Aansprakelijkheid en verzekeringenvoor beheerders en huurders

Studiedag ISB “Veiligheid in sportaccommodaties”

27 november 2008 G. Moens

1. Contractuele en extra-contractuele BA

2. Wettelijke basis extra-contractuele BA

I. Aansprakelijkheid

2. Wettelijke basis extra-contractuele BA

3. Aansprakelijkheidsverzekeringen

1. Contractuele en extra-contractuele BA

• Contractuele aansprakelijkheid

• Voorafgaande overeenkomst tussen partijen

• Niet-, gedeeltelijke of laattijdige uitvoering• Niet-, gedeeltelijke of laattijdige uitvoeringafspraken

• Voorbeeld :De organisator van een sportevenement huurt een tent.

Tijdens het evenement beschadigt iemand de tent.

• Extra-contractuele aansprakelijkheid

• Bonus pater familias

• Geen voorafgaande overeenkomst

• Voorbeeld :

Op de slechtverlichte parking van een sporthal is er eengat in het asfalt. Een bezoeker rijdt met zijn wagen in deput en beschadigt zijn band en velg.

2. Wettelijke basis buitencontractuele BA

1) Art. 1382 / 1383 BW : eigen daad/verzuim

2) Art. 1384 al 2 en 3 BW : andermans daad

3) Art. 1384 al 1 BW : aansprakelijkheid zaakbewaarder3) Art. 1384 al 1 BW : aansprakelijkheid zaakbewaarder

4) Art. 1386 BW : aansprakelijkheid eigenaar gebouw

5) Art. 544 BW : burenhinder

1) Aansprakelijkheid voor eigen daad

= Rechtstreekse aansprakelijkheid

• Artikel 1382 B.W. = schade aan derden door :

- eigen fout

• Artikel 1383 B.W. = schade aan derden door :

- eigen nalatigheid/verzuim

- eigen onvoorzichtigheid

Drie voorwaarden foutaansprakelijkheid

• Fout

Het slachtoffer moet een fout bewijzen in hoofdevan de dader.

Vb. concierge fietst bij zijn ronde tegen geparkeerde wagen.

• Schade• Schade

Het slachtoffer moet zijn schade aantonen.

Vb. bluts in wagen

• Causaal verband

Oorzakelijk verband tussen fout en schade bewijzen.

• Fout

• Een inbreuk op een wettelijke norm

• Een inbreuk op de zorgvuldigheidsnorm :

toetsing aan het gedrag van een normaalvoorzichtig en redelijk persoon geplaatst indezelfde omstandigheden en zelfde stand kennis

Daad of verzuim

Opzet niet nodigOpzet niet nodig

Lichtste fout voldoende

Vergissing is niet steeds een fout vb. foute diagnose

Risicoaanvaarding vb. boksen ≠ volley

• Toerekenbaarheid : kinderen (jaren des onderscheids)

• Exoneratiebeding : 1382 BW ≠ openbare orde

• Schade

• Persoonlijk nadeel

• Lichamelijke, materiële of immateriële schade

• De schade moet zeker en vaststaand zijn.• De schade moet zeker en vaststaand zijn.

Vb. hypothetisch carrière jong kind

• Herstel in natura of geldelijke vergoeding

• Causaal verband

• Welke oorzaak ?

• Conditio sine qua non

• aanleiding ≠ oorzaak vb. te laat om hek te openen > wachtende fietser aangereden

• Wat als er meerdere oorzaken zijn voor één schade ?

• Bij pluraliteit past men de equivalentieleer toe dwz elke fout zonderdewelke de schade zich niet zou hebben voorgedaan zoals deze zichdewelke de schade zich niet zou hebben voorgedaan zoals deze zichwerkelijk heeft voorgedaan moet vergoeden

• Risico-aanvaarding kan nooit tot gevolg hebben dat een onrechtmatigedaad rechtmatig wordt vb. het niet dragen van een veiligheidsgordel kan een oorzaak

zijn waardoor de schade groter is, maar kan de fout van een aanrijder niet wegnemen

• Voorbeschiktheid is niet causaliteitsverbrekend :

Vb. slachtoffer was oud en slecht te been

• Tussenkomende fout : vb. vechtpartij gevolgd door ongeval ambulance

2) Aansprakelijkheid voor andermans daad

= Onrechtstreekse aansprakelijkheidSchade aan derden door personen waarvoor men instaat :

• Art 1384 al 2 : ouders voor minderjarige kinderen weerlegbaar vermoeden (toezicht + opvoeding)

objectief onrechtmatige daad (ook als kind niet schuldbewust)

• Art 1384 al 3 : werkgever voor personeel onweerlegbaar vermoeden

• Art 1384 al 4 : onderwijzers voor leerlingen weerlegbaar vermoeden (toezicht)

onderwijzer = toezicht + onderwijs vb. sporttrainer jeugdmonitor

3) Aansprakelijkheid voor zaken

• Artikel 1384 al 1 B.W. = gebrekkige zaken onder bewaring

BA BEWAARDER = GEBREK + SCHADE + CAUSAAL VERBAND

• Gebrek = elk intrinsiek kenmerk dat de zaak ongeschiktmaakt voor normaal gebruik

• Vb : sporter zakt door trampoline of glijdt uit op vochtige• Vb : sporter zakt door trampoline of glijdt uit op vochtigevloer

• Bewijs per eliminatie = okvb. boom valt om door wind

• Bewaarder = diegene die zich voor eigen rekening van dezaak bedient met recht van toezicht, leiding en controle

• Onweerlegbaar rechtsvermoeden : BA zelfsindien bewaarder geen kennis van het gebrekheeft en voor goed onderhoud zorgt

• Bevrijdingsgronden : overmacht, fout slachtofferof derdeVb: max 1 persoon op trampoline

• Verhaal : tegen eigenaar als deze kennis van hetgebrek hadVb: gehuurd materiaal

4) Aansprakelijkheid voor gebouwen

• Artikel 1386 B.W. = schade door instortinggebouw

“De eigenaar van een gebouw is aansprakelijk voor de schade door

instorting ervan veroorzaakt, wanneer deze te wijten is aan verzuim vanonderhoud of van een gebrek in de bouw.”onderhoud of van een gebrek in de bouw.”

BA eigenaar = Gebouw + instorting + slechtonderhoud of gebrek

Foutaansprakelijkheid

Eigenaar aansprakelijk voor fout van anderen

Ook als hij onwetend is over gebrek en dit noch konvermoeden noch kon vermijden

• Geheel of gedeeltelijke instorting

Het volstaat dat een min of meer belangrijk deelHet volstaat dat een min of meer belangrijk deel(balkon, terras, daklijst, luik, reling, trap, zoldering,schoorsteen,…) van het gebouw afbrokkelt

vb : schoorsteen waait af of keldertrap is rot

≠ dakpan, antenne of windwijzer valt

• Instorting moet gevolg zijn van een gebrekkig onderhoud ofeen slechte constructie

• Bewijs door de schadelijder

• Gebrek kan zichtbaar of onzichtbaar zijn

• Gebrek kan gekend of ongekend zijn

• Verschoningsgronden :

• Overmacht

• Fout van het slachtoffer (≠ fout van een derde)Vb. binnendringen bouwvallig pandVb. binnendringen bouwvallig pand

• Instorting door uitwendige oorzaakVb. auto rijdt gebouw binnen dat instort op voorbijganger

• Verhaal eigenaar op derde aansprakelijke :

• Aannemer of architect : decenale aansprakelijkheid (art 1792 en2270 BW) > 10 jaar BA voor stevigheid gebouw

• Verkoper

• Huurder

5) Burenhinder : artikel 544 B.W.

• “Eigendom is het recht om op de meest volstrektewijze van een zaak het genot te hebben en daaroverte beschikken, mits men er geen gebruik van maaktdat strijdig is met de wetten of met deverordeningen.”

• Resulteert niet uit de wet maar uit de rechtspraak

• Nabuurschap = aanvaarding normale burenhinder

• Verstoring evenwicht

• Feitenappreciatie door rechtbank

• Foutloze aansprakelijkheid

• Eigenaar aanspreken op 544 B.W. < > aannemerenkel op 1382 ev B.W. : cumul is mogelijk

• Ook van toepassing op buren niet-eigenaars(huurders, houders van een zakelijk recht)

• Contractuele overdracht van gevolgen 544 B.W.in huurcontract of aannemingscontract

• Schadevergoeding = herstellen evenwicht ≠ volledige compensatie enkel abnormale hindervolledige compensatie enkel abnormale hinder

• Vb : verzakking, droogzuiging, scheuren,ontnemen van licht of zicht, geluidsoverlast,geurhinder, stof, invloed op commerciëleuitbating,…

• Bevrijdingsgronden : enkel fout slachtoffer (geenovermacht of fout van een derde)

3. Aansprakelijkheidsverzekeringen

1) BA polis

2) BA + LO polis

3) CA polis3) CA polis

4) OBA polis

5) D&O polis

1) Burgerlijke aansprakelijkheidspolis

• BA uitbating vb. exploitatie sporthal

• BA Na levering vb. verstrekking eetwaren en drank

• Beroepsaansprakelijkheid vb. adviesverlening

• Rechtsbijstand vb. strafrechtelijke verdediging en verhaal

• Uitsluitingen :

• Verzekerde activiteiten (niet enkel sport maar ook nevenact.)• Verzekerde activiteiten (niet enkel sport maar ook nevenact.)

• contractuele BA (niet naleven ctr + toevertrouwde goederen)

• strafrechtelijke aansprakelijkheid

• opzet / zware fout

• Motorvoertuigen

• Vrijwilligers : wet 03/07/05 verplichte BA polis organisator

2) School- of Sportverzekering

• Combipolis :

• Burgerlijke aansprakelijkheid• Organisator tov sportbeoefenaar vb. afstand en scheiding publiek

• Speler tov andere speler vb. risicoaanvaarding en spelregels

• Organisator en speler tov derden vb. bal in gezicht/val door tribune

• Lichamelijke ongevallen• Lichamelijke ongevallen vb. hernia, spierscheur, zonnesteek,…

• Medische kosten vb. dokter, hospitaal, kiné, apotheek (na mutualiteit)

• Overlijden vb. vast kapitaal + begrafeniskosten

• Blijvende invaliditeit vb. forfait per punt

• Werkongeschiktheid vb. dagforfait

• Weg van en naar, 24h tijdens reis, nevenactiviteiten

• Onderwijsinstellingen en sportfederaties/clubs

3) Ingebruiknamepolis

• Verzekert de contractuele aansprakelijkheid bijingebruikname van een lokaal of gebouw

• Schade aan het gebouw, het meubilair, aanwezigetoestellen

• Deze schade is niet gedekt in de brandpolis noch• Deze schade is niet gedekt in de brandpolis nochin een gewone BA-polis : uitsluiting CA en TG

• Als schade veroorzaakt door bezoekerevenement wel verhaal verzekeraar als gekend

• Korte duurpolis of permanente polis ofabonnementspolis

4) Objectieve BA brand en ontploffingspolis

• Zware schadegevallen in winkel, cinema en dancing

• Bewijs fout moeilijk > lange procedure en wachttijd

• Wet 30 juli 1979 + 2 KB’s 1991 + Wet 29 april 1996

• De exploitant van de inrichting is objectief (foutloos)aansprakelijkheid voor lichamelijke en materiëleschade aan derden veroorzaakt door brand ofschade aan derden veroorzaakt door brand ofontploffing in die inrichting (cf AO risicocreatie) enmoet zich verplicht verzekeren

• OBA = SCHADE + CAUSAAL VERBAND

• Aansprakelijkheidspolis > geen dekking eigenschade

Toepassingsgebied : 25 categorieëninrichtingen onderworpen aan de polis

• Dancings endansgelegenheden

• Restaurants endrankgelegenheden

• Hotels

• Winkels

• Jeugdherbergen

• Cabarets en circus

• Handelsbeurzen ententoonstellingsruimtes

• Gesloten kermisinstallaties

• Opblaasbare structuren

• Winkelgalerijen

• Pretparken

• Ziekenhuizen• Cabarets en circus

• Bioscopen en theaters

• Casino’s

• Culturele centra

• Polyvalente zalen

• Sportzalen

• Schietstand

• Stadions

• Ziekenhuizen

• Rusthuizen

• Onderwijsinstellingen

• Kantoorgebouwen

• Trein- metrostations enluchthavens

• Gebouwen voor eredienst

• Hoven en rechtbanken

• Ook instellingen die occasioneel voor één van dezebestemmingen gebruikt worden zijn onderworpen aan deverzekeringsplicht (korte duur polis)

• Uitzondering : Staat, Gewesten en Gemeenschappen

> eigen verzekeraar

• De verzekeraar overhandigt een attest

• Eigen recht van slachtoffer tegen verzekeraar

• Verzekering die schade heeft vergoed op andere basis kanniet genieten van de polis OBAniet genieten van de polis OBA

• De verzekeraar kan verhaal uitoefenen

• Maximumvergoeding en verzekerde bedragen :

• LS : 600.000.000 BEF (15.000.000 EUR)

• MS : 30.000.000 BEF (750.000 EUR)

• Geïndexeerd

• Verplichte dekking terrorisme (Wet 1 april 2007)

5) Bestuurdersaansprakelijkheidspolis

• D&O = Directors and Officers

• Voor vennootschappen en VZW’s

• Onderschreven voor rekening van de individuelebestuurders voor bestuursfouten

• Schade aan derden en aan de verzekeringsnemer• Schade aan derden en aan de verzekeringsnemer

• Als gemeentelijke sportinfrastructuur wordtbeheerd via een AGB/VZW is het aan te raden eenD&O polis af te sluiten alsook een polis LO voorde leden van de RvB (uitoefening van enverplaatsingen voor mandaat)

II. Andere verzekeringen

1. Brandverzekering

2. Alle risicoverzekering2. Alle risicoverzekering

3. Arbeidsongevallenverzekering

1. Brandverzekering

• Eigenaar van gebouw en inhoud

• Gebouw voor herbouwwaarde (nieuw)

• Inhoud voor vervangingswaarde (werkelijk)

• Huurder of gebruiker van gebouw• Huurder of gebruiker van gebouw

• Gebouw voor werkelijke waarde: teruggave = staat

• BA vermoeden voor brand (art. 1733 BW) : heeft deeigenaar een brandverzekering met afstand vanverhaal ? Zoniet zelf brandpolis korte duur

2. Alle risicoverzekering

• Voor eigen goederen alsook voor gehuurde ofgebruikte goerderen van derden

• Ongeacht oorzaak > ook diefstal, brand,…

• Enkel voor waardevolle goederen

• Computers

• Audio- visuele apparatuur

• Kantoormeubilair

• Sportattributen

3. Arbeidsongevallenverzekering

• Sportdienst/infrastructuur uitgebaat door gemeente

• Wet 03/07/67 : geen verzekeringsplicht

• alle personeel overheidssector

• AO polis meestal zeer ruim

• Sportdienst/infrastructuur uitgebaat door VZW/ AGB

• Wet 10/04/71 : verplichte wetsverzekering• Wet 10/04/71 : verplichte wetsverzekering

• behalve detachering vanuit gemeente

• AO polis of niet :

• Loontrekkende student : wel

• Stagiair-student : niet

• Vrijgestelde stempelcontrole : gemeen recht cf AO

• Vrijwilliger : gemeen recht cf AO

Bedankt voor uw aandacht !