Aansluitingsnetwerk VO-HO Fryslân 2018/2019

A. Beleidsplan 2018 - 2019 B. Activiteitenplan 2018 - 2019 C. Exploitatie en begroting

Leeuwarden, juni 2018

Inhoud A. Beleidsplan 2018-2019 ................................................................................................................ 3

1. Aanhaken op ambities vo en ho............................................................................................... 3

2. Consolideren en versterken ..................................................................................................... 4

2.1 Professionalisering van docenten en teams ...................................................................... 4

2.2 LOB ......................................................................................................................................... 5

2.3 Terugkoppeling doorstroominformatie hogescholen ....................................................... 5

B. Activiteitenplan 2018 - 2019 ........................................................................................................ 6

1. Samenhangend aanbod voor loopbaanoriëntatie (scholieren, decanen, docenten) ......... 7

2. Bevorderen aansluiting op leerinhoud en pedagogisch/didactische aanpak (docenten) . 8

3. Monitoren van de aansluiting (coördinatoren, management) ............................................. 10

4. Kenniscirculatie in VO en HO (management, docenten) ..................................................... 11

C. Exploitatie en begroting ............................................................................................................. 13

Bijlage 1 Overzicht van actoren binnen Aansluitingsnetwerk vo-ho Fryslân .................................... 15

Bijlage 2 Sectorakkoord VO 2018 - 2020 ......................................................................................... 16

Bijlage 3 Samenvatting RAP NHL Stenden...................................................................................... 22

Bijlage 4 Samenvatting RAP Van Hall Larenstein ............................................................................ 26

Bijlage 5 Docent Ontwikkel Teams ................................................................................................... 28

A. Beleidsplan 2018-2019

1. Aanhaken op ambities vo en ho

De minister van OCW en voorzitter VO-raad hebben het sectorakkoord 2014 – 2017 verlengd tot 2020 (zie bijlage 1). De ambities uit het sectorakkoord zijn: Ambitie 1. Uitdagend onderwijs voor elke leerling Ambitie 2. Eigentijdse voorzieningen Ambitie 3. Brede vorming voor alle leerlingen Ambitie 4. Partnerschap in de regio Ambitie 5. Scholen als lerende organisaties Ambitie 6. Toekomstbestendigheid organiseren Ambitie 7. Nieuwe verhoudingen in verantwoording en toezicht De doelstellingen bij deze ambities zijn geactualiseerd en in dit beleidsplan worden verschillende koppelingen gelegd met deze ambities en doelstellingen van de VO-raad. Het sectorakkoord hbo 2018-2022 gaat uitvoerig in op Investeren in onderwijskwaliteit en Werken aan maatschappelijke meerwaarde. Daarbij is het verbeteren van de doorstroom vanuit mbo, havo en vwo naar hbo een van de prioriteiten. Dat moet vanuit de regio en in nauwe samenwerking met andere onderwijssectoren gebeuren. Voor het verbeteren van de aansluiting maken de hogescholen afspraken met de scholen in hun voedingsgebied om kansrijke vernieuwende praktijken te beproe-ven. De minister van OCW zal ruimte bieden om doorstroom van havo-hbo en mbo-hbo te verbete-

ren. Hogescholen ondersteunen flexibilisering van leerroutes ook over de grenzen van opleidingen

en instellingen heen. Dit sluit aan op onze initiatieven met het ‘Nieuwe leerjaar’. OCW stelt vanaf 2018 jaarlijks via de hoger onderwijs instellingen RAP-middelen beschikbaar voor aansluitingsnetwerken vo-ho en mbo-hbo. NHL Stenden en hogeschool Van Hall Larenstein hebben daarvoor ambitieuze plannen ingediend. Deze plannen (zie bijlage 3 en 4) worden onder andere in samenwerking met het Aansluitingsnetwerk uitgevoerd en zijn onderdeel van het activiteitenplan 2018-2019. Bij het strategisch overleg vo-ho van maart 2018 is afgesproken om in Friesland de aansluiting voor vwo’ers naar het wo meer aandacht te geven, vooral op het terrein van LOB-activiteiten. Het Aanslui-tingsnetwerk gaat komend jaar hierover in gesprek met RUG campus Fryslân en de scholierenacade-mie van de RUG. Bij het jubileumsymposium van het Aansluitingsnetwerk in januari 2017 werd de achterstand van jongens op meisjes in studiesucces zowel op de havo als in het hbo gesignaleerd door Thom de Graaff, voorzitter Vereniging Hogescholen. Jongens lopen 1- 2 jaar achter op meisjes in de ontwikke-ling van niet-cognitieve vaardigheden, zoals plannen en zelfstandig werken. Jolles heeft hierover een interessant onderzoek uitgebracht, ‘de jongens tegen de meisjes’ (Jolles, 2016). In de havo zien we relatief veel afstroom, vaak naar het mbo, en zittenblijvers onder jongens. In het hbo scoren jongens 15% slechter op studieuitval (40% tegenover 25% bij meisjes). Jongens verdienen wellicht meer on-dersteuning in de tienerperiode. Het is aan scholen en opleidingen om dit probleem op te pakken. Het Aansluitingsnetwerk heeft dit probleem op de agenda geplaatst, onder andere vanuit de discus-sie over invulling van het Nieuwe leerjaar. Komend jaar wordt vanuit een projectgroep gewerkt aan een concrete uitwerking van het Nieuwe leerjaar. Dit onderdeel sluit aan op ambities 1 en 3. Meer uitdagend onderwijs specifiek gericht op jongens kan helpen bij de noodzakelijke brede vorming voor een juiste studiekeuze en goede aansluiting. In het sectorakkoord hbo wordt geïnvesteerd in een tra-ject voor de doorontwikkeling en verdieping van het advies van de commissie Veerman, gericht op

meer ruimte voor differentiatie en profilering en het bevorderen van gelijke kansen en keuzeruimte voor studenten in het stelsel. Het landelijk Expertisepunt LOB heeft regionale contactpersonen aangesteld die inventariseren hoe LOB in de regio en op scholen wordt ingevuld. Het Aansluitingsnetwerk onderhoudt contact met het Expertisepunt. Afstemming van LOB tussen scholen en met hogescholen helpt om LOB op en buiten school effectiever te maken voor leerlingen (Ambitie 4). Landelijk werkt het SLO en vertegenwoordigers van curriculum.nu aan nieuwe inzichten en leerlijnen in het onderwijs van PO en VO. Er zijn verschillende aandachtsgebieden geformuleerd. Momenteel wordt gewerkt aan een algemene formulering van de essenties van wat het onderwijsveld wil berei-ken. Dit gebeurt momenteel met tal van feedbacksessies in het land. In de volgende fase worden bouwstenen uitgewerkt waarmee het onderwijs vorm kan krijgen. Oplevering is gepland in 2021. Het Aansluitingsnetwerk onderhoudt contacten met verschillende SLO vertegenwoordigers, bijvoorbeeld vanuit DOTs en werkgroepen. Daarin wordt gewerkt aan ambities 1 t/m 5.

2. Consolideren en versterken

Het Aansluitingsnetwerk kent de volgende hoofddoelstellingen:

1. Stimulering van (docent-)professionalisering voor de doorstroom vo-ho. 2. Versterking schoolbeleid m.b.t. Loopbaan Oriëntatie en Begeleiding (LOB).

Belangrijk uitgangspunt is het jaarlijks terugkoppelen naar de aangesloten onderwijsinstellingen van studieresultaten en tevredenheidspeilingen. Dit biedt toeleverende scholen aanknopingspunten voor verbeterstappen in het aansluitingsbeleid.

2.1 Professionalisering van docenten en teams

Docenten van zowel vo als hbo spelen voor leerlingen/studenten een belangrijke rol bij de inhoude-lijke en didactische aansluiting tussen het vo en hbo. Het Aansluitingsnetwerk hanteert de stelregel dat elke vakdocent havo/vwo de betekenis van zijn/haar vak voor de vervolgstudie van de leerlingen kan uitleggen. Daarnaast is het gewenst dat scholen en docenten voldoende ruimte vinden voor werkvormen waarin leerlingen kunnen werken aan studievaardigheden, die een succesvolle start in het hoger onderwijs bevorderen. De werkgroep studievaardigheden heeft praktische tools ontwikkeld die komend jaar worden aange-boden aan havo teams en docenten. De NHL Stenden lerarenopleidingen dragen bij aan docentprofessionalisering onder andere vanuit de visie van Design Based Education. De variëteit aan professionaliseringsactiviteiten vinden plaats in de vorm van Professionele Leer Gemeenschappen (PLG’s), Docent Ontwikkel Teams (DOT’s) en docent-conferenties. Bij PLG’s ligt de nadruk op het versterken van de didactiek in de klas en worden aange-stuurd vanuit vakdidactici van NHL Stenden en RUG. NHL Stenden organiseert in samenwerking met Hanzehogeschool een PLG voor vo-docenten over Talent ontwikkeling. DOT’s werken meer van onderop: coaches zijn meestal vo-docenten en de groepen (vo en hbo do-centen) bepalen gezamenlijk welke thema’s het vak en de aansluiting vo-ho kunnen versterken (am-bities 1 t/m 5). In bijlage 5 is deze aanpak verder uitgewerkt.

2.2 LOB

LOB activiteiten bij hbo De werkgroep LOB communicatie evalueert structureel alle LOB activiteiten voor leerlingen in het hbo en kijkt daarbij ook naar de effectiviteit van activiteiten. De WegWijsDag is geëvalueerd en krijgt een verbeterde opzet komend jaar. Komend jaar ontwikkelt LOB communicatie een plan voor een nieuwe opzet van de Oriëntatiedag voor havo 4. Aan het einde van havo 4 is vanuit het vo behoefte aan ondersteuning bij startmomenten voor het profielwerkstuk. Onderzocht wordt of de Oriëntatiedag op deze behoefte kan aansluiten. Vrijwel alle Friese leerlingen bezoeken het diverse aanbod van studiekeuzedagen bij de NHL Stenden en Van Hall Larenstein. Decanen stimuleren hun leerlingen sterk om deel te nemen aan meeloopda-gen en Proefstuderen. Leerlingen ontvangen van decanen specifieke vragensets om te stellen aan studenten en docenten bij Proefstuderen en open dagen. NHL Stenden organiseert voor leerlingen X-honours programma’s in het kader van excellentie en ta-lentontwikkeling. Profielwerkstukondersteuning Het Aansluitingsnetwerk Vo-Ho Fryslân streeft ernaar om binnen de aangesloten vo-scholen het pro-fielwerkstuk (pws) meer dan nu het geval is in het teken te zetten van de aansluiting met de vervolg-opleiding (LOB). Hogescholen ontwikkelen een aanbod van onderwerpen die aansluiten op clusters van opleidingen. Leerlingen kunnen bij de hogeschool vragen over hun pws kwijt, die soms leiden tot contact met studenten of een docent. Ook bieden hogescholen desgevraagd workshops bij de op-start van het pws gericht op de onderzoekleerlijn. LOB-check in havo 5 Afgelopen jaar heeft de werkgroep Warme overdracht een LOB-check ontwikkeld voor mentorklas-sen in havo 5. Begin komend schooljaar komt een proefversie LOB-check beschikbaar voor belang-stellende scholen. De proefversie wordt getest en verder ontwikkeld tot een definitieve versie voor schooljaar 2019-2010. Doel van de LOB-check is dat mentoren een overzicht krijgen hoever alle indi-viduele mentorleerlingen gevorderd zijn met LOB. De mentor krijgt een overzicht van adviezen waar zijn/haar leerlingen aan moeten werken. Komend jaar zal deze tool via decanenkring Friesland wor-den verspreid onder op de scholen en worden geëvalueerd. Aansluiting voor leerlingen met een ondersteuningsbehoefte Het Aansluitingsnetwerk heeft zorgcoördinatoren van scholen en decanen van de hogescholen met elkaar in contact gebracht. Het hbo heeft vanaf 2018 instroom uit het Passend Onderwijs, waarin leerlingen werken met een ondersteuningsbehoefte. Het hbo spreekt over studenten met een func-tiebeperking. Deze term en ook andere sluiten onvoldoende aan. Komend jaar ontwikkelen decanen en zorgcoördinatoren een gezamenlijke folder voor leerlingen, ouders en decanen. Deze folder maakt duidelijk welke stappen alle actoren kunnen ondernemen voor een kansrijke overstap naar het hbo.

2.3 Terugkoppeling doorstroominformatie hogescholen

Aanbod OCW over regionale terugkoppeling cijfers OCW heeft in een brief naar het Aansluitingsnetwerk aangekondigd dat doorstroomcijfers naar de scholen / regio / provincies worden teruggekoppeld. Deze ontwikkeling kan invloed hebben op de wijze waarop we vanuit de hogescholen doorstroominformatie terugkoppelen naar de scholen. Terugkoppeling doorstroomcijfers en tevredenheidsonderzoek Hogescholen werken mee aan het terugkoppelen van doorstroomcijfers en tevredenheidsonderzoek over de aansluiting van studenten. Scholen hanteren deze informatie voor gerichte verbeteracties. Deze onderdelen sluiten aan op ambitie 7.

B. Activiteitenplan 2018 - 2019 Het activiteitenplan 2018-2019 van het Aansluitingsnetwerk VO-HO Fryslân bouwt voort op de resul-taten van het afgelopen jaar en introduceert een aantal nieuwe plannen. De belangrijkste activitei-ten staan samengevat in onderstaande tabel. Veel van de activiteiten vinden plaats vanuit de werk-groepen LOB-communicatie, Profielwerkstuk en Studievaardigheden. In het onderstaand overzicht staan de activiteiten van 2018 – 2019:

mei Jun sep okt nov dec jan feb mrt apr mei juni

Proefstuderen/meelopen x x x x x x x

Oriëntatiedag havo 4 x

Wegwijsdag havo 3 x

Update lijst aanbevolen vakken x

Talenconferentie x

Studiedag Studievaardigheden x

Bijeenkomst zorgcoördinatoren vo met decanen hbo

x

Bijeenkomst coaches DOTs x

Terugkoppeling Propedeuseresul-taten

x

Netwerkdiner directies vo en ho over aansluiting

x

Jaarvergadering rectoren/ mana-gers/cvb's

x

Bijeenkomsten DOTs x x x x x x x x x x x x

Digitale Nieuwsbrieven x x x x x

1. Samenhangend aanbod voor loopbaanoriëntatie (scholieren, decanen, docen-ten)

Werkgroep LOB communicatie Het Friese hoger onderwijs en een vertegenwoordiging van decanenkring Friesland werken in de werkgroep LOB communicatie samen aan het inhoudelijk afstemmen en organiseren van activiteiten voor leerlingen in het kader van loopbaanoriëntatie en –begeleiding (LOB). Zij houdt zich bezig met de organisatie en evaluatie van Proefstuderen, de organisatie en evaluatie de Oriëntatiedag en de organisatie van de gezamenlijke WegWijsDag. Andere activiteiten zijn:

Lijst van aanbevolen vakken voor havo 3 / vwo 3

Programmaondersteuning van profielwerkstukken met een aanbod op de websites van de hogescholen

Start LOB-check voor mentorklassen in najaar havo 5

Start procedure warme overdracht leerlingen met persoonlijke omstandigheden door con-tact zorgcoördinatoren vo met decanen hbo

Werkgroep pws Komend jaar starten het Aansluitingsnetwerk wederom met een thematische werkgroep (vorig jaar was Warme overdracht). Doel van de werkgroep is om een aantal praktisch afspraken / producten op te leveren die structureel een goede aansluiting ondersteunen. De werkgroep zal gebruik maken van producten die de werkgroep studievaardigheden heeft opgele-verd: een doorlopende leerlijn onderzoeken en schrijven en een checklist onderzoeken voor leer-lingen. Specifieke aandacht zal zich richten op de startmomenten op scholen van het pws. We gaan onder-zoeken welke rol studenten en hogescholen daarbij kunnen hebben. Websites Leerlingen en decanen hebben de beschikking over het portal www.hboleeuwarden.nl . Deze website is gericht op leerlingen in de verschillende fasen van hun studiekeuzeproces. Leerlingen vinden een totaaloverzicht van alle activiteiten die kunnen helpen bij hun studiekeuze. De website linkt naar de websites van de hogescholen. De website www.vo-ho.nl is vooral gericht op docenten, directie en andere medewerkers van scho-len en hogescholen. Jaarlijks worden via de website vier of vijf digitale Nieuwsbrieven verzonden. Wegwijsdag De Wegwijsdag voor maximaal zo’n 1900 derdeklassers havo/vwo wordt in 2018 opnieuw georgani-seerd door de drie hogescholen in Leeuwarden. Doel van de Wegswijsdag is kennismaken met secto-ren en opleidingen die aansluiten op een profiel. Daarmee ondersteunt de Wegwijsdag de profiel-keuze van de leerling. Het programma met alle workshops en de aanmelding zal verlopen via de web-site www.hboleeuwarden.nl. Daar zal een digitaal aanmeldformulier geplaatst worden waarmee leerlingen zich kunnen aanmelden. De workshops duren 45 minuten. Leerlingen volgen twee workshops op twee hogescholen in Leeu-warden gedurende 1 dagdeel (NHL / Stenden of NHL / VHL).

Oriëntatiedag De Oriëntatiedag biedt op 17 mei 2017 een breed oriëntatieprogramma voor havo 4 met een op de havo 4 leerling toegesneden invulling. De ervaringen van leerlingen en begeleidende docenten wor-den gemeten en geëvalueerd. De werkgroep LOB communicatie ontwikkelt plannen om de concepten van WegWijsDag en Oriënta-tiedag uit te wisselen en te werken aan een nieuwe opzet en planning. Hannover Messe Challenge De Hannover Messe Challenge is een tweedaags landelijk LOB evenement voor havo 4 en vwo 5, vooral gericht op exacte opleidingen. Leerlingen volgen de eerste dag een interessant programma op de campus van Universiteit Twente met input vanuit verschillende hogescholen en universiteiten. De volgende dag bezoeken zij de Hannover Messe. Het Aansluitingsnetwerk faciliteert in de organisatie voor regio Friesland. Dit event is voor leerlingen ook van waarde in kader van internationale contac-ten. Proefstuderen Proefstuderen en meeloopdagen worden ook in 2017 breed ondersteund vanuit het netwerk. Het aantal data voor Proefstuderen en meeloopdagen wordt afgestemd op het studiekeuzeproces van leerlingen en de inschrijftermijn van 1 mei. Alle data worden gecommuniceerd op de website www.hboleeuwarden.nl .

Beoogde resultaten: mei/ juni 2018 Evaluatie Proefstuderen en Oriëntatiedag en terugkoppeling enquêteresultaten januari 2019 WegwijsDag voor havo 3 november 2018 - april 2019 Proefstuderen en meeloopdagen april 2019 Hannovermesse voor havo 4 en vwo 5 mei 2019 Oriëntatiedag voor havo 4 juni 2019 Oplevering producten werkgroep pws

2. Bevorderen aansluiting op leerinhoud en pedagogisch/didactische aanpak (do-centen)

Hoe geven we binnen het Aansluitingsnetwerk inhoud aan docentprofessionalisering op het gebied van de aansluiting van havo/vwo naar hbo? Een overzicht:

Stimuleren van Docent Ontwikkel Teams (DOTS) (zie hieronder)

Organisatie van docent studiedagen zoals Talenconferentie en conferentie studievaardighe-

den

Jaarvergadering van onderwijsmanagers en netwerkdiner waar studenten ervaringen delen

met docenten en staf uit vo en hbo

Afstemming met en bijdragen van lerarenopleidingen NHL Stenden

Werkgroep havo-hbo studievaardigheden met oplevering deelproducten bij de generieke

studievaardigheden-set voor doorstroom havo-hbo

Docentoverleg over ontwikkeling en uitvoering van activiteiten van Jet-Net en Technasium

Organisatie van bedrijfsbezoeken voor docenten door o.a. de bedrijfsDOT

Organisatie van gebruikersgroepen voor docenten NLT op scholen

De DOTs vervullen hierin een centrale rol en dragen bij aan de implementatie van verschillende an-dere genoemde activiteiten. DOTs kunnen zich op heel verschillende wijze manifesteren. In het jaarverslag staat een overzicht van ervaringen en opbrengsten van de DOTs (deze werken deels samen binnen Netwerk Noord-verband). Uitbouw / continuering Docent Ontwikkel Teams (zie ook bijlage 5) De Docent Ontwikkel Teams (DOTs) functioneren als specifiek instrument voor docentprofessionali-sering op het terrein van aansluiting tussen vo en ho. Bij de volgende vakken zijn of worden DOTs actief: Nederlands, Engels, scheikunde, biologie, geschiedenis, aardrijkskunde, (bedrijfs)economie en maatschappijleer/maatschappijwetenschappen. Daarnaast is er de bedrijfsDOT voor contact en be-zoek van bedrijven door docenten komen en koken er twee vakoverstijgende DOTs bij de thema’s modelleren en internationaliseren. De DOT modelleren wordt in samenwerking met SLO opgestart. SLO wil met dit thema de diepgang bevorderen in het havo curriculum, en dan vooral bij het profiel EM. De DOT internationaliseren haakt in op de wens van veel Friese scholen om aan dit thema meer aan-dacht te geven. Deze DOT sluit aan op ambitie 3, (wereld)burgerschap. Er is medewerking toegezegd van Nuffic.

Kenmerken van DOTs :

Docenten vo en hbo werken in DOTs aan (vak)thema’s op het snijvlak van vo, ho en werkvel-den

In DOTs werken groepen van 6 – 15 docenten uit vo en ho samen onder leiding van een coach, meestal een ervaren vo-docent.

Docenten wisselen ontwikkelingen, ervaringen en good practices uit op gebied van inhoud en didactiek samenhangend met de aansluiting vo-ho.

DOTs hebben een vakoverstijgende focus met aandacht voor generieke studievaardigheden: rol van het vak voor andere vakken en omgekeerd

DOTs kunnen aanleiding zijn voor uitwisseling van vo en hbo docenten

4 – 9 bijeenkomsten per jaar Vo-docenten delen de opbrengsten van de DOT met hun vaksectie en teams op school, en uiteraard hebben alle ervaringen effect op het onderwijs in de klas. Hbo docenten delen de ervaringen met op-leidingen. DOTs leveren ook inhoudelijke input voor regionale docentenconferenties vo-ho. Deze studieconfe-renties zijn het middel om kennis te delen met collega’s van alle instellingen en leveren tevens nieuwe input op voor de DOTs. Zomer 2018 wordt een jaarschema van bijeenkomsten van de DOTs vastgesteld en verspreid. Naast de bedrijfsDOT is het plan om ook een vakoverstijgende DOT te starten bij het thema model-matig werken, vooral gericht op havisten (DOT modelleren) en bij het thema internationaliseren (DOT internationaliseren). Naast DOTs zijn vanuit NHL Stenden lerarenopleidingen in samenwerking met de RUG bij verschil-lende vakken Professionele Leergemeenschappen (PLG) actief. In deze PLG’s wordt gewerkt aan com-plexe didactische vaardigheden, vaak met de methode lesson study.

Beoogd resultaat 2018-2020:

Minimaal 8 goed functionerende DOTs

Introductie vakoverstijgende DOTs modelleren en internationalisering

In elke DOT docentuitwisselingen vo-ho

Om effecten en resultaten te meten wordt een DOT-evaluatietool ontwikkeld

Samenwerking met RUG en Hanzehogeschool in vo-ho Netwerk Noord OCW stimuleert landelijk een tiental brede regionale vo-ho netwerken met regionale vaksteunpun-ten, en heeft daarvoor vanaf 2018 financiële middelen beschikbaar. Netwerk Noord fungeert als noordelijk netwerk van scholen en hoger onderwijsinstellingen. Voor Friesland maakt Netwerk Noord onderdeel uit van het Aansluitingsnetwerk. De samenwerking richt zich in de eerste plaats op regio-nale afstemming van docentprofessionaliseringsactiviteiten, waaronder de werkgroep havo-hbo stu-dievaardigheden. Komend najaar wordt weer een landelijke vo-ho conferentie georganiseerd. Netwerk Noord participeert in de landelijke vaksteunpunten van de vakken wiskunde, biologie (met coach DOT biologie), scheikunde, natuurkunde en NLT (met coach DOT NLT). Docentstudiedagen / conferenties NHL Stenden organiseert in samenwerking met het Aansluitingsnetwerk een Talenconferentie in no-vember 2018 een brede Talenconferentie. Daarin komen naast Nederlands alle MVT aan bod. Ook komen opbrengsten van Docent Ontwikkel Teams in beeld voor een brede groep docenten uit vo en hbo. De docentenstudiedag op 28 maart 2019 staat in het teken van studievaardigheden voor door-stroom havo – hbo.

Beoogd resultaat: - 23 november 2018: Talenconferentie - 28 maart 2018: conferentie studievaardigheden

3. Monitoren van de aansluiting (coördinatoren, management)

Terugkoppeling Propedeuseresultaten In juni verschijnt de 14e editie van het scholenrapport ‘Terugkoppeling Propedeuseresultaten’, waarin de rendementen van de studievoortgang van alle propedeuse opleidingen over de jaren wor-den vergeleken. De studievoortgangscijfers worden deze editie geheel aangeleverd door DUO.

Beoogde resultaten: Rapport Propedeuseresultaten, cohort 2016-2017: september 2018

Startmonitor 16 jaar studenttevredenheidsonderzoek over de aansluiting vo-hbo en mbo-hbo met HBO-Aanslui-tingsmonitor krijgt komend jaar een vervolg met de Startmonitor. Alle opleidingen en toeleverende scholen ontvangen in 2018 een rapportage van de Startmonitor. Evenals HBO-Aansluitingsmonitor wordt de Startmonitor volledig gefinancierd door de samenwerkende hbo instellingen.

Beoogde resultaten: Implementatie studenttevredenheidsonderzoek van de Startmonitor en aanlevering van rapportages opleidingen en toeleverende scholen: zomer 2018

4. Kenniscirculatie in VO en HO (management, docenten)

Netwerkdiner voor directies vo en ho In december organiseert de stuurgroep van het Aansluitingsnetwerk een netwerkdiner voor directies van vo en ho. Bij het netwerkdiner staat een actueel thema centraal. Enkele studenten presenteren tussen de gangen kort hun ervaringen met de aansluiting vo-ho, waarna de gesprekken aan tafel worden voortgezet.

Beoogde resultaten: Netwerkdiner in december 2018

LICA Het Aansluitingsnetwerk participeert via de beleidsmedewerkers hbo in het Landelijk Informatie en expertise Centrum voor Aansluiting vo-hbo en mbo-hbo (LICA). Het LICA is een platform voor uitwis-seling van ervaringen op het brede terrein van Aansluiting met deelnemers van alle hogescholen, OC&W, landelijke decanenverenigingen, HBO-raad en onderwijsinspectie.

Beoogd resultaat: Input van relevante beleidsinformatie voor LOB werkgroepen en stuurgroep

Participatie in landelijke en regionale netwerken De coördinatoren van het Aansluitingsnetwerk hebben contacten met of participeren in diverse lan-delijke en regionale netwerken of steunpunten, waaronder:

1. Vo-ho Netwerk Noord 2. Alpha en gamma steunpunt RUG / scholierenacademie RUG 3. Landelijk overleg van regionale bèta steunpunten 4. Regionale en landelijke bèta vaksteunpunten (biologie, wiskunde, scheikunde) 5. Vereniging van NLT scholen 6. Vereniging van Economieleraren Nederland (Vecon) 7. Nederlands Vereniging voor Onderwijs in Natuurwetenschappen (NVON) 8. SLO 9. Stichting Technasium 10. Jet-Net / STEM Teachers Academy 11. OC&W / Vereniging hogescholen / VO-raad

Websites De website www.vo-ho.nl fungeert als visitekaartje van het Aansluitingsnetwerk en platform voor de actuele aansluitingsactiviteiten. De volgende activiteiten worden vanuit de website ondersteund:

1. Decanendag 2. Conferenties 3. DOTs 4. Nieuwsbrieven

De portal www.hboleeuwarden.nl is opgezet voor onder andere de volgende studiekeuze activiteiten van leerlingen:

1. Wegwijsdag / lijst aanbevolen vakken 2. Oriëntatiedag

3. Proefstuderen / voorbeeld vragenlijsten voor leerlingen 4. Profielwerkstuk/meesterproef ondersteuning 5. Informatie voor ouders

Digitale Nieuwsbrieven worden vier maal per jaar vanuit de website verzonden. Beide websites web-sites worden doorlopend geactualiseerd.

Beoogde resultaten: Actualiseren websites www.hboleeuwarden.nl en www.vo-ho.nl

Nieuwsbrief Docenten, managers en beleidsmedewerkers van vo-scholen en ho-instellingen worden op de hoogte gehouden van ontwikkelingen op het gebied van de aansluiting door de uitgave van vier digitale Nieuwsbrieven.

Beoogde resultaten: Digitale Nieuwsbrieven in maart, mei, oktober en december Nieuwsbrief-archief op website

C. Exploitatie en begroting Financiële positie Aansluitingsnetwerk

De jaarvergadering heeft in 2014 besloten om jaarlijks op de contributies een inflatiecorrectie toe te passen. Afgelopen jaar is geen contributieverhoging doorberekend. Vanwege oplopende kosten wordt voor de contri-buties van 2018-2019 een contributieverhoging van 3-4 % doorgevoerd. De verdeling van de contributie voor 2018 – 2019 vindt plaats op basis van de studentenaantallen en leerling-aantallen op 1 februari 2018. De contributie voor vo-scholen is opgebouwd uit een vast bedrag van 1.000 euro per locatie/school en een variabel bedrag op basis van het leerlingaantal. Bij de hbo instellingen hanteren we een vaste basiscontributie (10.000 euro voor NHL Stenden en 5.000 euro voor Van Hall Larenstein) en een vari-abel bedrag op basis van het aantal studenten. De contributie van de twee categorale gymnasia in Leeuwarden is vorig jaar gelijk getrokken met de andere vo-scholen door ook een vast bedrag van 1.000 euro in rekening te brengen. Deze wijziging haakt in op de afspra-ken binnen Netwerk Noord over contributie van netwerkscholen. Beide gymnasia participeren actief in ver-schillende vo-ho activiteiten, waaronder ook bij de RUG en RUG campus Fryslân. Voor de detacheringen van medewerkers / coördinatoren bij het Aansluitingsnetwerk worden de werkelijke bruto loonkosten plus 25% overheadkosten berekend. Aanvullende inkomsten en uitgaven voor docent professionalisering in vo en ho Buiten de exploitatie en begroting van het Aansluitingsnetwerk vallen de kosten voor coaches van Docent Ont-wikkel Teams (DOTs) en een deel van de coördinatie kosten van het Aansluitingsnetwerk (voor 0,12 fte).

Inzet 2018 - 2019 fte Financiering

Coördinatie vo-ho Netwerk Noord/Aan-sluitingsnetwerk

0,12 Detachering NHL Stenden (RAP)

Coach DOT scheikunde (Stellingwerf ) 0,08 Detachering Van Hall Larenstein (RAP)

Coach DOT biologie (Dingstede) 0,08 Detachering Van Hall Larenstein (RAP)

Coach DOT NLT (RSG-Sneek) 0,08 Detachering Van Hall Larenstein (Ver.NLT)

Coach DOT aardrijkskunde (AMS) 0,04 Detachering NHL Stenden (RAP)

Coach DOT Nederlands (NHL Stenden) 0,04 NHL Stenden (RAP)

Coach DOT economie / bedrijfseconomie (??)

0,04 NHL Stenden (RAP)

Coach DOT geschiedenis (Leeuwarder Ly-ceum)

0,04 Detachering NHL Stenden (RAP)

Coach DOT maatschappijleer (Comenius) 0,04 Detachering NHL Stenden (RAP)

Coach DOT Engels (Vestdijk) 0,04 Detachering NHL Stenden (RAP)

Coach bedrijfsDOT (AMS) 0,08 Detachering Van Hall Larenstein (DUS-i)

Coach DOT modelleren 0,04 Detachering NHL Stenden (RAP)

Coach DOT internationaliseren 0,04 Detachering NHL Stenden (RAP)

Totaal 0,76 fte

De inkomsten en uitgaven van het Aansluitingsnetwerk worden voor 2018-2019 in evenwicht be-groot. Op dit moment is nog geen overzicht bekend van de uitgaven in 2017-2018. Vanwege een tij-delijke vacature bij de ondersteuning verwachten we het structurele tekort van 0,12 fte voor coördi-natie eenmalig te kunnen compenseren.

Inkomsten Begroting

2016 - 2017 Realisatie

2016 - 2017 Begroting

2017 - 2018 Begroting 2018-2019

Contributie HO 45.000 45.000 45.000 47.000

Contributie VO 41.000 41.000 41.000 43.000

Uit reserve*) -4.000 2.346 2.000

Totaal 82.000 88.346 88.000 90.000

Uitgaven

Begroting 2016 - 2017

Realisatie 2016 - 2017

Begroting 2017 - 2018

Begroting 2018-2019

Loonkosten 78.000 81.005 83.000 84.500

Beheerslasten 4.000 7.341 5.000 5.500

Totaal 82.000 88.346 88.000 90.000

Toelichting loonkosten Begroting

2016 - 2017 Realisatie

2016 - 2017 Begroting

2017 - 2018 Begroting 2018-2019

Coördinatoren (0,43 fte *) 45.000 45.867 49.000 49.500

Medewerker office (0,2 fte) 13.000 13.040 13.000 13.500

Medewerker office (0,3 fte) 19.000 21.098 20.000 20.500

Financiële administratie Van Hall Larenstein

1.000 1.000 1.000 1.000

Totaal 78.000 81.005 83.000 84.500

*) De werkelijke, afgesproken inzet van coördinatoren bedraagt 0,55 fte; het verschil was tot 2016-2017 ge-dekt door subsidies van Netwerk Noord.

Toelichting beheerslasten

Begroting 2016 - 2017

Realisatie 2016 - 2017

Begroting 2017 - 2018

Begroting 2018-2019

Administratiekosten 100 510 100 100

Reproductiekosten 400 608 400 400

Reis-en verblijfkosten 1.000 182 500 500

Organisatiekosten 1.500 2.782 3.000 2.000

Websites 1.000 1.644 1.000 2.500

Brochures studievaardighe-den

1.615

Totaal 4.000 7.341 5.000 5.500

Leeuwarden, juni 2018 Tjalling Huisman Penningmeester Aansluitingsnetwerk VO-HO Fryslân Jelle Nauta Coördinator Aansluitingsnetwerk VO-HO Fryslân

Bijlage 1 Overzicht van actoren binnen Aansluitingsnetwerk vo-ho Fryslân Deelnemende (vestigingen van) VO-scholen: Bornego College Christelijk Gymnasium Beyers Naudé CSG Anna Maria van Schurman CSG Bogerman CSG Comenius CSG Lauwers College CSG Liudger Dockinga College Havo Top Burgum Linde College Marne College OSG Piter Jelles – Montessori / Impuls / Kollum OSG Piter Jelles – Leeuwarder Lyceum OSG Piter Jelles – Gymnasium OSG Sevenwolden OSG Singelland - Drachtster Lyceum RSG Magister Alvinus RSG Simon Vestdijk Stellingwerf college VAVO Friesland College Deelnemende HO-instellingen: Hogeschool Van Hall Larenstein NHL Stenden Rijksuniversiteit Groningen Universiteit Twente Leden stuurgroep: K.W. van der Hoek (voorzitter, lid college van bestuur Stenden hogeschool) T. Huisman (penningmeester, directeur Bedrijfskunde & Agribusiness en IBMS, hogeschool Van Hall Larenstein) L. Miedema (conrector Leeuwarder Lyceum, vertegenwoordiger Pompeblêd scholengroep) S. Stelwagen (directie Simon Vestdijk, vertegenwoordiger Pompeblêd scholengroep) P. van de Peppel (teamleider havo Liudger, vertegenwoordiger Fricolore scholengroep) P. Bouma (directeur RUG Campus Fryslân) B.J. Flim (vertegenwoordiger VAVO) S. Faber (vertegenwoordiger decanenkring Fryslân) A.R. Colly (coördinator, docent aardrijkskunde AMS) J. Nauta (coördinator, docent LS&T, hogeschool Van Hall Larenstein) Beleidsmedewerkers aansluiting vo-ho hogescholen: I. Vermeulen (NHL Stenden) S. Schenkel (hogeschool Van Hall Larenstein) Ondersteuning: H. Mesken-Hoks (medewerker ondersteuning vo-ho, maatschappelijke stages Linde college, Wolvega) Leden werkgroep LOB communicatie: B. de Jong (decaan, Leeuwarder Lyceum) B. Kingma (decaan, Leeuwarder lyceum) W. Drent (hogeschool Van Hall Larenstein) T. Bussemaker (NHL Stenden) T. Visser (NHL Stenden) A.R. Colly (coördinator vo-ho) Leden werkgroep Profielwerkstuk: B. Kingma (decaan, pws coördinator Lauwerscollege) F. Meindertsma (decaan, Bornego) I. Vermeulen (beleidsmedewerker, NHL hogeschool)

S. Schenkel - Windt (beleidsmedewerker, hogeschool Van Hall Larenstein) A.R. Colly (coördinator vo-ho) J. Nauta (coördinator vo-ho))

Bijlage 2 Sectorakkoord VO 2018 - 2020

Actualisatie sectorakkoord VO In 2014 sloten het kabinet en de VO-raad het Sectorakkoord 2014-2017 ‘Klaar voor de toekomst! Sa-men werken aan onderwijskwaliteit.’ Het was een ambitieuze agenda, die een beweging op gang heeft gebracht. Dit blijkt ook uit de tussenevaluatie.1 Bestuurders, schoolleiders en leraren hebben hard gewerkt om de ambities uit het sectorakkoord te verwezenlijken. Steeds meer scholen werken gericht aan de talentontwikkeling van hun leerlingen en aan eigentijds onderwijs. Scholen bieden meer onderwijs op maat, besteden aandacht aan brede vorming en maken beter gebruik van de mo-gelijkheden die ICT hen biedt. Dat scholen met de ambities aan de slag zijn, leidt tot mooie resultaten en maakt tegelijkertijd duide-lijk waar de komende jaren nog inspanningen nodig zijn. Uit de VO-tour die de VO-raad begin 2018 voor haar leden organiseerde, blijkt grote overeenstemming over de richting waarin ons onderwijs zich beweegt. Dit is een proces van de langere adem. Daarom is voor de VO-sector continuïteit van de onderwijsagenda van belang. In de tussentijd heeft de samenleving niet stilgestaan. Maatschappelijke en demografische ontwikke-lingen raken ook het voortgezet onderwijs. De Inspectie van het Onderwijs constateert dat er sprake is van toenemende kansenongelijkheid. Dat vraagt om extra actie om ieder kind in staat te stellen haar of zijn talenten te verwezenlijken. Bijna alle scholen zullen de komende jaren te maken krijgen met teruglopende leerlingenaantallen. In deze actualisatie houden we vanzelfsprekend rekening met deze ontwikkelingen en de uitdagingen die daarmee gepaard gaan. Geactualiseerd sectorakkoord In het licht van deze ontwikkelingen hebben kabinet en VO-raad besloten het sectorakkoord te actu-aliseren. De tijd is rijp om de beweging van de afgelopen jaren voort te zetten en op sommige onder-delen het tempo te verhogen of de focus te verleggen. De zeven ambities die in 2014 zijn geformuleerd, blijven onverminderd gelden. De koers wordt voort-gezet – zoals ook is vastgelegd in het regeerakkoord. De doelstellingen zijn waar nodig geactuali-seerd. We hebben focus aangebracht in de afspraken uit 2014 en verlengen de prestatiebox in het voortgezet onderwijs in 2019 en 2020. Daarnaast kijken we naar een goede monitoring door indica-toren beter te laten aansluiten op de centrale ambities uit het akkoord. We zijn ervan overtuigd dat we met deze actualisatie aansluiten bij maatschappelijke ontwikkelingen en bij de ontwikkelingen binnen scholen. Het succes van deze afspraken staat of valt met het dagelijks werk in elk klaslokaal, op elke school. Professionele schoolorganisaties met goed strategisch personeelsbeleid zijn een on-misbare voorwaarde voor het realiseren van de ambities in het sectorakkoord. Hieronder vindt u een overzicht van de ambities en doelstellingen waar we de komende jaren mee aan de slag gaan. De indicatoren die aansluiten bij de doelstellingen zijn opgenomen in de bijlage. Eind 2020 evalueren we het sectorakkoord, maken we met elkaar de balans op en bespreken we de mogelijkheid en wenselijkheid van een vervolg. Ambitie 1. Uitdagend onderwijs voor elke leerling Elke leerling heeft recht op goed onderwijs dat haar of hem motiveert en uitdaagt het beste uit zich-zelf te halen. Door meer flexibele leerroutes en onderwijs op maat gaan we alle leerlingen uitdagen, meer eigenaarschap geven over het eigen leerproces en stimuleren hun talenten te ontwikkelen. Scholen bieden leerlingen leerroutes die aansluiten bij hun interesses en talenten en keuzevrijheid bieden om te differentiëren in tempo en niveau. Scholen maken hierbij optimaal gebruik van de Wet Onderwijstijd. Ondanks het positieve effect van lente- en zomerscholen op de bevorderingskansen

van leerlingen, zien we dat na een aanvankelijke daling, het landelijk percentage zittenblijvers weer stijgt. We blijven streven naar een substantiële daling van het zittenblijven, waarbij we de impact van actuele ontwikkelingen, zoals opwaartse druk, toenemende segregatie en kansengelijkheid in onze analyse betrekken. Uitdagend onderwijs voor elke leerling betekent ook dat we ons onverminderd blijven inzetten om te voorkomen dat leerlingen thuis komen te zitten en om thuiszitters zo snel mo-gelijk weer terug te leiden naar het onderwijs. Doelstelling uitgedaagde leerlingen Alle leerlingen worden – via vormen van onderwijs op maat - uitgedaagd in het onderwijs. Doelstelling zittenblijven Het landelijk percentage zittenblijvers is in 2020 gedaald van 5,8 procent tot 3,8 procent. NB. Hoewel een substantiële vermindering van het aantal zittenblijvers een onveranderde doelstel-ling is, is de indicator van het aantal zittenblijvers alleen niet voldoende om de voortgang op deze doelstelling in kaart te brengen. Er zal gezocht moeten worden naar samenhang met andere gege-vens en indicatoren (bijvoorbeeld met betrekking tot op- en afstroom) om recht te doen aan de com-plexe materie en om het aantal zittenblijvers goed te kunnen duiden. Doelstelling thuiszitters De doelstelling is: per 2020 zit geen enkel kind langer dan drie maanden thuis zonder een passend onderwijs tenzij de leerling is vrijgesteld van de leerplicht. De VO-raad is partner van het Thuiszitterspact, waar ook de PO-Raad, VNG, JenV, OCW en VWS in mee hebben getekend. Daarnaast ondersteunt de VO-raad (samen met de PO-Raad) scholen en sa-menwerkingsverbanden bij het bieden van passend onderwijs via het Steunpunt Passend Onderwijs. We vinden het van belang dat de doelstelling gehandhaafd blijft. Vanzelfsprekend ligt de oplossing voor de problematiek van thuiszitters niet alleen in het onderwijs, maar speelt ook de samenwerking met ouders en jeugdhulp een rol. Wachtlijsten of financieringsvraagstukken in de zorg kunnen het bemoeilijken om kinderen terug naar school te leiden. Het is van belang dat alle partners van het Thuiszitterspact eraan werken om de doelstelling van het pact te behalen. In de monitoring van deze doelstelling wordt hier rekening mee gehouden. De verantwoordelijkheid binnen het onderwijs voor deze doelstelling manifesteert zich op verschil-lende niveaus: die van het samenwerkingsverband (verantwoordelijk voor een passend aanbod voor elke leerling), die van de schoolbesturen en schoolleiders; namelijk voorkomen dat kinderen thuis komen te zitten en – als er dan toch sprake is van thuiszitters – ze zo snel als mogelijk weer terug te leiden naar het onderwijs. Ambitie 2. Eigentijdse voorzieningen De sector zet zich ervoor in om de mogelijkheden die ICT biedt maximaal te benutten. Eigentijds en uitdagend onderwijs voor alle leerlingen vergt een goed aanbod van eigentijdse voorzieningen. Het werken met eigentijdse voorzieningen kan echter niet zonder een goed beeld van het curriculum en de leerdoelen die in het onderwijs moeten worden gerealiseerd. Het vermogen om in leerdoelen te denken biedt ruimte voor verschillende, leerroutes, waarin gedifferentieerd kan worden in niveau, leervoorkeuren en tempo. Alleen met een gedegen kennis van de leerdoelen kunnen leraren tege-moetkomen aan de individuele leerbehoeften van leerlingen en de daarbij geëigende leermiddelen inzetten. Daarvoor is een goede koppeling tussen het leermiddelenbeleid en de onderwijsvisie essen-tieel. De VO-sector zal de komende jaren daarom inzetten op het vergroten van het curriculumbewustzijn op scholen. Dit is cruciaal om de bestaande beweging van maatwerk en eigenaarschap in de sector voort te zetten én de curriculumherziening (die onder de noemer curriculum.nu plaatsvindt) in het onderwijs succesvol te kunnen invoeren. Ook is het een voorwaarde om meer innovatie in de leer-middelenmarkt te bewerkstelligen. Doelstelling eigentijdse voorzieningen Scholen benutten - in aansluiting op hun curriculum - de mogelijkheden van ICT en eigentijdse leer-middelen optimaal voor hun onderwijs.

Ambitie 3. Brede vorming voor alle leerlingen Onderwijs heeft een brede - drievoudige - opdracht: kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. De brede vormende taak van de school verdient de volle aandacht. De school ziet het als zijn opdracht om elke leerling de mogelijkheid te bieden hier gericht aan te werken. Dat betekent concreet dat we aan de slag gaan met de ontwikkeling van het curriculum, werken aan goed burgerschapsonderwijs op elke school en versterkt inzetten op een soepele doorstroom van leerlingen naar het vervolgon-derwijs. De brede vorming komt ook tot uiting in het plusdocument dat scholen naast het diploma hun leerlingen meegeven. In Nederland is burgerschapsonderwijs sinds 2006 verplicht. De burgerschapscompetenties van leer-lingen in het VO, zijn weliswaar gestegen maar blijven nog achter bij die van leeftijdsgenoten in het buitenland (kennis en houdingen). Daarnaast bestaan grote verschillen tussen scholen en daarmee tussen leerlingen. In vergelijking met andere landen ervaren leerlingen het schoolklimaat in Nerde-land in toenemende mate als minder open. Er is een kwaliteitsslag nodig in het burgerschapsonder-wijs en activiteiten voor bevordering van sociale en maatschappelijke competenties moeten meer samenhang gaan vertonen. Doelstelling curriculum Scholen zijn actief aan de slag met de ontwikkeling van hun curriculum; een curriculum dat recht doet aan de drievoudige opdracht van het onderwijs. Doelstelling doorstroom: Leerlingen stromen goed voorbereid door naar het vervolgonderwijs. Doelstelling burgerschap Scholen werken aan de versterking van het burgerschapsonderwijs. Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor het realiseren van hun gezamenlijke maatschappelijke op-dracht. Dat vergt in ieder geval samenwerking met collega-besturen, maar vaak ook met het bedrijfs-leven, maatschappelijke organisaties, lokale en regionale overheden. De maatschappelijke opgaven waar scholen nu voor staan vragen, nog veel meer dan in het verleden, om regionale samenwerking. Deze opgaven hebben een divers karakter en zijn onder meer: de om-gang met leerlingendaling, het realiseren van een dekkend aanbod van brede brugklassen, bestrijding van het lerarentekort en het realiseren van sterk beroepsonderwijs. Er zijn verschillen per regio, ver-schillen per schoolbestuur en verschillen per school. Regionale samenwerking is niet overal vanzelf-sprekend. Het vraagt om onderling vertrouwen. Besturen en scholen zoeken gezamenlijk naar oplos-singen. Dit kan alleen als zij willen samenwerken en verder kijken dan het belang van de eigen school. Ambitie 4. Partnerschap in de regio Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor het realiseren van hun gezamenlijke maatschappelijke op-dracht. Dat vergt in ieder geval samenwerking met collega-besturen, maar vaak ook met het bedrijfs-leven, maatschappelijke organisaties, lokale en regionale overheden. De maatschappelijke opgaven waar scholen nu voor staan vragen, nog veel meer dan in het verleden, om regionale samenwerking. Deze opgaven hebben een divers karakter en zijn onder meer: de om-gang met leerlingendaling, het realiseren van een dekkend aanbod van brede brugklassen, bestrijding van het lerarentekort en het realiseren van sterk beroepsonderwijs. Er zijn verschillen per regio, ver-schillen per schoolbestuur en verschillen per school. Regionale samenwerking is niet overal vanzelf-sprekend. Het vraagt om onderling vertrouwen. Besturen en scholen zoeken gezamenlijk naar oplos-singen. Dit kan alleen als zij willen samenwerken en verder kijken dan het belang van de eigen school. Doelstelling regionale samenwerking

Schoolbesturen werken in de regio samen aan het realiseren van hun maatschappelijke opdracht en maken hier gezamenlijk afspraken over. Ambitie 5. Scholen als lerende organisaties Scholen zijn niet alleen een plek waar leerlingen leren, maar ook een plek waar leraren en schoollei-ders zich voortdurend ontwikkelen. Voor zowel leraren als schoolleiders vindt die ontwikkeling plaats binnen een doorlopende leerlijn. Voor leraren geldt dat een goede opleiding en begeleiding leidt tot minder uitval in de eerste jaren van de beroepsuitoefening. De samenwerking tussen lerarenopleidingen en scholen moet gaan over de gehele doorlopende leerlijn van de leraar, met verbinding tussen de initiële opleiding van leraren, de begeleiding van startende leraren en de voortgezette professionalisering van leraren. Voor een goede en duurzame onderwijskwaliteit zijn ook goed opgeleide, professionele schoolleiders, die in staat zijn richting te geven aan schoolorganisaties en onderwijskwaliteit, onontbeerlijk. We zetten daarom in op de opleiding, de begeleiding van starters en op doorlopende professionele ontwikke-ling. Schoolbesturen en leraren maken in het professioneel statuut afspraken over de zeggenschap van de leraren. Doelstelling uitbreiding bekostigde opleidingsplaatsen Het streven is dat het aantal plekken op opleidingsscholen in het voortgezet onderwijs in 2020 met 2.200 tot 4.000 plekken is toegenomen. Doelstelling begeleiding startende leraren en startende schoolleiders Schoolbesturen zorgen dat dat startende leraren en startende schoolleiders een effectief inwerk- en begeleidingsprogramma volgen, als onderdeel van het strategisch personeelsbeleid. Doelstelling professionele ontwikkeling van leraren en schoolleiders Schoolbesturen dragen via hun personeelsbeleid zorg voor de professionele ontwikkeling van leraren en schoolleiders. Als onderdeel daarvan werken scholen aan de verdere versterking van de lerende cultuur waarbin-nen medewerkers de ruimte krijgen en benutten om zich verder te ontwikkelen.

Op het vmbo zorgen besturen ervoor dat alle leraren in beroepsgerichte vakken zich laten bijscholen in de nieuwe profielen en daarbij aandacht hebben voor actuele ontwikkelingen in het vervolgonder-wijs en de beroepspraktijk buiten de school. Alle besturen streven ernaar - om de kwaliteit van de lessen en het onderwijs te verbeteren - dat alle lessen worden gegeven door daarvoor bevoegde le-raren. In de aanpak van onbevoegd gegeven lessen lopen scholen tegen diverse knelpunten aan, waardoor het bereiken van 100 procent bevoegd gegeven lessen niet voor iedere school haalbaar is. VO-raad en het ministerie van OCW verkennen daarom samen met de beroepsgroep en lerarenopleidingen de manier waarop het bevoegdhedenstelsel in de toekomst moet zijn georganiseerd. Ambitie 6. Toekomstbestendigheid organiseren: koppeling van onderwijs- en personeelsontwikke-ling Strategisch personeelsbeleid is een belangrijke voorwaarde voor de doorlopende leerlijnen van do-centen en schoolleiders, voor goed onderwijs en voor de school als aantrekkelijke werk- en leerom-geving. Op het gebied van strategisch personeelsbeleid gebeurt al veel op scholen, maar er is nog winst te boeken. We richten ons op de koppeling van onderwijs en personeelsontwikkeling, in plaats van opzichzelfstaande activiteiten met betrekking tot de vaardigheden van leraren of de samenstel-ling van het personeelsbestand. We streven ernaar dat schoolbesturen vanuit een oriëntatie op de toekomst en hun externe omge-ving werken aan de afstemming van hun personeelsbeleid op onderwijskundige doelen en (daaraan gekoppeld) de professionele ontwikkeling en duurzame inzetbaarheid van leraren en schoolleiders. Zowel in de planvorming als in de beleidsuitvoering en binnen de context van een professionele dia-loog, zodat leraren, schoolleiders en scholen zoveel mogelijk willen, kunnen en mogen leren. Doelstelling strategisch personeelsbeleid Schoolbesturen stemmen hun personeelsbeleid af op onderwijskundige doelen en daaraan gekop-peld de professionele ontwikkeling en duurzame inzetbaarheid van leraren en schoolleiders. Ambitie 7. Nieuwe verhoudingen in verantwoording en toezicht Scholen en besturen nemen geen genoegen met basiskwaliteit, en hebben de ambitie om zo goed mogelijk onderwijs te leveren, dat aansluit bij wat de maatschappij van hen vraagt. Bij die publieke taak past het afleggen van verantwoording. Doelstelling - verantwoording Schoolbesturen hebben hun governance op orde en leggen verantwoording af over de resultaten die zij leveren. Doelstelling kwaliteitszorg Alle schoolbesturen hebben hun kwaliteitszorg op orde (tegen zo min mogelijk administratieve las-ten). Doelstelling onderwijskwaliteit Alle schoolbesturen streven naar een zo hoog mogelijk niveau boven basiskwaliteit. Monitoring De doelstellingen uit het akkoord worden gemonitord op basis van een set indicatoren. De 6 indica-toren geven inzicht in de voortgang die op de doelstellingen wordt behaald. De indicatoren zijn gro-tendeels een voortzetting van de indicatoren uit het huidige dashboard sectorakkoord VO. Een deel van de indicatoren uit dit dashboard is niet langer relevant en komt om die reden niet meer terug in het overzicht. Daarnaast is een aantal nieuwe indicatoren toegevoegd, waardoor een breder beeld ontstaat van de voortgang op de doelstellingen. Deze indicatoren zijn input voor de voortgangsrap-portage over het sectorakkoord in 2019. In 2020 wordt deze monitoring aangevuld met een kwalitatief onderzoek, wat een breder beeld ople-vert van de voortgang op de doelstellingen en bijdraagt aan de eindevaluatie.

Vereenvoudiging bekostiging per 1 januari 2021 OCW en de VO-raad hebben gezamenlijk een voorstel voor het vereenvoudigen van de bekostiging van VO-scholen uitgewerkt. Het doel is een transparante en overzichtelijke bekostiging, die het voor schoolbesturen makkelijker maakt om meerjarig financieel te plannen. De bekostiging wordt kosten-volgend, zo eenvoudig mogelijk en bevat zo min mogelijk ongewenste prikkels. De herverdeeleffec-ten zijn verdedigbaar. Het inhoudelijke voorstel landt in een wetsvoorstel dat in 2019 wordt inge-diend bij de Tweede Kamer. De inwerkingtreding van dit wetsvoorstel is voorzien voor 1 januari 2021. Verantwoording De verantwoording over de voortgang op de doelstellingen (en daarmee de middelen uit de presta-tiebox) vindt plaats in het jaarverslag van het schoolbestuur. Het is belangrijk dat schoolbesturen hel-der verantwoorden, zodat voor alle belanghebbenden duidelijk is hoe zij bijdragen aan het realiseren van de doelen uit het sectorakkoord. De verantwoording op dit punt zal verder worden verbeterd. Op basis van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs kunnen scholen worden verplicht over speci-fieke onderwerpen verantwoording af te leggen. De minister voor Basis en Voortgezet Onderwijs en Media gaat de komende jaren van deze bevoegdheid gebruikmaken. Vooruitlopend daarop gaan we samen ervaring opdoen over de wijze waarop deze verantwoordingseisen voor het bestuursverslag in de praktijk het beste kunnen worden vormgegeven. Er loopt op dit moment een pilot om de verant-woording over prioritaire thema’s te verbeteren in de bestuursverslagen. Tot slot De doelstellingen uit het sectorakkoord blijven onverminderd relevant voor het voortgezet onder-wijs. Op veel doelstellingen is inmiddels de beoogde ontwikkeling zichtbaar. De komende jaren gaan we door met uitvoering van de afspraken in het sectorakkoord. In het voorjaar 2019 ontvangt de Tweede Kamer een volgende voortgangsrapportage. In 2020 vindt een eindmeting van het sectorak-koord plaats. Dat gebeurt via een kwantitatieve meting via de indicatoren en kwalitatief op het ni-veau van de doelstellingen door een extern bureau in gezamenlijk opdrachtgeverschap van OCW en de VO-raad. De Tweede Kamer wordt daarover geïnformeerd. De minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media, De voorzitter van de VO-raad, Arie Slob Paul Rosenmöller

Bijlage 3 Samenvatting RAP NHL Stenden

Regionaal ambitieplan NHL Stenden Hogeschool 2018, uitwerking activiteiten Regionaal Ambitieplan 2018 In het Regionaal Ambitie Plan (RAP) worden activiteiten beschreven die erop gericht zijn de aanslui-ting van vo leerlingen en mbo studenten naar het hbo te verbeteren en hun studiesucces op het hbo te vergroten. De activiteiten worden mogelijk gemaakt door een extra bijdrage van het ministerie van OCW in de vorm van een verhoging van de lump sum van NHL Stenden. OCW zal de komende vier jaar een extra bijdrage beschikbaar stellen (2018 – 2021) en de in het plan genoemde activiteiten staan dan ook niet op zichzelf, maar zijn onderdeel van een duurzaam traject. Ze zullen meegenomen worden in de pdca- cyclus van NHL Stenden en per jaar zal bekeken worden wat er voor het komende jaar nodig is (mensen, middelen) om de doelen te bereiken. De activiteiten vereisen actieve samen-werking tussen de vo scholen, mbo instellingen en ho instellingen waar NHL Stenden mee partici-peert in diverse netwerken. Op deze manier wordt de relatie tussen de samenwerkingspartners in de regio duurzaam versterkt: een overkoepelend doel van het Regionaal Ambitie Plan. Uitwerking op thema’s Het Regionaal Ambitieplan is uitgewerkt in vier thema’s die relevant zijn voor aansluiting en door-stroom: - het stimuleren van de ontwikkeling van talenten; - het stimuleren van de ontwikkeling van studievaardigheden; - het kiezen van de juiste hbo-opleiding; - het verbeteren van het inzicht in de kwaliteit van aansluiting en doorstroom. Deze thema’s volgen de agenda’s van de samenwerkingsverbanden. Naar verwachting zal een groot deel van de activiteiten in dit Regionaal Ambitieplan worden voortge-zet in 2019 en mogelijk ook daarna, afhankelijk van het resultaat van de evaluatie over het jaar 2018. Steeds zal afstemming over de thema’s en de activiteiten plaatsvinden. Budget

Het ministerie van OCW heeft toegezegd dat er de komende vier jaar een bedrag naar de hogescho-len wordt overgemaakt (verhoging van de lump sum) in het kader van het RAP.

De budgetten van de activiteiten in het voorliggende RAP zijn bepaald op basis van de werkelijke kos-ten en/of het benodigde bedrag voor de uitvoering van de activiteit. De verantwoording van de activi-teiten die in het kader van de uitvoering van RAP plaatsvinden, zal worden opgenomen in de reguliere pdca-cyclus van het betreffende organisatieonderdeel.

De verantwoording van de inzet van de bestedingen in het kader van dit RAP geschiedt via de jaarre-kening en het jaarverslag van de hogeschool conform de Richtlijn jaarverslaggeving onderwijs. De di-recteur O&O is hiervoor de verantwoordelijke.

Samenvatting begrote activiteiten

Activiteit

Begroot voor 2018

Betrokken par-tijen

(naast NHL Stenden)

Opmerking

Talent Ontwikkeling

(Junior Honours College)

€ 30.000 Vo, mbo Groeimodel (steeds meer deelnemende leer-

lingen/mbo’ers/docenten in de komende jaren).

Docent Ontwikkel Teams

(DOTs)

€ 25.000 Vo, mbo Er zijn 4 DOTs begroot; in overleg met VO-

HO netwerk kan worden bepaald welke dat

zijn. Ook participatie van mbo in DOTs.

Samenwerken aan het

ontwikkelen en uitvoeren

van doorstroom Keuzede-

len op het mbo

€ 40.000 Mbo Aangevraagde subsidie (Studentlabs) was

voor Stenden opleidingen in het economisch

domein, maar ook NHL opleidingen in dit do-

mein moeten kunnen participeren. Dit bedrag

komt daarin tegemoet.

Aanbod begeleiding Pro-

fielwerkstuk

€ 5.000 Vo Nu is er een ad-hoc aanbod voor 2 vo-scholen.

Keuze maken: aanbod uitbreiden en aanbie-

den voor alle vo-scholen? Inventarisatie. VO-

HO Netwerkactiviteit.

Optimalisatie LOB vo/mbo

- hbo

€ 5.000 Vo, mbo Komt tegemoet aan de wens van NHL Stenden

tot intensievere samenwerking met/kennisde-

ling tussen vo en mbo op dit vlak. In samen-

werking met o.a. VO-HO netwerk. In eerste in-

stantie inventariseren: ‘wat is er en wat gebeurt

er?’

Aanbod twijfelende stu-

diekiezers

(‘nieuwe leerjaar’)

€ 10.000 Vo, mbo Eerst het probleem en het reeds bestaande

aanbod in kaart brengen, daarna een moge-

lijk nieuwe aanbod verkennen en formule-

ren. In eerste instantie voor vo maar kan

ook voor mbo aantrekkelijk zijn. In eerste

instantie op te pakken binnen VO-HO net-

werk.

Doorontwikkeling Studie-

KeuzeCheck

€ 10.000 NHL Stenden Het in het licht van de fusie en nieuwe regelge-

ving doorontwikkelen en optimaliseren van de

studiekeuzecheck. Normaal gesproken een

eenmalige investering (werkelijke kosten zijn

hoger).

Voor vluchteling-studenten € 10.000 mbo Hier wil NHL Stenden haar maatschappelijke

verantwoordelijkheid nemen. Dit bedrag heeft

de werkgroep nodig voor voorlichting en wer-

ving.

Onderzoek kwaliteit aan-

sluiting

€ 27.000 Vo, mbo,

Van Hall

Net als de Hanzehogeschool hebben NHL

Stenden en het Van Hall besloten de kwaliteit

van de aansluiting te laten meten door Re-

searchNed. Inclusief een presentatie met dui-

ding + benchmark door de onderzoeker. Hoeft

niet ieder jaar plaats te vinden.

Docentuitwisseling 0 Vo, mbo Dit wordt belangrijk gevonden. In eerste instan-

tie om het peilen van de behoefte en het on-

derzoeken van de mogelijkheden. Wellicht

meer in 2019.

Activiteit

Begroot voor 2018

Betrokken par-tijen

(naast NHL Stenden)

Opmerking

Terugkoppeling Door-

stroomcijfers

0 Vo, Van Hall,

Hanzehoge-

school

Samen met Van Hall en Hanzehogeschool

heeft NHL Stenden zitting in een werkgroep

die beoogt een uniforme manier van terugkop-

pelen aan het toeleverende onderwijs te ver-

kennen en te effectueren.

Hbo-studievaardigheden

voor havisten

0 Vo, Hanzehoge-

school

De Hanzehogeschool is penvoerder van deze

activiteit. Deze activiteit is ook opgenomen in

het RAP van de Hanzehogeschool. De activi-

teit beoogt een leidraad voor implementatie

van studievaardigheden in het havo. Deelne-

mers: NHL Stenden, Hanzehogeschool, vo.

Reserve / onvoorzien € 4.700 - -

Totaal € 166.700 - -

Bijlage 4 Samenvatting RAP Van Hall Larenstein

Regionaal Ambitie Plan hogeschool Van Hall Larenstein 2018 1. Samenstelling regionale samenwerkingsverbanden Van Hall Larenstein neemt deel aan verschillende samenwerkingsverbanden met het vo en het mbo in zowel de regio Leeuwarden als Velp. A. Aansluitingsnetwerk vo-ho Fryslân: Het netwerk bestaat uit 16 vo-scholen en vier instellingen uit het hoger onderwijs, allen met een vestiging in de provincie Friesland. Het netwerk is ook onderdeel van Netwerk Noord (Groningen). B. Mbo-hbo Noord-Nederland: In Noord-Nederland werken vier hogescholen, zes ROC’s en twee AOC’s samen aan de verbetering van de door-stroom van mbo naar hbo. Hiertoe is in december 2012 een convenant ondertekend door de Colleges van Be-stuur met daarin de afspraken over de samenwerking. C. Platform vo-ho Arnhem-Nijmegen: 65 vo-scholen en zes instellingen in het hoger onderwijs (hbo en wo). D. RxH: Zeven roc’s en twee hogescholen E. Regionaal vo-ho netwerk Wageningen (Food Valley): Tien vo-scholen en en vier instellingen in het hoger onderwijs (hbo en wo). De deelnemende instellingen per samenwerkingsverband zijn opgenomen in bijlage 1 van het ambitieplan. Daarnaast wordt er met verschillende andere samenwerkingspartners gewerkt zoals de Stichting Technasium, decanenkringen et cetera. 2. Probleemanalyse regionale situatie Hoewel Van Hall Larenstein gevestigd is in Leeuwarden en Velp, trekken wij met een aantal unieke opleidingen studenten uit heel Nederland en ook internationale studenten. Omdat het gros van de studenten wel uit de brede regio van de locaties komt, participeren wij in diverse regionale samenwerkingsverbanden (zowel met onderwijs als met het bedrijfsleven). In de regio Friesland zijn twee samenwerkingsverbanden actief; een voor het vo-ho en een voor mbo-hbo. Al vele jaren wordt er samengewerkt op het gebied van doorstroom en aansluiting. In de (brede) regio Velp zijn drie samenwerkingsverbanden actief. In de regio is de samenwerking met aoc’s nog niet structureel georganiseerd. Juist de aoc’s zijn belangrijke toeleverende scholen voor onze opleidingen (groene kolom). Door de groei en ontwikkeling van de wereldwijde bevolking neemt de druk op onze aarde toe en zien wij een steeds grotere noodzaak voor duurzame oplossingen. Wij leiden studenten op tot ambitieuze en innovatieve professionals die een belangrijke bijdrage leveren aan een duurzame wereld. Als persoonlijke hogeschool willen wij ruimte geven aan de individuele student en het ontwikkelen van zijn ta-lenten. Voor mbo’ers maar ook voor havisten blijkt de overgang naar het hoger beroepsonderwijs een grote stap te zijn. Dit vraagt van ons dat wij, samen met onze partners, onze uiterste best doen om de aansluiting en de overstap zo optimaal mogelijk te maken. Wij zien nog verschillende kansen om èn meer inzicht te krijgen in wat er verbeterd kan worden op het gebied van aansluiting/doorstroom èn om aan de slag te gaan met activiteiten die deze aansluiting/doorstroom gaan verbeteren. 3. Ambities en activiteiten Van Hall Larenstein heeft recent een nieuw instellingsplan gemaakt voor de periode 2018-2021: ‘… wij beste-den nadrukkelijk aandacht aan de aansluiting met zowel het voortgezet onderwijs als middelbaar onderwijs. Voor mbo’ers maar ook voor havisten blijkt de overgang naar het hbo een grote stap te zijn. Wij willen studen-ten hierbij beter ondersteunen met gerichte studieloopbaanbegeleiding’. Uit onze belangrijkste doelstellingen:

‘Er is een programma voor studieloopbaanbegeleiding voor alle jaren aanwezig, gericht op aansluitingsproble-matiek, uitval, studierendement, loopbaanperspectief (met accentverschillen per jaar, gereed in 2019). In 2018 starten er pilots gericht op aansluiting en doelgroep specifieke begeleiding’. Vanwege de omvang van de additionele RAP middelen in 2018 is de activiteitenlijst hier beperkt. Van Hall La-renstein levert in cash en kind input voor andere activiteiten die ook bijdragen aan de versterking van de regio-nale samenwerking m.b.t. verbetering doorstroom en aansluiting. Activiteiten waarvoor de extra middelen in 2018 zullen worden ingezet:

Van Hall Larenstein neemt in 2017-2018 met de hele eerstejaars studentenpopulatie deel aan de Startmo-nitor – een landelijk onderzoek van ResearchNed naar hoe eerstejaarsstudenten de aansluiting ervaren en hoe dit verband houdt met studiesucces. Deelname zal grotendeels uit eigen middelen worden gefinan-cierd. Een klein deel van de extra middelen wordt besteed aan het genereren van resultaten die terugge-koppeld kunnen worden naar het toeleverend onderwijs in de regio, samen met de andere hogescholen in de regio;

In de regio Velp verder opstarten van regionale samenwerking met het groen mbo – versterking van de groene kolom;

Bestendigen van deelname aan en samenwerking binnen de verschillende bestaande regionale samenwer-kingsverbanden: de financiering van de uren van inzet van een aansluitcoördinator van Van Hall Larenstein in zowel Leeuwarden als Velp. Reguliere activiteiten zoals die reeds afgesproken zijn binnen de samenwer-kingsverbanden. Dit betreft activiteiten zoals netwerkbijeenkomsten, samenwerking keuzedelen, oriënta-tiedagen, conferenties en Docent Ontwikkel Teams (DOTs) scheikunde en biologie. In de toekomst zou ook de verkenning van een gezamenlijke associate degree-opleiding vanuit het samenwerkingsverband gestart kunnen worden.

Van Hall Larenstein geeft daarmee (deels) uitvoering aan de activiteiten uit de Regionale Ambitieplannen van het Food Valley Scholennetwerk, HAN, de Hanzehogeschool en NHL Stenden.

4. Governance In de bestaande samenwerkingsverbanden is bestuurlijk commitment aanwezig. Er zijn op bestuurlijk niveau afspraken gemaakt over doelen en activiteiten. Op elke locatie is een aansluitcoördinator aanwezig die de eer-ste schakel is tussen het samenwerkingsverband en de hogeschool. De coördinator schakelt opleidingen- do-centen in waar dit wenselijk en nodig is. Daarnaast hebben domeindirecteuren of bestuursleden zitting in de verschillende Stuurgroepen van de samen-werkingsverbanden. In de diverse stuur- en werk- of projectgroepen zitten collega’s uit het hbo en mbo danwel vo bij elkaar en worden wensen, zorgen en ideeën gedeeld om tot concrete acties te kunnen worden omgezet. In alle samenwerkingsverbanden wordt met een contributiesysteem gewerkt en daarnaast wordt er in grote mate in kind bijgedragen op het moment dat er een werkgroep bemenst of project/evenement georganiseerd wordt. 5. Kennisdeling Doordat Van Hall Larenstein in twee regio’s in samenwerkingsverbanden participeert, worden er veel verschil-lende ervaringen opgedaan en intern gedeeld en vindt er daardoor (indirect) een inhoudelijke kruisbestuiving plaats tussen de samenwerkingsverbanden. In 2018 zullen we de resultaten van de Startmonitor delen met toeleverende vo- en mbo-scholen. Jaarlijks is er een aantal (formele) overleggen binnen de samenwerkingsverbanden. Actieve deelname aan congressen, evenementen enzovoorts (bijvoorbeeld via PBT vo-ho-netwerken, het LICA, vereniging hogescholen).

Bijlage 5 Docent Ontwikkel Teams

Docent Ontwikkel Teams (DOTs) voor en door docenten in voortgezet en hoger onderwijs Ontmoetingsplek vo-ho De DOTs in Friesland functioneren als specifiek instrument voor docentprofessionalisering op het terrein van aansluiting tussen vo en ho. DOTs leiden tot een beter vo-ho contact, versterkte vakkennis, beter didactisch handelen en een professionele houding. Bovendien zorgen ze voor een continue uitdaging en een verhoogde aantrekkelijkheid van het vo en ho docentschap. Het lesmateriaal dat in DOTs ontwikkeld wordt heeft de unieke eigenschap dat docenten vo en ho het zelf heb-ben gemaakt. Dit vergroot de kans dat docenten het daadwerkelijk gebruiken in de klas. De lessen worden hier-door interessanter voor de leerlingen, studenten én voor de docenten. DOTs zorgen ook voor ‘spread-effects binnen scholen: vo-docenten delen de opbrengsten van de DOT met hun vaksectie en teams op school, ho docenten delen de ervaringen met opleidingen. Gepersonaliseerd leren en doorlopende leerlijn Ook in het kader van gepersonaliseerd leren is het door de DOTs zelf ontwikkelde en nog te ontwikkelen lesma-teriaal essentieel. Dit materiaal past dan namelijk beter bij de eigen leef- en leeromgeving van leerlingen en studenten. Docenten van zowel vo als ho spelen voor leerlingen en studenten een belangrijke rol bij de inhou-delijke en didactische aansluiting tussen het vo en ho. DOTs werken o.a. samen met studenten en docenten van NHL Stenden lerarenopleidingen. Op deze manier kan regionaal specifiek aandacht worden besteed aan de doorlopende leerlijn van onderbouw en bovenbouw vo naar ho. DOTs en ambities sectorakkoord VO De DOT intenties, doelstellingen en werkwijzen sluiten naadloos aan bij belangrijke ambities v.h. actuele sec-torakkoord van de VO-raad: - Uitdagend onderwijs voor alle leerlingen (ambitie 1) Alle leerlingen worden uitgedaagd in het onderwijs (maatwerk, gepersonaliseerd leren), - Eigentijdse voorzieningen (ambitie 2) Scholen vo kunnen bijvoorbeeld gebruik maken van faciliteiten ho, - Brede vorming voor alle leerlingen (ambitie 3) Leerlingen vo stromen goed voorbereid door naar het vervolgonderwijs en werken aan de versterking van het wereldburgerschap, - Partnerschap in de regio (ambitie 4) Het Aansluitingsnetwerk vo-ho Fryslân is een uitstekend voorbeeld van zo’n partnerschap, - Scholen als lerende organisaties Scholen dragen zorg voor de professionele ontwikkeling van leraren en schoolleider Docentdoelstellingen DOTs - Vakinhoudelijk bruggen te slaan, van elkaar leren, - Good practices delen, bijvoorbeeld op het terrein van schoolprojecten en profielwerkstukken, - Het belang en de lobby van het vak/vakkencluster in de scholen bespreken en duiden, - De link met het Hoger Onderwijs leggen, door bijvoorbeeld vakgerelateerde hbo opleidingen uit te nodigen en/of te bezoeken. Kenmerken DOTs - Docenten vo en ho werken in DOTs aan (vak)thema’s op het snijvlak van vo, ho en werkvelden - In DOTs werken groepen van 6 – 15 docenten uit vo en ho samen onder leiding van een coach, meestal een ervaren vo-docent. - Docenten wisselen ontwikkelingen, ervaringen en good practices uit op het gebied van inhoud en didactiek samenhangend met de aansluiting vo-ho. - DOTs hebben een vakoverstijgende focus met aandacht voor generieke studievaardigheden: rol van het vak voor andere vakken en omgekeerd - DOTs kunnen aanleiding zijn voor uitwisseling van vo en hbo docenten - 4 – 9 bijeenkomsten per jaar

Ondersteuning DOTs vanuit Aansluitingsnetwerk vo-ho Fryslân Het Aansluitingsnetwerk hanteert de stelregel dat elke vakdocent havo/vwo de betekenis van zijn/haar vak voor de vervolgstudie van de leerlingen kan uitleggen. Daarnaast is het gewenst dat scholen en docenten vol-doende ruimte vinden voor werkvormen waarin leerlingen kunnen werken aan studievaardigheden, die een succesvolle start in het hoger onderwijs bevorderen. Vandaar en mede in verband met het sectorakkoord VO en de daarin uitgewerkte ambities stimuleert, ondersteunt en faciliteert het Aansluitingsnetwerk de ontwikke-ling van DOTs. Voor de periode 2018-2020 ligt de lat hoog: - Acht goed functionerende DOTs - Introductie vakoverstijgende DOTs modelleren en internationalisering - In elke DOT docentuitwisselingen vo-ho - Om effecten en resultaten te meten wordt een DOT-tool ontwikkeld DOTs werken samen / zoeken samenwerking met o.a.: - NHL Stenden lerarenopleidingen - Professionele Leergemeenschappen (PLG) - Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) - Vakgerelateerde organisaties (zoals NVON, KNAG, GEO-IVN-projects) - Bedrijven en onderzoeksinstellingen in de regio