Antidepressiva

Afbouwen of doorgaan?

Patiëntenbrochure

2

Heeft u - in overleg met uw (huis)arts - besloten te stoppenmet het gebruik van de antidepressiva? Of overweegt u testoppen, maar wilt u eerst nog wat extra informatie?

In deze brochure leest u wat belangrijk is bij het afbouwenvan antidepressiva en wat u daarbij kunt tegenkomen. Ookvindt u tips om terugval naar uw depressie of angstklachtente voorkomen.

AntidepressivaAfbouwen of doorgaan?

3

Gebruik van antidepressiva

Artsen schrijven antidepressiva voor bij: � Een lichte depressie, wanneer andere behandelingen, zoalsmeer beweging, een cursus, begeleiding ofgesprekstherapie, niet helpen.

� Een ernstige depressie.� Enkele andere aandoeningen, zoals angststoornissen.

Wanneer u eenmaal antidepressiva gebruikt, kunt u nietgelijk stoppen als uw klachten over zijn. Nadat uw klachtenover zijn moet u de medicijnen een tijd blijven gebruiken omterugval naar uw depressie of angstklachten te voorkomen:� Zes maanden als u voor het eerst depressieve klachtenheeft.

� Een jaar of langer als u eerder een depressie had, bijangstklachten, of als het bij u een andere specifieke situatiebetreft.

Als u lang antidepressiva gebruikt, is het goed om regelmatighet gebruik met uw arts te bespreken. Dat voorkomt dat udeze medicijnen onnodig door blijft slikken. Laat de artsweten hoe het met u gaat. Of u tevreden bent over dewerking van het medicijn en of u last heeft van bijwerkingen.Maak daarom regelmatig een afspraak met uw (huis)arts.

4

Tips

� Maak duidelijke afspraken met uw arts op welke wijze hij/zij u begeleidt bij hetafbouwen. Vraag extra ondersteuning als u opziet tegen het afbouwen.

� Spreek met de arts af wanneer u terugkomt voor een evaluatie.

� Bedenk welke veranderingen in uw leven nodig zijn om te voorkomen dat uopnieuw een depressie krijgt. Schrijf voor uzelf een 'afbouwplan' met daarin watu moet vermijden of juist moet opzoeken. Zie ook de tips op pagina 7.

"Mijn spieren gingenverkrampen, ik kreeg eensoort van elektrische schokkendoor mijn lichaam, met namein mijn hoofd…. ik werdextreem onrustig en raaktezelfs totaal in de war."

Ervaring met abrupt stoppenvan paroxetine, gemeld bij'Meldpunt Medicijnen'.

Stoppen met antidepressiva

Stop niet abrupt, maar bouw langzaam af! Abrupt stoppen met antidepressiva kan heleheftige ontwenningsreacties geven, zowellichamelijk als psychisch (zie ook pagina 6). Bijlangzaam afbouwen is de kans op ontwennings-verschijnselen kleiner.

Bouw alleen in overleg met uw arts de medicijnenaf! Wanneer u met uw arts heeft besloten dat u deantidepressiva kunt afbouwen, maak dan goedeafspraken over de manier waarop u dat gaat doen.Samen met u stelt uw arts een afbouwschema vooru op. Geef hierbij uw individuele wensen aan.Bedenk: � Of u er vertrouwen in heeft dat het gaat lukken.� Eventuele eerdere ervaringen bij het afbouwenvan antidepressiva. Waarom lukte het toen niet?En hoe kwam dat?

� Of u een rustige of juist stressvolle periodetegemoet gaat.

� Of een duidelijk afbouwschema (op papier) uhouvast kan geven.

5

Hoe lang afbouwen?

De duur van de afbouwperiode bij antidepressiva verschiltper persoon. Van vier weken tot wel een heel jaar. Iedereenreageert anders. Het hangt ook af van: � uw situatie� het medicijn en de dosering� uw motivatie en voorkeur � het optreden van ontwenningsverschijnselen� of u de medicijnen kreeg vanwege angstklachten

Bij het afbouwen is het belangrijk dat u goed gemotiveerdbent om te stoppen met de medicijnen. Twijfelt u, onderzoekdan eerst bij uzelf wat de reden daarvoor is. En bespreek diemet uw arts. Soms is het handiger om het afbouwen uit testellen en eerst uw vragen of onzekerheden weg te werken.Dit vergroot de kans op een succesvolle afbouw. Dit geldt ookvoor de snelheid van het afbouwen: beter 'langzaam, maarzeker', dan 'snel met kans op terugval'.

Als u de medicijnen kreeg vanwege angstklachten, moet uover het algemeen veel langzamer afbouwen. U heeftnamelijk meer kans op ontwenningsverschijnselen die lijkenop uw 'oude' angstklachten. Dan kunt u onterecht het ideehebben dat de ziekte terugkeert. Die angstklachten kunnen uonzeker maken, waardoor u stopt met afbouwen. Ook heeft umeer kans op terugval. Bij te snel afbouwen vergroot u diekans. Maak daarom van tevoren afspraken met uw arts overextra ondersteuning tijdens de afbouwperiode. Lees ook detips op pagina 7.

6

"Ik had af en toe een beetjelast van een soort elektrischeschokjes in m'n hoofd en vanduizeligheid."

"De arts heeft mij toen in 6weken af laten bouwen. Ik hadsoms last van 'raar voelen' envan suizen in het hoofd,verder nauwelijks last."

"Bij te snel afbouwen had iklast van slapeloosheid."

Ervaringen met afbouwen vanparoxetine, gemeld bij'Meldpunt Medicijnen'.

Ontwenningsverschijnselen

Het afbouwen van antidepressiva kan leiden totvervelende ontwenningsverschijnselen, zoalsslaapklachten, onrust, prikkelbaarheid,spierschokken, trillen, zweten, hoofdpijn,misselijkheid en buikpijn. Ook kunnenontwenningsverschijnselen lijken op uw 'oude'gevoelens van angst of depressie. Sommigenhebben nauwelijks last hiervan, terwijl anderenveel last ervaren. Dat verschilt per persoon, maar isook afhankelijk van: � het soort medicijn � hoe lang u het medicijn gebruikte

Krijgt u last van ontwenningsverschijnselen doedan - in overleg met uw arts - een stapje terug metafbouwen! Voor tips, zie pagina 7.

Er is een verschil tussen ontwennings-verschijnselen en een terugval naar de depressie ofangstgevoelens. Hoewel het op dat momenthetzelfde kan voelen. Bij ontwennings-verschijnselen moet uw lichaam wennen aanminder medicijnen.

Ontwenningsverschijnselen treden op binnen eenpaar dagen na het stoppen of verlagen van dedosis. Zij zijn van voorbijgaande aard en worden naverloop van tijd minder. Worden uw klachten naverloop van tijd niet minder, maak dan eenafspraak met uw huisarts.

7

Afbouwen en het voorkomen van terugval

� Begin niet met afbouwen in een drukke of stressvolleperiode, of als u weet dat die gaat komen. Dat kan ook eenvakantie of (verre) reis zijn. Stel het afbouwen dan liever nogeen paar weken uit.

� Zoek steun in uw naaste omgeving. Laat voor u belangrijkemensen - zoals uw partner, vrienden en werkgever - wetendat u de medicatie gaat afbouwen.

� Vermijd gebruik van alcohol en drugs.

� Vermijd patronen waardoor u opnieuw depressief kuntworden, zoals veel tv-kijken, onregelmatige dagindeling,vermijden van contacten, ongezond eten, veel stilzitten en(veel) roken.

� Zorg voor voldoende beweging. Ga sporten of maakafspraken om te wandelen.

� Vraag niet te veel van uzelf en zorg voor voldoende afleidingen ontspanning.

� Een afbouwschema is een richtlijn. Indien nodig kunt ulangzamer afbouwen. Overleg dit met uw (huis)arts.

� Bij last van ontwenningsverschijnselen kunt u, in overlegmet uw (huis)arts:- Tijdelijk teruggaan naar de 'oude' dosis, waarbij u geen last had. - Langzamer afbouwen, door een 'kleinere stap' te maken, dus een kleinere dosisverlaging; bijvoorbeeld niet van 20 naar 10 mg, maar van 20 naar 15 mg. Eventueel kan een tabletsplitter daarbij helpen. Vraag uw apotheek hiernaar. - Langzamer afbouwen door een langere periode tussen de stappen. Maak bijvoorbeeld van twee weken een maand of zes weken.- Dezelfde dosis aanhouden en wachten tot de ontwenningsverschijnselen een tijdje verdwenen zijn.

� Overleg bij vragen of problemen altijd met uw (huis)arts!

Bij het afbouwenvan antidepressivakunnen bepaaldecursussen ofvormen vantherapie ookondersteunendzijn. Kijk vooradressen op deachterzijde vandeze brochure.

Meer informatie

Websiteswww.depressiecentrum.nl Kenniscentrum voor depressievan Fonds Psychische Gezondheid. www.depressie.org Informatie van en voor mensen die eendepressie hebben doorgemaakt. www.stichtingpandora.nl Patiëntenorganisatie voormensen met psychische problemen.www.kiesbeter.nl Informatie over keuzes in de zorg. www.sportiefbewegen.nl Informatie over sport en bewegenvoor mensen met een chronische aandoening. www.meldpuntmedicijnen.nl Ervaringen met medicijnen:zelf melden en ervaringen van anderen inzien.www.mentaalvitaal.nl Startpunt voor informatie overmentale gezondheid, aandoeningen, soorten hulpverleningen adressen (vanaf voorjaar 2010).

TelefoonPsychische Gezondheidslijn (0900 903 9039): voorinformatie, advies of een luisterend oor.Pandora Depressielijn (0900 612 0909): praten metlotgenoten over behandeling en ervaringen met depressie.

Cursussen en therapieMindfulness Aandachtstraining, vooral voor mensen meteen terugkerende depressie. www.beatingtheblues.nl Cognitieve gedragstherapie via decomputer (alleen met verwijzing van huisarts/psycholoog).www.interapy.nl Online behandeling van psychischeklachten (voor vergoeding is verwijzing van een arts nodig).

BrochuresStoppen met antidepressiva: ervaringen van gebruikers(UPPER, Utrecht, 2003) http://upper.science.uu.nl.Doorgaan of stoppen met antidepressiva (UPPER), Utrecht,2008) http://upper.science.uu.nl.Somber of depressief, en dan? (Instituut voor VerantwoordMedicijngebruik, 2010) www.medicijngebruik.nl.

© 2010 Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik.Postbus 3089, 3502 GB Utrechtwww.medicijngebruik.nl

Aan de inhoud van deze folder kunnen geen rechten ontleend worden.