Metaal En zijn geheimen

__ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ _

Gereedschap

Rondbektang:Een rondbektang wordt gebruikt om draden te buigen. Daarnaast kan de tang toegepast worden om draadoogjes te maken. De grootte van deze draadoogjes, hangt af van de plaats waar de draad tussen de bekken zit. Door met de punt van de bekken te buigen, ontstaat er een klein oog, terwijl een groot oog ontstaat als de draad achter in de bekken gebogen wordt.De tangen zijn verkrijgbaar in verschillende soorten en maten; zowel lange als korte bekken. Een rondbektang is uitermate geschikt om electriciteitsdraden om te buigen (een platbektang kan de draden beschadigen waardoor deze kunnen afbreken)

Platbektang:Een platbektang is een tang met 2 zijden die plat zijn. Je hebt geribbelde platbektangen en gladde platbektangen. De geribbelde platbektang heeft 2 geribbelde bekken, en de gladde platbektang heeft 2 gladde bekken, waardoor bijvoorbeeld je ringetjes niet beschadigen.Met een platbektang kun je open ringetjes openen en sluiten, oogjes maken aan kettelstiften of nietstiften, knijpkraaltjes plat knijpen en veterklemmen bevestigen.

Combinatietang:De combinatietang is een tang die een aantal functies in zich verenigt. Het is dus eigenlijk een combinatie van een aantal tangen in één. Een

combinatietang wordt veel door doe-het-zelvers gebruikt, maar het is bij uitstek een gereedschap van de elektricien.Men kan er een aantal dingen mee doen. In volgorde (van punt naar scharnier) heeft de tang:- een geribbeld gedeelte, vlak sluitend. Hiermee kunnen kleine dingen stevig vastgehouden worden.- een goede grip op ronde dingen als assen en buizen.- een gedeelte met scherp geslepen snijkanten om verschillende soorten draad, zoals koperdraad en ijzerdraad mee door te knippen. Boven en onder het scharnierpunt zitten inkepingen waarmee ook draad geknipt kan worden, maar met meer kracht. Om hiermee te kunnen knippen moeten de inkepingen van beide scharnierhelften recht tegenover elkaar staan. Dat is zo als de tang geopend is. De inkepingen bepalen de maximale dikte van het draad.

Zijkniptang:Een kniptang is een tang met 2 scherpe randen waar je mee kunt knippen. Je hebt een zijkniptang en een kopkniptang.Met een kniptang kun je draad, niet- en ketttelstiften en zacht materiaal knippen.

Kopkniptang:U kunt een kopkniptang gebruiken om materialen door te knippen als dat met een normale kniptang niet lukt. De snijvlakken van een kopkniptang zitten aan de voorkant van de tang. Dit zorgt ervoor dat de tang uitermate geschikt is om aan de oppervlakte te knippen. U kunt de tang immers haaks op het voorwerp zetten dat u wilt doorknippen.De scharnieren van de tang zitten dicht bij snijvlakken. Daardoor kunt u veel kracht zetten en is de tang geschikt om hardere materialen door te knippen.

DoorloopschaarU wilt een plaat in het midden of langs de rand doorknippen? Dan is een doorloopschaar het juiste gereedschap voor u. Met de lange

snijkanten vandeze blikscharen kunt u snel, met weinig krachtsinspanning en toch precies ook grote platen inkorten en uitknippen.

blikschaarEen blikschaar, gatschaar of plaatknipschaar is een plaatschaar waar platen dun metaal (zoals blik) mee kunnen worden geknipt. De blikschaar wordt vaak door de brandweer gebruikt om auto's open te knippen.Om genoeg kracht te kunnen zetten, heeft de schaar extra lange benen. Ook het snijvlak is van gehard staal om door het blik heen te kunnen knippen. Het gedeelte waarmee geknipt wordt is breed, zodat de schaar niet in de breedte uitwijkt, maar door het metaal heen knipt.

Blokhaak/ Smidshaak:Met een blokhaak meet je of een hoek haaks is.Haaks is een hoek van 90 graden.Een blokhaak gebruik je voor het afteken van metaal of kunststof.

SteekpasserDe steekpasser bestaat uit twee aan elkaar scharnierende stalen benen, die uitlopen op een scherpe punt. Er kan een cirkel of cirkelboog mee worden gekrast op diverse ondergronden, zoals hout, metaal en kunststof. Wordt ook gebruikt om een aantal precies gelijke afstanden mee af te passen.

ZaagbeugelEen beugel voor het inspannen van zaagjes (blad) van een beugelzaag   Voorbeeld: `De zaagbeugel houdt het blad van de beugelzaag goed gespannen.

StaalborstelEen staalborstel is een borstel met stalen haren. De basis bestaat uit een beukenhouten blok met een tot handvat gemodelleerd einde. In het blok zijn een aantal blinde gaten geboord. Hierin zitten bundeltjes van (meestal) staaldraad vastgelijmd. Deze wordt gebruikt om roest en vuil van ijzer en staal te raspen. Er zijn ook staalborstels die op machines gemonteerd kunnen worden: op een elektrische slijpmachine of een haakse slijper bijvoorbeeld. Dat zijn dan: radiale borstels met schacht of met asgat, komstaalborstels met schacht of met asgat, kopstaalborstels met stift of met asgat of stiftstaalborstels.

KoudbeitelEen koudbeitel is een stalen staaf die aan het uiteinde tweezijdig afgeplat uitloopt naar de vouw of snede. De vouw is aan beide zijden scherp geslepen. Hij is er in lengtes van zo'n 12 tot wel 30 cm, maar nog langere komen ook voor. De doorsnede van de staaf kan zeskantig, ovaal, rond of afgeplat rond zijn. De koudbeitel wordt gebruikt in combinatie met een moker voor het hakken in steen, beton en slopen van muren en dergelijke.

RitsbeitelEen ritsbeitel is een stalen, meestal chroomvanadium beitel met slagvaste, geharde kop (punt). Ritsbeitels worden bv. gebruikt om smalle groeven te hakken in met aal of steen.Een stalen, meestal chroomvanadium beitel met slagvaste, geharde kop (punt). Ritsbeitels worden bv. gebruikt om smalle groeven te

hakken in metaal of steen. De punt is max. ca. 10 mm breed. Een ritsbeitel is eigenlijk een koudbeitel met een smalle kop. Ritsbeitels kunnen recht en geprofileerd zijn

Technieken

Plooien is een plat vlak die op bepaalde gedeeltes opbolt. Dit komt omdat er op die plek druk word uitgeoefend. De druk is zo groot dat het stuk metaal dus bolt. Hoeveel druk je moet zetten hangt af van de dikte van het stuk dat je wilt bewerken.

Kanten: Als je een stuk metaal wilt buigen, dus dat je er een hoek in wilt zetten gebruik je de kantbank. In de kantbank zit aan de onderkant een v vormpje. Aan de bovenkant zit een dikker stukje die het metaal in de v vorm duwt. Hoe diep je de hoek wilt hebben hangt af van hoever je hem erin duwt. Hieronder is een foto waar je ziet hoe het metaal bewerkt word.

Walsen, is een techniek die word gebruikt om een stuk staal of ander metaal een bepaald patroon te geven of om het rond te maken. Dit wordt gedaan door een plaat door 2 dikke rollen heen te rollen (zoals uitgebeeld op de afbeelding hieronder). De quarto-wals wordt veel gebruikt om platen om te buigen. Naast de 2 rollen die de plaat rollen heb je nog 2 andere rollen, namelijk de steunwalsen. Deze vangen de enorme kracht op waardoor je beter kan walsen, en waardoor hij wat gaver rond word. je hebt ook walsen met een bepaald motief erin. Bijvoorbeeld een gebochelde. Hierdoor krijg je een bepaald patroon in de plaat.

Dieptrekken is een techniek waarbij een metalenplaat onder druk word gezet en je zo een duik in je plaat maakt.

Ponsen/stansen is een techniek om vormpjes uit een stuk metaal te snijden. Dit word allemaal gedaan met druk kracht. Het is te vergelijken met wat je vroeger misschien wel eens hebt gedaan. Je hebt een stukje papier die je in een apparaatje stopt. Er word dat druk op gezet en drukt op die manier een vormpje uit het papier. Dit kun je ook met metaal doen, alleen komt er dan veel meer druk bij kijken.

Solderen is het aan elkaar maken van 2 verschillende objecten door verwarmd tin. Aller eerst zorg je ervoor dat de 2 punten die je aan elkaar wilt solderen goed schoon zijn. Daarna smeer je ze in met vloeimiddel, flux genaamd. Vervolgens hou je de soldeerbout tegen de twee punten aan en zorg je ervoor dat ze goed warm worden. Daarna hou je de tin (meestal is dit een draad) tegen het stukje metaal aan en maak je ook die goed warm met de soldeerbout. Vervolgens haal je de bout weg en doe je het tweede gedeelte die je er tegenaan wilt bevestigen, er tegenaan. Daarna hou je de soldeerbout er nog even bij zodat het goed warm word. Als het tin dof word betekend het dat hij is afkoelt en dat het klaar is.

Lassen is het verbinden van materialen door druk en/of warmte, waarbij het materiaal op de verbindingsplaats in vloeibare of deegachtige toestand wordt gebracht

Lasersnijden is een industriële bewerkingstechniek. De laser is een elektromagnetische straal die zo smal en warm is dat hij de platen door kan snijden. Ook zou je bijvoorbeeld figuurtjes uit kunnen snijden. Doordat de laserstraal zo warm wordt, smelt of verdamt de plaat metaal.

Materiaal

Metaal in het handvaardigheidlokaal.De metaalsoorten waarmee je kunt werken tijdens de lessen handvaardigheid, is afhankelijk van de gereedschappen welke de school waar je werkt bied. Je begrijpt, hoe meer apparatuur en gereedschappen je tot de beschikking hebt hoe groter ook je mogelijkheden zijn voor de keuze van de soort metaal.In deze hand-out beperken we ons daarom tot een aantal soorten/ vormen van metaal, welke het meest geschikt zijn in een handvaardigheids lokaal.

Plaatstaal.De naam zegt het al, plaatstaal is metaal in de vorm van een plaat. Het is gemaakt door een gegoten blok metaal te walsen, tot een dunne plaat. Het is in verschillende afmetingen en diktes verkrijgbaar. Plaatstaal is niet gemakkelijk met de hand te bewerken. Voor de bewerking van plaatstaal heb je mechanische apparatuur nodig. Zoals een zetbank, waarmee je de plaat kunt buigen. Ook kun je het plaatstaal snijden, het snijden gebeurt op

een snijbank welke handmatig word bedient. Bij het snijden op deze manier kun je alleen een rechte snede maken. Plaatstaal afhankelijk van de dikte laat zich ook gemakkelijk zagen met een lintzaag, welke speciaal geschikt is voor het zagen van metaal. Echter kun je ook hier geen organische lijnen of vormen mee maken. Natuurlijk kun je met een metaalboor ook gaten boren in het materiaal.Je kunt verbinden tussen verschillende platen maken door deze te lassen, echter is lassen een techniek welke op de meeste scholen niet voorkomt. Solderen is ook een optie alleen zal dit geen constructief stevige verbinding geven. De gemakkelijkste manier van het verbinden van losse platen is door middel van een Popnagel.

Blik.Blik is dun gewalst plaatstaal. Blik is verkrijgbaar in verschillende plaat formaten. Doordat het zo dun is, is het zeer gemakkelijk te buigen met de hand, en te bewerken met handgereedschap. Blik met een blikschaar gemakkelijk knippen, door de zachte kwaliteit is het ook mogelijk om deze met handgereedschap zoals een priem te stansen.

Ijzerdraad.Ijzerdraad of staaldraad wordt vervaardigd uit ijzer. Het is verkrijgbaar in verschillende diktes. De verschillende diktes worden verkregen door dik ijzerdraad door een mal te trekken. Door de draad door een steeds kleinere mal te trekken wordt de draad steeds dunner. Om draad te heten moet het materiaal gemakkelijk te buigen zijn met de handen. Wanneer het dikker is spreekt men van staven. En dan kan het alleen met gereedschap vervormd en gebogen worden. Ijzerdraad is dus gemakkelijk met de handen te bewerken. Door het metaaldraad op een plaats herhaaldelijk te bewegen zal het afbreken, dit heet metaalmoeheid. Ook kun je het gemakkelijk met een tang afknippen. Je kunt het ijzerdraad zelf gebruiken om er verbindingen mee te maken. Of het metaal zelf op een creatieve manier buigen waardoor je iets van draad kunt vervaardigen. IJzerdraad kun je ook met elkaar verbinden door deze te solderen.

Aluminium.Aluminium is verkrijgbaar in verschillende plaat formaten. Aluminium is een van de metaal soorten welke niet magnetisch is, het heeft een mooie zilvere kleur. Doordat het zo dun is, is het zeer gemakkelijk te buigen met de hand, en te bewerken met handgereedschap. Aluminium is met een blikschaar gemakkelijk knippen. Aluminium laat zich ook gemakkelijk zagen met een figuurzaag. Door de zachte kwaliteit is het ook mogelijk om deze met handgereedschap zoals een priem te stansen. Je kunt met ……. Er ook in krassen, waardoor je het eventueel gemakkelijk met de hand kunt graveren.

Kippengaas.Kippengaas is de benaming voor een vlechtwerk van (meestal verzinkte) metaaldraden. Kippen gaas is er met verschillende raster vormen. Kippengaas met een honinggraad vorm is het meest geschikt voor creatieve doeleinde het laat zich makkelijk met de hand vervormen, buigen. En is uitermate geschikt voor het maken van organische vormen. Door het dunnen draad kun je het ook weer gemakkelijk knippen met een tang. Kippengaas is bijvoorbeeld handig als je een geraamte wilt hebben voor een papier mache figuur.

Veiligheid

VEILIGHEID

Bij het praktijklokaal ijzer in het HKU, gelden deze algemene eisen:Iedere gebruiker dient zich onvoorwaardelijk te houden aan de veiligheidsvoorschriften. Belangrijke veiligheidsaspecten:

Persoonlijke bescherming· Gebruik van veiligheidsbril· Lange haren opgebonden of onder een pet· Geen loshangende kledingstukken· Geen blote voeten of open schoenen· Geen sieraden Een persoon die de machine bedient.

Kennis· Voldoende vakmanschap van de gebruiker· Klemmen van materialen· Afstemming materiaalsoort vs toerental van de te gebruiken machine· Afstellen van de machine· Weten op welk moment de Mobiele afzuiger ingezet moet worden.· Weten wanneer Smeerolie / Koelvloeistof toegepast dient te worden

Omgeving· Het opruimen van spanen en krullen na de bewerking· Aandacht voor de medegebruikers.

Bij twijfel over het gebruik -> advies vragen aan de technici/leraar(es)/begeleider.

BEGELEIDING & ADVIESDe technici/leraar(es)/begeleider zijn ervaren mechanici. Zij kunnen u adviseren, instrueren en begeleiden omtrent:· De keuze van de te gebruiken materialen· De juiste bewerking en de bijbehorende machine· Het afstellen en gebruiken van de machine· Het ontwerp van het product· Het laten vervaardigen van (een deel van) het product door vakmensen.

GEBRUIK VAN MACHINES EN GEREEDSCHAPPENGebruikers vragen toestemming aan technicus/leraar(es) /begeleider om gebruik te mogen maken van een bepaalde machine. De mate van vakmanschap, naar het oordeel van de technicus/leraar(es) /begeleider, is bepalend in hoeverre machines gebruikt mogen worden.

Het gereedschap dient in de betreffende ruimte te blijven. In overleg met een technicus/leraar(es) /begeleider kan hiervan worden afgeweken. Na gebruik dient de gebruiker zelf de machine en de vloer te reinigen en het gereedschap terug te brengen op de daarvoor bestemde plaatsen.

Handvaardigheid en techniek • De kinderen/adolescenten krijgen techniek en handvaardigheid lessen. Er worden heldere regels over het gebruik van scharen, zagen en ander gereedschap met elkaar afgesproken. • Wanneer een leerling zich niet aan de regels houdt mag hij/zij de les niet meer volgen en wordt er direct uitgestuurd. • Gebruik van gereedschap is alleen toegestaan onder directe begeleiding van een volwassene. Omgaan met materialen • De kinderen/adolescenten halen niet zelfstandig materialen uit het magazijn. • De kinderen/adolescenten gaan zorgvuldig om met schoolmaterialen. De gebruikte materialen worden in een goede staat op de juiste plaats teruggelegd. • Als een kind/adolescenten moedwillig iets kapot maakt, moeten deze spullen vergoed worden of ze kunnen eventueel zelf materialen van huis meenemen. • Als kinderen/adolescenten materialen van thuis gebruiken geschiedt dat op eigen risico.

Basisveiligheid in praktijklokalenIn het kortHet pakket basisveiligheids geeft duidelijkheid en voorkomt ongevallen in praktijklokalen.Beschrijving schoolvoorbeeldHet Commanderij College Gemert heeft systematisch maatregelen genomen om de basisveiligheid in de lokalen te verbeteren. Het toezicht op het gedrag van leerlingen is nu sterk vergemakkelijkt. De basisvoorzieningen zijn aanwezig en er is geen ruimte meer voor discussie. Het pakket basisveiligheid bestaat uit de volgende maatregelen:* Elke leerling heeft een zwarte overall met zijn eigen naam, veiligheidschoenen en -bril. Deze uitrusting is verplicht in het praktijklokaal.* In het praktijklokaal hangt een afsprakenlijst over veilig gedrag duidelijk zichtbaar op het prikbord. Aan het begin van het schooljaar wordt deze lijst met nieuwe leerlingen doorgenomen en krijgen zij instructie over veilig gedrag.* Op de toegangsdeuren van de lokalen zijn signaleringsbordjes geplaatst.

Effect op arboLeerlingen in de praktijklokalen vertonen veilig gedrag, dragen de juiste kledij en gebruiken de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen. Dit voorkomt veel ongevallen.Winst:* Preventieve werking op ongevallen in praktijklokalen.* De docent is minder tijd en energie kwijt aan handhaving: de afspraken zijn duidelijk, de middelen beschikbaar

Plus- en minpunten:+ De duidelijke maatregelen maken veilig gedrag in praktijklokalen makkelijker bespreekbaar. + Het imago van de opleiding is sterk verbeterd. Dit heeft geleid tot een flinke groei van het aantal leerlingen.

Tips* Zorg dat het College van Bestuur en de schoolleiding de aanpak steunen: dit maakt het makkelijker om de benodigde middelen te krijgen.* Garandeer voldoende toezicht en treed consequent op bij onveilig gedrag.* Zorg voor voldoende beschikbare persoonlijke beschermingsmiddelen.

* De arbocoördinator kan de vinger aan de pols houden door regelmatig de docent te spreken.

Praktijklokaal - Algemene eisenInleiding:In het praktijklokaal staan tafels, stoelen, werkbanken, kasten, machines, transporthulpmiddelen etc. en er wordt door jeugdigen gewerkt. Die combinatie kan veiligheidsrisico's opleveren.

Norm:De inrichting van het lokaal moet zodanig zijn dat er geen veiligheidsrisico's ontstaan voor de werknemers en leerlingen die in het lokaal werken.

Minimumeisen:-De doorgangen en looppaden zijn vrij van obstakels en tenminste 80 cm breed voor enkelzijdig verkeer; 120 cm breed voor dubbelzijdig verkeer en tenminste 150 cm breed als leerlingen rug aan rug werken-De vloer is voldoende stroef, vrij van hobbels en putten en makkelijk te reinigen-In het lokaal kan daglicht binnenkomen en is uitzicht naar buiten mogelijk-Het verlichtingsniveau is het lokaal bedraagt omstreeks 300 lux-De verlichting en opstelling van de werkplekken zijn zodanig dat er geen last is van verblinding, spiegeling of scherpe contrasten-Stellingen, rekken, kasten en stalen werktafels zijn deugdelijk en stabiel-Stellingen moeten voldoende geschoord, onderling gekoppeld of aan de constructie worden vastgezet-De toelaatbare belasting van stellingen, rekken en kasten moet hierop aangegeven zijn-De elektrische spanning, inclusief die van de wandcontactdozen (niet de lichtgroepen), is centraal in het lokaal in- en uit te schakelen-Wandcontactdozen, stekkers, verdeeldozen en snoeren zijn onbeschadigd en voldoende afgeschermd-Bij 'natte' werkzaamheden is de contactdoos voorzien van een spatwaterklep-Er liggen geen losse snoeren op de grond-In het lokaal is een hoofdafsluiter voor de gasvoorziening. Deze is afgesloten wanneer op leerling-tafels geen gas nodig is. Deze hoofdafsluiter wordt ook na de les(dag) gesloten-Bij praktijkvakken waar leerlingen blootstaan aan vuil of stof is een wasgelegenheid. Dit is uit hygiënische oogpunt verplicht voor elk praktijklokaal/werkplaats waar leerlingen of werknemers blootstaan aan vuil en stof. Minimumeis is voor elke 10 leerlingen een wasgelegenheid, in of nabij het lokaal, met voldoende wasplaatsen, zeep en droogmiddelen-Achter de hoofdafsluiter is een gasgebrekbeveiliging (B-klep) gemonteerd. Deze klep voorkomt de uitstroom van gas bij lekkages-Gevaarlijk afval, papier, glas, hout, metaal en overig afval wordt in herkenbare gescheiden categorieën ingezameld-Afval wordt tijdig en op de voorgeschreven wijze afgevoerd naar een daarvoor geschikte opslagruimte buiten het lokaal-De lascabines zijn geïsoleerd opgesteld ten opzichte van aarde

-Een lasopstelling (acetyleen/zuurstof) in het laslokaal voldoet aan:-De afsluiter is aanwezig op de fles-De fles is gesloten als geen gas wordt afgenomen-Flessen worden staande gebruikt-Acetyleen en zuurstof flessen zijn gescheiden door een metalen schot-In de nabijheid van of op de opstelling is een blustoestel-Geen opslag van brandbaar materiaal in de nabijheid van de opstelling.

Bron:Arbobesluit hoofdstuk 3NEN 1010, paragraaf 8.781.1.2.6 Lascabines in onderwijsinstellingen

Wensen:De hoeveelheid licht is afhankelijk van het soort werk. Klachten zijn een signaal dat

de verlichting niet in orde is. Naast spiegelingen en te hoge contrasten kan ook de sterkte van de verlichting onvoldoende zijnTL-armaturen met roosters en/of spiegels, ingebouwd in het plafond bevorderen een goede verdeling van het licht en voorkomen verblindingAanbevolen wordt het meubilair jaarlijks te inspecteren te vervangen of te reparerenKrukken hebben bij voorkeur 5 poten

Tips:Vloerbedekking regelmatig controleren en repareren (vastlijmen losse stukken)Onderling koppelen of aan de vloer vastzetten van werktafels is een oplossing voor de stabiliteitGevaarlijk afval, papier, glas, hout, metaal en overig afval wordt in herkenbare gescheiden categorieën ingezameld conform de afspraken met de gemeente of erkende inzamelaar chemisch afval. Aandachtspunten voor de opslag zijn:Op elke oververpakkking is aangegeven wat er in mag/moetAfsluitbare oververpakkingenVloeistoffen in lekbakkenHoeveelheden groter dan de dagvoorraad buiten het lokaal bewaren in een goed geventileerde ruimte met een vloeistofdichte vloerBijbehorende schoolvoorbeeld(en)Specialist om subsidies binnen te halenBasisveiligheid in praktijklokalenRisico-analyse machines en veiligheidskaarten

Praktijklokaal - Persoonlijke beschermingsmiddelen

Inleiding:Vanwege de werkzaamheden die in het praktijklokaal worden uitgevoerd zullen de leerlingen en werknemers zich moeten beschermen tegen gevaar en stof, vuil etc.

Norm:De school moet leerlingen voorzien van doelmatige persoonlijke beschermingsmiddelen en toezien op het gebruik ervan.

Minimumeisen:Leerlingen/studenten en docent beschikken over passende en voor de aard van het werk geschikte werkkleding en -schoeisel. Bijvoorbeeld laboratoriumjas bij scheikunde; overall bij machines; geen sandalen of sportschoenen en ontblote armen

bij lassen.-De docent of onderwijsassistent controleert op juist gebruik en onderhoud van de persoonlijke beschermingsmiddelen.-Voor specifieke, niet op andere wijze te vermijden risico's worden doelmatige persoonlijke beschermingsmiddelen gebruikt.-Voor de school gelden in verband met de verstrekking van persoonlijke beschermingsmiddelen de volgende richtlijnen:-de kosten worden gedragen door de school;-deugdelijke opbergplaatsen;-deugdelijk onderhoud;-toezicht op gebruik;-voorlichting en instructie aan de gebruikers.-In of nabij het lokaal is voldoende kleding- en tassenberging.

Bron:Arbobesluit hoofdstuk 8

Wensen:Afhankelijk van de gemiddelde verhouding jongens/meisjes bij het betreffende vak kan men een of enkele wasbakken bestemmen voor jongens of meisjes. De wasbakken hoeven niet in gescheiden ruimtes te zijn.

Tips:Een inventarisatie van risico's gaat vooraf aan de keuze van het soort persoonlijk beschermingsmiddel. Voorbeelden:-Bril bij labwerkzaamheden, slijpen en bankwerken-Handschoenen bij sommige labwerkzaamheden, afbijten-Gehoorbescherming bij schadelijk lawaai-Adembescherming bij spuiten en schuren-Laskap bij lassen

Machineveiligheid - Bedieningsmiddelen

Inleiding:Naast de algemene eisen voor machineveiligheid, zijn er eisen opgesteld omdat de veiligheid van machines mede afhangt van (het ontwerp van) schakelaars en bedieningsmiddelen. Bijvoorbeeld: Waar zitten de noodstoppen? Kan de machine per ongeluk worden aangezet?

Norm:Schakelaars en bedieningsmiddelen ondersteunen het veilig gebruikmaken van de machine. Ze zijn dus goed bereikbaar en de functie ervan is direct duidelijk. Dat geldt natuurlijk ook voor de noodstop.

Minimumeisen:

-Schakelaars en bedieningsmiddelen zijn op de werkplek goed en veilig bereikbaar. Dat betekent dat zij vanaf de werkpositie goed zichtbaar en bereikbaar zijn en dat men niet langs een gevaarlijke weg hoeft te gaan om het bedieningsmiddel te bereiken-Bij schakelaars en bedieningsmiddelen zijn de functies en aanduidingen goed aangegeven, bijv. de aan- of uitstand van schakelaars moet direct duidelijk zijn-De uitvoering moet zodanig zijn dat niet 'per ongeluk' kan worden in- of uitgeschakeld (let hierbij ook op voetschakelaars)-Er zijn duidelijke gebruiksinstructies in de Nederlandse taal op of nabij machines, gereedschappen en transportmiddelen-Machines met draaiende delen die gevaar kunnen opleveren, zijn voorzien van een duidelijk herkenbare, goed zichtbare en snel bereikbare noodstop.-De noodstop moet geblokkeerd blijven en bij ontgrendeling mag de machine slechts door opnieuw inschakelen weer in beweging komen.-In het praktijklokaal zijn op een aantal plaatsen noodstopschakelaars aangebracht, zodat alle apparatuur met één beweging uit te schakelen is-Waarschuwings- en alarmsignalen zijn in alle omstandigheden te horen en/of zien-Bedienings-, instel-, onderhoudspunten zijn voldoende verlicht bijv. met een aanvullende lichtbron. Let op voor hinderlijke schaduw en verblinding. Voorkom een stroboscopisch effect (machine lijkt stil te staan)-Schoonmaak-, instel- en onderhoudswerkzaamheden worden uitgevoerd terwijl de machine of installatie is uitgeschakeld. Tijdens deze werkzaamheden kan iemand anders de machine niet inschakelen-Als voor het schoonmaken agressieve of brandbare stoffen nodig zijn, worden voorzorgsmaatregelen getroffen (inclusief gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen

Bron:Arbobesluit hoofdstuk 7

Wensen:-Zorg voor een goed bereikbare en goed zichtbare plaats. Bijvoorbeeld twee noodstops op 1 meter hoogte aan tegenover liggende wanden-Een geluidssignaal is duidelijk hoorbaar als de geluidssterkte boven het geluidsniveau van de omgeving uitkomt (15 dB(A) hoger). Bij een lichtsignaal moet het signaal duidelijk te onderscheiden zijn van de andere lichtbronnen of -signalen

Tips:-Gebruik stabiele werkbokken bij demonstratie- en proefopstellingen voor motoren-Voorbeelden van machinebeveiligingen zijn:-Twee handen bediening bij guillotine-schaar-Koppelscherm bij persen en mengers-Lichtgevoelige cel voor afscherming gevaarlijke zone-Beschermkap en spouwmes bij de cirkelzaag-Vonkenscherm bij de slijpmachine-Spatscherm bij braden-Laat de periodieke controle van machines uitvoeren door de vakdocenten-De vakdocenten kunnen deze controles tevens inpassen in het lesprogramma-Bijbehorende schoolvoorbeeld(en)-Gebruik veiligheidsinstructiekaarten-Basisveiligheid in praktijklokalen

-Risico-analyse machines en veiligheidskaarten

Risico-analyse machines en veiligheidskaartenIn het kort:-Logische regels, aanpassingen aan machines en heldere aanwijzingen op simpele veiligheidskaarten zorgen voor veilig machinegebruik door gebruikers van alle leeftijden.

Beschrijving schoolvoorbeeld:Scholengemeenschap Maarsbergen (VMBO) heeft in 2004 een RI&E uitgevoerd. Daaruit volgde een verdiepende risicobeoordeling voor machineveiligheid. De Arbowet werd te algemeen bevonden; die gaat uit van specifiek opgeleide volwassenen. Maar wat is er nu veilig voor jonge leerlingen? Samen met adviesbureau TCPM is per machine een risicoanalyse gemaakt, waar een elektrische inspectie volgens NEN 3140 deel van uit maakt. Die analyse is een optelsom van verschillende factoren:grenzenbepaling (op zichzelf staande machine of deel van groter geheel),locatie (plaats, inrichting en omstandigheden van de werkplek),persoonskenmerken (welke personen werken met de machine),en registratie van specifieke gevaren per machine.

Daaruit volgen een risicoklasse en eventueel uit te voeren aanpassingen aan de machine, zoals bijvoorbeeld een startonderbreking als de veiligheidsklep nog niet dicht is. Naast TCPM is ook de Arbeidsinspectie om advies gevraagd, evenals de arbodienst. Scholengemeenschap Maarsbergen heeft hiermee bewust deskundigheid die deels niet in huis was opgezocht.

De uitkomsten van de analyse zijn verwerkt in aanpassingen aan de machines en veiligheidskaarten die op iedere machine hangen. Ze geven helder en duidelijk de risico’s en te nemen maatregelen weer: bijvoorbeeld lawaai en gehoorbescherming. Er is gekozen voor zo weinig mogelijk tekst, pictogrammen brengen de boodschap over. Leerlingen krijgen vanaf het eerste jaar instructie over de betekenis van de pictogrammen en de achterliggende gevaren en maatregelen.

Effect op arbo:-De leerling krijgt op heldere, simpele en directe wijze informatie over veilig werken met machines: risico’s en te nemen maatregelen.-De machines zijn niet alleen voorzien van veiligheidskaarten, maar ook van technische aanpassingen zodat ze veiliger zijn.

Winst:-Leerlingen snappen direct welke risico’s het werken met een specifieke machine met zich meebrengt en welke persoonlijke beschermingsmiddelen ze moeten gebruiken.-Het veiligheidsbesef omtrent het werken met machines is vergroot.-Met de invoering van deze kaarten en de bijbehorende instructie is het vraagstuk van aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid bij eventuele ongevallen ondervangen.

Plus- en minpunten:+ De risicoanalyse per machine heeft Scholengemeenschap Maarsbergen een beter inzicht gegeven de specifieke risico’s en te nemen maatregelen.+ Machines zijn zo nodig aangepast om ze ook voor de doelgroep, jongeren, veilig te maken.+ Veiligheidsinformatie is goed zichtbaar en eenvoudig te begrijpen.

Meer weten over dit schoolvoorbeeld:Scholengemeenschap Maarsbergen.De machineveiligheidskaarten van Scholengemeenschap Maarsbergen kunt u hier downloaden, http://www.arbocatalogus-vo.nl/Schoolvoorbeelden/Risicoanalysemachinesenveiligheidskaarten/tabid/1266/Default.aspx

Tips:-Houd het simpel: duidelijke pictogrammen zijn sneller en gemakkelijker te begrijpen dan tekstuele uitleg.-Houd niet alleen rekening met de voorschriften van de Arbowet maar ga uit van een gebruikersgroep van (jonge en soms drukke) leerlingen.-Alleen de kaarten plaatsen is niet voldoende: zorg ervoor dat de docenten in hun lessen tijd inruimen om de kaarten uit te leggen.-Schakel externe deskundigen in, zoals de arbodienst, de Arbeidsinspectie of een adviesbureau, wanneer er niet voldoende kennis in huis is http://www.arbocatalogus-vo.nl/Normen/Machineveiligheidbedieningsmiddelen/tabid/677/Default.aspx

Opdrachten

Portret in ijzerdraad.Deze opdracht is erg leuk om te doen. Vooral ook omdat je er meerdere kunstenaars aan kan koppelen je goed moet kijken naar jou onderwerp van keuze. Kunstenaars:Calder en Picasso

Opdracht: Doormiddel van een plaatje of je buurman/vrouw ga je met gebruikvan ijzerdraad een portret buigen.Dit portret is vooral in lijnen opgezet.*Je kan het portret van meerdere kanten bekijken|(het is niet vanuit alle kijkrichtingen gelijk)*Niet alles hoeft 2d naast elkaar maar mag ook gerekt worden of ruimtelijk gemaakt. Benodigdheden: Ijzerdraad ( 2mm dik en/of ijzerdraad op rol)*Denk er aan dat dikker draad wat fijner werkt qua stevigheid maar dat er meer gereedschap bij komt kijken. Waar dun ijzerdraad op rol heel veel buigt en ook minder stevig is.

Gereedschap:TangenScharen (bankschroef)

Eigen mening:Ik vind dit zelf erg leuk om te doen, je bent goed aan het kijken en druk bezig met buigen in de goede richting. Ook vind ik het erg leuk dat wat je maakt van meerdere kanten anders te bekijken valt.Dit maakt een lijnenspel naar à3d vlakken portret.

Do’s :Verschillende maten ijzerdraad. Probeer het ruimtelijk te maken.Geef tips over hoe dikker en dunner ijzerdraad samen kunnen werken.Probeer vanuit zo min mogelijk stuk(jes) te werken (maak het een doorlopend geheel)

Don’ts:Probeer vooral in elkaar draaien als verbinding en niet solderen.Kijk uit met uiteindes van het draad (wondjes)Gooi geen ijzerdraad weg!

Bewerk het metaal zo dat je verschillende (bloemetjes) krijgtHet idee van deze les was om te onderzoeken hoe je het metaal zelf kan bewerken. Het heeft geen inhoud, en er valt ook lastig een inhoud aan te koppelen. De les kan gezien worden als een experiment naar wat je met metaalbewerking kan doen.

Kunstenaars:Vashita (sieradenmaker)

GereedschappenblikschaarzijkniptangSolderenDraaibankPlooienkanten

OpdrachtDe leerling krijgt kleine stukjes metaal en kijkt aan de hand van de verschillende gereedschappen/technieken wat er mogelijk is om het metaal te bewerken. Experiment staat centraal. De vorm ligt open. Je kunt bijvoorbeeld een bloemenbak maken met verschillende soorten vormen bloemen, maar je kunt de leerlingen bijvoorbeeld ook een eigen onderwerp/vorm laten verzinnen.

Eigen meningHet is een goede les om te kijken wat er überhaupt mogelijk is aan metaal bewerking. Maar er zit absoluut geen inhoud in. Je zou het als opstap les kunnen gebruiken voor een verdere les, zodat ze weten wat er mogelijk is.

Do’s- Geef de leerlingen werkhandschoenen. Soms kan het materiaal namelijk erg scherp zijn.-Laat de leerlingen experimenteren naar wat er mogelijk is.-Geef ze zoveel mogelijk vrijheid.-Zorg dat er genoeg materiaal is om mee te kunnen experimenteren-Geef ze wel enige voorkennis over de gereedschappen en technieken.

Dont’s-Probeer zo min mogelijk te solderen. Deze techniek is redelijk lastig.-Laat geen chaos ontstaan.-Geef niet teveel handvaten.

Werken met blik/aluminium.

Sem: Ik heb geprobeerd te vouwen met blik. Helaas breekt het blik vrij snel als je het

buigt. Daarbij is het vrij scherp en lastig te knippen of snijden.

Als je het blik een keer vouwt is er goed mee te werken. Er kunnen dus goed simpele vormen mee gemaakt worden, bijvoorbeeld een lantaarn of bakje. Een lantaarn doormiddel van de bovenkant eraf te knippen en gaatjes in het blik te prikken. Een bakje door de bovenkant eraf te knippen, het blikje in stroken te knippen en deze naar beneden vouwen. Het leuke is wel dat doordat de blikjes opdruk hebben je altijd een kleurrijk geheel hebt.

Je kunt natuurlijk wel complexere vormen en objecten maken van blik, alleen is daar meer tijd voor nodig. Dit is denk ik te complex om in een les te gebruiken. (zie referenties)

Ebru: Sem en ik hebben het medium aluminium blikjes gekozen (Coca Cola, Fanta etc.). We hebben figuren/objecten proberen te maken van een blikje. We hebben eerst wat filmpjes bekeken op youtube en daarna hebben we besloten om maar dingen uit te gaan proberen. We hebben bewust gekozen voor goedkoop en veilig materiaal voor de leerlingen van de onderbouw.

Ik heb een poging gewaagd om een konijn te maken met als basis een skelet van ijzerdraad. Om het ijzerdraad wilde ik het dichtmaken en opvullen, maar dat is helaas niet gelukt. Ik kon niet verder komen met het materiaal omdat het bijna niet te verbinden is met elkaar.

Volgens heb ik een krab gemaakt van 1 blikje. Eerst heb ik in de bovenkant een gaatje geprikt. Vanuit dat gaatje heb ik de bovenkant eraf geknipt. Vervolgens heb ik drie derde deel van het blikje in 8 stroken geknipt (niet eraf!). Een derde deel heb ik verdeel om de kop en twee knippoten van te maken. Tot slot heb ik de poten gevouwen naar beneden zodat de krab kan staan.

BoekenhouderEen leuke en leerzame opdracht waardoor met meer vertrouwd zal met het werken met metaal en de benodigde apparatuur/ gereedschappen. De opdracht is vrij technisch maar krijgt ook een creatieve kant door de figuren op de boekensteun.Je kunt er eventueel een opdracht aan verbinden, denk aan het verbeelden van een verhaal van een boek.

Opdracht:Maak met staalplaat een boekensteun, decoreer deze vervolgend oor de boekensteun te verijken met figuren welke uit blik zijn geknipt.Je gaat met gevaarlijke machines te werk voor het uitvoeren van de opdracht. Zorg ervoor dat je goed op de hoogte brengt hoe je de machines gebruikt en dat je de veiligheidvoorschriften kent en naleeft. Als je weet hoe de apparatuur werkt is het uitvoeren van de opdracht vrij gemakkelijk. Het is daarom ook een uitermate geschikte opdracht om kennis te maken met het materiaal en de gereedschappen

sjabloon boekhoud

Materialen/Gereedschappen:

Blik Metaalboor zetbank staalplaat Lintzaag

blikschaar 2 popnagels snijbank watervaste marker

Veiligheidsmaterialen:Veiligheidsbril

Eigen mening:Een leuke opdracht waar een mooi bruikbaar product uitkomt. Na deze opdracht zul je jezelf wat zelfverzekerder voelen als het om het werken met staal gaat.

Do’s:Maak twee boekensteunen en probeer met de figuren die je hierop aanbrengt een scene te creëren. De scene kun je van de rechter boeken steun laten door lopen naar de linker boekensteun. Snij je figuur eens door het midden waarbij je de twee kanten van de figuren plaatst op de boekensteunen. Dit geeft een leuk effect aan je boekensteun.

Dont’s:Maak je figuren niet te klein, dat is moeilijk uit te knippen. Wees zuinig met je

materiaal.Referentie: HA Schult Macaon

Barbara Franc Red Bull Art of Can www.instructables.com/id/pepsi-Can-Crab/

http://www.woonwebsite.nl/idee/rondbektang-kopen-gebruiken-aanbieding-informatie/1736

http://www.pieka.nl/Kralen-en-Technieken/wat-is-een-platbektang-en-waar-gebruik-je-een-platbektang-voor.html?ml=2&mlt=PieKa&tmpl=component

http://nl.wikipedia.org/wiki/Combinatietang

http://www.pieka.nl/Kralen-en-Technieken/wat-is-een-kniptang-en-waar-gebruik-je-een-kniptang-voor.html

http://www.2college.nl/tech/begrippen/blokhaak.htm

nl.wikipedia.org/wiki/Steekpasser

http://www.woonwebsite.nl/idee/kopkniptang-kopen-gebruiken-aanbieding-informatie/1732

http://www.biegel.nl/blikscharen.php http://www.encyclo.nl/begrip/zaagbeugel

http://nl.wikipedia.org/wiki/Blikschaar

http://nl.wikipedia.org/wiki/Staalborstel

http://nl.wikipedia.org/wiki/Koudbeitel

http://www.betekenis-definitie.nl/ritsbeitel

http://www.encyclo.nl/begrip/ritsbeitel

Arbobesluit hoofdstuk 3Arbobesluit hoofdstuk 8Arbobesluit hoofdstuk 7NEN 1010, paragraaf 8.781.1.2.6 Lascabines in onderwijsinstellingen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Plooien_(constructieleer )

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kanten

http://nl.wikipedia.org/wiki/Walsen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Dieptrekken

http://nl.wikipedia.org/wiki/Ponsen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Solderen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Lassen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Lasersnijden