7/23/2019 8 samenvatting scriptie

1/7

VI.1. Een samenvatting

De vraagstelling, waar ik deze scriptie mee begon luidde:

Speelt het ontbreken van zingeving een rol bi zel!doding onder ongeren" #an

deze vraag voegde ik enkele vervolgvragen toe. $et zin vragen naar de

voorstelbaarheid, dat ongeren zich met zel!doding bezighouden, naar hun bezigzin met zingeving, naar hun worstelen met opkomende gedachten aan zel!doding

en naar belemmeringen om een concept voor hun leven te ontwikkelen.

%s&chologie en sociologie hebben al veel kennis over zel!doding verzameld. Ik

onderzocht hoe ongeren met zingeving bezig zin en welke rol de godsdienst als

zingevingsbron speelt. 'wee ongeren die met zel!doding bezig waren, vertelden

hun verhaal. 'ot slot heb ik enige aspecten, die in relatie tot zel!doding staan,

onderzocht. (at hee!t dit opgeleverd"

De ps&chologie zoekt vooral naar problematische achtergronden als verklaringvoor een poging tot zel!doding. Diekstra en zin groep onderzoekers hebben zich

intensie! naar deze achtergronden bi het verschinsel zel!doding en poging tot

zel!doding onder de schoolgaande eugd verdiept. )aar hun onderzoek verklaart

nog niet, waarom de ene ongere onder vergelikbare omstandigheden zich wel

het leven wil benemen en de andere niet. $et ontbreken van zingeving en het

gemis van een gevoel van eigenwaarde bliken als !actor een rol bi zel!doding te

spelen.

De socioloog Durkheim wees op de noodzaak voor mensen om bi een groep tehoren en we kwamen tot de conclusie, dat dit een voorwaarde is om tot zingeving

te kunnen komen. Douglas toonde zich een critische waarnemer en vroeg zich a!

o! het begrip zel!doding zo eenduidig is. Is het zich het leven benemen werkelik

hetzel!de als een eind aan zin o! haar bestaan willen maken" *! liggen andere

doelen aan zel!dodingsgedrag ten grondslag"

+indner -raun verlegde als sociologe de aandacht naar de opvoeding als

beginpunt van een ontwikkeling naar zel!doding o! een poging hiertoe. *! er een

oorzakelik verband valt te leggen, betwi!el ik omdat ook hier de vraag geldt:

waarom doet de een onder vergelikbare omstandigheden wel een poging tot

zel!doding o! beindigt zin o! haar leven en de ander niet" $et belang van haar

bidrage is, dat zi ons op het spoor zet van de invloed van de opvoeding op de

ontwikkeling van het zel!beeld. Dit zel!beeld mede speelt een rol in het proces,

dat tot zel!doding o! een poging daartoe leidt. $et zel!dodingsgedrag wist in

ieder geval op een gebrek aan ps&chisch welbevinden en het missen van

toekomstperspectie!.

/rankl benadert de problematiek van zel!doding bi gebrek aan zingeving langs

twee invalshoeken: zin ervaringen in de concentratiekampen en zin onderzoeknaar pogingen tot zel!doding onder studenten, die ogenschinlik geen enkele

7/23/2019 8 samenvatting scriptie

2/7

reden tot klagen hadden. $i maakt duidelik, dat het vermogen om zin aan hun

leven te geven van beslissende betekenis is voor het al o! niet ondernemen van

een poging tot zel!doding.

%ubers worstelen met deze zingeving en kunnen dan om het minste o! geringste

ruzie maken, ook al hebben zi hele lieve ouders. 0i kunnen dit soms uitstekendonder woorden brengen zoals laudia in #chterwerk 2 uit 1334:

5Ik ben een meise van 14 en ik zit met een verschrikkelik probleem. Ik heb

namelik om bepaalde redenen zel!moordneigingen. Steeds vaker wordt het me

teveel en vraag ik me a! waarom ik eigenlik nog lee!. Dat komt omdat ik vaker

hele erge ruzie heb, en dan voel ik me zo rot, dat ik geen nut meer in min

bestaan zie.

)aar als ik dan zulke neigingen heb, denk ik vaak aan min vader en moeder en

iedereen die w6l altid lie! voor me is geweest. (at zouden zi ervan vinden alsik er niet meer was"5

Erikson maakte duidelik, dat uist pubers met zichzel! in de knoop kunnen

liggen, omdat zi op zoek zin naar wie zi zel! zin, naar hun identiteit. $et

voortdurend ruzie maken om het minste o! geringste is hier een s&mptoom van.

Identiteit en zingeving bleken nauw met elkaar verweven te zin en elkaar in te

sluiten.

(elke rol kerken voor ongeren spelen bi hun zoektocht naar zingeving, hebben

#lma, 7ieuwenhuis, Van der Ven en -erger onderzocht. $un is gebleken, dat de

geloo!sgemeenschap steeds minder voor ongeren van belang is. $et likt also!

de rol van kerkgenootschappen uitgespeeld is. $et is verleidelik om hieruit te

concluderen, dat zi tekort schieten. $et is echter zinvoller om maat

schappelike ontwikkelingen als bron van deze verschuiving in ogenschouw te

nemen. Vervolgens is het de vraag hoe kerken en andere genootschappen op

geestelike grondslag hier ade8uaat op kunnen reageren. Dan blikt, dat de

samenleving zo ge!ragmenteerd is, dat ongeren gedwongen zin om in de ver

schillende levensdomeinen, die volgens het onderzoek van #lma nauweliks op

elkaar aansluiten, te winkelen op zoek naar iets bruikbaars voor de ontwikkeling

van hun zingeving.

9ongeren, die met zel!doding worstelen, bleken negatie! over zichzel! te

denken. 0i weten nog; niet, waarvoor zi leven, waarvoor zi bestaan. 0i tonen

een onvermogen om zich op iets te richten, dat hen boeien kan en dat zi de

moeite waard vinden. Ergens van genieten lukt hen niet.

(e zagen, dat depressie een veel voorkomend verschinsel bi ongeren is, die

met zel!doding bezig zin, door het ontbreken van een druk om iets te

realiseren. $et ontbreken van een gevoel van innerlike identiteit, dat met

7/23/2019 8 samenvatting scriptie

3/7

zingeving samenhangt, is hier debet aan. 0i missen een sturende kracht in hun

leven, die hen duidelik maakt, waartoe zi op aarde zin.

$et ontwikkelen van een eigen identiteit is een langdurig proces, waar mensen in

de omgeving van de ongeren een belangrike rol als identi!icatie!iguur in spelen.

Deze belangrike mensen zin met name hun ouders en hun vriendinnen envrienden.

9ongeren beleven, dat zi maar een beperkte invloed op hun toekomst hebben.

Daarom ontwikkelen zi een gedrag, dat hen in ieder geval in het hierennu

ps&chisch welbevinden oplevert. 0i tonen dit door 1 oktober 13?2 hield pro!. %.#. de @u&ter een voordracht bi gelegenheid

van het 1A arig bestaan van het inmiddels ter ziele gegane (.I.9.7. $i sprak de

vrees uit, dat het aantal zel!dodingen onder ongeren toe zal nemen, omdat de

maatschappi steeds harder wordt.

Dat de maatschappi steeds harder wordt, valt moeilik te bestriden, al is het

niet zo helder, wat hieronder verstaan moet worden. (ordt hiermee bedoeld,

dat mensen meer hun eigen verantwoordelikheid moeten nemen o! dat mensenminder kansen krigen zich te ontplooien en zi als persoon minder in tel zin"

7/23/2019 8 samenvatting scriptie

4/7

Volgens de statistieken neemt het aantal zel!dodingen onder ongeren echter

niet toe, wat toegeschreven zou kunnen worden aan het vermogen van ongeren

om overlevingsstrategien te ontwikkelen als antwoord op dergelike

ontwikkelingen. Een van deze mogelike overlevingsstrategien is hun nadruk op

het leven in het hierennu om daarin zoveel mogelik ps&chisch welbevinden terealiseren. )aar hiermee zin wi nog niet gerustgesteld.

0el!doding o! een poging hiertoe is geen antwoord op een als te hard ervaren

maatschappi, maar een uiting van het missen van zin in hun leven.

)aatschappelike en persoonlike omstandigheden kunnen het ongeren

moeiliker maken zin in hun leven te vinden, maar vormen op zichzel! nog geen

aanzet tot zel!doding. *mgekeerd kan de nadruk op het leven in het hierennu

verhullen, dat een ongere als #leB met zulke ernstige problemen kampt, dat hi

bezig is met zel!doding, terwil de omgeving denkt, dat er niets aan de hand is.$i miste nog een levensopgave o! zingeving aan zin leven.

$oe kan het zingevingsproces op gang komen en zingeving tot stand brengen" In

de zogenaamde primitieve samenlevingen is dit geen probleem. *m het

voortbestaan van de samenleving te garanderen, moet er een aantal taken

vervuld worden. Van ongeren wordt verwacht, dat zi die taken leren op zich te

nemen. -i kleine kinderen hebben de volwassenen al snel in de gaten voor welke

taken, die voor het voortbestaan van de gemeenschap belangrik zin, zi het

meest een talent hebben. 0i worden in het vervullen van deze taken getraind.

In een individualistische samenleving als de onze wordt er minder een

uitdrukkelik beroep op ongeren gedaan voor een bepaalde taak. 0onder een

app6l op ongeren om aan het voortbestaan van de gemeenschap een bidrage te

leveren worden zi met de vraag gecon!ronteerd, waarvoor zi dan leven. $et

app6l hebben ongeren nodig om tot een levensdoel te komen, waarop zi hun

verdere ontwikkeling kunnen a!stemmen. Dit levensdoel vormt hun orintatiepunt

voor hun zingevingsproces, dat door de vaststelling van hun levensdoel op gang

komt.

Er is voor ongeren ruimte om speciale vaardigheden te ontwikkelen. *p grond

van de opvatting, dat ieder er zel! maar iets van moet maken, worden ongeren

vri gelaten zich te ontplooien en te ontwikkelen, zoals zi menen dat te moeten

doen. $et enige echter, dat in toenemende mate van ongeren gevraagd wordt, is

dat zi een vak leren, waar de economie behoe!te aan hee!t. Dit is een reductie

van ongeren tot een economische !actor. $et ontbreken van een app6l hee!t tot

gevolg, dat ongeren een gevoel kunnen krigen aan zichzel! overgeleverd te zin.

0i weten niet goed wie zi zin en weten evenmin wat hun het best een vorm van

ps&chisch welbevinden oplevert. 0i weten nog niet in welke richting zi een toekomstperspectie! kunnen ontwikkelen en verwachten.

7/23/2019 8 samenvatting scriptie

5/7

#ls zi a!wachten tot er voor hen klaarheid komt en er een app6l op hen gedaan

wordt, is het risico groot, dat zi heel lang kunnen wachten zonder dat er iets

gebeurt. Dan ontwikkelen zich gemakkelik kenmerken van een depressie, die

t&perend voor iemand zin, die met zel!doding bezig is. Ditzel!de risico bestaat

ook, als ongeren tot de ontdekking komen, dat de richting, waarin zi zichdachten te kunnen ontwikkelen, tegenvalt door gebrek aan weerklank. Dan

verdwint buiten beeld welke taak van hem o! haar verwacht wordt en moeten

zulke ongeren zel! een nieuwe bron van zingeving vinden.

VI.>. Cerken als bron van zingeving"

Cunnen kerken als traditionele bron van zingeving in deze een rol spelen"

Volgens #lma spelen de kerken voor de problemen van alledag als zingevingsbron

geen rol. 0i zag wel voor de eBistentile vragen een werkterrein voor de kerken,maar ook daar biedt een christelik re!erentiekader onvoldoende soelaas. (e

zagen, dat twee oorzaken hieraan ten grondslag lagen:

'en eerste stammen de identi!icatie!iguren uit verschillende levensdomeinen,

die geen gemeenschappelik christelik re!erentiekader hebben.

'en tweede hebben ongeren vooral behoe!te aan authenticiteit en eerlikheid.

De individualisering van de samenleving maakt voor hen welke keuze voor hun

leven ook niet vanzel!sprekend. $et klassieke patroon, dat de zoons in de

voetsporen van hun vaders en de dochters in de voetsporen van hun moeders

treden, is verleden tid. 0i zoeken naar nieuwe voorbeelden van hoe zi hun

leven kunnen inrichten. $un gevoel voor authenticiteit en eerlikheid is hun

middel om risico

7/23/2019 8 samenvatting scriptie

6/7

VI.4. #ls de dood

#an de ene kant staat het levensdoel ongeren voor ogen, aan de andere kant

zien zi, dat de dood een harde werkelikheid is, ongeacht o! zi een levensdoel

in zicht hebben o! niet.$oe gaan ongeren met deze werkelikheid van de dood om" 9ongeren als (ilma

worstelen met het gegeven

7/23/2019 8 samenvatting scriptie

7/7

De angst voor de dood kan begrepen worden als een gevoel, dat het verlangen

naar een zinvol leven als uiting van de levensdri!t niet vervuld wordt. 0onder

zingeving ervaren ongeren de dood als een bestaande werkelikheid in zichzel!,

die een eind kan maken aan een als onverdraaglik ervaren situatie. )aar zi

bese!!en ook, dat zi door hun zel!doding mensen in hun direkte omgeving veelverdriet aandoen en een eind aan hun verlangen naar een zinvol leven maken.

Daarom kunnen ongeren als #leB schriven: e bent tot de ergste dingen instaat

voor ezel!;.F

$iermee meen ik de vraag o! het ontbreken van zingeving een rol bi zel!doding

onder ongeren speelt voldoende bevestigend beantwoord te hebben.