algemeen

42 7/8-2006 > zorg & financiering

Over vernieuwingen in de zorg

Vernieuwing in de zorg en nieuwe wet- en regel-geving zijn alleen acceptabel als zij de kwaliteitvan de zorg verbeteren en verpleegkundigen enverzorgenden in staat stellen om hun professio-

nele verantwoordelijkheid waar te maken. Deregering moet de kwaliteit in de zorg beter waar-borgen. In haar beleidsvorming moet de rege-ring meer gebruikmaken van de professionelekennis van verpleegkundigen en verzorgenden.Bron: persbericht NU’91, 15 september 2006<

Nederland kán winnen is de titel van het eerstegezamenlijke verkiezingsmanifest van VNO-NCW en MKB-Nederland, die kort geleden heb-ben besloten veel meer te gaan samenwerkenom hun lobby in Den Haag en Brussel te verster-ken. Met die titel willen ze tot uitdrukking bren-gen dat de uitgangspositie van de Nederlandseeconomie niet zo slecht is als soms wordt ver-ondersteld. Met de juiste maatregelen kanNederland weer ‘koploper in Europa’ worden.

De werkgeverorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland vinden het onverstandig uit te gaanvan een lastenverzwaring voor burgers en bedrij-ven (o.a. via hogere zorgpremies), zoals hetCentraal Planbureau nu doet in zijn berekenin-gen. Dat noemen ze economisch gezien ‘geengezond uitgangspunt’. De organisaties pleitenjuist voor lastenverlichting, onder andere vialagere tarieven van loon- en inkomstenbelas-ting. Wie een wedstrijd wil winnen, moet het speel-veld kennen. Daarop zijn ingrijpende verande-ringen gaande, die onze economie de komendejaren nog sterker zullen bepalen. De belangrijk-ste trends:– internationalisering zet door;– machtsverhoudingen veranderen;– innovatie is het concurrentiewapen van de

toekomst;– de arbeidsmarkt verandert fundamenteel als

gevolg van de vergrijzing;– mensen zijn mondiger en weerbaarder. Deze trends zijn de krijtlijnen en de cornervlag-gen van het speelveld. Vaste gegevens, die beter

niet als bedreigingen gezien kunnen worden,want ze zijn niet te veranderen. Laten we daar-om gebruik maken van deze trends en de kansendie ze bieden grijpen, aldus VNO-NCW en MKB-Nederland.Het kabinet-Balkenende is begonnen met hetaanpassen van onze verzorgingsstaat. Geleide-lijk worden we een maatschappij waarin zo veelmogelijk mensen betrokken zijn bij het econo-mische proces. De verzorgingsstaat wordt eenparticipatiemaatschappij, waarin de overheideen minder dominante rol speelt omdat demeeste burgers in staat zijn zelf verantwoorde-lijkheid te nemen. Op deze hervormingen moe-ten we de komende jaren voortbouwen. Struc-tuurversterking vereist een stevige ondergrond.Dat betekent onder andere voortzetting vangezond beheer van de overheidsfinanciën, eenverantwoorde loonkostenontwikkeling, eenlagere lastendruk en een terugkeer naar politie-ke en maatschappelijke stabiliteit. Dit soortalgemene zekerheden zorgt voor vertrouwen inonze economie.

Daarnaast moet Nederland zich de komendevier jaar verder versterken. De volgende thema’smoeten daarbij de leidraad zijn:– méér ondernemerschap en een écht andere

overheid!– uitblinken mag!– iedereen moet meedoen, alle potenties benut-

ten!– niet bang zijn voor verandering, kansen grij-

pen!

965 vno-ncw en mkb-nederland: ‘nederland kán winnen’

ZenF-0708-06-n.qxd 12-10-2006 9:51 Pagina 42

algemeen

43zorg & financiering > 7/8-2006

Nieuwe kennis moet leiden tot rendabele acti-viteiten. Als we de kansen van globalisering entechnologische vernieuwing willen benutten,moeten we bereid zijn tot voortdurende verande-ring. Talent en financiële middelen moeten tij-dig worden verschoven naar nieuwe activiteitenwaar we goed in zijn, zonder dat daarbij belem-meringen worden opgeworpen.De vergrijzing wordt vaak eenzijdig als een bud-gettair probleem voor de toekomstige belasting-betalers neergezet, maar dat is maar één kantvan het verhaal. Vergrijzing is ook een bewijsvan vooruitgang. Het aantal gezonde, onafhan-kelijke ouderen neemt toe. Dat biedt ook nieuwekansen om mensen langer te laten werken, omnieuwe vormen van dienstverlening te ontwikke-len. Ook wordt het mogelijk meer mensen telaten meebetalen aan de toenemende kosten vanAOW en gezondheidszorg.

Voor de rijksoverheid heeft het Centraal Plan-bureau berekend dat de komende vier jaar een‘vrije’ budgettaire ruimte zal bestaan van 6,5 tot8,5 miljard euro (afhankelijk van het gekozengroeicijfer). Deze berekening geeft echter eenvertekend beeld, want deze financiële ruimtekomt geheel tot stand doordat lastenverzwaringenzijn verondersteld, te weten: hogere premiesvoor zorgverzekeringen (en dus ook hogerewerkgeverslasten) en een sluipende lastenver-zwaring die het gevolg is van de progressie inons belastingstelsel. Door dit laatste verschijn-sel krijgen grote groepen werknemers methogere marginale belastingtarieven te maken.Voor een nieuw kabinet dat een succes wilmaken van meer participatie en dynamiek kandat, economisch gezien, geen gezond uitgangs-punt zijn.Het is zeer verstandig voor de komende periodeniet van lastenverzwaringen, maar juist van eenstructuurversterkende lastenverlichting uit tegaan. Van vrije budgettaire ruimte voor allerleinieuwe uitgaven of voor het opbouwen van eenbegrotingsoverschot zal dan geen sprake kun-nen zijn.

In de vorm van 93 concrete adviezen gevenVNO-NCW en MKB-Nederland hún keuzes voorde komende vier jaar. Onder het thema ‘Nietbang zijn voor verandering, kansen grijpen!’geven de werkgeversorganisaties aan dat de ver-grijzing betaalbaar moet blijven. Dat betekentwerken aan een overschot op de overheidsbe-groting, meer mensen aan de slag, maar ookgerichte maatregelen nemen (zoals fiscaliseringvan de AOW en/of geleidelijke verhoging van deAOW-leeftijd) en het vergroten van de efficiencyin de zorg.Daarnaast willen de werkgevers (via de inko-mensafhankelijke premie) niet opdraaien voorde stijgende kosten van de gezondheidszorg.Die moeten door burgers zélf gedragen worden.Dat betekent: afschaffen van de verplichte werk-geversbijdrage.Ten aanzien van de gezondheidszorg wordt in hetverkiezingsmanifest onder het kopje ‘oud wordenen gezond blijven’ het onderstaande opgemerkten de volgende vijf aanbevelingen gedaan.

Oud worden en gezond blijven

Sterktes van Nederland

Nederland is een gezond land en we wordensteeds ouder. We hebben een goed ontwikkeldpensioenstelsel. De gezondheidszorg is vanbehoorlijke kwaliteit. Dat is in het belang vanhet bedrijfsleven. Er is een nieuwe Zorgverze-keringswet in de steigers gezet, die meer markt-werking tot gevolg heeft. Het onderzoek aanacademisch medische centra en aan universitei-ten scoort internationaal goed. Nederlandsebedrijven in de farmaceutische industrie, medi-sche technologie en medische-hulpmiddelenin-dustrie zijn internationaal toonaangevend.

Vergrijzing niet alleen kostenpost

Vergrijzing wordt vaak eenzijdig als een kosten-probleem neergezet: steeds meer mensen dieten laste komen van steeds minder actieven.

ZenF-0708-06-n.qxd 12-10-2006 9:51 Pagina 43

algemeen

44 7/8-2006 > zorg & financiering

Ouderen worden dan gezien als afhankelijkendie niet meer voor zichzelf kunnen zorgen. Dewerkelijkheid ziet er inmiddels compleet andersuit. Er komen steeds meer onafhankelijkegezonde ouderen. Gelukkig maar. Dat perspec-tief biedt kansen in plaats van problemen.Kansen op een langere arbeidsdeelname, kan-sen op nieuwe vormen van persoonlijke dienst-verlening, kansen om meer mensen te latenmeebetalen aan collectieve faciliteiten (AOW,zorg) die men zelf geniet. Enorme lastenverzwa-ringen of bezuinigingen om ‘de vergrijzing tekunnen financieren’ kunnen achterwege blijvenwanneer we die kansen benutten en het beleiddaarop aanpassen.Het is ook eenzijdig de zorg als een kostenpostte zien, zoals de overheid nogal eens pleegt tedoen. Dit doet onrecht aan de maatschappelijkebetekenis van de zorgsector, onder meer voor degezondheid van de beroepsbevolking. Dit laatonverlet dat de vergrijzing gevolgen zal hebbenvoor de omvang van de zorgconsumptie in onsland. Daarmee wordt een groter beroep gedaanop het besteedbaar inkomen van burgers enbedrijven. Huidige toekomstprojecties daaroverkunnen gemakkelijk schrikbeelden veroorza-ken. Een belangrijk kritiekpunt op dit soortvooruitzichten van toekomstige zorguitgaven isdat ten onrechte maar bescheiden effecten wor-den verwacht van (de marktwerking in) het nieu-we zorgstelsel. Ook in de zorg is nog zeer veelefficiencywinst te boeken, onder meer doorminder bureaucratie, zoals met grote regelmaatuit onderzoek blijkt.

Verplichte werkgeversbijdrage ongewenst

Een ongewenst element voor de werking van hetstelsel is wel de verplichte, inkomensafhanke-lijke werkgeversbijdrage. Werkgevers moetenautomatisch de helft van de uitgaven voor toe-komstige zorgconsumptie van individuen voorhun rekening nemen. Daarmee is het gemakke-lijk geworden om de consequenties van indivi-duele keuzes af te wentelen. Dit ondergraaft de

werking van het stelsel. Bovendien versluiert eeninkomensafhankelijke premie de reële kostenvan de zorg en belemmert daardoor optimalemarktwerking.Met de verplichte werkgeversbijdrage is voorwerkgevers een openeinderegeling ontstaanwaar zij geen invloed op hebben. De gevolgenzijn dat loonkosten worden opgedreven, werk-gelegenheid onder druk komt te staan en hetdraagvlak voor het stelsel versmalt. Als hetbeleid niet wordt gewijzigd, krijgen bedrijven dekomende regeerperiode te maken met eenlastenverzwaring van ruim twee miljard euro.Dat is twee tot drie keer de opbrengst van de ver-laging van de winstbelasting per 1 januari 2007.

Meer marktwerking in de zorg

Er moet meer ruimte komen voor ondernemer-schap in de zorg. Marktwerking hoort daarbij,onder andere via vrije prijsvorming tussen inko-pers en aanbieders. Marktwerking, uitgaandevan een gelijk speelveld voor alle partijen, leidttot meer doelmatigheid, kwaliteit en een beheer-ste kostenontwikkeling. Daaraan wordt doorzorginstellingen overigens al hard gewerkt.Voor zorginstellingen leidt marktwerking toteen sterke toename van het ondernemersrisico.Aanbieders worden geprikkeld tot innovatie enefficiency. De overheid heeft als taak het publie-ke belang te bewaken: toegankelijkheid, betaal-baarheid en kwaliteit van de geboden zorg.

Ondernemerschap ook in de AWBZ

Ook in de toekomst moet voor langdurig chro-nische zorg de AWBZ in stand worden gehou-den, naast de Zorgverzekeringswet en de Wetmaatschappelijke ondersteuning. Daarbij is hetbeperken van de AWBZ tot onverzekerbare risi-co’s en het overbrengen van langdurige zorg vande Zorgverzekeringswet naar de AWBZ wense-lijk. Een hogere efficiëntie en terugdringing vanadministratieve lasten in de uitvoering van deAWBZ zijn tegelijkertijd wel noodzakelijk. Om

ZenF-0708-06-n.qxd 12-10-2006 9:51 Pagina 44

algemeen

45zorg & financiering > 7/8-2006

hiertoe ondernemerschap ook in de AWBZmogelijk te maken, heeft het kabinet terechtbesloten dat in 2009 de huidige monopolisti-sche zorgkantoorconstructie zal worden afge-schaft.

Stijging productiviteit

Door de vergrijzing en de voortschrijding vande techniek zal de zorgvraag toenemen. Degezondheidszorg zal moeten werken aan stij-ging van de productiviteit. Gerichte investerin-gen in innovatie en preventie moeten wordenbeloond. De inzet van ICT in de zorg moetkrachtig worden gestimuleerd.

Ondernemingen zijn medeverantwoordelijkvoor de gezondheid van werknemers. Een goedgezondheidsbeleid bevordert optimale inzet-baarheid van werknemers.

Aanbevelingen

1. De financiële gevolgen van de vergrijzingkunnen worden opgevangen door eensamenhangend pakket van maatregelen:– het creëren van een structureel, bescheiden

overschot op de begroting.– het vergroten van het economisch draag-

vlak door ervoor te zorgen dat méér men-sen meedoen aan het arbeidsproces en datze bovendien langer gaan werken.

– het aanpassen van huidige arrangementenmet betrekking tot de AOW (fiscalisering,verhoging van de leeftijd) en zorg (omvangbasispakket, ouderen mee laten betalenaan bijv. de wooncomponent in de AWBZ).

– het beheersen van de kosten van de zorgdoor meer efficiëntie in een beter werkendstelsel.

2. Een verzekering tegen ziektekosten is inprincipe de eigen verantwoordelijkheid vande burger. Toenemende zorgkosten moetenniet automatisch worden afgewenteld opwerkgevers. Het geeft geen pas werkgeversaan te slaan voor kosten die volledig buitenhen om worden gemaakt. Dit betekent dat deverplichte, inkomensafhankelijke werkge-versbijdrage moet verdwijnen. Via een brute-ring kan dit worden bewerkstelligd.

3. De zorgmarkt moet zo veel mogelijk eengewone transparante markt worden, met vrijeonderhandelingen over prijzen en een gelijkspeelveld voor alle partijen. Ook in de zorgmoet de huidige overregulering fors wordenteruggedrongen om ondernemerschap kan-sen te bieden. De overheid moet zich échtgaan beperken tot het bewaken van de toe-gankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteitvan de geboden zorg.

4. De AWBZ moet worden gehandhaafd voor devergoeding van zware medische risico’s envan kostbare langdurige zorg. Het scheidenvan wonen en zorg moet geëffectueerd wor-den en het voornemen van het kabinet om in2009 de zorgkantoorconstructie af te schaf-fen moet worden geëffectueerd.

5. Het belonen van investeringen in innovatieen preventie is noodzakelijk. De overheid kandaarvoor via aanpassingen van regulier beleideen aanjaagfunctie vervullen.

Bron: VNO-NCW en MKB-Nederland, 24 juli 2006<

ZenF-0708-06-n.qxd 12-10-2006 9:51 Pagina 45