LandlevenLandleven

Dorkwerd

Zernike11

Zernike11

N370N37

N370

N370

N370

N355

N361

Plataanlaan

Plataanlaan

Plataanlaan

Plataanlaan

Friesestraatweg

g

Winsum

erweg

Professor Uilkensweg

Professor Uilkensweg

Professor Uilkensweg

Professor Uilkensweg

Zernikelaan

Blauwborgje

Blauwborgje

Zonnelaan

Hoogeweg

Hoogeweg

Hoogeweg

Hoogeweg

Professor Uilkensweg

Professor Uilkensweg

poelsterweg

Paddepoelsterweg

Paddepoelsterweg

Paddepoelsterweg

Vogelkersstraat

Oude Adorperweg

Mercuriusstra

Friesestraatweg

Duindoornstraat

Crematoriumlaan

Morge

De Pondermaten

Zijlveste

rweg

Spijksterriet

Reitdiephaven

Reitd

ieph

aven

Reitdiephaven

ReitdiephavenZijlsterried

Zijlsterried

D e Koegangen

Coronastraat

Zernikepark

Zernikepark

Zernikelaan

Zernikelaan

Zernikelaan

at

Kromme RietKromme Riet

Grouwe l erie

Grouweler ie

Spirealaan

Nijenborgh

Nije nborgh

De Deimten

De Bunders

Bunderriet Bunderriet

Bunderriet

Tjardaweg

Tjardaweg

Oude Riet

Oude Riet

M

Elzenlaan

De Mudden

De Grazen

Kleiwerd

Kleiwerd

Kleiwerd

Kleiwerd

Kleiwerd

Kleiwerd

Kleiwerd

Joeswerd

Hoogeweg

Hoogeweg

Hoogeweg

Weiwerd

Wadw

erd

Wadw

erd

Wadwerd

Tjariet

Tjariet

Tjariet

Tjariet

Tjariet

Solwerd

Okswerd

Kenwerd

Jukwerd

Helwerd

Eekwerd

Bouwerd

Beswerd

Barw

erd

Kadijk

Arwerd

Reitdiephaven

Zernikeplein

Crematorium

laan

Nadorstplei n

ZernikelaanNettelbosje

N ijenborgh

Nijenborgh

Nijenborgh

Slenk

Vlinderbalg

Vlinderbalg

Vlinderbalg

Vlinderbalg

Senneroog

Rechteind

Babbelaar

Sprikkenburg

Sprikkenburg

Reitdiephaven

ParkSelwerdCoronastraat

Platvoetspad

Sprikkenburg

De Grazen

Laan naar 't Klooster'

lepad

Zernikeplein

Jaagpad

Jaagpad

Jaagpad

ACLO

EnTranCe

ReitdiephavenJachthaven

Reitdiep

KernfysischVersnellerInstituut

PPPPPPP33333

PPPPP4444

PPPPPP222222

PPPPPPPPP11111111

P5

De Grazen

VanDoorenveste

SportcentrumACLO

Re itdiep

Reitdiep

Reitdiep

15

2

64

3

3

4

1 KVI-CART Zernikelaan 25 9747 AA Groningen www.rug.nl/kvi-cart

4 BERNOULLIBORGNijenborgh 9 9747 AG Groningen www.rug.nl/sciencelinx

2 EnTranCeBuildinGTNOZAP GRONINGENZernikelaan 17 9747 AA Groningen www.en-tran-ce.orgwww.building.nl www.tno.nlwww.zapgroningen.nl

4 PING PONG PLOFNijenborgh 9 9747 AG Groningen www.rug.nl/sciencelinx

5 WETENSCHAPSTRUCKZernikelaan 25 Groningen www.jouwenergievanmorgen.nl

3 BRUGSMABORGZernikeplein 99747 AS Groningenwww.hanze.nl

3 VAN DOORENVESTEZernikeplein 11 9747 AS Groningenwww.hanze.nl

6 KAPTEYN INSTITUUT EN SRONLandleven 12 (Kapteynborg) 9747 AD Groningen www.sron.nl | www.astro.rug.nl

Activiteitenschema & plattegrond Zernike CampusZONDAG 6 OKTOBER: 12:00 tot 17:00 uur

hashtag

#zpannendzernike

PING PONG PLOF!

Heb je vragen over het heelal, of wil je weten wat een sterrenkun-dige doet? Vraag het de astronoom bij de Open Dag! Bij mooi weer kun je de Zon bewonderen door telescopen met speci-ale zonnefi lters. Voor kinderen is er een knutselhoek over het heelal en ruimtevaart. Sterrenkundigen laten je met spannendeproefjes zien hoe anders het is in de

ruimte, en hoe wij met telescopen diep in het heelal kunnen kijken naar andere planeten, sterren en sterren-stelsels. En voor een ontdekkingstochtdoor het universum ga je naar het Kapteyn mobiele planetarium in de Bernoulliborg.

www.facebook.com/universityofgroningen

De Zon is een vrij gewone ster, één lichtpuntje in een gigantische sterrenstad van miljarden sterren, die wij “De Melkweg” noemen. Ongeveer de helft van die sterren heeft ook planeten, net zoals in ons zonnestelsel. En onze Melkweg is maar één van de vele miljarden sterrenstelsels! Sterrenkundigen van het Kapteyn Instituut bestuderen al deze bijzondere objecten in het universum.

Altijd al gefascineerd geweest door de Zon, planeten en sterren? Kom op zondag 6 oktober naar het Kapteyn Instituut, de afdeling sterrenkunde van de Rijksuniversiteit Groningen.

KAPTEYN INSTITUUT Landleven 12 (Kapteynborg) 9747 AD Groningen www.astro.rug.nl

6Open Dag Kapteyn InstituutKAPTEYN INSTITUUT: 12:00 tot 17:00 uur

www.facebook.com/sron.nl

Daar kan je met eigen ogen komen kijken hoe de super-gevoelige camera’s voor op ruimtetelescopen worden bedacht en gebouwd. Onze wetenschappers onderzoeken hiermee het heelal en onze eigen aardatmosfeer. Kom zelf ook van alles te weten over de prachtigste planeten, sterren en nevels in het heelal. Ruimteonderzoekers, technici en wetenschappers

vertellen over allerlei wetens-vertellen over allerlei wetens-waardigheden en hebben waardigheden en hebben leuke en leerzame leuke en leerzame demon-stratiesstraties en en presentatiesvoorbereid. Weet jij al wat er voorbereid. Weet jij al wat er komt kijken bij het maken van komt kijken bij het maken van super gevoelige ruimtekijkers? super gevoelige ruimtekijkers? Hoe we ze testen en welke Hoe we ze testen en welke eisen de omstandigheden eisen de omstandigheden van een lancering lancering en van de ruimte eraan stellen? ruimte eraan stellen?

In onze laboratoria kom je In onze laboratoria kom je het allemaal te weten. Neem het allemaal te weten. Neem ook een kijkje bij het koudste/ook een kijkje bij het koudste/stilste/donkerste punt van stilste/donkerste punt van Noord-Nederland! Speciaal voor kinderen zijn er kinder-lezingen en er is een knutsel-hoek waar je onder andere je eigen apparatuur kunt bouwen.

Het Kapteyn Instituut en SRON Netherlands Institute for Space Research werken al decennia lang samen en zijn gezamenlijk te bezoeken tijdens Zpannend Zernike.

Nieuwsgierig hoe ruimtetelescopen worden bedacht en gemaakt? Kom dan tijdens Zpannend Zernike naar SRON, Netherlands Institute for Space Research.

SRONLandleven 12 (Kapteynborg) 9747 AD Groningen www.sron.nl

6Doorbraken in het onderzoek vanuit de ruimteSRON: 12:00 tot 17:00 uur

Maar soms “komt de aap uit de mouw” of valt er iemand “tussen wal en schip”. Dat zijn vaste combinaties van woorden die je moet kennen om ze te begrijpen. In tegenstelling tot onze gewone woordenschat weten we hier echter nog weinig over. Daarom brengen wij de Nederlandse “uitdrukkin-gen-woordenschat” in kaart.

Onderzoekers Jacolien van Rij (Faculty Science and Engi-neering, Rijksuniversiteit Groningen) en Simone Sprenger (Faculteit der Letteren, Rijksuniversiteit Groningen) willen graag weten hoe het zit! Doe je ook mee, op de zaterdag in het Academie gebouw en op de zondag in de Bernoulliborg?

De afbeelding, gemaakt door makimaki.nl te Groningen, is afkomstig van het promotie-onderzoek “Idiomen in het ouder wordende brein” van Amélie la Roi van de onderzoeksgroep Semantiek en Cognitie van de Faculteit Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen.

Gemiddeld kennen we als volwassenen zo’n 42.000 ver-schillende woorden. Dat lijkt in het dagelijkse leven ruim voldoende om alles te kunnen zeggen wat we denken.

De … uit de … kijken!?

4

BERNOULLIBORGNijenborgh 9 9747 AG Groningen www.rug.nl/sciencelinx

Hoe groot is jouw “uitdrukkingen-woordenschat”?

BERNOULLIBORG: 12:00 tot 17:00 uur

www.jouwenergievanmorgen.nl

Als je in het metalen plaatje knijpt, gaat het lampje branden. Zonder batterij of aandrijfveer. Heb je een idee hoe dat kan? Het is jouw knijpkracht die de energie opwekt. In het metalen plaatje zitten piepkleine en bijzondere kristallen die je met het blote oog niet ziet.

Het zijn piëzokristalletjes die elektriciteit geven als je erop drukt. Je kent ze eigenlijk al lang. Ze zitten in aanstekers voor het gasfornuis of in een wenskaart die, als je hem opent, muziek afspeelt.

De Rijksuniversiteit Groningen, Nouryon, GasTerra en Gasunie dagen jongeren van nu uit om mee te werken aan bruikbare oplossingen voor deze uitdaging. Dit gebeurt in en rond de Jouw Energie van Morgen truck.

5

WETENSCHAPSTRUCKZernikelaan 25 (op zondag 6 oktober)Groningen www.jouwenergievanmorgen.nl

Energie uit drukWETENSCHAPSTRUCK: 12:00 tot 17:00 uur

www.facebook.com/sciencelinx

1

Onze klassiekers blijven: je kunt shampoo of gel maken, en een kubus of een fractal vouwen! Of ervaren hoe jouw hersenen je voor de gek kunnen houden. En onze studenten en medewerkers laten zpannende chemische proefjes zien.

Ook dit jaar gaan onze colle-ga’s van het Kapteyn Instituut hun mobiele planetarium opzetten. Hierin geniet je van de donkere sterrenhemel in een reis door het heelal, die start met de Nederlandse sterren hemel en voert je langs andere planeten, sterren en sterrenstelsels, tot de grens van het zichtbare universum.

Uiteraard is het science center van Science LinX open, dus speel en leer met de hands-on exhibits. Er is daar genoeg te beleven en te zien voor jong en oud.

Nieuwsgierig naar wat er allemaal bij de bètaoplei-dingen gebeurt? Wil je zelf komen experimenteren? In de Bernoulliborg kun je van alles zien én doen.

Faculty of Science and Engineering - Science LinXBERNOULLIBORG: 12:00 tot 17:00 uur

4

www.facebook.com/universityofgroningen

“Ieder balletje krijgt een num-mer en we hebben een variant om de bekende bad-eenden race” aldus lanceermeester Prof. Moniek Tromp hoog-leraar scheikunde aan de RUG. Iedereen kan een balletje adopteren en de eigenaar van de bal die het verste komt wint een prachtige prijs: een telescoop.

De opbrengst van de adoptie gaat naar een goed doel. Meer over de Ping Pong Plofactie op de website www.zpannendzernike.nl.

We nemen een 1.5 liter koude vloeibaar stikstof, een bodempje warm water, een grijze restafval container zonder deksel en heel veel ping pong balletjes…. Ietwat geduld en ze vliegen allemaal de lucht in….

4PING PONG PLOF!ACHTER DE BERNOULLIBORG: 12.30 uur

BERNOULLIBORGNijenborgh 9 9747 AG Groningen www.rug.nl/sciencelinx

Doe mee en maak kans op het winnen van een telescoop!

www.facebook.com/Hanzehogeschool

1

Wat is er zoal te doen tijdens Zpannend Zernike bij de Hanze hogeschool Groningen?

In de BrugsmaBorg bevindt zich De Magneet: hét doe- en ontdekcentrum van de Peda-gogische Academie van de Hanzehogeschool Groningen. Hier kun je allerlei proefjes doen op het gebied van ener-gie en beweging!

Neem een kijkje in de toe-komst en ga op onderzoek uit met robots! Bouw zelf een robot en leid deze over een parcours.

Leer programmeren met Beebot en verwonder je over hologrammen. Ervaar hoe de wereld eruit ziet door een VR-bril! En heb je al eens een 3D-printer gebruikt? Breng je fantasie tot leven!

Doe mee aan een workshop games bouwen of maak je eigen souvenir met een lasersnijder.

Ben je een echte ontdekker? Dan ben je bij de Hanze-hogeschool Groningen tijdens Zpannend Zernike aan het goede adres! Kom proefjes en activi teiten doen op het gebied van onze drie speerpunten: Energie, Healthy Ageing en Ondernemerschap.

Energie, Healthy Ageing en OndernemerschapHANZEHOGESCHOOL GRONINGEN: 12:00 tot 17:00 uur

3

Verbaas je over wat (on)gezond eten is met verrassende spelle-tjes en proefjes over voeding.

Deze en nog veel meer coole proefjes en activiteiten vind je tijdens Zpannend Zernike bij de Hanzehogeschool Groningen!

Dit jaar vindt Zpannend Zernike bij de Hanzehogeschool Gronin-gen plaats in de Brugsmaborg, Zernikeplein 9 én in de tegen-overgelegen Van Doorenveste, Zernikeplein 11.

www.hanze.nl

BRUGSMABORGZernikeplein 9 9747 AS Groningen

VAN DOORENVESTE Zernikeplein 11 9747 AS Groningen

hashtag

#zpannendzernike

www.facebook.com/TNOresearch

Techniek, nadenken en onderzoeken!TNO: 12:00 tot 17:00 uur

Wil je weten of leren hoe slim-me computersystemen werken en wat je hier mee kunt doen? Hacken: lijkt je dat niet Zuper Zpannend? Of kijken wat er mogelijk is met de nieuwste en snelste mobiele netwerken met 5G. Handig voor als je straks je eigen mobieltje hebt.

En weet jij wel wat er bedoeld wordt met het monitoren van koeien? Naast allerlei leuke activiteiten voor kinderen, laten we alle bezoekers tijdens Zpannend Zernike graag zien en ervaren waar de onderzoe-kers van TNO zich in Groningen mee bezig houden. Doelgericht

innoveren, dat is waar TNO voor staat. We ontwikkelen kennis niet om de kennis, maar om de praktische toepassing: we werken aan resultaten waarmee bedrijven en over-heden in binnen- en buitenland beter en sneller belangrijke beslissingen kunnen nemen en keuzes kunnen maken. Bij TNO in Groningen doe we dat vooral met onderzoek op de onder-werpen ICT en Energie.

Techniek, nadenken en onderzoeken doen we graag bij TNO en jij mag ons tijdens Zpannend Zernike komen helpen. Waarmee dan?

TNOZernikelaan 17 9747 AA Groningen www.tno.nl

2

twitter.com/zapgroningen

2

In ZAP Groningen wordt gewerkt met biomassa. Dit zijn bijvoorbeeld suikerbieten, aardappelen, gras, bloemen en planten.

Experimenteren met biomassa!ZAP GRONINGEN: 12:00 tot 17:00 uur

ZAP GroningenZernikelaan 17 9747 AA Groningen www.zapgroningen.nl

• leren waar aardappel-zetmeel allemaal voor kan worden gebruikt

• deelnemen aan een mini-lezing ‘de biobased economie en het gebruik van biomassa’

Onze onderzoekers kijken wat voor sto� en in bio-massa zitten en waar die nog meer voor gebruikt kunnen worden. Zo worden sto� en uit biomassa nu al gebruikt voor medicijnen, make-up, voedingsmiddelen en kleding.

Tijdens Zpannend Zernike kun Tijdens Zpannend Zernike kun je in ZAP Groningen:je in ZAP Groningen:• je eigen lippenstift maken • je eigen lippenstift maken

met natuurlijke kleursto� enmet natuurlijke kleursto� en• zien hoe een lampje gaat • zien hoe een lampje gaat

branden als je die aansluit branden als je die aansluit op een zonnecezonnecel met natuurlijke kleursto� en (uit natuurlijke kleursto� en (uit rode planten zoals tulpen rode planten zoals tulpen en rozen)en rozen)

twitter.com/En_Tran_Ce

2Energie, bouwen en innovatie!EnTranCe: 12:00 tot 17:00 uur

De Energy Barn op EnTranCe opent haar deuren om je te laten zien wat nieuwe energie eigenlijk is en wat je er allemaal mee kan doen. Heb je bijvoorbeeld altijd al willen weten hoe een zonnepaneel werkt? Ben je nieuwsgierig wat het betekent dat je huis energie-neutraal is? We laten het je zien op EnTranCe!

Met Clean Tech Aviation duik je in de wereld van het vlie-gen. Ben je ooit met het vlieg-tuig op vakantie geweest? Leer hoe een vliegtuig werkt en wat er moet gebeuren om het duurzaam te maken. Wil je liever zelf energie opdoen? Doe dan mee aan een van de sportieve activiteiten, zoals fi etsen op een energiefi ets!

Kom zelf horen, zien en voelen wat er allemaal mogelijk is in de toekomst van energie, bouwen en innovatie!

EnTranCeZernikelaan 17 9747 AA Groningen www.en-tran-ce.org

twitter.com/BuildinGron

2

Hoe bouw je sterk en veilig?

Toekomstbestendig bouwenBuildinG: 12:00 tot 17:00 uur

Maak een constructie van bamboe en elastiekóf van spaghetti en marshmallows en test het zelf op een trilplaat. Wil je weten hoe een aardbeving voelt op een triltafel? In de testhal van BuildinG kun je alles leren over innovaties in de bouw: digitaal, circulair en duurzaam. BuildinG is thuis in de toekomst!

BuildinGZernikelaan 17 9747 AA Groningen www.building.nl

www.facebook.com/kvi.cart

nieuwe manier voor het behandelen van kanker die begin 2018 voor het eerst in Nederland bij het UMC Gronin-gen beschikbaar werd. Bezoek de geavanceerde installaties waar met lasers deeltjes zo sterk worden afgeremd dat ze temperaturen van vlak boven

Bekijk de imposante deeltjes-versneller “AGOR” waarmee atoomkernen versneld worden tot soms wel de helft van de lichtsnelheid. Leer alles over radioactiviteit, de bouwstenen van de natuur en kosmische straling. Maak kennis met “protonentherapie”, een

het absolute nulpunt bereiken. Je kunt luisteren naar lezingen en een kijkje nemen in onze ontwerp- en constructieaf-deling waar demonstraties worden gegeven met moderne computergestuurde draai- en freesmachines. Kinderen kunnen een speurtocht door het gebouw doen. Ook kun je proefjes doen met modellen van versnellers waarmee je je eigen “deeltjes” kunt versnellen.

Dompel je onder in de verrassende wereld van deeltjes en straling en kom naar het KVI-Center for Advanced Radiation Technology. KVI-CART is een wetenschap-pelijk instituut van de Rijksuniversiteit Groningen voor onderzoek en opleiding in de subatomaire fysica, astrodeeltjesfysica, versnellerfysica en medische fysica. Ontdek hier hoe geavanceerde stralingstechnologie ontwikkeld en gebouwd wordt.

Een schat aan kennis over deeltjes en straling!KVI-CART: 12:00 tot 17:00 uur

1

copyright foto: PeterTahl

KVI-CART Zernikelaan 25 9747 AA Groningen www.rug.nl/kvi-cart

www.facebook.com/zpannendzernike www.twitter.com/zpannendzernike

In dit programmaboekje vind je de programma’s van zaterdag en zondag en een handige plattegrond. Daarmee kun je zelf je route uit-stippelen. Kijk vooral ook op de website www.zpannendzernike.nl. Daar vind je meer informatie en eventuele wijzigingen of aanvullingen.

Heel veel plezier tijdens Zpannend Zernike 2019!

Lezingen, demonstraties, workshops, zelf ‘wetenschappelijk’ aan de gang gaan. Vragen stellen en antwoorden krijgen. Je verwonderen over wat er nu of straks allemaal kan.De deuren staan open op zaterdag 5 (binnenstad Groningen) en zondag 6 oktober (Zernike Campus) van 12.00 tot 17.00 uur. Iedereen is van harte welkom en de toegang is overal gratis!

www.zpannendzernike.nl

Welkom bij Zpannend Zernike,de Groningse bijdrage aan het Weekend van de Wetenschap

Zondag 6 OKTOBERZERNIKECAMPUS: 12:00 tot 17:00 uur

Bezoek ons op zondag:

www.instagram.com/zpannendzernike

Zondag 6 OKTOBERZERNIKECAMPUS: 12:00 tot 17:00 uur

1 KVI-CART www.rug.nl/kvi-cart

4 BERNOULLIBORGwww.rug.nl/sciencelinx

2 EnTranCeBuildinGTNOZAP GRONINGENwww.en-tran-ce.orgwww.building.nl www.tno.nlwww.zapgroningen.nl

4 PING PONG PLOFwww.rug.nl/sciencelinx

5 WETENSCHAPSTRUCKwww.jouwenergievanmorgen.nl

3 HANZEHOGESCHOOL GRONINGENwww.hanze.nl

6 KAPTEYN INSTITUUT / SRONwww.sron.nl | www.astro.rug.nl

PING PONG PLOF!

ZATERDAG 5 OKTOBERBINNENSTAD GRONINGEN

12:00 tot 17:00

ZONDAG 6 OKTOBERZERNIKECAMPUS GRONINGEN

12:00 tot 17:00

Toegang is gratis!

Zpannend ZernikeBackstage in de wereld

van wetenschap en technologiewww.zpannendzernike.nl

↕ draai het boekje om voor het programma op zaterdag 5 oktober

ZATERDAG 5 OKTOBERBINNENSTAD GRONINGEN

12:00 tot 17:00