ก

ค าน า

ชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร(7E) เรอง โครงสรางและหนาทของพชดอก

รายวชาชววทยา(เ พมเตม) ว30243 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 5 ประกอบดวย 8 ชด เวลา 23 ชวโมง ดงน

ชดท 1 เรอง เรยนรเนอเยอพช ชดท 2 เรอง โครงสรางและหนาทของราก ชดท 3 เรอง โครงสรางและหนาทของล าตน ชดท 4 เรอง โครงสรางและหนาทของใบ ชดท 5 เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช ชดท 6 เรอง การล าเลยงน าของพช ชดท 7 เรอง การล าเลยงสารอาหารของพช

ชดท 8 เรอง การล าเลยงอาหารของพช ชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร(7E) มขนกจกรรมการเรยนรทเปนล าดบคอ

ขนตรวจสอบความร เดม ขนเราความสนใจ ขนส ารวจคนหา ขนอธบาย ขนขยายความร ขนประเมนผล และขนน าความรไปใช เพอสงเสรมใหนกเรยนไดใชทกษะทางวทยาศาสตรใน การสบเสาะหาความร ท าใหนกเรยนมความรความเขาใจในบทเรยนมากยงขน โดยครเปนผใหค าปรกษาแนะน า และคอยอ านวยความสะดวกตลอดจนตดตามผลอยางใกลชด ผ จ ดท าหว ง เปนอย างย ง ว า ช ดกจกรรมการเร ยนร แบบสบ เสาะหาความร ( 7E) เรอง โครงสรางและหนาทของพชดอก รายวชาชววทยา(เพมเตม) ว30243 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ชดนคอ ชดท 5 เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช จะเปนประโยชนตอการจดกจกรรมการเรยนรไดเปนอยางด และผสนใจน าไปใชในการพฒนานกเรยน ใหเปนบคคลทเกง ด และมความสขในการด ารงชวตในอนาคตตอไป

จรรยา ตองสพรรณ

ข

สารบญ

เรอง หนา ค าน า ……………………………………………………………………………………………………. สารบญ …………………………………………………………………………………………………. สารบญภาพ ....................................................................................................... ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบคร ……………………………………….ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบนกเรยน .....................................ผงมโนทศนการใชชดกจกรรม............................................................................ จดประสงคการเรยนร/ สาระส าคญ …………………………………………………………. แบบทดสอบกอนเรยน เรอง การคายน าและการแลกเปลยนแกสของพช ........ กระดาษค าตอบชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (7E) ……………… กจกรรมท 1 ตรวจสอบความรเดม …………………………………………………………… กจกรรมท 2 เราความสนใจ …………………………………………………………………….. กจกรรมท 3 ส ารวจคนหา ………………………………………………………………………. บตรเนอหา เรอง การและเปลยนแกสและการคายน าของพช …………………….. กจกรรมท 4 อธบาย ………………………………………………………………………………. กจกรรมท 5 ขยายความร ……………………………………………………………………….. กจกรรมท 6 ประเมนผล …………………………………………………………………………. กจกรรมท 7 น าความรไปใช .............................................................................. แบบทดสอบหลงเรยน เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช ......... กระดาษค าตอบชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (7E) .................. ตารางบนทกผลคะแนน ..................................................................................... บรรณานกรม ………………………………………………………………………………………… ภาคผนวก .......................................................................................................... เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน – แบบทดสอบหลงเรยน …………………………………

ก ข ง จ ฉ ช ซ 1 3 5 6 7 9 17 18 19 20 22 24 25 26 27 28

ค

สารบญ (ตอ) เรอง แนวค าตอบกจกรรมท 1 ตรวจสอบความรเดม ………………………………………….. แนวค าตอบกจกรรมท 2 เราความสนใจ ……………………………………………………. แนวค าตอบกจกรรมท 3 ส ารวจคนหา ……………………………………………………… เกณฑการประเมนกจกรรมท 4 อธบาย …………………………………………………….. เกณฑการประเมนกจกรรมท 5 ขยายความร …………………………………………….. แนวค าตอบกจกรรมท 6 ประเมนผล ………………………………………………………… แนวค าตอบกจกรรมท 7 น าความรไปใช …………………………………………………… ประวตยอผจดท า ...............................................................................................

หนา 29 30 31 35 36 37 38 39

ง

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1. ภาพทดลองการคายน าของพช ................................................................. 2. ภาพแสดงโครงสรางภายในของใบ ........................................................... 3. ปากใบ (stoma) ……………………………………………………………………………. 4. ภาพแสดงการเปดของปากใบ ................................................................... 5. ภาพแสดงเลนตเซล .................................................................................. 6. ภาพปากใบแบบธรรมดา .......................................................................... 7. ภาพปากใบแบบจม .................................................................................. 8. ภาพปากใบแบบยกสง .............................................................................. 9. ภาพการเกดกตเตชน ................................................................................

6 9 10 10 12 13 13 14 15

จ

ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบคร

การจดกจกรรมมจดมงหมายเพอชวยใหการด าเนนกจกรรมการเรยนรบรรลวตถประสงคการเรยนร และมประสทธภาพ ผสอนควรเตรยมความพรอมและปฏบตตามค าแนะน า ดงตอไปน

1. ศกษารายละเอยดเกยวกบการใชชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (7E) และแผนการจดการเรยนร เรอง โครงสรางและหนาทของพชดอก รายวชาชววทยา(เพมเตม) ว30243 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ชดท 5 เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช ใชเวลาในการเรยนร 2 ชวโมง

2. เตรยมชดกจกรรมการเรยนรตามจ านวนนกเรยน เตรยมวสด สงของและอปกรณทระบไว ใหเพยงพอกบจ านวนนกเรยน

3. ครชแจงใหนกเรยนเขาใจบทบาทของตนเอง แนะน าขนตอนการใชชดกจกรรม และแจงเกณฑในการประเมน

4. ครแบงกลมใหนกเรยนนกเรยนออกเปนกลม กลมละ 4–5คน จ านวนกลมขนอยกบนกเรยนในชนเรยน โดยคละนกเรยนในกลมเปน 3 ระดบ คอ เกง ปานกลาง ออน เมอท าการวดผลสมฤทธทางการเรยนใหจดหองท าการสอบเปนรายบคคล

5. ในขณะทนกเรยนท ากจกรรมครคอยใหค าแนะน า สงเกตพฤตกรรมการท างานกลม และประเมนผลการปฏบตการแลวบนทกผล

6. ครตรวจทานคะแนนของการท ากจกรรมท 1 -7 ของนกเรยนแตละกลม และตรวจแบบทดสอบหลงเรยนของนกเรยน

7. ครแจงใหนกเรยนบนทกผลคะแนนกจกรรมท 1-7 คะแนนแบบทดสอบกอนเรยน และคะแนนแบบทดสอบหลงเรยนลงในตารางบนทกผลคะแนน

8. ครแจงผลการประเมนใหนกเรยนทราบวาคนใดบางทผานเกณฑการประเมน และคนใดไมผานเกณฑ เพอใหนกเรยนรแนวทางในการปฏบตตอไป

ฉ

ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบนกเรยน

การท ากจกรรมนกเรยนควรมความซอสตยตอตนเองและตงใจปฏบตตามขนตอน ดงตอไปน 1. นกเรยนฟงค าชแจงจากครผสอน และอานค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรแบบสบ

เสาะหาความร (7E) ส าหรบนกเรยน ศกษาจดประสงคการเรยนรและสาระส าคญใหเขาใจกอนลงมอปฏบต

2. นกเรยนแตละคนท าแบบทดสอบกอนเรยน ในชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะ หาความร (7E) ตามทครแจกให

3. นกเรยนท ากจกรรมท 1-7 ในชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (7E) โดยนกเรยน 1 กลม ตอ 1 ชด

4. นกเรยนแตละคนท าแบบทดสอบหลงเรยน ในชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะ หาความร (7E) หากนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยนไดรอยละ 80 ขนไปจงจะผานเกณฑ ถานกเรยนไมผานเกณฑ ใหทบทวนเนอหาแลวท าแบบทดสอบอกครง หากผานเกณฑใหนกเรยนศกษา ชดกจกรรมตอไป

5. นกเรยนตรวจค าตอบกจกรรมท 1-7 ตามเฉลยทายเลม และสงใหครผสอนตรวจ ความถกตองอกครง

6. นกเรยนรวมกนสรปคะแนนการท ากจกรรมท 1-7 และคะแนนแบบทดสอบกอนเรยน คะแนนแบบทดสอบหลงเรยนลงในตารางบนทกผลคะแนน

7. หากมขอสงสยใหปรกษาครผสอนไดทนท

ช

ศกษาชดกจกรรมชดตอไป

เรยนรตามกระบวนการสบเสาะหาความร

อานค าชแจง/ ค าแนะน าการใชชดกจกรรม

ท าแบบทดสอบกอนเรยน

ผงมโนทศนการใชชดกจกรรม

ท าแบบทดสอบหลงเรยน

ตรวจค าตอบแบบทดสอบหลงเรยน

ไมผานเกณฑรอยละ 80

ซ

สาระส าคญ

จดประสงคการเรยนร

เมอนกเรยนศกษาชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร เรอง โครงสรางและหนาทของพชดอก วชาชววทยา(เพมเตม) ว30243 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 5 ชดท 5 เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช แลวนกเรยนสามารถ

1. สบคน อภปรายและอธบายกลไกการแลกเปลยนแกสของพช และขนตอนกระบวนการคายน าของพชได

2. ทดลอง และสรปเกยวกบต าแหนงของปากใบ

เมอความชนสมพทธสง น าระเหยเปนไอไดนอยลง จะพบหยดน าทไฮดาโทด ใกลปลายใบหรอขอบใบเรยกวา กตเตชน พชอาจคายน าทางล าตนทเลนทเซล ปจจยทมผลตอการคายน าคอ อณหภม ความชน ลม สภาพน าในดน และความเขมของแสง

1

แบบทดสอบกอนเรยน

ชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (7E) ชดท 5 เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช

ค าช แจง 1. แบบทดสอบกอนเรยน ชดท 5 เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช ใชทดสอบนกเรยนกอนเรยน จ านวน 10 ขอ 2. การตอบแบบทดสอบใหนกเรยนท าเครองหมาย X ลงในชองวาง ใตตวอกษร ก ข ค หรอ ง ทเปนค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยวบนกระดาษค าตอบ ใชเวลา 10 นาท 1. ในคนมปอด ในปมเหงอก (นมป) ในปลามเหงอกส าหรบแลกเปลยนแกส ในพชใชอวยวะสวนใด หรอเซลลใดในการแลกเปลยนแกส ก. สปนจเซลล ข. แพลเซดเซลล ค. เอพเดอรมส ง. เซลลคม 2. ขอใดตอไปนเกยวของนอยทสดกบการปรบตวเพอลดการคายน าของพช ก. การมเปลอกแขงหมล าตว ข. การมใบเขมของตนกระบองเพชร ค. การสงเคราะหดวยแสงในเวลากลางคน ง. การมปากใบดานลาง (ventral) 3. การคายน ามสถานะเปนไอน า จะคายออกมาทางใด ก. ไฮดาโทด ปากใบ ข. เลนตเซล เซลลคม ค. ปากใบ เลนตเซล ง. ไฮดาโทด เซลลคม 4. โครงสรางของพชทไมเกยวของกบการปรบตวตอสภาพแวดลอมทแหงแลงแบบทะเลทรายคอขอใด ก. ล าตนอวบน า ข. มชน Cork เกดขน ค. มใบลดรปเปนหนาม ง. มปากใบจมลก 5. กระบวนการเกด กตเตชน เกดขนไดอยางไร ก. มการล าเลยงน าไปตามไซเลม อยางรวดเรว ข. พชจะสญเสยน าไปมากกวาวธอน ค. มการสญเสยเกลอแรตางๆ ง. รากมการดดน ามากเกนไป

2

6. การทปากใบเกดกวางในเวลากลางวน เพราะเหตใด ก. น าระเหยออกมาก ข. เกด Osmotic Pressure มากใน Guard cells ค. Co2 ผานเขาสเซลลมาก ง. O2 ผานออกมากเซลลมาก 7. เมอซอสมหรอเงาะมารบประทานแลว เหลอผลสมผลเงาะอยทงไวหลายวน ตอมาพบวา สมและเงาะ เหลานนเหยวและน าหนกนอยกวาปกต ทงน เพราะเหตใด ก. มการระเหยของน าทสะสมอยในผลไมเหลานนออกมาตลอดเวลา ข. ผลไมเดดอกจากตน เซลลยงไมตายมการหายใจอยตลอดเวลา ค. ผลไมทเดกออกจากตน เซลลตายหมดแลว ทงไวจงเหยว ง. ถกทง ก และ ค 8. ขอใดถกตอง ก. ตวอยางพชทมอายหลงเกบเกยวนาน คอ ขนน ข. ตวอยางพชทมอายหลงเกบเกยวสน คอ มนฝรง ค. ตวอยางพชทมอายหลงเกบเกยวสน คอ ผกกาดหอม ง. ตวอยางพชทมอายหลงเกบเกยวนาน คอ มะละกอ 9. การสญเสยน าในรปของหยดน าทางใบ เกดไดในสภาวะใด ก. เฉพาะพชใบเลยงค ข. ไดกบพชทกชนด ค. เมอสภาวะแวดลอมเอออ านวยใหเกดการคายน าไดด ง. เมอสภาวะแวดลอมไมเอออ านวยใหเกดการคายน าไดด 10. ถาทานปกดอกไมชอหนงซงมใบตดอยดวยไวในแจกนทมน าตงไวในทๆมแดดร าไร วนรงขน ชอดอกไมนนเหยว อาการเหยวของดอกไมนนมาจากขอใดมากทสด ก. มการคายน ามากกวาดดน า ข. มการใชน าในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง ค. มการใชน าในกสงเคราะหเคม ง. มการใชน าในการสลายสารอณใหญ

ตงใจท านะคะ

3

กระดาษค าตอบชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (7E) ชดท 5 เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช

ชอ ........................................................ ...................... เลขท .................... หอง ..................

ขอ ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

สรปคะแนน

คะแนนเตม คะแนนทได

ผานเกณฑ ไมผานเกณฑ

4

ขอสอบไมยากใชไหมคะ

เราไปท ากจกรรมตอดกวาคะ

5

กลมท .....................

1...............................................................................

2...............................................................................

3...............................................................................

4...............................................................................

5...............................................................................

กจกรรมท 1 ตรวจสอบความรเดม

ค าสง : นกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย เพอตอบค าถามทวา “ปากใบมลกษณะอยางไร”

ขอสรปการอภปราย ………………………………………………………………………………………………………………………...........

………………………………………………………………………………………………………………………...........

………………………………………………………………………………………………………………………...........

………………………………………………………………………………………………………………………...........

………………………………………………………………………………………………………………………...........

………………………………………………………………………………………………………………………...........

………………………………………………………………………………………………………………………...........

………………………………………………………………………………………………………………………...........

………………………………………………………………………………………………………………………...........

เพอนๆ ครบคะแนนเตม 5 คะแนน

คะแนน ............

...

6

กจกรรมท 2 เราความสนใจ

ค าสง : ใหนกเรยนท ากจกรรมดงภาพ แลวสงเกตผลการเปลยนแปลงและตอบค าถาม ตอไปน (นกเรยนน าถงพลาสตกมาสวมทยอดไมแลวใชเชอกมดไว ดงภาพ)

ภาพท 1 : ภาพทดลองการคายน าของพช ทมา : https://www.youtube.com/watch?v=ojiKEqB7HkQ

สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557 - จากกจกรรมทนกเรยนไดสงเกต นกเรยนสงเกตเหนการเปลยนแปลงใดเกดขนบาง ปรากฏการณทเกดขนนเรยกวาอะไร

........................................................................................... ............................................................... ............................................................................................................................. ............................. .......................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ............................. ............................................................................................................................. ............................. ................................................................ .......................................................................................... ............................................................................................................................. .............................

กลมท

.................

คะแนน ............

...

7

กจกรรมท 3 ส ารวจคนหา

วสดอปกรณ 1. วานกาบหอย 2. จานเพาะเชอ 3. กลองจลทรรศน 4. สไลด 5. กระจกปดสไลด 6. เขมเขย 7. ใบมดโกน 8. หลอดหยด

วธการทดลอง 1. ลอกเยอผวใบโดยน าใบไมทนกเรยนเลอก มาฉกตามแนวทแยง ใหเหนเนอเยอเอพเดอรมสดานลางเปนแผนบางๆ ลอกเยอนนน ามาศกษา 2. วางสวนของเยอบางๆ แลวหยดน าลงบนสไลด โดยใหเยอดานนอกอยขางบนพยายามท าใหเยอบางๆ แผเปนแผน อยาใหทบซอนกน ถาแผนเยอใหญเกนไปใหใชใบมดโกนตดสวนเกนทงไปเหลอสวนทจะศกษาแลวปดดวยกระจกปดสไลด 3. น าสไลดไปสองภายใตกลองจลทรรศน บนทกผลโดยการวาดภาพทปรากฏ และนบจ านวนปากใบทงหมดทเหนภายใตกลองจลทรรศน 4. ท าการทดลองเชนเดยวกบขอ 1-3 แตเปลยนเปนเยอเอพเดอรมสดานบน 5. เปรยบเทยบจ านวนปากใบบรเวณเยอเอพเดอรมสดานบนกบจ านวนปากใบบรเวณ เยอเอพเดอรมสดานลางของพชชนดเดยวกน

ผลการทดลอง

ผวดานลาง ผวดานบน

เพอนๆ ลองเปรยบเทยบภาพ ปากใบในบตรเนอหากบภาพทสองภายใตกลองจลทรรศนนะครบ

คะแนน ............

8

ค าถามน าไปสการสรปผลการทดลอง

1. ลกษณะของเซลลคมทสองภายใตกลองจลทรรศนมลกษณะอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………...............

2. ความหนาแนนของปากใบทเอพเดอรมสดานบน และเอพเดอรมสดานลางของพชทศกษา แตกตางกนหรอไมอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………...............

3. นกเรยนคดวาความหนาแนนของปากใบของพชแตละกลมบอกอะไรแกนกเรยนไดบาง …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………...............

สรปผลการทดลอง

…………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………...............

กลมท

...............

9

บตรเน อหา เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช

ในการสรางอาหาร พชตองการแกสคารบอนไดออกไซดและน าเปนสารตงตนในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง รากพชดดน าจากดนและล าเลยงไปยงสวนตาง ๆทางไซเลม สวนแกสคารบอนไดออกไซดนนพชไดรบจากกระบวนการแลกเปลยนแกส โดยแกสคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศจะแพรผานเขาไปในพชทางรปากใบ

ภาพท 2 : ภาพแสดงโครงสรางภายในของใบ ทมา : Raven, Peter H., et.al. 2008, Biology 9th.ed.The McGraw-Hill Companies, Inc.,

New York, p. 749. สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557

ผวใบของพชประกอบดวยเยอเอพเดอรมสทงดานบนและดานลาง ซงเซลลสวนใหญไมม คลอโรพลาสต เซลลชนเอพเดอรมสบางเซลลเปลยนแปลงไปท าหนาทเปนเซลลคม (guard cell) อยเปนคๆระหวางเซลลคมเปนปากใบ(stoma: pl.Stomata) แกสออกซเจนและแกสคารบอนไดออกไซด รวมทงไอน าจะแพรเขาออกทางปากใบ

10

ปากใบจะเปดเปนชองเลกๆ อยเสมอ เพอใหแกสออกซเจนแพรเขาไปในเซลลได เม อออกซเจนผานเขาปากใบแลวกจะแพรอขาสเซลลทอยใกลเคยงและก แพรไปยงเซลลอนๆ เซลลพชจะใชออกซเจนในการสลายสารอาหารเพอใหไดพลงงานแลวปลอยแกส คารบอนไดออกไซดออกทางปากใบเชนกน

ภาพท 3 : ภาพปากใบ (stoma) a. มมมองดานบน b. มมมองภาคตดขวาง ทมา : Raven, Peter H., et.al., 2008, Biology 9th.ed.

The McGraw-Hill Companies, Inc., New York, p. 749. สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557

กลไกการเปดปดปากใบ

การปดเปดของปากใบขนอยกบความเตงของเซลลคม โดยปากใบเปดเมอเซลลคมเตง คอ มน าอยภายในเซลลคมมาก ปากใบปดเมอเซลลคมแฟบคอเมอมน าอยในเซลลคมนอย การปดเปดของปากใบมปจจยตาง ๆ ทเกยวของคอ แสง แกสคารบอนไดออกไซด และน า

ภาพท 4 : ภาพแสดงการเปดของปากใบ ทมา : Raven, Peter H., et.al. 2008, Biology 9th.ed.

The McGraw-Hill Companies, Inc., New York, p. 779. สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557

11

ในเซลลคมมคลอโรพลาสต ในขณะทเซลลเอพเดอรมสอน ๆ ไมมคลอโรพลาสต เมอมแสงสวางจะเกดกระบวนการสงเคราะหดวยแสงในเซลลคม ท าใหปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดในเซลลคมลดลง pH ของเซลลเพมขน จะกระตนใหมการน าโพแทสเซยมไอออน (K+) เขาสเซลลโดยกระบวนการแอกทฟทรานสปอรตเพมขน ท าใหคลอไรดไอออน (Cl-) และไอออนทมประจลบเคลอนทตามโพแทสเซยมอออนเขาไปในเซลลคม โดยกระบวนการพาสซฟทรานสปอรต pH ทเพมขนจะกระตนใหมการสลายแปงใหเปนน าตาลมากขน เมอรวมกบน าตาลทไดจากกระบวนการสงเคราะหดวยแสงของเซลลคมเองจงท า ใหในเซลลคมมความเขมขนสงกวาเซลลเอพเดอรมสอน ๆ น าจงออสโมซสเขาในเซลลคม ท าใหเซลลคมเกดแรงดนภายในดนใหผนงเซลลดานนอกซงบางกวาโปงออกและดงผนงเซลลดานในใหโคงตาม ท าใหปากใบเปด ในทางกลบกนในขณะทไมมแสงหรอตอนกลางคนไมมกระบวนการสงเคราะหดวยแสง มแตกระบวนการหายใจซงท าใหปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดในเซลลคมเพมมาก ขน pH ลดลง น าตาลนอยลงเนองจากไมมการสรางเพม แตถกน าไปใชในกระบวนการหายใจและบางสวนถกเปลยนไปเปนแปง โพแทสเซยมไอออนเคลอนออกจากเซลลคม ท าใหคลอไรดไอออนและไอออนทมประจลบเคลอนทออกนอกเซลลคมตามไปดวย เปนผลใหน าแพรออกจากเซลลคม แรงดนภายในเซลลคมลดลง เซลลคมแฟบลงท าใหปากใบปด ดงนน การเปดหรอปดของปากใบจงมบทบาทส าคญตอการแลกเปลยนแกสของพช อยางไรกตาม เมอปากใบของพชเปดเพอแลกเปลยนแกส ผลทตามมาคอ พชจะสญเสยน าออกสบรรยากาศภายนอกในรปของไอน าผานทางรปากใบ เรยกวา การคายน า (Transpiration: L. trans = ขาม + spirare = หายใจ) กลไกของระบบนท าใหเกดแรงดงจากการคายน า (transpiration pull) ซงเปนแรงทท าใหเกดการล าเลยงน าภายในไซเลมจากรากขนสใบพช

การแลกเปลยนแกสทางโครงสรางอน

นอกจากปากใบแลวพชบางชนดอาจแลกเปลยนแกสหรอคายน าทางชองอากาศ หรอ เลนทเซล (Lenticel: L. lenticella = แวนเลกๆ) ซงเปนรอยแตกเลกๆ ตามเปลอกล าตนของพชทมการเจรญเตบโตทตยภม อาจจะเปนรอยตามขวางหรอตามยาวกไดแลวแตชนดของพช แตการแลกเปลยนแกสตรงรอยแตกนเกดไดนอยกวาทปากใบมาก เพราะเซลลของเลนทเซลเปนคอรกเซลลท าใหแกสและไอน าผานเขาออกไดนอย นอกจากนรากพชกมการหายใจเชนกน โดยมการแลกเปลยนแกสระหวางเซลลของราก โดยเฉพาะอยางยงบรเวณขนราก ซงเปนสวนของเซลลเอพเดอรมสทยนออกมาสมผสกบน าและอากาศภายในดน ดงนน การทดนรวนซย การพรวนดน การใชปยอนทรยชวยท าใหดนรวนซยไมจบกนแนน อากาศจะถายเทไดด ท าใหรากพชหายใจไดดดวย จงท าใหตนพชเจรญเตบโตไดด

12

การคายน าของพช

การคายน า คอ การสญเสยน าของพชในรปของไอน า น าทพชดดขนไปจะใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสงเพยงรอยละ 1-2 เทานน น าสวนทเหลออกรอยละ 98-99 จะสญเสยไปในรปของการคายน าโดยน าเปลยนเปนไอและระเหยออกไป น าสวนใหญจะระเหยออกทางปากใบ(stinata) เรยกวา สโตมาทอลทรานสพเรชน (stomatal transpiration) นอกจากนน าอาจสญเสยทางผวใบและสวนของล าตนออน ๆ เรยกวา ควทควลาร ทรานสพเรชน (cuticular traspiration) ทาง รอยแตกหรอรเลก ๆ ทล าตนหรอเลนทเซล ( lenticel) เรยกวา เลนทควลารทรานสพเรชน (lenticular transpiration) การ คายน าทางผวใบและเลนทเซลถอวานอยมาก เมอเทยบกบการคายน าทางปากใบ แตในสภาพทพชขาดน า ปากใบจะปดดงนนการคายน าทางผวใบ และเลนทเซล จะชวยลดอณหภมใหกบพชไดบางท าใหล าตนพชไมรอนมากจนเกนไป ทผวใบพชมเซลลชนเอพเดอรมส (epidermis layer) เซลลชนนเปนชนทอยนอกสดปกคลมสวนทอยขางในทงทางดานบน คอ เอพเดอรมสดานบน (upper epidermis) และทางดานลาง คอ เอพเดอรมสดานลาง (lower epidermis) เซลล เอพเดอรมสมรปรางเปนสเหลยมผนผาเรยงตวแถวเดยวตลอดทวไป เซลลชนนไมมคลอโรฟลลอยดวย จงท าใหสงเคราะหดวยแสง ไมไดเซลลเอพเดอรมสบางเซลลเปลยนแปลงไปท าหนาทเปน เซลลคม (guard cell) อยดวยกนเปนคผนงดานในของเซลลคมหนากวาผนงเซลลดานนอกระหวางเซลลคมเปนปากใบ (stomata) พบ วาทางดานลางของใบมปากใบอยมากกวาทางดานบนเซลลคมท าหนาทปดและ เปดปากใบ เซลลคมแตกตางจากเซลลเอพเดอรมสอน คอ เซลลคมมคลอโรฟลลอยดวย จงสามารถสงเคาระหดวยแสงไดและการสงเคราะหดวยแสงนเปนกลไกส าคญท ท าใหเกดการเปดปดของปากใบ, การคายน าและการล าเลยงสารของพช ผวของเซลลชนเอพเดอรม

ภาพท 5 : ภาพแสดงเลนตเซล ทมา :https://incessantoptimism.wordpress.

com/2011/06/16/terminology/lanticels-copy-3/ สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557

13

สมสารพวกขผง เรยกวา ควทน (cutin) ฉาบอยชวยปองกนการระเหยของน า ออกจากผวใบปากใบพชจ าแนกตามชนดของพชทเจรญอยในสงแวดลอมตาง ๆ ไดเปน 3 แบบ คอ 1. ปากใบแบบธรรมดา (typical stomata) เปนปากใบของพชทวไปโดยมเซลลคมอยในระดบเดยวกบเซลลเอพเดอรมสพชท ปากใบเปนแบบนเปนพวกเจรญอยในท ๆ มน าอดมสมบรณพอสมควร (mesophyte)

ภาพท 6 : ภาพปากใบแบบธรรมดา ทมา : https://heatherkellyblog.wordpress.com/2015/02/

สบคนเมอวนท : 15 พฤศจกายน 2557 2. ปากใบแบบจม (sunken stomata) เปนปากใบทอยลกเขาไปในเนอใบเซลลคมอยลกกวาหรอต ากวาชนเซลลเอพเดอรมสพบในพชทอยในทแหงแลง (xerophyte) เชน พชทะเลทราย พวกกระบองเพชร พชปาชายเลน (halophyte) เชน โกงกาง แสม ล าพ เปนตน

ภาพท 7 : ภาพปากใบแบบจม

ทมา : http://slideplayer.com/slide/8077344/ สบคนเมอวนท : 15 พฤศจกายน 2557

ปากใบแบบจม (sunken stomata)

ปากใบแบบธรรมดา

14

3. ปากใบแบบยกสง (raised stomata) เปนปากใบทมเซลลคมอยสงกวาระดบเอพเดอรมสทวไป เพอชวยใหน าระเหยออกจากปากใบไดเรวขนพบไดในพชทเจรญอยในน าท ทมน ามากหรอชนแฉะ (hydrophyte)

ภาพท 8: ภาพปากใบแบบยกสง

https://www.wpr.org/antibiotic-resistance-rise-experts-say สบคนเมอวนท : 16 พฤศจกายน 2560

ใบพชใบเลยงเดยวบางชนด เชน หญา ขาวโพด ทชนเอพเดอรมสมเซลลขนาดใหญและผนงเซลลบาง เรยกวา บลลฟอรมเซลล (bulliform cell) ชวยท าใหใบมวนงอไดเมอพชขาดน าชวยลดการคายน าของพชใหนอยลง พชบางชนดอาจมเอพเดอรมสหนามากกวา 1 ชน ซงพบมากทางดานหลงใบมากกวาทางดานทองใบเรยกวา มลตเปล เอพเดอรมส (multiple epidermis) ซงพบในพชทแหงแลงชวยลดการของได เซลลชนนอกสดเรยกวา เอพเดอรมส สวนเซลลแถวทอยถดเขาไปเรยกวา ไฮโพเดอรมส (hypodermis) การคายน าของพชมความสมพนธกบการล าเลยงน าของพชไปตามเซลลทมลกษณะ เปนทอยาว ๆ ถาหากพชคายน าออกไปมากจะมกระบวนการล าเลยงน ามากดวย ในขณะทสงแวดลอมไมเหมาะสมกบการคายน าทางปากใบ เชน เมออากาศมความชนมาก พชบางชนดจะก าจดน าออกมาในรปของหยดน า ทางรเปดเลกๆ ตามปลายของเสนใบ รเหลานเรยกวา ไฮดาโทด (hydathod) กระบวนการคายน าของพชในรปของหยดน าเชนนเรยกวา กตเตชน (guttation) เนองจากพชมการดดน าอยตลอดเวลา น าจะเขาไปอยในรากเปนจ านวนมากขนทกท ท าใหเกดแรงดนของเหลวใหไหลขนไปตามทอไซเลมในล าดบและใบ และไหลออกมาทางรเปดของ ทอเลกๆ ทอยปลายของเสน มองเหนเปนหยดน าเลกๆ เกาะอยตามขอบใบเราจะพบปรากฏการณนในธรรมชาตไดอยางชดเจนในตอนเชาท อากาศมความชนมากๆ ซงมกไมเกดบอยนก

15

การคายน าของพชม 2 แบบ คอ 1. การคายน าในรปแบบของไอน า (Transpiration) 2. การคายน าในรปแบบของหยดน า (Guttation) การคายน าทง 2 แบบ มสวนชวยในการล าเลยงน า โดยท าใหเกดแรงดงน า จากสวนลางขนมาสสวนบน เปนสายน า เลกๆ นอกจากน การคายน ายงชวยท าให ใบของพช มความ ชมชน และชวยลดอณหภม ภายในล าตน และทใบดวย

ภาพท 9 : ภาพการเกดกตเตชน ทมา : http://pangpong-pangpong.blogspot.com/2010_04_01_archive.html

สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557

ในบางครงทอากาศมความชนสมพนธสง น าจะระเหยเปนไอสบรรยากาศไดนอยลง ท าใหการคายน าลดลง แตแรงดนน าในตนพชยงสงอย จงสามารถพบหยดน าทบรเวณกลมรเปดทผวใบซงเรยกวา ไฮดาโทด (hydathode) มกพบอยใกลปลายใบหรอขอบใบตรงต าแหนงของปลายทอล าเลยง การคายน าในลกษณะนเรยกวา กตเตชน (guttation) ท าใหพชสามารถดดน าทางรากเขาไปใชได พบทงในพชใบเลยงเดยวและใบเลยงค พชนอกจากจะสญเสยน าโดยการระเหยเปนไอออกมาทางปากใบแลวพชยงสามารถสญเสยน าเปนไอน าออกมาทางเลนทเซล (lenticle) ซงเปนรอยแตกทผวของล าตนไดอกดวย

16

“ปจจยทมผลตอการปดเปดของปากใบ และการคายน าของพช”

อณหภม ขณะทรปากใบเปด ถาอณหภมของอากาศสงขน ความชนสมพทธในอากาศลดลง น าจะระเหยออกจากปากใบมากขน ถาอณหภมสงมากเกนไปรปากใบจะเปด เพราะพชตองปองกนการสญเสยน า

ความเขมของแสง ขณะทพชไดรบน าอยางเพยงพอ และเมอความเขมของแสงสงขน รปากใบจะเปดมากขน และเมอความเขมของแสงลดลง รปากใบจะเปดนอยลง ดงนนเมอความเขมของแสงมากขนจะเปนผลใหเกดการคายน าในใบไดมากขน แตในบางกรณถงแมความเขมของแสงมาก แตมน าในดนนอย พชเรมขาดแคลนน า รปากใบจะปด

แกสคารบอนไดออกไซดโดยทวไปเมอพชอยในททมแกสคารบอนไดออกไซดสงมากกวาปกต จะท าใหรปากใบเปดไดแคบลง

กะแสลม

ลมทพดผานใบไมจะท าใหความกดอากาศทบรเวณผวใบลดลง ไอน าบร เวณปากใบจะแพรออกสอากาศไดมากขน และขณะทลมเคลอนผานผวใบจะน าความชนไปกบอากาศดวย ไอน าจากปากใบกจ ะ แ พ ร ไ ด ม า ก ข นเชนกน แตถาลมพดแรงเกนไปปากใบกจะปด

สภาพน าในดน

การปดเปดของรปากใบมความสมพนธกบสภาพของน าในดนมากกวาสภาพของน าในใบพช เมอดนมน านอยลงและพชเรมขาดแคลนน า พชจะสงเคราะห กรดแอบไซซก มผลท าใหรปากใบปด การคายน าจงลดลง

ความช น ถาความชนในอากาศลดลง

ปรมาณของน าในใบและใน

อากาศแตกตางกนมากขนจง

ท าใหน าระเหยออกทางรปาก

ใบมากขนเกดการคายน าเพม

มากขน

17

ค ำสง ใหนกเรยนเขยนอธบำยกลไกกำรคำยน ำของพช

ชอ ..................................................... ..... เลขท ............. ชน ................

ค าสง ใหนกเรยนเขยนอธบายกลไกการคายน าของพช ............................................................................................................................. ............................... ................................................................................................... ......................................................... ............................................................................................................................. ............................... ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ............................... ............................................................................................................................. ............................... .................................................................................. .......................................................................... ............................................................................................................................. ............................... ..................................................................................................................................................... ....... ............................................................................................................................. ............................... ................................................................................................... ......................................................... ............................................................................................................................. ............................... ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ............................... ................................................................................................... ......................................................... ............................................................................................................................. ............................... ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ...............................

กจกรรมท 4 อธบาย

คะแนน ...........

18

ชอ ..................................................... ..... เลขท ............. ชน ................

ข นท 5 ข นขยายความร

ค าสง : ใหนกเรยนแตละคนคนควาเพมเตมจากบตรเนอหาแลวสรปองคความรเรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช เปนแผนผงความคด (Mind Map)

ตงใจท านะครบ ศกษาบตรเนอหาเพมเตมไดครบ

คะแนน ............

..

กจกรรมท 5 ขยายความร

19

ชอ ..................................................... ..... เลขท ............. ชน ................

ข นท 6 ข นประเมนผล

1. จงเตมค าตอบตามหมายเลขใหถกตอง (5 คะแนน)

2. ปจจยทมผลตอการเปดปดของปากใบมอะไรบาง (2 คะแนน) …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………...............

3. การแลกเปลยนแกสเกดขนทบรเวณใดบางและมกลไกในการแลกเปลยนแกสอยางไร จงอธบาย (3 คะแนน) …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………...............

1. 2.

3.

4.

5.

ตงใจท านะครบ เพอน ๆ

กจกรรมท 6 ประเมนผล

คะแนน ............

..

20

ชอ ..................................................... ..... เลขท ............. ชน ................

คข นท 7 ข นน าความรไปใช

ค าสง : ใหนกเรยนศกษาสถานการณทก าหนดใหตอไปน แลวตอบค าถามใหถกตอง “การทดลองใชพชชนดเดยวกน 2 ตน ขนาดและอายเทาๆกน วางไวใกลๆ กน ทดลองใหน าตนหนงอยางเพยงพอ แตอกตนหนงไมรดน าเปนเวลานาน หลงจากนนระยะหนงน าใบไปตรวจรปรางปากใบดวยกลองจลทรรศน พบวารปรางปากใบแตกตางกนดงรป”

- รปปากใบของพชทงสองตนแตกตางกนอยางไร ............................................................................................................................. ............................. .......................................................................................................................................................... - ความแตกตางทปรากฏนเนองมาจากอะไร ............................................................................................................ .............................................. ............................................................................................................................. ............................. - การเปลยนแปลงของรปากใบจากภาพ ก และ ข เกยวของกบการควบคมระดบน าภายในตนพช อยางไร ............................................................................................................................. ............................. .......................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. .............................

กจกรรมท 7 น าความรไปใช

ปากใบของตนพชทไดรบน าอยางพอเพยง ปากใบของตนพชทขาดน า ภาพท 7 : ภาพแสดงปากใบเปดและปดขยายดวยกลองจลทรรศน

ทมา : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2548, หนา 33 สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557

คะแนน ............

..

21

กจกรรมสนกไหมครบ ตอไปใหเพอนๆ

ต งใจท าแบบทดสอบหลงเรยนนะครบ

22

แบบทดสอบหลงเรยน

ชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร (7E) ชดท 5 เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช

ค าช แจง 1. แบบทดสอบหลงเรยน ชดท 5 เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช ใชทดสอบนกเรยนหลงเรยน จ านวน 10 ขอ 10 คะแนน 2. การตอบแบบทดสอบใหนกเรยนท าเครองหมาย X ลงในชองวาง ใตตวอกษร ก ข ค หรอ ง ทเปนค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยวบนกระดาษค าตอบ ใชเวลา 10 นาท 1. การทปากใบเกดกวางในเวลากลางวน เพราะเหตใด ก. น าระเหยออกมาก ข. เกด Osmotic Pressure มากใน Guard cells ค. Co2 ผานเขาสเซลลมาก ง. O2 ผานออกมากเซลลมาก 2. เมอซอสมหรอเงาะมารบประทานแลว เหลอผลสมผลเงาะอยทงไวหลายวน ตอมาพบวา สมและเงาะ เหลานนเหยวและน าหนกนอยกวาปกต ทงน เพราะเหตใด ก. มการระเหยของน าทสะสมอยในผลไมเหลานนออกมาตลอดเวลา ข. ผลไมเดดอกจากตน เซลลยงไมตายมการหายใจอยตลอดเวลา ค. ผลไมทเดกออกจากตน เซลลตายหมดแลว ทงไวจงเหยว ง. ถกทง ก และ ค 3. ขอใดถกตอง ก. ตวอยางพชทมอายหลงเกบเกยวนาน คอ ขนน ข. ตวอยางพชทมอายหลงเกบเกยวสน คอ มนฝรง ค. ตวอยางพชทมอายหลงเกบเกยวสน คอ ผกกาดหอม ง. ตวอยางพชทมอายหลงเกบเกยวนาน คอ มะละกอ 4. การสญเสยน าในรปของหยดน าทางใบ เกดไดในสภาวะใด ก. เฉพาะพชใบเลยงค ข. ไดกบพชทกชนด ค. เมอสภาวะแวดลอมเอออ านวยใหเกดการคายน าไดด ง. เมอสภาวะแวดลอมไมเอออ านวยใหเกดการคายน าไดด

23

5. ถาทานปกดอกไมชอหนงซงมใบตดอยดวยไวในแจกนทมน าตงไวในทๆมแดดร าไร วนรงขน ชอดอกไมนนเหยว อาการเหยวของดอกไมนนมาจากขอใดมากทสด ก. มการคายน ามากกวาดดน า ข. มการใชน าในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง ค. มการใชน าในกสงเคราะหเคม ง. มการใชน าในการสลายสารอณใหญ 6. ในคนมปอด ในปมเหงอก (นมป) ในปลามเหงอกส าหรบแลกเปลยนแกส ในพชใชอวยวะสวนใด หรอเซลลใดในการแลกเปลยนแกส ก. สปนจเซลล ข. แพลเซดเซลล ค. เอพเดอรมส ง. เซลลคม 7. ขอใดตอไปนเกยวของนอยทสดกบการปรบตวเพอลดการคายน าของพช ก. การมเปลอกแขงหมล าตว ข. การมใบเขมของตนกระบองเพชร ค. การสงเคราะหดวยแสงในเวลากลางคน ง. การมปากใบดานลาง (ventral) 8. การคายน ามสถานะเปนไอน า จะคายออกมาทางใด ก. ไฮดาโทด ปากใบ ข. เลนตเซล เซลลคม ค. ปากใบ เลนตเซล ง. ไฮดาโทด เซลลคม 9. โครงสรางของพชทไมเกยวของกบการปรบตวตอสภาพแวดลอมทแหงแลงแบบทะเลทรายคอขอใด ก. ล าตนอวบน า ข. มชน Cork เกดขน ค. มใบลดรปเปนหนาม ง. มปากใบจมลก 10. กระบวนการเกด กตเตชน เกดขนไดอยางไร ก. มการล าเลยงน าไปตามไซเลม อยางรวดเรว ข. พชจะสญเสยน าไปมากกวาวธอน ค. มการสญเสยเกลอแรตางๆ ง. รากมการดดน ามากเกนไป

ตงใจท านะเพอน ๆ

24

กระดาษค าตอบชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร(7E) ชดท 5 เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช

ชอ ........................................................ ...................... เลขท .................... หอง ..................

ขอ ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

สรปคะแนน

คะแนนเตม คะแนนทได

ผานเกณฑ ไมผานเกณฑ

25

ตารางบนทกผลคะแนน ชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร(7E) เรอง โครงสรางและหนาทของพชดอก

รายวชาชววทยา(เพมเตม) ว30243 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ชดท 5 เรอง การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช

ชอ-สกล ..................................................................................... ชน .............. เลขท ....... .....

กจกรรม คะแนนเตม เกณฑผาน รอยละ 80

คะแนนทได สรปผล

ผาน ไมผาน กจกรรมท 1 5 4 กจกรรมท 2 5 4 กจกรรมท 3 10 8 กจกรรมท 4 10 8 กจกรรมท 5 10 8 กจกรรมท 6 10 8 กจกรรมท 7 10 8

รวม 60 48

แบบทดสอบ คะแนนเตม เกณฑผาน รอยละ 80

คะแนนทได สรปผล

ผาน ไมผาน แบบทดสอบกอนเรยน 10 8 แบบทดสอบหลงเรยน 10 8

เพอนๆ อยาลมบนทกคะแนนนะครบ

26

บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ, ตวช วดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551. เกษม ศรพงษ และกตตศกด ศรพงษ. หนงสอคมอเตรยมสอบชววทยาเพมเตม เลม 3. กรงเทพฯ: ส านกพมพภมบณฑต, 2557. เขมณฏฐ มงศรธรรม.การออกแบบสอการศกษาสรางสรรค. กรงเทพฯ: โรงพมพแหง จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2559. ประดษฐ เหลาเนตร และณฐภสสร เหลาเนตร.หนงสอเรยนรายวชาเพมเตม ชววทยาเลม 3 ช นมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ: ส านกพมพแมค จ ากด, 2554. ปรชา สวรรณพนจ และนงลกษณ สวรรณพนจ. หนงสอ High School Biology ม.4-6 เลม 3 (รายวชาเพมเตม). กรงเทพฯ: ไฮเอดพบลชชง จ ากด. 2556. วณา ประชากล และ ประสาท เนองเฉลม.รปแบบการเรยนการสอน. มหาสารคาม:

ส านกพมพมหาวทยาลยมหาสารคาม, 2554. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน. กระทรวงศกษาธการ. การเรยน การสอนทเนนนกเรยนเปนศนยกลาง. เอกสารอดส าเนาประกอบการอบรมเพมพน ประสทธภาพวทยากรแกนน า, 2540. . คมอครรายวชาเพมเตม ชววทยา เลม 3. กรงเทพ ฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว 2554. . คมอวดผลประเมนผล วทยาศาสตร. กรงเทพ ฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว, 2546. . หนงสอเรยนรายวชาเพมเตม ชววทยา เลม 3 ช นมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ: สกสค. ลาดพราว, 2553.

แหลงอางองออนไลน ภาพทดลองการคายน าของพช [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://www.youtupe.com/watch?v =ojiKEqB7HkQ. (สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557). ภาพการเกดกตเตชน [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://pangpong-pangpong.blogspot.com/ 2010_04_01_archive.html (สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557). ภาพปากใบ [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : Raven, Peter H., et.al., 2008, Biology 9th.ed. The McGraw-Hill Companies, Inc., New York, p. 749. (สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557).

27

บรรณานกรม (ตอ)

ภาพปากใบแบบจม [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://slideplayer.com/slide/8077344/ (สบคนเมอวนท : 15 พฤศจกายน 2557). ภาพปากใบแบบธรรมดา [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://heatherkellyblog.wordpress.com/ 2015/02/ (สบคนเมอวนท : 15 พฤศจกายน 2557). ภาพปากใบแบบยกสง [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://www.wpr.org/antibiotic-resistance- rise-experts-say (สบคนเมอวนท : 16 พฤศจกายน 2560). ภาพแสดงการเปดของปากใบ [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://Raven, Peter H., et.al. 2008, Biology The McGraw-Hill Companies, Inc., New York, p. 779.9th.ed. (สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557). ภาพแสดงโครงสรางภายในของใบ [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : Raven, Peter H., et.al. 2008, Biology 9th.ed. The McGraw-Hill Companies, Inc., New York, p. 749. (สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557). ภาพแสดงเลนตเซล [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : Raven, Peter H., et.al., 2008, Biology 9th.ed. The McGraw-Hill Companies, Inc., New York, p. 746. (สบคนเมอวนท : 14 พฤศจกายน 2557).

28

ภาคผนวก

29

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน - แบบทดสอบหลงเรยน

แบบทดสอบกอนเรยน 1. ก 2. ค 3. ก

4. ข 5. ง 6. ข 7. ข 8. ค 9. ง 10. ก

แบบทดสอบหลงเรยน 1. ข 2. ข 3. ค 4. ง 5. ก 6. ก 7. ค 8. ก 9. ข 10. ง

30

แนวค าตอบกจกรรมท 1 ตรวจสอบความรเดม

ค าสง : นกเรยนแตละกลมรวมกนอภปราย เพอตอบค าถามทวา “ปากใบมลกษณะอยางไร มความส าคญและท าหนาทอะไร”

ขอสรปการอภปราย ………………………………………………………………………………………………………………………...........

………………………………………………………………………………………………………………………...........

………………………………………………………………………………………………………………………...........

………………………………………………………………………………………………………………………...........

………………………………………………………………………………………………………………………...........

เกณฑการประเมนการอภปราย : เฉลยคะแนนเตม 5 คะแนน

ท

ชอ-สกล

รายการประเมน

คะแน

น(เฉ

ลย 5

คะแ

นน)

5 เก

ณฑก

ารปร

ะเมน

ผลกา

รประ

เมน

การแ

สดงค

วาม

คดเห

น ยอ

มรบฟ

งควา

มคด

เหนข

องผอ

น

ตรงป

ระเด

น

สมเห

ตสมผ

ล

มควา

มเชอ

มนใน

การ

แสดง

ออก

5 5 5 5 5 1 2 3 4 5

1. เกณฑการประเมนสรปผลการประเมน 5 หมายถง ดมาก 4 หมายถง ด 3 หมายถง พอใช 0 – 2 หมายถง ปรบปรง

2. เกณฑการประเมนการท ากจกรรมท 1-7 ตองไดคะแนนรอยละ 80 ขนไป ( 4 คะแนน )

ปากใบเกดจากเซลลคมลกษณะเหมอนเมลดถว 2 เมลด ทหนดานเวาเขา

หากนแลวมรตรงกลางเรยก ปากใบ มหนาทในการเปนทางผานเขาออกของกาซ

คารบอนไดออกไซดกบกาซออกซเจน และท าหนาทคายน าของใบพช

31

แนวค าตอบกจกรรมท 2 เราความสนใจ

ค าสง : ใหนกเรยนท ากจกรรมดงภาพ แลวสงเกตผลการเปลยนแปลงและตอบค าถามตอไปน (นกเรยนน าถงพลาสตกมาสวมทยอดไมแลวใชเชอกมดไว ดงภาพ )

- จากกจกรรมทนกเรยนไดสงเกต นกเรยนสงเกตเหนการเปลยนแปลงใดเกดขนบาง ปรากฏการณทเกดขนนเรยกวาอะไร

.......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... .................... ................................................................................................................................................... ....... .......................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ....... .......................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................

กจกรรมทนกเรยนสงเกต จากทครน ามาใหนกเรยนศกษาเปนการน าถงพลาสตกมาคลมกงไมทมใบ เมอเวลาผานไปสงเกตเหนละอองน าเลกๆ เกาะทถง ปรากฏการณนเรยกวา การคายน า

32

แนวค าตอบกจกรรมท 3 ส ารวจคนหา

ผลการทดลอง ผวดานลาง ผวดานบน

33

ค าถามน าไปสการสรปผลการทดลอง

1. ลกษณะของเซลลคมทสองภายใตกลองจลทรรศนมลกษณะอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………...............

2. ความหนาแนนของปากใบทเอพเดอรมสดานบน และเอพเดอรมสดานลางของพชทศกษา แตกตางกนหรอไม …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... 3. นกเรยนคดวาความหนาแนนของปากใบพชแตละกลมบอกอะไรแกนกเรยนไดบาง …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………...............

สรปผลการทดลอง

…………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………...............

เซลลคมแตกตางเซลลอนๆ มรปรางคลายเมลดถว 2 เมลด หนดานเวาเขาหากน ท าใหเกดชองวางตรงกลางเรยกวา ปากใบ ภายในเซลลคมมคลอโรพลาสต แตเซลลเอพเดอรมสทวๆ ไปไมมคลอโรพลาสตและลกษณะเซลลคอนขางเหลยม หรอคอนขางกลม

พชโดยทวไปจะมปากใบดานลางผวใบมากกวาดานบนผวใบ แตจะมพชน าบางพวกคอ บว แพงพวยน า จะมปากใบดานบนผวใบมากกวาดานลาง

ปากใบบอกวาพชด ารงชวตอยในสภาพอยางไร มน ามากนอยอยางไรและมอตราการคายน าและแลกเปลยนแกสมากนอยเพยงใด พชบกจะมปากใบหนาแนนกวาพชน าและพชทนแลง เพราะพชบกอยในสงแวดลอมทมแกสและความชนนอยกวา

เซลลคมของพช จะมลกษณะคลายเมลดถว 2 เมลดหนดานเวาเขาหากนท าใหเกดชองวางตรงกลาง พชโดยทวไปจะมปากใบบรเวณใตใบมากกวาผวดานบนของใบ

34

การใหคะแนนและการแปลผลคะแนนการท ากจกรรมการทดลอง เฉลยคะแนนเตม 10 คะแนน

ตวบงชทกษะการทดลอง

เกณฑการใหคะแนน

4 3 2 1

1. วธการวางแผนวธการด าเนนการทดลอง

-วางแผนการทดลองและออกแบบการทดลองไดถกตอง เหมาะสมกบเวลาสามารถเลอกใชเครองมอและวสดอปกรณในการทดลองไดถกตอง เหมาะสมครบถวน

-วางแผนการทดลองและออกแบบการทดลองไดถกตองและเหมาะสมกบเวลา แตการเลอกใชเครองมอและวสดอปกรณยงไมเหมาะสมหรอไมครบถวน

-วางแผนการทดลองและออกแบบการทดลองไดไมถกตองและไมเหมาะสมกบเวลา ตองใหความชวยเหลอในการเลอกใชเครองมอและวสดอปกรณ

-ไมสามารถวางแผนและออกแบบการทดลองไดเอง ตองใหความชวยเหลออยางมากในการวางแผนการทดลอง การออกแบบการทดลอง การเลอกใชเครองมอและวสดอปกรณ

2. การปฏบตการทดลอง

-ด าเนนการทดลองเปนขนตอน และใชอปกรณตาง ๆ ไดเองอยางถกตอง

-ด าเนนการทดลองไดเอง แตตองการค าแนะน าการใชอปกรณบางครง

-ตองใหความชวยเหลอเปนบางครงในการด าเนนการทดลองและการใชอปกรณ

-ตองใหความชวยเหลอตามเวลาในการด าเนนการทดลองและการใชอปกรณ

3. การใชอปกรณและ/หรอเครองมอ

-ใชอปกรณและ/หรอเครองมอในการทดลอง/ท ากจกรรมไดอยางถกตองตามหลกการปฏบตและคลองแคลว

-ใชอปกรณและ/หรอเครองมอในการทดลอง/ท ากจกรรมไดอยางถกตองตามหลกการปฏบตแตไมคลองแคลว

ใชอปกรณและ/หรอเครองมอในการทดลอง/ท ากจกรรมไดอยางถกตองโดยมคร หรอผอนเปนผแนะน า

-ใชอปกรณและ/หรอเครองมอในการทดลอง/ท ากจกรรมไมถกตองและไมมความคลองแคลวในการใช

แบบประเมนการทดลอง

35

ตวบงชทกษะการทดลอง

เกณฑการใหคะแนน

4 3 2 1

4. การน าเสนอ (บนทกผลการทดลอง และการเขยนรายงานการทดลอง)

-บนทกผลการทดลองและสรปผลการทดลองถกตอง รดกม เขยนรายงานการทดลองไดอยางสมบรณเปนขนตอนทชดเจน

-บนทกผลการทดลองและสรปผลการทดลองไดเอง เขยนรายงานการทดลองยงไมเปนขนตอนทสมบรณ

-ตองใหค าแนะน าเปนบางครงในการบนทกผลการทดลอง การสรปผลการทดลอง รวมทงการเขยนรายงานการทดลอง

-ตองใหความชวยเหลออยางมกในการบนทกผลการทดลอง การสรปผลการทดลอง รวมทงเขยนรายงานผลการทดลอง

5. การดแลและการเกบอปกรณและ/ หรอเครองมอ

ดแลอปกรณและ/หรอเครองมอในการทดลอง/ ท ากจกรรมและมการท าความสะอาดและเกบอยางถกตองตามหลกการและแนะน าใหผอนดแลและเกบรกษาไดถกตอง

ดแลอปกรณและ/หรอเครองมอในการทดลอง/ ท ากจกรรมและมการท าความสะอาดแตเกบไมถกตอง

ดแลอปกรณและ/หรอเครองมอในการทดลอง/ ท ากจกรรมและมการท าความสะอาดแตเกบไมถกตองตามตองใหครและผอนแนะน า

ไมดแลอปกรณและ/หรอเครองมอในการทดลอง/ ท ากจกรรมและไมสนใจท าความสะอาดรวมทงเกบไมถกตอง

เกณฑการประเมน คะแนน 0 – 4 หมายถง ปรบปรง คะแนน 5 – 6 หมายถง พอใช คะแนน 7 – 8 หมายถง ด คะแนน 9 – 10 หมายถง ดมาก

36

เกณฑการประเมนกจกรรมท 4 อธบาย

การใหคะแนนและการแปลผลคะแนนทได

คะแนน ผลการตอบ การแปลผล

10 อธบายกลไกการคายน าของพชถกตอง ครบถวน ชดเจนสมบรณ และระบต าแหนงทพบได

ดมาก

9 อธบายกลไกการคายน าของพชถกตอง ครบถวน ชดเจนและสมบรณ

8 อธบายกลไกการคายน าของพชถกตอง ครบถวน ชดเจน ด

7 อธบายกลไกการคายน าของพชถกตอง ครบถวน 6 อธบายกลไกการคายน าของพชถกตอง

พอใช 5 อธบายกลไกการคายน าของพชถกตอง ครบถวน ชดเจนสมบรณ แตระบต าแหนงทพบไมถกตอง

4 อธบายกลไกการคายน าของพชถกตอง ครบถวน ชดเจน ไมสมบรณ

ปรบปรง 3 อธบายกลไกการคายน าของพชถกตอง ครบถวน ไมชดเจน 2 อธบายกลไกการคายน าของพชถกตอง ไมครบถวน 1 อธบายกลไกการคายน าของพชไมถกตอง 0 ไมตอบขอมลใด

1. เกณฑการประเมน สรปผลการประเมน คะแนน 0 – 4 หมายถง ปรบปรง คะแนน 5 – 6 หมายถง พอใช คะแนน 7 – 8 หมายถง ด คะแนน 9 – 10 หมายถง ดมาก 2. เกณฑการประเมนกจกรรมท 1 – 7 ตองไดคะแนนรอยละ 80 ขนไป ( 8 คะแนน )

37

เกณฑการประเมนกจกรรมท 5 ขยายความร

การใหคะแนนและการแปลผลคะแนนแผนทความคด (Mind Mapping) เฉลยคะแนนเตม 10 คะแนน

ขอ รายการปฏบต ระดบการปฏบต

1 2 3

1 เรมดวยภาพสตรงกงกลางหนากระดาษ

2 เนนใชภาพในแผนทความคด

3 เขยนค าตวใหญ สะดดตา อานงาย

4 เขยนค าเหนอเสนใตแตละเสนและเชอมตอกบเสนอนๆ

5 ใชสชวยแยกประเภทในแผนทความคด

6 ค าแตละค า มลกษณะเปน "หนวย" โดยแตละค าเชอมโยงกบค าอนๆไดอยางอสระ

7 มความคดอสระ

8 เขยนเนอหาสาระ ไดครบถวนครอบคลมตามทก าหนด

9 สสนสวยงาม นามอง

10 ความสะอาดในแผนทความคด

รวม

เกณฑการประเมน คะแนน 0 – 4 หมายถง ปรบปรง คะแนน 5 – 6 หมายถง พอใช คะแนน 7 – 8 หมายถง ด คะแนน 9 – 10 หมายถง ดมาก

38

ชอ ..................................................... ..... เลขท ............. ชน ................

แนวค าตอบกจกรรมท 6 ประเมนผล

1. จงเตมค าตอบตามหมายเลขใหถกตอง (5 คะแนน)

2. ปจจยทมผลตอการเปดปดของปากใบมอะไรบาง (2 คะแนน) …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………...............

3. การแลกเปลยนแกสเกดขนทบรเวณใดบางและมกลไกในการแลกเปลยนแกสอยางไร จงอธบาย (3 คะแนน) …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………...............

1. 2.

3.

4.

5.

เซลลคม (Gard cell)

เอพเดอรมส (Epidermis)

ปากใบ (Stoma)

นวเคลยส (Nucleus)

คลอโรพลาสต (Chloroplas)

แสงสวาง, ปรมาณคารบอนไดออกไซด, อณหภมทเหมาะสม, ความชน, กระแสลม

เกดบรเวณปากใบและเลนทเซล กลไกการแลกเปลยนแกสคอ เมอพชสลายสารอาหารไดพลงงานแลวจะปลอยแกสคารบอนไดออกไซคออกมาทางปากใบและเลนทเซล แกสออกซเจนและแกสคารบอนไดออกไซคจะปะปนกนบาง ถาใบพชมความหนาแนนของแกสคารบอนไดออกไซคสงกวา แกสออกซเจน แกสคารบอนไดออกไซคจงแพรจากใบสบรรยากาศ ในขณะนนแกสออกซเจนทมความหนาแนนมากในบรรยากาศจะแพรเขาสใบ

เมอตรวจเรยบรอยแลวสงใหคณครตรวจความถกตองอกครงนะครบ

39

แนวค าตอบกจกรรมท 7 น าความรไปใช

ค าสง : ใหนกเรยนศกษาสถานการณทก าหนดใหตอไปน แลวตอบค าถามใหถกตอง (คะแนนเตม 10 คะแนน) การทดลองใชพชชนดเดยวกน 2 ตน ขนาดและอายเทาๆกน วางไวใกล ๆ กน ทดลองใหน าตนหนงอยางเพยงพอ แตอกตนหนงไมรดน าเปนเวลานาน หลงจากนนระยะหนงน าใบไปตรวจรปรางปากใบดวยกลองจลทรรศน พบวารปรางปากใบแตกตางกนดงรป

- รปปากใบของพชทงสองตนแตกตางกนอยางไร .......................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... .......

- ความแตกตางทปรากฏนเนองมาจากอะไร .......................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ....... ..........................................................................................................................................................

- การเปลยนแปลงของรปากใบจากภาพ ก และ ข เกยวของกบการควบคมระดบน าภายในตนพช อยางไร ............................................................................................................................................. ............. .......................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................

พบวาปากใบของพชตนแรกเปดกวางเพราะไดรบน าเพยงพอ แตปากใบของพชตนทสองปดเนองจากขาดแคลนน า

ความแตกตางเนองมาจากพชไดรบน าเพยงพอ เซลลคมจะเตง ผนงเซลลดานในทบางกวาโปงออก ท าใหชองวางของปากใบเปด สวนพชทขาดน า แรงดนเตงลดลง ท าใหผนงดานในของเซลลคมไมโปงออกจากกน

คอ ถาพชไดรบน าเพยงพอ พชสามารถคายน าออกทางปากใบทเปดกวางไดตลอดเวลา ปากใบจงเปนตวควบคมระดบน าภายในตน แตถาพชขาดน า พชตองสงวนน าหรอท าใหสญเสยน านอยทสด เพอรกษาระดบน าภายในตนไวใหเหมาะสม

40

ประวตยอผจดท า

ชอ – สกล นางจรรยา ตองสพรรณ วน เดอน ป เกด 7 มกราคม 2523 สถานทเกด 6 หมท 4 ต าบลศรสขส าราญ อ าเภออบลรตน

จงหวดขอนแกน รหสไปรษณย 40250 สถานทอยปจจบน 91 หมท 3 ต าบลหนองแก อ าเภอศรบญเรอง

จงหวดหนองบวล าภ รหสไปรษณย 39180 หมายเลขโทรศพท 091-861-8754

2 กมภาพนธ 2552 ครผชวย โรงเรยนกดสะเทยนวทยาคาร อ าเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวล าภ

3 กมภาพนธ 2554 คร คศ.1 โรงเรยนกดสะเทยนวทยาคาร อ าเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวล าภ

22 มนาคม 2558 คร คศ.2 โรงเรยนกดสะเทยนวทยาคาร อ าเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวล าภ

พ.ศ. 2538 ป. 6 จากโรงเรยนบานศรสขส าราญ ต าบลศรสขส าราญ อ าเภออบลรตน จงหวดขอนแกน

พ.ศ. 2541 ม. 3 จากโรงเรยนหนองหนวทยาคม ต าบลหนองหน อ าเภอหนองหน จงหวดเลย

พ.ศ. 2543 ม. 6 จากโรงเรยนเขาสวนกวางวทยานกล ต าบลเขาสวนกวาง อ าเภอเขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน

พ.ศ. 2546 ปรญญาตร ครศาสตรบณฑต วชาเอกชววทยา จากมหาวทยาลยราชภฏเลย อ าเภอเมอง จงหวดเลย

พ.ศ. 2557 ปรญญาโท ศกษาศาสตรมหาบณฑต วชาเอก การบรหารการศกษา จากมหาวทยาลยกรงเพทธนบร เขตทววฒนา กรงเทพมหานคร

ขอมลสวนตว

ประวตการรบราชการ

ประวตการศกษา