medezeggenschap/orgaandonatie

107zorg & financiering > 4-2007

het FBA. De leden vertegenwoordigen verschil-lende patiëntengroepen die zijn gevraagd doorhet Amsterdamse Patiënten/Consumenten Plat-form of door werving in apotheken. De cliënten-raad zal de Amsterdamse apothekers gevraagden ongevraagd adviseren. Omdat de wettelijke

verplichting ontbreekt, is er een samenwer-kingsovereenkomst opgesteld waarin gezamen-lijke afspraken, taken en bevoegdheden zijnvastgelegd.Bron: Farmaceutisch Bureau Amsterdam, 14 maart 2007<

Er is een structureel tekort aan voor transplan-tatie beschikbare nieren van overledenen. DeNederlandse Transplantatie Stichting (NTS)wil daarom de mogelijkheden voor nierdonatie-bij-leven vergroten. Nierpatiënten die een donormeebrengen van wie zij zelf de nier niet kunnenontvangen, zouden in ruil voor die nier voor-rang op de wachtlijst kunnen krijgen. De minis-ter van Volksgezondheid, Welzijn en Sport moetover dit voorstel beslissen en vroeg eerst adviesaan de Gezondheidsraad. De raad schrijft in hetadvies dat over zo’n ruil vanuit ethisch perspec-tief verschillend kan worden gedacht, maar dater in ieder geval binnen het bestaande wettelijkekader geen ruimte voor is.

Het tekort aan voor transplantatie beschikbarepostmortale organen is in ons land nijpenderdan in andere Europese landen. Daardoor heefthet alternatief van donatie-bij-leven hier eenbelangrijke rol gekregen. Het betreft voorallevende nierdonatie.

Cross-over

In principe kan iedereen voor een ander alslevende nierdonor optreden. Wel moet de bloed-groep passen en mag er geen sprake zijn van eenbelemmerende afweerreactie tussen donor enontvanger. Voor gevallen waarin directe donatieniet mogelijk is, is een programma opgezetwaarbinnen donor/ontvangerparen onderling

nieren kunnen ruilen: cross-over. De kans opeen succesvolle ruil is echter klein als de patiënteen nier nodig heeft met bloedgroep O. Ook bijafweerproblemen tussen donor en ontvangerkan niet altijd een goede match worden gevon-den.Voor dit probleem is een oplossing bedacht. Diehoudt in dat een ruil plaatsvindt tussen in hetcross-overprogramma niet te helpen donor/ont-vangerparen aan de ene kant en de lijst van pa-tiënten die wachten op een postmortale nier aande andere kant. De nier van de levende donorgaat naar de eerste voor transplantatie in aan-merking komende patiënt op de wachtlijst. Inruil daarvoor krijgt zijn of haar transplantatie-partner een hoge urgentie voor een zo goedmogelijke nier uit de pool van postmortale orga-nen.

In de praktijk beproeven

Ruilen met de wachtlijst betekent dat meer pa-tiënten via levende donatie aan een nier gehol-pen kunnen worden dan anders het geval zouzijn, terwijl het aantal voor de postmortalewachtlijst beschikbare nieren gelijk blijft. Vooreen deel van de patiënten op de wachtlijst zal deprocedure gunstig uitpakken. Ze komen eerderaan de beurt en degenen die het geluk treft eenlevende nier te mogen ontvangen zijn daarmeebeter af dan met het postmortale orgaan waar zeop wachtten. Met name voor patiënten die

> orgaandonatie

545 ruilen van donornier tegen voorrang op wachtlijst wringtmet gelijke behandeling

ZenF-0407 cyaan.qxd 16-4-2007 11:38 Pagina 107

patiëntenbeleid

108 4-2007 > zorg & financiering

wachten op een nier met bloedgroep O is heteffect echter ongunstig. Voor hen neemt degemiddelde wachtduur toe.De NTS wil ruilen met de wachtlijst graag in depraktijk beproeven. Alvorens daarover te beslui-ten heeft de minister van VWS aan de Gezond-heidsraad gevraagd het voorstel te beoordelen.

Ethisch en juridisch perspectief

In het onlangs verschenen advies staat dat van-uit ethisch perspectief verschillend kan wordengedacht over de aanvaardbaarheid van de voor-gestelde procedure. Kernpunt is het geven vanvoorrang aan wie een donornier meebrengt.Hoe valt dat te rijmen met het voor de publiekeverdeling van schaarse goederen geldende uit-gangspunt van gelijke behandeling volgens al-gemene en onpartijdige criteria? Niet elke nier-patiënt heeft immers een ander die in staat en

bereid is voor hem of haar als donor op te treden.Ook juridisch ligt daar het grootste probleem.Ruilen met de wachtlijst valt in ieder gevalbinnen het bestaande wettelijke kader niet teverdedigen. Dat wil niet zeggen dat die ruimteniet gemaakt kan worden, maar dat is een poli-tieke beslissing waar meer aan vastzit dan dewijziging van een enkel wetsartikel.

Volgens de commissie die het advies heeft opge-steld, moet het voorstel van de NTS wordengezien tegen de achtergrond van de groteschaarste aan postmortale organen, waar dehuidige aanpak inclusief de bestaande wetge-ving onvoldoende positieve invloed op heeft. Devraag om toestemming voor ruilen met dewachtlijst noemt de commissie een serieus tenemen noodsignaal.Bronnen: Gezondheidsraad, www.mednet.nl, 26 maart 2007<

Met de nieuwe publiekscampagne ‘Ik bendonorgeregistreerd. En jij?’ en een persoonlijkgerichte mailing naar een miljoen niet-gere-gistreerden hoopt NIGZ-Donorvoorlichtingnieuwe orgaan- en weefseldonoren te werven.Het is de grootste wervingsactie sinds de invoe-ring van het Donorregister in 1998.

Met de publiekscampagne en de mailing wor-den mensen aangespoord om hun wens, donorof niet, vast te leggen in het Donorregister.Ruim zeven miljoen Nederlanders hebben ditnog niet gedaan.

Persoonlijke uitnodiging

In de campagneperiode ontvangen alle 45- tot enmet 49-jarige Nederlanders, die hun wilsbeschik-king nog niet hebben laten vastleggen, een per-soonlijke uitnodiging om zich alsnog te registre-ren. Het gaat hierbij om zo’n achthonderddui-zend mensen. Op termijn wordt ernaar gestreefd

ook andere leeftijdsgroepen een brief te sturen.Naast deze groep veertigers krijgen ook alle jon-geren die in het afgelopen jaar achttien zijn ge-worden een mailing met het verzoek hun donor-keuze te laten registreren in het Donorregister.Dit is een jaarlijkse aanschrijving naar zo’ntweehonderdduizend jongeren. Mensen diedeze keer geen donorformulier ontvangen, wor-den opgeroepen dit formulier op te halen op hetpostkantoor.

Nieuw donorformulier en middelen

In de grootschalige mailing wordt voor het eerstgebruikgemaakt van een geheel nieuw vormge-geven donorformulier. De campagne bestaatonder andere uit advertenties en spots op radioen televisie. Daarnaast worden posters geplaatstin scholen en op weblogs en advertenties gezetop internet. Bronnen: NIGZ, nieuwsbericht ministerie van VWS, 26 maart 2007<

546 start grote wervingsactie voor donoren

ZenF-0407 cyaan.qxd 16-4-2007 11:38 Pagina 108