25ste colloquium directies BuBaO op 28 januari 2005, Duinse Polders, te Blankenberge Een hedendaagse...

25ste colloquium directies BuBaO op 28 januari 2005, Duinse Polders, te Blankenberge

Een hedendaagse identiteit van een katholieke school voor buitengewoon

basisonderwijs

Vlaams Verbond van het KatholiekBuitengewoon Basisonderwijs

Vrijdag 28 januari 2005, 9-11.30 uurDuinse Polders, Blankenberge, BelgiëDialoog. Aanbod- en vraaggestuurd werken in het buitengewoon onderwijs

Katholieke Universiteit Leuven

Faculteit Godgeleerdheid

Centrum Academische Lerarenopleiding

Project Thomas

Prof. Dr. Didier Pollefeyt



Structuur

Bouwstenen voor een hedendaagse katholieke identiteit voor het buitengewoon basisonderwijs?

Deel 1: De wereld van de volwassenen vandaagAnalyse van een wereld uit balans

Deel 2: Het kind in de wereld van Bob de BouwerEen kritiek op de huidige onderwijswereld

Deel 3: Het kind in de wereld van Schindler’s ListEen joods-christelijke visie op onderwijs

Deel 4: De wereld van James EnsorHoe de christelijke visie op onderwijs communiceren?

Deel 5: De wereld van Marc ChagallNaar een concept van katholieke school

Deel 6: Het kind in de wereld van DickeeTerug naar het kind: over de relatie tussen opvoeder en opvoedeling


Uit balans

Uitgangspunt reflectie over levensbeschouwelijke en religieuze identiteit:

Kortfilm Balance (gebroeders Lauenstein)

Katholische Filmwerk, 1989, Oskar beste kortfilm 1990

Wat is de Schat van het leven?

Wie bezit de Schat van het leven?

Wat is de beste verhouding tot de Schat van het leven?

Hoe kunnen we in groep een relatie met de Schat van het leven aangaan?


Reflecties bij Balance

Situatieschets van de hedendaagse mens:

Bredere opvoedingscontext van onze kinderen:

• moderne uniformisering (identieke mensen zonder gelaat, met nummer, geen communicatie): bureaucratisering van de werkelijkheid

• einde van de grote verhalen (wegvallen van de horizon)

• privatisering van vragen naar zingeving en diepere betekenis van het leven (vislijnen): cirkel van het zwijgen en religieuze schaamte

• ervaring van de leegte (zwevend in de lucht, monotoon geluid, weinig kleur)

• opvoedkundige onzekerheid en levensbeschouwelijke instabiliteit (wankelend platform)

• hedendaags zondevalverhaal

• verstoring van de oorspronkelijke harmonieuze verhoudingen

• ontdekking van het kwaad als een mogelijkheid (maatschappelijke verruwing)

• grote sociale ongelijkheid (dansen bij de koffer)

• sommige mensen vallen uit de boot


Leven uit balans

Aanwezigheid van ‘de Schat’:

• Zonder het verlangen naar een Schat is het leven een zinloos gewiebel (enig kleur in de film)

• Ontdekken van de Schat dankzij de vislijnen: iedere mens (ieder kind) draagt een vislijn bij zich (aanspreekbaarheid voor de Schat, beeldloze God)

• Verlangen van elke mens naar de onbekende Schat: dansen voor de Schat, iedereen wil langer en intenser naar de muziek luisteren

• De Schat is bedekt met vuil en stof, de oorspronkelijke kleur ervan is bedolven geraakt onder vuiligheid: niemand weet finaliter wat de Schat precies inhoudt

• De Schat verstoort brutaal de aanvankelijke harmonische verhoudingen en wordt bron van geweld (de koffer schuift ononderbroken heen en weer)

= botsing over het ‘bezitten’ van een persoonlijke overtuiging, een mening over hoe het met de wereld moet gaan, onze voorkeur of ons plan, onze levensvisie, levensovertuiging, geloof

• De Schat kan mensen uitsluiten en doden:

= het hebben van een sterke overtuiging kan van de andere een tegenstander maken, een sta-in-de-weg, iemand die mijn plannen kan dwarsbomen (niet luisteren, alleen zichzelf ernstig nemen)


Reflecties bij BalanceInterpretatiesporen:

• Theorie van de interdependentie:

• alles is afhankelijk van alles,

• we kunnen niet niet-communiceren, we moeten rekening houden met elkaar,

• alles heeft zijn repercusies op alles

• Economische lezing

• een kapitalistische samenleving waarin alles rond bezit draait, maakt slachtoffers

(cfr. Wibra-kinderen)

• alleen verbondenheid maakt een samenleving echt geweldloos

• Ethische interpretatie

• kwaad is structureel verbonden aan het menselijk samenleven, conflicten zijn niet uit de weg te gaan

• evenwicht kan nooit absoluut bereikt worden (erfzonde): een katholieke basisschool is niet het Rijk Gods op aarde

• wie zich doorzet ten koste van de andere, krijgt het deksel op de neus (‘Boontje komt op zijn loontje’)


Balans in beweging

Levensbeschouwelijke interpretatie:• Gesloten verhaal: levert een steriele overwinning op: de ‘winnaar’ heeft wel gelijk gekregen, maar kan zijn waarheid niet delen, en blijft alleen over

• In het gesloten verhaal word ik niet meer zeker van mijn bezit, de Schat wordt onbereikbaar

• Het perfecte evenwicht maakt de Schat onbereikbaar

• Niemand heeft het alleenrecht op de Schat

• De muziek van de Schat kan haast onhoorbaar worden, de kleur van de Schat kan verdwijnen

• Beste verhouding tot de Schat: is een gemeenschappelijke houding, er samen rond gaan staan, niet allemaal op dezelfde afstand, niet allemaal met dezelfde betrokkenheid, niet allemaal op dezelfde manier, maar samen, als een gemeenschap

• Centrale vraag: is de verhouding tot de Schat een verbindend element (ondanks en in de verscheidenheid), dat bruggen slaat, of is het integendeel een drempel of een muur die mensen van elkaar scheidt in voorstanders en tegenstanders?


Deel II: nieuwe zekerheden?

De held van vele kleuters:

de vriendelijke Bob de Bouwer Die bouwt Die altijd druk bezig is Die dingen in elkaar aan het steken is Die leeft in vrede en harmonie met de hele

omgeving


De wereld van Bob de Bouwer:levensbeschouwelijk niet neutraal

De wereld van Bob de Bouwer = activistisch universum met korte termijn uitdagingen en doelen:

Een wereld zonder problemen, of beter een wereld zonder problemen waar geen oplossing voor zou kunnen gevonden worden

Oplossingen zijn altijd technisch, werken steeds en iedereen werkt hard mee om de oplossing te realiseren

Op het moment dat het probleem zich aandient, dient zich ook de oplossing aan: één vloeiende en ononderbroken beweging

Maakbaarheidsideaal (geloof in een maakbare wereld) Centrale vraag: “Kunnen wij het maken?” Centraal antwoord: “Nou en of!”

Geen waarom?-vragen, maar enkel hoe?-vragen met een bevredigend antwoord; nooit: “Willen wij het maken?”, “Is het een goed idee om dit (zo) te maken?”


De wereld van Bob de Bouwer

Een ‘futuristische’ wereld Bouwen aan de droomwereld van morgen volgens een vooropgezet plan Het systeem werkt perfect en vlot Iedereen werkt samen om verbetering en vooruitgang te brengen Een wereld zonder mislukkingen of mensen met beperkingen Een wereld zonder slechteriken Een wereld zonder stakingen, zonder sociale onvrede, zonder

faillissementen, zonder werkloosheid Een wereld zonder lastige vragen of vervelende denkers die we gegeven

werkelijkheid komen problematiseren De wereld is eenduidig, voorhanden, en voor zichzelf sprekend Een wereld zonder verschil



Realisatie van het moderne gelijkheidsideaal Iedereen spreekt dezelfde taal en alle personen zijn gelijk: even intelligent, even

welgesteld, even aardig, even bereidwillig, niemand draagt hoofddoeken of andere ‘opzichtige’ religieuze symbolen, er is geen verschil tussen werkdagen en feestdagen

Niemand gaat in deze wereld dood Het onderscheid tussen mens en machine verdwijnt, machines krijgen evenveel

persoonlijkheid als mensen of zijn het de mensen die evenveel persoonlijkheid krijgen als de machines?

De wereld als één groot technisch probleem, dat met de kwaliteiten van de ingenieur en de bouwvakker en de goede wil van iedereen kan opgelost worden en dan is iedereen gelukkig

Gabriel Marcel: onderscheid tussen ‘probleem’ en ‘mysterie’



Opvoeden is altijd een levensbeschouwing meegevenEgalisering van de mens-mens en mens-machine relaties Relatie tussen de vrienden van Bob de Bouwer wordt

gekenmerkt door abstracte afstandelijkheid: iedereen staat even ver of even dicht van elkaar (mens-mens, mens-dier, mens-machine)

Er is geen geografische gesitueerdheid, geen seksuele identiteit, geen duidelijke man-vrouw-verhoudingen, er is geen gezinsleven, er is geen verwortelde identiteit (taal, cultuur, land, traditie, religie, verhalen, etc.)


De pedagogie van Bob de Bouwer

Tendens in de huidige onderwijspolitiek=

Inrichten van het onderwijs volgens de levensfilosofie van Bob de Bouwer

‘neutraal’, technisch, afstandelijk, futuristisch, gepland, administrative harassement, wegwissen van het verschil

=opleggen van een welbepaalde levensbeschouwing



Onderwijs als socialiserend gebeuren: leerlingen maken tot perfecte Bob de Bouwers, die geen moeilijke vragen stellen, maar handelen, doen, bouwen (nadruk op presteren): futuristisch project

Geen uitdaging om de eigen lichamelijkheid, de eigen gesitueerdheid, de eigen begrensheid, de eigen levensbeschouwing binnen te brengen in de opvoeding: neutraliteit als ideaal

Vakken en opleidingen ontlenen hun bestaansrecht en prestige aan hun bijdrage aan deze technische wereld: in welke mate dragen ze bij tot het klaarstomen van kinderen als producenten en consumenten van een moderne markteconomie (bijv.: ‘verkeerslessen’)



Onderwijs als socialisatie = onderwijs in handen van de dominante politieke, economische en culturele krachten

In welke mate is de pedagogiek van Bob de Bouwer verzoenbaar met een katholiek opvoedingsproject?Pedagogiek van Bob de Bouwer is op zich geen probleem, maar wel wanneer de opvoedingsvisie daartoe gereduceerd wordt

Onderwijs als instrument om het denken en handelen van kinderen in overeenstemming te brengen met het denken en handelen van de dominante krachten in de samenleving

Functionalisering van het onderwijs: pedagogiek van Bob de Bouwer als het enig ware perspectief op de werkelijkheid ten koste van de autonomie van het eigen opvoedingsproject


Naar een eigen levensbeschouwelijke visie

De pedagogiek van Bob de Bouwer is niet neutraal, maar een poging om een bepaalde visie op onderwijs op te leggen

Er bestaat geen neutrale pedagogiek, en dat is geen drama, maar een kans

Christelijk opvoedingsproject: Kinderen zijn meer dan human resources waarvan de waarde afhangt van de

inzetbaarheid op de economische markt Kinderen zijn geen ruw materiaal dat gevormd en beoordeeld moet worden naargelang

de marktvraag Kinderen zijn geen dingen die gebouwd moeten worden voor het gebruik dat door

anderen gedefinieerd wordt Niet alles moet zonder meer aansluiting vinden bij de samenleving, want niet alles in de

samenleving is schoon, goed en waar.


Naar een christelijk opvoedingsproject

Katholiek onderwijs is leerlinggecentreerd en utopisch, niet product-gecentreerd en futuristisch

Eindproduct is geen perfect gesocialiseerde leerling, maar een leerling die in staat is om positief en met een open geest alles en iedereen te bevragen vanuit een diepe zin voor humaniteit en een verbondenheid met oude en nieuwe verhalen die alternatieve werelden kunnen openen die de toekomst een utopische oriëntatie kunnen verlenen (het beloofde land, Rijk Gods)


Naar een eigentijds katholiek opvoedingsproject

Hedendaagse filosofie: Alle kennis is beperkte kennis (onthult en verhult): ‘Iedereen kan iets, niemand kan

alles’ We zien de wereld maar vanuit ons eigen venster, nooit de wereld op zich We zijn ons vaak niet bewust van andere vensters op de wereld, we zien niet wat

buiten ons eigen venster valt

Onderwijs als… het ‘wonder wijzen’, als openen van nieuwe vensters op de wereld voor kinderen… als de vraag doen stellen naar wat niet gezien wordt, naar wie de ander is die buiten spel blijft, naar het Onzichtbare


Naar een katholiek opvoedingsproject

Onderwijstechnocratie: slechts één verhaal is dominant, namelijk het verhaal van de middel-doelrationaliteit en de markeconomie

Dit verhaal wordt als neutraal voorgesteld en laat geen plaats voor andere verhalen (kruisbeelden versus coca-cola-automaten)

De huidige onderwijstechnocratie is vaak anti-pluralistisch ook al wordt pluralisme erg hoog in het vaandel gevoerd (‘dag van de verscheidenheid’)

Katholiek onderwijs als openen van meerdere perspectieven op de werkelijkheid


Naar een eigentijds katholiek onderwijsproject

Onderwijs als Learning to know Learning to do Learning to live together Learning to be

Centraal is niet de socialisatie maar de menswording van kinderen naar het voorbeeld van een God die mens geworden is in Jezus

Onderwijs als een zoektocht naar het ware, schone en goede Leerlingen de vraag laten stellen aan Bob de Bouwer: ‘Is dit de

samenleving waaraan wij willen bouwen? Kan het niet anders?’


Deel III: welk mensbeeld?

Voorwaarde: een heel specifiek mensbeeld eigen aan de joods-christelijke traditie

Niet: kind als een wezen dat helemaal bepaald wordt door het systeem, door biologische, psychologische, pedagogische en sociologische krachten

Wel: kind als een wezen dat radicaal onbepaald is, als heenwijzing naar iets heel anders, als totale openheid, als iets heiligs dat onvoorwaardelijk respect en waardering verdient en dat ook voor anderen moet leren opbrengen

HET KIND ALS EMINENT BEELD VAN GOD


Het kind in de wereld van Schindler’s List

De mens als een wezen dat altijd in staat is om de gesloten orde van de werkelijkheid open te breken

De mens als vermogen om levensbeschouwelijke vragen te stellen naar het goede, ware en schone

De mens als een wezen dat geraakt kan worden door het ultieme

ILLUSTRATIEFilmfragment Schindler’s List


Het kind in Schindler’s List

Inleiding op het filmfragment Schindler’s List Zwart-wit film over de holocaust door Steven Spielberg, 1993 (8 oscars) Holocaust of uitroeiing van het joodse volk in het hart van onze moderne,

Europese beschaving nu 60 jaar geleden Hoogtepunt van het onvermogen/onwil om om te gaan met het verschil

Verhaal van Oskar Schindler: een industrieel die in het nazisme gebruik maakte van joodse werkkrachten om zijn ijzerfabriek te laten draaien

Hoogtepunt van de moderne instrumentalisering van de mens Verhaal van een bekering: tegen het systeem in neemt Schindler het na zijn

bekering op voor de joodse slachtoffers Verhaal waarin het joods-christelijk gedachtengoed oplicht tegen de

achtergrond van het meest onmenselijke kwaad



Oskar als de keurige en vriendelijke industrieel wiens zaken succesvol draaien volgens de logica van de wereld

Beeld van de kinderen spelend in de sneeuw: idyllisch maar ook beeld van de erfzonde

De bekering van Oskar Schindler De oneindigheid van de menselijke

verantwoordelijkheid



Mensbeeld van het ‘rode jasje’:

“Sensorium voor het transcendente” De mens als raakbaarheid door de andere De mens als verbondenheid met het goede De mens als bekeerbaar De mens als in staat om het systeem in vraag te stellen De mens als in staat om door het absolute aangesproken te worden De mens (het kind) als drager van onvervreemdbare rechten



De mens als bezitter van een ruimte waarin het andere kan binnenbreken

De mens als een open wezen, raakbaar door het rode jasje

De mens als hermeneutisch wezen en het kwaad als de openheid in de mens verloren gaat

De mens als kwetsbaar wezen maar ook als sterk ondanks de kwetsbaarheid

De mens als een wezen die ‘waarom?’ vragen kan stellen en niet alleen maar ‘wat?’ en ‘hoe?’-vragen



Waar was God in Auschwitz?

Waar was God in Auschwitz?Of eerder: Waar was de mens in Auschwitz?

Nazisme: God gemaakt naar het beeld van de (Arische) mens? Joods-christelijke traditie: de mens gemaakt naar het beeld van God

De mens als ruimte waarin het licht van God kan binnenvallen Deze ruimte kan in de mens verloren gaan (in daders) Deze ruimte kan in de mens vernietigd worden (in slachtoffers) Deze ruimte kan anders ingevuld worden (pluralisme)


Naar een christelijk opvoedingsproject

Katholiek onderwijs kiest radicaal voor elk kind – ook en in het bijzonder het kind dat getekend is door gebrokenheid en gebrekkige kansen - als een uniek en onherleidbaar beeld van God

Katholiek onderwijs is onderwijs met een hart voor rode en anderskleurige jasjesKatholiek onderwijs wil elk kind in zich de ruimte laten ontdekken om het andere dan zichzelf te

ontmoetenKatholiek onderwijs wil in elk kind de ruimte vrijwaren waarin het licht van God kan binnenvallen,

de waarde en de kracht zien van èlk kind zoals het isKatholiek onderwijs reikt daartoe het verhaal van Jezus van Nazareth en een christelijke traditie aan

waardoor de menselijke openheid religieus kan beleefd wordenKatholiek onderwijs is niet exclusief: het aanvaardt dat er verschillende levensbeschouwelijke

antwoorden zijn om met de hermeneutische ruimte om te gaan maar leeft zelf vanuit een voorkeursoptie voor het christelijk verhaal

Katholiek onderwijs is daarom ‘pluralistisch’: niet zwart-wit of grijs, maar veelkleurig: het is niet per se nodig dat de andere mijn geloof onderschrijft, om in de andere het beeld van God te erkennen


Deel IV

Hoe het christelijk mensbeeld communiceren in een pluralistische wereld?

De wereld van James Ensor


Hoe het christelijk geloof communiceren?

Christendom Cultuur

Christendom=cultuur

2010

1990

1970

1950deductie

correlatie inductie

inductie én deductiehermeneutiek

Katechismus Creatieve uitwisseling


Geloofscommunicatie tussen christendom en cultuur

1. Correlatie: vertrekken van een menselijke ervaring en uitkomen bij het christelijk geloof (inductief)

2. Crisis van de huidige geloofscommunicatie als crisis van het correlatieparadigma

1. Reductie van het mysterie van het geloof tot wat begrijpbaar is vanuit menselijke ervaringen

2. Forceren en recupereren van de menselijke ervaring vooral bij de zwakkere en meer onmondige leerlingen een gevaar

3. Voorspelbaarheid van de uitkomst4. Correlatieparadigma als laatste uitdrukking van het cultuurchristendom5. Doorsteek van leven naar geloof is niet evident, maar vraagt een geloofssprong en

is een genade van Godswege6. Ontkennen, minimaliseren, negeren van interne en externe pluraliteit (regenboog)


Drie alternatieven

1. Inductieve geloofscommunicatie (‘creatieve uitwisseling’):

+ grote inbreng van de deelnemers+ centraal plaatsen van levenservaringen

- onderlinge bevestiging van elkaars persoonlijke ervaringen riskeert in veel scholen doel op zichzelf te worden

- kennis van het geloof wordt naar de achtergrond verdrongen- radicaliteit van de christelijke boodschap afgezwakt- marginalisering van de liturgie in de school- de katholiek opvoedingsproject verliest haar eigen identiteit en daagt mensen niet

verder uit in hun geloofsbeleving (‘de zone van de naaste ontwikkeling’)


Drie alternatieven

2. Deductieve geloofscommunicatie: spreken over en vanuit het geloof (proposer la foi): overbrengen van de traditie (geloofswaarheden)

+ antwoord op de hedendaagse geloofsonwetendheid+ tegengewicht tegen relativisme (‘ieder stelt zijn eigen geloof samen’)+ in een plurale wereld moeten christenen zeggen waarvoor ze staan- band met de levenservaringen van mensen niet geëxpliciteerd- zal slechts een minderheid van mensen aanspreken- haalbaarheid met een leerkrachtenteam dat het correlatieparadigma verkiest?


Drie alternatieven

3. Hermeneutische geloofscommunicatie= in de geloofscommunicatie levensvragen van mensen doen oplichten,

verbaal en non-verbaal thematiseren en confronteren met christelijke verhalen en rituelen, waarbij openheid bestaat en gestimuleerd wordt voor het ontdekken van vele en steeds nieuwe kruisverbanden, correlaties en spanningen tussen dagelijks leven en christelijke tradities

= boeiende en openbarende geloofscommunicatie

Werkmateriaal op Thomas (www.godsdienstonderwijs.be)

Voorbeeld: bibliodrama, tsunami

werken met kleur, beeld, muziek, gevoel en beweging


James Ensor


Deel VI:Katholieke identiteit van de basisschool?

Wat betekent het om een katholieke basisschool te zijn?

Uitgangspunt: de metafoor van de stad

‘De stad was er voor mij’ (verleden)

In oorsprong: geen zuiver bewuste, rationele keuze, architectuur van de stad meestal geen element van de keuze voor deze stad

Je kunt niet leven zonder een geografie (er bestaat geen school zonder levensbeschouwing)

De stad heeft een geschiedenis en is altijd voorgegeven aan de mens De stad is een open begrip: iedereen is er welkom In een stad moet je niet alle gebouwen mooi vinden, zelfs niet om de stad mooi te

vinden (intern pluralisme) De stadsarchitectuur heeft een onzichtbare invloed op onze geografie, onze

perceptie, onze interactiewijze


Citaat Knack 19 maart 2003

Socioloog Koen Pelleriaux (VUB):

«De dagelijkste praktijken [tussen levensbeschouwelijk verschillenden instellingen] verschillen (…) veel. Dat zie je, dat voel je, dat ruik je zelfs. Als ik in een ACW-kantoor in Kortrijk wordt gedropt en daarna in een lokaal van de metallo’s in Brussel, zal ik zonder één logo te zien instinctief weten waar ik ben. In Kortrijk is alles netjes, op het burgerlijke af. De documenten liggen op keurige stapeltjes, op de bureaus staan er planten en er geldt een strikt rookverbod. Groter kan het contrast niet zijn met de zaal van de metallo’s waar lange rijen oranje plastic stoelen staan – aan elkaar vastgeklonken om geschuifel te vermijden – met daartussen alleen grote, volle asbakken».


Katholieke basisschool

‘De stad is er’ (heden)

De voorgegevenheid is geen fataliteit De voorgegevenheid is een legaat, een erfenis Loyaliteit aan de erflaters is niet het zelfde als slaafse afhankelijkheid Een legaat is een opdracht en geen statisch gegeven

Je kan gebouwen vernieuwen Je kan gebouwen afbreken Je kan gebouwen restaureren

Niet alle gebouwen zijn van dezelfde stijl, periode, architect Gebouwen hebben een binnenkant: er wonen en werken vandaag mensen in deze

gebouwen Een gebouw is meer dan zijn façade

Identiteit heeft te maken met de binnenkant: welke mensen, welke relaties, welke feestdagen, welke gevoeligheid, welke symbolen en rituelen, welk interieur, etc.



‘De stad is in opbouw’ (toekomst)

Een stad is altijd ‘under construction’ Een stad is nooit af, staat altijd in de steigers Een stad is een vraag naar de toekomst

Welke plannen hebben we? Welke zijn de verschillende visies? Wat houden we over? Wat breken we af? Wat bouwen we om?

Welke plaats houden we vrij voor het Ultieme? Welke zijn de sacrale plaatsen? Hoeveel middelen maken we vrij voor het nutteloze?



Identiteit van de basisschool:

1. Identiteit is een legaat (een erfenis): niet door ons uitgevonden, wel aan ons voorgegeven (onzichtbare loyaliteiten)

2. Identiteit bepaalt op onzichtbare en vaak onbewuste wijze de aard en de kwaliteit van onze interactie (bijvoorbeeld conflicthantering, taal, cultuur, etc.)

3. Identiteit is open, pluraal en een balans in beweging4. Identiteit is een opdracht voor de toekomst (utopisch)5. Identiteit omvat formele maar vooral inhoudelijke elementen


Drie inhoudelijke dimensies:

Katholieke identiteit:

Universaliteit: algemeen-menselijk Particulariteit: eigen voor christenen Uniciteit: uniek voor christenen

te onderscheiden, niet te scheiden


Katholieke identiteit

Universele dimensie of betekenislaag in het christendom: Christenen zijn in de eerste plaats mensen onder de mensen Christenen delen in het humanum, in universele waarden en normen Christenen hanteren kwaliteitscriteria en humaniteitscriteria Werken aan een humane school is ook werken aan een christelijke school Bijbels voorkeurverhaal: scheppingsverhaal (Genesis) en bevrijding (Exodus) School als oefenplaats van menswording (diaconie) Merk op: veel wat nu ‘algemeen-menselijk’ is, is van christelijke oorsprong veel wat wij ‘algemeen-menselijk’ noemen is nog steeds positief-christelijk getintGevaar: Reductie van katholieke school tot humanistische school Identiteitsverlies Christus niet alleen met de wereld, maar soms ook tegendraads, tegen de wereld



Particuliere dimensie of betekenislaag van het christendom: Christendom heeft eigen, particuliere

verhalen (bijvoorbeeld: Barmhartige Samaritaan) symbolen en rituelen (bijvoorbeeld: kruis) waarden en normen (bijvoorbeeld: vergeving) geschapenheid van de werkelijkheid bestaan van een onzichtbare werkelijkheid

Voorkeursverhaal: incarnatie (geboorte van Jezus) Niet exclusivistisch, maar inclusivistisch Katholieke school als ontmoetingsruimte Plicht tot communicatie en recontextualisering Positief: identiteitsbevorderend Gevaar: wegverklaren in universele termen of verheven tot onbegrijpelijke

mysteries



Unieke dimensie van het christendom: Niet zonder meer ‘vertaalbare’ elementen in de christelijke identiteit, die zelfs

aanstootgevend zijn voor de wereld, bijvoorbeeld: God als een persoon (Vader, Abba) Zaligsprekingen Liturgie en sacramenten Kruis als verlossing Vijandsliefde Verrijzenis van geest en lichaam

Voorkeursverhaal: verrijzenis van Jezus Verschil vanuit het geloof Gevaar: zichzelf opsluiten in de eigen identiteit Gevaar: niet respecteren van het arcanum


De wereld van Marc Chagall


Katholieke identiteit van de basisschool

Drie bouwstenen van identiteit:Nood aan differentiatie (eenheid in verscheidenheid)

Identiteit is niet enkel gelegen in de uniciteit

A.UNIVERSALITEIT

(Schepping en bevrijding)

B.PARTICULARITEIT

(Incarnatie)

C.

UNICITEIT

(Schepping en verlossing)

Nood aan een combinatie, verschillende combinaties mogelijk,

kritisch minimum vereist



A.

B.

C.

A.

B.

C.

A.

B.

C.

Waardenopvoeding in gelovig perspectief

Recontextualiserende katholieke basisschool

Reconfessionaliserende katholieke basisschool


Deel VI: Geloofscommunicatie in beeldDe wereld van Francis Bernard Dickee

Francis Bernard Dickee,

Out of Reach, Daughters of Eve,

Bridgeman Art Library, Londen


Geloofscommunicatie in beeld?Tussen geven en ontvangen

Met het beeld (correlatie):

geloofscommuncatie start in het gezin, gezinnen moeten ondersteund worden vanuit parochie en school

geven, aangepast aan de ontwikkeling, de capaciteiten en de plaats waar het kind staat, persoonsgericht, inspelend op het verlangen van het kind

activerend leren, uitnodiging om zich uit te strekken, om te groeien centrale plaats van de relatie in de christelijke geloofsopvoeding buigzame takken als beeld voor de (re)contextualiseerbaarheid van het geloof leerkracht als bemiddelaar tussen hemel en aarde, tussen dagelijks leven (pop)

en de onderbreking door het geloof geloofscommunicatie als leunen op de tafel of steunen op de traditie en de

kerkgemeenschap (tegen burn-out) geloofscommunicatie als verbonden met het breken en het delen van het brood

(eucharistie)


Geloofscommunicatie in beeld?Tussen geven en ontvangen

Tegen het beeld (verder dan correlatie):

In de geloofscommunicatie ontvangt het kind niet enkel, het geeft ook. De leerkracht ontvangt niet alleen vanwege de traditie, maar ook vanwege het kind zelf.

Moeder-kind relatie is niet het enige beeld voor geloofscommunicatie: De afwezige vader Belang van parochie en godsdienstonderwijs op school

De vruchten zijn af, de appel kan niet meer groeien in de handen van het kind Uitdaging dat vandaag vele bomen kinderen met hun vruchten bekoren De leerkracht/directeur als ‘dochter van Eva’: de zondeval van de

geloofscommunicatie: het gevaar van het maakbaarheidsgeloof (‘onderwijs als het kneden van kinderen’)

Maria als de ‘nieuwe Eva’ ‘vol van genade’: belang van mariale dimensie van de geloofsuitbouw (het belang van de genade in de geloofscommunicatie)


Een hedendaagse identiteit van een katholieke school voor buitengewoon basisonderwijs

Vlaams Verbond van het KatholiekBuitengewoon Basisonderwijs

Vrijdag 28 januari 2005, 9-11.30 uurDuinse Polders, Blankenberge, BelgiëDialoog. Aanbod- en vraaggestuurd werken in het buitengewoon onderwijs


Faculteit Godgeleerdheid

Centrum Academische Lerarenopleiding

Project Thomas

Prof. Dr. Didier Pollefeyt


25ste colloquium directies BuBaO op 28 januari 2005, Duinse Polders, te Blankenberge Een hedendaagse...

Documents

Transcript of 25ste colloquium directies BuBaO op 28 januari 2005, Duinse Polders, te Blankenberge Een hedendaagse...