3299 Grave ProgBegroting19 wt...PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE 3 Inhoudsopgave 1....

119

Programmabegroting 2019-2022

3 PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE

Inhoudsopgave

1. Algemeen 5Inleiding 5Begroting in een notendop 6Van saldi kadernota naar saldi begroting 10Overzicht van baten en lasten 11

2. Programmaplan 13Programma 1: Dienstverlening, Veiligheid en Bestuur 13Programma 2: Openbare ruimte 23Programma 3: Bouwen, wonen en milieu 29Programma 4: Kind, cultuur en sport 37Programma 5: Maatschappelijke zaken 43 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien 55

3. Paragrafen 61Paragraaf 1 Lokale heffi ngen 61Paragraaf 2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing 68Paragraaf 3 Onderhoud kapitaalgoederen 78Paragraaf 4 Financiering 81Paragraaf 5 Bedrijfsvoering 84Paragraaf 6 Verbonden partijen 84Paragraaf 7 Grondbeleid

Bijlagen Bijlage 1 Beleidskaders Bijlage 2 Reserves en voorzieningen Bijlage 3 Investeringen Bijlage 4 Taakvelden naar de programma’s Bijlage 5 Lijst met gebruikte afkortingen

103

107107110112113116

PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE | HOOFDSTUK 144 PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE | HOOFDSTUK 1

5 PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE | HOOFDSTUK 1

Voor u ligt de eerste begroting van deze nieuwe bestuursperiode. Deze begroting is de vertaling van de kadernota die uw raad in juli heeft vastgesteld. U heeft er toen voor gekozen om voorgesteld nieuw beleid niet op te nemen in de begroting, maar alleen de autonome ontwikkelingen te verwerken. In de voorliggende begroting is geen rekening gehouden met eventuele extra kosten die voortvloeien uit het bestuursakkoord omdat het akkoord nog niet door uw raad bekrachtigd is.

Bij het vaststellen van de kadernota is besloten dat er een niet-sluitende begroting aan uw raad voorgelegd wordt en dat het college middels de eerste begrotingswijziging tal van ombuigingsvoorstellen aan uw raad voorlegt om tot een dekkingsvoorstel te komen voor een meerjarig structureel sluitende begroting. De voorgestelde ombuigingen zijn gebaseerd op een groslijst van ombuigingsmogelijkheden. De lijst wordt integraal aan uw raad aangeboden, zodat u desgewenst nog andere keuzes kan maken om te komen tot een sluitende begroting.

Met het vaststellen van de begroting en daarbij behorende eerste begrotingswijziging geeft u het college vervolgens mandaat om uitvoering te geven aan de voorgestelde plannen binnen de door u bepaalde fi nanciële kaders voor het (begrotings)jaar 2019.

ALGEMEEN 1

PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE | HOOFDSTUK 16

Begroting in een notendopHighlights per programma

Dienstverlening, veiligheid en bestuur

Dienstverlening begint bij een heldere en duidelijke communi-catie met de burger. Het hanteren van diverse eigentijdse kanalen voor de communicatie met burgers, bedrijven en organisaties. Onze klanten (oa via het digitaal inwonerspanel) nader bepalen waar de focus op dient te liggen. Grave is een veilige gemeente, waarin het goed wonen, werken en recreëren is.

- Grave levert klantgerichte dienstverlening aan burgers, bedrijven en instellingen waarbij de dienstverlening binnen de kaders van het bestuur zo efficiënt mogelijk wordt uitgevoerd.

- Grave is een veilige gemeente, waarin het goed wonen, werken en recreëren is.

- Het aanpakken van ondermijnende criminaliteit.

- Het op een maatschappelijk verantwoorde, effectieve en efficiënte wijze besturen van de gemeente.

- In relatie tot de bestuurlijke toekomst van Grave moet inzichtelijk worden welke rol Grave kan en moet spelen en welke positie ingenomen moet worden in de regionale samen-werking.

Openbare ruimte

De openbare ruimte in samen-spraak met de burgers zodanig inrichten en onderhouden dat deze voor alle gebruikers aan-genaam, leefbaar, verkeersveilig en prettig te gebruiken is. De gemeente en toeristische onder-nemers, trekken samen op om Grave in de volle breedte toeristisch en recreatief steviger op de kaart te zetten.Hiervoor leggen we de focus op “Historisch Grave”.

- De burgers stimuleren om actief deel te nemen aan het onderhoud van het openbaar groen conform de zelfbeheer-overeenkomsten.

- Professionaliseren promotie Grave.

Bouwen, wonen en milieu

Grave is een veilige en gezonde leefomgeving en wil deze op een duurzame en doelmatige wijze behouden en ontwikkelen.Via ruimtelijke ordening wordt het grondgebied van de gemeente verdeeld en worden gebieden aangewezen voor bepaalde bestemmingen/functies.Verbeteren van de vestigings-voorwaarden en faciliteren van de ondernemer. Zorgen voor het behoud en bevorderen van de werkgelegenheid en de groei van de sector recreatie en toerisme, detailhandel, zorg en het verster-ken van de keten Agro & Food.

- Plannen vaststellen en procedures versnellen, waarbij aandacht zal zijn voor burger-participatie.

- Bouwen naar behoefte op basis van regionale afstemming.

- Versterken retailfunctie centrum Grave, door stimulerende en faciliterende maatregelen.

PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE | HOOFDSTUK 1 7

Highlights per programma

Kind, Cultuur en Sport

De gemeente Grave vindt het belangrijk dat de burgers zich persoonlijk kunnen ontwikkelen op het gebied van onderwijs, sport en culturele activiteiten. Kinderen krijgen optimale kansen en mogelijkheden om talenten en vaardigheden te ontwikkelen met als doel om naar eigen vermogen te participeren in de samenleving.Het beschermen, behouden en toegankelijk maken van de diverse cultuuruitingen in de gemeente.Zodat elke inwoner toegang heeft tot cultuur en ieder kind optimale kansen heeft om kennis te maken met cultuur in diverse verschijningsvormen.

- Verhogen taalniveau leerlingen bij toetreding tot het basis-onderwijs.

- Het beschermen, behouden en toegankelijk maken van de diverse cultuuruitingen.

- Vergroten aantal sportende inwoners.

Maatschappelijke Zaken

Het doel is gericht op de zelf-redzaamheid van alle inwoners, zorgen voor elkaar en het ontwikkelen van een goede sociale basisinfrastructuur. Indien de eigen kracht en de directe woon- en leefomgeving niet voldoende is, wordt gezocht naar een passende oplossing. De inzet van maatwerkvoorzieningen is waar mogelijk gericht op het versterken van de eigen kracht.

- Werken aan een stevige sociale basisinfrastructuur.

- Stimuleren van een sociaal betrokken gemeenschap, met participerende inwoners.

- Inwoners verantwoordelijk maken voor hun eigen woon- en leefomgeving.

- Extra te blijven inzetten om mensen te begeleiden naar betaald werk of te activeren.

- Investeren in de preventieve jeugdzorg.

Algemene Dekkingsmiddelen en onvoorzien

Het uitgangspunt is een solidefinancieel beleid waarbij hetrealiteitsgehalte groot moet zijn.De begroting moet duurzaam inevenwicht zijn.

Begroting in een notendop (vervolg)


Dienstverlening, Veiligheid en Bestuur € 2.347

Openbare Ruimte € 3.804

Bouwen, Wonen en Milieu 2.884

Kind, Sport en Cultuur € 2.884

Maatschappelijke Zaken € 12.627

Algemene Dekkingsmiddelen en Onvoorzien € 3.446

Dienstverlening, Veiligheid en Bestuur € 137

Openbare Ruimte € 1.117

Bouwen, Wonen en Milieu € 2.142

Kind, Sport en Cultuur € 307

Maatschappelijke Zaken € 2.116

Algemene Dekkingsmiddelen en Onvoorzien € 20.995

€ 3.804

€ 2.884

€ 2.884

€ 12.627

€ 3.446€ 2.347

UitgavenBedragen x € 1.000

Inkomsten Bedragen x € 1.000

€ 137€ 1.117

€ 2.142

€ 307

€ 2.116

€ 20.995

Uitgaven

Inkomsten


Samenvatting kengetallenDe genoemde kengetallen moeten altijd in samenhang worden bezien, omdat ze alleen in onderlinge ver-houding een goed beeld kunnen geven van de fi nanciële positie van de gemeente. Voor een toelichting en conclusies van deze kengetallen verwijzen wij u naar Paragraaf 2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Vermogenspositie Netto schuldquote

Langlopende leningen

Kengetal Realisatie 2017 Begroot 2018 Begroot 2019

Netto schuldquote 36% 85% 90%

Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

35% 79% 84%

Solvabiliteit 39% 32% 32%

Grondexploitatie 2,3% -1,1% 1,4%

Structurele exploitatieruimte -4,6% 0,5% -4,1%

Belastingcapaciteit 100% 99% 99%

Kengetal belastingcapaciteit

Samenvatting kengetallen De genoemde kengetallen moeten altijd in samenhang worden bezien, omdat ze alleen in onderlinge verhouding een goed beeld kunnen geven van de financiële positie van de gemeente. Voor een toelichting en conclusies van deze kengetallen verwijzen wij u naar Paragraaf 2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing. Kengetal Realisatie 2017 Begroot 2018 Begroot 2019 Netto schuldquote 36% 85% 90% Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

35%

79% 84% Solvabiliteit 39% 32% 32% Grondexploitatie 2,3% -1,1% 1,4% Structurele exploitatieruimte -4,6% 0,5% -4,1% Belastingcapaciteit 100% 99% 99%

Vermogenspositie


€-

€5.000

€10.000

€15.000

€20.000

€25.000

€30.000

€35.000

2017 2018 2019 2020 2021 2022

Vermogenspositie Gemeente Grave

Algemene Reserves Bestemmingsreserves Eigen vermogen

Bedragen x 1.000

0

2

4

6

8

10

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

9,8 9,2 8,7 8,1

7,6 7,0 6,4

Lopende langlopende leningen 31-12 obv afgesloten leningen

Bedragen x €1.000.000

Samenvatting kengetallen De genoemde kengetallen moeten altijd in samenhang worden bezien, omdat ze alleen in onderlinge verhouding een goed beeld kunnen geven van de financiële positie van de gemeente. Voor een toelichting en conclusies van deze kengetallen verwijzen wij u naar Paragraaf 2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing. Kengetal Realisatie 2017 Begroot 2018 Begroot 2019 Netto schuldquote 36% 85% 90% Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

35%

79% 84% Solvabiliteit 39% 32% 32% Grondexploitatie 2,3% -1,1% 1,4% Structurele exploitatieruimte -4,6% 0,5% -4,1% Belastingcapaciteit 100% 99% 99%

Vermogenspositie


€-

€5.000

€10.000

€15.000

€20.000

€25.000

€30.000

€35.000

2017 2018 2019 2020 2021 2022

Vermogenspositie Gemeente Grave

Algemene Reserves Bestemmingsreserves Eigen vermogen

Bedragen x 1.000

0

2

4

6

8

10

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

9,8 9,2 8,7 8,1

7,6 7,0 6,4

Lopende langlopende leningen 31-12 obv afgesloten leningen


Netto schuldquote


0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

2017 2018 2019 2020 2021 2022

100% 97% 99% 99% 99% 99%

Kengetal Belastingcapaciteit

Netto schuldquote


0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

2017 2018 2019 2020 2021 2022

100% 97% 99% 99% 99% 99%



Omschrijving 2019 2020 2021 2022

1. Startsaldo programmabegroting 119 N 51 V 172 V 168 V

Begrotingsbehandeling 2018: effecten september-circulaire 2017

26 V 2 N 10 N 10 N

Terugdraaien bezuiniging bibliotheek Grave 2019 70 N - - -

Afrondingsverschillen - 2 N 1 N 1 V

2. Startpunt kadernota en MJB 2019-2022 163 N 47 V 161 V 159 V

Autonome Ontwikkelingen binnen programma 1 (Dienstverlening, veiligheid en bestuur)

103 N 77 N 50 N 23 N

Autonome Ontwikkelingen binnen programma 2 (Openbare ruimte)

353 N 334 N 334 N 349 N

Autonome Ontwikkelingen binnen programma 3 (Bouwen, wonen en milieu)

30 N 30 N 25 N 15 N

Autonome Ontwikkelingen binnen programma 4 (Kind, cultuur en sport)

34 V 44 V 44 V 43 V

Autonome Ontwikkelingen binnen programma 5 (Maatschappelijke zaken)

309 N 285 N 259 N 263 N

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien 469 N 271 N 140 N 131 V

Prijsindexering 123 N 123 N 123 N 123 N

3. Saldo Kadernota 2019 1.516 N 1.029 N 726 N 440 N

Meicirculaire 258 V 281 V 349 V 276 V

4. Saldo kadernota na meicirculaire 1.258 N 748 N 377 N 164 N

Raadsbesluiten

Begroting Veiligheidsregio 5 N 5 N 5 N 5 N

Exploitatiebijdrage Trefpunt en Dorpshuus Escharen 51 V 65 V 78 V 91 V

Kapitaallasten en rente-effect 29 V 69 V 88 V 118 V

Afrondingsverschillen 4 V 3 V 5 V 5 V

5. Saldo programmabegroting 2019-2022, excl. PM-posten kadernota

1.179 N 616 N 211 N 45 V

Budgetmutaties nav PM-posten kadernota

CAO-onderhandelingen huishoudelijke hulp 91 N 91 N 91 N 91 N

Eigen bijdrage WMO 5 V 5 V 5 V 5 V

6. Saldo programmabegroting 2019-2022 1.265 N 702 N 297 N 41 N

Van saldi kadernota naar saldi begroting

11PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE | HOOFDSTUK 1

Overzicht van baten en lastenPr

og

ram

ma

(Bed

rag

enx

€ 1.

00

0)

Bat

en-

Last

en

Wer

kelij

k 20

17

Beg

roti

ng

20

18

Beg

roti

ng

20

19

Beg

roti

ng

20

20

Beg

roti

ng

20

21

Beg

roti

ng

20

22

1 - Dienst verlening, veiligheid en bestuur

BatenLasten

-4732.439

-2052.262

-1372.347

-1292.231

-1292.165

-1292.138

Subtotaal 1.966 2.057 2.210 2.102 2.035 2.008

2 - Openbare ruimte Baten -1.908 -1.583 -1.117 -1.142 -1.167 -1.167

Lasten 3.825 3.966 3.804 3.874 3.911 3.921

Subtotaal 1.917 2.383 2.688 2.732 2.744 2.754

3 - Bouwen, wonen en milieu

Baten -1.989 -2.136 -2.142 -2.088 -1.887 -1.926

Lasten 2.805 2.886 2.884 2.804 2.599 2.628

Subtotaal 815 750 742 716 711 701

4 - Kind, cultuur en sport Baten -355 -307 -307 -307 -307 -307

Lasten 2.774 3.018 2.884 2.792 2.742 2.721

Subtotaal 2.419 2.712 2.577 2.484 2.434 2.414

5 - Maatschappelijke zaken Baten -2.653 -2.261 -2.116 -2.116 -2.116 -2.116

Lasten 12.905 13.399 12.627 12.512 12.332 12.238

Subtotaal 10.252 11.138 10.511 10.395 10.216 10.122

Totaal programma’s 1 t/m 5

17.369 19.039 18.728 18.431 18.140 17.999

6 - Algemene dekkings-middelen en onvoorzien

Lasten -20.312 -20.108 -20.480 -20.756 -20.947 -21.094

Baten 66 -112 -251 -238 -164 -175

Saldo -20.246 -20.220 -20.731 -20.995 -21.110 -21.269

0.4 - Overhead Baten -2 0 0 0 0 0

Lasten 3.612 3.349 3.650 3.619 3.594 3.622

Saldo 3.610 3.348 3.650 3.619 3.594 3.622

Onvoorziene uitgaven Lasten 25 25 25 25 25

Saldo 25 25 25 25 25

Saldo van baten en lasten, exclusief reservemutaties

733 2.193 1.671 1.080 648 378

0.10 - Mutaties reserves Baten -3.992 -1.639 -515 -488 -460 -446

Lasten 2.280 571 23 23 23 23

Saldo -1.711 -1.068 -492 -465 -437 -423

Saldo van baten en lasten, inclusief reservemutaties

-979 1.125 1.179 615 211 -45

Incidentele baten en lasten 91 9 -14 0

Structureel begrotings-saldo

1.088 606 225 -45


PROGRAMMAPLAN 2

Programma 1 – Dienstverlening, veiligheid en bestuurOmschrijving programma Dit programma omvat de dienstverlening aan de burger van Grave en overige belanghebbenden, ons streven naar een veilig woon-, leef- en werk-klimaat en de bestuurlijke organisatie. Tevens omvat dit programma de relatie tussen bestuur en burgers, inclusief de ondersteuning door de griffi e aan de (leden van de) raad, het presidium en de raadscommissies.

Dienstverlening

Context en achtergronden Goede dienstverlening begint bij een heldere en duidelijke communicatie met de burger. Wij hanteren diverse eigentijdse kanalen voor de communicatie met burgers, bedrijven en organisaties.

Voor wat betreft onze dienstverlening gaan wij naar servicewaarden. Wij zijn van mening dat het uitgangspunt moet zijn dat de klant behandeld wordt zoals je zelf behandeld wilt worden.

We hebben de overtuiging dat op deze wijze de dienstverlening verinnerlijkt wordt in onze gemeente. Graag willen wij met onze klanten (o.a. via het digitaal inwonerspanel) nader bepalen waar de focus op dient te liggen.

Wat willen we bereiken en wat gaan we daar voor doen?

DoelstellingWe leveren klantgerichte dienstverlening aan burgers, bedrijven en instellingen waarbij we de dienstverlening binnen de kaders van het bestuur zo effi ciënt mogelijk uitvoeren. De gemeente biedt de klant keuzevrijheid via welk kanaal (internet, telefonie, post en balie) hij/zij met ons zaken wil doen en is hierbij interactief met de omgeving.

Speerpunten

1: Interactief met de omgeving

Met de juiste betrokkenen aan tafel, kan er gewerkt worden aan het realiseren van gezamenlijke ambities. Hierbij betrekken we, binnen de bestaande formatie, vroegtijdig de omgeving.

2: Laagdrempelige informatie

Onderzoeken hoe wij onze informatie aan een ieder op een laagdrempelige wijze over kunnen brengen.


VeiligheidContext en achtergronden Het gemeentelijke veiligheidsbeleid wordt niet alleen beïnvloed door lokale speerpunten, maar ook door partners in de veiligheidsketen, zoals politie en brandweer. Samen met de keten-partners wordt gezorgd voor een integrale, gecoördineerde en georganiseerde uitvoering op het gebied van openbare orde en veiligheid, en rampen- en crisisbeheersing.


DoelstellingGrave is een veilige gemeente, waarin het goed wonen, werken en recreëren is. Kortom: een veilig Grave. We werken met een integraal veiligheids-plan 2019-2022.

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.** Geen deelnamejaar.

Waarde jaar-

stukken

Streefwaarden Refe-rentie groep*

Indicator * 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Percentage inwoners dat het aanvragen van een product of voorleggen van een vraag gemakkelijk vindt.*

81% ** 82% ** 82% ** 67%

Positieve waardering digitale faciliteiten* 79% ** 80% ** 80% ** 68%

Positieve waardering communicatie en voorlichting vanuit de gemeente*

78% ** 85% ** 85% ** 67%

Percentage gebruik digitale dienstverlening in verhouding tot baliedienstverlening.

32,4% 25% 30% 30% 30% NB

Speerpunten

1: Het aanpakken van ondermijnende criminaliteit

Ondermijnende criminaliteit is een maatschappelijk probleem. Sinds twee jaar werkt het basisteam Maas en Leijgraaf met een projectleider ondermijning. Om de aanpak van ondermijnende criminaliteit door teontwikkelen is het bekend maken van de aanpak en de gevolgen van ondermijnende criminaliteit bij burgers en ondernemers van belang.

2: Gebiedsgerichte / objectgerichte controle

De gebiedsgerichte/ objectgerichte controle binnen de gemeente wordt gecontinueerd.

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.** Geen deelnamejaar.

Waarde jaar-

stukken


Indicator * 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Percentage inwoners dat zich veilig voelt in zijn buurt.*

87% ** 90% ** 90% ** 86%


BestuurContext en achtergronden De gemeente bevindt zich in een dynamische omgeving. De interactie met de burger vraagt van het bestuur om met een blik naar buiten en gebruikmakend van de digitale mogelijkheden te communiceren en samen te werken aan beleids-ontwikkeling en –uitvoering. Zowel bestuurlijk als in de communicatie over en weer met de burgerverandert de samenwerking. De in de toekomst benodigde bestuurskracht neemt toe – als gevolg van een groot aantal ontwikkelingen. De huidige

bestuurskracht moet verder groeien. Deze groei moet gepaard gaan met een niveausprong. Deze sprong is nodig voor alle gemeenten in Nederland en dus ook voor Grave.


DoelstellingDe gemeente Grave wordt op een maatschappelijk verantwoorde, effectieve en efficiënte wijze bestuurd. Waarbij van buiten naar binnen denken, meebewegen en faciliteren, sleutelwoorden zijn.

Speerpunten

1: Ruimte bieden aan democratische vernieuwing

De maatschappij verandert en dat vraagt een andere houding van het gemeentebestuur en het ambtelijk apparaat. Als bestuur willen we in gesprek over de wijze waarop de dialoog gevoerd moet gaan worden en wat dit betekent voor de kaderstellende en volksvertegenwoordigende rol van het bestuur.

2: Rol en positie in de regio

In relatie tot de bestuurlijke toekomst van Grave moet inzichtelijk worden welke rol Grave kan en moet spelen en welke positie ingenomen moet worden in de regionale samenwerking.

Verplichte indicatoren Realisatie Grave (2017)

RealisatieReferentie

groep*

Realisatie Grave eerder

jaar 2015/2016

Bron

Winkeldiefstal per 1.000 inwoners 1,2 (2017) 0,7 1,2 CBS

Diefstal / inbraak uit woning 2,0 (2017) 2,4 2,4 CBS

Aantal verwijzingen Halt per 10.000 jongeren 109 (2017) 113 193 Bureau Halt

Aantal harde kern jongeren per 10.000 inwoners 0,5 (2014) 0,4 0,5 KLPD

Aantal geweldsmisdrijven per 1.000 inwoners 5,5 (2017) 3,0 5,5 CBS

Aantal vernielingen en beschadigingen in de openbare ruimte per 1.000 inwoners

3,2 (2017) 3,5 4,0 CBS

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.


* Betreft de vergelijkingsgroep zoals deze ook is gebruikt in de benchmark voor geheel CGM door ‘Vensters voor Bedrijfsvoering’. (‘Waar staat je gemeente’ meet geen bedrijfsvoeringsgegevens). Betreft realisatie referentiegroep van het jaar 2016, dit is de laatst beschikbare informatie. ** Betreft griffie gemeente Grave, overige formatie/bezetting is opgenomen in de jaarrekening CGM.***Apparaatskosten zijn alle personele en materiële kosten die verbonden zijn aan het functioneren van de organisatie, exclusief griffe en bestuur. Dit is opgenomen in de jaarrekening CGM.**** De externe inhuur ligt bij werkorganisatie CGM.

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.** Geen deelnamejaar.*** Aantal burgers mee eens in %.

Waarde jaar-

stukken


Indicator *** 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Vertrouwen in de manier waarop de gemeente wordt bestuurd.

72% ** 72%* ** 72%* ** 32%

De gemeente doet wat ze zegt. 65% ** 70%* ** 70%* ** 32%

Toezicht op de naleving van regels. 56% ** 70%* ** 70%* ** 33%

Flexibiliteit van de gemeente. 56% ** 70%* ** 70%* ** 28%

De gemeente luistert naar de mening van burgers.

68% ** 75%* ** 75%* ** 34%

Burgers worden betrokken bij beleids-vorming en –uitvoering.

65% ** 75%* ** 75%* ** 39%

Burgers krijgen ruimte om ideeën en initiatieven te realiseren.

74% ** 75%* ** 75%* ** 39%



groep*


jaar 2015/2016

Bron

Formatie in FTE per 1.000 inwoners** 0,07 7,1 0,07 Eigen gegevens

Bezetting in FTE per 1.000 inwoners** 0,07 94,9% 0,07 Eigen gegevens

Apparaatskosten per inwoner*** 0 622,7 0 Eigen gegevens

Externe inhuur als % van totale loonsom + inhuur****

0% 14,2% 0% Eigen gegevens

Overheadkosten als % van totale lasten 2,7% n.b. 2,5% Eigen gegevens


Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Brabant-Noord te ‘s Hertogenbosch

Beleidsvoor-nemens

In 2018 oriënteert de Veiligheidsregio Brabant-Noord zich op strategische keuzes over haar doelstellingen, haar taken en het uitvoeringsniveau van de veiligheidsregio. Op voorhand wordt rekening gehouden met een verdere versterking van de organisatie, met name waar het gaat om de regievoering op de vormgeving van veiligheid samen met ketenpartners.

Ontwikkelingen • Een belangrijke ontwikkeling is de versterking van de organisatie van de Brandweer Brabant-Noord

• In verband met knelpunten in de vakbekwaamheid van functionarissen en het borgen en invullen van piketten, moet het fundament onder de bevolkingszorg Brabant-Noord verstevigd worden. Hiervoor wordt een passende oplossing gezocht.

Gemeenschappelijke regeling Euregio Rijn-Waal te Kleef

Beleidsvoor-nemens

Het bevorderen, ondersteunen en coördineren van de regionale grensoverschrijdende samenwerking van de deelnemers op diverse beleidsterreinen. Via de gemeenschappe-lijke regeling Euregio Rijn-Waal worden projecten uitgevoerd, zoals op het gebied van onderwijs, economie, arbeidsmarkt, gezondheidszorg, rampenbestrijding, ruimtelijke ordening, recreatie en toerisme. Er worden middelen gevraagd en verstrekt van en aan derden. Ook vindt er advies plaats bij grensoverschrijdende activiteiten en vindt er begeleiding plaats bij problemen met meerdere belanghebbenden.

Ontwikkelingen De strategische agenda van de Euregio kent voor het Land van Cuijk belangrijke speerpunten (innovatieve groei, duurzame groei en inclusieve (integratieve) groei. Middels deze strategische agenda zijn er Interreg subsidies beschikbaar, zoals voor het project Dynamic Borders. Het lidmaatschap geeft voor maatschappelijke organisatie en bedrijven de mogelijkheid rechtstreeks subsidie aan te vragen voor activiteiten in het kader van “People to People”, “Business to Business” en “Government to Government”. Initiatieven kunnen tot € 25.000 subsidie ontvangen en voor kleinere, kortlopende activiteiten is er een vereenvoudigde aanvraagprocedure voor subsidies tot max. € 1000,-.Vanuit de Euregio is ook het GrensInfoPunt tot stand gekomen. Met dit infopunt kunnen onze inwoners en werkgevers gebruik maken van een adviesnetwerk en krijgen gratis informatiemateriaal voor een transparante arbeidsmarkt ter beschikking. In 2018 zijn met betrekking tot het toekomstige Europese structuurbeleid na 2020 belangrijke besluiten te verwachten. Het Europese Parlement heeft benadrukt, dat Europese Territoriale Cohesie (ETC) een duurzame Europese meerwaarde heeft, bewezen strategieën worden uitgevoerd en een bijdrage aan het behalen van de doelstellingen van de Europa 2020-strategie wordt geleverd. De Nederlandse regering pleit samen met de provincies en gemeenten eveneens voor een voortzetting van de INTERREG-programma s.

Verbonden partijenDit programma kent een aantal verbonden partijen waar de gemeente mee samenwerkt en die een bijdrage leveren aan de gestelde beleidsdoelstellingen. Deze worden hieronder benoemd met elk (indien van toepassing) relevante ontwikkelingen en beleidsvoornemens.


Samenwerkingsconvenant Zorg- en Veiligheidshuis Brabant Noordoost (ZVHBNO) te ‘s-Hertogenbosch

Beleidsvoor-nemens

Het Zorg- en Veiligheidshuis Brabant Noordoost is een samenwerkingsverband waarin zorgen strafpartners en gemeenten, onder eenduidige regie, werken aan complexe zorgen veiligheidsproblemen. De doelstelling van de samenwerking is bijdragen aan de algemene veiligheid, het verbeteren van de persoonlijke situatie, het voorkomen en verminderen van recidive, (ernstige) overlast, criminaliteit en/of maatschappelijke uitval.

Ontwikkelingen • Het Zorg en Veiligheidshuis Brabant Noordoost zal per 1 januari 2019 starten en daarmee is de fusie tussen de veiligheidshuizen Maas en Leijgraaf en ’s-Hertogenbosch e.o. voltooid.

• Om de samenhang binnen de samenwerking in het Zorg- en Veilgheidshuis te optimaliseren is het van belang dat de komende jaren geïnvesteerd wordt in de gemeentelijke verbinding tussen zorg en veiligheid, zowel op bestuurlijk als ambtelijk niveau. Gebruik van het model Aanpak Voorkoming Escalatie (AVE) kan hieraan bijdragen.

Gemeenschappelijke regeling Cuijk, Grave en Mill en Sint Hubert (CGM) te Cuijk

Beleidsvoor-nemens

Een slagvaardige organisatie die de gemeentelijke taken zakelijk en professioneel uitvoert en tevens vorm geeft aan de lokale ambities van de drie gemeentebesturen.

Ontwikkelingen De afgelopen vier jaren hebben voor de Werkorganisatie CGM (CGM) in het teken gestaan van de basis op orde krijgen. Er zijn belangrijke stappen gezet op het gebied van bedrijfsvoering, scholing en het verbeteren van werkprocessen en werkwijzen. Er is een stabiele basis bereikt om van daaruit verder te werken aan de door-ontwikkeling van CGM. De komende jaren richt CGM zich op het verbeteren van de dienstverlening aan inwoners en ondernemers.

Gemeenschappelijke regeling Brabants Historisch Centrum te ‘s Hertogenbosch

Beleidsvoor-nemens

Het BHIC zal zich in de toekomst vooral gaan richten op digitale dienstverlening. Het zogenaamde e-depot is een majeur project. Dit gaat het digitale depot worden, waar digitale archiefbescheiden, welke van de gemeente naar het BHIC moeten worden overgedragen, langdurig bewaard gaan worden. Eerst zullen de digitale archieven van de ministeries en de Hoge Colleges van Staat worden gebruikt om het e-depot bij de overheid te gaan vullen. Hierna zullen de digitale over te dragen archieven van de gemeenten volgen. Digitalisering zal op den duur de dure zogenaamde fysieke dienstverlening gaanontlasten. Via internet kan het geïnteresseerde publiek de informatie zonder tussenkomst van een medewerker bereiken. In de tweede helft van 2018 worden de eerste digitale dossiers opgenomen in het E-depot. Het betreft de overgedragen bouwvergunningen tot en met 1993. Hiermee wordt een flinke slag geslagen in het vergroten van het digitale publieksbereik

Ontwikkelingen De beleidsvisie is opgenomen in “Gegist bestek: het BHIC in 2019”. In deze notitie worden de meerjarige trends onderscheiden die de toekomstagenda van het BHIC zullen bepalen: verdere daling van het fysieke publieksbereik, sterke stijging van het digitale publieksbereik, voorts de noodzaak tot toenemende samenwerking met andere erfgoedaanbieders en verdere afslanking van de eigen organisatie.


Regio Noordoost- Brabant

Beleidsvoor-nemens

Het doel van de publieke samenwerking is om gemeentelijke taken efficiënter uit te voeren en om bovenlokale maatschappelijke opgaven effectiever aan te pakken. Het gaat daarbij om economische, ruimtelijke ordenings- en infrastructurele maatregelen die bijdragen aan het versterken van de (internationale) concurrentiepositie van de regio. De ambities zijn vastgelegd in de Strategische Agenda 2020 ‘excellente agrifood regio’ inclusief uitvoeringsprogramma. Daarin is aangegeven dat Noordoost Brabant in 2020 excelleert als topregio in Agri & Food. Het AgriFood-cluster zet maatschappe-lijke vraagstukken op het terrein van duurzaamheid, voeding en gezondheid om in producten, diensten en concepten met toegevoegde waarde voor mens, plant, dier en haar omgeving

Ontwikkelingen Uit een recente tussenevaluatie is gebleken dat er breed draagvlak is voor het gekozen regionaal profiel en ambitie ‘topregio in AgriFood’, maar dat een heldere prioritering nodig is. De prioritaire thema’s zijn nu 1). Transitie Landbouw, 2). Voeding en gezond-heid en 3) Klimaat en energie. De jaarlijkse bijdrage aan de regio zal nog uitsluitend voor deze thema’s worden ingezet. Momenteel wordt een “regiodeal” opgesteld waarin de drie prioritaire thema’s een belangrijke rol spelen. Met deze regiodeal hoopt de regio financiële middelen van het kabinet te ontvangen voor de circulaire productie van dierlijke en plantaardige eiwitten.


Wat mag het kosten?In onderstaande tabel zijn de baten en lasten opgenomen die aan het programma verbonden zijn.

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Werkelijk 2017

Werkelijk 2017

Werkelijk 2017

Programma / beleidsproduct



Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2020

Begroting 2020

Begroting 2020

Begroting 2021

Begroting 2021

Begroting 2021

Begroting 2022

Begroting 2022

Begroting 2022

1.1 Dienstverlening 433 N 383 N 415 N 348 N 348 N 348 N1.2 Veiligheid 1.032 N 965 N 1.008 N 969 N 943 N 916 N1.3 Bestuur 973 N 914 N 924 N 914 N 874 N 874 N1. Dienstverlening, 2.438 N 2.262 N 2.347 N 2.231 N 2.165 N 2.138 Nveiligheid en bestuur

1.1 Dienstverlening 246 V 190 V 137 V 129 V 129 V 129 V1.2 Veiligheid 60 V 15 V 0 0 0 01.3 Bestuur 168 V 1 V 1 V 1 V 1 V 1 V1. Dienstverlening, 474 V 206 V 138 V 130 V 130 V 130 V veiligheid en bestuur

1.1 Dienstverlening 188 N 193 N 278 N 219 N 219 N 219 N1.2 Veiligheid 973 N 950 N 1.008 N 969 N 943 N 916 N1.3 Bestuur 806 N 913 N 924 N 914 N 874 N 874 N1. Dienstverlening, 1.964 N 2.056 N 2.209 N 2.101 N 2.035 N 2.008 Nveiligheid en bestuur

Uitgaven (Bedragen x € 1.000)

Inkomsten (Bedragen x € 1.000)

Saldo (Bedragen x € 1.000)


Nr Omschrijving nadelig voordelig I/S (bedragen x € 1.000)

1.11.11.2

Leges reisdocumentenVerkiezingenVeiligheidsregio Brabant-NoordOverige verschillen

65601512

152 0

SSSS

Toelichting belangrijkste verschillen tussen begroting 2019 en begroting 2018

Overzicht incidentele lasten en baten

Omschrijving Begroot 2019

Begroot 2020

Begroot 2021

Begroot 2022

Uitvoerings- en informatieteam 12 NVerkiezingen 67 NTotaal incidentele lasten 79 N n.v.t. n.v.t. n.v.t. Totaal incidentele baten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Saldo 79 N n.v.t. n.v.t. n.v.t.

(bedragen x € 1.000)


Programma 2 – Openbare ruimte

Omschrijving programma Dit programma omvat het totale beheer van de openbare ruimte binnen de gemeentegrenzen. Daarnaast wordt aangegeven wat er gedaan wordt voor de bevordering van recreatie en toerisme. Voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte zijn actuele beheerplannen vastgesteld. De openbare ruimte wordt beheerd volgens de vastgestelde kaders en binnen de hiervoor beschikbaar gestelde budgetten. In het 1e kwartaal van 2019 worden de beheerplannen herzien. Voor meer informatie hierover verwijzen wij naar paragraaf 3, kapitaalgoederen.

Openbare ruimteContext en achtergronden In dit beleidsproduct doen zich geen autonome ontwikkelingen voor die hier vermeld moeten worden.


DoelstellingDe openbare ruimte in samenspraak met de burgers zodanig inrichten en onderhouden dat deze voor alle gebruikers aangenaam, leefbaar, verkeersveilig en prettig te gebruiken is.

Speerpunten

1: Tevreden en betrokken gebruikers van de openbare ruimte

Bij de instandhouding en ontwikkeling van de openbare ruimte zijn veranderende rollen van gemeente, bewoners, gebruikers maar ook uitvoerende partijen goed merkbaar. Onder andere met samenspraak en zelfbeheer voelen belanghebbenden zich steeds meer mede-eigenaar. De komende jaren blijven we burgers stimuleren om actief deel te nemen aan het onderhoud van het openbaar groen conform de zelfbeheerovereenkomsten.

2: Duurzame openbare ruimte / Wateroverlast bij extreme regenbuien voorkomen

Het inrichten en beheren van de openbare ruimte vraagt om maatregelen die negatieve effecten van klimaatverandering verminderen (mitigatie) en bovenal om maatregelen die de gevolgen van klimaat-verandering kunnen opvangen (adaptatie).In 2018 is de stedelijke wateropgave vastgesteld door de raad. De komende jaren wordt hier uitvoering aan gegeven.Perceeleigenaren worden gestimuleerd het hemelwater lokaal (op het eigen perceel) te verwerken. Hierbij ligt de nadruk op communicatie en overtuiging vanuit de gemeente. Ook wordt er een subsidie verstrekt bij het eventueel afkoppelen van het hemelwater.


Recreatie en toerismeContext en achtergronden Dit programma is een gezamenlijk product van gemeente en toeristische ondernemers, samen wordt er opgetrokken om Grave in de volle breedte toeristisch en recreatief steviger op de kaart te zetten. Ondernemers uit de toeristische sector en vrijwilligersorganisaties scharen zich steeds meer achter de door de gemeente gekozen koers op toeristisch en recreatief gebied.


DoelstellingMeer toeristen en recreanten die de gemeente Grave bezoeken. Hierbij streven wij ernaar dat ze langer blijven en meer besteden. Hiervoor leggen we, in samenwerking met lokale partijen en vrij-willigers zoals het toeristische platform in Grave, de Tourist information Grave en andere initiatief-nemers, de focus op ‘Historisch Grave’.

Speerpunten

1: Project “Historisch Grave” realiseren

Activiteiten volgen uit het in 2016 opgestelde plan van aanpak “Historisch Grave”.

2: Professionaliseren promotie Grave

Zowel bedrijfsleven als maatschappelijke organisaties spelen een rol in de promotie van Grave. Doel is om de promotie te professionaliseren en partijen optimaal te laten samenwerken. Dit traject kan gefaciliteerd worden vanuit bestaande budgetten.

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.**Percentage ziekenhuisopnames na verkeersongeval met een motorvoertuig (als aandeel van het totaal aantal ongevallen die leiden tot ziekenhuisopnamen).*** Percentage overige vervoersongevallen met een gewonde fietser (als aandeel van het totaal aantal ongevallen die leiden tot ziekenhuisopnamen).

Waarde jaar-

stukken


Indicator * 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Het opstellen van jaarplannen per dorps- en wijkkernen

3 5 7 7 7 7 NB



groep*


jaar 2015/2016

Bron

Ziekenhuisopname na verkeersongeval met een motorvoertuig **

4% (2015)

7% 9% Veiligheid-NL

Overige vervoersongevallen met een gewonde fietser ***

10% (2015)

9% 10% Veiligheid-NL

25


Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Werkelijk 2017

Werkelijk 2017

Werkelijk 2017




Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2020

Begroting 2020

Begroting 2020

Begroting 2021

Begroting 2021

Begroting 2021

Begroting 2022

Begroting 2022

Begroting 2022

2.1 Wegen en parkeren 1.316 N 1.438 N 1.477 N 1.514 N 1.539 N 1.551 N2.2 Waterwegen en havens 43 N 38 N 47 N 47 N 47 N 47 N2.3 Openbaar groen 805 N 821 N 965 N 946 N 946 N 946 N2.4 Recreatie en toerisme 269 N 277 N 254 N 254 N 252 N 252 N2.5 Riolering en waterbeheer 992 N 803 N 546 N 599 N 638 N 638 N2.6 Gemeentelijke eigendommen 399 N 589 N 515 N 514 N 488 N 487 N2. Openbare ruimte, recreatie 3.824 N 3.966 N 3.804 N 3.874 N 3.910 N 3.921 Nen toerisme

2.1 Wegen en parkeren 61 V 46 V 46 V 46 V 46 V 46 V2.2 Waterwegen en havens 0 0 0 0 0 02.3 Openbaar groen 14 V 10 V 10 V 10 V 10 V 10 V2.4 Recreatie en toerisme 10 V 0 0 0 0 02.5 Riolering en waterbeheer 1.268 V 1.121 V 901 V 926 V 951 V 951 V2.6 Gemeentelijke eigendommen 555 V 405 V 159 V 159 V 159 V 159 V2. Openbare ruimte, recreatie 1.908 V 1.582 V 1.116 V 1.141 V 1.166 V 1.166 V en toerisme

2.1 Wegen en parkeren 1.255 N 1.391 N 1.431 N 1.467 N 1.493 N 1.505 N2.2 Waterwegen en havens 43 N 37 N 47 N 47 N 47 N 47 N2.3 Openbaar groen 792 N 811 N 955 N 935 N 935 N 935 N2.4 Recreatie en toerisme 260 N 277 N 254 N 254 N 252 N 252 N2.5 Riolering en waterbeheer 276 V 318 V 355 V 327 V 313 V 313 V2.6 Gemeentelijke eigendommen 156 V 184 N 356 N 355 N 329 N 328 N2. Openbare ruimte, recreatie 1.918 N 2.382 N 2.688 N 2.731 N 2.743 N 2.754 Nen toerisme




PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE | HOOFDSTUK 2



2.3

2.3

2.4

2.5

2.52.5

2.6

2.62.6

2.6

Kadernota 2019: Meer snoeiwerk bomen ten behoeve van veiligheidKadernota 2019: Herstel dassenhekwerk onderhoud vestingwerken LovendaalsingelRecreatie en toerisme: Projectkosten Historisch Grave (budget in 2018, niet in 2019)1e Burap 2018: Baggerwerkzaamheden Waterschap AA Maas RaamRiolering (onttrekking uit voorziening rioolbeheer)1e Burap 2018: Afboeken oude gemaal 1e Burap 2018: Baggerwerkzaamheden Waterschap AA Maas RaamRioleringKadernota 2019: 4-jarige verhoging opbrengst verkoop grond was structureel geraamd 1e Burap 2018: Retributie opstalrecht C2000-mast 1e burap 2018: Extra kosten onderhoud en huisvestings-lasten vanwege afhaken van koper pand Katrien Gebouwenbeheerplan

25

22

0

0

0229223

23

00

522

0

0

26

229

1800

0

3025

328

S

I

I

I

IIS

I

II




Begroot 2020

Begroot 2021

Begroot 2022

Opstellen bestek onderhoud bomen 5 NTotaal incidentele lasten 5 N n.v.t. n.v.t. n.v.t. Totaal incidentele baten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Saldo 5 N n.v.t. n.v.t. n.v.t.



Programma 3 – Bouwen, wonen en milieuOmschrijving programma Dit programma omvat alle ruimtelijke beleids-ontwikkelingen op het gebied van wonen, werken en milieu en de hieraan gerelateerde vergunningverlening, toezicht en handhaving.

Omgevingsrecht

Context en achtergronden Omgevingsrecht is een verzamelterm voor weten regelgeving die gaat over de fysieke leefomgeving zoals milieu, natuur, water en ruimtelijke ontwikkeling. Het hoofddoel is een veilige en gezonde leefomgeving realiseren en deze op een duurzame en doelmatige wijze behouden en ontwikkelen. Met de komst van

de nieuwe Omgevingswet wordt het stelsel van ruimtelijke regels volledig herzien. Wet- en regelgeving voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water worden gebundeld en er komen nieuwe instrumenten voor het beheer en de ontwikkeling van de leefomgeving. De inwerkingtreding van de Omgevingswet is voorzien op 1 januari 2021.


DoelstellingHet creëren van een gezonde, aantrekkelijke en veilige leefomgeving voor zowel de huidige als de toekomstige generaties

Speerpunten

1: Implementatie Omgevingswet

Voor de implementatie van de Omgevingswet is een plan van aanpak opgesteld. Aan dit plan wordt inmiddels uitvoering gegeven.

2: Duurzaamheid

Het programma Grave gaat voor Groen wordt begin 2019 afgerond. Een aantal projecten loopt door (waaronder Klimaatbestendig Land van Cuijk 3.0, het onderzoek naar een waterkrachtcentrale, uitvoering Energievisie, duurzaamheidslening). Door landelijk beleid en wetgeving komen nieuwe taken op de gemeente af. Zo krijgt de gemeente de regie in handen om in 2050 de bestaande woningbouw van het aardgas af te krijgen. Hiervoor dient de gemeente in 2021 de eerste Warmteplannen klaar te hebben.


Speerpunten1: Ruimtelijke ontwikkelingen ondersteunen

Plannen vaststellen en procedures versnellen, waarbij aandacht zal zijn voor burgerparticipatie.

2: Bouwen naar behoefte

Bij uitvoering van de regionale woningmarktstrategie speelt het aspect van regionale afstemming een belangrijke rol. Doel daarvan is te komen tot een grotere realisatie. Jaarlijks vindt hiervoor overleg tussen de gemeenten plaats in het voor- en najaar. Om de regionale woningmarktstrategie / woonvisie actueel te houden wordt blijvend geanonimiseerde informatie gemonitord over samenstelling van huishoudens, verhuisbewegingen etc. Deze permanente actie zorgt ervoor dat de informatie die ten grondslag ligt aan de regionale woningmarktstrategie actueel blijft.Jaarlijks worden met de woningcorporatie volkshuisvestelijke afspraken gemaakt. De regionale woning-marktstrategie geldt hierbij als de gemeentelijke woonvisie waarop Mooiland jaarlijks voor 1 juli een bod doet. Bij de vaststelling van de regionale woningmarkt-strategie zijn afspraken gemaakt over de wijze waarop de gemeenteraad in dit proces betrokken wordt.

Context en achtergronden Via “ruimtelijke ordening” wordt het grondgebied van de gemeente verdeeld en worden gebied aan-gewezen voor bepaalde bestemmingen/functies. De kaders hiervoor liggen vast in de Structuurvisie. Het huidige stelsel voor het opstellen van ruimte-lijke plannen, zal in januari 2021 worden vervangen door de Omgevingswet.

De Huisvestingswet verplicht gemeenten te zorgen voor een goed en actueel huisvestingsbeleid en voor de huisvesting van specifieke groepen als (bijvoorbeeld) statushouders volgens de voor de

gemeente geldende taakstelling. De komende jaren staan in het teken van de uitvoering van de regionale woningmarkstrategie Land van Cuijk (2018).


DoelstellingBelangrijk is dat de gemeente zich in de toekomst blijft ontwikkelen op het gebied van bouwen en wonen, economie, infrastructuur, mobiliteit, land-schap en duurzaamheid. Via ruimtelijke plannen zal sturing worden gegeven aan deze ontwikke-lingen. Onze inwoners zullen daarbij nadrukkelijk worden betrokken; draagvlak is immers van essentieel belang om een aantrekkelijke en duurzame woon- en werkgemeente te blijven.

Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl. De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.



groep*


jaar 2016

Bron

Aantal nieuw gebouwde woningen per 1.000 woningen

20 (2017)

nb 0,2 ABF

Demografische druk in % 75,5% (2018)

78,5% 73,6% (2017)

CBS


Economische zaken

Context en achtergronden De economische ontwikkelingen vragen aandacht voor de toekomst van winkelgebieden, de duur-zaamheid van bedrijfsterreinen en het behoud van goede centrumvoorzieningen. Deze elementen dragen immers bij aan een sterke en gezonde economische structuur en bevorderen de werk-gelegenheid. Voor een verdere verbreding en versterking van de economie wordt ook ingezet op horeca, recreatie en toerisme.


DoelstellingVerbeteren van de vestigingsvoorwaarden, faciliteren van de ondernemers, zorgen voor het behoud en bevorderen van de werkgelegenheid, zoals de groei van de sector recreatie en toerisme, detailhandel, zorg en het versterken van de keten Agri & Food.

Speerpunten

1: Versterken centrum Grave

De gemeente wenst het centrum van Grave sterk te houden. Dit kan door stimulerende en faciliterende maatregelen voor het centrum en door beperking van de mogelijkheden buiten het centrum. Voor een sterk centrum moeten de beleidskaders en de regels voor het centrum mogelijk verruimd worden en aansluiten bij de doelstelling. Dit betekent aandacht voor de concentratie van detailhandel en de horeca, de ontwikkeling van terrassenbeleid, het voorkomen van leegstand en inzetten op toerisme en recreatie.

2: Uitstraling verbeteren bedrijvenpark de Bons

De inrichting van het Bedrijvenpark de Bons is gebonden aan het beeldkwaliteitsplan. Door onder andere het parkeren op Bedrijvenpark de Bons te optimaliseren zal de uitstraling verbeteren.

3: Versterken organisatiegraad bij ondernemers

Door invoering van reclamebelasting wordt het mogelijk om alle ondernemers en vastgoedeigenaren te verenigen en gezamenlijk structureel te laten bijdragen aan de economische ontwikkelingen op de bedrijventerreinen.

4: Versterken van de economische positie van het Land van Cuijk

Inzetten op promotie en acquisitie door de bedrijfscontactfunctionaris en de business-developer om verkoop van bedrijfskavels te bevorderen en leegstand in bestaande panden te voorkomen. Door de vestiging van nieuwe bedrijven in het Land van Cuijk, profiteert de gemeente Grave door de toename van werkgelegenheid en business.


AfvalinzamelingContext en achtergronden De inzameling van het huishoudelijk afval in het Land van Cuijk en Boekel wordt georganiseerd door de Bestuurscommissie Afvalinzameling (BCA).


DoelstellingHet op duurzame wijze zorgdragen voor een doelmatige en efficiënte verwijdering en verwer-king van huishoudelijk afval met als uiteindelijk doel in 2030 geen restafval meer te hebben.

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl. De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.** De functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen, en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). *** De indicator ‘Bruto Gemeentelijk Product’ die door de Atlas voor Gemeenten werd geleverd, vervalt omdat deze indicator niet duurzaam blijkt te zijn. Voortzetting van deze indicator zou een aanpassing van definities en onderliggende berekeningen betekenen, waardoor de resultaten in de loop van de tijd onvergelijkbaar worden. Om die reden is deze indicator komen te vervallen.

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl. De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.** In de begroting is abusievelijk het kengetal van grof restafval weergegeven. Volgens de verplichte BBV-indicatoren moet dit het kengetal ‘fijn restafval per inwoner’ zijn.*** Door aanscherping van de cijfers en het gebruik van extra bronnen zijn diverse waarden van de indicator ‘hernieuwbare elektriciteit’ gewijzigd. De nieuwe cijfers zijn via waarstaatjegemeente.nl beschikbaar gesteld.

Verplichte indicatoren Realisatie Grave


groep*


jaar 2016

Bron

Percentage functiemenging ** 41,2% (2017)

47,7% 41,3% LISA

Aantal vestigingen van bedrijven per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 tot 64 jaar

106,3 (2017)

147,1 99,1 LISA

Verhouding tussen verwacht en gemeten Bruto Gemeentelijk Product ***



groep*


jaar 2015/2016

Bron

Fijn restafval per inwoner (kg) ** 44 (2016) 49 CBS

Hernieuwbare elektriciteit *** 3,4% (2016)

nnb 2,2% Rijks-waterstaat



Gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst Brabant Noord (ODBN) te Cuijk

Beleidsvoor-nemens

De ODBN wil zich ontwikkelen tot een expertisecentrum voor de aangesloten gemeenten en haar kennis en ervaring verdiepen op het gebied van duurzame streekontwikkeling;Het bevorderen van de doelmatigheid van de VTH-taakuitvoering;Het bevorderen en borgen van de kwaliteit van de VTH-taakuitvoering;Het verbeteren van de ketenaanpak en de aanpak van milieucriminaliteit.

Ontwikkelingen Er is samen met de regionale brandweer een aanpak voor risicorelevante bedrijven ontwikkeld;Er is een methode ontwikkeld om informatiegedreven en risicogericht uitvoering te kunnen geven aan het branchetoezicht;Er is een barrièremiddel ontwikkeld om het naleefgedrag bij asbestsaneringen te verbeteren;De samenwerking rondom ondermijning is verbeterd en de inspecteurs hebben een training gehad om ondermijning te kunnen herkennen;Het opstellen van regionaal vergunningenbeleid en regionale output- en outcome-criteria zijn in verband met een overvolle agenda tijdelijk stilgelegd en worden weer opgepakt.Aanvulling: De voorbereiding op de Omgevingswet vraagt om afstemming en samen-werking tussen gemeenten en ODBN.

Gemeenschappelijke regeling Bestuurscommissie Afvalinzameling Land van Cuijk en Boekel te Cuijk

Beleidsvoor-nemens

Duurzaam omgaan met afval en inzetten op maximale recycling.

Ontwikkelingen Door de toename van de lasten neemt de gemeentelijke bijdrage voor de inzameling en verwerking van afval de komende jaren toe.



Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Werkelijk 2017

Werkelijk 2017

Werkelijk 2017




Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2020

Begroting 2020

Begroting 2020

Begroting 2021

Begroting 2021

Begroting 2021

Begroting 2022

Begroting 2022

Begroting 2022

3.1 Omgevingsrecht 622 N 690 N 676 N 650 N 645 N 645 N3.2 Ruimtelijke ordening en 739 N 557 N 446 N 446 N 446 N 446 Nvolkshuisvesting 3.3 Economische zaken 189 N 170 N 177 N 177 N 177 N 177 N3.4 Afvalinzameling 927 N 865 N 970 N 970 N 970 N 970 N3.5 Grondexploitatie 329 N 605 N 615 N 561 N 360 N 389 N3. Bouwen, wonen en milieu 2.806 N 2.887 N 2.884 N 2.804 N 2.598 N 2.627 N

3.1 Omgevingsrecht 250 V 370 V 339 V 339 V 339 V 349 V3.2 Ruimtelijke ordening en 116 V 60 V 60 V 60 V 60 V 60 Vvolkshuisvesting 3.3 Economische zaken 19 V 26 V 26 V 26 V 26 V 26 V3.4 Afvalinzameling 1.281 V 1.176 V 1.176 V 1.176 V 1.176 V 1.176 V3.5 Grondexploitatie 324 V 504 V 541 V 487 V 286 V 315 V3. Bouwen, wonen en milieu 1.990 V 2.136 V 2.142 V 2.088 V 1.887 V 1.926 V

3.1 Omgevingsrecht 372 N 321 N 338 N 312 N 307 N 297 N3.2 Ruimtelijke ordening en 623 N 497 N 386 N 386 N 386 N 386 Nvolkshuisvesting 3.3 Economische zaken 170 N 144 N 151 N 151 N 151 N 151 N3.4 Afvalinzameling 354 V 311 V 206 V 206 V 206 V 206 V3.5 Grondexploitatie 5 N 100 N 74 N 74 N 74 N 74 N3. Bouwen, wonen en milieu 816 N 751 N 742 N 716 N 711 N 701 N






3.13.13.23.2

3.4

Hogere bijdrage aan de omgevingsdienstIncidentele bijdrage van rijk voor explosievenonderzoekIncidenteel budget VestingvisieIncidenteel ontwikkeling De Bonsterrein en externe advieskosten bestemmingsplanPrijsinflatie Overige verschillen

3021

14 4

69

3938

77

SIII

S S




Begroot 2020

Begroot 2021

Begroot 2022

Implementatie omgevingswet 25 N Totaal incidentele lasten 25 N n.v.t. n.v.t. n.v.t. Totaal incidentele baten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Saldo 25 N n.v.t. n.v.t. n.v.t.



Programma 4 – Kind, cultuur en sportOmschrijving programma Dit programma omvat de drie beleidsvelden onderwijs & kinderopvang, cultuur en sport. De basis van eigen kracht ligt bij de mogelijkheden om je persoonlijk te kunnen ontwikkelen zoals op het gebied van onderwijs, sport en culturele activiteiten. Deze activiteiten dragen bij aan het zelfvertrouwen, samenwerking en verbeeldings-kracht, waardoor mensen minder kwetsbaar zijn en het vanzelfsprekender is om mee te doen aan de vitale en leefbare samenleving. Binnen dit programma worden hiervoor hand-vatten geboden, zodat deze voorzieningen voor zoveel mogelijk inwoners toegankelijk zijn.

Onderwijs en kinderopvangContext en achtergronden De nieuwbouw Brede school Grave Oost is gereed en daarmee het nieuwe onderkomen voor de basisscholen De Sprankel en Hartenaas met als partners kinderopvang en het consultatiebureau.

De gemeente is wettelijk verantwoordelijk voor de vroegtijdige signalering en bestrijding van onderwijsachterstanden, waaronder taalachter-standen. Voor 2019 worden er wijzigingen vanuit het Rijk in het (fi nancierings)kader verwacht. Deze nemen wij mee in het beleidskader dat wij in 2019 – in samenspraak met onze partners – vast gaan stellen.


DoelstellingKinderen krijgen optimale kansen en mogelijkheden om talenten en vaardigheden te ontwikkelen met als doel om naar eigen vermogen te participeren in de samenleving. Hierbij wordt getracht een zo integraal mogelijke werkwijze te hanteren.

Taalachterstanden bij jonge kinderen voorkomen en daar waar nodig aanpakken.. Hierbij sturen we op intensieve samenwerking tussen GGD, peuter-opvang, basisonderwijs en Biblioplus en maken we afspraken over de resultaten die we met de inzet willen bereiken.

Speerpunten

1. Verhogen taalniveau

Een deel van de bewoners is de Nederlandse taal niet of onvoldoende machtig. Dit zien wij ook terug in het taalniveau (de woordenschat) waarmee hun kinderen toetreden tot het basisonderwijs. Veel leerlingen beginnen al met een taalachterstand. Er wordt extra ingezet op laaggeletterdheid.

2. Opstellen van een actueel beleidskader ‘Peuteropvang en Onderwijsachterstanden’

Het opstellen van een actueel beleidskader met hierin aandacht voor o.a. de toegankelijkheid van de reguliere peuteropvang en wat betreft de VVE-doelgroep aandacht voor: de defi nitie van de doelgroep, de toeleiding naar VVE, het bereik van de doelgroep, de bereikte resultaten van de inzet op VVE, ouder-betrokkenheid en de doorgaande lijn van de (VVE)peutergroep naar basisonderwijs.


CultuurContext en achtergronden Landelijk worden er door het Rijk steeds meer eisen gesteld aan het behoud van archeologisch erfgoed. Grave zet hierbij in om aan te haken bij actuele kansen om de historische cultuur van Grave te versterken.


DoelstellingHet beschermen, behouden en toegankelijk maken van de diverse cultuuruitingen in degemeente. Elke inwoner heeft toegang tot cultuur en ieder kind heeft optimale kansenom kennis te maken met cultuur in diverse verschijningsvormen

SportContext en achtergronden De sportwereld (in Grave) is volop in beweging. De nieuwe landelijke sportnota “Sport verbindt” (2018) heeft de basis gelegd voor het nieuw op te stellen sportbeleid voor Grave, waarin aandacht moet zijn voor teruglopende ledenaantallen, verslechterde financiële omstandigheden en de

wens om sport en bewegen een meer centralere positie binnen het Sociaal Domein te geven.


DoelstellingAlle inwoners hebben de mogelijkheid om te sporten en bewegen.

Speerpunten

1: Kinderen kennis laten maken met cultuur in diverse verschijningsvormen

Subsidiering van cultuureducatie op scholen en ondersteuning van basisscholen in de ontwikkeling van een doorgaande leerlijn cultuur door middel van inzet van een combinatiefunctionaris cultuur.

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl.De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.*** Absoluut verzuim houdt in dat de leerplichtige niet staat ingeschreven op een school of bij een onderwijsinstelling en dus geen onderwijs volgt.**** Relatief verzuim houdt in dat leer- en kwalificatie-plichtige leerlingen de school of instelling waar zij staan ingeschreven niet geregeld bezoeken.

** Percentage achterstandsleerlingenDe indicator ‘percentage achterstandsleerlingen’ die vanuit het Verwey-Jonker Instituut wordt geleverd, wordt niet meer opgenomen. De reden hiervoor is dat op dit moment het aantal achterstandsleerlingen zeer sterk terugloopt, doordat ouders steeds vaker hoger zijn opgeleid. Om die reden heeft deze indicator minder zeggingskracht gekregen. Het gevolg hiervan is dat de indicator is komen te vervallen.



groep*


jaar 2015/2016

Bron

Percentage achterstandsleerlingen (4 t/m 12 jarigen)**

Absoluut verzuim per 1.000 leerlingen*** 1,09 (2017) 1,82 3,2 Ingrado

Relatief verzuim per 1.000 leerlingen**** 19,59 (2017) 26,58 14,95 Ingrado

Vroegtijdig schoolverlaters zonder start-kwalificatie als percentage van aantal deel-nemers aan VO en MBO onderwijs

2,4% (2016) 1,7% 1,8% DUO


* Bron: Waarstaatjegemeente.nl. ** Dit onderzoek (gezondheidsenquête) wordt om de vier jaar uitgevoerd.

Speerpunten

1: Het opstellen van een sportnota

Samen met de sportverenigingen wordt een meerjarige visie op het gebied van sport(en), sportaanbod en sportaccommodaties in de gemeente Grave ontwikkeld.

Verplichte indicatoren* Realisatie Grave (2017)


groep*


jaar 2015/2016

Bron

Percentage niet sporters ** 42,7% (2016)

50,1% 44,5% Gezondheids-enquête (CBS, RIVM)

* De GR openbaar basisonderwijs ziet toe op de toegankelijkheid van het openbaar basisonderwijs en de financiën. De ontwikkeling van beleid ligt feitelijk bij Stichting Invitare.


Regionaal Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten Brabant Noordoost (RBL- BNO) te Oss

Beleidsvoor-nemens

Invulling wordt gegeven aan het vastgestelde beleidskader 2017-2020.Het algemeen resultaat dat hiermee beoogd wordt, is een goede handhaving van de leerplichtwet en aanpak van voortijdig schoolverlaten en kwetsbare jongeren. De geformuleerde ambities voor de periode 2017-2020 zijn:- Onze regio heeft het laagste percentage voortijdig schoolverlaters in Nederland.- In onze regio zit geen enkel leerplichtig kind langer dan drie maanden thuis zonder

passend aanbod van onderwijs en/of zorg.;- In onze regio is een sluitend netwerk en komt geen kwetsbare jongere (16-23) tussen

wal en schip: Alle jongeren die niet in staat zijn om een startkwalificatie te behalen zijn in beeld en hebben een duurzame werkplek, passende dagbesteding of volgen een traject naar werk of zorg.

Ontwikkelingen Geen

Gemeenschappelijke regeling openbaar basisonderwijs gemeenten Bergen, Boxmeer, Cuijk, Gennep, Grave, Mill en Sint Hubert.

Beleidsvoor-nemens

Het openbaar onderwijs is op afstand gezet in een afzonderlijke stichting. De ontwik-keling van beleid ligt feitelijk bij Stichting Invitare en vindt autonoom van de gemeente plaats. De GR richt zich op de wettelijke taak, namelijk het toezien op de algemene toegankelijkheid en toezicht op de financiën gericht op de continuïteit van het open-baar onderwijs.

Ontwikkelingen Geen.



Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Werkelijk 2017

Werkelijk 2017

Werkelijk 2017




Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2020

Begroting 2020

Begroting 2020

Begroting 2021

Begroting 2021

Begroting 2021

Begroting 2022

Begroting 2022

Begroting 2022

4.1 Onderwijs en kinderopvang 1.507 N 1.530 N 1.541 N 1.522 N 1.518 N 1.498 N4.2 Cultuur 770 N 1.032 N 843 N 769 N 723 N 723 N4.3 Sport 497 N 456 N 500 N 500 N 500 N 500 N4. Kind, cultuur en sport 2.774 N 3.018 N 2.884 N 2.791 N 2.741 N 2.721 N

4.1 Onderwijs en kinderopvang 306 V 280 V 280 V 280 V 280 V 280 V4.2 Cultuur 25 V 5 V 5 V 5 V 5 V 5 V4.3 Sport 24 V 22 V 22 V 22 V 22 V 22 V4. Kind, cultuur en sport 355 V 307 V 307 V 307 V 307 V 307 V

4.1 Onderwijs en kinderopvang 1.201 N 1.250 N 1.261 N 1.242 N 1.238 N 1.218 N4.2 Cultuur 745 N 1.027 N 838 N 764 N 718 N 717 N4.3 Sport 473 N 434 N 478 N 478 N 478 N 478 N4. Kind, cultuur en sport 2.419 N 2.711 N 2.577 N 2.484 N 2.434 N 2.413 N






4.14.1

4.1

4.24.24.2

4.24.24.24.34.3

Basisonderwijs huisvestingBudget leerlingenvervoer 2018 incidenteel ingezet voor laaggeletterdheidVervallen instandhoudingsvergoeding gymzaal VisioBibliotheekDrie eenheid VelpLaaggeletterdheid incidenteel budget 2018 vanuit leerlingenvervoerGroen-blauw stimuleringskaderWerkbudget landelijk gebiedHerziening beheerplannen speeltoestellenFinanciering jongerencentrum naar SociomDekking urenuitbreding JOGG vanuit budget sport in 2018Overige verschillen

1312

10

35

2292

17

9712

30251035

226

SI

S

III

IIISI




Begroot 2020

Begroot 2021

Begroot 2022

Ontwikkeling Zuiderwaterlinie 50 N 50 NTotaal incidentele lasten 50 N 50 N n.v.t. n.v.t. Totaal incidentele baten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Saldo 50 N 50 N n.v.t. n.v.t.



Programma 5 – Maatschappelijke zakenOmschrijving programma Het programma Maatschappelijke zaken is gericht op de zelfredzaamheid (eigen kracht) van inwoners, zorgen voor elkaar (samenkracht) en het ontwikkelen van een goede sociale basisinfra-structuur. Wanneer inwoners niet in staat zijn om op eigen kracht en met behulp van het sociale netwerk oplossingen te vinden, is de rol van de gemeente aanvullend op wat inwoners zelf kunnen. De inzet van maatwerkvoorzieningen is, daar waar mogelijk, gericht op het versterken van de eigen kracht.

Context en achtergronden De gemeente streeft naar een integraal beleid ten aanzien van het sociaal domein. Het sociaal domein omvat al het beleid dat vanuit de gemeente gevoerd wordt ter ondersteuning van inwoners bij het vormgeven van hun eigen, dagelijkse leven. In een vitale samenleving voelen mensen zich verantwoordelijk voor zichzelf, voor elkaar en in veel gevallen ook voor de eigen wijk of buurt. Hierbij wordt uitgegaan van de zelfredzaamheid,

de eigen talenten en het versterken van eigen kracht en het sociale netwerk. Oplossingen moeten zoveel mogelijk gevonden worden in het normale leven (sociale basisinfrastructuur). Basisvoorzieningen moeten hiertoe worden ver-sterkt. Iedere inwoners is uniek en heeft daarom bij ondersteuning zijn eigen maatwerk nodig. Inzet wordt als eerste gezocht in de sociale basis-infrastructuur. Als die niet toereikend is wordt gezocht naar een maatwerkoplossing, waarbij geredeneerd wordt vanuit de leefwereld van de inwoner. Er is daarmee professionele zorg beschikbaar voor mensen die dat nodig hebben.

Vanaf 2019 ontvangen gemeenten de middelen voor het Sociaal Domein geïntegreerd in de Algemene Uitkering. Er is dus geen sprake meer van een specifi eke uitkering voor Jeugdzorg, Wmo en Participatiewet. Dit betekent dat we als gemeente meer dan ooit moeten gaan begroten op basis van werkelijke kosten en niet meer op het geld dat we geoormerkt van het Rijk kregen.

Speerpunten

1: Het bouwen aan een stevige sociale basisinfrastructuur

• Het inzetten op preventieve maatregelen om zorgvragen te voorkomen (bijvoorbeeld de aanpak van eenzaamheid)

• Het ontwikkelen van algemene en voorliggende (collectieve) voorzieningen al dan niet door inwoners geïnitieerd.

2: Het organiseren van ondersteuning op een effectieve en effi ciënte manier

• Het inrichten van één integrale gemeentelijke toegang• Doorontwikkeling Sociale Kernteams• Het versterken van het netwerk van samenwerkings- en ketenpartners• Onderzoeken verdere ontschotting sociaal domein• Binnen de Wmo, Jeugdwet en Participatiewet wordt gewerkt aan integrale ondersteuning, waarbij

leeftijdsgrenzen of wettelijke kaders leidraad zijn, maar niet belemmerend mogen werken.


Jeugdhulp en gezondheidszorgContext en achtergronden Op het gebied van Jeugdhulp wordt regionaal samengewerkt op de schaal van Brabant Noord-oost. ’s-Hertogenbosch is hierbij de centrum-gemeente en verantwoordelijk voor de inkoop en verantwoording van de geïndiceerde jeugdhulp.

De toegang tot de jeugdhulp is in het Land van Cuijk georganiseerd via het Basisteam Centrum Jeugd en Gezin Land van Cuijk. Om deze uit-voering centraal op te pakken is de gemeente Cuijk adoptiegemeente.

In de 2e helft van 2018 is de centrumregeling Jeugdzorg geëvalueerd en is een advies over vervolg vanaf 2020 opgesteld. Nadat de raad hierover begin 2019 een besluit over heeft genomen, zal de eventuele herinrichting van het samenwerkings- en inkoopstelsel rond Jeugdzorg in 2019 veel aandacht en tijd kosten.

Op het terrein van gezondheidszorg zijn de belangrijkste wettelijke taken belegd bij de GGD

Hart voor Brabant. Daarnaast hebben we lokale speerpunten vastgelegd in het gezondheidsbeleid Land van Cuijk 2017-2020 en blijven we een actieve JOGG-gemeente.


DoelstellingJeugdhulp is erop gericht om dicht bij huis onder-steuning te bieden bij vragen over opgroeien en opvoeden en waar nodig de toegang tot de (gespecialiseerde) jeugdzorg te garanderen en te organiseren. Uitgangspunt hierbij is dat ouders, als eerste verantwoordelijk zijn voor het gezond en veilig opgroeien van hun kinderen en voor de ontwikkeling van de talenten van hun kinderen op weg naar een zelfstandig leven. Hierbij worden jongeren en ouders gestimuleerd om waar mogelijk gebruik te maken van inzet eigen kracht en eigen netwerk.Kinderen en jeugdigen groeien gezond en veilig op en hebben de mogelijkheid hun talenten te ontwikkelen.

Inwoners leven gezond, zowel lichamelijk als psychisch in een situatie van welbevinden.

Speerpunten

1: Verbouw van de accommodaties Het Trefpunt in Velp en ’t Dorpshuus in Escharen

In 2018 en 2019 worden overeenkomstig verzoek van en afspraak met de nieuwe beheerstichtingen van ‘het Dorpshuus’ in Escharen en ‘het Trefpunt’ in Velp bouwkundige aanpassingen aan beide accommo-daties verricht. Doelstelling hierbij is het gebruik van beide accommodaties te optimaliseren. In overleg en en samenwerking met de beheerstichtingen wordt getracht het gebruik van de gemeen-schapsaccommodaties te verbeteren. Daarbij moet wel rekening worden gehouden met weten regel-geving, zoals bijvoorbeeld paracommercialisme en de Wet Markt en Overheid.

Leefbaarheid


DoelstellingHet stimuleren van een sociaal betrokken gemeenschap, met participerende inwoners.Inwoners verantwoordelijk maken voor hun eigen woon- en leefomgeving.

Context en achtergronden Door in te zetten op eigen kracht en zelfwerk-zaamheid en door creatieve ideeën te faciliteren en ondersteunen, willen wij voorzieningen in wijken en dorpen zo veel mogelijk behouden. Eigen verantwoordelijkheid, burgerparticipatie en leef-baarheidsinitiatieven zijn hierbij de uitgangspunten. Door de veranderingen in het sociale domein vindt er een ontwikkeling plaats van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie. Vrijwilligerswerk wordt nog belangrijker als het gaat om maat-schappelijke deelname aan de samenleving.


Speerpunten

1: Uitbreiden en verstevigen van preventieve zorg.

Er dient meer geïnvesteerd te worden aan de voorzijde: preventief aanbod uitbreiden en verstevigen om vroegtijdig te signaleren en snel interventies te kunnen plegen om instroom in (hoog) specialistische jeugdzorg (deels) te voorkomen. Hierbij kan gedacht worden aan de preventie van overgewicht en diabetes, alcohol- en drugsgebruik, eenzaamheid en depressie (project STORM).

4. Besluit en realisatie van inrichting samenwerkings- en inkooprelatie Brabant Noord Oost per 2020

Op basis van de evaluatie van de centrumregeling zal een advies worden uitgebracht over het systeem van samenwerken en inkopen per 2020. Na besluitvorming over dit advies zal een en ander moeten worden geïmplementeerd.

2. Transformatie Jeugdzorg

De transitie jeugdzorg en de opgelegde bezuiniging vanuit het Rijk vraagt om een transformatie die verder wordt vormgegeven. Dit betekent dat er meer geïnvesteerd dient te worden aan de voorzijde, waardoor instroom in de dure jeugdzorg (mogelijk) voorkomen wordt. Hiervoor zijn regionaal trans-formatieplannen opgesteld.Een van de regionale transformatieplannen is nadrukkelijk gericht op het versterken van de toegang. De doelen uit het plan worden sub regionaal opgepakt. Contracten in overeenstemming brengen met de realiteit.

3. Opstellen beleidsplan jeugd 2020

Het huidige beleidsplan is in 2018 geëvalueerd en zal met een jaar verlengd worden

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl. Referentiegroep: gemiddelde voor alle jongeren in Nederland (in dezelfde leeftijdscategorie)



groep*


jaar 2015/2016

Bron

Jongeren met een delict voor de rechter in percentage van jongeren tussen 12 t/m 21 jaar

Niet beschikbaar

1,45% 1,09% CBS

Jongeren met jeugdhulp als percentage van alle jongeren tot 18 jaar

11,7% 11,2% 11% CBS

Jongeren met jeugdbescherming alspercentage van alle jongeren tot 18 jaar

1,7% 1,2% 1,6% CBS

Jongeren met jeugdreclassering als percentage van alle jongeren van 12 tot 23 jaar

Niet beschikbaar

0,4% 0,5% CBS


Werk en activering Context en achtergronden De aantrekkende arbeidsmarkt vermindert slechts zeer beperkt het aantal bijstandsgerechtigden. Dit komt omdat deze doelgroep moeilijker een baan vindt dan andere werkzoekenden. Dit geldt zeker voor de ouderen en statushouders in de bijstand. Zij lopen het meeste risico om langdurig van de bijstand afhankelijk te blijven.

DoelstellingInwoners ondersteunen bij het vinden van betaald werk . Indien directe begeleiding naar de arbeidsmarkt nog niet mogelijk is, worden diverse instrumenten ingezet om de mogelijkheden op de arbeidsmarkt te vergroten, zoals scholing en opleidingen en vrijwilligerswerk.

InkomensvoorzieningContext en achtergronden Ondanks dat het economisch klimaat verbetert, is de verwachting dat het aantal ondersteuningen (bijstandsgerechtigden en loonkostensubsidies, die ook uit het BUIG-budget betaald worden) blijft stijgen. Dit is verklaarbaar door de groei van gesubsidieerde banen zoals het kabinet voorstaat.

DoelstellingOp grond van de Participatiewet heeft de gemeente de verplichting om aan inwoners die hiervoor in aanmerking komen en die niet in staat zijn om zelfstandig voldoende inkomen te verwerven een uitkering te verstrekken.Hierbij worden inwoners gewezen op de eigen verantwoordelijkheid om in hun levensonderhoud te voorzien.

Speerpunten

Speerpunten

1: Het financieel ondersteunen van inwoners die werkloos zijn

Het voeren van gesprekken met de aanvrager om te beoordelen of aanvrager in aanmerking komt voor een uitkering. Het tijdig, correct en rechtmatig verstrekken van een uitkering.

1: Uitstroom Uitkeringsgerechtigden

Ondanks de aantrekkende economie daalt het aantal uitkeringsgerechtigden niet. Het is zaak om extra te blijven inzetten om mensen te begeleiden naar betaald werk of te activeren. We werken mee aan het bevorderen van een inclusieve en activerende arbeidsmarkt.

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl. De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.



groep*


jaar 2015/2016

Bron

Aantal banen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 tot 64 jaar

490,8 (2017)

627,9 (2017)

450,2 (2016) LISA

Percentage van de werkzame beroeps-bevolking ten opzichte van de beroeps-bevolking (netto arbeidsparticipatie

68,8% (2017)

67,6% (2017)

67% (2016) CBS

Werkloze jongeren als percentage van 16 t/m 22 jarigen

0,94% (2015)

0,98% (2017)

0,94% (2015) Verwey Jonker

Instituut

Aantal lopende re-integratietrajecten per 10.000 inwoners van 15-64 jaar

15,2 (2017)

18,7 (2017)

89 (2016) CBS


Speerpunten

1: Vergroten van het bereik van de beschikbare regelingen

Als gemeente willen we dat iedereen die daar voor in aanmerking komt gebruik kan maken van de ondersteunende maatregelen die de gemeente biedt. Met name kinderen en jongeren mogen niet beperkt worden in hun deelname aan de samenleving doordat er binnen het gezin minder financiële middelen voorhanden zijn.

Minimabeleid DoelstellingHet gemeentelijke minimabeleid bevordert economische en sociale zelfredzaamheid door ondersteuning te bieden bij financiële tegenslagen en bijzondere kosten teneinde inwoners in staat

te stellen deel te nemen aan de maatschappij. Armoedebestrijding, en dan met name de preventieve en structurele aanpak hiervan, neemt hier een centrale rol in en verdient onze extra aandacht.

Dit behoort tot de reguliere werkzaamheden van de gemeente.

Maatschappelijke ondersteuning Context en achtergronden Op het gebied van de Wmo wordt regionaal samengewerkt op de schaal van Brabant Noord-oost-oost. De gemeente Oss is hierbij de centrum-gemeente en verantwoordelijk voor de inkoop en verantwoording van de individuele ondersteuning, gespecialiseerde dagbesteding, kortdurend verblijf en beschermd wonen. Afwijkend hierop wordt de huishoudelijke hulp ingekocht op de schaal van de gemeenten Cuijk, Grave en Mill en Sint Hubert. Daarnaast zijn de Sociale Kernteams lokaal georganiseerd.


DoelstellingDe gemeente Grave wil dat alle inwoners (kunnen) meedoen in de samenleving. Ook als iemand ouder wordt of een beperking of chronische ziekte heeft of nieuw is in onze samenleving. We gaan uit van de mogelijkheden van mensen en de wens om zo lang mogelijk in de eigen vertrouwde om-geving te wonen en een daginvulling te hebben.

Dit behoort tot de reguliere werkzaamheden van de gemeente.

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl.De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.



groep*


jaar 2015/2016

Bron

Aantal personen met een bijstandsuitkering per 10.000 inwoners

200 (2017)

228 196 CBS

Percentage kinderen tot 18 jaar in een uitkeringsgezin

2,72% (2015)

3,54% 3,1% Verwey Jonker

Instituut


Het actualiseren van het mantelzorgbeleidNaar aanleiding van een evaluatie van de nota Mantelzorgbeleid Land van Cuijk wordt er een nieuwe nota geschreven in samenwerking met stakeholders.

Speerpunten

1: Opstellen Regionaal Beleidsplan Wmo

In 2020 loopt de huidige centrumregeling Wmo BNO af. In voorbereiding hierop wordt een nieuw Regionaal Beleidsplan Wmo opgesteld.

2: Het actualiseren van het mantelzorgbeleid

Naar aanleiding van een evaluatie van de nota Mantelzorgbeleid Land van Cuijk wordt er een nieuwe nota geschreven in samenwerking met stakeholders.

* Bron: Waarstaatjegemeente.nl.De referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.** Eigen gegevens, kwartaalrapportage uitvoering sociaal domein.



groep*


jaar 2015/2016

Bron

Aantal cliënten met een maatwerkarrangement Wmo per 10.000 inwoners*

480 (2017)

440 549 (2016)

**



Gemeenschappelijke regeling Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden – West – Noord te ’s Hertogenbosch

Beleidsvoor-nemens

Niet van toepassing.

Ontwikkelingen - Er is in algemene zin een toenemend personeelstekort in de acute zorg, het is inmiddels bijna onmogelijk om voldoende geschikt personeel te werven. Meer specifiek is er een (landelijk) tekort aan ambulanceverpleegkundigen. Als experiment is het in 2017 mogelijk geworden om Bachelors Medische Hulpverlening (BMH) in te zetten. De RAV heeft inmiddels een aantal geschikte BMH-afgestudeerden in dienst genomen die een intern traineeship hebben gevolgd. Hoe dan ook heeft de RAV Brabant MWN ‘personeelstekort’ de komende jaren als hoofdthema aangewezen.

- In de afgelopen jaren kwamen er vanuit de gemeenten veel vragen over de rechtsvorm van de RAV. Door gewijzigde wetgeving zijn gemeenten immers verantwoordelijk voor een organisatie, die geen gemeentelijke taak (meer) uitvoert en waarbij de zeggenschap over beleid en financiering is belegd bij de minister van VWS en de zorgverzekeraars. Ook de RAV vroeg zich af of een GR de juiste rechtsvorm is om flexibel te zijn en optimaal te kunnen inspelen op alle komende ontwikkelingen. Uit onderzoek blijkt dat een stichting zonder winstoogmerk het beste voldoet aan de door het bestuur gefor-muleerde uitgangspunten en voorwaarden. Het omvormen van de huidige GR naar een stichting heeft echter forse financiële consequenties, o.a. vanwege de verplichte wisseling van pensioenfonds. Omdat er nog geen zekerheid is over welk stelsel voor ambulancezorg gekozen gaat worden, welke rechtsvorm daar het beste bij past én gezien de grote financiële consequenties, heeft het bestuur van de RAV er in 2017 voor gekozen om de landelijke ontwikkelingen af te wachten. Verwacht wordt dat er in 2019 meer duidelijkheid is over de toekomstige kaders. In dat geval zal de rechtsvorm van de RAV heroverwogen worden.


Gemeenschappelijke regeling Kleinschalig Collectief Vervoer Brabant-Noordoost

Beleidsvoor-nemens

Met als uitgangspunt de klant centraal wordt gewerkt aan toekomst vast doelgroepen-vervoer. Dit vervoer wordt zo efficiënt mogelijk ingezet met zo min mogelijk impact op de leefomgeving.

Ontwikkelingen Het huidige contract met ZCN totaalvervoer loopt per 1 januari 2019 af. In 2018 wordt een openbare aanbestedingsprocedure gevolgd op basis waarvan een gunning zal plaatsvinden. Op basis van deze gunning zal per 1 januari 2019 een contract worden afgesloten met een nieuwe vervoerder

Gemeenschappelijke regeling Werkvoorzieningsschap Noordoost-Brabant te Oss

Beleidsvoor-nemens

In het najaar 2016 is een partnerschapscontract gesloten met de IBN voor de periode 2017-2020.

Ontwikkelingen Structurele samenwerking met gemeenten, UWV en bedrijfsleven staan komende jaren op de voorgrond. Bezuinigingen van het Rijk op de WSW zullen de exploitatie onder druk zetten.

Veilig Thuis Brabant-Noordoost

Beleidsvoor-nemens

Er wordt een nieuwe regiovisie “Geweld in afhankelijkheidsrelaties” opgesteld met daaraan gekoppeld een uitvoeringsagenda.

Ontwikkelingen Met ingang van 2019 treedt een aangepaste Wet meldcode in werking. Deze verplicht instellingen, waaronder de gemeente bij vermoedens c.q. signalering van huiselijk geweld een afwegingskader te doorlopen en op basis daarvan een melding te verrichten bij Veilig Thuis dan wel zelf hulp te organiseren.

Gemeenschappelijke regeling Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst ‘Hart voor Brabant’ te ’s Hertogenbosch

Beleidsvoor-nemens

De GGD bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van iedereen, met speciale aandacht voor risicogroepen. Dit doen ze door risico’s voor de gezondheid te voorkomen en de gezondheid van alle inwoners te bevorderen, in het kader van de Wet publieke gezondheid (Wpg) en de Jeugdgezondheidszorg (0-4 jarigen). De GGD benadrukt de verschuiving van het accent in samenleving van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag (positieve gezondheid). Daardoor krijgt preventie meer aandacht: voorkomen is beter dan genezen. De gemeente heeft hier een belangrijke rol: zij kan zorg en preventie met elkaar verbinden. De GGD helpt en adviseert de gemeente bij de uitvoering hiervan. Daarnaast noemt de GGD de volgende speerpunten voor het dagelijks handelen:1. De klant centraal.2. Verbinden met het veld.3. Vernieuwen

Ontwikkelingen De kerntaken van de GGD zijn het signaleren en voorkomen van gezondheidsrisico’s en bedreigingen, daar toezicht op houden en (preventief) ingrijpen waar nodig.

Belangrijke ontwikkelingen voor de GGD zijn:• de inrichting van het sociaal domein, die leidt tot nieuwe diensten;• de opkomst van digitale toepassingen, die gezondheidsinformatie toegankelijker

maken en de burger meer regie geven.

Dan zijn er nog de trends rondom gezondheid, zoals:• Mensen met een lage opleiding leven minder lang gezond én overlijden eerder.• Volwassenen hebben meer (ernstig) overgewicht en een hogere bloeddruk.• Er zijn meer infecties door internationale ontwikkelingen en de resistentie van antibiotica.Met een preventieve aanpak kan hier veel gezondheidswinst worden bereikt.



Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Werkelijk 2017

Werkelijk 2017

Werkelijk 2017




Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2020

Begroting 2020

Begroting 2020

Begroting 2021

Begroting 2021

Begroting 2021

Begroting 2022

Begroting 2022

Begroting 2022

5.1 Leefbaarheid 1.362 N 1.053 N 981 N 968 N 954 N 940 N5.2 Welzijn en gezondheidszorg 459 N 465 N 471 N 471 N 471 N 471 N5.3 Inkomensvoorziening 2.451 N 2.685 N 2.647 N 2.647 N 2.647 N 2.647 N5.4 Werk en activering 2.382 N 2.144 N 1.954 N 1.805 N 1.685 N 1.599 N5.5 Minimabeleid 593 N 572 N 585 N 585 N 573 N 573 N5.6 Maatschappelijke 5.658 N 6.479 N 5.989 N 6.035 N 6.001 N 6.007 Nondersteuning 5. Maatschappelijke zaken 12.905 N 13.398 N 12.627 N 12.511 N 12.331 N 12.237 N

5.1 Leefbaarheid 93 V 0 0 0 0 05.2 Welzijn en gezondheidszorg 66 V 61 V 61 V 61 V 61 V 61 V5.3 Inkomensvoorziening 2.107 V 2.016 V 1.840 V 1.840 V 1.840 V 1.840 V5.4 Werk en activering 1 V 0 0 0 0 05.5 Minimabeleid 34 V 12 V 12 V 12 V 12 V 12 V5.6 Maatschappelijke 352 V 171 V 203 V 203 V 203 V 203 Vondersteuning 5. Maatschappelijke zaken 2.653 V 2.260 V 2.116 V 2.116 V 2.116 V 2.116 V

5.1 Leefbaarheid 1.268 N 1.053 N 981 N 968 N 954 N 940 N5.2 Welzijn en gezondheidszorg 393 N 404 N 410 N 410 N 410 N 410 N5.3 Inkomensvoorziening 344 N 669 N 807 N 807 N 807 N 807 N5.4 Werk en activering 2.381 N 2.144 N 1.954 N 1.805 N 1.685 N 1.599 N5.5 Minimabeleid 559 N 560 N 573 N 573 N 561 N 561 N5.6 Maatschappelijke 5.306 N 6.308 N 5.786 N 5.833 N 5.799 N 5.804 Nondersteuning 5. Maatschappelijke zaken 10.251 N 11.138 N 10.511 N 10.396 N 10.216 N 10.121 N






5.15.35.45.65.6

5.6

5.65.6

5.65.6

1e Burap 2018 Katrien1e Burap 2018 Wet BUIG aanpassing inkomstenSociale werkvoorziening verlaging rijksbudgetNiet haalbare bezuiniging Wmo begroting 2014Budgetoverheveling 2017 > 2018 Restant middelen verhoogde asielinstroomBudgetoverheveling 2017 > 2018 Restant RMBA middelenJeugdAlgemene voorzieningen Wmo Huishoudelijke hulp toelage 2018PGB WmoEerstelijnsloket Wmo 1e Burap 2018 geen gebruik uitvoeringskosten WmoOverige verschillen

176

150

6125

25437

50

145 59

45

665100

1.064

IISSI

I

SS

S




Begroot 2020

Begroot 2021

Begroot 2022

Totaal incidentele lasten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Totaal incidentele baten n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Saldo n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.



Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

Omschrijving programma Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien biedt een overzicht van alle baten en lasten die niet specifiek aan een programma toegerekend kunnen worden. Bijvoorbeeld de algemene uitkering en niet-gebonden belastingen, zoals de onroerende-zaakbelastingen.

Context en achtergronden In de Kadernota 2019 - 2022 zijn de kaders vastgesteld voor het opstellen van de begroting 2019 en volgende jaren. Gelet op de financiële

situatie geschetst in de Kadernota 2019 - 2022 is er terughoudend omgegaan met het opvoeren van nieuw beleid.


Programma-doelstellingHet uitgangspunt is een solide financieel beleid waarbij het realiteitsgehalte groot moet zijn. De begroting moet duurzaam in evenwicht zijn.

Speerpunten

1: Een sluitende meerjarenbegroting

De begroting 2018-2021 is meerjarig sluitend. De financiële vermogenspositie is op orde.

* Bron: Waarstaatjegemeente.nlDe referentiegroep bestaat uit vergelijkbare gemeenten met een inwoneraantal < 25.000.

Verplichte indicatoren Huidige waarde

Jaartal huidige waarde

Referentie groep*

Bron

Gemiddelde WOZ (x €1.000) 202 2017 239 Waarderings-kamer

Gemeentelijke woonlasten eenpersoons-huishouden (in euro’s)

710 2018 690 COELO

Gemeentelijke woonlasten meerpersoons-huishouden (in euro’s)

721 2018 766 COELO



Brabant Water N.V. te ‘s Hertogenbosch

Beleidsvoor-nemens

Het vigerende financiële beleid betreft de planperiode 2017-2020.

Ontwikkelingen Brabant Water vervangt ongeveer 110 kilometer van haar drinkwaternet per jaar. Als onderdeel van een ambitieus innovatieprogramma. Dit is erop gericht om de traditionele wijze van vervanging met de traditionele leidingen en aansluitingen slimmer uit te voeren. Uitgangspunt is dat we optimaal gebruik maken van ontwikkelingen op het gebied van onder andere recyclebare materialen, aanlegtechniek, inspectietechniek en besturingstechniek op afstand met nieuwe generaties sensoren. Doelstelling is om uiteindelijk met een jaarlijks gelijkblijvende investering steeds meer kilometers van het leidingnet te kunnen vervangen.


Wat mag het kosten?Hieronder wordt een overzicht gegeven van de algemene dekkingsmiddelen (inclusief onvoorzien), zoals voorgeschreven in artikel 8-5 van het Besluit begroting en verantwoording (BBV).

Begroting 2018

Begroting 2018

Begroting 2018

Werkelijk 2017

Werkelijk 2017

Werkelijk 2017




Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2019

Begroting 2020

Begroting 2020

Begroting 2020

Begroting 2021

Begroting 2021

Begroting 2021

Begroting 2022

Begroting 2022

Begroting 2022

6.1 Lokale heffingen, waarvan 209 N 227 N 224 N 221 N 221 N 221 Nbesteding niet gebonden is 6.2 Overige algemene 3.019 N 702 V 1.442 V 852 V 363 V 119 Vdekkingsmiddelen 6.3 Algemene uitkering 37 N 4 N 4 N 4 N 4 N 4 N6.4 Dividend 90 N 0 0 0 0 06.5 Saldo van de financierings- 29 V 169 V 168 V 178 V 188 V 188 Vfunctie 6.6 Overhead 3.612 N 3.349 N 3.650 N 3.619 N 3.594 N 3.622 N6. Algemene dekkingsmiddelen 6.938 N 2.709 N 2.268 N 2.814 N 3.268 N 3.540 N

6.1 Lokale heffingen, waarvan 2.478 V 2.662 V 2.726 V 2.792 V 2.860 V 2.920 Vbesteding niet gebonden is 6.2 Overige Algemene 3.992 V 1.639 V 515 V 488 V 460 V 446 Vdekkingsmiddelen 6.3 Algemene uitkering 16.819 V 17.446 V 17.753 V 17.964 V 18.086 V 18.173 V6.4 Dividend 1.013 V 0 0 0 0 06.5 Saldo van de financierings- 2 V 0 0 0 0 0functie 6.6 Overhead 2 V 0 0 0 0 06. Algemene dekkingsmiddelen 24.306 V 21.747 V 20.994 V 21.244 V 21.406 V 21.539 V

6.1 Lokale heffingen, waarvan 2.269 V 2.435 V 2.503 V 2.572 V 2.640 V 2.700 Vbesteding niet gebonden is 6.2 Overige Algemene 973 V 2.341 V 1.957 V 1.340 V 823 V 564 Vdekkingsmiddelen 6.3 Algemene uitkering 16.782 V 17.443 V 17.750 V 17.960 V 18.083 V 18.170 V6.4 Dividend 923 V 0 0 0 0 06.5 Saldo van de financierings- 32 V 169 V 168 V 178 V 188 V 188 Vfunctie 6.6 Overhead 3.610 N 3.348 N 3.650 N 3.619 N 3.594 N 3.622 N6. Algemene dekkingsmiddelen 17.369 V 19.040 V 18.728 V 18.431 V 18.140 V 18.000 V







Begroot 2020

Begroot 2021

Begroot 2022

Totaal incidentele lasten

Incidentele dekking reserve brandweer 68 V 41 V 14 V n.v.t.

Totaal incidentele baten 68 V 41 V 14 V n.v.t. Saldo 68 V 41 V 14 V n.v.t.


Mutaties reserves Jaarlijks vinden er stortingen en onttrekkingen plaats in de reserves. De in deze programma-begroting opgenomen stortingen in en ont-trekkingen aan reserves zijn aangegeven in de staat van reserves en voorzieningen. Deze gegevens zijn ook van belang voor de bepaling van het resultaat. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar bijlage 2: Staat van reserves en voorzieningen.

Berekening geraamd resultaatMiddelen die worden gestort in of worden onttrokken aan de reserves hebben effect op het geraamde resultaat. Sinds de invoering van het Besluit begroting en verantwoording (BBV) behoren deze reservemutaties tot de zogenaamde resultaatbestemming.

In onderstaande opstelling is het vertrekpunt het tekort (-) of het overschot (+) van aanvaard en nieuw beleid waarop de reeds verwerkte reservemutaties worden gecorrigeerd.


6.16.26.26.36.6

Opbrengst onroerende zaakbelastingenMutatie aanwending en storting reserves ResultaatAlgemene uitkeringBijdrage CGM

576

163739

67 55

306

428

SIISS



VennootschapsbelastingDe ‘Wet modernisering Vennootschapsbelasting-plicht overheidsondernemingen’ is van kracht vanaf 1 januari 2016. Gevolg van deze wet is dat activiteiten binnen de gemeenten getoetst dienen te worden aan het ondernemingscriterium. Er hebben analyses plaatsgevonden op de gegevens van de jaarrekening 2015 en 2016. Gelet op de landelijke onduidelijkheid is nog niet met zekerheid vast te stellen of er sprake is van Vpb-plicht.

OverheadOm de gemeenteraad meer inzicht te geven in de totale kosten van overhead en de vergelijkbaar-heid tussen gemeenten te bevorderen, is het BBV met ingang van begrotingsjaar 2017 gewijzigd. Het is verplicht om de overhead centraal te begroten.

Er dient een afzonderlijk overzicht van de totale overhead te worden opgenomen.

Om nadere invulling aan het begrip ‘overhead’ te geven is door de commissie BBV een definitie voor de overhead geïntroduceerd namelijk “alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces”. Een uitgangspunt is dat kosten zoveel mogelijk direct worden toegerekend aan de hiermee samenhangende activiteiten. In af-wijking van bovenstaande hoofdregel is het toe-gestaan om overhead toe te rekenen aan investe-ringen en vastgestelde bouwgrondexploitaties.Dit is toegestaan om te voorkomen dat er bij gemeenten (mogelijk) begrotingstekorten ont-staan doordat de overhead anders volledig ten laste van het begrotingsresultaat komt.

Overhead gemeente Grave

Overhead CGM 2.879.127

Overhead Grave 786.971

3.666.098

Toe te rekenen overhead aan grondexploitaties 16.725

Overhead op taakveld overhead 3.649.373

De eerste regel in deze tabel sluit aan bij het overzicht van het begrotingssaldo zoals deze is opgenomen in de inleiding van de programmabegroting.

Omschrijving Begroting 2019

Begroting 2018

Baten-Lasten

Begroting 2020

Begroting 2021

Begroting 2022

Saldo van baten en lasten, exclusief reservemutaties Mutaties reserves

SaldoSaldo van baten en lasten, inclusief reservemutaties


Baten Lasten

-2.193 -1.671 -1.080 -648 -378

1.639 515 488 460 446

571 23 23 23 23

1.068 492 465 437 423

-1.179 -615 -211 45


PARAGRAFEN 3

Paragraaf 1 Lokale heffi ngen Inleiding In het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) is in artikel 10 een aantal eisen opgenomen waaraan deze paragraaf moet voldoen. Die eisen hebben tot doel meer transparantie van het besluitvormingsproces te bieden en daarmee een grotere betrokkenheid van alle belanghebbenden. Ander doel is een betere vergelijkbaarheid van kosten en beleidsresultaten met andere gemeenten.

Verder kan hiermee een versterkt inzicht in de fi nanciële positie van de gemeenten worden bereikt.

A. geraamde opbrengstenIn onderstaand overzicht zijn de gerealiseerde op-brengsten 2017 en de geraamde opbrengsten 2018 en 2019 van alle lokale heffi ngen weergegeven.

B. beleid ten aanzien van de lokale heffi ngenDe beleidsvoornemens, dus ook op die op het terrein van de lokale heffi ngen, zijn opgenomen in een afzonderlijke bijlage bij de programmabe-groting. Kortheidshalve wordt hiernaar verwezen. De beleidsuitgangspunten met betrekking tot de kostendekking en de daaraan gekoppelde tarief-stelling moeten op grond van de BBV in deze paragraaf zelf worden opgenomen.

C. overzicht op hoofdlijnen van de diverse heffi ngenIn dit overzicht is inzichtelijk gemaakt hoe bij de berekening van tarieven van heffi ngen, die

hoogstens kostendekkend mogen zijn, wordt bewerkstelligd dat de geraamde baten de ter zake geraamde lasten niet overschrijden. Voorts wordt vermeld wat de beleidsuitgangspunten zijn die ten grondslag liggen aan deze berekeningen en hoe deze uitgangspunten bij de tariefstelling worden gehanteerd.In onderdeel a. hiervoor staan de heffi ngen die in onze gemeenten worden geheven. Deze zijn gebaseerd op de Gemeentewet en verder uit-gewerkt in de belastingverordeningen. In dit onderdeel gaan wij met name in op de rioolheffi ng, de reinigingsheffi ngen, de lijkbezorgingsrechten en begrafenisrechten en de leges. Volgens de

Soort heffi ng (bedragen x € 1.000) Werkelijk Begroot Begroot 2017 2018 2019

OnroerendezaakbelastingenRioolheffi ngAfvalstoffenheffi ng/reinigingsrechtLeges (omgevingsvergunningen)Leges (reisdocumenten/rijbewijzen)HondenbelastingLeges (overige secretarieleges)Lijkbezorgingsrechten ReclamebelastingMarktgeldenBaatbelastingenaf: KwijtscheldingTotaal

2.3671.259

90727311775675624165

-905.076

2.5431.092

899337103

7455612617

- -77

5.130

2.6071.130

899337707455612617

- -78

5.198


toelichting op de BBV moet voor deze heffingen de kostendekking inzichtelijk worden gemaakt. De geraamde baten van deze heffingen mogen de ter zake geraamde lasten niet overschrijden. Anders gezegd: er mag geen “winst” worden gemaakt. Dat gebeurt ook niet.

Methodiek Bij het inzichtelijk maken van de kostendekkend-heid van riolering, afval en lijkbezorgingsrechten is een berekening gemaakt op basis van de volgens BBV toe te rekenen overhead. Dit tarief is voor 2019 berekend op € 40,47.

Per onderwerp wordt toegelicht vanuit welk taakveld er uren aan zijn toegerekend en wat voor een effect dit heeft op de totale baten en lasten voor 2019.

RioolheffingDe beleidsuitgangspunten (artikel 10, onderdeel c van het BBV):• Rioolheffing is een bestemmingsheffing. • Met de rioolheffing kan de gemeente naast de

zorg voor het riool tevens voorzieningen bekostigen op de zorg voor het hemelwater en grondwater.

• Deze zorgtaken zijn in het op 15 december 2014 vastgestelde verbreed gemeentelijk rioleringsplan (VGRP 2015-2019) opgenomen.

• Via storting en aanwending van de gevormde voorziening kunnen de tarieven gelijkmatig worden ingezet.

• Het VGRP 2015-2019 is budgettair verwerkt in de taakvelden in de programmabegroting 2019.

• Beoordeeld is welke kosten van activiteiten toerekenbaar zijn en daarmee kunnen worden verhaald via de rioolheffing.

• De BTW en overhead zijn extracomptabel toegerekend.

• De raming van de baten is tot stand gekomen op basis van historische opbrengsten, de ontwikkeling van het aantal belastingplichtigen en de tarieven.

Omschrijving Opslag

Overhead CGM 2.879.127

Overhead Grave 786.971

Totaal 3.666.098

Aantal fte * productieve uren

90.590

Extracomptabel tarief riool/afval

€ 40,47

Berekening toe te rekenen overhead

Effect 2019

*Inclusief toe te rekenen overhead** Na storting in de voorziening is de kostendekkendheid 100%

Taakveld Aantal uren

Toerekenen aan taakveld

riolering

Tarief overhead

Totaal

7.2 Riolering 923 100% € 40,47 € 37.354

2.1 Verkeer en vervoer (straatreiniging) 1.323 50% € 40,47 € 26.771

6.3 Inkomensregelingen 416 33% € 40,47 € 5.556

0.64 Belastingen overig 1.666 33% € 40,47 € 22.250

Totaal 4.328 € 91.930

Omschrijving Lasten Baten Saldo

Totaal uitgaven (*) 857.058 857.058

Totaal inkomsten 900.582 900.582

Kostendekkendheid (**) 105%


ReinigingsheffingenDe beleidsuitgangspunten (artikel 10, onderdeel c van het BBV):• Afvalstoffenheffing wordt geheven voor het

inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen• Reinigingsrecht voor het ophalen van klein

bedrijfsafval.• De tekorten en overschotten worden

geëgaliseerd met de voorziening afvlakking tarieven reinigingsheffingen.

• De voorziening is nog toereikend. • Beoordeeld is welke kosten van activiteiten

toerekenbaar zijn en daarmee kunnen worden verhaald via de afvalstoffenheffing en het reinigingsrecht

• De raming van de baten is tot stand gekomen op basis van historische opbrengsten, de ontwikkeling van het aantal belastingplichtigen en de tarieven.

LijkbezorgingsrechtenDe beleidsuitgangspunten (artikel 10, onderdeel c van het BBV):• De rechten worden geheven voor diensten die

verband houden met het gebruik van de gemeentelijke begraafplaatsen.

• Bij het streven naar een verbetering van de kostendekking beoordelen of de tarieven in de pas blijven lopen met de regionale tarieven.

• Het aantal begravingen neemt af ten opzichte van crematies.

• Verhoging van de tarieven kan leiden tot nog minder begravingen.

• Beoordeeld is welke kosten van activiteiten toerekenbaar zijn en daarmee kunnen worden verhaald via de lijkbezorgingsrechten.

• De BTW en overhead zijn waar van toepassing extracomptabel toegerekend.

• De raming van de baten is tot stand gekomen door historische opbrengsten, de ontwikkeling van de aantallen en de tarieven.


Effect 2019


Toerekenen aan taakveld afval

Tarief overhead

Totaal

7.3 Afval 1.474 100% € 40,47 59.653

6.3 Inkomensregelingen 416 50% € 40,47 8.418

0.64 Belastingen overig 1.666 33% € 40,47 22.250

2.1 Verkeer en vervoer (straatreiniging) 1.323 50% € 40,47 26.771

5.7 Openbaar groen (blad en groenafval) 8.257 15% € 40,47 50.124

Totaal 167.215


Totaal uitgaven 1.036.134 1.036.134


Kostendekkendheid 90,86%



Effect 2019


Toerekenen aan taakveld begraaf-

plaatsen

Tarief extracomptabele overhead

Totaal

7.5 Begraafplaatsen 608 100% € 40,47 € 24.606

Totaal € 24.606


Totaal uitgaven 101.163 101.163


Saldo 40.002

Kostendekkendheid 60%

LegesDe beleidsuitgangspunten (artikel 10, onderdeel c van het BBV):• De tarieven zijn vooral gebaseerd op historische

ervaringscijfers waarbij de gemiddelde tijds-besteding indien meetbaar de basis vormt.

• Voor de berekening van de directe en indirecte kosten (overhead) zijn dezelfde uitgangspunten gehanteerd zoals die bij de rioolheffing, reinigingsheffingen en graf- en begrafenisrechten.

• Als het om heel geringe aantallen gaat is aan- sluiting gezocht bij landelijk gangbare tarieven.

• Gelet op het maatschappelijk belang en/of de aard van de instelling of vereniging heeft de raad besloten voor een aantal diensten vrijstelling te verlenen.

• Door de Rijksoverheid zijn wettelijke legestarieven voorgeschreven die daarmee qua tariefstelling niet beïnvloedbaar zijn door gemeentelijke kostenberekeningen.

• De Rijksoverheid hanteert voor rijbewijzen en reisdocumenten wettelijke maxima.

• De raming van de baten is een resultaat van de historische opbrengsten, de ontwikkeling van de aantallen en de tarieven.

• Voor de legesbaten omgevingsvergunningen is de raming gecompliceerder. Bij incidentele grote bouwprojecten kan toerekening van de bate aan het incidentele jaar tot schommelingen leiden. Mocht blijken dat er structureel (3 jaar) meer leges worden ontvangen dan geraamd dan zal dat - in relatie tot de kosten van het in behandeling nemen – eventueel moeten worden vertaald in lagere tarieven.

In deze paragraaf moet op grond van het BBV een overzicht van baten en lasten (2019) worden opgenomen per hoofdstuk van de tarieventabel. Ook moet de kostendekking per hoofdstuk worden gepresenteerd. Zoals bekend beoordeelt de belastingrechter uitsluitend de kostendekking op het niveau van de totale legesopbrengsten (toets artikel 229b Gemeentewet). De hoofdstukken waarop geen legesopbrengsten zijn geraamd, zijn niet in de tabel hierna opgenomen.


Hoofd-stuk

Legestarieventabel Lasten Baten % kosten-dekking

Nr. Titel 1 Algemene dienstverlening

1 Burgerlijke stand 6.900 6.065 88%

2 Reisdocumenten 14.200 13.301 94%

3 Rijbewijzen 61.300 57.110 93%

4 Verstrekkingen uit de basisregistratie personen (BRP) 6.900 6.720 97%

9 Overige publiekszaken 2.000 1.924 96%

17 Kabels en leidingen 8.400 8.000 95%

18 Verkeer en vervoer 9.100 8.156 90%

19 Diversen 8.600 8.508 99%

Totaal titel 1

117.400 109.784 94%

Nr. Titel 2 Dienstverlening vallend onder fysieke leefomgeving/omgevingsvergunning

3 Omgevingsvergunning 349.200 336.946 96%

11 In deze titel niet benoemde beschikkingen 200 154 77%

Totaal titel 2

349.400 337.100 96%

Nr. Titel 3 Dienstverlening vallend onder Europese dienstenrichtlijn

1 Horeca 11.400 3.390 30%

2 Evenementen en overige APV-vergunningen 28.500 10.000 35%

8 Kinderopvang 2.400 2.049 85%

Totaal titel 3

42.300 15.439 36%

Totaal titel 1 tot en met 3 (toets 229b Gemeentewet) 509.100 462.323 91%


Berekening belastingdruk per huishouden in euro’s (afhankelijk Verschil 2019van definitieve besluitvorming) 2018 2019 met 2018 Verschil in %

Voor een huurder:OnroerendezaakbelastingAfvalstoffenheffingRioolheffing (gebruiker)Totaal huurder

Voor een eigenaar/bewonerOnroerendezaakbelastingAfvalstoffenheffingRioolheffing (gebruiker)Totaal eigenaar/bewoner:

--170,70194,21364,91

335,08170,70194,21 699,99

--170,70198,10

368,80

341,78170,70198,10710,58

0,003,893,89

6,700,003,89

10,59

+0,0 %+2,0 %+1,1 %

+2,0 %+0,0 %+2,0 %

1,5%

E. beschrijving van het kwijtscheldingsbeleidAls een belastingplichtige over te weinig financiële middelen beschikt, kan kwijtschelding worden verleend. De kwijtscheldingsnormen in Grave zijn zo ruim als wettelijk is toegestaan. Vermogensbe-standdelen en onverantwoord bestedingsgedrag kunnen kwijtschelding in de weg staan. Het aanvragen van kwijtschelding is in veel gevallen eenvoudig. Dat kan desgewenst zelfs digitaal via DigiD. Men hoeft dan geen uitgebreid inlichtingen-formulier in te vullen en verplichte bijlagen mee te sturen. De gemeente laat het Inlichtingenbureau een uitgebreide toets doen. Dit is een overheids-instantie die daar helemaal voor is uitgerust. Het Inlichtingenbureau toetst of de aanvrager in aan-merking komt voor automatische kwijtschelding. Is dat niet het geval, dan ontvangt de gemeente zoveel mogelijk detailinformatie terug. Op die manier is de controle op rechtmatige verstrekking van kwijtschelding beter gewaarborgd. Voor de burger betekent dit dat zij veel minder gegevens hoeven te verstrekken. Als er een belemmering is om automatisch kwijtschelding te verlenen (bijvoorbeeld door vermogen of de kostendelers-norm) zal de aanvrager nadere informatie worden gevraagd.

F. actuele ontwikkelingenMacronorm OZB 2019De gemeente is en blijft zelf verantwoordelijk voor het vaststellen van de OZB-tarieven. Deze

mogen niet sterker stijgen dan de bestuurlijk overeengekomen macronorm. Dat is een bestuur-lijke afspraak en geen wettelijk voorschrift. De macronorm voor 2019 is recentelijk vastgesteld op 4%. Omdat in de Kadernota 2019-2022 vooralsnog rekening is gehouden met een opbrengststijging van 2 % is in deze begroting in eerste aanleg ook hiermee rekening gehouden. Voorgenomen OZB-verhogingen om het tekort in de Kadernota 2019-2022 terug te dringen zijn nog niet in deze paragraaf en in de berekening van de lastendruk verwerkt.

WOZ-taxaties woningen op basis van gebruiks-oppervlakte in plaats van bruto inhoudOp 8 september 2016 heeft de Waarderingskamer besloten dat het taxeren van woningen op basis van de gebruiksoppervlakte verplicht wordt. Nu gebeurt dat nog op basis van de bruto inhoud van woningen. Om te zorgen voor een soepele overgang is daarbij besloten om een overgangs-periode van vijf jaar te hanteren. Dat betekent dat het vanaf 1 januari 2022 verplicht is dat de WOZ-taxaties van woningen zijn gebaseerd op de gebruiksoppervlakte. Dat lijkt ver weg, maar het betekent dat er nu al een begin is gemaakt. Die tijd is nodig om er voor te zorgen dat de WOZ-administratie tijdig beschikt over betrouwbare gebruiksoppervlakten voor alle relevante WOZ-deelobjecten bij woningen.

D. aanduiding van de lokale lastendrukIn de hierna opgenomen tabel zijn alleen die belastingen betrokken die voor iedere eigenaar/bewoner van een gemiddelde woning (WOZ-

waarde € 208.000 / waterverbruik 140 m3) van toepassing zijn. Hierin zijn de in de Kadernota 2019-2022 vastgestelde tariefmaatregelen verwerkt.


Er zijn belangrijke motieven om de voorkeur te geven aan de gebruiksoppervlakte bij het taxeren van woningen:• Op de woningmarkt wordt door makelaars,

(ver)kopers, (ver)huurders en taxateurs vrijwel uitsluitend uitgegaan van de gebruiksopper-vlakte. Dit komt ook tot uitdrukking in adver-tenties, bijvoorbeeld op Funda. Makelaars hanteren daarbij het meetvoorschrift dat VNG en Waarderingskamer hebben afgesproken met de diverse brancheorganisaties van makelaars en taxateurs.

• De gebruiksoppervlakte is geregistreerd in de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) en wordt door de overheid mede daardoor steeds vaker gebruikt.

• In het WOZ-waardeloket wordt de WOZ-waarde van een woning getoond in combinatie met de gebruiksoppervlakte (en het bouwjaar) uit de BAG. Wanneer de BAG-oppervlakte onjuist of onnauwkeurig is kan dit tot vragen leiden. Wanneer in het kader van de WOZ getaxeerd wordt op gebruiksoppervlakte is het eenvoudiger om te zorgen dat ook de in de BAG geregistreerde gebruiksoppervlaktes voldoende kwaliteit hebben.

• Toenemende uniformering bij de uitvoering van de WOZ-taxaties, waardoor bijvoorbeeld ondersteunende hulpmiddelen en de interactie over gebruikte gegevens met belanghebbenden meer uniform zijn.

Onderzoek heeft uitgewezen dat de overgang naar de gebruiksoppervlakte veel tijd en energie gaat kosten. De Waarderingskamer heeft criteria vast-gesteld waaraan moet worden voldaan. Er kan in veel gevallen dan geen worden gebruik worden gemaakt van geautomatiseerde omrekening. Veld-werk en dossieronderzoek is dan aanvullend nodig. Ook wordt bezien of de oppervlaktegegevens waar de woningcorporaties over beschikken, kunnen worden gebruikt. Al deze activiteiten worden op-genomen in een plan van aanpak. Er zullen ook middelen beschikbaar moeten worden gesteld. In de Kadernota 2020 zal dat worden meegenomen.

Hervorming lokaal belastinggebied In het meest recente regeerakkoord (oktober 2017) is niets opgenomen over de uitbreiding van het lokaal belastinggebied. Op 14 februari 2018 ondertekenden het Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen een interbestuurlijk program-ma (IBP) met bijbehorende gezamenlijke agenda. Over de fiscale thema’s zijn in het IBP de volgende

procesafspraken gemaakt:• Decentrale belastingstelsels hebben regulier

onderhoud nodig om in goede staat te blijven en toekomstbestendig te zijn.

• Afgesproken is om eventuele knelpunten in de fiscale regelgeving te inventariseren die belang-rijke doelstellingen van zowel Rijk als decentrale overheden in de weg staan (bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid en de circulaire economie) en te bezien of er oplossingen kunnen worden geboden.

Hiermee staat de deur naar een uitbreiding van het lokale belastinggebied toch weer voorzichtig op een kier.

Geen verruiming kwijtschelding gemeentelijke belastingenHet kabinet verruimt de mogelijkheden om gemeentelijke belastingen kwijt te schelden niet. Het gelijkstellen (verhogen) van de vermogens-norm bij kwijtschelding van lokale lasten aan de vermogensnorm in de Participatiewet heeft welis-waar voor gemeenten belangrijke administratieve voordelen, maar verergerd tegelijkertijd de armoedeval. Dit verlies van inkomensondersteuning leidt ertoe dat werken voor deze groep minder lonend wordt.Gezien de afspraken uit het regeerakkoord over het terugdringen van de armoedeval, heeft Minister Ollongren besloten om de vermogens-norm die gemeenten mogen hanteren bij kwijt-schelding van lokale lasten voor particulieren niet te verhogen. In 2011 was namelijk een wets-wijziging aangenomen die gemeenten meer ruimte moest geven bij het kwijtschelden van lokale belastingen. Het ging hierbij om de wijze waarop het vermogen in aanmerking wordt genomen. Deze wijziging moest echter nog worden uit-gewerkt in nadere regels. Die nadere regels zijn voor wat betreft de vermogensnorm echter nooit aangepast en worden - naar nu blijkt - ook niet meer aangepast.

ConclusieDeze paragraaf bundelt informatie over lokale lasten. Om de voorgenomen tariefsaanpassingen en eventuele redactionele aanpassingen door te kunnen voeren zijn afzonderlijke raadsbesluiten nodig. Vaststelling van de begroting is hiervoor niet voldoende. Deze raadsbesluiten worden in de raadsvergadering ter vaststelling aangeboden na de vaststelling van deze programmabegroting.


Paragraaf 2 Weer-standsvermogen en risicobeheersingInleidingHet weerstandsvermogen is het vermogen van de gemeente om niet-structurele financiële tegenval-lers op te kunnen vangen teneinde haar taken te kunnen voortzetten. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen weerstandscapaciteit en de risico’s waarvoor geen voorzieningen zijn getroffen of verzekeringen zijn gesloten. In schema:

Weerstandsvermogen:

Risico’s Relatie Weerstandscapaciteit

Het weerstandsvermogen is van belang voor het bepalen van de gezondheid van de financiële positie van de gemeente voor het begrotingsjaar zelf, maar ook voor de meerjarenramingen. Beleid weerstandsvermogenWettelijk gezien moet de algemene reserve minimaal de benodigde weerstandscapaciteit bedragen.Analyse van het gevoerde beleid voor het weer-standsvermogen vindt twee keer per jaar plaats; bij de begroting en bij de jaarrekening.

Beleid reserves en voorzieningenOp 17 november 2015 is de beleidsnota reserves en voorzieningen 2015 vastgesteld. De beleids-nota geeft de spelregels weer hoe om te gaan met de reserves en voorzieningen. Hierbij zijn de volgende beleidsuitgangspunten vastgesteld:1. Het aantal reserves en voorzieningen wordt zo

beperkt mogelijk gehouden.2. Voldoen aan eisen bij instellen nieuwe voor-

zieningen.3. Voldoen aan eisen bij instellen nieuwe reserves.4. Op reserves wordt geen rente bijgeschreven. 5. Resterend saldo (bij opheffing) reserves vloeit

terug naar de algemene reserve. 6. De reserves worden jaarlijks kritisch beoordeeld. 7. Minimale startbedrag van een reserve bedraagt

€ 25.000.

8. Reserve heroverwegen en eventueel opheffen indien gedurende 2 jaar geen mutatie heeft plaats gevonden en/of lager is dan € 10.000.

Bij alle uitgangspunten geldt dat de gemeente-raad hier van af kan wijken en met een raadsbe-sluit anders kan besluiten.

WeerstandscapaciteitWeerstandscapaciteit: middelen waarover de gemeente beschikt/kan beschikken om niet voorziene financiële tegenvallers te dekken.De hoogte van de weerstandscapaciteit wordt bepaald door de gehele of gedeeltelijke sommatie van reservecomponenten op de balans, zoals: • De in de begroting opgenomen ruimte in de

stelpost onvoorziene uitgaven. • Het vrij aanwendbare deel van de algemene

reserve. • De onbenutte belastingcapaciteit. • De stille reserves, zijnde die activa waarvan de

boekwaarde lager is dan de werkelijke waarde en die direct verkoopbaar zijn.

Weerstands-capaciteit

Jaar-rekening 2017

Begroting2019

Weerstandscapaciteit exploitatie:Onbenutte belasting-capaciteit:- OZBOnvoorzienTotaal structureelWeerstandscapaciteit vermogen:ResultaatVrij aanwendbare reservesStille reservesTotaal incidenteel Totaal weerstands-capaciteit

45325

478

97910.466

PM11.445

11.923

56525

590

010.372

PM10.372

10.962


...


Onbenutte belastingcapaciteitDe onbenutte belastingcapaciteit is de capaciteit ten opzichte van de zogenaamde Artikel 12-normen. Uitgangspunt voor de tarieven rioolrechten, reinigingsheffingen en leges is dat ze 100%-kosten-dekkend zijn. Wanneer de OZB-capaciteit berekend wordt op basis van redelijk peil –dat wil zeggen de artikel 12 norm– dan bedraagt de onbenutte belastingcapaciteit maximaal € 565.000.

Stelpost onvoorziene uitgavenIn de begroting 2019 is de hoogte van deze post vastgesteld op € 25.000. Het bedrag dient voor het opvangen van tegenvallers of onverwachte uitgaven gedurende het jaar 2019.

Vrij aanwendbare deel van de algemene reserveHet vrij aanwendbare deel van de algemene reserve is bij de jaarrekening 2017 ongeveer gelijk aan de begroting 2019. Reden hiervoor is dat enkele geraamde onttrekkingen ten laste van de algemene reserve in 2018 plaatsvinden. Als voorbeeld hiervan kan de overheveling naar de bestemmingsreserve kapitaallasten en de budget-overhevelingen van 2017 naar 2018 genoemd worden. Tevens zijn er enkele geraamde toe-voegingen ten gunste van de algemene reserve in 2018. Als voorbeeld kan worden genoemd de resultaatbestemming 2017.

Risico’sHieronder wordt een overzicht gegeven van de risico’s die de financiële positie van onze gemeente kunnen beïnvloeden. Het inzicht in de potentiële risico’s geeft een beter fundament voor het oordeel over de financiële positie.

Een risico kan worden omschreven als het gevaar voor schade of verlies door interne en/of externe omstandigheden. Omstandigheden waarvoor geen voorzieningen zijn getroffen omdat het niet mogelijk is een redelijke inschatting van de omvang van de schade of het verlies te maken.Om een evenwichtig financieel beleid te voeren is het van belang dat periodiek een zo breed mogelijke analyse wordt opgesteld van de gevaren die kunnen leiden tot verstoringen van het (meerjarige) budgettaire beeld. Een risicoanalyse, onderdeel van risicomanagement, is hiervoor een geschikte methode.De risico’s kunnen worden ingedeeld in:• Risico’s voortvloeiend uit het eigen beleid.• Risico’s voortvloeiend uit het beleid van een

andere overheid.• Risico’s voortvloeiend uit de samenwerking

met andere gemeenten of instanties.• Risico’s voortvloeiend uit het doen/nalaten van

derden.• Risico’s voortvloeiend uit voor de gemeente

niet te beïnvloeden (autonome) ontwikkelingen

Risico’s voortvloeiend uit het eigen beleid

Onderwerp Risicobeschrijving

Gemeentelijke bouwgrond-exploitaties.

€ 0,-, Deze risico’s kunnen worden opgevangen binnen de weerstandscapaciteit.

In deze begroting is de grondexploitatie geactualiseerd. Bij alle lopende projecten zijn de risico’s geanalyseerd. Hiervoor wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid en het vertrouwelijke scenario-overzicht. Daarin staat ook de berekening van de hoogte van de benodigde risicoreserve.

Mogelijk (Kans:40 – 60%)

Maximaal risico Kans


Onderwerp

Onderwerp

Onderwerp

Risicobeschrijving

Risicobeschrijving

Risicobeschrijving

Gewaarborgde geldleningen en andere garantieverplichtingen.

Arbeidsongeschiktheid bestuurders.

Verkoop gebouw Katrien

€ 205.000

€ 250.000

€ 250.000 incidenteel en € 25.000 structureel

De geldleningen in het kader van de sociale woningbouw worden primair gewaarborgd door het Waarborgfonds Sociale Woning-bouw (WSW). Het bedrag van de achtervang wordt voor 2019 geraamd op € 7,3 miljoen. De risico s van de gemeente als achter-vanger zijn gering. Het WSW kent een triple A/rating en er zijn een aantal andere zekerheden voordat de gemeente in beeld komt.De gemeente heeft ook leningen gegarandeerd op grond van de publieke taak. In dat kader wordt borg gestaan voor een tweetal leningen, waarvan het restant voor 2019 wordt geraamd op € 205.000 en waarbij de risico’s moeilijk zijn in te schatten.

Een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor bestuurders is duur. Daarom is er voor gekozen geen verzekering af te sluiten. Hierdoor ligt het risico van de kosten bij arbeidsongeschiktheid van bestuurders bij de gemeente.

De verkoopopbrengst van het gebouw Katrien is onzeker. Indien het gebouw niet wordt verkocht is er een bedrag benodigd om het gebouw geschikt te maken voor toekomstig gebruik. Dit wordt grof geraamd op ongeveer € 250.000. Er is geen rekening gehouden in de begroting met toekomstig onderhoud bij geen verkoop. Daar-naast is de verkoop als dekking ingebracht voor de kapitaallasten van Catharinahof. Indien de verkoop niet doorgaat dan stijgen deze kapitaallasten met € 25.000 per jaar.

Zelden (Kans: 0 – 20%)

Zelden (Kans: 0 – 20%)

Mogelijk (Kans:40 – 60%)




Risico’s voortvloeiend uit het eigen beleid (vervolg)


Risico’s voortvloeiend uit het beleid van een andere overheid

Risico’s voortvloeiend uit de samenwerking met andere gemeenten of instanties

Onderwerp

Onderwerp

Onderwerp

Risicobeschrijving

Risicobeschrijving

Risicobeschrijving

Sociaal domein (Jeugdwet, WMO en P-wet)

Deelnemingen in overige gemeenschappelijke regelingen.

Realisatie Brede scholen.

€ 586.000

€ 70.000

€ 50.000

Afgelopen jaren is telkens opnieuw gebleken dat de vraag naar specialistische jeugdzorg het ingekochte volume overschrijdt. Centrumgemeente Den Bosch koopt deze jeugdzorg in voor 16 gemeenten in de regio NOB.Voor 2019 is besloten om het ingekochte volume van specialistische jeugdzorg aan het begin van het jaar op te hogen, zodat vraag en aanbod beter met elkaar in overeenstemming worden gebracht. Voor de Kadernota 2019 is een concept begroting 2018 met meerjarenperspectief opgesteld op basis van reële cijfers.Het college heeft besloten het budgettair kader 2018 en 2019 dat door de regio is vastgesteld niet op voorhand over te nemen in de gemeentelijke begroting, omdat wij verwachten dat de door de regio geraamde kosten (en dus begroting) in de praktijk lager zullen uitvallen. Het bedrag dat nu in de begroting is opgenomen is dus lager dan de bijdrage die de regio van de gemeente Grave verwacht.

De gemeente loopt financiële risico’s in gemeenschappelijke regelingen. Voor zover daarvan sprake is worden deze toegelicht in de paragraaf ‘verbonden partijen’.

Bij raadsbesluit van 19 april 2016 is de financiële situatie van de Brede School Grave Oost geactualiseerd en is het krediet verhoogd. Hierdoor wordt een reëler beeld geschetst. Echter daarmee zijn niet alle risico’s afgedekt (bijv. archeologie).

Bijna zeker (Kans: 80 – 100%)

Onwaarschijnlijk (Kans: 20 – 40%)

Mogelijk (Kans: 40 – 60%)





Risico’s voortvloeiend uit het doen/nalaten van derden

Kans Waarde tussen

Gemiddeld

1. Zelden 2. Onwaarschijnlijk 3. Mogelijk 4. Waarschijnlijk 5. Bijna zeker

0 – 20%20 – 40%40 – 60%60 – 80%80 – 100%

10%30%50%70%90%

Kans en gevolgVoor wat betreft de kans dat een risico zich daadwerkelijk voordoet, wordt uitgegaan van de nevenstaande tabel.

Door toetsing met de beschikbare middelen en het aanwezig financieel weerstandsvermogen kan een evenwichtiger beeld worden gevormd van de financiële positie van een gemeente en de ontwikkeling daarvan.

Inschatting risico’s Bij het inschatten van de risico’s is rekening gehouden met het maximale bedrag en de kans dat dit zich voor doet. Deze inschatting levert het onderstaande beeld op.

Onderwerp Risicobeschrijving

Naheffing afvalinzameling

Vooralsnog is niet aan te geven of er een naheffing voor de vijf gemeenten in het Land van Cuijk en voor de gemeente Boekel komt.

Tussen de Brabantse gewesten en gemeenten die contractspartij zijn van Attero Zuid B.V. bestond (bestaat) een geschil over naheffing vanwege te weinig aangeleverd brandbaar afval. Over dit geschil wordt een procedure gevoerd. Voor de jaren 2011-2014 is de procedure afgesloten in het voordeel van de gemeenten. Voor de jaren erna loopt de procedure nog. Het gecalculeerde risico van Attero (€ 430.000,-) is afgedekt. Er is uitgegaan van een verdeling naar rato van inwoneraantal tussen de gewesten en binnen het gewest. Mocht deze verdeling anders zijn dan komt het extra risico voor rekening van de individuele gemeenten.

Mogelijk (Kans: 40 – 60%)



Risicoanalyse

I/SOmschrijving risico Max. risico in €

Kans Berekend risico

Gewaarborgde geldleningenArbeidsongeschiktheid bestuurdersVerkoop gebouw KatrienSociaal domein (Jeugdwet, WMO en P-wet)Deelnemingen in gemeenschappelijke regelingenRealisatie brede scholenTotaal incidentele risico’s Verkoop gebouw KatrienTotaal structurele risico’s Benodigde weerstandscapaciteit

IIIIII

S

205.000250.000250.000586.000

70.00050.000

1.411.000

25.00025.000

10%10%50%90%30%50%

50%

20.50025.000

125.000527.40021.00025.000

743.900

12.50012.500

756.400

ConclusieHet doel van de gemeente is dat de risico’s afgedekt kunnen worden door het beschikbare weerstandsvermogen. Op basis van de geïnventariseerde risico’s en de kansberekening dat deze zich daadwerkelijk voor zullen doen is berekend dat de benodigde weerstandscapaciteit € 756.400 bedraagt.

Er is op dit moment in de algemene reserve € 10.371.766 beschikbaar en het totale weer-standstandsvermogen is berekend op € 10.962.000.Het weerstandsvermogen is daarmee ruim voldoende voor de opvang van de nu bekende risico’s.

Gegeven de ratio van 14,5 betekent dit voor Grave dat het weerstandsvermogen uitstekend is. Let wel: De rapportage omtrent het weerstands-vermogen is een momentopname. Nieuwe projecten, economische ontwikkelingen en investeringsbeslissingen kunnen het risico-profiel negatief of positief beïnvloeden waar -door het weerstandsvermogen een andere waardering krijgt.

Waardering Ratio Betekenis

A > 2,0 Uitstekend

B 1,4 – 2,0 Ruim voldoende

C 1,0 – 1,4 Voldoende

D 0,8 – 1,0 Matig

E 0,6 – 0,8 Onvoldoende

F < 0,6 Ruim onvoldoende

Relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteitOm te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, dient de relatie te worden gelegd tussen de financieel gekwantificeerde risico’s en de daarbij benodigde weerstandscapaciteit en de beschikbare weerstandscapaciteit.

Beschikbare weerstandscapaciteit Ratio weerstandsvermogen = ----------------------------------------- Benodigde weerstandscapaciteit

Voor Grave betekent dit voor 1 januari 2019 een ratio van 10.962.000/756.400 = 14,5.

Om de ratio voor het weerstandsvermogen te kunnen beoordelen maken wij gebruik van onderstaandewaarderingstabel die in samenwerking tussen de Universiteit van Twente en het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement is opgesteld.


Bedragen x € 1.000

A. Vaste schulden 16.335

B. Netto vlottende schulden 7.500

C. Overlopende passiva 4.429

D. Saldo financiële vaste activa (art 36 d,e,f)

208

E. Uitzettingen met een rente typische looptijd < 1 jaar

4.000

F. Liquide middelen 178

G. Overlopende activa 311

H. Saldo Baten (minus reservemutaties)

26.299

Netto schuldquote 85%

KengetallenConform BBV worden in de paragraaf weer-standsvermogen de volgende 5 kengetallen opgenomen:1a. Netto schuldquote1b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle

verstrekte leningen2. Solvabiliteitsratio3. Grondexploitatie4. Structurele exploitatieruimte5. Belastingcapaciteit

De onderlinge verhouding tussen de kengetallen in relatie tot de financiële positie wordt in deze paragraaf beoordeeld.

Beoordeling kengetallenDe genoemde kengetallen moeten altijd in samenhang worden bezien, omdat ze alleen in onderlinge verhouding een goed beeld kunnen geven van de financiële positie van de gemeente.

Samenvattend kan op basis van bovenstaande kengetallen worden gesteld dat de financiële vermogens positie van de gemeente Grave redelijk op orde is. De structurele exploitatieruimte is onvoldoende. Middels ombuigingsvoorstellen in een afzonderlijk raadsbesluit wordt dit getal positief. Hieronder volgt een uitwerking per financieel kengetal.

Hieronder volgt een uitwerking per financieel kengetal.

1. Netto schuldquoteDe netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast (schulden zijn grotendeels gebaseerd op de extrapolatie van de langlopende geldleningen) ten opzichte van de eigen middelen (de eigen middelen bestaan uit de overtollige middelen, anders gezegd het positief banksaldo) en geeft een indicatie van de druk van de rente-lasten en de aflossingen op de exploitatie.De berekening gaat ongeveer als volgt: trek de geldelijke bezittingen af van de schulden, het bedrag onder de streep is de netto schuld. Deel deze netto schuld vervolgens door de inkomsten. De uitkomst hiervan wordt uitge-drukt in procenten.

De netto schuldquote bedraagt voor het jaar 2019: 90%.

(A+B+C-D-E-F-G)/H x 100%

Kengetal Realisatie 2017 Begroot 2018 Begroot 2019

Netto schuldquote 36% 85% 90%

Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

35% 79% 84%

Solvabiliteit 39% 32% 32%

Grondexploitatie 2,3% -1,1% 1,4%

Structurele exploitatieruimte -4,6% 0,5% -4,1%

Belastingcapaciteit 100% 99% 99%



A. Vaste schulden 16.335

B. Netto vlottende schulden 7.500

C. Overlopende passiva 4.429

D. Saldo fi nanciële vaste activa (art 36 b,c,d,e,f)

1.623

E. Uitzettingen met een rente typische looptijd < 1 jaar

4.000

F. Liquide middelen 178

G. Overlopende activa 311

H. Saldo Baten (minus reservemutaties)

26.299

Netto schuldquote gecor-rigeerd voor alle leningen

84%

Zie hieronder het verloop van de netto schuldquote:

De netto schuldquote gecorrigeerd voor alle ver-strekte leningen bedraagt voor het jaar 2019: 84%.

(A+B+C-D-E-F-G)/H x 100%

Hieronder het verloop van de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen:

De algemene landelijke normen die worden gehanteerd voor de netto schuldquote zijn de volgende:

2. SolvabiliteitsratioDe solvabiliteitsratio drukt het eigen vermogen uit als percentage van het totale vermogen. Deze ratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is om aan haar fi nanciële verplichtingen te voldoen. De solvabiliteit bedraagt voor het jaar 2019: 32%.

(A/B) x 100%

Zie hieronder het verloop van de solvabiliteitsratio:

De algemene landelijke normen die worden gehanteerd voor de solvabiliteitsratio zijn de volgende:

Voldoende Tot 100% Gezien de percentages van 90 en 84% vallen deze in de categorie “voldoende”. De schuld als aandeel van de inkomsten is op orde en is er geen aanleiding om de schuld te verlagen.

Matig 100% tot 130%

Onvol-doende

Hoger dan 130%

Voldoende Hoger dan 50%

Deze ratio geeft aan in hoeverre de gemeente aan haar lange termijn fi nanciële verplichtingen kan voldoen. Op basis van de ontwikkeling is de conclusie dat het solva-biliteitsratio enigszins stijgt vanaf 2017 en daarna relatief constant is en in de categorie matig valt. Uiteraard zal in de komende jaren gewerkt worden aan de verdere verbetering van de solvabiliteit.

Matig 20% tot 50%

Onvol-doende

Lager dan 20%


A. Eigen Vermogen 17.360

B. Totaal Vermogen 53.993

Solvabiliteitsratio 32%


3. GrondexploitatieOp de boekwaarde van alle gronden, dus zowel onderhanden werk en niet in exploitatie genomen gronden, is de verliesvoorziening in mindering gebracht. Daarmee wordt de economische waarde als balanswaarde getoond. Een hoog percentage duidt er op hoeveel van de jaarlijkse ontvangsten nodig zijn om de boekwaarde af te lossen.

Het kengetal geeft aan hoe groot de grondpositie (waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. De grondexploitatie bedraagt voor het jaar 2019: 1,4%.

(A+B)/C x 100%

Hieronder het verloop van het kengetal grond-exploitatie:

Er bestaat geen landelijke norm voor het kengetal grondexploitatie. De boekwaarde van de gronden in bezit zegt namelijk nog niets over de relatie tussen vraag en aanbod van woningbouw dan wel m2 –bedrijventerrein.

4. Structurele exploitatieruimteDit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is, doordat er wordt gekeken naar de structurele baten en structurele lasten.De structurele exploitatieruimte bedraagt voor het jaar 2019: -4,1%.

Hieronder het verloop van het kengetal structurele exploitatieruimte:

(((A-B)+(D-C)) / E) x 100%

De algemene landelijke normen die worden gehanteerd voor het kengetal structurele exploitatieruimte zijn de volgende:


A. Totaal activa NIEGG – voorziening verlieslatende complexen

B. Totaal activa BIE 373

C. Saldo Baten (minus reservemutaties)

26.299

Kengetal grondexploitatie 1,4%


A. Structurele baten 26.299

B. Structurele lasten 27.811

C. Structurele onttrekkingen aan reserves

447

D. Structurele toevoegingen aan reserves

23

E. Saldo baten (minus reservemutaties)

26.299

Kengetal structurele exploitatieruimte

-4,1%

Voldoende Lager dan 20%

Gezien het percentage van -1,4 in het jaar 2019 valt deze in de categorie “voldoende”. De waarde van de grond ten op-zichte van de totale baten is relatief klein.

Matig 20-35%

Onvol-doende

Hoger dan 35%

Voldoende Hoger dan 0%

Voor 2019 is de structurele exploitatie-ruimte in de begroting onvoldoende. Het percentage van -4,1% geeft aan dat de structurele lasten lager zijn dan de structurele baten.

Matig 0%

Onvol-doende

Lager dan 0%


5. BelastingcapaciteitDe belastingcapaciteit laat zien of een fi nanciële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar kan worden opgevangen. Ook toont het de ruimte voor nieuw beleid doordat het laat zien waarmee de belastingen verhoogd kunnen worden (ruimte voor verhoging). Voor gemeenten wordt de belastingcapaciteit gerelateerd aan de hoogte van de gemiddelde landelijke woonlasten. Het kengetal belastingcapaciteit bedraagt voor het jaar 2019: 99%.De ruimte voor verhoging van de woonlasten bedraagt voor 2019: 22%

(A+B+C+D) / F x 100%(120% * F - E) / E x 100%

Hieronder het verloop van het kengetal belasting-capaciteit:

In de volgende tabel zien we de ontwikkeling in ruimte voor verhoging van de woonlasten:

De algemene landelijke normen die worden gehanteerd voor het kengetal belastingcapaciteit zijn de volgende:


A. OZB-lasten voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde

342

B. Rioolheffi ng voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde

198

C. Afvalstoffenheffi ng voor een gezin

171

D. Eventuele heffi ngskorting voor een gezin

0

E. Totale woonlasten voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde (A+B+C+D)

711

F. Woonlasten landelijke gemiddelde voor gezin in het voorafgaande begrotingsjaar (t-1) (COELHO)

721

Kengetal belastingcapaciteit 99%

G. 120% van het landelijk gemiddelde – woonlasten gemeente : ruimte voor verhoging woonlasten

22%

Voldoende Lager dan 95%

De gemeente Grave zit in de categorie matig en kan haar woonlasten met 22% laten stijgen voordat de artikel 12 norm bereikt wordt. Grave hanteert een woon-lastendruk rond het Nederlands gemiddelde.

Matig Van 95% t/m 105%

Onvol-doende

Hoger dan 105%

90,0%

92,5%

95,0%

97,5%

100,0%

90,0%

92,5%

95,0%

97,5%

100,0% 100,00%

96,82%

98,61% 98,61% 98,61% 98,61%

2017 2018 2019 2020 2021 2022


62 Programmabegroting 2019-2022 gemeente Grave

De algemene landelijke normen die worden gehanteerd voor het kengetal belastingcapaciteit zijn de volgende:

Voldoende Lager dan 95% De gemeente Grave zit in de categorie matig en kan haar woonlasten met 22% laten stijgen voordat de artikel 12 norm bereikt wordt. Grave hanteert een woonlastendruk rond het Nederlands gemiddelde.

Matig Van 95% t/m 105%

Onvoldoende Hoger dan 105%

0%

20%

40%

2017 2018 2019 2020 2021 2022

20% 24% 22% 22% 22% 22%

Belastingcapaciteit Ruimte voor verhoging


Paragraaf 3 Onderhoud kapitaalgoederenInleidingIn deze paragraaf worden de beleidsuitgangspun-ten en de financiële consequenties voor het onderhoud van kapitaalgoederen in de openbare ruimte en gemeentelijke gebouwen weergege-ven. De kwaliteit van de kapitaalgoederen en het onderhoud ervan is bepalend voor het voorzie-

ningenniveau en uiteraard de (jaarlijkse) lasten. Het beleid over deze kapitaalgoederen is ver-werkt in de diverse beheerplannen.

Beleidskader en financiële consequentiesDe volgende beheerplannen zijn door de raad vastgesteld:

Beheerplan Datum vaststelling

Cyclus Jaar herziening

Wegen Openbare verlichtingVerbreed gemeentelijk rioleringsplan Civiele objectenOpenbaar groen en spelenEvaluatie en uitvoeringsprogramma gemeentelijke gebouwen

raadsbesluitraadsbesluitraadsbesluitraadsbesluitraadsbesluitraadsbesluit

nov 2014okt. 2014dec. 2018okt. 2014okt. 2014dec. 2018

4 jaar4 jaar5 jaar4 jaar4 jaar1 jaar

201920192023201920192019

Beheerplan Wegen BeleidskaderUit het gegevensbestand van de gemeente Grave (stand juli 2018) blijkt dat de gemeente circa 762.615 m2 verhardingen in beheer heeft. Dit totaal is onder te verdelen in:• 336.972 m2 asfaltverhardingen• 409.422 m2 elementverhardingen• 16.221 m2 betonverhardingen

Naast deze verhardingen heeft de gemeente ook nog 77.600 m2 halfverhardingen in beheer.

De wegen in de gemeente Grave worden periodiek geïnspecteerd. Voor het laatst is dit in het voorjaar van 2018 gebeurd. Op basis van deze inspectie is de ingedikte kwaliteit van de wegen een B. De kwaliteit van de asfaltwegen kent de classificatie C, de elementenverharding B en de betonver-hardingen B. (Op de schaal van A+ tot en met D conform de kwaliteitscatalogus openbare ruimte 2013 van het Kennisplatform CROW). Het percen-tage achterstallig onderhoud over het totaal van de verhardingen is 6,6%.

In november 2014 is het Beheerplan Wegen 2015-2018 vastgesteld. Er is gekozen voor de minimumvariant op basis van de actuele onder-

houdstoestand kwaliteit C. Daarbij worden de wegen op een absolute minimum kwaliteit onderhouden. Daarmee wordt voldaan aan de minimale eisen voor verantwoord wegbeheer en wordt verdere verslechtering van de wegen voorkomen. In de praktijk zijn de berekende bedragen het absolute minimum voor het uit-voeren van onderhoud. De schade die aan de bovenzijde aanwezig is, wordt weggewerkt, niet meer en niet minder. In veel gevallen is na een aantal jaar weer onderhoud nodig. Er is geen ruimte om tegenvallers op te vangen, zoals bij extra schade door strenge winters of langdurig natte perioden. In 2018-2019 wordt het beheer-plan wegen herzien.

In 2016 is een nieuw bestek aanbesteed voor het onderhoud van de wegen voor de periode 2016-2017 met twee keer een mogelijke verlenging van een jaar. Op basis van de uitgevoerde inspectie begin 2018 worden de geplande werkzaamheden van 2019 op basis van dit bestek uitgevoerd. Tot slot is in de exploitatie een budget opgenomen voor klein onderhoud. Dit betreft voornamelijk het herstellen van de verhardingen door verzakkingen, schade en wortelopdruk.


Financiële consequenties beleidskader

Omschrijving beleidsplan openbare verlichting

Krediet/budget 2019

Dekking uit

Vervanging lichtmasten Vervanging armaturen SER-energieakkoord*kapitaallasten ten laste van exploitatie

€ 24.000€ 96.000

€ 110.000

Exploitatie*Exploitatie*Exploitatie*

Beheerplan Openbare verlichtingBeleidskaderDe beleidskaders zijn vastgelegd in het vastgestelde Beheerplan Openbare Verlichting 2015 – 2018.

Het doel van de openbare verlichting is om bij duisternis het openbare leven zo goed mogelijk te laten functioneren:

• Waarbij men geen gevoel van onveiligheid ervaart.

• Waarbij de weggebruiker zich op een veilige wijze kan verplaatsen.

• Waarbij verlichting de leefbaarheid (herken-baarheid, sfeer) vergroot en de ruimtelijke inrichting wordt versterkt.

In het SER-energieakkoord is vastgelegd dat in 2030 het energieverbruik met 50% verminderd moet zijn ten opzichte van 2013. Verder moet in 2020 40% van de OVL energiezuinig (LED) zijn. Om hier aan te kunnen voldoen is het noodzakelijk versneld traditionele armaturen te vervangen voor LED armaturen. We vervangen jaarlijks ongeveer 5% van de armaturen per jaar. We gaan deze vervanging (tijdelijk 2019 en 2020) verhogen naar 13% van de armaturen om te kunnen voldoen aan het verplichte energieakkoord.

VGRP (Riolering en water)BeleidskaderHet beleidskader is vastgelegd in het vastgestelde Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (VGRP).Riolering wordt aangelegd en in stand gehouden om onderstaande redenen redenen: • Het beschermen van de volksgezondheid. • Het inzamelen en transporteren van stedelijk

afvalwater. • Het inzamelen en verwerken van het afvloeiende

hemelwater. • Het beschermen van de kwaliteit van de

leefomgeving en het milieu.

In het VGRP staat hoe de gemeente Grave de komende jaren invulling wil geven aan haar wettelijk opgelegde zorgplichten voor afval-, hemel- en grondwater. In december 2018 wordt het Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan in samenwerking binnen het Land van Cuijk herzien voor de periode 2019-2023.

De kosten van de riolering komen voor rekening van onze burgers. Hiervoor wordt rioolheffing geheven. Het product “Rioolbeheer” is budgettair neutraal.

Maatregelen wateroverlast In 2017 heeft de gemeenteraad besloten aanvul-lende maatregelen te nemen om wateroverlast in de gemeente Grave tegen te gaan. In 2018 wordt als een van deze maatregelen een extra hemel-waterriool in de Trompetterstraat aangelegd om de afvoercapaciteit van het centrum van Grave te vergroten. Ook worden er op diverse andere locaties maatregelen genomen. Daarnaast is in 2017 een nieuwe verordening “hemelwater” vast-gesteld waarin particulieren worden gestimuleerd af te koppelen.


Omschrijving beheerplan wegbeheer

Krediet/budget 2019

Dekking uit

Uitvoeringsprogramma wegbeheer 2019

Reconstructie wegen 2019Klein onderhoud wegen*kapitaallasten ten laste van exploitatie

416.000

435.00078.000

Voorziening ‘onderhoud wegen en fietspaden’Exploitatie*Exploitatie*


Beheerplan Civiele objecten BeleidskaderDe beleidskaders zijn vastgelegd in het Beheer-plan Civiele Objecten 2015 – 2018.

Voor het opstellen van het Beheerplan Civiele Objecten 2015 - 2018 is een overzicht gemaakt van de hoeveelheid, de omvang, de vervangings-waarde en de onderhoudsbehoefte van de diverse geïnspecteerde objecten. In de onderhoudsopzet wordt prioriteit gegeven aan de technische en constructieve instandhouding van kunstwerken en het borgen van de publieke veiligheid van de overige projecten. Hierbij is het van belang dat het achterstallig onderhoud uitgevoerd wordt in de planperiode om de basiskwaliteit van het areaal te bereiken.

Beheerplan Openbaar groen en spelenBeleidskaderDe beleidskaders zijn vastgelegd in het vastgesteld Beheerplan Openbaar Groen en spelen 2015 - 2018.

In het vastgestelde beheerplan is een totaalover-zicht van het groen in de gemeente Grave opge-

nomen. Het beheerplan bestaat uit de volgende onderdelen: • Groenrenovatie. • Kleinschalige groenrenovaties. • Bijhouden groenbeheergegevens. • Bomenzorg (VTA en bomenlijst). • Vervangen speelvoorzieningen.

Het beheerplan openbaar groen en spelen wordt opgedeeld in het beheerkwaliteitsplan groen en het speelruimteplan. Deze worden begin 2019 ter vaststelling aangeboden. De laatste werk-zaamheden van de jaarschijf 2018 van het beheerplan worden in 2019 uitgevoerd.

Gemeentelijke gebouwen BeleidskaderDe gemeente heeft diverse gebouwen in beheer. In 2014 is een kwaliteitsniveau (conditiescore) vastgesteld voor de gemeentelijke gebouwen. Met dit als basis zijn er meerjarenonderhouds-budgetten met een planhorizon van twintig jaar opgesteld die als input hebben gediend voor het opstellen van de beheerplannen 2015-2018.



Omschrijving beheerplan riolering

Omschrijving beleidsplan civiele objecten

Omschrijving beheerplan openbaar groen en spelen

Omschrijving beheerplan gemeentelijke gebouwen

Krediet/budget 2019

Krediet/budget 2019

Krediet/budget 2019

Krediet/budget 2019

Dekking uit

Dekking uit

Dekking uit

Dekking uit

Onderhoud en strategie voor de verwerking van vuil- en hemelwaterMaatregelen voortkomend uit onderzoek “Stedelijke wateropgave gemeente Grave”

Onderhoud civiele objecten

Speelvoorzieningen Herplantplicht bomen (natuurbeschermingswet)

Klein onderhoud en contractonderhoudGroot onderhoud

€ 1.053.631

€ 958.000-

€ 60.000

€ 37.000€ 20.000

€ 79.875-€ 100.170-

Rioolheffing en voorziening

Rioolheffing en voorziening

Exploitatie*

Exploitatie Voorziening gebouwen-beheer


Paragraaf 4 FinancieringDeze paragraaf vloeit voort uit bepalingen van de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido). Deze wet beoogt het bevorderen van een solide financiering en kredietwaardigheid van decentrale overheden en het beheersen van financiële risico’s. Het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) schrijft voor dat in ieder geval de beleidsvoornemens van het risicobeheer van de financieringsportefeuille genoemd worden in deze paragraaf. Deze financieringsparagraaf is zowel voor de begroting als voor de programma-rekening, in samenhang met de financiële ver-ordening, een belangrijk instrument voor het transparant maken, het sturen, het beheersen en het controleren van de financieringsfunctie.

TreasuryfunctieDe treasuryfunctie van onze gemeente dient tot:• Het verzekeren van duurzame toegang tot

financiële markten tegen acceptabele condities.• Het beschermen van gemeentelijke vermogens-

en (rente)resultaten tegen ongewenste financiële risico’s zoals renterisico’s, koersrisico’s, valuta-risico’s, kredietrisico’s, interne liquiditeitsrisico’s.

• Het minimaliseren van de interne verwerkings-kosten en externe kosten bij het beheren van de geldstromen en financiële posities.

• Het optimaliseren van renteresultaten binnen de kaders van de Wet Fido respectievelijk de limieten en richtlijnen van de financiële veror-dening.

RentevisieDe rentevisie is de toekomstverwachting over de renteontwikkeling, op basis waarvan een finan-cierings- en beleggingsbeleid wordt gevoerd. Afstemming van het beleid op de rentevisie be-tekent bijvoorbeeld het uitstellen van uitzettingen met een lange looptijd op het moment dat rente-stijging wordt verwacht. Onze gemeente laat zich bij de rentevisie leiden door rentevisies van grote banken en andere grote (financiële) instellingen zoals o.a. de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Dit leidt op dit moment (augustus 2018) tot de volgende economische verwachtingen en rentevisie:• De wereldeconomie groeit in 2019 met circa 3,9%.

In de opkomende landen trekt de groei iets aan. Evenals voorgaande jaren is de economische groei in Azië het hoogst. Dat is mede te danken aan China, waar in 2019 een expansie van ruim 6 procent wordt verwacht.

• Het Amerikaanse bruto binnenlands product (bbp) groeit in 2019 naar verwachting met 2%. De binnenlandse vraag neemt in 2018 al sterk toe en dat effectueert naar verwachting in een groei van 2,8%. In 2019 zal de groei van de private consumptie onder invloed van een teruglopende groei van de werkgelegenheid afvlakken. De investeringen nemen mede door de wat oplopende rente eveneens wat minder sterk toe dan in 2018. De inflatie loopt licht op naar 2,0% in 2018 en 2,2% in 2019.

• De verwachting is dat de economische groei in 2018 stabiel op 2,3% blijft en dat de groei in 2019 op 1,9% uit komt. De groei van de private consumptie in 2019 houdt aan en de groei van de werkgelegenheid neemt wat af. De loonstijging trekt geleidelijk aan, maar blijft gematigd. De investeringen nemen onder invloed van het ruime monetaire beleid sterker toe dan de voorgaande jaren. In 2019 wordt een geldont-waarding voorzien van 1,8% en dat is 0,3% meer dan het verwachte inflatiepercentage in 2018. De groei van de Nederlandse economie vlakt in 2019 weliswaar af, maar blijft wat hoger dan in de eurozone als geheel.

• Rentevisie: het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank blijft zeer ruim. De lange rente-tarieven lopen de komende twaalf maanden naar verwachting wat op.

RisicobeheerDe financiële risico’s bestaan uit renterisico’s, koersrisico’s, valutarisico’s, interne liquiditeits-risico’s en kredietrisico’s.

RenterisicoHet renterisico is het risico dat de gemeente wordt geconfronteerd met sterke rentestijgingen voor geldleningen. Renterisicobeheer is het bewust beperken van de negatieve invloed van toekomstige rentewijzigingen. Het renterisico kan o.a. beperkt worden door de aflossings- en renteherzienings-momenten van leningen goed te spreiden bij het aantrekken van nieuwe leningen en/of vervroegd af te lossen. In de Wet Fido zijn een kasgeldlimiet en een renterisiconorm vastgelegd om het rente-risico bij decentrale overheden te beheersen.


Rapportering over deze normen vindt plaats in de paragraaf Financiering. De berekening van de renterisiconorm 2019 en meerjaren van gemeente Grave is in deze paragraaf te vinden onder het kopje ‘renterisiconorm’.

Koers- en valutarisicoVan koersrisico is sprake als financiële activa van de gemeente in waarde verminderen door negatieve koersontwikkelingen. De waardeverminderingen moeten worden opgevangen in het jaarrekening-resultaat. Sinds de invoering van het schatkist-bankieren kunnen koersrisico’s alleen nog worden gelopen over uitzettingen zonder hoofdsom-garantie van vóór de invoeringsdatum. Onze gemeente heeft een langlopende uitzettingen meer waarover koersrisico wordt gelopen.Valutarisico’s worden door onze gemeente uit-gesloten. Er worden uitsluitend leningen verstrekt, aangegaan of gegarandeerd in euro’s. Aandelen worden in de balans opgenomen tegen de nominale waarde, waardoor er geen koersrisico’s worden gelopen.

Intern liquiditeitsrisicoInterne liquiditeitsrisico’s doen zich bijvoorbeeld voor wanneer de gemeente gelden voor een bepaalde periode heeft uitgezet en gedurende de looptijd van de uitzetting blijkt dat de gelden

(onverwacht) nodig zijn voor het doen van een investering. Het liquiditeitsrisico is het risico dat de gemeente op korte termijn niet genoeg geld in kas heeft om aan haar verplichtingen te voldoen. Dit kan tot gevolg hebben dat de gemeente (tijdelijk) een lening moet aantrekken of tussentijds een uitzetting moet verkopen. In beide gevallen kan dit negatieve financiële gevolgen hebben. Door een (meerjarige) liquidi-teitenplanning ontstaat inzicht in de behoefte aan liquide middelen dan wel in het overschot aan liquide middelen. De verwachting is dat zich in 2019 geen interne liquiditeitsrisico’s zullen voordoen.

KasgeldlimietOnzekerheid over de toekomstige te betalen rente op de korte termijn brengt een risico met zich mee. In de Wet Fido is een kasgeldlimiet vastgelegd om het renterisico bij decentrale overheden te beheersen door een grens te stellen aan financiering op korte termijn. Dit betekent dat de korte schuld voor gemeenten maximaal 8,5% van het begrotingstotaal mag bedragen. De korte schuld bestaat uit de opgenomen gelden met een oorspronkelijke rentetypische looptijd korter dan een jaar en de schuld in rekening-courant en is bedoeld voor het financieren van lopende uitgaven.

Kasgeldlimiet 2019 x € 1.000Begrotingstotaal (totaal lasten)Percentage regelingKasgeldlimietGemiddelde netto vlottende schuld (-/-)Gemiddeld overschot vlottende middelen *Ruimte (+) / overschrijving (-)

27.9938,5%2.379

-4.7502.400

29

De kasgeldlimiet voor de gemeente Grave bedraagt € 2.379 miljoen. Bij het opnemen van kasgeld-leningen wordt rekening gehouden met deze limiet. Indien nodig zal de ruimte onder de kas-geldlimiet worden ingezet ten behoeve van de financieringsfunctie van de gemeente. De ruimte is een momentopname; er is voldoende ruimte voor het financieren van lopende uitgaven.

RenterisiconormVoor de lange termijn wordt de renteonzekerheid uitgedrukt in het renterisico. In de Wet Fido is een renterisiconorm voor decentrale overheden vastgelegd. Het uitgangspunt van de renterisico-norm is het beheersen van de renterisico’s op langlopende schulden. Het gaat daarbij om leningen met een looptijd van langer dan een jaar.


Dit gebeurt door het aanbrengen van spreiding in de looptijden van de leningen. Hiermee wordt voorkomen, dat een groot deel van de leningen tegelijk opnieuw moeten worden afgesloten, met het risico van snel oplopende rentelasten.De renterisiconorm is bepaald op 20% van het begrotingstotaal. Dat wil zeggen dat de jaarlijks

verplichte afl ossingen en de renteherzieningen niet meer mogen bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. Hierbij is een minimumbedrag bepaald van 2,5 miljoen euro.

Volgens de huidige prognose zal de gemeente Grave voor het begrotingjaar 2019 en meerjarig onder de renterisiconorm blijven.

Renterisiconorm 2019 2020 2021 2022

1 Renteherzieningen2 Afl ossingen3 Renterisico (1 + 2)4a Begrotingstotaal4b Percentage regeling4 Renterisiconorm (4a x 4b)5a Ruimte onder renterisiconorm (4 > 3)

0557557

27.99320%

5.5995.042

0562562

27.64220%

5.5284.966

0567567

27.22520%

5.4454.878

0572572

27.14120%

5.4284.856


KasbeheerHet betalingsverkeer verloopt in hoofdzaak via het elektronisch systeem van de huisbank, de NV Bank voor Nederlandse Gemeenten. Met de bank is per 20 november 2014 als gevolg van aanpas-singen door de bank een nieuwe fi nancierings-overeenkomst aangegaan. Uitgangspunt van een fi nancieringsovereenkomst is dat de gemeente, op basis van de gunstige condities, zoveel mogelijk gebruik maakt van de diensten die de huisbank levert op het gebied van betalingsverkeer en fi nanciering. De gemeente is bij fi nancierings-behoefte vrij om op offertes van andere banken of instellingen in te gaan als blijkt dat deze gunstiger zijn. Bij fi nancieringsbehoefte worden altijd offertes bij meerdere geldgevers en/of geldnemers opge-vraagd. Laatstgenoemde groep is door de regeling schatkistbankieren drastisch ingeperkt omdat overtollige liquide middelen niet meer bij banken of instellingen mogen worden belegd. Alleen onderling lenen tussen decentrale overheden blijft nog mogelijk, maar in dat geval mag er geen sprake zijn van een verticale toezichtverhouding.Overigens behoudt de gemeente, op basis van de Wet Fido, de mogelijkheid leningen te verstrekken en uitzettingen te verrichten voor de publieke taak. De deelname aan schatkistbankieren verandert daar niets aan. Zo kan decentrale overheid vanuit haar publieke taak nog steeds

leningen verstrekken aan derden of eigen vermogen verstrekken aan verbonden partijen.

FinancieringFinanciering langDe leningenportefeuille bestaat uit 2 vaste geld-leningen met een restantschuld per 1 januari 2019 van € 8,683 miljoen en een gewogen gemiddeld rentepercentage van 2,797%. De totale afl ossing in 2019 bedraagt € 557.145. In de Financiële verordening zijn de voorwaarden voor het aantrekken van vaste geldleningen vastgelegd. De langlopende leningen zijn aangetrokken voor diverse investeringen, waaronder de Brede School, het Visioterrein en de beheerplannen. Hieronder is een overzicht van het verloop van de afgesloten langlopende geldleningen opgenomen, hierin is geen rekening gehouden met toekomstige leningen.

5,00

6,25

7,50

8,75

10,00

5,00

6,25

7,50

8,75

10,00 9,89,2

8,78,1

7,67,0

6,4

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Lopende langlopende leningen 31-12



Financiering kortKorte financiering vindt plaats middels kas- of daggeldleningen en er wordt gebruik gemaakt van de kredietfaciliteit die de rekening-courant bij huisbank biedt. In de Financiële verordening zijn de voorwaarden voor het aantrekken van korte geldleningen vastgelegd.

Rekening courant en deposito’sSinds de invoering van het schatkistbankieren eind 2013 zijn alle decentrale overheden verplicht om overtollige liquide middelen aan te houden in de schatkist van het Rijk. De verplichting tot schatkistbankieren is vastgelegd in de Wet Fido. Het drempel van het bedrag dat op de rekening-courant mag blijven staan is afhankelijk van het begrotingstotaal van de gemeente. Het minimale drempelbedrag is vastgesteld op € 250.000.

Voor onze gemeente geldt dit drempelbedrag.

Geprognosticeerde balansVolgens de BBV-regelgeving is opname van een geprognosticeerde balans in deze paragraaf verplicht voorgeschreven om meer inzicht te geven in de ontwikkeling van onder meer de investeringen, in de aanwending van reserves en voorzieningen en in de financieringsbehoefte. Onderstaande balans is opgesteld op basis van de huidige gegevens die zijn verkregen uit de overzichten van geactiveerde middelen, reserves en voorzieningen en langlopende leningen zoals die bekend waren ten tijde van de Kadernota 2019. Voor een aantal onderdelen van de balans is, op basis van gemiddelde ontwikkelingen, een aan-name gedaan.

Omschrijving 31-12-2018 31-12-2019 31-12-2020 31-12-2021 31-12-2022

Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting

ACTIVA (bedragen x € 1.000)

Vaste activa

Immateriële vaste activa 70 68 66 64 62

Materiele vaste activa 46.610 47.378 47.904 46.716 45.570

Financiële vaste activa 1.748 1.686 1.623 1.584 1.545

Totale vaste activa 48.428 49.132 49.593 48.364 47.177

Vlottende activa

Bouwgronden in exploitatie 588 373 175 117 -395

Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar

4.000 4.000 4.000 4.000 4.000

Liquide middelen 178 178 178 178 178

Overlopende activa 311 311 311 311 311

Totaal vlottende activa 5.077 4.862 4.664 4.606 4.094

Totaal ACTIVA 53.505 53.993 54.257 52.970 51.271

PASSIVA (bedragen x € 1.000)

Vaste passiva

Eigen vermogen 17.852 17.360 16.896 16.458 16.035

Voorzieningen 8.143 8.369 8.543 8.810 9.146

Langlopende leningen 15.581 16.335 16.890 15.773 14.161

Totaal vaste passiva 41.576 42.064 42.328 41.041 39.342

Vlottende passiva

overige schulden 7.500 7.500 7.500 7.500 7.500

Overlopende passiva 4.429 4.429 4.429 4.429 4.429

Totaal vlottende passiva 11.929 11.929 11.929 11.929 11.929

TOTAAL PASSIVA 53.505 53.993 54.257 52.970 51.271


EMU-saldoVolgens de BBV-regelgeving is opname van de berekening van het EMU-saldo in deze paragraaf verplicht voorgeschreven.

ToelichtingAls gevolg van Europese regelgeving mogen EU-lidstaten een begrotingstekort (EMU-saldo) hebben van maximaal 3% van het bruto binnen-lands product (BBP). Van dit maximale tekort van 3% van Nederland is 2,5% voor de rijksoverheid en 0,5% voor de decentrale overheden. De EMU-systematiek werkt evenwel op een andere manier

dan het baten-lastenstelsel dat decentrale over-heden hanteren. Investeringen en uitgaven die worden gedekt uit reserves tellen bijvoorbeeld niet mee in de uitkomst in het baten-lastenstelsel, maar tellen wel door in het EMU-saldo. Bij een sluitende begroting kan een gemeente daardoor toch een negatief EMU-saldo hebben.

Centraal Bureau voor de Statistiekwww.cbs.nl/kredo

Algemene gegevens:Overheidslaag:Berichtgevernaam:Jaar:

2018 2019 2020Omschrijving x € 1000,- x € 1000,- x € 1000,-

1 1.730 -1.671 -1.080

2 Afschrijvingen ten laste van de exploitatie 1.577 1.604 1.668

3 539 802 777

4 3.710 2.370 2.192

5

6 Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa:

7 63 432 378

8 Baten bouwgrondexploitatie:Baten voor zover niet al op de exploitatie verantwoord 8 365 940

9 Lasten op balanspost Voorzieningen voor zover deze transacties 1.081 576 603met derden betreffen

10

11 Verkoop van effecten:a Gaat u effecten verkopen? (ja/nee)b Zo ja wat is bij verkoop de verwachte boekwinst op de exploitatie?

-1.000 -2.278 -868

Aankoop van grond en uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d., alleen transacties met derden niet op de exploitatie verantwoord

VragenlijstBerekening EMU-saldo

Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves (zie BBV, artikel 17c)

Volgens realisatie tot en met sept. 2018,

aangevuld met raming resterende

periode

Volgens begroting 2019

Volgens meerjarenraming in

begroting 2019

GemeenteGemeente Grave

Berekend EMU-saldo

Lasten i.v.m. transacties met derden, die niet via de onder vraag 1 genoemde exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves (inclusief fondsen en dergelijke) worden gebracht

2018

Baten uit bijdragen van andere overheden, de Europese Unie en overigen, geen betrekking hebbende op bouwgrondexploitatie en niet verantwoord op de exploitatie

Baten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste activa (tegen verkoopprijs), voor zover niet op exploitatie verantwoord

Dotaties aan voorzieningen ten laste van de exploitatie minus vrijval van voorzieningen ten bate van de exploitatie

Bruto investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd

ja nee ja nee ja nee jaja neenee jaja neenee jaja neenee


Schema rentetoerekening binnen het taakveld TreasuryMet ingang van 1 januari 2019 is in het Besluit Begroting en Verantwoording de rentetoerekening gewijzigd. Daarnaast is de aanbeveling om onder-staand renteschema op te nemen.

Uit bovenstaand schema valt het volgende op te maken:• De totale rentelasten worden voor 2019 begroot

op € 400.000• Een bedrag van € 6.000 wordt toegerekend aan

de grondexploitaties (1,12% over de boekwaarde) • Aan overige activa wordt € 466.000 toegerekend

(1% over de boekwaarde)• Het renteresultaat bedraagt per saldo € 72.000

negatief

Paragraaf 5 Bedrijfs-voeringEr heeft een ambtelijke fusie plaatsgevonden met de gemeente Cuijk, Grave en Mill en Sint Hubert. De bedrijfsvoering is hierbij geheel ondergebracht bij gemeenschappelijke regeling CGM. Verant-woording vindt derhalve plaats via paragraaf bedrijfsvoering in de P&C documenten van de gemeenschappelijke regeling CGM.

Paragraaf 6 Verbonden partijenInleidingIn deze paragraaf worden de verbonden partijen weergegeven die een samenwerking hebben met de gemeente. Wanneer een samenwerking aan een aantal criteria voldoet, is er sprake van een verbonden partij. Het aangaan van deze samen-werkingen komt altijd voort uit het publiek belang.

Deze paragraaf geeft de visie op de verbonden partijen weer en geeft een overzicht van alle verbonden partijen van de gemeente. Naast de totaallijst van verbonden partijen wordt per partij apart informatie opgenomen over het publiek belang, het bestuurlijk belang, het fi nancieel belang (bijdrage gemeente), fi nanciële gegevens van de verbonden partij en eventuele risico’s voor de fi nanciële positie van de gemeente. In verband met de vernieuwingen in het BBV (Besluit, Begroting en Verantwoording) zijn de beleidsvoornemens en ontwikkelingen van de verbonden partijen vanaf 2017 niet meer in deze paragraaf opgenomen, maar in de bijbehorende programmateksten.

Voor verbonden partijen waarbij de programma-begroting 2019 bekend is, zijn de fi nanciële cijfers over het jaar 2019 opgenomen. Voor de andere verbonden partijen zijn de meest recente fi nanciële cijfers opgenomen uit de programmabegroting 2018 of de jaarrekening 2017.

Visie op en de beleidsvoornemens omtrent verbonden partijenIn deze paragraaf wordt inzicht gegeven in de relaties en verbindingen van de gemeente met (verbonden) derde partijen, waarin bestuurlijke invloed wordt uitgeoefend én waarmee fi nancieel belang is gemoeid. Met ‘bestuurlijk belang’ wordt bedoeld: een zetel in het bestuur van een partici-patie of het hebben van stemrecht. Met ‘fi nancieel belang’ wordt bedoeld, dat de gemeente de middelen die zij ter beschikking heeft gesteld kwijt is in geval van een faillissement van de ver-bonden partij en/of dat er in geval van fi nanciële problemen bij de verbonden partij, verhaal op de gemeente kan plaatsvinden.

Schema rentetoerekening 2019 2019 Bedragen (* € 1.000) a. De externe rentelasten over de korte en

lange financiering 400

b. De externe rentebaten 0 Totaal door te rekenen externe rente A 400 c. De rente die aan de grondexploitatie moet

worden doorberekend 6 De rente van projectfinanciering die aan

het betreffende taakveld moet worden toegerekend

0 Toe te rekenen externe rente B 6 Saldo door te rekenen externe rente A-B 394 d1. Rente over eigen vermogen 0d2. Rente over voorzieningen (gewaardeerd op

contante waarde) 0 De aan taakvelden (programma’s inclusief

overzicht Overhead) toe te rekenen rente C 394

e. De werkelijk aan taakvelden toegerekende

rente (renteomslag) D 466

f. Renteresultaat op het taakveld treasury C-D -72


Voor het inzicht van de gemeenteraad is het van belang, dat de relatie tussen verbonden partijen en het publieke belang op hoofdlijnen wordt aan-gegeven. Verbonden partijen voeren vaak beleid uit dat de gemeente in principe ook zelf kan (blijven) doen. De verbonden partij wordt in die situatie gemandateerd door de gemeente. De gemeente of samenwerkende gemeenten, blijven de uiteindelijke verantwoordelijkheid houden voor het realiseren van de beoogde doelstellingen van de programma’s. De raad heeft echter een kader-stellende en controlerende taak bij de programma’s. Vooral dient afgevraagd te worden of de doel-stellingen van de gemeente via de verbonden partijen gerealiseerd kunnen worden. Andere belangrijke aspecten bij verbonden partijen zijn de kosten en de financiële risico’s die dat met zich meebrengt.

Gezien het grote aantal verbonden partijen hebben gemeenten in de regio Brabant Noordoost een adoptieregeling afgesproken. Dit houdt in dat een klein aantal gemeenten de kadernota, begroting en jaarstukken van een verbonden partij analyseert en overleg heeft met de betreffende verbonden partij hierover. Hierover worden de overige

deelnemende gemeenten door de adoptie-gemeenten geadviseerd.

Lijst verbonden partijenDe verbonden partijen zoals hieronder weer-gegeven zijn onderverdeeld in de volgende typen verbonden partijen:1. Gemeenschappelijke Regelingen (GR);2. Stichtingen en verenigingen;3. Overige verbonden partijen.4. Vennootschappen en coöperaties.In de tabel is ook aangegeven op welk programma de verbonden partij van toepassing is.

Informatie verbonden partijenVoor de verbonden partijen wordt hieronder per verbonden partij aangegeven:• Het publieke belang;• De betrokken partijen;• Bestuurlijk belang;• Financieel belang;• Financiële informatie verbonden partij;• Eventuele risico’s.De informatie met betrekking tot beleidsvoor-nemens en ontwikkelingen is terug te vinden in het desbetreffende programma.

1. Gemeenschappelijke regelingen1 Euregio Rijn-Waal GR Programma 12 Veiligheidsregio Brabant-Noord GR Programma 13 Regionaal Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten Brabant GR Programma 44 Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) GR Programma 15 Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden-West-Noord GR Programma 56 GGD Hart voor Brabant GR Programma 57 Omgevingsdienst Brabant Noord (ODBN) GR Programma 38 Bestuurscommissie Afvalinzameling Land van Cuijk en Boekel GR Programma 39 Kleinschalig collectief vervoer Brabant-Noordoost (Regiotaxi) GR Programma 510 Werkvoorzieningsschap Noordoost- Brabant GR Programma 511 GR CGM GR Programma 112 GR voor het toezicht op het openbaar onderwijs GR Programma 4

2. Stichtingen en verenigingen13 AgriFood Capital Stichting Programma 314 Stichting Beheer en Exploitatie Regionaal Veiligheidshuis Maas

en LeijgraafStichting Programma 1

3. Overige verbonden partijen15 Veilig Thuis Brabant-Noordoost Project-

organisatieProgramma 5

4. Vennootschappen en coöperaties16 Brabant water NV Programma 6


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Financiële informatie

Eventuele risico’s

Het bevorderen, ondersteunen en coördineren van de regionale grensover-schrijdende samenwerking van de deelnemers op diverse beleidsterreinen. Via de gemeenschappelijke regeling Euregio Rijn-Waal worden projecten uitgevoerd, zoals op het gebied van onderwijs, economie, arbeidsmarkt, gezondheidszorg, rampenbestrijding, ruimtelijke ordening, recreatie en toerisme. Er worden middelen gevraagd en verstrekt van en aan derden. Ook vindt er advies plaats bij grensoverschrijdende activiteiten en vindt er begeleiding plaats bij problemen met meerdere belanghebbenden.

Diverse gemeenten en andere publiekrechtelijke lichamen.

De gemeente is in de gemeenschappelijke regeling vertegenwoordigd door een lid van het college van burgemeester en wethouders.

De gemeente draagt jaarlijks bij aan de exploitatie via een bedrag per inwoner. Bij opheffing van de gemeenschappelijke regeling is de gemeente verplicht om naar rato van de hoogte van haar deelnemersbijdrage een extra bijdrage te verstrekken om te voldoen aan de verplichtingen die resteren na verzilvering van het vermogen. Hieronder vallen ook de verplichtingen die bij derden ontstaan, doordat zij personeel ter beschik-king hebben, waarvoor als gevolg van de liquidatie geen werk meer is. De gemeentelijke bijdrage is gebaseerd op een bedrag per inwoner en de hoogte daarvan wordt jaarlijks in de begroting/rekening tot uiting gebracht. Werkelijke bijdrage 2017 € 3.600Begrote bijdrage: 2018 € 5.303 / 2019 € 5.409

Eigen Vermogen:per 31-12-2016 € 1.315.072 / per 31-12-2017 € 1.460.210Begroting 2018: per 1-1-2018 € 1.327.000 / per 31-12-2018 € 1.331.000Vreemd Vermogen:per 31-12-2016 € 2.424.385 / per 31-12-2017 € 2.453.102Begroting 2018: per 1-1-2018 € 2.424.000 / per 31-12-2018 € 2.424.000Resultaat:Werkelijk 2017: € 145.143Begroot 2018: € 3.906

Niet van toepassing

1. Gemeenschappelijke regeling Euregio Rijn-Waal te Kleef Programma: 1


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Financiëleinformatie


Het behartigen van het belang van een doelmatig georganiseerde en gecoördi-neerde, waar mogelijk integrale, uitvoering van de hulpverlening in het werkge-bied evenals de voorbereiding daarvan.

De Veiligheidsregio Brabant-Noord omvat de brandweerzorg, de geneeskundige hulpverlening in de regio (GHOR), het Gemeenschappelijk Meldcentrum en Bevolkingszorg. In de veiligheidsregio werken 17 gemeenten, de GGD en de nationale politie samen. Verder werken ook het Waterschap Aa en Maas, het Waterschap De Dommel en het Regionaal Militair Commando-Zuid in de veilig-heidsregio samen.

De gemeente is in de gemeenschappelijke regeling vertegenwoordigd door de burgemeester.

Jaarlijkse exploitatiebijdrage in de vorm van een bedrag per inwoner. In geval van opheffing, op basis van een besluit van het algemeen bestuur, is de gemeente partij in de liquidatie. Begrote bijdrage 2018 € 806.451 / 2019 € 823.079

Eigen Vermogen:per 31-12-2016 € 9.468.000 / per 31-12-2017 € 9.927.000 Begroting 2019: per 1-1-2019 € 6.555.310 / per 31-12-2019 € 6.192.876Vreemd Vermogen:per 31-12-2016 € 26.776.000 / per 31-12-2017 € 24.246.000Resultaat:Werkelijk 2017: € 970.000Begroot 2019: € 0

Niet van toepassing

2. Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Brabant-Noord te ‘s Hertogenbosch Programma: 1


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang



De gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Meierijstad, Mill en Sint Hubert, Oss, Sint Anthonis en Uden hebben de gemeentelijke taken op het gebied van de leerplicht en voortijdig schoolverlaten sinds 1 augustus 2009 ondergebracht bij het Regionaal Bureau Leerplicht en Voortijdig School-verlaten Brabant Noordoost (RBL BNO) van de gemeente Oss. De gemeentelijke taken en verantwoordelijkheden op het gebied van leerplichtwet 1962 en de wet regionale melden coördinatiefunctie 2001 zijn daarvoor ondergebracht in een gemeenschappelijke regeling, zonder oprichting van een openbaar lichaam, conform artikel 8 lid 2 wet gemeenschappelijke regelingen.

Gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Meierijstad, Mill en Sint Hubert, Oss, Sint Anthonis en Uden.


Zowel de personeelskosten als de uitvoeringskosten die verbonden zijn aan de uitvoering van taken van het RBL-BNO worden omgeslagen over de deel-nemende gemeenten op basis van inwonersaantal. Werkelijke bijdrage 2017 € 29.368Begrote bijdrage 2018 € 29.371 / 2019 € 29.958

Reserves:Per 31-12-2016 € 137.609 / per 31-12-2017 € 173.367Resultaat:Werkelijk 2017 € 35.758Begroot 2019 € 0

Niet van toepassing

3. Regionaal Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten Brabant Noordoost (RBL- BNO) te Oss Programma: 4


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang



Behoud van archiefbescheiden door toezicht en beheer daarop en de bevordering van lokaal en streekhistorisch onderzoek.

Het Rijk, zestien gemeenten en twee waterschappen.

Het Algemeen Bestuur bestaat uit acht leden, vier aan te wijzen door de minister, vier door de door de colleges van de gemeenten en de algemene en dagelijkse besturen van de waterschappen (artikel 4).De gemeente Grave is in het algemeen bestuur en in het algemeen bestuur en in het dagelijks bestuur vertegenwoordigd door de burgemeester.Het dagelijks bestuur bestaat uit vier leden, twee namens de minister, twee namens de gemeenten en waterschappen (artikel 10).

De gemeente draagt jaarlijks bij aan de exploitatie via een bedrag per inwoner. In geval van opheffing besluit het algemeen bestuur tot liquidatie en stelt daartoe regels op. Werkelijke bijdrage 2017 € 44.800Begrote bijdrage 2018 € 44.953 / 2019 € 45.852

Eigen Vermogen:per 31-12-2016 € 460.246 / per 31-12-2017 € 514.210 Begroting 2019: per 1-1-2019 € 514.000 / per 31-12-2019 € 514.000Vreemd Vermogen:per 31-12-2016 € 2.880.888 / per 31-12-2017 € 2.474.301Begroting 2019: per 1-1-2019 € 2.384.000 / per 31-12-2019 € 2.234.000Resultaat:Werkelijk 2017 € 53.964Begroot 2019 € 0

Niet van toepassing

4. Gemeenschappelijke regeling Brabants Historisch Centrum te ‘s Hertogenbosch Programma: 1


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang



De gemeentelijke taak op het gebied van ambulancevervoer en acute zorg-verlening, ondergebracht in een gemeenschappelijke regeling vanwege de publieke borging en afstemming met GHOR.

43 gemeenten in Noord-Brabant.


De gemeentelijke bijdrage voor de ambulancevoorziening is komen te vervallen vanaf 2011.

Eigen Vermogen:per 31-12-2016 € 12.569.000 / per 31-12-2017 € 13.036.000Begroting 2019: per 1-1-2019 € 13.036.000 / per 31-12-2019 € 12.925.000Vreemd Vermogen:per 31-12-2016 € 21.192.000 / per 31-12-2017 € 27.307.000Begroting 2019: per 1-1-2019 € 21.593.000 / per 31-12-2019 € 30.593.000Resultaat:Werkelijk 2017 € 473.269Begroot 2019 € 0

Externe ontwikkelingen zoals Rijksbezuinigingen en/of kostensaneringen bij de zorgverzekeraars kunnen leiden tot een (hogere) gemeentelijke bijdrage. Het risico wordt ingeschat op zeer laag.

5. Gemeenschappelijke regeling Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden – West – Noord te ’s Hertogenbosch Programma: 5


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang



Gemeentelijke taak op het gebied van de openbare gezondheidszorg voor alle leeftijdsgroepen, ondergebracht in een gemeenschappelijke regeling.

25 Brabantse gemeenten.


De gemeente draagt jaarlijks bij aan de exploitatie op basis van de af te nemen diensten/producten. In geval van opheffing op basis van een besluit van het Algemeen bestuur, is de gemeente partij in de liquidatie.Werkelijke bijdrage 2017 € 365.889Begrote bijdrage 2018 € 366.048 / 2019 € 376.048

Eigen Vermogen:per 31-12-2016 € 11.087.000 / per 31-12-2017 € 10.756.000Begroting 2019: per 1-1-2019 € 9.276.000 / per 31-12-2019 € 8.666.000Vreemd Vermogen:per 31-12-2016 € 10.334.000 / per 31-12-2017 € 8.902.000Resultaat:Werkelijk 2017 € 329.884Begroot 2019 € 0

Niet van toepassing

6. Gemeenschappelijke regeling GGD ‘Hart voor Brabant’ te ‘s Hertogenbosch Programma: 5


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang



Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang



Voor de deelnemers taken uitvoeren op het gebied van de fysieke leefomgeving en om als verlengstuk van het lokaal en provinciaal bestuur een bijdrage leveren aan een leefbare en veilige werken leefomgeving van de regio Brabant Noord.Taken met betrekking tot het inzamelen, afvoeren en verwerken van huis-houdelijk afval door preventie, hergebruik, nuttige toepassingen, verbranden en storten voor de regio Land van Cuijk en Boekel.

Provincie Noord-Brabant en de gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Mill en Sint Hubert, Oss, Sint Anthonis, Meierijstad, Uden, ’s Hertogenbosch, Boxtel, Sint-Michielsgestel, Vught en Haaren.


De gemeente draagt jaarlijks bij aan de exploitatie op basis van af te nemen taken.De begrote bijdrage 2018 is berekend op € 837.400 (waarvan € 683.000 de bijdrage is voor de Bestuurscommissie Afvalinzameling).

Eigen Vermogen:per 31-12-2016 € 7.076.700 / per 31-12-2017 € 3.297.900Begroting 2018: per 1-1-2018 € 6.052.000 / per 31-12-2018 € 5.425.000Vreemd Vermogen:per 31-12-2016 € 18.220.100 / per 31-12-2017 € 19.129.400Begroting 2018: per 1-1-2018 € 17.950.000 / per 31-12-2018 € 17.781.000Resultaat:Werkelijk 2017 nadelig € 2.076.800 (dit is inclusief nadelig € 727.900 voor BCA). (Bron: voorlopige jaarstukken 2017.)Begroot 2018 voordelig € 27.000

Door het tekort bij de ODBN zal er waarschijnlijk een tariefstijging worden doorgevoerd. Er is nog geen geactualiseerde begroting 2019 beschikbaar, maar in de Kadernota 2019-2022 is hier al wel op geanticipeerd.

Het inzamelen en verwerken van huishoudelijk restafval en het exploiteren van milieustraten.

ODBN en gemeenten Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert en Sint Anthonis.


Zie ODBN.

Eigen en vreemd vermogen: zie ODBN. Resultaat: begroot 2019 € 0.

De kosten afvalverwerking worden voor 100% doorberekend in de tarieven reinigingsrechten. Voor een eventuele naheffing Afvalinzameling (Attero) zie de paragraaf Weerstandsvermogen.

7. Gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst Brabant Noord (ODBN) te Cuijk Programma: 3

8. Regeling Bestuurscommissie Afvalinzameling Land van Cuijk en Boekel te Cuijk Programma: 3


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang



Het bevorderen van de beschikbaarheid van een collectieve, vraagafhankelijke vervoersvoorziening voor diverse doelgroepen, in samenwerking tussen de provincie Noord-Brabant en de bij de gemeenschappelijke regeling aangesloten gemeenten.

Provincie Noord-Brabant en de gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Meierijstad, Mill en Sint Hubert, Oss, Sint Anthonis, Uden.


Er is geen sprake van een financieel belang in de zin van een kapitaaldeelname. De GR-KCV factureert (maandelijks) de exploitatiekosten WMO aan de gemeente. Tevens is er sprake van een jaarlijkse bijdrage aan beheerkosten: werkelijke bijdrage 2017 € 8.105begrote bijdrage 2018 € 8.544 / 2019 € 7.953

Eigen Vermogen:per 31-12-2016 € 871.416 / per 31-12-2017 € 1.233.901Begroting 2019: per 1-1-2019 € 750.000 / per 31-12-2019 € 871.000Vreemd Vermogen:per 31-12-2016 € 592.293 / per 31-12-2017 € 319.962Begroting 2019: per 1-1-2019 € 650.000 / per 31-12-2019 € 544.000Resultaat:Werkelijk 2017 € 20.706 nadelig.Begroot 2019 € 0.

Niet van toepassing

9. Gemeenschappelijke regeling Kleinschalig Collectief Vervoer Brabant-Noordoost (Regiotaxi) te Oss Programma: 5


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang



Gemeentelijke taak in het kader van Wet sociale werkvoorziening (WSW), ondergebracht in de onderhavige gemeenschappelijke regeling. Door een wetswijziging is nieuwe instroom in de Wet Sociale Werkvoorziening per 01-01-2015 niet langer mogelijk.

Gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Mill en Sint Hubert, Oss, Sint Anthonis, Uden en Meierijstad.


In geval van opheffing besluit het algemeen bestuur tot liquidatie en stelt daartoe regels op. Naast een bijdrage per inwoner in de bestuurs- en secretariaats-kosten stelt de gemeente de “fictieve” rijksbijdrage WSW beschikbaar aan het werkvoorzieningsschap. Het werkvoorzieningsschap stort jaarlijks 50% van de uit te keren winst (indien aanwezig) in de zogenaamde algemene gemeentelijke reserve (AGR). Dit dividend is gerelateerd aan de mate waarin de gemeente diensten van de IBN heeft afgenomen. Uit deze reserve kan de gemeente incidentele opdrachten aan de IBN verstrekken, welke hieruit worden betaald. Het aandeel van de gemeente Grave in de AGR is per 31-12-2017 € 92.800.De bijdrage in de exploitatie voor bestuurskosten is voor 2018 begroot op € 3.153 en voor 2019 begroot op € 3.144.De werkelijke bijdrage 2017 is € 2.757.

Eigen Vermogen:per 31-12-2016 € 27.592.900 / per 31-12-2017 € 27.047.800Begroting 2019: per 1-1-2019 € 27.047.800 / per 31-12-2019 € 27.047.800Vreemd Vermogen:per 31-12-2016 € 3.097.400 / per 31-12-2017 € 3.968.700Begroting 2019: per 1-1-2019 € 3.968.700 / per 31-12-2019 € 3.968.700Resultaat:Werkelijk 2017 € 0Begroot 2019 € 0

De materiële uitvoering van de WSW is opgedragen aan de 100% deelneming IBN-Holding B.V. In een sociaaleconomisch contract zijn de wederzijdse rechten en verplichtingen vastgelegd. De bevoegdheden van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders worden uitgeoefend door het Algemeen Bestuur van het Werkvoorzieningsschap Noordoost-Brabant. De bedrijfsvoering risico’s zijn hiermee indirect voor de deelnemende gemeenten.

10. Gemeenschappelijke regeling Werkvoorzieningsschap Noordoost-Brabant te Oss Programma: 5


Doel

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang



Doel van de regeling is het bewerkstelligen van een kwalitatief hoogwaardige- en een doelmatige uitvoering door de Werkorganisatie CGM van de door de deelnemende gemeenten aan de Werkorganisatie CGM opgedragen taken. In voorkomende gevallen is het mogelijk dat er tussentijds in een separate deel-opdracht taken door de deelnemende gemeenten aan de werkorganisatie CGM worden opgedragen.

De gemeenten Cuijk, Grave en Mill en Sint Hubert.


De begroting van CGM is gebaseerd op de uitkomsten van de dienstverlenings-overeenkomsten die de deelnemende gemeenten met de Werkorganisatie CGM afsluiten. De begrote bijdrage 2019 is berekend op € 7.377.473.

De Gemeenschappelijke Regeling heeft geen algemene reserve. De gemeenten dragen er zorg voor dat de Werkorganisatie CGM te allen tijde over voldoende middelen beschikt om aan al zijn verplichtingen jegens derden te voldoen.

Eigen Vermogen:per 31-12-2016 € 568.931 / per 31-12-2017 € 855.702Begroting 2019: per 1-1-2019 € 959.000 / per 31-12-2019 € 897.000Vreemd Vermogen:per 31-12-2016 € 8.490.887 / per 31-12-2017 € 7.260.261Begroting 2019: per 1-1-2019 € 8.637.000 / per 31-12-2019 € 8.491.000Resultaat:Werkelijk 2017 € 42.933Begroot 2019 € 0

Voor de werkorganisatie zijn geen specifieke risico’s te benoemen.

11. Gemeenschappelijke regeling Cuijk, Grave en Mill en Sint Hubert (CGM) te Cuijk Programma: 1


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang


Risico’s

Het schoolbestuur van het openbaar primair onderwijs in de gemeenten Bergen, Boxmeer, Cuijk, Gennep, Grave en Mill en Sint Hubert is ondergebracht bij de Stichting Invitare Openbaar Onderwijs. Ofschoon het bestuur van het openbaar onderwijs is ondergebracht bij deze stichting heeft de gemeente op grond van artikel 48 van de Wet op het primair onderwijs een toezichthoudende taak ten aanzien van het openbaar onderwijs. Dit toezicht heeft betrekking op de algemene toegankelijkheid ongeacht geloofsovertuiging en op het voorzien van voldoende gelegenheid tot het volgen van openbaar onderwijs in de betrokken gemeenten. Voor de uitvoering van deze toezichthoudende taken, met uitzondering van de opheffing van scholen fungeert de gemeente Cuijk als centrumgemeente. Het toezicht beperkt zich tot de in de wet genoemde taken. Besluiten op grond van deze toezichthoudende taken vinden plaats met inachtneming van het advies van het Overlegorgaan toezicht openbaar onderwijs dat wordt gevormd door de wethouders onderwijs uit de deelnemende gemeenten. Het toezicht op het dagelijkse reilen en zeilen wordt uitgevoerd door een raad van toezicht.

De gemeenten Bergen, Boxmeer, Cuijk, Gennep, Grave en Mill en Sint Hubert.


Voor de uitvoering van de toezichthoudende taken en het secretariaat van het Overlegorgaan toezicht openbaar onderwijs door de centrumgemeente ver-strekt elke deelnemende gemeente jaarlijks een bijdrage. De bijdrage voor 2018 bedraagt € 270.



12. Gemeenschappelijke regeling voor het toezicht op het openbaar basisonderwijs te Cuijk Programma: 4


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang



Ontwikkelen regio tot een competitieve regio met een excellente arbeidsmarkt, sterke bedrijvigheid, betekenisvolle innovaties en een goed woon-, werken leefklimaat.

De gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Boxtel, Cuijk, Grave, Haaren, ’s-Hertogenbosch, Heusden, Landerd, Mill en Sint Hubert, Oss, Meierijstad, Sint Anthonis, Sint-Michielsgestel, Uden, Vught, Waterschappen AA en Maas en de Dommel.

De burgemeester is lid van de Bestuurlijke Regiegroep (BRG) (algemeen bestuur).

De begrote bijdrage is € 4 per inwoner.

Eigen Vermogen:per 31-12-2015 € -90.105 / per 31-12-2016 € 333.303Vreemd Vermogen:per 31-12-2015 € 2.270.904 / per 31-12-2016 € 2.076.263Resultaat:Werkelijk 2016 € 423.409Begroot 2019 € 0

Niet van toepassing

13. AgriFood Capital te ‘s-Hertogenbosch Programma: 3


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang


Financieel belang


De activiteiten van de Stichting Beheer en Exploitatie Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf (RVML) bestaan uit het realiseren van de samenwerking tussen zorgen welzijnspartners, gemeenten, politie en justitie op het terrein van huiselijk geweld, veelplegers, jeugd en nazorg/resocialisatie met het doel de regio leefbaarder te maken.De beoogde ingangsdatum van de fusie met het Veiligheidshuis ’s-Hertogenbosch e.o. is 1 januari 2019. De nieuwe naam van de fusieorganisatie: Zorg- en Veiligheidshuis Brabant Noordoost (ZVH BNO).

Gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Mill en Sint Hubert, Oss, Sint Anthonis en Uden. Per 1 januari 2019 tevens: de gemeenten Boxtel, Haaren, Meierijstad, ’s-Hertogenbosch, Sint-Michielsgestel en Vught.

De gemeente is in de stichting vertegenwoordigd door een lid van het college van burgemeester en wethouders.

Jaarlijkse exploitatiebijdrage in de vorm van een bijdrage per inwoner. In geval van liquidatie zullen resterende kosten worden verdeeld. De begrote bijdrage 2019 is berekend op € 9.051.

Eigen Vermogen:per 31-12-2016 € 183.856 / per 31-12-2017 € 150.858Vreemd Vermogen:per 31-12-2016 € 60.500 / per 31-12-2017 € 101.314Resultaat:Werkelijk 2017 € 32.998 nadelig.Begroot 2019 € 0


14. Stichting Beheer en Exploitatie Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf te Oss Programma: 1


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang

Financieel belang



Huiselijk geweld is één van de meest voorkomende vormen van geweld. Landelijk en lokaal is er steeds meer aandacht gekomen voor huiselijk geweld en daarmee ook voor de noodzakelijke rol van de overheid in de aanpak van het geweld, zowel wat betreft de aanpak als het voorkomen ervan. Veilig Thuis is het sluitstuk van alle tijdelijke projecten m.b.t. huiselijk geweld die in Brabant-Noord zijn uitgevoerd. Veilig Thuis is een laagdrempelige en deskundige toegangspoort welke voor iedereen die te maken heeft met huiselijk geweld open staat. Men kan hier terecht voor ondersteuning, infor-matie en advies maar ook voor het melden van vermoedens van huiselijk geweld. Veilig Thuis werkt nauw samen met het basisteam Centrum Jeugd en Gezin zowel ten aanzien van de signalering als de aanpak van huiselijk geweld.

Onder het werkgebied van Veilig Thuis Brabant-Noordoost vallen de gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Boxtel, Cuijk, Grave, Haaren, ’s-Hertogenbosch, Landerd, Meierijstad, Mill en Sint Hubert ,Oss, Sint Anthonis, Sint-Michelsgestel, Uden en Vught.

Er is ca. vier keer per jaar een bestuurlijk overleg waaraan wordt deelgenomen door de portefeuillehouders huiselijk geweld van deze gemeenten die eind-verantwoordelijk zijn voor de aanpak huiselijk geweld. De taken van dit overleg zijn het vaststellen van het meerjarenbeleidsplan, de jaarplannen en jaarverslagen en het bespreken van de begroting en de jaarrekening.

Niet van toepassing (project organisatie).

De subsidiebijdrage 2018 is € 1.610.


15. Veilig Thuis Brabant-Noordoost Programma: 5


Publiek belang

Partijen

Bestuurlijk belang


Financieel belang


Het veilig stellen van de kwaliteit van het waterleidingnet en het genereren van dividend door belegging van middelen. Deze middelen kunnen in beginsel vrij worden aangewend voor gemeentelijke taken.

Het maatschappelijk kapitaal bestaat uit 10.000.000 aandelen van € 0,10 nominaal. De aandelen luiden op naam en zijn in eigendom van gemeenten en provincie.

De gemeente is in de N.V. vertegenwoordigd door de burgemeester.

Het financiële belang bij effectenbezit in het algemeen is het risico van koers-schommelingen en/of winstdalingen (daling dividend).De gemeente bezit 23.154 aandelen met een nominale waarde van € 0,10 per aandeel. Bij Brabant Water komen alle inkomsten ten goede aan de watervoor-ziening. Winst wordt gebruikt om de kwaliteit van het drinkwater op een hoog niveau te houden, scherpe tarieven te bieden en investeringen nu en in de toekomst zo veel mogelijk uit eigen middelen te realiseren. Bovendien zien de aandeelhouders van Brabant Water vrijwillig af van dividend.

Eigen Vermogen:per 31-12-2016 € 577.940.000 / per 31-12-2017 € 609.107.000Vreemd Vermogen:per 31-12-2016 € 399.576.000 / per 31-12-2017 € 438.726.000Resultaat:2017: € 31.167.000


16. Brabant Water N.V. te ‘s Hertogenbosch Programma: 6


Paragraaf 7 GrondbeleidInleidingWettelijk is een gemeente verplicht inzicht te geven in een aantal zaken zoals hierna benoemd. De gemeente Grave geeft inzicht in deze zaken door deze op te nemen in de paragraaf grond-beleid bij de jaarrekening. • Een visie op het grondbeleid in relatie tot de te

realiseren doelstellingen van de programma s die zijn opgenomen in de begroting;

• Een aanduiding van de wijze waarop het grond-beleid wordt uitgevoerd;

• Een actuele prognose van de te verwachten resultaten van de totale bouwgrondexploitatie;

• Een onderbouwing van de geraamde winstneming;• De beleidsuitgangspunten met betrekking tot

de reserves bouwgrondexploitatie in relatie tot de risico’s van de grondzaken.

Daarnaast is in de financiële verordening (artikel 18) van de gemeente Grave opgenomen dat er aandacht moet zijn voor de verwerving van gronden en de te ontwikkelen en in ontwikkeling genomen projecten.

De verantwoording met betrekking tot de grond-exploitaties vindt twee keer per jaar (bij de jaar-rekening en begroting) plaats om zodoende het proces te verankeren in de P&C-cyclus. Verder worden de tussentijdse bestuurlijke rapportages van de P&C-cyclus gebruikt om –zo nodig- verantwoording af te leggen over de grond-exploitaties van de gemeente.

BeleidStructuurvisieDe structuurvisie Grave 2025 is begin 2014 vast-gesteld. De inhoud van de structuurvisie houdt verband met de mogelijkheden tot kostenverhaal voor wat betreft bovenwijkse voorzieningen en bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen.

GrondbeleidIn 2013 is de nota grondbeleid herzien. In de herziene vastgestelde nota is het concept Sturend grondbeleid toegelicht. Dit concept gaat uit van een manier van werken die, door de inzet van grondbeleidsinstrumenten welke worden toege-spitst op de locatie en situatie, leidt tot de tijdige bestuurlijke gewenste verandering in het ruimte-lijk grondgebruik. Hiermee wordt de regie over de ruimtelijke ontwikkelingen bij de gemeente gehouden. Daarnaast is het doel het kostenverhaal zeker te stellen. Dit betekent dat de gemaakte kosten volgens een gelimiteerde lijst (Bro) door kunnen en moeten worden gelegd aan markt-partijen die een ruimtelijk initiatief in procedure brengen.

GrondprijsbeleidIn de Nota Grondprijsbeleid 2013 is opgenomen op welke wijze de gemeente invulling geeft aan haar grondprijsbeleid. Per locatie waar sprake is van gemeentelijk eigendom wordt bezien welke grondprijsmethode(n) de meest aangewezen is/zijn. Dit sluit aan bij het in de Nota grondbeleid 2013 omschreven concept Sturend grondbeleid.Mogelijk dat op termijn een heroverweging en harmonisatie van het grondprijsbeleid op regio-naal niveau plaatsvindt.

De parameters in de grondexploitatieDe invloed van gebruikte parameters in lang-lopende grondexploitaties is groot. Daarom is het van belang deze parameters zorgvuldig vast te stellen en jaarlijks te monitoren. De trends en ontwikkelingen die zich de afgelopen jaren hebben voorgedaan zijn hierbij van belang. Daarnaast zijn recente marktontwikkelingen van belang voor de verwachting van de ontwikkeling van de parameters in de komende periode. In onderstaande tabel zijn de parameters verwerkt zoals we deze hanteren binnen de grondexploitatie-projecten. Het gehanteerde rentepercentage sluit aan op de rekenrente van de algemene dienst conform BBV.

Parameters 2018 2019 2020 2021 2022

Rente 1,12% 1,12% 1,12% 1,12% 1,12%Opbrengstenstijging 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00%Kostenstijging 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00%


WetswijzigingenIn 2016 is een gewijzigde Notitie Grondexploita-tie door de commissie BBV vastgesteld. In deze notitie worden richtlijnen gegeven voor de toepassing van het ‘Besluit Begroting en Verant-woording voor gemeenten’ (BBV) . Dit besluit bevat de spelregels voor grondexploitaties.

De belangrijkste wijzigingen hebben betrekking op: • Wijziging rentepercentage, in tegenstelling tot

voorgaande jaren is het niet meer toegestaan om het gemeentebrede omslagpercentage toe te rekenen aan de grondexploitaties. Het is alleen nog maar toegestaan om rente, zoals door de gemeente werkelijk betaald wordt, door te rekenen. Binnen de complexen werd hier al rekening mee gehouden;

• De maximale looptijd van een grondexploitatie is vastgesteld op tien jaar. Momenteel lopen er geen grondexploitaties met een langere looptijd;

• Het is niet meer toegestaan om bijdragen

vanuit grondexploitaties aan activiteiten te doen welke niet rechtstreeks verband houden met de grondexploitatie. Indien gewenst kunnen bijdragen aan andere activiteiten plaatsvinden middels resultaatbestemming;

• Met ingang van de jaarrekening 2016 is het verplicht gesteld om de verliesvoorziening te waarderen tegen een disconteringsvoet van 2%. De gemeente Grave heeft voor haar grondexploitaties geen verliesvoorziening, alle exploitaties kennen een positief resultaat;

• Voorraden panden en gronden worden verant-woord onder de materiële vaste activa. Als gevolg hiervan is het niet meer toegestaan om de boekwaarde te muteren op basis van de in het boekjaar gerealiseerde baten en lasten.

• Tussentijdse winst dient te worden genomen op basis van de PoC-methode (percentage of completion).

AlgemeenActieve grondexploitaties met overzicht van nog te realiseren programma in onderstaande tabel:

Programma grondexploitaties

Grondexploitatie FCL Programma nog te realiseren

Woningen (aantal) Bedrijven (m²) Overig (m²)

1. Bedrijvenpark De Bons 683.301 - 19.233 -

2. Dorpshart Velp 683.307 1 - -

3. De Sprankel 683.317 34 - -

Totaal 35 19.233 0

Prognose resultatenAlhoewel de woningmarkt als ook de markt voor bedrijventerreinen momenteel verder herstellen, blijkt dit nog niet uit de verkopen van bedrijven-terreinen in 2017. Wel vinden er meer gesprekken met potentiele kopers plaats en is het de ver-wachting dat dit tot de geprognosticeerde afzet van bedrijventerreinen zal leiden. Alle grond-exploitaties zijn cijfermatig herzien per prijspeil 1 januari 2018, waarbij de boekwaarden per 31-12-2017 zijn geanalyseerd en daar waar nodig heeft dit tot aanpassingen geleid. De volgende vijf P’s vormen de leidraad bij de inhoudelijke her-ziening: programma, planning, parameters, prijs

en plankosten. Door de grondexploitaties op basis van deze onderdelen te actualiseren blijven de uitgangspunten zo realistisch mogelijk. In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van alle actieve grondexploitaties binnen de gemeente Grave. Per grondexploitatie zijn de boekwaarden per 1 januari 2018, de looptijd en de netto contante waarde (NCW) per 1 januari 2018 voor zowel jaarrekening 2017 als begroting 2019 weergegeven. Daarnaast zijn de mutaties weergegeven (voor een plan met een negatieve NCW dient er een voorziening te worden genomen, in gemeente Grave niet van toepassing).


Overzicht grondexploitaties

Grondexploitatie Boek-waarde

Loop-tijd

Jaarrekening 2016 - NCW

Begroting 2018 - NCW

FCL 1-1-2018 t/m 1-1-2018 1-1-2018 mutatie

1. Bedrijvenpark De Bons 683.301 620.446 2023 665.949 734.067 68.118

2. Dorpshart Velp 683.307 14.399 2020 19.459 19.450 -9

3. De Sprankel 683.317 7.819 2023 805.583 809.318 3.735

Totaal 642.664 1.490.991 1.562.835 71.844

WinstnemingenIn de Notitie Grondexploitaties 2016 is door de commissie BBV opgenomen dat, indien het resultaat op de grondexploitatie op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, tussentijdse winst dient te worden genomen. De regels met betrek-king tot de winstneming zijn door de commissie BBV concreet geworden. De BBV commissie heeft de “percentage of completion” regel (PoC) op-genomen om gemeenten in staat te stellen om tussentijds tot winstneming over te gaan. Er is momenteel sprake van geringe tussentijdse winstnemingen binnen de grondexploitaties van de gemeente Grave.

Reserves, Voorzieningen en Weerstands-vermogenReservesVoor de grondexploitaties is een risicoanalyse uitgevoerd. Voor elke grondexploitatie is een pessimistisch scenario opgesteld. De analyse heeft ertoe geleid dat de risicobuffer is gesteld op € 0,- voor de reguliere grondexploitaties. Geen van de grondexploitaties heeft een negatieve contante waarde bij de doorrekening van een pessimistisch scenario.

VoorzieningenDe voorziening verliesgevende complexen dient om grondexploitaties die in de toekomst naar verwachting verliezen zullen opleveren te dekken. Aangezien er per 1 januari 2018 en na de in deze nota voorgestelde besluitvorming geen complexen zijn met een geprognosticeerd verliesgevend resultaat is de stand van deze voorziening € 0,-.

WeerstandsvermogenHet totale bedrag aan toekomstige opbrengsten voor de grondexploitatieprojecten is aanzienlijk hoger dan de boekwaarde van deze projecten ad.

€ 642.664,- (per 1-1-2018). Er is voldoende weerstandsvermogen aanwezig.

In onderstaande tabel is de stand van de reserves en voorzieningen per 1 januari 2018 weergegeven.

1. Bedrijvenpark De BonsIn de afgelopen jaren was er nagenoeg geen vraag naar bedrijfskavels. Er heeft een herijking plaatsgevonden, daaruit bleek dat gemeente Grave nog steeds haar bedrijfskavels marktconform aanbiedt. Inmiddels hebben in het afgelopen jaar een aantal geïnteresseerde partijen zich gemeld voor een kavel op de Bons. Na de economische crisis ervaren we een stijgende interesse in bouw-kavels. Enkele bedrijven op Bedrijvenpark De Bons hebben ondanks de economische crisis groei weten te realiseren, zodat er ook vraag ontstaat naar meer parkeerruimte op het bedrijvenpark.

Om de verkoopbaarheid te stimuleren zijn in het nieuwe bestemmingsplan een aantal verruimingen opgenomen en wordt rekening gehouden met specifieke marktvragen. Zo is bijvoorbeeld het beeldkwaliteitsplan bijgesteld en is het bebouwings-percentage verruimd.

2. Dorpshart Velp Het plan dat vorig jaar zomer is gepresenteerd aan de inwoners van Velp blijkt niet meer aan te sluiten op de actuele behoefte. Op dit moment wordt in overleg met Hendriks Coppelmans gewerkt aan een aangepast plan.

Reserves & voorzieningen Stand per 1-1-2018

Voorziening verlies-gevende complexen

0

Risicoreserve grond-exploitaties

0


3. De Sprankel Afgelopen jaar zijn een aantal vrijblijvende gesprekken gevoerd met een ontwikkelaar over een mogelijke herontwikkeling op de locatie van basisschool “De Sprankel”. Naar aanleiding van deze gesprekken is vrijblijvend een schetsplan opgesteld voor ca 34 woningen. Inmiddels is deze ontwikkelvisie aangehouden door de raad. Er zal de komende tijd een nieuw, ‘open’ plan-proces worden opgesteld.

107 PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE | BIJLAGEN

Bijlage 1 BeleidskadersBeleidskaders programma 1Dienstverlening, Veiligheid en Bestuur

Dienstverlening:• Verordening BasisRegistratie Personen (2014); • Beheerregeling Gemeentelijke Basisregistratie

Personen, gemeente Grave (2014); • Privacyreglement Gemeentelijke Basisregistratie

Personen, gemeente Grave (2014); • Reglement Burgerlijke Stand 2017; • Wet basisregistratie personen;• Kwaliteitsmonitor BRP;• Paspoortwet;• Wet op de lijkbezorging;• Rijkswet op het Nederlanderschap;• Kieswet;• Wet meldplicht datalekken.

Veiligheid:• Integraal Veiligheidsplan Gemeente Grave

2015 – 2018;• Algemene Plaatselijke Verordening Grave; • Beleidsregels Wet Bibob; • Beleidsregels bestrijding voetbalvandalisme en

ernstige overlast; • Verordening binnentreden Noodverordeningen;• Beleidsregel artikel 13B Opiumwet.

Bestuur:• Verordening toekenning erepenning;• Inspraakverordening;• Verordening Burgerinitiatief;• Verordening op de rekenkamercommissie

LvC 2014;• Verordening op de raadscommissies 2016;• Verordening Commissie Bezwaarschriften.

Beleidskaders programma 2 Openbare ruimte

Openbare ruimte:• Beheerplan wegen 2015-2018;• Beheerplan openbare verlichting 2015 -2018;• Verbreed gemeentelijk rioleringsplan 2015-2019;• Beheerplan Civiele Objecten 2015 -2018;• Beheerplan openbaar groen en spelen

2015 -2018;• Meerjarenonderhoudsplan Gemeentelijke

gebouwen 2015 – 2018;

• Wegenverkeerswet;• Verordening rioolheffing Grave 2017.

Recreatie en toerisme:• Strategische Visie voor het Land van Cuijk (2013);• De Identiteit van het Land van Cuijk (2013);• Beleidsnota Toerisme en Recreatie 2010 – 2020

(2009);• Visie Waterfront Grave (2013).

Beleidskaders programma 3: Bouwen, wonen en milieuOmgevingsrecht:• Projectenboek Grave gaat voor Groen 2015-2018;• Regionale nota bodembeleid met bodem-

kwaliteitskaarten;• Regionaal Convenant Duurzaam Bouwen

2013-2016;• Energieakkoord (landelijk);• Integraal toezicht- en handhavingsplan (ITHP);• Landelijke Handhavingstrategie (LHS);• Beleidsregel toezicht en handhaving Drank- en

Horecawet;• Handhavingsbeleid evenementen.

Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting• Structuurvisie Ruimtelijke Ordening Noord-

Brabant;• Verordening ruimte Noord-Brabant;• Gebiedsagenda Brabant;• Strategische Agenda AgriFood Noordoost

Brabant;• Strategische Visie Land van Cuijk;• Regionale woningmarktstrategie Land van Cuijk;• Structuurvisie Grave 2025;• Erfgoedplan ‘Erfgoed voor het voetlicht’;• Archeologisch beleidsplan;• Beeldkwaliteitsplannen;• Welstandsnota;• Woningbouwprogramma Grave;• Procedureregeling planschadevergoeding.

Economische zaken:• Beleidsnota Economie 2012-2015: ‘Van stilstand

naar vooruitgang: Grave bekent kleur!’ (2011).

Afvalinzameling:• Afvalstoffenverordening regio Land van Cuijk

en Boekel (2011);


• Verordening reinigingsheffingen Grave (2017);• Verordening verlenen van inzamelvergoedingen

aan non-profitinzamelaars van oud papier (2005);

• Landelijk afvalbeheerplan (LAP);• Raamovereenkomst verpakkingen en verpakkin-

genbelasting;• Regionale afvalvisie.

Beleidskaders programma 4: Kind, cultuur en sportOnderwijs en kinderopvang:• Gemeenschappelijke regeling Openbaar Basis-

onderwijs gemeenten Bergen, Boxmeer, Cuijk, Gennep, Grave, Mill en Sint Hubert (2015);

• Verordening voorzieningen huisvesting onder-wijs gemeente Grave 2015;

• Verordening leerlingenvervoer gemeente Grave 2015;

• Verordening materiële en financiële gelijkstel-ling onderwijs gemeente Grave 2013;

• Verordening overleg lokaal onderwijsbeleid gemeente Grave;

• Wet Kinderopvang en kwaliteitseisen peuter-speelzalen;

• Beleidsplan 2017-2020 RBL BNO (Regionaal Bureau Leerplicht Brabant Noordoost);

• Afwegingsmodel handhaving kinderopvang en peuterspeelzalen 2012, Land van Cuijk;

• Besluit specifieke uitkeringen gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid 2011 – 2017.

Cultuur:• Subsidieverordening Gemeentelijke

Monumenten Grave 2003;• Erfgoedverordening Grave 2017;• Erfgoedplan ‘Erfgoed voor het voetlicht’,

inclusief erfgoedagenda 2013 – 2018;• Nota Archeologie Grave 2012;• Beleidsplan BiblioPlus 2017-2020

“De bibliotheek van nu”;• Samenwerkingsovereenkomst Bibliotheek

Land van Cuijk en Maasduinen;• Algemene subsidieverordening Gemeente

Grave 2017.

Sport:• Regionaal gezondheidsbeleid Land van Cuijk

2017 – 2020;• Algemene subsidieverordening Gemeente

Grave 2017.

Beleidskaders programma 5: Maatschappelijke zaken Leefbaarheid:• Strategische visie voor het Land van Cuijk

inclusief uitvoeringsprogramma (2015);• Convenant wijken dorpsraden gemeente

Grave (2012); • Kadernota beheer en exploitatie gemeen-

schapsaccommodaties 2010;• Algemene subsidieverordening Grave 2017.

Jeugdhulp en gezondheidszorg:• Verordening jeugdhulp gemeente Grave (2015)

en de daarbij horende nadere beleidsregels;• Functioneel Ontwerp Transitie Jeugdzorg

Noordoost Brabant (2014);• Beleidsplan jeugdhulp Land van Cuijk (2015);• Regionaal Inkoopkader Jeugdhulp 2016 (2015);• Implementatieplan Jeugdzorg Noordoost

Brabant (2014);• Dienstverleningsovereenkomst jeugdwet;• Gezondheidsbeleid Land van Cuijk 2017-2020;• “Ouderenzorg in beeld gebracht.” Nota

ouderenbeleid gemeente Grave 2003;• Notitie regionale samenwerking ouderen

Maasland 2010-2011 “Kwetsbare ouderen centraal.”;

• Wet publieke gezondheid (Wpg);• Drank- en Horecawet (DHW).

Inkomensvoorziening:• Participatiewet;• Afstemmingsverordening Participatiewet,

IOAW en IOAZ 2017;• Handhavingsverordening Participatiewet,

IOAW en IOAZ 2015;• Verordening bestuurlijke boete bij recidive

2015;• Verordening Kinderopvang 2009;• GR Werkvoorzieningsschap Noordoost-Brabant;• Kadernota Participatie Land van Cuijk.

Werk en activering:• Participatiewet;• Re-integratieverordening Participatiewet,

IOAW en IOAZ 2017;• Verordening Tegenprestatie 2015;• Gemeenschappelijke Regeling Werkvoor-

zieningsschap Noordoost-Brabant;• Kadernota Participatie Land van Cuijk.


Minimabeleid:• Participatiewet;• Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs);• Verordening Individuele Inkomenstoeslag 2015;• Verordening Individuele Studietoeslag 2015;• Beleidsplan integrale gemeentelijke schuldhulp-

verlening 2016 – 2019.

Maatschappelijke ondersteuning:• Beleidsplan Transformatie van AWBZ naar Wmo

deel I (BNO-o);• Beleidsplan Transformatie van AWBZ naar Wmo

deel II (BNO-o);• Verordening en beleidsregels Wmo 2015;• Regionaal Mantelzorgbeleid Land van Cuijk 2013;• Startnotitie Beschermd Wonen 2015 (BNO-o);• Algemene subsidieverordening;• Regionale visie op welzijn Brabant Noordoost-

oost (2013);• Notitie Sociale wijknetwerken 2015.

Beleidskaders Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien:• Aangevuld bekostigingsbesluit riolering buiten-

gebied 2004;• Verordening baatbelasting riolering buiten-

gebied fase I (1998);• Verordening baatbelasting riolering buiten-

gebied fase II (2004);• Verordening hondenbelasting Grave 2017;• Regeling kwijtschelding gemeentelijke

belastingen;• Verordening onroerendezaakbelastingen

Grave 2016;• Financiële verordening Grave 2017;• Controleverordening gemeente Grave 2014;• Verordening onderzoeken doelmatigheid en

doeltreffendheid van de gemeente Grave 2014;• Beleidsnota reserves en voorzieningen 2015.

Beleidskaders Paragraaf 1: Lokale heffingenLokale lasten• Wettelijk kader;• Bestuursakkoord 2014-2018;• Diverse belastingverordeningen, beleidsregels;• Beleidsnota’s en jurisprudentie;• Uitgangspunten Begroting 2017;• Leidraad invordering gemeentelijke belastingen

en incassoreglement Grave 2017;• Leidraad heffing gemeentelijke belastingen

Grave 2017.


Bijlage 2 Reserves en voorzieningen

Reserves 1-1-2019 bij af Ultimo 2019

Ultimo 2020

Ultimo 2021

Ultimo 2022

Algemene reserve (vrij besteedbaar)

10.371.766 23.000 100.000 10.294.766 10.217.766 10.140.766 10.063.766

Totaal algemene reserve

10.371.766 23.000 100.000 10.294.766 10.217.766 10.140.766 10.063.766

Mobiliteitsfonds 423.000 0 0 423.000 423.000 423.000 423.000

Nieuwbouw Stadhuis 3.418.469 0 115.110 3.303.359 3.188.249 3.073.139 2.958.029

Reconstructie algemeen (v/h groenfonds)

74.648 0 1.427 73.221 71.804 70.397 69.000

Gerealiseerde opslag Bovenwijkse voor-zieningen

81.625 0 0 81.625 81.625 81.625 81.625

Exploitatieres.verk.brandweerkaz. Veiligheidsregio

277.309 0 87.691 189.618 128.727 94.636 74.636

Onderwijshuisvesting 861.000 0 105.000 756.000 651.000 546.000 441.000

Bestemmingsreserve Sociaal Domein

40.344 0 0 40.344 40.344 40.344 40.344

Bestemmingsreserve Verkeer Brede School Oost

167.200 0 9.600 157.600 148.080 138.640 129.280

Bestemmingsreserve Kapitaallasten

1.193.282 0 49.429 1.143.853 1.094.514 1.045.265 996.106

Bestemmingsreserve Kapitaallasten Drie-eenheid Velp

943.600 0 46.790 896.810 850.397 804.364 758.709

Totaal bestemmings-reserve

7.480.477 0 415.047 7.065.430 6.677.740 6.317.410 5.971.729

TOTAAL EIGEN VERMOGEN

17.852.243 23.000 515.047 17.360.196 16.895.506 16.458.176 16.035.495


Voorzieningen 1-1-2019 bij af Ultimo 2019

Ultimo 2020

Ultimo 2021

Ultimo 2022

Pensioenaanspraken wethouders

1.362.455 52.440 0 1.414.895 1.467.335 1.519.775 1.572.215

Totaal voorz. voor verplichtingen, verliezen en risico's

1.362.455 52.440 0 1.414.895 1.467.335 1.519.775 1.572.215

Afvlakking tarief reinigingshef.gelden derden

246.457 0 42.500 203.957 161.457 118.957 76.457

Vervanging riolering (riool-beheersplan)

5.810.456 228.967 0 6.039.423 6.243.014 6.421.524 6.600.034

Totaal voorz. voor middelen v. derden waarvan de bestemming gebonden is

6.056.913 228.967 42.500 6.243.380 6.404.471 6.540.481 6.676.491

Onderhoud gemeentelijke gebouwen (gebouwennota)

685.186 96.500 100.170 681.516 651.061 679.581 776.081

Voorziening openbare ruimte en civiele objecten

59.040 40.320 60.000 39.360 19.680 60.000 100.320

Onderhoud wegen en fietspaden (wegennota)

1.713 426.240 416.000 11.953 22.193 32.433 42.673

Totaal voorz. ter egalisering van lasten

745.939 563.060 576.170 732.829 692.934 772.014 919.074

TOTAAL VOOR-ZIENINGEN

8.165.307 844.467 618.670 8.391.104 8.564.740 8.832.270 9.167.780


Bijlage 3 InvesteringenInvesteringen jaarschijven 2019-2022

Effect op kapitaallastenDe kapitaallasten van bovenstaande investeringen zijn als volgt:

Bedragen x € 1.000 2019 2020 2021 2022

Reconstructie wegen 435 435 435 435

BHP riolering 15 en 60 jaar 372 440

Vervanging armaturen 96 96

Vervanging lichtmasten 24 24

Investering speeltoestellen 37 37

Openbare Verlichting SER energieakkoord 110 110

Herplantplicht als gevolg van natuurbeschermingswet 20 20 20

Maatregelen wateroverlast 958 953

Totaal 2.052 2.115 455 435

Bedragen x € 1.000 2019 2020 2021 2022

Reconstructie wegen 0 15 30 45

BHP riolering 15 en 60 jaar 0 20 20 20

Vervanging armaturen 0 6 11 11

Vervanging lichtmasten 0 1 2 2

Investering speeltoestellen 0 4 8 8

Openbare Verlichting SER energieakkoord 0 7 13 13

Herplantplicht als gevolg van natuurbeschermingswet 0 1 1 2

Maatregelen wateroverlast 0 31 61 61

Totaal 0 85 146 162

113PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE | BIJLAGEN

Taakveld Omschrijving taakveld Lasten Baten Saldo

0.1 Bestuur 924.178 553 923.625

0.2 Burgerzaken 414.825 136.784 278.041

1.1 Crisisbeheersing en brandweer 26.176 0 26.176

1.2 Openbare orde en veiligheid 982.032 982.032

1 - Totaal 2.347.211 137.337 2.209.874


0.63 Parkeerbelasting 10.205 -10.205

2.1 Verkeer en vervoer 1.427.358 36.135 1.391.223

2.2 Parkeren 49.566 49.566

2.4 Economische havens en waterwegen 46.978 369 46.609

3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur 336.621 159.051 177.570

3.4 Economische promotie 254.055 254.055

5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie 1.061.486 10.160 1.051.326

7.2 Riolering 546.008 900.582 -354.574

8.1 Ruimtelijke ordening 82.003 82.003

2 - Totaal 3.804.075 1.116.502 2.687.573


0.5 Treasury 16.265 16.265

3.1 Economische ontwikkeling 144.425 144.425

3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur 159.659 159.659 0

3.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen 16.764 26.367 -9.603

7.3 Afval 969.786 1.176.100 -206.314

7.4 Milieubeheer 324.965 1.734 323.231

8.1 Ruimtelijke ordening 407.637 20.154 387.483

8.2 Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen) 364.211 381.159 -16.948

8.3 Wonen en bouwen 480.547 376.767 103.780

3 - Totaal 2.884.259 2.141.940 742.319

Programma: 1 - Dienstverlening, veiligheid en bestuur

Programma: 2 - Openbare ruimte

Programma: 3 - Bouwen, wonen en milieu

Bijlage 4 Taakvelden naar de programma’s



3.4 Economische promotie 56.258 8.093 48.165

4.1 Openbaar basisonderwijs 8.415 8.415

4.2 Onderwijshuisvesting 908.374 107.087 801.287

4.3 Onderwijsbeleid en leerlingenzaken 524.354 170.894 353.460

5.1 Sportbeleid en activering 386.442 22.185 364.257

5.2 Sportaccommodaties 113.883 113.883

5.3 Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie

327.711 327.711

5.4 Musea 218.137 -2.876 221.013

5.5 Cultureel erfgoed 54.221 54.221

5.6 Media 4.617 4.617

5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie 86.100 86.100

6.1 Samenkracht en burgerparticipatie 195.972 2.049 193.923

4 - Totaal 2.884.484 307.432 2.577.052


0.1 Bestuur 5.207 5.207

6.1 Samenkracht en burgerparticipatie 1.238.164 1.075 1.237.089

6.2 Wijkteams 2.992.921 2.992.921

6.3 Inkomensregelingen 3.232.162 1.852.453 1.379.709

6.4 Begeleide participatie 1.668.726 1.668.726

6.5 Arbeidsparticipatie 284.899 284.899

6.6 Maatwerkvoorzieningen (WMO) 299.227 25.000 274.227

6.71 Maatwerkdienstverlening 18+ 2.041.788 30.000 2.011.788

6.72 Maatwerkdienstverlening 18- 353.900 353.900

6.81 Geëscaleerde zorg 18+ 43.847 146.489 -102.642

7.1 Volksgezondheid 395.841 395.841

7.5 Begraafplaatsen en crematoria 70.289 61.161 9.128

5 - Totaal 12.626.971 2.116.178 10.510.793

Programma: 4 - Kind, cultuur en sport

Programma: 5 - Maatschappelijke zaken

115PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE | BIJLAGEN


0.10 Mutaties reserves 23.000 515.047 -492.047

0.11 Resultaat van de rekening van baten en lasten -1.179.320 -1.179.320

0.4 Overhead 3.649.677 -36 3.649.713

0.5 Treasury -167.687 -167.687

0.61 OZB woningen 101.193 2.362.240 -2.261.047

0.62 OZB niet-woningen 13.123 256.220 -243.097

0.64 Belastingen Overig 109.342 107.703 1.639

0.7 Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds

3.664 17.753.372 -17.749.708

0.8 Overige baten en lasten -286.057 -286.057

6 - Totaal 2.266.935 20.994.546 -18.727.611

Programma Omschrijving programma Totaal lasten

Totaal Baten

Totaal saldo

1 Dienstverlening, veiligheid en bestuur 2.347.211 137.337 2.209.874

2 Openbare ruimte 3.804.075 1.116.502 2.687.573

3 Bouwen, wonen en milieu 2.884.259 2.141.940 742.319

4 Kind, cultuur en sport 2.884.484 307.432 2.577.052

5 Maatschappelijke zaken 12.626.971 2.116.178 10.510.793

6 Algemen dekkingsmiddelen en onvoorzien 2.266.935 20.994.546 -18.727.611

Eindtotaal 26.813.935 26.813.935 0

Programma: 6 - Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien


Bijlage 5 Lijst met gebruikte afkortingenOrganisatorischAfd. AfdelingCGM Cuijk, Grave en Mill en Sint HubertP&O CGM Personeel & Organisatie Cuijk, Grave

en Mill en Sint Hubert

Overig(wet) FIDO (wet) Financiering Decentrale Overheden(wet) Woz (wet) Waardering onroerende zakenAGR Algemene Gemeentelijke ReserveAPV Algemene Plaatselijke VerordeningAVE Aanpak Voorkoming EscalatieAZC AsielzoekerscentrumBAG Basisregistraties adressen en gebouwenBBV Besluit begroting en verantwoording

provincies en gemeentenBCA Bestuurscommissie AfvalinzamelingBHIC Brabants Historisch CentrumBMH Bachelors Medische HulpverleningBNG Bank Nederlandse GemeentenBpb Bruto Binnenlands ProductBRP Basisregistratie personenBTW Belasting toegevoegde waarde

(= omzetbelasting)BUIG Bundeling uitkeringen inkomens-

voorziening gemeenteBurap Bestuursrapportage (ten behoeve van

de raad)BV / B.V. Besloten VennootschapCBS Centraal Bureau StatistiekCROW Centrum voor Regelgeving en Onder-

zond in de Grond-, Water- en wegen-bouw en Verkeerstechn.

CVV Collectief vraagafhankelijk vervoerDigiD Digitale identiteitDUO Dienst Uitvoering OnderwijsE.e.a. Een en anderE.o. En omstrekenEtc. EtceteraE.v. En verderEMU Economische Monetaire UnieETC Europese Territoriale CohesieFMI FunctiemengingsindexFTE / fte FulltimerequivalentGGD Gemeenschappelijke gezondheidsdienstGGZ Geestelijke gezondheidszorgGHOR Geneeskundige hulpverlening

organisatie in de regioGR Gemeenschappelijke RegelingHH Hulp in de HuishoudingHHT Huishoudelijke hulp toelageGR Gemeenschappelijke RegelingIBN Integrale Bedrijven Noordoost BrabantINTERREG Interregionale

IBP Interbestuurlijk ProgrammaJOGG Jongeren op gezond gewichtKCV Kleinschalig Collectief VervoerKg KilogramKLPD Korps Landelijke PolitiedienstenLKS LoonkostensubsidieMax. MaximaalM.b.t. Met betrekking totMBO Middelbaar Beroeps OnderwijsMJB MeerjarenbegrotingMWN Midden West NoordNnb Nog niet bekendN.v.t. / NVT Niet van toepassingNCW Netto contante waardeNO NoordoostNV / N.V. Naamloze VennootschapO.a. Onder andereODBN Omgevingsdienst Brabant NoordOZB Onroerende zaakbelastingenP-wet ParticipatiewetP&C Planning & ControlPGB Persoonsgebonden BudgetPm pro memorie (= ter herinnering)PoC Percentage of completionRAV Regionale Ambulancevoorziening RBL-BNO Regionaal Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten Brabant NoordoostRMB Regionaal MilieubedrijfRVML Regionaal Veiligheidshuis Maas en

LeijgraafSD Sociaal DomeinSTORM Strong Teens and Resilent MindsT.b.v. Ten behoeve vanT.o.v. Ten opzichte vanVGRP Verbreed Gemeentelijk RioleringsplanVTA Visual Tree AssessmentVNG Vereniging van Nederlandse GemeentenVO Voortgezet OnderwijsVPB VennootschapsbelastingVRI Verkeersregelinstallatie VROM (ministerie van) Volkshuisvesting,

Ruimtelijke Ordening en MilieubeheerVTA Visual Tree AssessmentVTH Veiligheid Toezicht en HandhavingVWS (ministerie van) Volksgezondheid,

Welzijn en SportWMO / Wet maatschappelijke ondersteuningwmo WPG Wet publieke gezondheidWSW Waarborgfonds Sociale WoningbouwWSW Wet sociale werkvoorzieningZVH BNO Zorg- en Veiligheidshuis Brabant

Noordoost

118

grave.nl

3299 Grave ProgBegroting19 wt...PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE 3 Inhoudsopgave 1....

Documents

Transcript of 3299 Grave ProgBegroting19 wt...PROGRAMMABEGROTING 2019-2022 - GEMEENTE GRAVE 3 Inhoudsopgave 1....