Actualisering van de richtlijnenboeken inzake milieueffectrapportering

Presentatie Forum MER-deskundigen

Actualisering van de richtlijnenboeken inzake milieueffectrapportering

Richtlijnenboek Bodem, Water, Fauna & Flora


Richtlijnenboek discipline Bodem


Actualisatie RLB: aanpak

• Actualisatie in 4 fasen

• Sturing door cel MER en stuurgroep

• Fase 1: Knelpuntenonderzoek– Subfase 1: toetsing gevalstudies– Subfase 2: actuele kennis inzake effectvoorspelling– Subfase 3: onderzoekssturende juridische en

beleidsmatige randvoorwaarden– Subfase 4: analyse bestaande RLB


Actualisatie RLB: aanpak

• Fase 2: Voorstel van aanpak voor actualisatie

• Fase 3: Ontwerp geactualiseerde RLB

• Fase 4: Opstellen definitieve geactualiseerde RLB

• Overleg met cel MER en stuurgroep na verschillende fases.


Actualisatie RLB: sturing

• Stuurgroep: – cel MER, AMINAL: afd. Land, Afd. Water, afd.

Natuur, afd. Bos en groen, afd. Milieuvergunningen, AROHM afd. M&L, afd. stedebouwkundige vergunningen, VLM, VMM, OVAM, UNIZO, MMIS, ANRE, IN/IBW, SERV

• Leden stuurgroep: vertegenwoordigen visie administratie

• Overleg: voorstelling documenten, behandelen opmerkingen


Actualisatie RLB Bodem: sturing

• Belangrijkste onderwerpen behandeld in stuurgroep– Aflijning discipline: Bodem, Grondwater Water– Opdeling effectgroepen / terminologie– Behandeling grondverzet– Behandeling zettingsberekeningen– Relatie met Monumenten en Landschappen,

archeologie– Aandacht voor verschillende bodemfuncties– Behandeling modellen


Bodem: Ten geleide

• Identiek in alle nieuwe RLB• Wat is MER ?

– Verwijzing naar MER/VR decreet

• Waarom actualisatie richtlijnen ?– Decretaal bepaald– Nieuwe inzichten– Veranderende wetgeving

• Aanpak actualisatie• Leeswijzer: beknopte inhoud

– per hoofdstuk


Bodem: Ten geleide

• Aanpak actualisatie

• Doel en doelgroep

• Verdere opvolging– Richtlijnenboek: “levend” document

• Leeswijzer: beknopte inhoud per hoofdstuk


Bodem: Benaderingswijze• Definitie bodem:

– De bodem omvat de verschillende lagen van de aardkorst, waarbij zowel de ondiepe (pedologie) als de dieper gelegen lagen (geologie) onderzocht worden

– Geen grondwater RLB water• Verschillende functies van bodem

– Opdeling volgens Europese Commissie• Basis voor productie van voedsel en andere biomassa (productiemiddel)• Buffer / filter / bergplaats / medium voor verschillende processen • Habitat en genenpoel (ecologische standplaats)• Fysische en cultuuromgeving voor de mens (fysische standplaats)• Bron van ruwe grondstoffen (natuurlijke rijkdom)

– Toevoeging voor milieueffectenrapport• Landschapselement• Waardevol historisch/wetenschappelijk element

• Bodem = technische discipline– Resultaten effectenvoorspelling en beoordeling worden gebruikt in

andere disciplines


Bodem: Benaderingswijze• Effectgroepen

– Bodemverstoring volgens Vlaams Milieubeleidsplan: Bodemverontreiniging, bodemaantasting, verzuring, vermesting, verdroging

– Bodembedreigingen volgens Europese commissie: erosieproblematiek, vermindering van het organisch materiaal, bodemverontreiniging, bodemafdekking, bodemverdichting, vermindering bodembiodiversiteit, verzilting, overstromingen en grondverschuivingen

– Effectgroepen richtlijnenboek• Structuurwijziging• Profielwijziging• Wijziging bodemgebruik en bodemgeschiktheid• Erosie• Wijziging bodemstabiliteit• Aantasting bodemhygiëne (wijziging bodemkwaliteit)• Wijziging bodemvochtregime• Wijziging van de diepere ondergrond (toegevoegd)


Bodem: onderzoekssturende juridische en beleidsmatige randvoorwaarden

• Inleiding– Inhoud MER: wettelijk bepaald door MER/VR-decreet– Verschillende bijkomende juridische en beleidsmatige

randvoorwaarden die inhoud MER beïnvloeden

• Per randvoorwaarde:– Wat ? Beknopte toelichting– Relevantie in een MER– Informatiebron

• Blijvende actualisatie noodzakelijk– informatiebronnen voor meeste recente info


Bodem: onderzoekssturende juridische en beleidsmatige randvoorwaarden

• Randvoorwaarden:– Bodemsaneringsdecreet en Vlarebo

• Regeling grondverzet: geen dubbel werk

– Vlarea – Vlarem II – Oppervlaktedelfstoffendecreet – Gewestplan– Andere

• Erosiebestrijdingsplannen• Gemeentelijke milieubeleidsplannen• …


Bodem: Informatiebronnen

• Bronnen:– Initiatiefnemer

• Locatie• Uitvoeringswijze• Afmetingen

– Andere milieudisciplines• Apart hoofdstuk: gegevensoverdracht

– Basisinformatie– Specifieke informatiebronnen

• Opname in tabel– Wat– Bron/beschikbaarheid– Gebruik in een MER– Extra info


Bodem: Informatiebronnen

• Basisinformatie– Bodemkaart– Tertiair geologische kaart– Kwartair geologische kaart– Databank Ondergrond Vlaanderen

• Specifieke informatiebronnen– Erosiekaarten – Erosiegevoeligheidskaarten– Bodemgebruikskaarten– OVAM– Orthofotoplannen– Info van gemeenten– Te verschijnen: inventaris waardevolle bodems– …


Bodem: Karakterisering effectgroepen

• Inleiding: – Indeling in effectgroepen– tabel: veel voorkomende ingrepen bij MER-plichtig

project welke effectgroepen worden beïnvloed

• Per effectgroep– Beknopte uitleg– Mogelijke effecten– Wanneer wordt dit effect verwacht: activiteiten en

voorbeelden – Relatie met andere effectgroepen



• Structuurwijziging– Structuurverval (verdichting verslemping, korstvorming),

structuurverbetering– Door externe krachten: graafwerken, betreding, overstromingen, …

• Profielwijziging– Verstoring bodemlagen, aandacht voor historisch/wetenschappelijk

waardevolle gronden, archeologisch bodemarchief (discipline Monumenten en Landschappen)

– Graafwerken, bodemvreemde constructies, ondiepe bodembewerking, …

• Wijziging bodemgebruik en bodemgeschiktheid– Wijziging bodemgebruik, inperking mogelijke bodemfuncties,

afdichting van bodem– Afhankelijk van projecteigenschappen



• Erosie– Watererosie, winderosie– Wijziging bodembedekking/bodemgebruik, reliëfwijziging, …

• Wijziging bodemstabiliteit– Bodemzetting, inklinking, grondverschuiving– Externe belasting, onttrekking water, …

• Aantasting bodemhygiëne– verzuring, vermesting, mineralisatie, verontreiniging, verzilting– Storten, calamiteiten, uitstoot en depositie, opslag, …



• Wijziging bodemvochtregime:– Vernatting, verdroging– Bemaling, grondwaterwinning, wijziging

overstromingsregime, …

• wijziging van de diepere ondergrond:– wijziging natuurlijke voorraden, wijziging

geologische bouw– Diepere ontgravingen, boringen,

grondwaterwinningen, …


Bodem: Afbakening studiegebied

• Inleiding: • Definitie van gebiedsafbakening

– Studiegebied, aandachtsgebied, projectgebied– Afbakening= dynamisch proces

• Methodes voor afbakening– Belangrijkste aspect: projecteigenschappen en

verwachte effect(groep)en– Relatie met effecten in andere disciplines– Terreineigenschappen– Eventueel op arbitraire wijze– Voor bodem: zowel horizontale als

verticale afbakening


Bodem: Afbakening studiegebied

Verantwoording en weergave in MER– Duidelijke verantwoording opnemen– Afbakenen op kaart– Gebruik van speciale oriëntatiepunten


Bodem: Referentiesituatie

• Inleiding: – Referentiesituatie: basis voor effectvoorspelling en –

beoordeling– Meestal: actuele situatie– Soms: gewijzigde situatie of gewenste situatie

• Beschrijving referentiesituatie– Algemeen

• Toestand gebied d.m.v. relevante bodemeigenschappen• Niet alle mogelijke bodemeigenschappen nodig

– Bvb. geen geologische beschrijving als geen effecten verwacht worden• Beschrijving ontwikkelingsscenario’s



• Beschrijving referentiesituatie– Methodiek

• Geheel gebied – deelgebied• Kwalitatief – kwantitatief• Gebruik bestaande bronnen: bronvermelding belangrijk• Bijkomend onderzoek

– Als bestaande info niet toereikend is– Als bestaande info geen weergave is van recente situatie– Als de aard van de activiteit het vereist (vnl. bodemkwaliteit)

• Standaardprocedures voor bepaling bodemeigenschappen

– Weergave• Tekstueel• Grafisch

– Duidelijk– Legende

• bronvermelding



• Welke kenmerken– Beknopter dan huidig RLB– Basiskenmerken:

• Bodemkaart (textuur, drainagetoestand, profiel) • evt. actualisatie nodig

– Andere kenmerken• Wat• Wanneer opnemen in referentiesituatie (ook in kruistabel)• Hoe bepalen

– Voorbeeldwaarden

– Bepalingsmethoden: verwijzing naar literatuur

• Hoe beschrijven



• Voorbeeld

Bodemkenmerk: Volumegewicht (dichtheid)

Wat: Verhouding van gewicht van een ovendroog grondstaal tot het volume ervan, b

Wanneer: Kan een indicatie van de bodemtoestand geven wanneer bodemverdichting of bodemzetting verwacht wordt.

Hoe bepalen: 1. Standaardwaarden uit de literatuur overnemen:Enkele gemiddelde waarden zijn: - kleiig – lemig: 1,1 – 1,6 g/cm³- zandig: 1,3 – 1,7 g/cm³- compacte lagen: 1,7 – 2,0 g/cm³- losse gronden: 1,07 g/cm³ (Smedema, 1993)2. Bepaling in laboratorium: wegen van een gedroogd ongestoord bodemmonster met een gekend volume.3. Bepaling door pedotransferfunctie in functie van textuur en gehalte organische stof

Hoe beschrijven: Kwantitatieve beschrijving voor het gehele studiegebied of per relevant deelgebied (eenheid: kg/m³ of g/cm³)


Bodem: Analyse geplande situatie• Inleiding

– Doel: antwoord geven op volgende vragen:• Welke zijn de te verwachten effecten tijdens verschillende fasen van het

project + waar zullen ze optreden? • Welke processen spelen rol in de effecten en welke bodemeigenschappen

zijn hierin van belang?• Welke effectvoorspellingstechnieken beschikbaar om wijziging in toestand

van de bodem aan te geven?– Effectbeoordeling

• Indien mogelijk: kwantitatief (vuistregels versus modellen), anders kwalitatief• Weergave: tekstueel en op kaart (indien mogelijk)

• Gebruik van modellen: aandacht voor– Welke meerwaarde– Welk model– Welke inputparameters– Eventuele leemten– Hoe omgaan met resultaten


Bodem: Analyse geplande situatie

• Projectspecifiek oordeel inzake effectvoorspellingswijze genoodzaakt• Overlopen effectgroepen – effecten

– Kwalitatieve effectvoorspelling: • Beschrijving kans op voorkomen van effect op basis van

bodemeigenschappen• Beschrijving effect• Beschrijving sterkte / significantie effect

– Kwantitatieve effectvoorspelling: • berekenen van grootte van eventueel effect

– Modelmatige effectvoorspelling: • modelleren van eventuele effecten

– Effectbeoordeling: • hoe effect beoordelen, aandachtspunten, • eventueel normen, andere toetsingswaarden



• Effectbeoordeling– Kwalitatieve effectinschatting: expertenoordeel – Kwantitatieve effectinschatting:

• Oppervlakte • Bepaling hoeveelheid

• Belang van significantiekader– Beschrijving Significantie– Toetsing aan normen en richtwaarden



• Voorbeeld: Effectvoorspelling Erosie bij wijziging terrein (bvb. ontbossing)– Kwalitatief: beschrijven risico op erosie op basis van

bodemkaart en erosiegevoeligheidskaart, bepalen gevolgen erosie

– Kwantitatief: opp. mogelijk onderhevig aan erosie, berekenen hoeveelheid erosie met formules

– Modelmatig: modelleren hoeveelheid erosie– Effectbeoordeling:

• Expertenoordeel• Significantie

– obv hoeveelheid erosie en gevolgen


Bodem: Gegevensoverdracht

• Gegevensoverdracht van en naar:– Discipline water– Discipline Fauna en flora– Discipline Mens– Discipline Monumenten en landschappen


Bodem: Beoordeling geplande situatie

• Eindoordeel Bodem– Synthese van effectvoorspelling en –beoordeling– Oordeel invoer voor andere disciplines– Beoordeling alternatieven

• Methodieken voor beoordeling– Expertenoordeel– Multi-criteria-analyse


Bodem: Milderende maatregelen

• Doel van milderende maatregelen– belangrijke negatieve milieueffecten te vermijden, te beperken, of te

herstellen

• Aandacht voor statuut van milderende maatregelen– Adviserend– Vrijblijvend– Noodzakelijk

• Beschrijving milderende maatregelen– Detail– Effect van maatregel

• Voorbeelden: – tegengaan verdichting, herstel bodemstructuur, gelaagd afgraven,

halfdoorlatende verhardingen, …


Bodem: Leemten in de kennis

• Ontbreken basisgegevens m.b.t. het project• Ontbreken basisinformatie om referentiesituatie op te stellen• Ontbreken methodologische aspecten (effectvoorspellings- en

effectbeoordelingsmethodes)• Aangeven welke de consequenties hiervan zijn voor

effectvoorspelling en –beoordeling


Bodem: Postevaluatie

• Waarom monitoring– Uitvoering tijdig bijsturen– Verbetering kennis inzake effecten– Onderzoeken effectiviteit milderende maatregelen– Controle vergunningsvoorwaarden

• Mogelijke monitoringswijzen


Bodem: Postevaluatie

• Wanneer monitoring: voorbeelden– Projecten in de buurt van risicogronden– Evolutie bodemkwaliteit– …

Actualisering van de richtlijnenboeken inzake milieueffectrapportering

Documents

Transcript of Actualisering van de richtlijnenboeken inzake milieueffectrapportering