nee, nietecht. Ik probeer zo wei-nig mogelijk me ningente hebben. De ruimtevan de besluiteloosheidopzoeken, vind ik inte-ressanter. Ik heb nietsmet opinies. Het is nietmijn bedoeling ommeningen te spuien inmijn poëzie. Zijn wetenschappers

en journalisten belang-

rijkere stemmen in het

publieke debat gewor-

den dan kunstenaars,

zoals Tom Naegels ooit

schreef?

VANDECASTEELE: Datis van hetzelfde niveauals zeggen dat er geengrappige vrouwen be -

staan. Die zijn er natuurlijk wel. Ze passenalleen niet in de formats van praat -programma’s en actuarubrieken. Die heb-ben heel rigide ideeën over watinteressant is en wat niet. Schrijvers pas-sen daar moeilijk in. Schrijvers laten zichook al te veel in een hoekje duwen. Zo zalhet niet lukken: ze moeten zich mengenin het publieke debat. Die ken tering zie ikhelaas niet echt.Schrijvers en kunstenaars zijn ook wat

saai: ze zeggen allemaal dezelfde link-

sige dingen.

KEIZER: Vind je? In Nederland is datbeeld ook gecreëerd door Geert Wilders.Maar het klopt natuurlijk niet. Als er aleen lijn getrokken moet worden in degedachten van kunstenaars, zijn het eer-der links-liberalen. Maar ik vind hetheel oncomfortabel om zulke etikettente kleven. Kunst is er voor iedereen,toch?

▲

Vandecasteele: ‘Eigenlijk probeer ik zo goed mogelijke B-literatuur

te schrijven. Als het spannend, raar en grappig is, is het goed voor mij.’

Joost Vandecasteele

1979: geboren in Kortrijk.

Studeerde theaterregie

(RITC).

Woont in Kuregem,

Anderlecht.

2009: debuteert met de

verhalenbundel Hoe de

wereld perfect functioneert

zonder mij.

2016: Jungle.

Werkt aan de fictiereeks

Generatie B met Pieter Van

Hees en de game Winter

met Happy Volcano.

Mediargus