I N L E I D I N G O P B O E D A P E S T � 3 9

Váci-straatBlz. 131.

BOEDAPEST IN HET KORTBoedapest, vaak beschreven als het ‘Kleine Parijs van Midden-Europa’, is niet alleen be-roemd om de monumenten die de 1000 jaar oude cultuur van de stad weerspiege len, maar ook vanwege de overblijfse len van anderen die zich hier vestigden. In de stad ziet u nog steeds resten van de Romeinse en Turkse be-zetting. Na de Turkse heerschappij had vooral de unie met Oostenrijk een grote invloed op de gedaante van de stad. In het deel Van buurt

tot buurt vindt u een beschrijving van bijna 150 attracties. Om het meeste uit uw verblijf te halen, staan op de volgende twintig bladzij-den de hoogtepunten van Boedapest. U leest over musea, kerken en synagogen, paleizen en historische gebouwen, baden en zwembaden en de invloed van de Secessionstijl in de stad. Overal wordt verwezen naar de hoofdbeschrij-ving in het boek. Hieronder staan de beziens-waardigheden die u niet mag missen.

De tien mooiste bezienswaardigheden van Boedapest

Gellért-monumentBlz. 97.

Gellért-badenBlz. 94–95.

ParlementBlz. 112–113.

Nationaal MuseumBlz. 134–137.

Hongaarse Staats opera Blz. 122–123.

Margaretha-eilandBlz. 176–177.

Nationale GalerieBlz. 78–81.

MatthiaskerkBlz. 86–87.

Kettingbrug over de DonauBlz. 66

Beelden van wachters in de muren van Boeda

CENTRAAL PEST

ROND VÁROSLIGET

ROND HET PARLEMENT

BURCHTWIJK

TEN NOORDEN VAN DE

BURCHTWIJK

GELLÉRT-HEUVEL EN TABÁN

MA

RGIT

K

ÖRÚT

TERÉZ KÖ

RÚT

ERZSÉB

ET KÖ

RÚ

T

JÓZ

SE

F K

ÖR

ÚT

HEGYALJA ÚT

ATT I LA Ú

T

KR I SZ T INA KÖRÚT

AN

DRÁ

SSY ÚT

FŐ

U.

DÓ

ZSA G

YÖ

RG

Y Ú

T

RÁKÓCZ I ÚT

R Á K Ó C Z I ÚT

BAR

TÓK

BÉL

A Ú

T

AN

DRÁ

SSY ÚT

VÁMHÁZ K

RT ÜLLŐ I ÚT

RO

TT

EN

BI L LE

R U

. THÖKÖLY ÚT

KÓS KÁROLY

SÉTÁNY

HU

NG

ÁR IA

KRT

SZENT ISTVÁN KRT

ID. A

NTA

LL JÒZ

SEF R

.JA

NE H

AN

ING

R.

KÁ

ROLYI M. U.

MÚ

ZEUM

KRT

Donau

Széchenyi

lánchíd

Erzsébet

híd

Margit híd

5 6 � I N L E I D I N G O P B O E D A P E S T B O E D A P E S T I N H E T K O R T � 5 7

IJzeren hek van het Gresham-paleisHet smeedijzeren hek van het Four Seasons Gresham Palace-hotel bevat twee pauwen, een klassiek Secessionmotief. Dit gebouw van Z. Quittner en de gebroeders Vágó dateert van 1905–1906.

Ingang dierentuinKornél Neuschloss maakte

handig gebruik van de hindoe-architectuur toen

hij deze door twee olifanten bewaakte poort schiep.

Philanthia-bloemenwinkelDeze buitengewone bloemenwinkel ligt aan de Váci utca. Het interieur van de winkel is in Secessionstijl en het gebouw zelf is neoclassicistisch.

PostspaarbankDe hoofdtrap van dit gebouw van Ödön Lechner is versierd met rank traliewerk, ronde lampen en decoratieve ramen.

Sipeky Balázs-villaDeze tussen 1905–1906 gebouwde villa is wellicht het representatiefste

voor beeld van de Secession in Boedapest. Hij werd ontworpen

door Ödön Lechner.

De school op de RozenheuvelDezső Zrumeczky, een student van de bekende architect Károly Kós, gebruikte motieven van dorps huizen in Transsylvanië bij dit gebouw in de Áldás utca.

Bezoekers van Boedapest zijn vaak onder de indruk van de fraaie laat-19de-eeuwse en vroeg-20ste-eeuwse gebouwen. De meeste staan in het centrum van Pest en rond Városliget; Boeda was toen al ontwikkeld en biedt weinig voorbeelden. Deze stijl heeft zijn oorsprong bij avant-gardis-tische kunstenaars in Parijs en Wenen, waar de term sezession vandaan komt. In Boedapest was de Secessionstijl ook de inspiratiebron voor de Hongaarse Nationale Stijl. Meer informatie vindt u op bladzijde 58–59.

Hoogtepunten: de Secession

Lechnerhuis op de Bartók Béla útÖdön Lechner was de belangrijkste ar chitect

van de Hongaarse Nationale Stijl. In 1899 bouwde hij voor zijn broer Gyula dit apparte-mentenblok op Bartók Béla út 40 (op de vier-de verdieping bevond zich zijn eigen atelier).

Vrouw met vogelkooi (1892)

Dit schilderij van József Rippl-Rónai bezit een mysterieu ze, intieme sfeer, die typerend is

voor de Hongaarse kunst van deze peri-ode. Het hangt nu in de Nationale Galerie

(blz. 81).

Gellért-hotel en -badencomplexEen door bogen gedragen glazen dak

versterkt het rustgevende karakter van deze zaal in het kuurcomplex van het Gellért-

hotel. De interieurs in Secessionstijl behoren tot de fraaiste van Boedapest.

0 meter 800

7 4 � B O E D A P E S T V A N B U U R T T O T B U U R T B U R C H T W I J K � 7 5

Het Koninklijk Paleis heeft vele gedaanten gekend. Zelfs nu weet men nog niet precies waar koning Béla IV begon te bouwen aan zijn kasteel, al denkt men dat het dichter bij de plaats van de Matthiaskerk (blz. 86–87) was. Keizer Sigismund van Luxemburg bouwde op de huidige plaats een gotisch paleis. Hieromheen ontwikkelde zich het kasteel. In de 18de eeuw zetten de Habsburgers hier hun monumentale paleis neer. Het huidige bouwwerk is een herbouw van het in februari 1945 verwoeste 19de-eeuwse paleis. Tijdens de werkzaamheden werden resten van het 15de-eeuwse gotische paleis ontdekt. Hongaarse archeologen besloten de opgegraven muren en kamers in de reconstructie op te nemen.

3 . MatthiasfonteinOp de noordwestelijke binnenplaats van het paleis staat de Matthiasfontein, in 1904 ontworpen door Alajos Stróbl. Hij toont koning Matthias (Mátyás) Corvinus en zijn geliefde Ilonka.

Een sierpoort uit 1903 leidt van de Habsburgtrappen naar het Koninklijk Paleis.

Vlakbij bewaakt een bron-zen beeld van de mythische

turul-vogel het paleis. Het beeld gedenkt de 1000ste verjaardag van de verove-

ring door de Magyaren in 896.

Onder de loep: Koninklijk Paleis

4 . Hongaarse Nationale GalerieHier bevinden zich kunstwerken die de geschiedenis

van Hongarije uitbeelden. In het museum worden perioden van buitenlandse overheersing en autonomie

met behulp van de grote collectie tot leven gebracht .

De koepel van het paleis werd herbouwd in neoclassicistische

stijl nadat de neobarokke koepel van Alajos Hausz-mann tijdens de Tweede Wereldoorlog was ver-nietigd.

Een beeld van prins Eugenius van Savoye door József Róna werd

onthuld in 1900. Het herdenkt de Slag bij Zenta in 1697, een

keerpunt in de oorlog tegen de Turken. De bas-reliëfs op de sokkel tonen gebeurtenissen

uit de strijd. Aan de voeten van het paard liggen twee Turkse gevangenen.

1200 1400 1600 1800

Turul-vogel

1255 Eerste geschre-ven document, een brief van Béla IV, ver-wijst naar de bouw van een kasteel

ca. 1400 Sigismund van Luxemburg bouwt een gotisch paleis op deze plaats

1541 Na de inname van Boeda gebruiken de Turken het paleis als paardenstal en opslagplaats voor buskruit

1719 Op de resten van het oude paleis begint de bouw van een klein paleis, een ontwerp van Hölbling en Fortunato de Prati

1881 Miklós Ybl (blz. 123) begint aan de herbouw en uitbreiding van het paleis

ca. 1356 Lodewijk I bouwt een kasteel op

de zuidelijke helling van de Burchtheuvel

1458 Er komt een renaissancepa-leis onder koning Matthias

1686 Na de aanval door christelijke soldaten wordt

het paleis volledig verwoest

1849 Het paleis wordt opnieuw

verwoest tijdens een mislukte

aanval van Hon-gaarse rebellen1749 Maria Theresia bouwt een

groot paleis met 203 kamers15de eeuw 17491719 1905

Bouw van het Koninklijk PaleisIn de 15de eeuw werd op deze plaats een gotisch paleis neergezet, dat in 1458 door Mátyás in renaissancestijl werd herbouwd. Na de Turkse heer-schappij werd het verwoest en op kleinere schaal herbouwd. Maria Theresia breidde het uit en het werd voltooid in 1905. Na de Tweede Wereldoorlog werd het herbouwd naar het ontwerp van 1905.

SZ

T G

YÖ

RG

Y U

SZ

Í NH

ÁZ

U

BURCHT WIJK

TEN NOORDEN VAN DE BURCHT WIJK

GELLÉRT-HEUVEL EN TABÁN

0 meter 50

OriëntatiekaartZie Stratengids, kaart 1, 3 en 9

De Leeuwenpoort, die naar een binnenhof van het paleis leidt, dankt zijn naam

aan de vier leeuwen die hem bewaken. Ze werden

in 1901 door János Fadrusz ontworpen.

Symbool

Aanbevolen route

v

v

£

v

v

v

v

v

q

q

q

1

2

34

5 6

7

89

0

qw

e

GELLÉRT

XI

XII

XI

Do

na

u

TABÁNNAPHEGY

KRISZTINAVÁROS

VÉRMEZŐ

GELLÉRTHEGY

Erzsébet

híd

Szabadság

hid

Déli pu.

SzentGellért tér

MóriczZsigmond körtér

KRISZTINATÉR

DÓZSATÉR

NAPHEGYTÉR

LÉPCS Ő

AL

KO

TÁS

U.

GY

ZŐ U

.

PÁLY

A U.

RÓKA U.

TIBOR U.

FENYŐ U

.

LOG

ODI U.

LOG

ODI U.

MIK

Ó U.

TIGRI

S U.

TIGRIS U.

DERÉK

U.

DEZSŐ U.

CZA

KÓ

U.

LISZNYAI U.

FÉM U.

ORVOS

U.

NA

PHEG

Y U

.

ALADÁR U.

AVA

R U.

AVA

R ÚT

KERESZT U.

DÖ

BRENTEI U

.

SARL

Ó U

.

ALS

ÓH

EGY

U.

SOMLÓI ÚT

BERÉNY

I U.

GOMBROCZ Z. U.MÉNESI U.

BAKA

TOR

U.

GYULA U.

OROM U.

PIPACS U.

BALO

GH T

. U.

MÉNESI U.

HIM

FY U

.

BART

ÓK

BÉL

A Ú

T

ORLAY U.

KEMENES U.

FAD

RU

SZ

U.

KOSCIUSZKO T. U.

MIHÁLY U

.

KOCSÁNY U .

BÉRC

U .

KELENHEGYI

BA

LOGH T LEJTŐ

SZIRTES U

SOMLÓ I Ú T

KELENHEGYI ÚT

SZÁM

A DÓ U. KELENHEG YI ÚT

IGLÓ I U.

ZSOLT U.

R EZE

DA

U.

MI N

ERV

A U

.

KEL

EN

HE

GY

I Ú

T

MÁ

NY

OK

I Ú

T

SÁN

C Ú

T

AT

TI L A

ÚTKRISZTINA KÖ

RÚTALAGÚT U.

GRO

ZA PÉTER R.

RAOUL W

ALLENBERG RAKPART

ATTILA ÚT

KRISZTINA KÖRÚT

VILLÁNYI ÚT

MÉS

ZÁRO

S U

. LÁN

CH

ÍD U

.

MÉSZÁ

RO

S U.

HEGYALJA ÚT

HEGYALJA ÚT

300 m

B O E D A P E S T V A N B U U R T T O T B U U R T � 9 1

GELLÉRTHEUVEL EN TABÁNDe boven de Donau uitrijzende Gellért-heuvel is een van de aantrekkelijkste gebie-den van de stad. Op de top, op 140 m hoogte, ontvouwt zich een schitterend uitzicht op heel Boedapest. De Keltische Eravi, de voorlopers van de Romeinen, vestigden hun ne derzetting op de noordelijke helling van de heuvel (blz. 98). Er doen vele verhalen de ronde over de Gellért- heuvel. In 1046 gooiden

heidense inwoners een gesloten vat met daarin bisschop Gellért, die hen had probe-ren te bekeren, van de heuvel. Daarna werd de heuvel naar deze martelaar genoemd. De Gellért-heuvel steekt enigszins uit in de Donau, die op dit punt smaller wordt. Hierdoor werd de voet van de heuvel een favoriet oversteekpunt, waardoor Tabán zich kon ontwikkelen.

Bezienswaardig heden in het kortMuseumw Semmelweis-museum voor

Medische Geschiedenis

Kerken2 Grotkerk 0 Parochiekerk van Tabán

Historische gebouwen4 Citadel e Gouden Hert-huis 9 Várkert Bazár

Hotels en baden1 Gellért-hotel en -badencomplex

blz. 94–95 6 Rudas-baden

0 meter 300

Fontein met een gedetailleerd mozaïek, Gellért-hotel en -badencomplex

Restaurants blz. 196–197 1 Aranyszarvas Vendéglő 2 Búsuló Juhász Étterem 3 Café Déryné 4 Gellért Espressó 5 Hadik Kávéház Café 6 Hemingway 7 János Étterem 8 Locavore Restaurant & Café 9 Marcello 10 Márványmenyasszony Étterem 11 Szeged Vendéglő12 Tabani Gösser Restaurant

Zie ook de Stratengids kaart 1, 3, 4, 9 en 10

Wijken, pleinen en monumenten5 Beeld van St.-Gellért 3 Bevrijdingsmonument 7 Koningin Elizabeth-monument q Miklós Ybl-plein 8 Tabán

Verklaring van de symbolen zie achterflap

1 0 6 � B O E D A P E S T V A N B U U R T T O T B U U R T T E N N O O R D E N V A N D E B U R C H T W I J K � 1 0 7

DoopvontDeze achter een pilaar verscholen

doopvont heeft een voet met houtsnijwerk

en een eenvoudig, maar prachtig

versierd deksel.ZijaltaarDit laatbarokke altaar

van St.-Franciscus Salvator is, net als het

altaar van het Heilig Kruis aan de overzijde

van de kerk, het werk van Antal Eberhardt en stamt uit 1768. De schildering in het midden is echter van

Franz Wagenschön.

. KanselDeze schitterende, laat-barokke preekstoel werd

in 1773 door Károly Bebó gemaakt. Hij bezit vergulde

details en engelen die re ligieuze waarden

uitdrukken. De reliëfs zijn recenter.

Er staan in Boedapest veel kerken, maar de paro-chiekerk van Víziváros is een van de mooiste van de barok. De oorspronkelijke architect van deze toenmalige jezuïetenkerk is onbekend. Kristóf Hámon begon in 1740 met de bouw, die na zijn dood door Mátyás Máté Nepauer werd voltooid. In 1763 werd het gebouw bij een aardbeving zwaar beschadigd en de ontbinding van de jezu-ietenorde tien jaar later vertraagde de voltooiing verder. Daarom vond de inwijding pas plaats in 1805. In de pastorie zit nu koffiehuis Angelika.

. KoorplafondHet plafond in de koepel van het koor toont de Drie-eenheid. Het werd in 1771 beschilderd door Gergely Vogl. Er zijn neobarokke fresco’s uit 1938 in het schip te zien.

OrgelHet orgel van een voormalige karme-lietessenkerk op de Burchtheuvel werd eind 18de eeuw, na de ontbinding van de orde door keizer Jozef II, naar de St.-Annakerk overgebracht.

. HoogaltaarDe beelden tonen Maria als kind, die door haar moeder, St.-Anna, naar de Tempel in Jeruzalem wordt gebracht. Ze behoren volgens velen

tot de mooiste werken van Károly Bebó.

VoorgevelMidden op het timpaan ziet u het blazoen van Boeda, daarboven tussen twee engelen het symbool van de Drie-eenheid.

KoorbankDe koorbanken zijn versierd met rijk bewerkte houten panelen met zinnebeeldige taferelen.

4 St.-AnnakerkSzent Anna Templom

De tweeling torens hebben schitterende ba rokke spitsen.

Hoofdingang

TIPS VOOR DE TOERIST

Praktische informatieBatthyány tér 7. Kaart 1 C3 (9 B1). Tel. 061-2016364. Open alleen voor diensten. 5 dag. Angelika café: Tel. 061-2251653. Open dag. 9.00–23.00 uur.

Vervoer£ H5. @ 11. v 19, 41. q Batthyány tér.