92

apréak 225: Fi

FLEta «= = e | cz

aà 7 te

TACA TAXI EXIT TA

PaprÜens vit Mongare - Fil| FAAAAA IO XT

Paprikachips, paprika in de sla, paprikasoep,.... er zijn allerlei gerechten te

maken met paprika's. ‘Paprika’s worden in Nederland in de kas gekweekt.

Maarin andere landen groeien ze buiten, zoals in Hongarije.

Hongarije is lid van de Europese Unie.

In de film was Hongarije nog nietlid.

Hetland ligt mooi centraal in Europa. Opdrachten - Film

Film 5ABC

Wat is de hoofdstad van Hongarije?

Hoe groeien paprika's?Waar kwam de eerste peper vandaan?

Waar kwamen de Hongarenoorspronkelijk vandaan?

Watzit er in goulash?

Noem minstens twee/drie soorten paprika's.

De communisten waren de baasin Hongarije.

Noem nog twee landen waar de communisten de baas waren.

NOaRWN>

©

el computeropdrachten!

Waarom kwamen de Hongaren in opstand tegen het communisme?

Europa

ABCWeekwoorden 5A LLI. Lees de 12 weekwoorden goed!

de sla de vriendin het plantje

de worst de schutter de hekkende taart de appel destalde hoed gauw kouder

Il

tl.

Zoek het goede weekwoord bij het woord.Doehet zo: het worstje - de worst

het vriendinnetje - het stalletje -het taartje - het hekje-

het appeltje - het hoedje -

het slaatje - de plant -

Schrijf de weekwoorden op die ook in het meervoud kunnen.

één meer

worst worsten

Oefen 10 minuten met de weekwoorden op de computer.

Weekwoorden 5B

I.

Lees de 15 weekwoorden goed!hetlid eergisteren het snauwen

de peper het juichen de echo

de menigte nergens de vlindersgelijk de omgeving de roofvogelsde gevangenis goedkoop de gemzen

a. Schrijf de twee weekwoorden met ch op.b. Zoek het goede weekwoord bij het woord.

Doehet zo: de roofvogeltjes - de roofvogelsde gemsjes- het pepertje -het gevangenisje - de vlinderijes -

c. Schrijf het goede weekwoord achter de betekenis.twee dagen geleden- weerkaatsing van geluid -

in geen enkele plaats - de buurt -hetzelfde- niet duur-massa mensen- dolblij roepen -

93

lil. Schrijf het weekwoord in het meervoud.

Doe het zo: hetlid - de ledende gems- de roofvogel -

de gevangenis - de peper-

de echo- de vlinder-

IV. Oefen 10 minuten met de weekwoorden op de computer.

Ceteow

Ada tu

steenbok alpenmarmot

Weekwoorden 5CLees de 18 weekwoorden goed!

de sleeén de stuwdammen de opstandde christen langgerekte grondigeeuwenlang de paprikachips precies

ongehoorzaam de gerechten de automerken

massaal centraal gastvrij

teleurstellen het vakantiedagboek vreselijk

ll a. Schrijf de drie weekwoorden met ch op. Ze klinken alle drie anders.Kleur de ch die klinkt als |sj!.

b. Sleeén schrijf je met een trema. Zet het trema goedin:ruine - reeen - melodieen - fantasieen

C. Schrijf de weekwoorden in het enkelvoud en het meervoud,als dat kan.Doe het zo: de slee - de sleeén; de christen - de ...

LA Maak de volgende oefening.Doe het zo: De oorfog duurde eeuwenlang - schrijf op: de eeuwenlange oorlogDe stuwdamis langgerekt- de ... stuwdamDe regering is centraal in het land - de ... regeringHet volk is gastvrij - het ... volkDe kleuren zijn vreselijk - de ... kleurenDe Duitsers werken grondig en precies- de ... en ... Duitsers

IV. Oefen 10 minuten met de weekwoorden op de computer.

Europa“SABC

Vakantiedagboek vanJerzy - tufo os

Jerzy reist met zijn ouders door Centraal-Europa.Af en toe schrijft hij op wat ze beleven.

Vrijdag 15 juli: DuitslandVandaagzijn we eindelijk vertrokken!

We gaan naarPolen.

Mijn moeder komt daarvandaan.

Daarom heb ik ook een Poolse naam gekregen. a nhWe gaangelijk ook andere landenin de buurt bekijken. &(y a $Opdit momentrijden we door Duitsland. NE 1Mijn vaderwil graag worst eten. Metbier.Mamaenik kiezen taart met kersen uit het Zwarte Woud.Mmm,lekker!

=IT

INct}a| O

vakwerkhuis het Zwarte Woud

ee

Na de Tweede Wereldoorlog werd Duitsland verdeeld in twee landen:Het communistische Oost-Duitsland en het kapitalistische West-Duitsland.OokBerlijn was verdeeld in Oost- en West-Berlijn.Daartussen stond een muur: De Muur.

Sinds 1990 is het weer één land.

i WA,

Se.BrandenburgerTor, Berlijn nesnlNemuúr verdeeide de stad in tweeën.

NT in he | a =Orea

NUE U EERO ee

95

Duitsers werken grondig en precies.

Spullen uit Duitse fabrieken zijn goed en betrouwbaar.

Veel fabrieken staan in het Ruhrgebied, dicht bij Nederland.

Mensen uit Nederland en andere landen kopen veel spullen uit Duitsland.

Daarom is Duitsland eenrijk land.

Duitsland is de grootste Europese autoproducent.

Mercedes, BMW, VW, Opel en Audizijn Duitse automerken.

esysÀ

BRDi

es | ine!

Zaterdag 16 juli: Polen

We logeren nu bij een vriendin van mammain Warschau.y

Se“E2 st

Mo .A

HI te ah

= In Warschau staat de kerk waar mamma

a vroeger gedooptis.

po De Rooms-Katholieke kerk is erg belangrijk in Polen.

Warschau

EEA

Paus Johannes

96 Paulus de tweede,kwam uit Polen.

ye

De meeste mensenhierzijn armer dan bij ons.

Mamma’s vriendin is ook best wel arm. Maar heel gastvrij enlief.

Not3

Het is nu warm en ik heb net gezwommenin een meer.

Erzijn hier veel meren.

We gaan wandelen in een oud bos metgrote, wilde bizons.Ik hoop dat we ze zullen zien!

Woensdag 20 juli: Slowakije

Wezitten nu in de HogeTatra, in het noorden van Slowakije.

Als ik omhoogkijk zie ik sneeuw liggen.

Gisteren hebben we daar sneeuwballen naar elkaar gegooid!Middenin de zomer!

Eergisteren reden we van Polen naarhier.

Wereden langs akkers, heuvels, bossen en bergen.

HogeTatra

ECSo NY EU

wl as A ‘ .s EYrg aaNTsh" Je OSE. oh eas

Eu bot

iu

+ y4

$ A

98

PEAbe

Zaterdag 31 juli: Hongarije.

Wezijn nu alvijf dagen bij het Balatonmeer.

Erzijn hier veel Nederlanders en Duitsers aan het kamperen.

Dat snapik wel, want het is hier leuk en heel goedkoop!

Vanavond eten we goulash,dat is Hongaars eten.

Balatonmeer

Vrijdag 6 augustus: TsjechiéVandaagzijn we in Praag!Op de Karelsbrug staan allemaal beelden.

Er zijn ook veel straatartiesten en stalletjes.Heel bijzonder vind ik het astronomisch uurwerk. °Praag is een hele mooie stad. _Hier wat foto’s die ik gemaakt heb:

Praag het astronomisch uurwerk

Praag Tsjechié

‘Europa“SABC

Vroeger waren Tsjechié en Slowakije één land: Tsjechoslowakije. Ls

Sinds 1993 zijn het twee landen.Echt vlak, zoals in Nederland,is het hier bijna nergens.

Overalzie je wel heuvels.Je ziet dan meer van de omgeving danals hetvlakis.

Morgen gaan we weerterug naarhuis.

Opdrachten - | uto LES

Info 54BC

1. Welke Janden heeft Jerzy bezocht?

2. Van deze landenis ... het grootste land.

3. Jerzy’s moeder komtuit ...

4. De meeste Polen zijn ... (rijker of armer) dan Nederlanders.

5. Watis De Muur?

6. Wat hoort bij welk land? Kies uit: Praag - goulash - bizons - Bratislava

BMW- Boedapest- Hoge Tatra - Warschau - Balatonmeer- Berlijn -

Karelsbrug - RK-kerk is belangrijk - De Muur

a Duitsland: ...

b Polen:...

c. Slowakije:...

d Hongarije: ...

e Tsjechié:...7. Teken de route die Jerzy en zijn ouders hebben gemaakt.

Ophet kaartje dat je zelf tekent, zijn de volgende namenop de juiste plaatsgeschreven: Nederland - Duitsland - Berlijn - Polen - Warschau - Hoge Tatra -Slowakije - Balatonmeer- Hongarije - Praag - Tsjechié

computeropdrachten!

Karelsbrug, Praag

|

ee

eRAaa=l

y

E

22 Cr

pigeir 4 à ERA

T2 rr7 afae mnrnesAAA

LanPm, yumeue> ve

Opdrachten - Extra nfo

Extra Info 5ABC

1. De tekst gaat over de Alpen. Wat weetjij daar al van?

Maak in tweetallen een woordveld.

2. Lees de tekst en let op nieuwe informatie over de Alpen,

beApe - Extra Info

ZA JodelahiehieeeeeeeelHebjij wel eens gejodeld?

,,. Jodelen is een soort zingen.a Je kunt het goed doen in de Alpen.

Je stem weerkaatst tegen de bergen.

Hetlijkt net of er nog iemand jodelt.

APax Maarje hoort jouw echo! De Alpen zijn na de Kaukasus de hoogste bergen van Europa.

De Alpenliggen in Oostenrijk, Zwitserland, Frankrijk en Italié.

Eee breLR xoaIANAS 0

Matterhorn

Bijzondere natuur

Vlinders fladderen rond en roofvogels zweven in de lucht.

Bloemen bloeienin allerlei kleuren. PoIn de Alpen zie je bijzondere planten en dieren. N

Gemzen, steenbokken of alpenmarmotten.

Misschien hoorje een alpenmarmotfluiten! A yuDe alpenmarmotfluit als er gevaaris. |Bijvoorbeeld als een roofvogel in de buurt komt. blauwije

De marmotten vluchten dan gauw hun holin.

Een bekend plantje is de edelweiss.

De edelweiss groeit alleen heel hoog in de bergen.

Veel Alpenplanten zijn beschermd.

Je mag ze niet plukken.

7 -

D vr

A

Be Ac 2 |edelweiss alpenroos steenbokken

Klingeling

Hoorik op de alpenwei het klingelen van een bel?

Kijk nou, het is een koe met een bel om haar nek!

Hoogin de Alpenis het te lastig om hekken te zetten.

Doorde bel hoort de boer waarzijn koeien zijn.

In de winter staan de koeien opstal.

Vaak onder het huis van de boer.

ÓN,i y

sn

-

—

i ,

101

me oe o , | wy =

osssauertnosnth We |DeteafoGeatomaedo platonemennai VeBtermedem inletElgrocienalienJEiENenberne SeRomenagardemoogaanereAerEJorosicnipooWellpealdbomen!srAGEGEGEOgeeMEERREREtspar. LeAgesenteperléeBee. UN ‘5tsemGEle 24EcocraOwaterqueleneaeenstulÿesmerPeereclean argEeeplantementgrassens vefoghogertame Mplanties mesgusian,eae ING‘Opidelhoogsteltoppennigkermaltld celtaaos,ECCULOE

A COue

Europa‘SABC

Vervolg Opdrachten - Extra Info LE< Li

3. Wat weet je nu meer over de Alpen?

Schrijf dat in een andere kleur in het woordveld.

Hoe heet het hoogste gebergte van Europa?

In welke landenliggen de Alpen?

Noem drie wilde Alpendieren.

Waarom dragen de koeien een bel?

Maakeentekening van eenberg. Laat in je tekening zien: ajpenweides

en bomen, de boomgrens, de struiken, rotsen, eeuwige sneeuw.

Maakvan het kopje Hoe hoger hoe kouder een samenvatting.

computeropdrachten!

Wilhelm Tell - verhaal

ANP

o

Wilhelm Tell is een held in Zwitserland. Hij leefde rond 1300.Door hem en anderen is Zwitserland een vrij land geworden.Maarin dit verhaal was Zwitserland nog bezet door Oostenrijk...

Wilhelm Tell was een jager.

Hij liep met zijn zoon Walter over een plein in de stad.

Op hetplein stond een paal.

Aan de paal hing een dure hoed.

Er stonden Oostenrijkse soldaten op hetplein.

Het waren soldaten van de gemene nieuwe gouverneur Gessler.

‘Je houdtje niet aan de nieuweregel’, schreeuwdeeen soldaat.

‘Nieuwe regel?’, vroeg Tell verbaasd. ‘Ik weet van niets!’‘Ik zal het je uitleggen’, zei de soldaat.

‘ledereen die het plein oversteekt, moet voor de hoed van de gouverneur

buigen!’ ‘Hmm’, zei Tell rustig. ‘Dat doe ik niet.’

Soldaat: ‘Ik denk dat we de gouverneur moeten vragen wathij hiervan vindt.Hij komt hier gauw langs.’

Een stoet mensen met gouverneur Gessler kwam inderdaad het dorpsplein

oplopen. De soldaat vertelde Gessler wat Wilhelm Teil deed.

Gessler: ‘Zo, dusjij wilt niet buigen voor mijn hoed?’

Tell: ‘Nee dat doeik niet!’

Gessler bevalzijn soldaten: ‘Gooi hem in de gevangenis!

Enkele soldaten kwamennaarvoren om Tell gevangen te nemen.

Opeens sprong Walter achter zijn vader tevoorschijn en zei: ‘Nee niet doen!

Mijn vader is de beste boogschutter van heel Zwitserland.'

Gessler: ‘Ben jij echt zo’n goede schutter?’

103

106

8. Maak nu zelf zinnen met:

a. uw b. hun c. zn d. onze

9. - Jouw vaderis boogschutter.

- Hij geeft de boog aan jou.

Je hoort geen verschil. Toch schrijf je de woorden anders.

Tip: Denk maar aan uw en u,dan hoorje het verschil wel.

Vul in jou ofjouw.

a. . vader pakt een boog. Cc. De pijl komt snel... richting op!

b. Hi richt zijn pijl op d. Gelukkig raakt je vader... niet.

10. Lees de volgendezinnen. Gebeurt het echt precies zoals het erstaat of niet?

Doehet zo: a = echt

a. Enkele soldaten kwamen naarvoren.

b. ‘Zet die jongen voor de deur van de herberg.’

C. Walter vloog zijn vader om dehals.

d. De appelspatte uiteen in duizend stukjes.

41. Wilhelm en Walter zijn vader en zoon. Ze beleven samen een bijzonder avontuur.

a. Hebjij ook wel eens een avontuur beleefd metje vader?

Vertel aan elkaar hierover.

b. Schrijf een kort verhaaltje overjullie avontuur.

Weekwoorden 5AY. Schrijf de weekwoordenin alfabetische voigorde op.

VI. Oefen 10 minuten met de weekwoorden op de computer.

Weekwoorden 5B

V. Maak een zin met het weekwoord:

a. goedkoop e. nergens

b. echo f. gelijk

c. eergisteren g. omgeving

d. menigte

VI. Oefen 10 minuten met de weekwoorden op de computer.

Weekwoorden 5CSchrijf de weekwoordenopin twee rijen:

woordendie ik makkelijk vind woordendie ik moeilijk vind

Laat derijtjes nakijken door een klasgenoot.

VI. Oefen 10 minuten met de weekwoorden op de computer.

mopTwee bergbeklimmers zijn bijna op de top van de berg.

Danvalt één van de twee in een kloof.De anderroept: 'Gaat het? Hebje pijn?”‘Nee hoor!’, klinkt het vanuit de diepte.

‘Toch moetje heel diep gevallen zijn! Heb je echt geen pijn?’

‘Nee’, klinkt het nog zachter. ‘Maarik ben nog niet beneden....!’

Opdrachten - Extra GedichtExtra Gedicht 5ABC

1. De gedichtjes gaan oververschillende landen in Europa.Lees de gedichtjes. Weetjij over welk land het gaat?

Europa Limericks - Extra Gedicht

Een prachtige stier uit Pamplona

werd hevig verliefd op Ramona.

Hij vroeg om haarpoot

en de huwelijksboot

bracht het stel gauw naar Barcelona.

Eentrostomaat wonend in Rome

die hing aanzijn tros weg te dromen:‘Mijn maten en ik

worden hier lekker dik

om straksfijn op een pizza te komen.’

Een wijnrank uit de Côte d'Azur

die vond haar druiven veel te zuur:‘Hetis dit jaar voor mij een kwelling

met weinig zon op deze helling

te rijpen!’ sprak zij overstuur.

Een huismus uit het verre Moskou

zat kleumendbuiten in de vrieskou.

Maar een open deur

gafzijn leven weerkleur

waarnahij de kou niet meer in wou.

Een eenzaam monsteruit Loch Ness

stuurde een boodschapperposttfles:

‘k Ben op zoek naar een vrouw.

Maarwaarvind ik die nou?

Watzit ik monsterlijk in de stress!’

In Skagen sprak een lapjeskatdie een vriend in Góteborg had:‘tk krijg toch een katerwant ik moet over wateren dat Kattegat is mij te nat!’

Een paprika uit Boedapest

kwam eensals besteuit detest.Haar kleur en geur werden geloofden daarna werd ze gaar gestoofd.Vervolgens werd ze geserveerdAls goulash en geconsumeerd...Hoeweldit alles droevig lijktheeft zij haar hoogste doel bereikt.

tekst: Hans Edens

Loch Ness

107

108

vervolg Opdrachten - Extra Gedtent LES

2.3.

ak

œ

Centraal-Europa -Topo

Over welke landen gaan het eerste en tweede couplet?

Schrijf in het meervoud en schrijf het getal als een woord.

Doe het zo: één stier - 13 (schrijf op) dertien stieren

één appel - 20

éénjas - 16

één rendier- 12één korst - 5 e

ééntonijn - 9één vrouw - 11

één monster- 7

één zon - 8

één huismus- 14

één net - 21

Over welke landen gaan het derde en het vierde couplet?

De meeste coupletten zijn limericks.

Welke limerick vind je het leukst? Waarom?Watis eigenlijk een limerick?

Vraag het aan een klasgenootals je het niet weet.

Weet niemand het? Zoekhet op.

Welk couplet is geen limerick?

Over welk land gaat het laatste couplet?

Bij Centraal- of Midden-Europa horen (zie kaart 18 of 38):

Duitsland

Polen

Tsjechié

SlowakijeZwitserland LATE:

Oostenrijk

Hongarije

synagoge in Budapest

Opdrachten - Topo fee S Es

Topo 5ABC

Gebruik kaart 18 of 38.

HNOOEE

ND= Wat zijn de vier buurlanden van Zwitserland?

Wat zijn de zeven buurlanden van Hongarije?

Wat zijn de negen buurlanden van Duitsland?

Maar twee Centraal-Europese landenliggen aan zee. Datzijn: ...

Er zijn zeven miljoenensteden in Centraal Europa. Dat zijn: ...Dooren langs welke negen landen stroomt de Donau?Welkevier of vijf hoofdsteden liggen aan de Donau?

Eenrivier stroomt van de bergen naar de zee. De Rijn bijvoorbeeld ontstaat inZwitserland. Hij stroomt via Duitsland en Nederland naar de Noordzee.Wezeggen:DeRijn ontspringt in Zwitserland en mondtuit in de Noordzee.Kijk op de kaart enkijk in welke landen de volgenderivieren ontspringen eninwelke zee ze uitmonden:

rivier: ontspringt in: (welk land) mondtuit in: (welke zee)Rijn Zo... N...Donau

WislaElbeOder

Rhóne

e] ZS computeropdrachten!

Weekwoorden 5ABCVil. Werk in tweetallen.

De één leest de weekwoorden voor,

De anderschrijft ze op.Dan andersom.

Kijk je eigen woorden na en verbeterje fouten.

ire{neyFirepee fone

amE:

| inEE

Malal coopmanshulzenZamoso, in Polen

109

110

_Duítsland- Extra Topo

Kijk naar kaart 47 van de Junior Bosatlas.

Als je naar deze kaart van Duitsland kijkt dan zie je dat het noorden vooral

groenis. Groenis laagland.

De noordelijke helft wordt daarom ook wel de Noord-Duitse laagvlakte

genoemd.

Het midden en zuiden is geel en bruin.

Geel is heuvelland. Bruin zijn de bergen.

Middenin het land ligt de Harz.Ten zuiden van Bonn, bij Belgié, ligt de Eifel.

Ten zuiden van Karlsruheligt het Zwarte Woud (Schwarzwald).

Langs de grens metTsjechié en Oostenrijk liggen echte bergen.

De hoogste top is de Zugspitze, die is bijna 3000 m hoog!

1 In het westen zie je een heleboel

| | steden vlakbij elkaarliggen.

Dat is het Roergebied (Ruhrgebiet).

ah | Daar staan heel veel fabrieken.

Opdrachten - Extra Topo LES

Extra Topo 5ABC

Gebruik kaart 47 van de Junior Bosalilas.

a5&wN= Het noorden van Duitsland grenst aan twee zeeén: ...

In de Noordzee mondendrie rivieren uit: ...

Dedrie grootste steden van Duitsland zijn: ...

Aan deRijn liggen zeven steden met meer dan 250.000 inwoners:...

Duitsland bestaat uit deelstaten. Ze zijn op de kaart metgrijze letters

aangegeven. De grenzen tussen de deelstaten zijn zwarte dunne

streepjes. Ten noorden van Hamburgligt de deelstaat:...

Dedeelstaat waarin het Ruhrgebietligt heet:...

Aan de Elbeliggen drie grote steden: ...Aan de Weserliggen de drie grote steden: ...

De Moezel stroomtin de Rijn bij de stad:...De Main stroomtin de Rijn bij de stad: ...De grootste stad aan de Main heet:...

Als je met een boot van Nederland naar Oostenrijk gaat, dan vaar je eerst over de

R..., dan over de M..., dan over het M...kanaal en dan overde D...

e computeropdrachten!cs