Schoolbeleid en pastoraal

Advent 2012

Johan Eliat

Schoolbeleid >< pastoraal Schoolbeleid ontwikkeld door professionals

met een identiteit

Schoolbeleid en pastoraal

Kan men een geloofwaardig beleid ontwikkelen/uitvoeren in een katholieke school los van de identiteit van de school en pastorale aandachtspunten/engagement?

Speelt de christelijke/katholieke persoonlijkheid (met pastorale dimensie) van een beleidsmaker niet altijd een belangrijke rol in zijn/haar professioneel handelen?

En een ‘kleine’ kanttekening: Wat met beleidsmakers in het katholiek onderwijs die niet meer kunnen getuigen van een persoonlijk geloof?

Schoolbeleid en pastoraal

Het beleidsvoerend vermogen van een katholieke school wordt uitgedaagd om rekening houdend met de concrete context van de school een pastorale grondslag in het beleid en het dagelijks leven van de school in te bouwen.

Is men in staat om in een schoolbeleid de brug te slaan tussen de sacrale en de profane werkelijkheid?

Schoolbeleid en pastoraal

Een pastorale grondslag in alle domeinen van het schoolbeleid:• Algemeen beleid• Pedagogisch-didactisch beleid• Personeelsbeleid• Logistiek beleid

Schoolbeleid en pastoraal

Vanuit een visie op schoolpastoraal: Denk & Doe in Dialoog (visie- en groeimap VSKO)

Schoolpastoraal

pastoraal in relatie met:

pastoraal - identiteit - godsdienstdynamisch model

inspiratie

Jezus Christuspastoraal

godsdienst

iden

titei

t

sam

enha

ng

tradi

tiekeuze

vrijheid

engagement getuigenis

mensen

tijdru

imte

illustratie - Advent: Advent een tijd om Jezus te laten geboren

worden Mezelf leeg-maken om Jezus in mij te laten

groeien Materiële geboorte >< geestelijke geboorte Geestelijke groei Jezus tot leven laten komen Mij laten leiden door Hem Een leven dat men ook aan zijn vruchten

herkent.

Het hart van het schoolbeleid en de pastoraal

‘de parabel van de pompoen’: het leven van de pompoen met de grootste materiële kwantiteit of een tweede leven als klankkast van de Heilige Geest.

Het hart van het schoolbeleid en de pastoraal

Thomas Merton over Advent:In de advent vieren wij de komst, ja zelfs de aanwezigheid van Christus in onze wereld. Wij getuigen van Zijn aanwezigheid, zelfs te midden van alle onpeilbare problemen en tragedies van de wereld. Ons adventsgeloof is geen vlucht uit de wereld naar een nevelig rijk van slogans en vertroostingen die verkondigen dat onze problemen onwerkelijk en onze tragedies onbestaand zijn...

Het hart van het schoolbeleid en de pastoraal

Thomas Merton over Advent (vervolg):Het is onze taak Christus te zoeken en te vinden in de wereld zoals hij is, niet zoals hij zou kunnen zijn. Onze advent is de viering van die hoop. Niet de komst van Christus is onzeker maar onze ontvangst, ons antwoord aan Hem, onze bereidheid en capaciteit om 'uit te trekken, Hem tegemoet'. Wij moeten bereid zijn, zoals Johannes de Doper, Hem te zien en toe te juichen, zelfs op het moment dat ons hele levenswerk ineen schijnt te storten.

Het hart van het schoolbeleid en de pastoraal

Jezus in het hart van mensen die het beleid uittekenen.

Een beleid geïnspireerd door Jezus Christus. In de context van de school. Met het personeel en de leerlingen op weg

gaan.

Het hart van het schoolbeleid en de pastoraal

Teken- en denkoefening: De boom en het Bos De boom (mijn bijdrage als beleidsmaker):o WORTELS: Wat zijn de wortels van de stam van waaruit ik

leef?o STAM: de stam van mijn handelen/beleid (Jezus Christus,…)o TAKKEN: concrete beleidsdomeineno BLAD/VRUCHT: de vrucht van mijn geïnspireerd beleid

Het bos: (het beleid als participatief model) een oefening als aanzet tot gesprek:

◦ Vanuit mijn persoonlijke band met Jezus Christus bijdragen tot een schoolbeleid met een pastorale grondslag.

◦ Het schoolbeleid gedragen door ‘bewogen’ of ‘geïnspireerde’ collega’s.

Het hart van het schoolbeleid en de pastoraal

Vragen ter overweging: oWie getuigt/kan getuigen van zijn geloof op de

school? oWelke ruimte krijgen gelovigen (collega’s,

leerlingen, ouders, afgevaardigden van de lokale parochie of wereldkerk) in het schoolleven?

oWorden deze mensen betrokken bij het uitstippelen van het schoolbeleid?

Het hart van het schoolbeleid en de pastoraal

Een christelijk geïnspireerd schoolbeleid of een pastoraal bewogen schoolbeleid.

Geen pastoraal bewogen schoolbeleid zonder christelijk geïnspireerde beleidsmakers.

Geïnspireerde teamleden kunnen kleur geven aan het beleid en het leven op school.

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

De Bron niet loslaten door geïnspireerde teamleden te betrekken bij

het schoolbeleid. Pastorale bewogenheid in het beleid met een

grote openheid voor allen op de school. De christelijke inspiratie als drijfkracht ter

ondersteuning van de menswording van alle jongeren die aan de school worden toevertrouwd.

Moet er in het nascholingsbeleid (budget) ruimte voorzien worden om de spirituele groei van enkele ‘pastorale trekkers’ extra kansen te geven?

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

Aandacht voor de levensbeschouwelijke/katholieke identiteit van de school: Wie zijn wij als school?

Cfr. Identiteitstrajecten o.l.v. Prof. Didier Pollefeyt: recontextualisering van de katholieke schoolidentiteit

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

◦ Door recontextualisering van de katholieke identiteit van de school: op zoek gaan naar een vernieuwd christelijk profiel in en door gesprek met de pluraliteit.

◦ Een erkenning van de pluraliteit, maar met behoud van de focus op de katholieke identiteit.

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

◦ Pluraliteit niet enkel formeel erkennen, maar ook als een kans zien voor het verrijken van de eigen identiteit.

◦ Recontextualisering werkt niet vanuit een consensusdenken (waardenopvoeding), maar wordt gestuwd vanuit het verschil.

◦ Het christendom wordt gehanteerd als voorkeursperspectief.

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

◦ Het draagvlak wordt gevormd door tenminste een significante minderheid christenen, die als zodanig herkenbaar zijn en expliciet de dialoog willen aangaan.

◦ Er is een veelkleurige schoolpopulatie die zich openstelt voor wat het christendom te bieden heeft.

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

Voorbeelden van recontextualisering:

◦ Een logo voor de school fungeert niet enkel als herkenningsteken, maar versterkt ook de identiteit van de school.

◦ Hedendaagse religieuze symbolen: ontwerp met leerlingen gerecontextualiseerde kruisbeelden

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

Specifieke aandacht voor persoonlijke geloofsgroei, spirituele ontwikkeling:oGodsdienstonderricht voor alle leerlingen; de weg

openen voor catechetische initiatieven voor wie meer wil.

oMoet er in het nascholingsbeleid (budget) ruimte voorzien worden om de spirituele groei van enkele ‘pastorale trekkers’ extra kansen te geven?

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

Aandacht voor 4 doelstellingen van pastoraal

cfr. Denk & Doe in Dialoog (VSKO)oVolwassenen en jongeren laten kennismaken met

christelijk gelovenoDe christelijke inspiratie voeding gevenoKansen tot beleving gevenoDe inspiratie voel- en tastbaar maken in het hele

schoolleven

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

Aandacht voor: geduld en vertrouwen dat het beleid vrucht zal dragen

De parabel van de vijgenboom (Lc; 13, 6-9):

Hij vertelde hun deze gelijkenis: ‘Iemand had een vijgenboom in zijn wijngaard geplant en ging kijken of de boom vrucht droeg, maar hij vond geen vijgen. [7] Hij zei tegen de wijngaardenier: “Al drie jaar kom ik kijken of die vijgenboom vrucht draagt, maar tevergeefs. Hak hem maar om, want hij dient tot niets en put alleen de grond uit.”

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

[8] Maar de wijngaardenier zei: “Heer, laat hem ook dit jaar nog met rust, tot ik de grond eromheen heb omgespit en hem mest heb gegeven, [9] misschien zal hij dan het komende jaar vrucht dragen, en zo niet, dan kunt u hem alsnog omhakken.”

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

Een bijzondere aandacht voor het geknakte riet (cfr. Mgr Romero “Ik heb de ellende van mijn volk gezien”):o Het menselijk leed onder ogen durven zien.o Een goede gids heeft aandacht voor de laatste in de rij.o Aandacht voor wie emotioneel, financieel, sociaal,

intellectueel…beperkt is.o Ruimte voor vergiffenis, een nieuwe kans geven,

herstellen van wat fout gelopen is,….

><rationeel, economisch, sanctionerend denken

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

Aandacht voor de identiteit van de beleidsmakers/uitvoerderso Parabel van de barmhartige Samaritaan (Lc. 10, 25-37):[25] Er kwam een wetgeleerde die hem op de proef wilde stellen. Hij vroeg: ‘Meester, wat moet ik doen om deel te krijgen aan het eeuwige leven?’ [26] Jezus antwoordde: ‘Wat staat er in de wet geschreven? Wat leest u daar?’ [27] De wetgeleerde antwoordde: ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw kracht en met heel uw verstand, en uw naaste als uzelf.’ [28] ‘U hebt juist geantwoord,’ zei Jezus tegen hem. ‘Doe dat en u zult leven.’ [29] Maar de wetgeleerde wilde zich rechtvaardigen en vroeg aan Jezus: ‘Wie is mijn naaste?’

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

[30] Toen vertelde Jezus hem het volgende: ‘Er was eens iemand die van Jeruzalem naar Jericho reisde en onderweg werd overvallen door rovers, die hem zijn kleren uittrokken, hem mishandelden en hem daarna halfdood achterlieten. [31] Toevallig kwam er een priester langs, maar toen hij het slachtoffer zag liggen, liep hij met een boog om hem heen. [32] Er kwam ook een Leviet langs, maar bij het zien van het slachtoffer liep ook hij met een boog om hem heen. [33] Een Samaritaan echter, die op reis was, kreeg medelijden toen hij hem zag liggen.

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

[34] Hij ging naar de gewonde man toe, goot olie en wijn over zijn wonden en verbond ze. Hij zette hem op zijn eigen rijdier en bracht hem naar een logement, waar hij voor hem zorgde. [35] De volgende morgen gaf hij twee denarie aan de eigenaar en zei: “Zorg voor hem, en als u meer kosten moet maken, zal ik u die op mijn terugreis vergoeden.” [36] Wie van deze drie is volgens u de naaste geworden van het slachtoffer van de rovers?’ [37] De wetgeleerde zei: ‘De man die medelijden met hem heeft getoond.’ Toen zei Jezus tegen hem: ‘Doet u dan voortaan net zo.’

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

o In het verhaal weigeren eerst twee hooggeplaatste Joden (een priester en een Leviet) om hun handen vuil te maken om een slachtoffer van een geweldsmisdrijf te helpen.

o Later blijkt een Samaritaan (een door de Joden geminacht volk destijds) wel hulpvaardig.

o Wat de Samaritaan doet is belangrijk (ondanks wie hij is).

o Niet alleen de letter van de wet, ook de geest van de wet moet worden nageleefd.

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

o Wat kan deze parabel betekenen voor beleidsmakers?

• Actief meewerken (denken en doen) aan pastoraal (en bij uitbreiding een pastoraal bewogen schoolbeleid ontwikkelen) is ook mogelijk voor wie niet onmiddellijk ‘actief’ godsgelovig is.

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

Een pastoraal bewogen schoolbeleid haalt wel haar fundamentele inspiratie uit de geloofsgetuigenis van mensen die voor hun leven voeding halen uit een innige verbondenheid met Jezus Christus en een actief lidmaatschap van de geloofsgemeenschap (de Kerk). Deze ‘identiteitsdragers’ hebben een specifieke en noodzakelijke taak binnen de beleidsvorming/-uitvoering in een katholieke school.

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

Is een geloofwaardig en duurzaam pastoraal bewogen schoolbeleid mogelijk zonder enerzijds de verbondenheid met de bron ‘Jezus Christus’ en anderzijds een geloofsgetuigenis die handen en voeten krijgt onder de vorm van beleidskeuzes en concrete beleidsdaden?

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

Wat zijn de kernwoorden van een pastoraal bewogen beleid?

Oefening: een ‘charismawolkoefening’ maken met 10 begrippen die de christelijke eigenheid van de school/van het opvoedingsproject uitdrukken. Wat zijn de eigenheden van de school die opborrelen vanuit een pastorale bewogenheid?

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

Voorbeeld woordwolk

Een pastoraal bewogen schoolbeleid

De doelstelling van de school (het schoolbeleid) is onderwijs te verstrekken en via scholing te werken aan de opvoeding of totale vorming (hoofd, hart en handen) van de leerlingen en aan hun integratie in de maatschappij.

Pastorale bewogenheid in het pedagogisch-didactisch handelen

Op welke wijze kan de pastorale bewogenheid zichtbaar worden in het pedagogisch-didactisch handelen van ieder personeelslid?

Is het pedagogisch-didactisch handelen de vrucht van de christelijke inspiratie?

Komen de eigenheden van het christelijk opvoedingsproject (cfr. charismawolk) tot leven in het dagelijks schoolleven?

Pastorale bewogenheid in het pedagogisch-didactisch handelen

Aanzet tot gesprek: toetsen van allerlei schoolse activiteiten aan de christelijke inspiratie, het opvoedingsproject en de charismawolk o Sanctioneringsbeleid: ruimte voor vergeving of een

nieuwe kans (zonder de onrechtmatige daad te vergeten)

o Milieubeleid (bijv: bestrijden van zwerfvuil,…): de schepping is toevertrouwd aan de mens

o Vaklokaal Godsdienst: goed uitgerust lokaal om de dialoog te kunnen aangaan

o (Jaar-, week-,…)thema: een thema niet louter kiezen omwille van disciplinaire doelstellingen maar als kans om de inspiratie ter sprake te brengen

Pastorale bewogenheid in het pedagogisch-didactisch handelen

o Ondersteunen van goede doelen: niet zomaar koppelen aan vrije dagen, maar ook aan het kerkelijk jaar.

o Vieringen, bezinningen,…: de christelijke toets niet ontwijken

o Delibererende klassenraden: de menswording van de jongere voor ogen houden

o Vakoverschrijdende eindtermen: integreren in de visie van het opvoedingsproject

o Zorgwerking en leerlingenbegeleiding: niet louter vanuit psychologische en pedagogische inzichten, ook vanuit het principe van naastenliefde, zorg dragen voor elkaar, we zijn allen broers en zussen van elkaar,…

Pastorale bewogenheid in het pedagogisch-didactisch handelen

HEER MIJN GODIk weet niet waar ik heen ga.Ik ken de weg niet die voor me ligt.Ik kan niet met zekerheid zeggenwaar hij zal eindigen.Ook ken ik mezelf niet echt,en als ik denk dat ik Uw wil volg,dan betekent dit nog nietdat ik dat ook werkelijk doe.Maar ik geloof dat het verlangen om U te behagenU in feite ook behaagt.En ik hoop in dat verlangen te levenbij alles wat ik doe.

Een weg van vertrouwen

Ik hoop nooit iets te doen zonder dat verlangen.Als ik dit doe dan weet ikdat U mij zult leiden langs het rechte pad,hoewel ik er misschien niets van begrijp.Daarom zal ik altijd op U vertrouwen,ook al lijk ik verloren en in de schaduw van de dood.Ik zal niet bang zijnwant U bent steeds bij mij,en U zult mij nooit aan mijn lot overlatenom mijn gevaren alleen te doorstaan.

Thomas MERTON

Een weg van vertrouwen