3D bewegingsanalyse. Een introductie...Steven Bowditch 302,1 389 (Hyundai Tournament of Champions)...

3D bewegingsanalyse

Een introductie

Tim van Heusden

Dutch Golf Performance Institute

© 2014-2016 Dutch Golf Performance Institute

Uitgegeven in eigen beheer (versie 20160404)

Alle rechten voorbehouden.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd

gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch,

mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande

schriftelijke toestemming van de uitgever

Inhoudsopgave

Inleiding .......................................................................................................................................... 1

1 3D Motion Capture systemen ................................................................................................... 5

1.1 Werking van 3D Motion Capture systemen ...................................................................... 5

1.2 Soorten 3D Motion Capture systemen .............................................................................. 8

1.2.1 Optical systemen ...................................................................................................... 8

1.2.2 Electromagnetic systemen .......................................................................................10

1.2.3 Inertial systemen .....................................................................................................12

1.3 Populaire 3D Motion Analysis systemen .........................................................................14

1.3.1 Gears Golf ...............................................................................................................14

1.3.2 Swinguru .................................................................................................................15

1.3.3 AMM 3D-Golf Electromagnetic Solution ................................................................15

1.3.4 Golf BioDynamics ...................................................................................................16

1.3.5 K-VEST ..................................................................................................................16

1.3.6 Golf MTRx .............................................................................................................17

1.3.7 iVEST .....................................................................................................................18

1.4 Voorbeeld van een 3D bewegingsanalyse sessie in de praktijk .........................................18

2 Kinematic sequence ................................................................................................................31

2.1 Acrobatische gymnastiekoefening ...................................................................................31

2.2 Kinematic sequence grafiek .............................................................................................33

2.3 Wat is een efficiënte swing? ............................................................................................35

2.4 Voorbeelden van inefficiënte swings ...............................................................................36

3 Ontwikkelen van snelheid .......................................................................................................38

3.1 Transition sequence .........................................................................................................38

3.2 Transition to top ..............................................................................................................39

3.3 Elastische energie ............................................................................................................40

4 Bewegingen van het bekken ....................................................................................................43

4.1 Rotaties ...........................................................................................................................45

4.1.1 Pelvic Bend .............................................................................................................45

4.1.2 Pelvic Side Bend .....................................................................................................50

4.1.3 Pelvic Rotation ........................................................................................................52

4.2 Lineaire bewegingen .......................................................................................................54

4.2.1 Pelvic Sway .............................................................................................................55

4.2.2 Pelvic Thrust ...........................................................................................................60

4.2.3 Pelvic Lift ...............................................................................................................63

4.3 Stabiel platform...............................................................................................................64

5 Tenslotte .................................................................................................................................67

Referenties .....................................................................................................................................69

Bijlage: Parameters TPI 3D ............................................................................................................71

3D bewegingsanalyse. Een introductie - Pagina 1

Inleiding

Wie heeft er een betere swing, Ernie Els of Jim Furyk? Ernie Els wordt de Big Easy genoemd omdat

hij een mooie rustige swing heeft. De swing van Jim Furyk is een keer door een Amerikaanse TV-

commentator omschreven als een octopus die uit een boom valt. Op de website van de PGA Tour

(www.pgatour.com) staat dat Ernie Els 19 keer op de PGA Tour heeft gewonnen en in totaal

$48.281.756 aan prijzengeld heeft verdiend. Jim Furyk doet het met 17 PGA Tour overwinningen en

$65.644.298 ook niet bepaald slecht. Maar wie van deze twee spelers heeft nu de betere swing? Met

een 3D bewegingsanalyse kan dit objectief worden vastgesteld.

Figuur 1: Ernie Els

Figuur 2: Jim Furyk

Bij een 3D bewegingsanalyse wordt gemeten hoe het lichaam snelheid ontwikkelt en hoe deze

snelheid door het lichaam uiteindelijk aan de club wordt doorgegeven. Hieruit kan worden afgeleid

of een swing efficiënt is of niet. Dit is nog een relatief nieuwe benadering in de golfwereld. Iedereen

die ooit les heeft genomen bij een golfprofessional heeft zijn swing vast zijn wel eens op video

gezien. Waarschijnlijk is daar dan de swing van een bekende speler naast gezet om duidelijk te laten

zien wat er wel of niet goed gaat. Al dan niet door het trekken van lijnen op het scherm. Daarbij

wordt gekeken naar swingstijl, maar niet naar de efficiëntie van de swing.

http://www.pgatour.com/

Pagina 2 - 3D bewegingsanalyse. Een introductie

Het begrip swingefficiëntie past goed in een tijdperk waarin het bij golf steeds meer draait om

afstand, afstand en nog eens afstand. De European Tour plaatste op 15 maart 2016 onderstaand

bericht op Twitter:

Figuur 3: Aantal spelers die verder slaan dan gemiddeld 300 yards (bron: twitter.com/europeantour?lang=nl)

De PGA Tour laat een vergelijkbaar beeld zien: de bovenste 25 spelers in de Driving distance

ranking van 2015 slaan hun drives allemaal 300 yards of verder.

https://twitter.com/europeantour?lang=nl


Plaats Naam Gemiddelde

afstand (in yards)

Langste drive

(in yards)

1 Dustin Johnston 317,7 406 (WGC-Bridgestone Invitational)

2 Bubba Watson 315,2 402 (PGA Championship)

3 Jason Day 313,7 409 (Hyundai Tournament of Champions)

4 Adam Scott 311,6 369 (The Open)

5 J.B. Holmes 309,9 393 (Canadian Open)

6 Charlie Beljan 309,8 376 (Honda Classic)

7 Tony Finau 309,0 383 (Canadian Open)

8 Brooks Koepka 308,2 382 (Canadian Open)

9 Patrick Rodgers 307,7 371 (Canadian Open)

10 Keegan Bradley 306,1 377 (BMW Championship)

11 Jason Kokrak 305,6 375 (Texas Open)

12 Gary Woodland 305,5 395 (Texas Open)

13 Ryan Palmer 305,2 381 (The Barclays)

14 Justin Rose 303,5 383 (WGC-Bridgestone Invitational)

15 Justin Thomas 303,2 374 (The Barclays)

16 Bredan Steele 302,9 371 (Shriners Hospital)

17 Charles Howel III 302,7 386 (The Barclays)

18 Daniel Berger 302,1 390 (The Barclays)

Steven Bowditch 302,1 389 (Hyundai Tournament of Champions)

20 Rober Garrigus 301,7 370 (Canadian Open)

21 Jimmy Walker 301,6 393 (Hyundai Tournament of Champions)

22 Martin Laird 300,5 368 (Canadian Open)

Phil Mickelson 300,5 366 (The Barclays)

24 Charl Schwartzel 300,4 383 (WGC-Bridgestone Invitational)

25 Sergio Garcia 300,0 403 (Honda Classic)

Lee Westwood 300,0 361 (WGC-Bridgestone Invitational)

Tabel 1: Driving distance statistieken PGA Tour 2015 (bron: www.pgatour.com/stats/stat.101.2015.html /

www.pgatour.com/stats/stat.159.2015.html)

Stuk voor stuk zijn het atleten die weten hoe ze snelheid moeten ontwikkelen in de golfswing.

Een 3D bewegingsanalyse helpt bij het leren van een golfswing die maximale snelheid en bal

controle genereert. Een swing kan er namelijk goed uitzien maar dit betekent niet automatisch dat die

efficiënt is. Daarnaast kan een 3D bewegingsanalyse ook goed gebruikt worden voor

blessurepreventie. Omdat alle lichaamsbewegingen tijdens de swing in kaart worden gebracht kan

http://www.pgatour.com/stats/stat.101.2015.html

http://www.pgatour.com/stats/stat.159.2015.html


een slechte beweging in een vroeg stadium getraceerd worden waarna doelgericht kan worden

getraind op het verbeteren van die specifieke lichaamsbeweging. Een 3D bewegingsanalyse wordt

tenslotte ook vaak uitgevoerd als een speler goed aan het spelen is om vast te leggen hoe de speler op

dat moment beweegt. Als de speler dan een keer een mindere goede periode heeft dan kan de swing

hiermee worden vergeleken om de oorzaak te achterhalen.

In deze manual wordt slechts een introductie gegeven in de wondere wereld van 3D

bewegingsanalyses. Deze wereld is veel te complex om in een manual te kunnen beschrijven. Het

doel van deze manual is om 3D bewegingsanalyse uit te leggen op een manier die te begrijpen is

voor iedereen die meer wil weten van deze nieuwe benadering in de golfwereld.

Een 3D bewegingsanalyse wordt gedaan met een 3D Motion Capture systeem dat specifiek voor golf

is ontwikkeld. In hoofdstuk 1 wordt de werking van dergelijke 3D Motion Capture systemen

uitgelegd. De verschillende soorten systemen worden kort toegelicht. Sommige van deze systemen

zijn zeer kostbaar maar er zijn ook Apple iPhone apps die een klein deel van de functionaliteit van

volledige 3D Motion Capture systemen hebben en gratis zijn. In hoofdstuk 2 wordt uitgelegd hoe het

lichaam optimaal snelheid kan ontwikkelen in de neerzwaai. Hiervoor wordt een vergelijking

gemaakt met een acrobatische gymnastiekoefening. Ook wordt uitgelegd wat er precies verstaan

wordt onder een efficiënte swing. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op een ander gedeelte van de swing

dat belangrijk is voor het ontwikkelen van snelheid: de overgang van de achterzwaai naar de

neerzwaai. Hoofdstuk 4 behandelt de beweging van het bekken tijdens de golfswing. Het bekken

speelt namelijk een hele belangrijke rol bij het ontwikkelen van snelheid in de golfswing. Spelers die

hun bekken goed bewegen in hun golfswing hebben vaak ook een efficiënte swing.

Deze inleiding begon met de vraag wie van Ernie Els en Jim Furyk een betere swing heeft. Het

antwoord hierop is dat beiden een efficiënte swing hebben. Er bestaat namelijk niet zoiets als ‘dé

ideale swing’. Het gaat erom welke swing het beste bij jouw specifieke lichaam past. En dat betekent

voor iedereen iets anders. Dat blijkt wel als je de swings van Ernie Els en Jim Furyk naast elkaar zet.


1 3D Motion Capture systemen

3D Motion Capture systemen worden voornamelijk gebruikt bij het maken van films en voor het

ontwikkelen van video games, maar ook voor het analyseren van bewegingen. In dit hoofdstuk wordt

uitgelegd hoe 3D Motion Capture systemen precies werken voor de golfsport en welke verschillende

soorten systemen er zijn.

1.1 Werking van 3D Motion Capture systemen

‘Motion capture’ betekent het vastleggen van bewegingen. Een 3D Motion Capture systeem

registreert hoe een object zich beweegt in de ruimte. Om de bewegingen van een object in een ruimte

te kunnen registreren wordt gebruik gemaakt van een coördinatenstelsel. Het meest gebruikte

coördinatenstelsel is het Cartesisch coördinatenstelsel.

Figuur 1-1: Cartesisch coördinatenstelsel (Wikipedia Contributors, 2014b)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Cartesisch_co%C3%B6rdinatenstelsel


Het Cartesisch coördinatenstelsel bestaat uit 3 loodrecht op elkaar geplaatste assen: de x-as, y-as en

z-as. De locatie van een object in de ruimte kan hierdoor worden aangegeven met 3 coördinaten

(waarden op de x-as, y-as, en z-as).

Een 3D Motion Capture systeem registreert een groot aantal keer per seconde de locatie van een

object. Het aantal opnamen per seconde verschilt per systeem en ligt grofweg tussen de 240 en 1.000

(dit heet in het Nederlands de opnamefrequentie of in het Engels de sample rate of sampling

frequency en wordt uitgedrukt in MHz). Het hoge aantal opnamen per seconde is te vergelijken met

een high-speed video camera waarvan de opnamen in slow-motion beelden kunnen worden

afgespeeld.

Als de locatie van een object op twee momenten bekend is dan kan ook de richting van de beweging

worden berekend. Er zijn 2 soorten bewegingen die berekend kunnen worden: lineaire bewegingen

(langs de assen) en rotaties (om de assen). Als een 3D Motion Capture systeem zowel de lineaire

bewegingen als de rotaties kan meten dan meet het 6 vrijheidsgraden. Meet een systeem alleen de

rotaties dan meet het 3 vrijheidsgraden.

Bij de analyse van de golfswing worden voor de lineaire bewegingen en rotaties van het bekken en

de ribbenkast de volgende namen gebruikt1:

Langs de x-as = Sway (zijwaartse beweging van het doel af en naar het doel toe)

Langs de y-as = Thrust (beweging naar de bal toe en van de bal af)

Langs de z-as = Lift (beweging omhoog en naar beneden)

Rotatie om de x-as = Bend (kanteling voor- en achterover om een as die van de ene zijkant

naar de andere zijkant van het bekken loopt)

Rotatie om de y-as = Side Bend (kanteling zijwaarts om een as die van voor naar achteren

door het bekken loopt)

Rotatie om de z-as = Rotation (rotatie om een as die van boven naar beneden door het

bekken loopt)

1 In de anatomie worden de x-as, y-as en z-as respectievelijk de horizontale as, de sagittale as en verticale as

genoemd


Door het gebruik van een coördinatenstelsel kunnen de bewegingen ook worden gekwantificeerd.

Lineaire bewegingen worden uitgedrukt in inches en rotaties in graden.

Omdat bewegingen twee kanten op kunnen gaan, worden de bewegingen uitgedrukt in positieve en

negatieve getallen. Met de Right Hand Rule voor lineaire bewegingen en de Right Hand Screw Rule

voor rotaties kun je beredeneren welke kant positief is en welke kant negatief.

Right Hand Rule

Houd de rechterhand in de positie zoals in de afbeelding

hiernaast. De richting waarin de vingers wijzen is positief.

Sway (middelvinger): naar het doel toe is positief en van

het doel af is negatief

Thrust (wijsvinger): naar de bal toe is positief en van de

bal af is negatief

Lift (duim): omhoog is positief en naar beneden is

negatief

Figuur 1-2: Right Hand Rule

(bron:

www.shelovesmath.com/precal/intr

oduction-to-vectors)

Figuur 1-3: Relatie tussen de Right Hand Rule en het Cartesisch coördinatenstelsel (bron:

www.shelovesmath.com/precal/introduction-to-vectors)

www.shelovesmath.com/precal/introduction-to-vectors


Right Hand Screw Rule

Gebruik de Right Hand Rule om de draaias te bepalen en steek de

duim in de draaias. De richting waarin de vingers draaien is

positief.

Bend: kanteling voorover is positief en kanteling

achterover is negatief (draaias is de middelvinger)

Side Bend: kanteling naar rechts is positief en kanteling

naar links is negatief (draaias is de wijsvinger)

Rotation: rotatie naar links is positief en rotatie naar

rechts is negatief (draaias is de duim)

Figuur 1-4: Right Hand Screw Rule

(bron: en.wikipedia.org/wiki/Right-

hand_rule)

Omdat de tijd tussen de opnamen bekend is, kan ook de snelheid, de versnelling en vertraging van

het object worden berekend. Voor lineaire bewegingen wordt snelheid uitgedrukt in mijl per uur

(mph) en versnelling en vertraging in meter per seconde per seconde (m/s/s). Voor rotaties wordt

snelheid uitgedrukt in graden per seconde (d/s) en versnelling en vertraging in graden per seconde

per seconde (d/s/s).

1.2 Soorten 3D Motion Capture systemen

Er bestaan 3 soorten 3D Motion Capture systemen:

Optical systemen

Electromagnetic systemen

Inertial systemen

Hieronder worden de systemen een voor een uitgelegd. Per systeem worden ook de voor- en nadelen

ten opzichte van de andere systemen beschreven.

1.2.1 Optical systemen

Bij een optical systeem krijgt de speler een groot aantal reflecterende bolletjes op specifieke plaatsen

op het lichaam geplakt (soms moet de speler hier eerst een speciaal pak voor aantrekken). High

speed camera’s met speciale lampen worden gebruikt om de speler te filmen. De lampen zorgen

https://en.wikipedia.org/wiki/Right-hand_rule

https://en.wikipedia.org/wiki/Right-hand_rule


ervoor dat de reflecterende bolletjes fluorescerend licht gaan geven. Een computer registreert de

locatie van de reflecterende bolletjes en berekent de X en Y coördinaten van ieder bolletje.

Om driedimensionale data te kunnen berekenen moeten meerdere camera’s in een speciale opstelling

worden gebruikt (meestal tussen de 8 en 10 camera’s). De computer kan de driedimensionale

coördinaten vervolgens berekenen door de gegevens van minstens 2 camera’s te combineren.

De camera’s die in een optical systeem worden gebruikt, kunnen vaak 1.000 beeldjes per seconde

vastleggen. Bij een golfswing met een snelheid van 100 mijl per uur (mph) betekent dit dat het

clubhoofd op zijn hoogste snelheid ongeveer 2 inches (ongeveer 5 cm) beweegt tussen 2 beeldjes.

Optical systemen worden vooral gebruikt in de gamesindustrie (bijvoorbeeld Tiger Woods PGA

Tour van EA Sports) en bij het maken van films (bijvoorbeeld Lord of the Rings en Avatar).

Figuur 1-5: Tiger Woods tijdens een 3D Motion Capture sessie voor EA Sports (Piehowski, 2011)

Voordelen van een optical systeem:

Een optical systeem werkt zonder draden of sensoren die aan de speler zijn bevestigd

De reflecterende bolletjes zijn zo licht dat ze ook op de club kunnen worden gemonteerd

De high speed camera’s kunnen vaak 1.000 beeldjes (of meer) per seconde vastleggen

Het systeem meet 6 vrijheidsgraden

http://golfweek.com/news/2011/oct/03/fans-pick-woods-video-games-next-cover


Nadelen van een optical systeem:

Het bevestigen van alle reflecterende bolletjes is vrij tijdsintensief

Een optical systeem vereist een vaste opstelling

Een optical systeem werkt op basis van het contrast van de reflecterende bolletjes en de

achtergrond. Dit betekent dat verlichting heel belangrijk is waardoor een optical systeem

bijna niet buiten te gebruiken is

De reflecterende bolletjes moeten altijd zichtbaar zijn voor minimaal 2 camera’s, anders

kunnen ze niet worden gevolgd

Omdat alle reflecterende bolletjes op elkaar lijken is het soms moeilijk voor het systeem om

de bolletjes te onderscheiden wat tot foute informatie kan leiden

Een uitgebreid optical systeem is duur (vanaf $ 100.000, ongeveer € 89.800)

1.2.2 Electromagnetic systemen

Een electromagnetic systeem werkt zoals de naam al doet vermoeden met een elektromagnetisch

veld. Achter de speler wordt een zender geplaatst die een elektromagnetische wolk creëert met een

doorsnede van ongeveer 2,5 meter. Op het lichaam van de speler worden met banden en dubbelzijdig

plakband meerdere sensoren bevestigd die een groot aantal keer per seconde hun positie en oriëntatie

in het elektromagnetische veld doorgeven aan een centrale verwerkingsunit. De sensoren meten 6

vrijheidsgraden en per lichaamsdeel wordt er één sensor gebruikt.

Bij een electromagnetic systeem dat de bewegingen van alle lichaamsdelen en de club registreert

wordt gebruik gemaakt van 12 sensoren op de volgende plaatsen:

1. Club

2. Hoofd

3. Ribbenkast

4. Bekken

5. Rechterbovenarm

6. Rechterhand

7. Linkerbovenarm

8. Linkerhand

9. Rechterscheenbeen

10. Rechtervoet

11. Linkerscheenbeen


12. Linkervoet

Bij een 8 sensoren systeem worden alleen de eerste 8 sensoren gebruikt en bij het 4 sensoren systeem

alleen de eerste 4 sensoren. Deze 4 sensoren zijn voldoende om de belangrijkste grafiek in een 3D

bewegingsanalyse te kunnen maken: de Kinematic sequence.

Bij electromagnetic systeem met een maximale sample rate van 240 Mhz wordt 240 keer per seconde

de positie en oriëntatie van de sensoren in het elektromagnetische veld bepaald. Bij een golfswing

met een snelheid van 100 mph betekent dit dat het clubhoofd op zijn hoogste snelheid ongeveer 6

inches (ongeveer 15 cm) beweegt tussen 2 ‘opnamen’.

Figuur 1-6: Joost Luiten tijdens een 3D Motion Capture sessie met een electromagnetic systeem (bron: Joost Luiten)


Voordelen van een electromagnetic systeem:

Een electromagnetic systeem werkt real-time. Als de speler beweegt zijn de gegevens direct

zichtbaar op de computer. Hierdoor is het mogelijk om een electromagnetic systeem te

gebruiken voor biofeedback training 2

In tegenstelling tot optical systemen zijn alle sensoren continu ‘zichtbaar’ en is er geen

sprake van ontbrekende gegevens door het niet kunnen volgen van reflecterende bolletjes

Voor een electromagnetic systeem is geen vaste opstelling benodigd en het systeem kan ook

buiten worden gebruikt

Per lichaamsdeel is er maar één sensor nodig waar er bij een optical systemen meerdere

reflecterende bolletjes nodig zijn

Electromagnetic systemen zijn goedkoper dan optical systemen die dezelfde functionaliteit

bieden

Het systeem meet 6 vrijheidsgraden

Nadelen van een electromagnetic systeem:

De sensoren zijn vaak nog met draden verbonden aan de centrale verwerkingsunit (tenzij

gebruik gemaakt wordt van een modern electromagnetic systeem dat draadloos werkt)

De aanwezigheid van staal en ijzer in de directe omgeving (bijvoorbeeld betonijzer in de

vloer) kan het elektromagnetische veld verstoren waardoor er meetfouten kunnen optreden

Het aantal ‘opnamen’ per seconden (de sample rate) ligt lager dan bij een optical systeem

Het bevestigen van de sensoren is vrij tijdsintensief

1.2.3 Inertial systemen

Een inertial systeem werkt met sensoren die versnellingsmeters en gyroscopen bevatten. Het grote

voordeel van deze sensoren is dat ze draadloos werken en relatief goedkoop zijn. Het nadeel is dat

deze sensoren alleen maar in staat zijn om 3 vrijheidsgraden te meten.

2 Biofeedback training is een vorm van trainen waarbij er een signaal wordt gegeven (bijvoorbeeld een

pieptoon) wanneer een beweging binnen of buiten een vooraf ingesteld bereik valt. Hierdoor kan er veel

effectiever getraind worden. Minder heuprotatie in de achterzwaai kan bijvoorbeeld getraind worden door een

pieptoon te geven als de Pelvic Rotation in de achterzwaai meer dan 50 graden is.


Inertial systemen werken vaak met 3 sensoren die op de volgende plaatsen worden geplaatst:

Bekken

Ribbenkast

Linkerhand (voor een rechtshandige golfer)

De technologie van een inertial systeem is echter ook beschikbaar op een Apple iPhone. De Apple

iPhone (vanaf model 4) beschikt namelijk over een ingebouwde 3D versnellingsmeter en een 3D

gyroscoop die een sample rate hebben van 100 Mhz. Hiermee heeft de iPhone als het ware een

inertial sensor die dus 3 vrijheidsgraden meet. Er zijn een aantal apps beschikbaar die met deze

sensoren de bewegingen van het bekken registreren. Hierbij kan de iPhone in de achterzak of in een

speciale houder worden geplaatst die aan de broekriem wordt vastgemaakt.

Figuur 1-7: Een vest met 3 draadloze inertial sensoren (bron: www.k-vest.com)

Voordelen van een inertial systeem:

Een inertial systeem is door het beperkt aantal sensoren snel gebruiksklaar en overal te

gebruiken

Net als een electromagnetic systeem werkt een inertial systeem real-time. Omdat een inertial

systeem bovendien snel gebruiksklaar is, leent het zich bijzonder goed voor ‘biofeedback’

training

De sensoren werken draadloos

Inertial systemen zijn de goedkoopste van de 3 soorten systemen

Nadelen van een inertial systeem:

Door het beperkt aantal sensoren is ook het aantal parameters dat gemeten worden kleiner

dan bij een electromagnetic systeem

Inertial systemen meten maar 3 vrijheidsgraden

http://www.k-vest.com/


1.3 Populaire 3D Motion Analysis systemen

Hieronder wordt een aantal populaire 3D Motion Analysis systemen toegelicht. Dit overzicht is niet

volledig maar geeft wel een goed beeld van de verschillende mogelijkheden en prijzen. Naast de

genoemde (aanschaf)prijs moet voor de duurdere systemen vaak ook nog een jaarlijks

onderhoudsbedrag worden betaald.

1.3.1 Gears Golf

Dit is een uitgebreid optical systeem waarmee zowel het lichaam als de club kunnen worden

geanalyseerd. Het systeem maakt hiervoor gebruik van 8 Ultra HD high-speed camera’s die de

bewegingen registreren van vooraf geplaatste reflecterende markers op het lichaam en club. Voor het

goed kunnen analyseren van de golfswing heeft dit systeem een grote beperking: de ‘wrist release

sequence’ (de manier waarop de speler de club ‘released’ door impact met de onderarmen en polsen)

kan niet geanalyseerd worden.

De prijs van dit systeem is $ 39.500 (ongeveer € 35.500). Kijk voor meer informatie over Gears Golf

op www.gearssports.com.

Figuur 1-5: Gears Golf (bron: www.gearssports.com)

http://www.gearssports.com/

http://www.gearssports.com/


1.3.2 Swinguru

Dit is een eenvoudig optical systeem dat gebruik maakt van één 3D camera. Er kan gekozen worden

uit verschillende 3D camera’s die ook worden gebruikt bij spelcomputers, zoals de Microsoft Kinect

camera. Het bijzondere aan deze camera’s is dat er geen reflecterende markers nodig zijn.

De speler gaat voor de 3D camera staan en het systeem ‘herkent’ de contouren van het lichaam en is

in staat om de bewegingen van de speler te registreren. Het systeem is echter niet in staat om

verschillende lichaamsdelen te onderscheiden en apart te meten. Swinguru is dan ook geen echt 3D

Motion Analysis systeem en profileert zich als een ‘full body swing analysis’ systeem.

De prijs van dit systeem is $ 395 (ongeveer € 355) voor My Swinguru en $ 895 (ongeveer € 804)

voor Swinguru Pro. De camera’s zijn los verkrijgbaar vanaf $ 200 (ongeveer € 180). Kijk voor meer

informatie over Swinguru op www.swingguru.com.

Figuur 1-8: Swinguru (bron: www.swinguru.com)

1.3.3 AMM 3D-Golf Electromagnetic Solution

Dit is een electromagnetic systeem met 4, 8 of 12 sensoren. De sensoren zijn met draden aan een

centrale unit verbonden. Alle sensoren meten 6 vrijheidsgraden. Het systeem werkt met de 3D

software van het Titleist Performance Institute (TPI 3D). De mogelijkheden van het systeem zijn

afhankelijk van het aantal sensoren dat wordt gebruikt (4, 8 of 12 sensoren).

Met het 12 sensoren systeem kunnen bijna 200 parameters worden gemeten en geanalyseerd. Dit

maakte het AMM 3D-Golf Electromagnetic systeem tot een van de beste 3D Motion Capture

systemen voor golf. De leverancier is helaas eind 2014 gestopt met bestaan.

DGPI maakt gebruik van dit systeem.

http://www.swingguru.com/

http://www.swinguru.com/


Figuur 1-9: AMM 3D Golf Electromagnetic systeem (bron: www.amm3d.com)

1.3.4 Golf BioDynamics

Dit is een electromagnetic systeem dat dezelfde hardware gebruikt als het 8 sensoren AMM 3D-Golf

Electromagnetic systeem. De sensoren van de Golf BioDynamics zijn ook met draden aan een

centrale unit verbonden. Alle sensoren meten 6 vrijheidsgraden. De software is geschreven door Golf

BioDynamics zelf en integreert 3D data, 2D video en Trackman data.

De prijs van dit systeem is $ 25.000 (ongeveer € 22.500). Kijk voor meer informatie over dit systeem

op www.golfbiodynamics.com/the-GBD-ultimate-systeem.html.

Figuur 1-10: Golf BioDynamics (bron: www.golfbiodynamics.com)

1.3.5 K-VEST

Zoals de naam al doet vermoeden maakt dit systeem gebruik van een vest waarin 2 sensoren zitten

die draadloos werken, de andere sensor wordt op de handschoen van de linkerhand (voor een

rechtshandige golfer) geplaatst. K-VEST is er in 2 versies: een inertial systeem met 3 sensoren dat 3

vrijheidsgraden meet (K-VEST 3D) en een electromagnetic systeem met 6 sensoren dat 6

vrijheidsgraden meet (K-VEST 6D). De inertial sensoren van de 3D versie hebben een sample rate

van 200 Mhz. De 6D versie gebruikt dezelfde sensoren als de AMM Walkabout 6D Golf; deze

http://www.amm3d.com/

http://www.golfbiodynamics.com/the-GBD-ultimate-system.html

http://www.golfbiodynamics.com/


hebben dus een sample rate van 120 Mhz. Het systeem heeft eigen software die ook 2D video kan

integreren maar de 3D versie werkt ook met de TPI 3D software.

De 3D versie kost $ 5.500 (ongeveer € 4.900) en de 6D versie $ 12.000 (ongeveer € 10.800). De

combinatie van de uitgebreide mogelijkheden en de aantrekkelijke prijs maakt de K-VEST 3D tot

een van de meest gebruikte 3D Motion Capture systemen voor golf op dit moment. Kijk voor meer

informatie op www.k-vest.com.

Figuur 1-11: K-Vest (bron: www.k-vest.com)

1.3.6 Golf MTRx

Dit is een Apple iPhone app die gebruik maakt van de inertial sensor van de iPhone die 3

vrijheidsgraden meet. De app registreert hoe ver de heupen draaien, hoe snel ze draaien, wat de

hoogste snelheid is en wat het moment van impact en finish is.

De LT versie van deze iPhone app is gratis en de Ultimate versie kost € 14,99. Kijk voor meer

informatie op www.zerolinegolf.com.

Figuur 1-12: Golf MTRx (bron: www.zerolinegolf.com)



http://www.zerolinegolf.com/

www.zerolinegolf.com


1.3.7 iVEST

Dit is een Apple iPhone app van de makers van K-VEST. Ook deze app maakt gebruik van de

inertial sensor van de iPhone die 3 vrijheidsgraden meet. De app registreert hoever het bekken

voorover gebogen is (Pelvic Bend), hoever het bekken gekanteld is (Pelvic Tilt) en hoeveel het

bekken draait (Pelvic Rotation) tijdens de golfswing. Voor het gebruik van deze app is wel een

speciale houder nodig waarmee de iPhone op de onderkant van de rug kan worden gemonteerd.

De prijs van deze iPhone app is € 0,99 voor de Golf Lite versie en € 29,99 voor de iVEST Golf Pro

versie. Kijk voor meer informatie op www.k-vest.com/ivest.

Figuur 1-13: iVest (bron: www.k-vest.com/ivest)

1.4 Voorbeeld van een 3D bewegingsanalyse sessie in de praktijk

Om de werking van een 3D Motion Analysis systeem voor de golfswing analyse verder uit te leggen,

wordt hieronder beschreven hoe een sessie met een 8 sensoren AMM 3D-Golf Electromagnetic

Solution systeem met de TPI 3D software in de praktijk werkt.

http://www.k-vest.com/ivest

http://www.k-vest.com/ivest


Figuur 1-14: TPI 3D

De zender voor het elektromagnetische veld wordt op een statief achter de speler neergezet. De

zender moet op heuphoogte staan en ongeveer 50 cm achter de speler.

De 8 sensoren worden op de volgende plekken geplaatst:

een sensor wordt in een houder op de club shaft net onder de grip gemonteerd

op beide bovenarmen wordt net boven de elleboog een sensor met een band geplaats

op iedere handrug wordt een sensor geplakt met speciaal dubbelzijdig plakband

op het voorhoofd wordt een sensor met een band geplaatst

de resterende 2 sensoren zitten verwerkt in een soort vest dat wordt aangetrokken

Nadat alle sensoren op hun plaats zitten, moet het lichaam ‘gedigitaliseerd’ worden. Dit betekent dat

aan het systeem wordt doorgegeven waar de relevante botpunten/gewrichten zich bevinden.

Het systeem meet vervolgens de afstand van die punten tot aan de dichtstbijzijnde sensor en weet

dan precies hoe het lichaam er uitziet. Tijdens de golfswing registreert het systeem de locatie van de

8 sensoren in het coördinatenstelsel waarmee het precies weet hoe de gedigitaliseerde punten

bewegen. Hiervoor is het wel belangrijk dat de sensoren niet loskomen tijdens de golfswing.


Tijdens het gehele digitaliseringsproces moet de speler rechtop staan met de onderarmen horizontaal,

de vuisten gebald en de duimen omhoog (alsof er een skistok wordt vastgehouden). De volgende

punten worden gedigitaliseerd (Advanced Motion Measurements, 2009a):

Club

1. Bovenkant grip

De punt van de pen wordt in het gaatje van de grip

geplaatst.

Dit punt definieert het einde van de shaft.

2. Hosel 1

De punt van de pen wordt ongeveer 2 inch boven het

verbindingspunt tussen de hosel en de shaft geplaatst.

3. Hosel 2

180 graden tegenover Hosel I, op dezelfde hoogte.

De software definieert de shaft vanaf de bovenkant

van de grip tot het punt tussen Hosel 1 en Hosel 2.


4. Onderste groef bij hiel

De punt van de pen wordt in de onderste groef zo ver

mogelijk naar de hiel geplaatst.

5. Onderste groef bij teen

De punt van de pen wordt in de onderste groef zo ver

mogelijk naar de teen geplaatst.

6. Bovenste groef bij teen

De punt van de pen wordt in de bovenste groef zo ver

mogelijk naar de teen geplaatst.

7. Midden handen 1

De punt van de pen wordt geplaatst op het punt waar

ongeveer het midden van de handen komt te zitten.


8. Midden handen 2

180 graden tegenover Midden Handen I, op dezelfde

hoogte.

Hoofd

9. Hoofd

Het hoofd moet in alle vlakken recht staan.

Ribbenkast

10. Linker AC (Acromio-Clavicular gewricht)

De punt van de pen wordt geplaatst op de ‘Superman

knobbel’ op de linkerschouder waar het sleutelbeen

en de schouder samen komen.


11. Rechter AC

Hetzelfde punt op de rechterschouder.

De software definieert het midden van de ribbenkast

als het middelpunt van Linker AC en Rechter AC.

12. Rechts hoog

De punt van de pen wordt op de naad van het shirt

vlak onder de oksel geplaatst.

13. Rechts laag

De punt van de pen wordt wederom op de naad van

het shirt geplaatst maar nu vlak boven de riem.

Bekken

14. Rechter GT (Greater Trochanter)

De punt van de pen wordt op de rechter GT geplaatst.


15. Linker GT

De punt van de pen wordt op de linker GT geplaatst.

De software definieert het midden van het bekken als

het middelpunt van Linker GT en Rechter GT.

16. Punt boven linker GT

De punt van de pen wordt ongeveer 20 centimeter

boven de linker GT geplaatst in lijn met de

voorwaartse kanteling van het bekken.

Rechterarm

17. Buitenkant elleboog

De punt van de pen wordt op de knobbel aan de

buitenkant van de elleboog (laterale epicondyl)

geplaatst.

18. Binnenkant elleboog


binnenkant van de elleboog (mediale epicondyl)

geplaatst.


19. Bovenkant pols

De punt van de pen wordt in het holletje aan het

begin van de duim geplaatst (de anatomische

snuifdoos).

20. Onderkant pols

De punt van de pen wordt aan de onderkant van het

polsgewricht geplaatst.

21. Bovenste knokkel

De punt van de pen wordt op de bovenkant van de

eerste knokkel van de wijsvinger geplaatst.

22. Onderste knokkel

De punt van de pen wordt op de onderkant van de

eerste knokkel van de pink geplaatst.


Linkerarm

23. Buitenkant elleboog


buitenkant van de elleboog (laterale epicondyl)

geplaatst.

24. Binnenkant elleboog


binnenkant van de elleboog (mediale epicondyl)

geplaatst.

25. Bovenkant pols

De punt van de pen wordt in het holletje aan het

begin van de duim geplaatst (de anatomische

snuifdoos).

26. Onderkant pols

De punt van de pen wordt aan de onderkant van het

polsgewricht geplaatst.


27. Bovenste knokkel

De punt van de pen wordt op de bovenkant van de

eerste knokkel van de wijsvinger geplaatst.

28. Onderste knokkel

De punt van de pen wordt op de onderkant van de

eerste knokkel van de pink geplaatst.

Na het digitaliseren ziet de speler zichzelf als een 3D poppetje in real time bewegen op het scherm

en is TPI 3D klaar om golfswings op te nemen.


Na het opnemen van een golfswing toont TPI 3D onderstaand scherm:

Figuur 1-15: TPI Advanced layout in TPI 3D

De informatie kan op 3 manieren worden getoond:

Een 3D poppetje dat van alle kanten bekeken kan worden (venster rechtsonder in figuur

1-15)

In grafieken zodat de waarden van de parameters gedurende de hele golfswing in een

oogopslag kunnen worden bekeken (de andere vensters in figuur 1-15)

Een vergelijkingstabel (Comparison table) waarin de waarden van alle parameters staan voor

7 posities in de golfswing (zie figuur 1-16): ADR = beginhouding, HB = halverwege

achterzwaai (club evenwijdig aan de grond), Top = top van de achterzwaai (club verandert

van richting), HD = halverwege neerzwaai (club evenwijdig aan de grond), Imp = impact,

HF = halverwege doorzwaai (club evenwijdig aan de grond) & Fin = eindhouding


Figuur 1-16: De vergelijkingstabel in TPI 3D

In de vergelijkingstabel kunnen de waarden vergeleken worden met een van de volgende databases:

PGA Tour driver database, PGA Tour 5 iron database, LPGA Tour driver database, LPGA Tour 5

iron database, of Champions Tour database. In figuur 1-16 is de PGA Tour driver database

geselecteerd. Getallen in groen betekenen dat de waarden binnen één standaardafwijking van het

PGA Tour gemiddelde valt, getallen in rood betekenen dat de waarden daarbuiten vallen. Als de

waarde binnen één standaardafwijking valt (dat kan zowel links als rechts van de gemiddelde waarde

zijn, oftewel -1 of +1 standaardafwijking) dan betekent dit dat de waarde overeenkomt met die van

34,1% + 34,1% = 68,2% van de PGA Tour speler (zie figuur 1-17). Valt de waarde buiten één

standaardafwijking dan betekend dat niet dat die beweging fout is, het zal alleen moeilijker worden

om vanuit die positie een efficiënte swing te maken. De databases moeten niet gebruikt worden als

een swingmodel maar als een hulpmiddel om de oorzaak van een inefficiënte swing te achterhalen.


Figuur 1-17: Grafiek van een normale verdeling (Wikipedia Contributors, 2014e)

In de bijlage staat een overzicht van alle parameters die met een 12 sensoren AMM 3D-Golf

Electromagnetic Solution systeem met de TPI 3D software worden gemeten.

Hoe de gegevens gelezen en geïnterpreteerd moeten worden, wordt in de volgende hoofdstukken

uitgelegd.


2 Kinematic sequence

Bij een 3D bewegingsanalyse wordt gekeken of het lichaam efficiënt snelheid kan ontwikkelen.

Voordat de belangrijkste grafiek hiervoor, de Kinematic sequence grafiek, wordt uitgelegd, wordt

eerst ingegaan op hoe het lichaam eigenlijk optimaal snelheid kan ontwikkelen. Hiervoor wordt een

vergelijking gemaakt met een acrobatische gymnastiekoefening.

2.1 Acrobatische gymnastiekoefening

Stel dat er 3 gymnasten zijn:

Gymnast A = de grootste van de 3 gymnasten

Gymnast B = kleiner dan gymnast A

Gymnast C = kleinste van de 3 gymnasten

De gymnasten staan op elkaars handen (zie figuur 2-1). Gymnast A is de onderste gymnast en staat

met gestrekte armen boven zijn hoofd. Gymnast B staat op de handen van gymnast A en staat ook

met gestrekte armen boven zijn hoofd. Gymnast C staat tenslotte op de handen van gymnast B met

een hoepel in zijn handen. Het doel van deze acrobatische gymnastiekoefening is om de hoepel zo

hoog mogelijk te gooien. Hiervoor moeten de gymnasten zo veel mogelijk snelheid weten te

ontwikkelen. Er is alleen één regel: de gymnasten mogen elkaar niet loslaten tijdens het gooien van

de hoepel.


Figuur 2-1: Acrobatische gymnastiekoefening (bron: Titleist Performance Institute, 2009)

De gymnasten kunnen alleen optimaal snelheid ontwikkelen om de hoepel zo hoog mogelijk te

gooien wanneer er aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:

Alle 3 de gymnasten moeten goede beweeglijkheid in hun benen hebben om door hun

knieën te kunnen zakken en daarna hun benen explosief uit te kunnen strekken. Als een

van de gymnasten niet goed door zijn knieën kan zakken, dan kan hij nooit optimaal

snelheid ontwikkelen bij het uitstoten

Iedere gymnast moet goed rechtop blijven staan als de gymnast er boven versnelt.

Wanneer gymnast A niet sterk genoeg is om rechtop te blijven staan als gymnast B

explosief zijn benen uitstrekt, dan zal gymnast B nooit optimaal snelheid kunnen

ontwikkelen

Ieder gymnast moet zijn steentje bijdragen aan het ontwikkelen van snelheid. Als een

gymnast niet sterk genoeg is, dan kan deze zelfs snelheid wegnemen van de andere twee

gymnasten


Iedere gymnast wacht op het juiste moment om de benen uit te stoten en doet dit niet

voor zijn beurt. Wanneer gymnast C al springt als gymnast A nog door zijn knieën aan

het zakken is dan zullen de gymnasten nooit optimaal snelheid kunnen ontwikkelen

Maar hoe heeft dit betrekking op de golfswing? De 3 gymnasten vertegenwoordiger verschillende

delen van het lichaam:

Gymnast A = het onderlichaam (inclusief het bekken)

Gymnast B = de ribbenkast (inclusief wervelkolom en schouderbladen)

Gymnast C = de armen en handen

Een golfer die zo veel mogelijk snelheid wil ontwikkelen in de golfswing moet voldoen aan dezelfde

voorwaarden als de gymnasten die de ring zo hoog mogelijk willen gooien:

De verschillende lichaamsdelen moeten voldoende mobiliteit hebben om te kunnen

versnellen

De verschillende lichaamsdelen moeten voldoende stabiliteit hebben om de versnelling

van het volgende lichaamsdeel te kunnen opvangen

Ieder lichaamsdeel moet meewerken aan het ontwikkelen van snelheid

Iedere lichaamsdeel wacht op het juiste moment om te versnellen. Eerst versnelt het

onderlichaam (gymnast A). Hierna versnelt de ribbenkast (gymnast B) en stabiliseert het

onderlichaam (gymnast A). Tenslotte versnellen de armen en handen (gymnast C) en

stabiliseert de ribbenkast (gymnast B)

Of het lichaam over de benodigde mobiliteit en stabiliteit beschikt, kan worden beoordeeld door het

uitvoeren van fysieke testen. Het Titleist Performance Institute heeft hier een methode voor

ontwikkeld: TPI Level One screening (Titleist Performance Institute, 2014). Of ieder lichaamsdeel

meewerkt aan het ontwikkelen van snelheid, op het juiste moment versnelt en stabiliseert, kan alleen

worden vastgesteld met een 3D bewegingsanalyse. De grafiek waarin dit kan worden afgelezen heet

de Kinematic sequence grafiek.

2.2 Kinematic sequence grafiek

De Kinematic sequence grafiek geeft weer hoe de verschillende lichaamsdelen / segmenten snelheid

ontwikkelen. Hieruit kan worden afgeleid of een swing efficiënt is of niet.


Figuur 2-2: Kinematic sequence grafiek in TPI 3D

De horizontale as is een tijd-as waarop van links naar rechts 4 momenten in de swing staan

aangegeven:

Adr = start van de achterzwaai

Top = top van de achterzwaai / start van de neerzwaai 3

Imp = impact

Fin = eindhouding

De achterzwaai is het stuk tussen de start van de achterzwaai en de top van de achterzwaai, de

neerzwaai is het stuk tussen de top van de achterzwaai en impact, en de doorzwaai is het stuk na

impact.

De verticale as is de snelheid (rotatiesnelheid van de verschillende segmenten uitgedrukt in graden

per seconde).

In de grafiek staan 4 gekleurde lijnen, dit zijn de volgende segmenten:

Bekken (rood)

Ribbenkast (groen)

Linker (boven)arm (blauw)

Club (geel)

3 In TPI 3D is de top van de achterzwaai gedefinieerd als het punt waar de club van richting verandert.


Als de lijnen onder de horizontale tijd-as zijn dan bewegen de segmenten zich van het doel af

(achterzwaai) en als de lijnen boven de horizontale tijd-as zijn dan bewegen de segmenten zich naar

het doel toe (neer- & doorzwaai). Het punt waar de lijnen door de horizontale tijd-as heen gaan is dus

de overgang van de achter- naar neerzwaai.

2.3 Wat is een efficiënte swing?

Om te bepalen of een swing efficiënt is moet worden gekeken naar het stuk van de Kinematic

sequence grafiek tussen de top van de achterzwaai en het moment van impact (de neerzwaai). Hier

bereiken de segmenten hun hoogste snelheid op het moment dat de bijbehorende lijn het hoogste

punt bereikt (zie figuur 2-3). Een swing is efficiënt als er aan 2 voorwaarden wordt voldaan:

1. In de neerzwaai bereikt eerst het bekken de hoogste snelheid, dan de ribbenkast, dan de

linker arm en als laatste de club. Oftewel, eerst piekt de rode lijn, dan de groene lijn, dan de

blauwe lijn en ten slotte de gele lijn. De volgorde waarin de segmenten de hoogste snelheid

bereiken in de neerzwaai wordt de Kinematic sequence, Downswing sequence of

Deceleration sequence genoemd. Een speler die een goede Kinematic sequence heeft, is over

het algemeen een constante ‘ball striker’ die weet waar de bal naar toe gaat.

2. Nadat de segmenten de hoogste snelheid hebben bereikt, loopt de lijn steil naar beneden. Dit

betekent dat het segment goed stabiliseert waardoor het volgende segment verder kan

versnellen. Een speler die in staat is om de verschillende lichaamssegmenten goed te

stabiliseren, heeft over het algemeen voldoende lengte in zijn slagen.


Figuur 2-3: Uitvergroting van de neerzwaai in de Kinematic sequence grafiek in TPI 3D

In het geval dat de swing efficiënt is maar de speler is toch niet tevreden over zijn ball striking

(kwaliteit van het balcontact en de geslagen balvluchten) controleer dan de specificaties van de

clubs. Hebben de clubs wel de juiste lengte, de juiste soort shaft, heeft de shaft wel de juiste stijfheid,

klopt de lie angle (de hoek tussen de onderkant van het clubhoofd en de shaft), etc.

Swing efficiëntie is belangrijker dan swing stijl! Als een speler een efficiënte swing heeft, kom dan

niet in de verleiding om een swing te veranderen omdat die er niet goed of mooi uitziet. Sleutel

alleen aan een efficiënte swing als:

de speler niet de lengte en/of de constantheid in zijn slagen heeft die benodigd is om zijn

doelstellingen te bereiken

de speler pijn heeft tijdens of na het spelen

de speler een beweging maakt die in de toekomst blessures kan gaan veroorzaken

2.4 Voorbeelden van inefficiënte swings

Helaas zijn er veel spelers die een inefficiënte swing hebben. Figuur 2-4 is bijvoorbeeld een

Kinematic sequence van een professional waarbij eerst de ribbenkast piekt, dan de linker arm, dan


het bekken en als laatste de club. Dit is geen efficiënte volgorde: het bekken hoort te pieken voor de

ribbenkast. Deze speler heeft moeite om constantheid in zijn slagen te vinden.

Figuur 2-4: Voorbeeld 1 van een inefficiënte swing

Figuur 2-5 is de Kinematic sequence grafiek van een amateur waarbij eerst de linker arm piekt, dan

de club, dan de ribbenkast en als laatste het bekken. Eigenlijk pieken de ribbenkast en linker arm pas

nadat de bal al weg is. De lijnen van de ribbenkast en het bekken lopen na de piek ook niet stijl naar

beneden. Naast constantheid in zijn slagen kan deze speler ook wel wat meer lengte gebruiken.

Figuur 2-5: Voorbeeld 2 van een inefficiënte swing

Als uit de Kinematic sequence grafiek blijkt dat de swing niet efficiënt is dan moet de speler fysiek

getest worden en de swing verder worden geanalyseerd om te achterhalen waarom dit het geval is.

De verdere analyse van de swing wordt in de volgende hoofdstukken uitgelegd.


3 Ontwikkelen van snelheid

Naast de Kinematic sequence is ook de start van de neerzwaai belangrijk voor het ontwikkelen van

snelheid. In een optimale overgang van de achterzwaai naar de neerzwaai is het mogelijk om op een

ogenschijnlijk makkelijke manier veel snelheid te ontwikkelen. In dit hoofdstuk wordt uitgelegd hoe

dit in gebeurt. De zogenaamde stretch shortening cycle is hierbij heel belangrijk.

3.1 Transition sequence

De volgorde waarin de verschillende segmenten de neerzwaai beginnen wordt de Transition

sequence genoemd. Soms wordt ook de naam Firing sequence gebruikt omdat het de volgorde is

waarin de verschillende segmenten snelheid beginnen te maken in de neerzwaai.

De meest optimale manier om de neerzwaai te beginnen is eerst het bekken, dan de ribbenkast, dan

de linkerarm en als laatste de club.

Om de Transition sequence te kunnen bepalen moet er in de Kinematic sequence grafiek worden

ingezoomd op de top van de achterzwaai / start van de neerzwaai.

Figuur 3-1: Uitvergroting van de start van de neerzwaai in de Kinematic sequence grafiek in TPI 3D

De volgorde waarin de 4 gekleurde lijnen van links naar rechts door de horizontale as omhoog gaan

is de Transition sequence. In figuur 3-1 wordt het bekken weergegeven door de rode lijn, de

ribbenkast door de groene, de linkerarm door de blauwe en club door de gele lijn.

Helaas kom het komt vaak voor dat de neerzwaai wordt begonnen door de ribbenkast of de club.

Hierdoor gaat heel veel potentiele snelheid al in de start van de neerzwaai verloren (hier wordt in


paragraaf 3.3 over Elastische energie verder op ingegaan). Als de ribbenkast de neerzwaai begint dan

is de kans heel groot dat de speler ‘over de top’ komt (zie figuur 3-2) en als de club de neerzwaai

begint dan wordt de hoek tussen de onderarm en club te vroeg in de neerzwaai vergroot. Dit wordt

Casting genoemd (zie figuur 3-3).

Figuur 3-2: Over the top (Titleist Performance

Institute, 2014)

Figuur 3-3: Casting (Titleist Performance Institute,

2014)

3.2 Transition to top

Naast de volgorde waarin de segmenten de neerzwaai beginnen is ook de tijd tussen de verschillende

segmenten belangrijk. Om optimaal gebruik te maken van de stretch shortening cycle is het

belangrijk dat de tijd tussen de verschillende segmenten niet te groot is. De stretch shortening cycle

is het kort oprekken van één of meerdere spieren en deze daarna snel aanspannen om elastische

energie in die spieren te ontwikkelen. Hierdoor kan op een ogenschijnlijk makkelijke manier veel

snelheid worden gegenereerd.

Om maximaal elastische energie te ontwikkelen moet aan 3 voorwaarden worden voldaan (Titleist

Performance Institute, 2014):

1. Geen vertraging (de tijd tussen het oprekken en het aanspannen van de spieren moet zo kort

mogelijk zijn)

2. Matige rek (de spieren moeten maar een beetje opgerekt worden)

3. Snellere rek = meer energie (hoe sneller de rek gebeurt hoe meer energie er kan worden

ontwikkeld)


Als in de Transition sequence de tijd tussen de verschillende segmenten dus te groot is dan wordt er

niet aan de eerste twee voorwaarden voldaan (er ontstaat dan namelijk een te grote rek). De TPI 3D

PGA Tour driver database geeft hiervoor de volgende gemiddelde waarden (in milliseconde en

tussen haakjes staat 1 standaardafwijking)4:

Bekken: 56 ms (±39 ms) voor de transitie van de club en 25 ms voor de transitie van de

ribbenkast

Ribbenkast: 31 ms (±27 ms) voor de transitie van de club en 19 ms voor de transitie van de

linkerarm

Linkerarm: 12 ms (±18 ms) voor de transitie van de club5

3.3 Elastische energie

De hierboven beschreven elastische energie kan op verschillende plaatsen in het lichaam worden

opgewekt door het onder spanning zetten (‘laden’) van de verbindingen tussen de verschillende

segmenten:

De verbinding tussen het bekken en de ribbenkast: de ‘core link’ (het laden van deze

verbinding wordt ‘spine stretch’ of ‘X-factor stretch’ genoemd)

De verbinding tussen de ribbenkast en de linkerarm: de ‘shoulder link’ (het laden van deze

verbinding wordt ‘shoulder stretch’ genoemd)

De verbinding tussen de linkerarm en de club: de ‘wrist link’ (het laden van deze verbinding

wordt ‘wrist stretch’ of ‘lag’ genoemd)

Het laden van deze gewrichten heeft 2 fasen: een fase waarin de segmenten in tegengestelde richting

bewegen en een fase waarin de segmenten in dezelfde richting bewegen maar het eerste segment nog

sneller beweegt dan het tweede segment.

4 Het is mogelijk dat de tijd tussen de transitie van de segmenten negatief is. Dit betekent dat de Transition

sequence niet in de juiste volgorde is: een segment gaat te vroeg of juist te laat. Zoals de in de vorige paragraaf

beschreven voorbeelden waarbij de neerzwaai begint met de ribbenkast of de club.

5 De gemiddelde waarde voor de linkerarm is 12 ms en 1 standaardafwijking is 18 ms. Dit betekent dat de

linkerarm de neerzwaai begint ergens tussen 30 ms voor de transitie van de club en 6 ms na de transitie van de

club (12 ms – 18 ms = -6 ms). Dit is dus Casting.


Figuur 3-4: Sterke uitvergroting van de start van de neerzwaai in de Kinematic sequence grafiek in TPI 3D met

alleen de lijnen van het bekken (rood) en ribbenkast (groen)

In figuur 3-4 wordt het begin van de neerzwaai uitvergroot weergegeven voor alleen het bekken

(rode lijn) en de ribbenkast (groene lijn). Er is duidelijk te zien dat eerst de rode lijn door de

horizontale tijd-as gaat en even later de groene lijn (de Transition sequence is dus bekken,

ribbenkast). De tijd tussen het punt waar de rode lijn door de horizontale tijd-as gaat en het punt waar

de groene lijn door de horizontale tijd-as gaat is de eerste fase van de core stretch. Als de rode lijn

namelijk door de horizontale tijd-as gaat dan verandert het bekken van richting en gaat het van de

achter- naar de neerzwaai. Maar zolang de groene lijn nog onder de horizontale tijd-as zit, bevindt de

ribbenkast zich nog in de achterzwaai. Het bekken en de ribbenkast bewegen dus in tegengestelde

richting.

Op het moment dat de groene lijn door de horizontale tijd-as gaat, verandert de ribbenkast van

richting en bevinden zowel het bekken als de ribbenkast zich in de neerzwaai. Dit is de start van de

tweede fase. Omdat de rode lijn eerder dan de groene lijn door de horizontale tijd-as is gegaan, ligt

de rode lijn boven de groene lijn en beweegt het bekken sneller dan de ribbenkast.

Hierdoor wordt de spine stretch alleen maar groter. Tot het punt waar de groene lijn de rode lijn

kruist. Hierna beweegt de ribbenkast sneller dan het bekken en eindigt de tweede fase.

Een belangrijke voorwaarde voor het ontwikkelen van spine stretch is dat het bekken de neerzwaai

begint voor de ribbenkast. Anders kan er geen spine stretch worden opgebouwd.

De shoulder stretch en wrist stretch werken op dezelfde wijze. Maar dus alleen als de ribbenkast de

neerzwaai begint voor de linkerarm (shoulder stretch) en als de linkerarm de neerzwaai begint voor

de club (wrist stretch).


Het ontwikkelen van elastische energie is een efficiënte manier om heel veel snelheid te ontwikkelen

in de neerzwaai maar ervaring leert dat deze stretches ook kunnen worden overdreven. Dit kan veel

snelheid opleveren maar de speler loopt het risico dat te veel afhankelijk wordt van de timing van de

handen om het clubblad recht bij de bal terug te kunnen brengen.

Ook het bekken speelt een belangrijke rol in de swing. Een efficiënte swing staat of valt met de juiste

beweging van het bekken. In het volgende hoofdstuk wordt de rol van het bekken in de swing nader

toegelicht.


4 Bewegingen van het bekken

Bij swing analyses wordt vaak te weinig aandacht besteed aan de rol van het bekken in de golfswing.

Een golfer die zijn bekken goed kan bewegen en controleren heeft bijna altijd een goede en krachtige

swing. De spieren rond het bekken zijn namelijk een belangrijk onderdeel van wat door Joseph

Pilates het ‘powerhouse’ werd genoemd (Wikipedia Contributors, 2014d).

Maar wat bedoelen we precies met ‘het bekken’? Het bekken is het deel van het lichaam tussen de

buik en de benen. Het bekken verbindt de wervelkolom met de benen en speelt een centrale rol bij de

houding en bewegingen. Het bekken doet zowel mee met de bewegingen van de benen als met

rompbewegingen (Wikipedia Contributors, 2014a).

Figuur 4-1: Het menselijk bekken (Wikipedia Contributors, 2014a)

Het bekken bestaat uit vier botten: heiligbeen (1), staartbeen (8) en het linker en rechter heupbeen.

Het linker en rechter heupbeen zijn opgebouwd uit drie botten die in de puberteit onderling zijn

vergroeid: het darmbeen (2), het zitbeen (3) en het schaambeen (4). Deze drie botten vormen samen

het heupbeen en de heupkom (6).


Het schaambeen vormt samen met het zitbeen een ringvormige structuur die het foramen obturatum

(7) omsluit. Hierdoor lopen zenuwen en bloedvaten. Het linker en rechter heupbeen worden tenslotte

met elkaar verbonden door de schaambeenvoeg (5).

In TPI 3D zijn 2 belangrijke grafieken om de bewegingen van het bekken te analyseren: Pelvis

Angles voor de rotaties (Pelvic Bend, Pelvic Side Bend en Pelvic Rotation) en Pelvis Positions voor

de lineaire bewegingen (Pelvic Sway, Pelvic Thrust en Pelvic Lift). In de volgende paragrafen

worden deze bewegingen uitgelegd aan de hand van gemiddelde waarden uit de PGA Tour driver

database voor verschillende posities in de golfswing:

A = beginhouding

HB = halverwege de achterzwaai (club evenwijdig aan de grond)

T = top van de achterzwaai (club verandert van richting)6

HD = halverwege de neerzwaai (club evenwijdig aan de grond)

I = impact

HF = halverwege de doorzwaai (club evenwijdig aan de grond)

F = eindhouding

De waarden worden getoond in grafieken met daaronder de getallen ter verduidelijking. De grafieken

zijn belangrijker dan de getallen. Het gaat erom de vorm van de grafieken te begrijpen en deze te

kunnen vertalen naar de bewegingen van het bekken.

Bij het analyseren van een golfswing moet er dus ook worden gekeken naar de vorm van de

grafieken en of deze overeenkomt met de vorm van de grafieken in de volgende paragrafen. Of de

getallen precies overeenkomen met de gemiddelde waarden uit de PGA Tour driver database is

minder van belang.

6 De top van de achterzwaai is het punt waar de club van richting verandert. Als de Transition sequence correct

is dan is het bekken echter al aan de neerzwaai begonnen. Dit betekent dat sommige PGA Tour driver

gemiddelde waarden in de top van de achterzwaai niet de maximale waarde van die beweging in de

achterzwaai zijn. De gemiddelde Pelvis Rotation in de top van de achterzwaai in de PGA Tour driver database

is bijvoorbeeld 46 graden, maar de maximale Pelvis Rotation in de achterzwaai is gemiddeld 51 graden. Dit

betekent dat het bekken dus al 5 graden naar het doel toe is gedraaid op het moment dat de club van richting

verandert.


Om te voorkomen dat de gemiddelde waarden uit de PGA Tour driver database als swingmodel

worden gebruikt, wordt bij de gemiddelde waarden ook altijd de -1 en +1 standaardafwijking

vermeld zodat er een bandbreedte wordt gegeven waarbinnen 68% van de PGA Tour spelers valt bij

die specifieke beweging van het bekken en voor die specifieke positie in de golfswing.

Als de beweging van het bekken op een bepaald moment in de golfswing buiten deze bandbreedte

valt dan kan dit de oorzaak zijn van een inefficiënte swing. Een aantal van deze veel voorkomende

‘afwijkingen’ zijn door het Titleist Performance Institute bijeengevoegd en vormen samen ‘The Big

Twelve’. Dit zijn 12 swingkarakteristieken die een inefficiënte swing kunnen veroorzaken (Titleist

Performance Institute, 2014). Een aantal van deze swingkarakteristieken wordt in de volgende

paragrafen genoemd.

4.1 Rotaties

De rotaties worden in TPI 3D getoond in de Pelvis Angles grafiek (figuur 4-2):

Pelvic Rotation (rood)

Pelvic Bend (groen)

Pelvic Side Bend (blauw)

Figuur 4-2: Pelvis Angles grafiek in TPI 3D

In alle grafieken in TPI 3D is de horizontale as een tijd-as. In de Pelvis Angles grafiek staat op de

verticale as de rotaties in graden aangegeven.

4.1.1 Pelvic Bend

Pelvic Bend is de voor- en achteroverkanteling van het bekken om een as die van de ene zijkant naar

de andere zijkant van het bekken loopt (in anatomische termen de ‘horizontale as’). Als de lijn naar


beneden beweegt dan kantelt het bekken naar achteren, als de lijn omhoog beweegt dan kantelt het

bekken voorover. Een negatief getal betekent dat het bekken naar achteren is gekanteld en een

positief getal betekent dat het bekken voorover is gekanteld.

Als Pelvic Bend 0 graden is dan betekent dit dat de voor- en achterkant van het bekken op dezelfde

hoogte staan. Ter referentie, als een mens met een goed postuur rechtop staat dan is het bekken iets

voorover gekanteld. De normale waarde voor mannen is tussen de 4 en 7 graden en voor vrouwen

tussen 7 en 10 graden (C.H.E.K. Institute, 2005).

Figuur 4-3: PGA Tour driver database Pelvic Bend grafiek (Titleist Performance Institute, 2009) 7

De vorm van de grafiek in figuur 4-3 kan als volgt worden beschreven:

In de beginhouding staat het bekken in een voorover gekantelde positie.

In de achterzwaai kantelt het bekken iets achterover

In het eerste gedeelte van de neerzwaai kantelt het bekken weer iets voorover (de

bekkenkanteling is dan ongeveer weer gelijk aan wat het was in de beginhouding) waarna

7 In de vergelijkingstabel in TPI 3D worden 7 posities in de golfswing vermeld. De positie ET is in deze

grafiek toegevoegd ter verduidelijking van de stretch shortening cycle van de schuine buikspieren die verder op

wordt besproken.


het snel naar achteren kantelt totdat de voorover kanteling helemaal is verdwenen, net na

impact8

Swingkarakteristiek(en)

Bij Pelvic Bend zijn er 2 swingkarakteristieken die een inefficiënte swing kunnen veroorzaken: C-

Posture en S-Posture. Bij C-Posture is het bekken in de beginhouding te veel achterovergebogen in

de verhouding tot de bovenrug (zie figuur 4-4). Bij S-Posture is het bekken in de beginhouding juist

te veel voorovergebogen in verhouding tot de bovenrug (zie figuur 4-5). Deze laatste is een van de 4

oorzaken van lage rugpijn in de golfswing.

Figuur 4-4: C-Posture (Titleist Performance Institute,

2014)

Figuur 4-5: S-Posture (Titleist Performance Institute,

2014)

In de Pelvis Angles grafiek kan er sprake zijn van C-Posture als de Pelvic Bend in de beginhouding

minder is dan 13 graden (zie het voorbeeld in figuur 4-6 waar de Pelvic Bend in de beginhouding

maar 9,8 graden is).

8 Soms staan er in de Pelvic Bend grafiek ‘vreemde’ waarden. Dit kan worden veroorzaakt doordat de stand

van het bekken niet goed is gedigitaliseerd (zie paragraaf 1.4 Voorbeeld van een 3D bewegingsanalyse sessie

in de praktijk, punt 15 en 16) of doordat de sensor die op het heiligbeen zit, verschoven is tijdens het slaan.


Om zeker te zijn of er sprake is van C-Posture moet ook naar de stand van de bovenrug gekeken

worden. De stand van de bovenrug kan worden afgelezen uit de Thorax Angles grafiek en heet

Thorax Bend9. Als het verschil tussen de Pelvis Bend en de Thorax Bend meer is dan 21,9 graden

dan is er sprake van C-Posture.

Figuur 4-6: C-Posture in TPI 3D

Als in de Pelvis Angles grafiek de Pelvic Bend in de beginhouding meer is dan 26 graden dan kan er

sprake zijn van S-Posture (zie het voorbeeld in figuur 4-7 waar de Pelvic Bend in de beginhouding

41,4 graden is). Er is sprake van S-Posture als het verschil tussen de Pelvic Bend en Thorax Bend

minder is dan 6,9 graden.

9 De Thorax Angles grafiek wordt niet in deze manual behandeld, maar is op dezelfde manier opgebouwd als

de Pelvis Angles grafiek


Figuur 4-7: S-Posture in TPI 3D

Achterover kantelen van het bekken

De achterover kanteling van het bekken in de neerzwaai begint op het moment dat in de Kinematic

sequence grafiek de lijn van de ribbenkast (groene lijn in figuur 4-8) zich afsplitst van de lijn van het

bekken (rode lijn in figuur 4-8). Vanaf dit punt beweegt de ribbenkast dus sneller dan het bekken.

Figuur 4-8: Kinematic sequence grafiek met alleen het bekken (rode lijn) en ribbenkast (groene lijn)

Waarom kantelt het bekken eigenlijk achterover in de neerzwaai? Dit komt doordat de spieren die

verantwoordelijk zijn voor het draaien van de ribbenkast (de binnenste en buitenste schuine

buikspieren) vastzitten aan de bovenste rand van het bekken. Het explosief afvuren van deze spieren

zorgt ervoor dat de ribbenkast draait maar ook dat het bekken achterover kantelt. Hierdoor vormt het

bekken bovendien een stabiel platform waarop de ribbenkast kan draaien.


Figuur 4-9: Binnenste schuine buikspieren (Wikipedia

Contributors, 2014c)

Figuur 4-10: Buitenste schuine buikspieren (Wikipedia

Contributors, 2013)

Het eerst iets voorover kantelen van het bekken in het eerste gedeelte van de neerzwaai voordat het

snel achterover kantelt, is een stretch shorten cycle van de schuine buikspieren. De beste spelers in

de wereld gebruiken dit voor het ontwikkelen van extra elastische energie (zie paragraaf 3.1

Transition sequence voor de uitleg van de stretch shorten cycle en elastische energie).

4.1.2 Pelvic Side Bend

Pelvic Side Bend is de zijwaartse kanteling van het bekken om een as die van voor naar achteren

door het bekken loopt (in anatomische termen de sagittale as). Als de lijn naar beneden beweegt dan

kantelt het bekken naar links (de linker heup zakt naar beneden), als de lijn omhoog beweegt dan

kantelt het bekken naar rechts (de rechter heup zakt naar beneden). Een negatief getal betekent dat

het bekken naar links is gekanteld en een positief getal betekent dat het bekken naar rechts is

gekanteld.


Figuur 4-11: PGA Tour driver database Pelvic Side Bend grafiek (Titleist Performance Institute, 2009)

De vorm van de grafiek in figuur 4-11kan als volgt worden beschreven (voor een rechtshandige

speler):

In de beginhouding staat het bekken vrijwel recht (de linker- en rechter heup staan gelijk)

In de achterzwaai kantelt het bekken naar links (de linker heup zakt naar beneden) waardoor

het voor de ribbenkast makkelijker wordt om in het juiste vlak te draaien

In de neerzwaai komt de linkerkant van het bekken snel weer omhoog en kantelt het bekken

snel door naar rechts zodat op het moment van impact de rechterkant van het bekken

ongeveer net zo laag is als de linkerkant was in de top van de achterzwaai


Bij Pelvic Side Bend is er 1 swingkarakteristiek die een inefficiënte swing kan veroorzaken: Flat

Shoulder Plane. Als in de top van de achterzwaai het bekken onvoldoende naar links is gekanteld

(linker heup is niet genoeg naar beneden gezakt) dan kan dit er voor zorgen dat de schouders niet in

het juiste vlak draaien (zie figuur 4-12).


Figuur 4-12: Flat Shoulder Plane (Titleist Performance Institute, 2014)

Als de Pelvic Side Bend in de top van de achterzwaai meer is dan -6,5 graden dan is het bekken in de

top van de achterzwaai onvoldoende naar links gezakt (zie het voorbeeld in figuur 4-13 waar de

Pelvis Side Bend in de top van de achterzwaai maar -2,5 graden is).

Figuur 4-13: Flat Shoulder Plane in TPI 3D

4.1.3 Pelvic Rotation

Pelvic Rotation is de rotatie van het bekken om een as die van boven naar beneden door het bekken

loopt (in anatomische termen de verticale as). Als de lijn naar beneden beweegt dan draait het

bekken naar rechts, als de lijn omhoog beweegt dan draait het bekken naar links.

Een negatief getal betekent dat het bekken naar rechts is gedraaid en een positief getal betekent dat

het bekken naar links is gedraaid.


Figuur 4-14: PGA Tour driver database Pelvic Rotation grafiek (Titleist Performance Institute, 2009)

De vorm van de grafiek in figuur 4-14 kan als volgt worden beschreven (voor een rechtshandige

speler):

In de beginhouding staat het bekken vrijwel evenwijdig met de bal-naar-doel lijn

In de achterzwaai draait het bekken naar rechts

In de neerzwaai draait het bekken snel naar links

Voor impact is het bekken al verder naar links gedraaid dan dat het stond in de beginhouding

Vlak voor impact stopt het bekken met naar links draaien zodat het een stabiel platform

vormt waarop de ribbenkast kan draaien

Soms lijkt het bekken erg open of gesloten te zijn de beginhouding. Dit kan zo zijn, maar het is ook

mogelijk dat de speler niet evenwijdig stond geadresseerd aan de zender van het electromagnetic

systeem. Als de speler in de beginhouding precies evenwijdig aan de zender staat dan is de Pelvic

Rotation in de beginhouding 0 graden.

Zoals eerder vermeld is de maximale rotatie van het bekken in de achterzwaai 51 graden (1

standaardafwijking is 6 graden, dus 68% van de PGA Tour spelers heeft in de achterzwaai een

maximale rotatie die ligt tussen de 44 en 57 graden).


4.2 Lineaire bewegingen

De lineaire bewegingen worden in TPI 3D getoond in de Pelvis Positions grafiek (figuur 4-15):

Pelvic Sway (rood)

Pelvic Thrust (groen)

Pelvic Lift (blauw)

Figuur 4-15: Pelvis Positions grafiek in TPI 3D

De horizontale as is wederom een tijd-as en op de verticale as staat de lineaire beweging in inches.

Bij lineaire bewegingen is de beginhouding (Adr) altijd het nulpunt (0).

De lineaire bewegingen van het bekken worden gemeten vanaf het middelpunt tussen de twee

Greater Trochanters (de botpunten/knobbels aan de buitenkant van de bovenbenen net onder het

bekken). Deze twee punten zijn bij het digitaliseren van het lichaam aangegeven (zie paragraaf 1.4

Voorbeeld van een 3D bewegingsanalyse sessie in de praktijk, punt 14 en 15) en TPI 3D berekent

het punt precies in het midden hiervan. Dit punt wordt het Pelvic Center genoemd.


4.2.1 Pelvic Sway

Pelvic Sway is de lineaire beweging van het bekken van het doel af en naar het doel toe. Als de lijn

naar beneden beweegt dan beweegt het bekken van het doel af, als de lijn omhoog beweegt dan

beweegt het bekken naar het doel toe. De beginpositie is het nulpunt, een negatief getal betekent dat

het bekken van het doel af is bewogen en een positief getal betekent dat het bekken naar het doel toe

is bewogen.

Figuur 4-16: PGA Tour driver database Pelvic Sway grafiek (Titleist Performance Institute, 2009)


speler):

In de achterzwaai beweegt het bekken iets van het doel af

In de neerzwaai beweegt het bekken snel naar het doel toe

Voor impact is het bekken al verder naar het doel toe bewogen dan waar het stond in de

beginhouding

Vlak voor impact stopt het bekken met naar het doel toe bewegen zodat het een stabiel

platform vormt waarop de ribbenkast kan draaien

De maximale Pelvic Sway in de achterzwaai is -1,2 inch (1 standaardafwijking is 0,7 inch, dus 68%

van de PGA Tour spelers beweegt in de achterzwaai tussen de 0,5 en 1,9 inch van het doel af).


Bij het analyseren van Pelvic Sway en Pelvic Thrust10 is het belangrijk om te weten om welk punt de

speler zijn bekken draait in de achterzwaai. De locatie van dit draaipunt heeft namelijk grote invloed

op de hoeveelheid Pelvic Sway en Pelvic Thrust in de achterzwaai.

In figuur 4-17 staan 3 verschillende patronen van draaien van het bekken. Het bekken wordt van

bovenaf getoond. Het oranje gekleurde bekken (met bijbehorend oranje punt in het midden) is het

bekken in de beginhouding. Het groen gekleurde bekken (met bijbehorend groene punt in het

midden) is het bekken als het 25 graden is gedraaid in de achterzwaai. Het rood gekleurde bekken

(met bijbehorend rode punt in het midden) is het bekken als het 45 graden is gedraaid in de

achterzwaai. Pelvic Sway en Pelvic Thrust worden gemeten aan de hand van de gekleurde punten

(zie ook de inleiding van paragraaf 4.2 Lineaire bewegingen waar wordt uitgelegd hoe dit punt

bepaald wordt).

Figuur 4-17: 3 patronen van draaien van het bekken in de achterzwaai (Titleist Performance Institute, 2009)

Bij het eerste patroon draait het bekken om de linker heup. Het bekken beweegt hierbij naar het doel

toe (positieve waarde voor Pelvic Sway) maar van de bal af (negatieve waarde voor Pelvic Thrust).

Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de Stack & Tilt swing methode en bij spelers die meer ‘gecentreerd over

de bal’ draaien.

Bij het tweede patroon draait het bekken om de rechter heup. Het bekken beweegt hierbij van het

doel af (negatieve waarde voor Pelvic Sway) en naar de bal toe (positieve waarde voor Pelvic

Thrust). Dit is het meest voorkomende draaipatroon van het bekken.

10 Pelvic Thrust wordt verder uitgelegd in paragraaf 4.2.2.


Bij het derde patroon draait het bekken om een punt aan de rechter buitenkant van het bekken. Het

bekken beweegt hierbij ook van het doel af (negatieve waarde voor Pelvic Sway) en naar de bal toe

(positieve waarde voor Pelvic Thrust) maar de bewegingen zijn veel groter dan wanneer het

draaipunt de rechterheup is.


Bij Pelvic Sway zijn er 3 swingkarakteristieken die een inefficiënte swing kunnen veroorzaken:

Sway, Slide en Hanging Back.

Als het bekken in de achterzwaai te veel van het doel af beweegt dan wordt dit Sway genoemd (zie

figuur 4-18).

Figuur 4-18: Sway (Titleist Performance Institute, 2014)

Eerder is al vermeld dat voor PGA Tour spelers de maximale Pelvic Sway in de achterzwaai -1,2

inch is (met 1 standaardafwijking van 0,7 inch). Als in de Pelvis Positions grafiek de Pelvic Sway

lijn in de achterzwaai dus onder -1,9 inch komt dan is er sprake van Sway (zie het voorbeeld in

figuur 4-19 waar de Pelvic Sway in de top van de achterzwaai -7,1 inch is).


Figuur 4-19: Sway in TPI 3D

Het is ook mogelijk dat het bekken in de achterzwaai juist te veel naar het doel toe beweegt. Dit

wordt Reverse Sway genoemd (niet officieel onderdeel van The Big Twelve van het Titleist

Performance Institute; deze swing is karakteristiek zo genoemd omdat dit het tegenovergestelde is

van Sway). In de Pelvis Positions grafiek is er sprake van Reverse Sway als de Pelvic Sway lijn in de

achterzwaai boven -0,5 inch komt (zie het voorbeeld in figuur 4-20 waar de Pelvic Sway in de top

van de achterzwaai +5.0 inch is).

Figuur 4-20: Reverse Sway in TPI 3D

Ook in de neerzwaai kan het bekken te weinig of te veel naar het doel toe bewegen. Te weinig

beweging van het bekken naar het doel toe wordt Hanging Back genoemd (zie figuur 4-21) en te veel

Slide (zie figuur 4-22).


Figuur 4-21: Hanging Back (Titleist Performance

Institute, 2014)

Figuur 4-22: Slide (Titleist Performance Institute, 2014)

In de Pelvis Positions grafiek is er sprake van Hanging Back als de Pelvic Sway op impact minder

dan 2,6 inch is (zie het voorbeeld in figuur 4-23 waar de Pelvic Sway op het moment van impact -5,3

inch is). Hanging Back is een van de 4 oorzaken van lage rugpijn in de golfswing.

Figuur 4-23: Hanging Back in TPI 3D

Er is sprake van Slide als in de Pelvis Positions grafiek de Pelvic Sway lijn op impact boven 5,6 inch

komt (zie het voorbeeld in figuur 4-24 waar de Pelvic Sway op het moment van impact 6,9 inch is).


Figuur 4-24: Slide in TPI 3D

Het wordt ook Slide genoemd als de Pelvic Sway niet stabiliseert vlak voor het moment van impact.

De Pelvic Sway lijn gaat dan niet horizontaal lopen maar blijft doorgaan met omhoog gaan (zie het

voorbeeld in figuur 4-25).

Figuur 4-25: Een bekken dat niet stabiliseert op impact

4.2.2 Pelvic Thrust

Pelvic Thrust is de lineaire beweging van het bekken naar de bal toe en van de bal af. Als de lijn naar

beneden beweegt dan beweegt het bekken van de bal af, als de lijn omhoog beweegt dan beweegt het

bekken naar de bal toe. De beginpositie is het nulpunt, een negatief getal betekent dat het bekken van

de bal af is bewogen en een positief getal betekent dat het bekken naar de bal toe is bewogen.


Figuur 4-26: PGA Tour driver database Pelvic Thrust grafiek (Titleist Performance Institute, 2009)


speler):

In de achterzwaai beweegt het bekken iets naar de bal toe

In het eerste gedeelte van de neerzwaai beweegt het bekken iets van de bal af waarna het

weer naar de bal toe beweegt zodat op het moment van impact het bekken op dezelfde

afstand tot de bal is gekomen als het was in de top van de achterzwaai

Net zoals bij het analyseren van Pelvic Sway is het ook bij het analyseren van Pelvic Thrust

belangrijk om te weten om welk punt het bekken draait: om de linker heup, om de rechter heup, of

om een punt aan de rechter buitenkant van het bekken (zie paragraaf 4.2.1 Pelvic Sway).

Als het bekken om de linker heup draait dan gaat het bekken van de bal af in de achterzwaai

(negatieve waarde voor Pelvic Thrust). Als het bekken om de rechter heup draait dan gaat het bekken

naar de bal toe in de achterzwaai (positieve waarde voor Pelvic Thrust). Als het bekken ten slotte om

een punt aan de rechter buitenkant van het bekken draait dan gaat het bekken ook naar de bal toe in

de achterzwaai (positieve waarde voor Pelvic Thrust) alleen meer dan wanneer het bekken om de

rechter heup draait.



Bij Pelvic Thrust is er 1 swingkarakteristiek die een inefficiënte swing kan veroorzaken: Early

Extension. Als het bekken in de neerzwaai te veel naar de bal toe beweegt dan wordt dit Early

Extension (figuur 4-27) genoemd. Dit is een van de 4 oorzaken van lage rugpijn in de golfswing.

Figuur 4-27: Early Extension (Titleist Performance Institute, 2014)

In de Pelvis Positions grafiek is er sprake van Early Extension in de neerzwaai als de Pelvic Thrust

lijn in de neerzwaai boven de 2,1 inch komt (zie het voorbeeld in figuur 4-28 waar de Pelvic Thrust

op het moment van impact 3,2 inch is).

Figuur 4-28: Early Extension in de neerzwaai in TPI 3D

Early Extension in de neerzwaai kan het gevolg zijn van een bekken dat in de achterzwaai al te veel

naar de bal toe gaat. Dit wordt Early Extension in de achterzwaai genoemd. Er is hier sprake van als


de Pelvic Thrust lijn in de achterzwaai boven de 2,1 inch komt (zie het voorbeeld in figuur 4-29 waar

de Pelvic Thrust in de top van de achterzwaai 3,5 inch is).

Figuur 4-29: Early Extension in de achterzwaai in TPI 3D

Early Extension kan een fysieke oorzaak hebben (bijvoorbeeld te weinig interne rotatie in het

heupgewricht). Het kan ook een compensatie mechanisme zijn voor een te steile positie in de top van

de achterzwaai of een te steile start van de neerzwaai (Over the Top).

4.2.3 Pelvic Lift

Pelvic Lift is de lineaire beweging van het bekken omhoog en naar beneden. Als de lijn naar beneden

beweegt dan zakt het bekken naar beneden, als de lijn omhoog beweegt dan gaat het bekken

omhoog. De beginpositie is het nulpunt, een negatief getal betekent dat het bekken naar beneden is

gezakt en een positief getal betekent dat het bekken omhoog is gegaan.


Figuur 4-30: PGA Tour driver database Pelvic Lift grafiek (Titleist Performance Institute, 2009)


speler):

In de achterzwaai zakt het bekken naar beneden

In de neerzwaai gaat het bekken omhoog

Voor impact is het bekken al verder omhoog gekomen dan waar het stond in de

beginhouding

Het zakken van het bekken in de achterzwaai is het gevolg van de kanteling van het bekken naar

links (zie paragraaf 4.1.2 Pelvic Side Bend) en het buigen van de linker knie in de achterzwaai.

Bij sommige spelers is een extreme beweging van het bekken omlaag en omhoog te zien. Bij veel

van deze spelers zijn de benen de grootste krachtbron in het lichaam. Dit komt veel voor bij jonge

spelers waarbij het bovenlichaam nog niet volledig ontwikkeld is.

4.3 Stabiel platform

Om een goede vertraging van het bekken mogelijk te maken, moet het volgende gebeuren op het

moment dat het bekken de hoogste snelheid heeft bereikt in de neerzwaai:

Het bekken moet beginnen met omhoog te gaan (Pelvic Lift, zie figuur 4-31)

Het bekken moet van de bal af gaan (Pelvic Thrust, zie figuur 4-32)


Het bekken moet zo veel mogelijk evenwijdig aan de bal-naar-doel lijn zijn (Pelvic Rotation,

zie figuur 4-33)

Het bekken moet gestopt zijn met naar het doel toe te bewegen (Pelvic Sway, zie figuur

4-34)

Wanneer de beweging van het bekken tijdens de swing aan bovenstaande criteria voldoet wordt de

snelheid van het bekken optimaal overgedragen aan de ribbenkast en wordt tegelijkertijd ook de

onderrug beschermd.

Figuur 4-31: Pelvic Lift

Figuur 4-32: Pelvic Thrust


Figuur 4-33: Pelvic Rotation

Figuur 4-34: Pelvic Sway


5 Tenslotte

Het doel van deze manual was om 3D bewegingsanalyse uit te leggen op een manier die te begrijpen

is voor iedereen die meer wil weten van deze nieuwe benadering in de golfwereld.

Een 3D bewegingsanalyse helpt bij het leren van een golfswing die maximale snelheid en bal

controle genereert. Een swing kan er namelijk goed uit zien maar dit betekent niet automatisch dat ie

efficiënt is. Daarnaast kan een 3D bewegingsanalyse ook goed gebruikt worden voor

blessurepreventie. Dit maakt een 3D bewegingsanalyse een essentieel onderdeel van ieder

programma om golfers beter te maken.

De belangrijkste grafiek voor een 3D bewegingsanalyse is de Kinematic sequence grafiek. Hieruit

kan worden afgelezen of een swing efficiënt is of niet. Swing efficiëntie is belangrijker dan swing

stijl! Als een speler een efficiënte swing heeft, kom dan niet in de verleiding om een swing te

veranderen omdat die er niet goed of mooi uitziet. Sleutel alleen aan een efficiënte swing als:

de speler niet de lengte en/of de balcontrole heeft die benodigd is om zijn doelstellingen te

bereiken

de speler pijn heeft tijdens of na het spelen

de speler een beweging maakt die in de toekomst blessures kan gaan veroorzaken

Als uit de Kinematic sequence grafiek blijkt dat de swing niet efficiënt is dan moet de speler fysiek

getest worden en de swing verder worden geanalyseerd om te achterhalen waarom dit het geval is.

Wilt u meer informatie over de 3D bewegingsanalyses of wilt u een 3D bewegingsanalyse laten

doen, neem dan contact op met het Dutch Golf Performance Institute (per e-mail op [email protected] of

kijk op www.dgpi.nl)

mailto:[email protected]

http://www.dgpi.nl/


Referenties

Advanced Motion Measurements. (2009a). Sensor Placement and Digitizing Body Points.

Advanced Motion Measurements. (2009b). Parameter definitions. Main ones.

C.H.E.K. Institute. (2005). Scientific Core Conditioning. Correspondence Course.

Piehowski, D. (2011, oktober 3). Fans to pick next cover of Woods’ video game. Geraadpleegd op 27

maart 2016, van Golfweek.com: http://golfweek.com/news/2011/oct/03/fans-pick-woods-

video-games-next-cover

Titleist Performance Institute. (2009). Manual TPI Certified Golf Biomechanics Level 2.

Titleist Performance Institute. (2014). Swing Characteristics. Geraadpleegd op 27 maart 2016, van

Titleist Performance Institute: http://www.mytpi.com/improve-my-game/swing-

characteristics

Wikipedia Contributors. (2013). Musculus obliquus externus abdominus. Geraadpleegd op 27 maart

2016, van Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Musculus_obliquus_externus_abdominis

Wikipedia Contributors. (2014a). Bekken (anatomie). Geraadpleegd op 27 maart 2016, van

Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Bekken_(anatomie)

Wikipedia Contributors. (2014b). Cartesisch coördinatenstelsel. Geraadpleegd op 27 maart 2016,

van Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Cartesisch_co%C3%B6rdinatenstelsel

Wikipedia Contributors. (2014c). Musculus obliquus internus abdominus. Geraadpleegd op 27 maart

2016, van Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Musculus_obliquus_internus_abdominis

Wikipedia Contributors. (2014d). Pilates. Geraadpleegd op 27 maart 2016, van Wikipedia:

https://en.wikipedia.org/wiki/Pilates

Wikipedia Contributors. (2014e). Standaardafwijking. Geraadpleegd op 27 maart 2016, van

Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Standaardafwijking


Bijlage: Parameters TPI 3D

In deze bijlage staat een overzicht van alle parameters die met een 12 sensoren AMM 3D-Golf

Electromagnetic Solution systeem met de TPI 3D software worden (Advanced Motion

Measurements, 2009b). Bij de belangrijkste parameters wordt ook een korte beschrijving gegeven.

De afkorting aan het einde van de titel is de naam van de parameter die in de grafieken van TPI 3D

wordt gebruikt.

Pelvis Rotation (Open-Closed) PlvRot

The turn of the pelvis from the square position; turned away from the target is “Closed”; towards the

target is “Open”; calculated as if looking directly along the up-down pelvis axis; measured in

degrees.

Pelvis Bend (Fwd-Back) PlvBnd

The forward-backward tilt of the pelvis with respect to a horizontal plane; measured as if a bubble

level was put on a forward-back pelvis axis; “Fwd” is when the top of the pelvis moves forward;

“Back” is when the top of the pelvis moves backwards; measured in degrees.

Pelvis Side Bend (Trail-Lead) PlvSBnd

The side-to-side tilt of the pelvis with respect to a horizontal plane; measured as if a bubble level was

put on a side-to-side pelvis axis; “Trail” is tilting to the side, away from the target at address; “Lead”

is tilting to the side nearer the target at address; measured in degrees.

Thorax Rotation (Open-Closed) ThxRot

The turn of the thorax from the square position; turned away from the target is “Closed”; towards the

target is “Open”; calculated as if looking directly along the up-down thorax axis; measured in

degrees.

Thorax Bend (Fwd-Back) ThxBnd

The forward-backward tilt of the thorax with respect to a horizontal plane; measured as if a bubble

level was put on a forward-back thorax axis; “Fwd” is when the top of the thorax moves forward and

“Back” is when the top of the thorax moves backwards; measured in degrees.


Thorax Side Bend (Trail-Lead) ThxSBnd

The side-to-side tilt of the thorax (upper body) with respect to a horizontal plane; measured as if a

bubble level was put on a side-to-side thorax axis; “Trail” is tilting to the side away from the target at

address and “Lead” is tilting to the side nearer the target at address; measured in degrees.

Pelvis Sway (To-Away) PlvSwy

Side-to-side linear motion of the pelvis center (point between the hip joints); “To” is horizontal

motion towards the target; “Away” is horizontal motion away from the target; measured in inches

Pelvis Thrust (Fwd-Back) PlvThrst

Forward-backward linear motion of the pelvis center (point between the hip joints); “Fwd” is

horizontal motion towards the ball and “Back” is horizontal motion away from the ball; measured in

inches.

Pelvis Lift (Up-Down) PlvLift

Up-down linear motion of the pelvis center (point between the hip joints); measured in inches.

Thorax Sway (To-Away) ThxSwy

Side-to-side linear motion of the thorax a center (point between the AC joints); “To” is horizontal

motion towards the target; “Away” is horizontal motion away from the target; measured in inches

Thorax Thrust (Fwd-Back) ThxThrst

Forward-backward linear motion of the thorax center (point between the AC joints); “Fwd” is

horizontal motion towards the ball and “Back” is motion away from the ball; measured in inches.

Thorax Lift (Up-Down) ThxLift

Up-down linear motion of the thorax center (point between the AC joints); measured in inches.

Spine Rotation (Open-Closed) SpnRot

The turn of the thorax with respect to the pelvis (also known as X-Factor); turned away from the

target is “Closed”; towards the target is “Open”; calculated as if looking directly along the up-down

thorax axis at the pelvis below; calculated using the JCS method; measured in degrees.


Spine (Flex-Ext) SpnFE

Forward-backward tilting of the thorax measured with respect to the pelvis; measured around a

side-to-side axis through the pelvis; “Flex” (flexion) is forward with respect to the pelvis and “Ext”

(extension) is backwards with respect to the pelvis; note that the amount of spine rotation is

irrelevant to this measurement; it is the measurement of how much an up-down thorax rod is bent

forward with respect to the pelvis; this measurement moves with the pelvis; calculated using the JCS

method; measured in degrees.

Spine Side Bend (Trail-Lead) SpnSBnd

The side-to-side tilt of the thorax with respect to the pelvis; “Trail” is tilting to the side away from

the target at address and “Lead” is tilting to the side nearer the target at address; this measurement

moves with the pelvis; calculated using the JCS method; measured in degrees.

Head Rotation (Open-Closed) HdRot

The turn of the head from the square position; turned away from the target is “Closed”; towards the

target is “Open”; calculated as if looking directly along the up-down head axis; measured in degrees.

Head Bend (Fwd-Back) HdBnd

The forward-backward tilt of the head with respect to a horizontal plane; measured as if a bubble

level was put on a forward-back head axis; “Fwd” is when the top of the head moves forward and

“Back” is when the top of the head moves backwards; measured in degrees.

Head Side Bend (Trail-Lead) HdSBnd

The side-to-side tilt of the head with respect to a horizontal plane; measured as if a bubble level was

put on a side-to-side head axis; “Trail” is tilting to the side away from the target at address and

“Lead” is tilting to the side nearer the target at address; measured in degrees.

Head Sway (To-Away) HdSwy

Side-to-side linear motion of the head with respect to a point in the center of the forehead; “To” is

motion towards the target; “Away” is motion away from the target; measured in inches

Head Thrust (Fwd-Back) HdThrst

Forward-backward linear motion of the head with respect to a point in the center of the forehead;

“Fwd” is motion towards the ball and “Back” is motion away from the ball; measured in inches.


Head Lift (Up-Down) HdLift

Up-down linear motion of the head with respect to a point in the center of the forehead; measured in

inches.

Neck Rotation (Open-Closed) NeckRtn

The turn of the head with respect to the thorax; turned away from the target is “Closed”; towards the

target is “Open”; calculated as if looking directly along the up-down head axis at the thorax below;

calculated using the JCS method; measured in degrees.

Neck (Flex-Ext) NeckFE

Forward-backward tilting of the head measured with respect to the thorax; measured around a

side-to-side axis through the thorax; “Flex” (flexion) is forward with respect to the thorax and “Ext”

(extension) is backwards with respect to the thorax; note that the amount of neck rotation is

irrelevant to this measurement; it is the measurement of how much an up-down head rod is bent

forward with respect to the thorax; this measurement moves with the thorax; calculated using the

JCS method; measured in degrees.

Neck Side Bend (Trail-Lead) NeckSB

The side-to-side tilt of the head with respect to the thorax; “Trail” is tilting to the side away from the

target at address and “Lead” is tilting to the side nearer the target at address; this measurement

moves with the thorax; calculated using the JCS method; measured in degrees.

Spine Axis Fwd Tlt (Fwd-Back) SpnAxisFwdTlt

The forward tilting angle of a line from mid-AC joints (i.e. between the shoulders) to mid-hip joints;

measured from a target line view. This is equivalent to the “spine axis” measurement that is often

done from a target line view with a video camera; “Fwd” is tipping towards the ball and back is

tipping away from the ball; with vertical as the zero point; measured in degrees.

Spine Axis Side Tlt (Trail-Lead) SpnAxisSideTlt

The side tilting angle of a line from mid-AC joints (i.e between the shoulders) to mid hip joints;

measured from a target line view. This is equivalent to the “spine axis” measurement that is often

done from a face on view with a video camera; “Trail” is tipping away from the target and “Lead” is

tipping towards the target; measured in degrees.


Shaft FaceOn Angle (Back-Fwd) ShftFcOnAng

The angle of the shaft of the club with respect to the vertical measured from a face on view of the

golfer; mostly used around the address or impact area; “Back” is when hand is behind the club head

(as in scooping) and “Fwd” is when the hand is in front of the club head (as in lagging); measured in

degrees.

Arc Width ArcWdth

Distance from a point between the shoulders to the mid-hands; bending the arms will reduce this

value; measured in inches.

Club Head Gap ClbHdGap

Distance from a point between the shoulders to the club head; a large value at address and impact

and a smaller value at top of backswing; measured in inches.

Arms-Club Set Angle ArmsClubAng

Angle between a line from mid-shoulders to mid-hands and the club shaft; can be used as a simple

indicator of casting; measured in degrees.

Pelvis Bend Vel (Back-Fwd) PlvBndVel

Pelvis bending velocity is the angular velocity with which the pelvis is rotating around its own

side-to-side axis; “Fwd” is when the top of the pelvis is rotating forward and “Back” is when the top

of the pelvis is rotating backwards; measured in degrees per second.

Pelvis SBend Vel (Trail-Lead) PlvSBndVel

Pelvis side bending velocity is the angular velocity with which the pelvis is rotating around its own

forward-backward axis; “Trail” is when the pelvis is tipping to the trailing side and “Lead” is when

the pelvis is tipping to the leading side; measured in degrees per second.

Pelvis Rot Vel (Fwd-Back) PlvRotVel

Pelvis rotational velocity is the angular velocity with which the pelvis is rotating around its own

up-down axis; “Fwd” is when the pelvis is rotating in the forward swing and “Back” is when the

pelvis is rotating in the backswing; this is one curve in the Kinematic Sequence; measured in degrees

per second.


Thorax Bend Vel (Back-Fwd) ThxBndVel

Thorax bending velocity is the angular velocity with which the thorax is rotating around its own

side-to-side axis; “Fwd” is when the top of the thorax is rotating forward and “Back” is when the top

of the thorax is rotating backwards; measured in degrees per second.

Thorax SBend Vel (Trail-Lead) ThxSBndVel

Thorax side bending velocity is the angular velocity with which the thorax is rotating around its own

forward-backward axis; “Trail” is when the thorax is tipping to the trailing side and “Lead” is when

the thorax is tipping to the leading side; measured in degrees per second.

Thorax Rot Vel (Fwd-Back) ThxRotVel

Thorax rotational velocity is the angular velocity with which the thorax is rotating around its own

up-down axis; “Fwd” is when the thorax is rotating in the forward swing and “Back” is when the

thorax is rotating in the backswing; this is one curve in the Kinematic Sequence; measured in

degrees per second.

Arms Swng Ang Vel (Fwd-Back) ArmsSwngAngVel

The angular velocity component in the instantaneous swing plane of a line from mid-shoulders to

mid-hands; this line represents the arms as a group; “Back” means moving in the backswing

direction and “Fwd” means moving in the forward swing direction; measured in degrees per second.

Club Swng Ang Vel (Fwd-Back) ClbSwngAngVel

The angular velocity component in the instantaneous swing plane of the club shaft; “Fwd” means

moving in the forward swing and “Back” means moving in the backswing; it is used as one of the

curves in the kinematic sequence; measured in degrees per second.

Club Axial Ang Vel (Close-Open) ClbAxlAngVel

The angular velocity component of the club shaft around its long axis; “Close” is in the direction of

the club face closing and “Open” is in the direction of the club face opening; of most interest when

nearing impact; measured in degrees per second.


Club Head Spd (To-Away) ClbHdSpdTA

Linear speed of the club head in the direction of the target; “To” means the club head is moving

towards the target and “Away” means it is moving away from the target; note that this is measured as

projection from the sensor at the bottom of the grip; it does not take shaft flex and twist into account;

measured in miles per hour.

Club Head Spd (Out-In) ClbHdSpdOI

Linear speed of the club head in a horizontal direction towards and away from the golfer; “Out” is

moving away from the golfer and “In” is moving towards the golfer; useful to see if the club is

moving out-to-in or in-to-out before impact; note that this is measured as projection from the sensor

at the bottom of the grip; it does not take shaft flex and twist into account; measured in miles per

hour.

Club Head Spd (Up-Down) ClbHdSpdUD

Linear speed of the club head in a vertical direction; useful to see if the club head it hitting the ball

with an ascending or descending blow; note that this is measured as projection from the sensor at the

bottom of the grip; it does not take shaft flex and twist into account; measured in miles per hour.

Club Head Spd ClbHdSpd

Total (resultant) linear speed of the club head; is either positive or zero; note that this is measured as

projection from the sensor at the bottom of the grip; it does not take shaft flex and twist into account;


Pelvis Spd (To-Away) PlvsSpdTA

Linear speed of the pelvis center (point between the hip joints) in the horizontal direction of the

target; “To” means the pelvis center is moving towards the target and “Away” means it is moving

away from the target; measured in miles per hour.

Pelvis Spd (Fwd-Back) PlvsSpdFB

Linear speed of the pelvis center (point between the hip joints) in the horizontal direction of the ball;

“Fwd” means the pelvis center is moving towards the ball and “Back” means it is moving away from

the ball; measured in miles per hour.


Pelvis Spd (Up-Down) PlvsSpdUD

Linear speed of the pelvis center (point between the hip joints) in a vertical direction, up and down;


Pelvis Spd PlvsSpd

Total (resultant) linear speed of the pelvis center (point between the hip joints); it is either positive or

zero; measured in miles per hour.

Thorax Spd (To-Away) ThxSpdTA

Linear speed of the thorax center (point between the AC joints) in the horizontal direction of the

target; “To” means the thorax center is moving towards the target and “Away” means it is moving

away from the target; measured in miles per hour.

Thorax Spd (Fwd-Back) ThxSpdFB

Linear speed of the thorax center (point between the AC joints) in the horizontal direction of the ball;

“Fwd” means the thorax center is moving towards the ball and “Back” means it is moving away from

the ball; measured in miles per hour.

Thorax Spd (Up-Down) ThxSpdUD

Linear speed of the thorax center (point between the AC joints) in a vertical direction, up and down;


Thorax Spd ThxSpd

Total (resultant) linear speed of the thorax center (point between the AC joints); it is either positive

or zero; measured in miles per hour.

MidHnds Spd (To-Away) MHndsSpdTA

Linear speed of a point between the hands (in the shaft) in the horizontal direction of the target; “To”

means the point is moving towards the target and “Away” means it is moving away from the target;


MidHnds Spd (Fwd-Back) MHndsSpdFB

Linear speed of a point between the hands (in the shaft) in the horizontal direction of the ball; “Fwd”

means the point is moving towards the ball and “Back” means it is moving away from the ball;



MidHnds Spd (Up-Down) MHndsSpdUD

Linear speed of point between the hands (in the shaft) in a vertical direction, up and down; measured

in miles per hour.

MidHnds Spd MHndsSpd

Total (resultant) linear speed of a point between the hands (in the shaft); it is either positive or zero;


Lead Wrist (Rad-Ulna) LdWrstDev

Radial-ulna deviation of the lead wrist; the lead wrist is the one closest to the target side at address;

“Rad” is bending of the wrist towards the little finger; “Ulna” is bending of the wrist towards the

thumb; calculated using the JCS method; measured in degrees.

Lead Wrist (Flex-Ext) LdWrstFE

Flexion-extension of the lead wrist; the lead wrist is the one closest to the target side at address;

“Flex” is bending of the wrist in the direction of the palm; “Ext” is bending of the wrist in the

direction of the back of the hand; calculated using the JCS method; measured in degrees.

Lead FArm (Sup-Pronation) LdFArmRot

Supination-Pronation of the lead forearm; the lead forearm is the one closest to the target side at

address; “Sup” is rotation in the direction of palm up with forearm horizontal; “Pronation” is rotation

in the direction of palm down; calculated using the JCS method; measured in degrees.

Lead Elbow (Flex-Ext) LdElbFlex

Trail Wrist (Rad-Ulna) TrlWrstDev

Trail Wrist (Flex-Ext) TrlWrstFE

Trail FArm (Sup-Pronation) TrlFArmRot

Trail Elbow (Flex-Ext) TrlElbFlex

Lead Wrist Vel(Rad-Ulna) LdWristRUVel

Lead Wrist Vel (Flex-Ext) LdWristFEVel

Lead Wrist Vel (Sup-Pronation) LdWristPSVel


Lead Elbow Vel (Flex-Ext) LdElbFEVel

Trail Wrist Vel (Rad-Ulna) TrlWristRUVel

Trail Wrist Vel (Flex-Ext) TrlWristFEVel

Trail Wrist Vel (Sup-Pronation) TrlWristPSVel

Trail Elbow Vel (Flex-Ext) TrlElbFEVel

Lead Wrist Set Angle LWrstAng

Lead Shldr Lift Ang (Above-Below) LShldrLiftAng

Lead Shldr Ang (Infront-Behind) LShldrAng

Lead Wrist Ang Vel (Release-Set) LWrstAngVel

Lead Forearm Ang Vel (Fwd-Back) LFArmAngVel

Lead Upr Arm Ang Vel (Fwd-Back) LUArmAngVel

Trail Forearm Ang Vel (Fwd-Back) TFArmAngVel

Arms-Club Ang Vel (Release-Set) ArmsClbAngVel

Spine FE Vel (Flex-Ext) SpnFEVel

Spine flexing-extending velocity is the angular velocity component with which the thorax is rotating

around the pelvis side-to-side axis; flexing is bending forward as if to touch your toes; extending is

bending backwards as if to look at the sky; measured in degrees per second.

Spine SBnd Vel (Trail-Lead) SpnSBndVel

Spine side bending velocity is the angular velocity component with which the thorax is rotating

around the pelvis forward-backward axis; trail is when the thorax is rotating toward the trailing side

of the pelvis and lead is when the thorax is rotation toward the leading side of the pelvis; measured in

degrees per second.


Spine Rot Vel (Fwd-Back) SpnRotVel

Spine rotational velocity is the angular velocity component with which the thorax is rotating around

the pelvis up-down axis; forward is when the thorax is rotating in the forward swing with respect to

the pelvis and back is when the thorax is rotating in the backswing with respect to the pelvis;

measured in degrees per second.

Elbow Separation ElbSep

Knee Separation KneeSep

Foot Separation FootSep

Lead Knee Sway (To-Away) LdKneeSwy

Lead Knee Thrust (Fwd-Back) LdKneeThrst

Lead Knee Lift (Up-Down) LdKneeLft

Lead Foot Sway (To-Away) LdFootSwy

Lead Foot Thrust (Fwd-Back) LdFootThrst

Lead Foot Lift (Up-Down) LdFootLft

Trail Knee Sway (To-Away) TrlKneeSwy

Trail Knee Thrust (Fwd-Back) TrlKneeThrst

Trail Knee Lift (Up-Down) TrlKneeLft

Trail Foot Sway (To-Away) TrlFootSwy

Trail Foot Thrust (Fwd-Back) TrlFootThrst

Trail Foot Lift (Up-Down) TrlFootLft

Lead Hip (Flex-Ext) LdHpFlx

Lead Knee (Flex-Ext) LdKnFlx


Lead Ankle (Dorsi-Plant) LdAnkFlx

Trail Hip (Flex-Ext) TrlHpFlx

Trail Knee (Flex-Ext) TrlKnFlx

Trail Ankle (Dorsi-Plant) TrlAnkFlx

Lead Hip (Ad-Abduction) LdHpAdAb

Lead Knee (Ad-Abduction) LdKnAdAb

Lead Ankle (Sup-Pronation) LdAnkS/P

Trail Hip (Ad-Abduction) TrlHpAdAb

Trail Knee (Ad-Abduction) TrlKnAdAb

Trail Ankle (Sup-Pronation) TrlAnkS/P

Lead Hip Rot (Int-Ext) LdHpI/ERot

Trail Hip Rot (Int-Ext) TrlHpI/ERot

Lead Knee Rot (Int-Ext) LdKnI/ERot

Trail Knee Rot (Int-Ext) TrlKnI/ERot

Lead Ankle Rot (Int-Ext) LdAnkI/ERot

Trail Ankle Rot (Int-Ext) TrlAnkI/ERot

Pelvis Rotn L (Open-Closed) PlvRtn

Spine Rotn L (Open-Closed) XFctrL

Upr Body Rotn L (Open-Closed) UBdyRtn

Spine Bend P (Fwd-Back) SpnBndP


Spine Side Bend P (Trail-Lead) SpnSBndP

Head Rotn L (Open-Closed) HdRtnL

Pelvis Rotn A (Open-Closed) PlvRtnA

Spine Rotn A (Open-Closed) XFctrA

Upr Body Rotn A (Open-Closed) UBdyRtnA

Pelvis Rotn Speed LV PlvRtSpLV

Upr Body Rotn Speed LV UBdyRtSpLV

Arms Rotn Speed V ArmsRtSpV

Club Rotn Speed V ClbRtSpV

Plv-Gnd-SAS Plv-Gnd-SAS

UT-Plv-SAS UT-Plv-SAS

Arms-UT-SAS Arms-UT-SAS

Plv-Gnd-JA Plv-Gnd-JA

UT-Plv-JA UT-Plv-JA

Arms-UT-JA Arms-UT-JA

Clb-Arms-JA Clb-Arms-JA

PlvRt-S (Open-Closed) PlvRt-S

UTrsoRt-S (Open-Closed) UTrsoRt-S

ArmRt-S (Open-Closed) ArmRt-S

ClubRt-S (Open-Closed) ClubRt-S


SpnRt-S (Open-Closed) SpnRt-S

ShldrRt-S (Open-Closed) ShldrRt-S

WrstRt-S (Open-Closed) WrstRt-S

PlvRtSpd-S (Open-Closed) PlvRtSpd-S

UTrsoRtSpd-S (Open-Closed) UTrsoRtSpd-S

ArmRtSpd-S (Open-Closed) ArmRtSpd-S

ClubRtSpd-S (Open-Closed) ClubRtSpd-S

SpnRtSpd-S (Open-Closed) SpnRtSpd-S

ShldrRtSpd-S (Open-Closed) ShldrRtSpd-S

WrstRtSpd-S (Open-Closed) WrstRtSpd-S

Pelv-UBdy Ang Pelv-UBdy Ang

Pelv-UBdy AngV Pelv-UBdy AngV

Lead Thigh Rotn (Open-Closed) LdThighRtn

Lead Thigh Bend (Fwd-Back) LdThighBnd

Lead Thigh Side Bend (Trail-Lead) LdThighSBnd

Trail Thigh Rotn (Open-Closed) TrThighRtn

Trail Thigh Bend (Fwd-Back) TrThighBnd

Trail Thigh Side Bend (Trail-Lead) TrThighSBnd

Lead Foot Rotn (Open-Closed) LdFootRtn

Lead Foot Bend (Fwd-Back) LdFootBnd


Lead Foot Side Bend (Trail-Lead) LdFootSBnd

Trail Foot Rotn (Open-Closed) TrFootRtn

Trail Foot Bend (Fwd-Back) TrFootBnd

Trail Foot Side Bend (Trail-Lead) TrFootSBnd

Pelvis Rslt Ang Vel PlvRsltAngVel

Pelvis resultant angular velocity is the magnitude of the total angular velocity of the pelvis; it is the

(Pythagorean) combination of all the component velocities and is always positive; measured in

degrees per second.

Thorax Rslt Ang Vel ThxRsltAngVel

Thorax resultant angular velocity is the magnitude of the total angular velocity of the thorax; it is the

(Pythagorean) combination of all the component velocities and is always positive; measured in

degrees per second.

Arms Rslt Ang Vel ArmsRsltAngVel

Club Rslt Ang Vel ClbRsltAngVel

Lead Arm Prj Ang LArmPrjAng

Club Ang Vel AP ClbAngVelAP

Club Ang Vel ML ClbAngVelML

ShldrsAngVelLocAP ShldAngVelLocAP

ShldrsAngVelLocML ShldAngVelLocML

ShldrsAngVelLocAx ShldAngVelLocAx

ShldrsAngVelLocR ShldAngVelLocR

XThxAngV-wrt-Plv XThxAngV-wrt-Plv

YThxAngV-wrt-Plv YThxAngV-wrt-Plv


ZThxAngV-wrt-Plv ZThxAngV-wrt-Plv

RThxAngV-wrt-Plv RThxAngV-wrt-Plv

XArmsAngV-wrt-Thx XArmsAngV-wrt-Thx

YArmsAngV-wrt-Thx YArmsAngV-wrt-Thx

ZArmsAngV-wrt-Thx ZArmsAngV-wrt-Thx

RArmsAngV-wrt-Thx RArmsAngV-wrt-Thx

3D bewegingsanalyse. Een introductie...Steven Bowditch 302,1 389 (Hyundai Tournament of Champions)...

Documents

Transcript of 3D bewegingsanalyse. Een introductie...Steven Bowditch 302,1 389 (Hyundai Tournament of Champions)...