De gids bij prostaatkanker

- Uroloog

4-6-2019

Roderick van den Bergh

St Antonius Ziekenhuis, Utrecht

Inhoud

• Wat zijn de stappen die de patiënt doorloopt als mogelijk sprake is van prostaatkanker.1. Incidentie en prevalentie

2. Etiologie van prostaatkanker

3. Diagnostiek

4. Stadiëring

5. Welke vormen van behandeling in de verschillende fasen: • Wat zijn de (verwachte) nieuwe ontwikkelingen (nanoknife)?

• Invloed van leeftijd van de patiënt?

6. Rol fysiotherapeut / andere behandelaars / verpleegkundige?

7. Hierbij ook aandacht voor de aspecten waar de fysiotherapeut / andere behandelaars rekening mee moet houden in de verschillende fasen; metastasering en neveneffecten van de verschillende behandelingen.

CV

Anatomie

Incidentie en prevalentie

R

Mammacarcinoom 3.150

R

Dus

• Prostaatkanker komt veel voor

• Prostaatkanker groeit meestal langzaam

• Veel meer mensen overlijden met

prostaatcarcinoom

• Maar er overlijden nog steeds veel mannen

aan deze ziekte

• Qua getallen vergelijkbaar met

mammacarcinoom

R

Etiologie van prostaatkanker

Etiologie

• Hormoon afhankelijk

• Bij mannen in West-Europa en de V.S. vaker

dan in de rest van de wereld

• Westerse voedingsgewoonten: veel vet en

eiwitten

• Familiaire component

• 5 tot 10% van alle mannen erfelijke aanleg

Diagnostiek

Zorgpad

• Verwijzing via

– Plasklachten

– Screening

– Algehele check

– Afwijkend rectaal toucher

– Via andere specialist

PSA

• Enzym

– Oplossen matrix ejaculaat

– Afbraak mucus cervix

• Begin jaren 80

• Forensisch onderzoek

• Onafhankelijk van spermatozoen

• Verhoogd PSA:

– Manipulatie

– Ontsteking

– Vergroting

– Carcinoom

R

Screening enerzijds

R

Screening anderzijds

R

R

Prostaatbiopten techniek

MRI

Systematische versus gerichte biopten

Stadiering

Stadiering

• TNM stadiering

• Belangrijkste

verschil

– Niet gemetastaseerd

– Gemetastaseerd

TNM

Risico inschatting

• Leeftijd, comorbiditeit

• PSA

• Volume prostaat

• MRI bevindingen

• TNM

• Biopten

– Aantal positief

– Gleason score

Gleason score

Prostaatwijzer

R

Zorgpad behandeling

• Moet er iets gebeuren?

– Nee

• Active surveillance, curatief, in de gaten houden totdat

behandeling nodig is

• Watchful waiting, palliatief, volgen en hormonale

therapie als symptomen

Zorgpad behandeling

• Moet er iets gebeuren?

– Ja

• Niet gemetastaseerde prostaatkanker

– Operatie

– Bestraling

» Inwendig

» Uitwendig, soms met hormonale therapie

– Lymfklier verwijdering, op indicatie

– Experimenteel

» oa nanoknife, focale behandeling

Zorgpad behandeling

• Moet er iets gebeuren?

– Ja

• Gemetastaseerde prostaatkanker

– Hormonale therapie

» Tegenwoordig vaak gecombineerd met chemotherapie,

nieuwe middelen, bestraling prostaat zelf

Benaderingen

Operatie

In love with robots

Poorten

Relatie prostaat en bekkenbodem

• Prostaat is spil in bekkenbodem

• Complex samenspel van bekkenbodem

spieren en urethra

• Blaashals

• Detrusor uitlopers

• Autonome innervatie

• Interne / externe sfincter mechanisme

Interne sfincter

(extern)

Robot beter?

• Brisbane, AU

• RCT, 163 RALP vs 163 open, single surgeon

• Uitkomsten:

– Urinary function: Geen significante verschillen

– Sexual function: Geen significante verschillen

– Biochemisch recidief: Te korte follow-up

Voordeel robot?

• Minimaal invasief– Wond problemen

– Littekens

• Terug aan werk

• Bloedverlies / transfusies

• Ergonomie chirurg

• Standaardisatie ingreep

• Leerproces

• Discussie is ingehaald door praktijk

• ‘Makes an average surgeon a great surgeon’

Ontwikkelingen bestraling

• Image modulated

• Dynamisch

• Hypofractionering

• Kleinere marges

Nanoknife

Anatomie

Bijwerkingen

Bijwerkingen

Keuze behandeling

• Bijwerkingen

• Operatie Bestraling Inwendige bestraling

• Sexuele problemen 49 31 30

• Continentie problemen 7 9 21

• Darm problemen 2 11 11

•• Operatie Bestraling

• Operatie, anesthesie Geen operatie, wel bij brachytherapie

• 1-2 dagen 6-7 weken iedere dag, 1 dag bij brachy

• Weefsel uit Weefsel verlittekend

• Exacte PA Geen PA

• Beter bij LUTS Minder bij LUTS, vergrote prostaat

• Meestal T1/2/3a Meestal T3/4

• Leeftijd lager Leeftijd hoger

• Retrospectief beter Retrospectief minder

• PSA drop PSA langzaam lager

• Recurrence snel zien Recurrence langzamer te herkennen

• Bijwerkingen meteen Bijwerkingen soms pas later (inclusief proctitis en cystitis)

• Langzaam verbeteringLangzaam verslechtering

• Secund evt bestraling Secundaire chirurgie moeilijk

• Geen hormonen Vaak adjuvante hormonen

• Normaal Tot 2 x meer secundaire maligniteiten (rectum, blaas)

Rol fysiotherapeut / andere

behandelaars / verpleegkundige

• Team effort!

– Fysiotherapeut, uroloog, radiotherapeut,

oncoloog, oncologische verpleegkundige,

seksuoloog, verpleging op afdeling en OK, etc…

• Betere voorspelling individuele uitkomsten

– MRI parameters gebruiken

Tot slot

• Hierbij ook aandacht voor de aspecten waar de

fysiotherapeut / andere behandelaars rekening mee

moet houden in de verschillende fasen;

metastasering en neveneffecten van de verschillende

behandelingen.

Vragen?

• https://www.youtube.com/watch?v=qq4jOAX

WTJg&frags=pl%2Cwn