2

1. Als je in dit projectboekje een QR code ontdekt kan je deze inscannen met QR scan app (application = toepassing)

2. Staat er bij een opdracht een icoontje van een app, dan zal deze op de ipad geïnstalleerd zijn en kan je deze ook eens uittesten, leuk en leerrijk hoor

Probeer maar eens

Nu verschijnen er op je tablet filmpjes of

extra info

Dit projectje is ipad vriendelijk, wat wil dit

nu zeggen?

3

1. Probleemstelling

Als het slecht weer is moet je binnen in huis spelen, hoe doe jij dat?

- …………………………………………………………..

- …………………………………………………………..

- …………………………………………………………..

Die moderne en elektronische spelletjes had men vroeger niet.

Hoe speelden de kinderen toen?

- …………………………………………………………..

- …………………………………………………………..

- …………………………………………………………..

Wij gaan nu zelf een denk en behendigheidsspelletje maken, we noemen dit

een Chinese puzzel.

Chinese puzzels zijn er in meerdere moeilijkheidsgraden, onze puzzel noemt:

”hart in de doos”.

www.creativepuzzels.nl

4

2. Geleider en niet-geleiders

Onze Chinese puzzel bestaat uit elektrische geleiders.

Wij gebruiken stijve geleiders, maar er bestaan ook soepele geleiders.

- ……………………………………………………………………………………………………………..

- ……………………………………………………………………………………………………………..

1. Gebruik

Elektrische geleiders verbinden verschillende elektrische

onderdelen of toestellen met elkaar.

2. Samenstelling

Ze zijn meestel gemaakt uit koper (goede elektrische geleider) met

daaromheen een bescherming in plastiek of rubber.

Zoals hierboven gezegd, worden elektrische draden beschermd

door een mantel in p……………… of r……………………. .

Wie kent hiervoor de reden?

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

Rubber wordt steeds minder gebruikt omdat het duurder is en

na een aantal jaren gemakkelijk barstjes vertoont.

Plastiek wordt niet alleen gebruikt voor

de isolatie rond de geleiders, maar ook

om er buizen van te maken waarin men

verschillende draden kan aanbrengen.

Onderzoek nu eens aandachtig een stukje

stijve en een stukje soepele geleider.

Wat is het verschil?

5

De bekleding (isolatie) rond de draden is uitgevoerd in verschillende

kleuren.

…………………………………………………………….

……………………………………………………………..

……………………………………………………………..

3. De aardingsgeleider

Er is één geleider die uit twee kleuren bestaat, welke?

………………………………… en ………………………………

Deze geleider mag niet op het elektriciteitsnet aangesloten worden maar

dient enkel om bij defecte toestellen de elektrische stroom veilig af te

voeren.

Waar voert de aardingsgeleider die stroom dan naartoe?

(de oplossing is in het woord zelf terug te vinden)

……………………………………………………………………………………………

Bekijk de wandcontactdozen in de klas eens

goed en probeer de aardingspin terug te vinden.

In heel oude gebouwen is er soms nog geen aarding aanwezig.

Wat is dan het grote gevaar?

……………………………………………………………………………………………………………………………..

Bekijk het voorbeeld eens goed

en probeer uit te vinden waarom.

6

4. Zekeringen

Al de geleiders in een gebouw worden op een bepaalde plaats onderbroken

door zekeringen.

Het doel van een zekering is de elektriciteit op een geleider uit te

schakelen als er op deze geleider te veel toestellen zijn aangesloten

of als er ergens een kortsluiting ontstaat.

Elke stroomkring in een gebouw heeft zijn specifieke zekering naargelang de

stroomsterkte die er in een bepaalde kring nodig is.

Wat merk je op?

…………………………………………………………………………………………………………………..

Waarom zijn er in de keuken of de werkplaats zwaardere

zekeringen nodig dan in een slaapkamer of klaslokaal?

……………………………………………………………………………………………………………………

Om effectief te zijn horen bij zwaardere zekeringen ook dikkere geleiders.

Zoek op de verpakking eens de dikte van de geleiders die wij gebruiken voor

onze Chinese puzzel.

Dikte geleider: ………………………………………………………………………………………………..

Bekijk eens samen met je leerkracht

(of thuis met een van je ouders)

de zekeringskast met de zekeringen.

7

Tip: zoek eens in reclamefolders van een doe-het-zelf winkel.

kinderenwebhotel.be/WO_natuur/elektriciteit.htm

Kleef hieronder enkele afbeeldingen van geleiders

en zekeringen.

8

5. Gereedschappen voor het werken met geleiders

Een elektricien moet bij het aanleggen van een elektrische installatie

elektrische geleiders bewerken (plooien en knippen), hij gebruikt hiervoor

meestal een (of meerdere) tang(en).

1. De combinatietang

De combinatietang, ook nog u……………………….. tang genoemd, is een

gereedschap dat door bijna alle vakmensen gebruikt wordt.

Ook de elektricien gebruikt de combinatietang om te kn…………………. ,

te pl………………….. en om kleine werkstukken vast te klemmen en te

bewerken.

De combinatietang is gemaakt uit gelegeerd gereedschapsstaal in

een bepaalde vorm gesmeed en gehard.

De tang bestaat uit:

1. platte bek voor het buigen van draden

2. gekartelde holten voor het vasthouden

van kleine stukken

3. snijkanten voor het knippen van draden

4. scharnierpunt (regelmatig oliën)

5. geïsoleerde (plastiek of rubber) handvatten

tegen el……………………. schokken

2. De kniptang

Zoals de naam al zegt, dient deze tang voor het k…………………… van zachte en

h…………….. draadsoorten.

In tegenstelling tot de combinatietang, wordt deze tang dus maar

voor één soort werk gebruikt.

De bekken zijn meestal veel s………………………. dan bij de combinatietang.

1

2

3

4

5

9

De tang bestaat uit:

1. de bekken

2. het scharnierpunt ( ………………………………… )

3. de ge……………………………… handgrepen

3. De ronde bektang

Deze tang heeft lange puntige ronde bekken.

Ze wordt gebruikt voor het plooien van kleine ronde vormen.

De tang bestaat uit:

1. de ronde puntige bekken

2. het scharnierpunt

3. de geïsoleerde handgrepen

4. soms een veer om de bekken

automatisch open te houden

www.rockingstone.nl/itcenter/detail.php?itemnr=2966&cat=elektronica&subcat

=Gereedschap

www.prof-tools.nl

1

2 3

1

2

3

4

10

3. De draadstriptang

Ook hier is de naam van de tang al duidelijk genoeg om te weten voor welk

werk men ze zal gebruiken.

Een draadstriptang dient dus om de meestal plastieken bescherming van de

geleiders te verwijderen.

Ze bestaat in verschillende uitvoeringen, maar wanneer men de keuze

heeft neemt men best een regelbare tang zodat deze eventueel ook als

kniptang kan gebruikt worden.

De tang bestaat uit:

1. snijvlakken van gehard staal

2. regelschroef om de snijvlakken in te stellen

volgens draaddikte

3. borgmoer om de regelschroef vast te zetten,

zodat ze niet kan loskomen tijdens het werk

4. handvatten met of zonder plastiek

PAS DUS OP BIJ ELEKTRICITEIT

5. de veer, die de tang openhoudt

Onderhoud:

Regelmatig het scharnierpunt en de veer inoliën en zuiver houden.

1

2

3

4

5

11

6. Schatten en meten

Voordat we de geleiders voor onze Chinese puzzel afknippen moeten we

eerst de lengte kunnen bepalen.

Dit doen we door: 1. te schatten

2. te meten

TIP: Geef de maten in mm.

Oefening 1 Lengten geschat gemeten 1. ……………… ……………….

2. …………….. . ……………….

3. ……………… ……………….

4. ……………… ……………….

5. ……………… ……………….

Oefening 2 Lengten

1. ………………. ……………….

1 2 2. ……………… ……………….

3. ……………… ……………….

4 3 4. ……………… ……………….

5. ……………… ………………. 5

Oefening 3 Diameters

1. ……………… ……………….

2. …………….. ……………….

3. …………….. ……………….

4. …………….. ……………….

5. …………….. ……………….

3

4

2

5

1

Geef van de volgende oefening zo nauwkeurig

mogelijk de afmetingen weer.

12

7. Plooien van geleiders

Bewerkingen:

1. Draadlengte bepalen.

2. De geleider ontdoen van zijn isolatie met de draadstriptang en

combinatietang.

3. Draad met de combinatietang plooien volgens de tekening.

4. Vergelijken van het werkstuk met de tekening.

5. Eventueel bijplooien.

A = breedte bek combinatietang

Probeer volgende oefeningen zo

nauwkeurig mogelijk te plooien.

13

8. Solderen

Bij onze Chinese puzzel moeten we de uiteinden van de geleiders stevig met

elkaar verbinden.

Zo een verbinding kunnen we tot stand brengen door te solderen.

1. Soorten verbindingen.

In de techniek komen twee soorten verbindingen voor, namelijk

v……………………………. en losneembare verbindingen.

Losneembare verbindingen zijn verbindingen die gemakkelijk kunnen

worden losgemaakt zonder het werkstuk te beschadigen.

Voorbeeld : bouten, moeren, velcro, …

Vaste verbindingen zijn samenvoegingen die n……………….. losneembaar zijn.

Voorbeeld: lassen, solderen, …

2. Wat is solderen.

Solderen is een gemakkelijke manier om twee ……………….. aan elkaar te

verbinden.

Toepassingen van solderen zijn:

3. Benodigdheden bij het solderen.

soldeerbout – tinsoldeer – soldeerpasta

a. soldeerbout: deze levert de nodige …………………….. voor het vloeien

van het soldeer

punt of stift

verwarmingselement

handvat

14

b. Tinsoldeer: is een legering (samensmelting) van tin en l…………….

% tin 40 50 60

% lood 60 50 40

Smeltpunt °C 250 225 195

LET TIJDENS HET SOLDEREN OP DE VOLGENDE PUNTEN

- De onderdelen moeten voldoende tegen elkaar geklemd zijn.

- De te verbinden delen mogen niet ten opzichte van elkaar kunnen

bewegen zolang het soldeer nog glanst en dus niet gestold is.

- Het werkstuk moet geklemd blijven tot de soldeernaad volledig

afgekoeld is.

- De soldeerpunt moet voldoende heet zijn om het soldeer dun vloeibaar

te houden.

Kijk maar eens naar onderstaande foto’s. (of haal een oude computer uit

elkaar)

Zonder solderen zou het onmogelijk zijn

een computer te bouwen.

15

Elk pinnetje van de onderstaande processor zit vast met een minuscuul

soldeerpuntje, wie heeft het geduld om ze eens te tellen?

Maken van soldeeroefeningen

Bewerkingsvolgorde Gereedschappen

1. Knippen en plooien van de geleiders c………………………………………………….

2. Figuur samenstellen en vastmaken op

een plank

p…………………………………………………..

3. Soldeerbout reinigen sc ………………………………………………….

4. De punt van de bout vertinnen t…………………………………………………..

5. De verbinding solderen s…………………………………………………..

6. Ontvetten van het werkstuk o…………………………………………………..

7. Het overtollig tinsoldeer verwijderen s…………………………………………………..

8. Opzuiveren st………………………………………………..

Kies uit : papierplakband – tinsoldeer – schuurpapier -

staalwol – combinatietang – ontvetter - soldeerbout

16

9. Veiligheid

OPGEPAST !!!

De hitte van de soldeerbout is met het oog niet waarneembaar.

Veiligheidsvoorschriften:

- Raak nooit de punt van de soldeerbout met blote handen aan.

- De gesoldeerde geleiders worden heel warm, laat ze voldoende afkoelen

voor je ze losmaakt.

- Laat de soldeerbout niet op de werkbank liggen maar plaats ze in de

speciale houder.

- Na het gebruik steeds de stekker uit het stopcontact halen.

- Heb je toch een brandwonde bedenk dan :

”eerst water de rest komt later”.

Hou je hand onder lauw water en verwittig onmiddellijk je leerkracht.

www.brandwonden.be

Soldeerbout en veiligheidshouder Werk steeds ordelijk en laat de

soldeerbout niet op de werkbank liggen

maar plaats hem in de veiligheidshouder

Eerst water de rest komt later

17

10. Solderen van geleiders

Langsverbinding

Hoekverbinding

T-verbinding

Maak de volgende soldeeroefeningen.

18

Sierfiguur

Flamingo

Poes

Kies en maak één van onderstaande figuren, dit is een

goede voorbereidingsoefening voor je Chinese puzzel.

19

Zeilboot

20

Bart en Omer

21

11. Chinese puzzel

1. De doos

Het hart

soldeerpunten

soldeerpunten

soldeerpunt

1

2

22

Werkmethode

Bewerking Gereedschap 1 Geleiders afmeten en knippen zijkniptang

meetlat

2 Geleiders ontmantelen striptang

3 Geleiders plooien tekening

tangen

4 Hart dicht solderen soldeerbout

soldeertin & pasta

5 Deksel (1) van doos dicht solderen soldeerbout

soldeertin & pasta

6 Deksel (1) door de ringen van de doos(2)

aanbrengen

7 Doos dicht solderen soldeerbout

soldeertin

8 Ringen van deksel (1) vervormen zodat ze

niet uit ringen doos (2) kunnen schuiven

combinatietang

12. Oplossing van de puzzel

Doel: het hartje in de doos brengen.

Oplossing:

1. Steek het smalle gedeelte door een

ring van de doos.

2. Hef het deksel door het smalle

gedeelte van het hart naar boven

3. Laat het hart nu in de doos hangen

23

13. Bespreking

Bekijk je puzzel nu eens goed, welke verbeteringen kunnen we eventueel

nog aanbrengen.

- ………………………………………………………………………………..

- ………………………………………………………………………………..

14. Beroepen & studierichtingen

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

Kleef hieronder drie prentjes van mensen die

te maken hebben met solderen en werken met geleiders.

Welke richtingen op school (of een andere school) kan je

volgen om één van bovenstaande beroepen te kunnen

uitoefenen?

24

O A V B Y E R T D P X N T C Y M N L T X

O I C C T S H Q L E E P M V N E C I U G

L D V A U M Q A H I A A V M F I M B O G

A J O B Y Y S H C L H V E Q C L H F B E

A I C P W T D I T M V Q L O D P C T R L

R J Z A I U R V X N Y X M M Z J I N E E

D H I E A T O E B W C B V Y H Z X E E I

I V K P K G N A T P I R T S D A A R D D

N V E E G Y N T I N S O L D E E R E L E

G M L R S N E A A I O D F O W L T D O R

S E U Z B V I T T W W O X G G D D L S A

G R R G O I I R P P W E V E H S Q O I F

E G S G B E N X K E I Y Y L E F Q S J Z

L R G Z T Z E D D M D N K Q X U U T I N

E P T A E C R B I Z O S K D T E X F R O

I L N S E C U C A N Q O O F D J U O U I

D G D A F B L B K Q G O R H V Q U V N S

E G N I R E K E Z E L Z H T W N R E P R

R M H W Z I P Q Z T K L G B S L N N A I

V F R T P U I O A B A O H W Y V P W K H

15. Woordzoeker

Opdracht

Zoek de volgende woorden in onderstaande tabel terug.

Omcirkel de woorden of gebruik een markeerstift.

geleider-plastiek-aardingsgeleider-stroomkring-zekering-

combinatietang-kniptang-draadstriptang-solderen-tin-lood-

soldeerbout-tinsoldeer-verbinding-elektricien

25

16. Evaluatie

Hieronder vind je een evaluatiefiche, geef jezelf een beoordeling en zet een

kruisje onder een gezichtje.

Ik ken er alles van en kan zo de leerkracht zijn plaats

innemen.

Ik weet er veel van, mits een beetje oefenen gaat het

zeker nog beter.

Ik weet voldoende om me uit de slag te kunnen trekken,

veel oefenen is de boodschap.

Het kan veel beter, ik deed mijn best niet of moet

eens met de leerkracht praten over een extra oefening.

Ik kan een geleider

afmeten en op de juiste

mat afknippen.

Ik kan een eenvoudige

figuur plooien.

Ik kan een mooi

soldeerpunt maken.

Ik kan een figuur volgens

een tekening plooien en

solderen.

Ik kan enkele beroepen die

met kunststof te maken

hebben opnoemen.

Opmerkingen leerkracht:

26

Moeilijk woordje

Woordverklaring

17. Moeilijke woorden

Moeilijke woordjes die je niet begrijpt schrijf je in de

eerste kolom. Daarna zoek je met de ganse groep in een

woordenboek of op het internet naar een verklaring, je

bevindingen schrijf je in een groene kleur in de

verklaringskolom. Woordjes die dan nog niet gevonden zijn

leggen we voor aan de ganse klas en verduidelijken we in een

zwarte kleur.