24-1-2020

1

NATUURMANAGEMENT 2020

SPECIALISATIE BOSWACHTER

Lesdag 1: vergunningen, machtigingen,

toestemmingen, ontheffingen, afwijkingen,

beheerplan en overeenkomsten.

Programma

Lesdag 1:

- uitvoering natuurbeheer(plan), inrichtings- en beheermaatregelen en

concessies

- Overeenkomsten, bestek, prijs vragen

- Soortenbescherming: jacht en jachtpacht

Lesdag 2

- Exploitatie in bossen, houtcataloog, verkoops- en exploitatievoorwaarden

- Toegankelijkheid en recreatieve activiteiten in bossen

- Soortenbescherming: invasieve exoten, soortenbescherming, visserij

Even opfrissen

Natuurbehoudsrecht

HORIZONTALE

MAATREGELEN

GEBIEDSGERICHT

NATUURBELEID

natuur

bos landschap

SOORTGERICHT

NATUURBELEID

natuur vogels

jacht

riviervisserijexoten

aanvullend

KWANTITEIT

randvoorwaarden

KWALITEIT

incl. ruimtelijke

kwaliteit

ruimtelijke ordening milieuhygiëne

milieukwaliteit

Krachtlijnen

‘horizontale’ maatregelen (altijd en overal geldig): zorgplicht en

integratiebeginsel uit het Natuurdecreet.

vrijwaren ecologische milieukwaliteit: stand-still principe (art. 8

ND)

gebiedsgericht natuurbeleid: maatregelen voor het veilig stellen

van natuurgebieden (VEN / IVON / natuurreservaten / speciale

beschermingszones – SBZs/ bossen (via Bosdecreet) )

soortgericht natuurbeleid: maatregelen gericht op de

instandhouding van soorten

Krachtlijnen natuurbehoud

1 2

3 4

5 6

24-1-2020

2

Zorgplicht (art 14 natuurdecreet)

Zorgplicht in’t kort:

Iedereen moet altijd en overal zorg

dragen voor de natuur!

Krachtlijnen natuurbehoud

Natuurzorg integreren: overzicht ‘natuur’toetsen

Zorgplicht:

Iedereen! Altijd! Overal!

Natuurtoets:

Vergunningverlenende overheid: vermijden van vermijdbare schade

Verscherpte natuurtoets:

Vergunningverlenende overheid: vermijden van onherstelbare en

onvermijdbare schade aan de natuur

Voor activiteiten in VEN

Krachtlijnen natuurbehoud

Natuurzorg integreren: overzicht ‘natuur’toetsen

Habitattoets: tweeledig

initiatiefnemer: ‘passende beoordeling’ als gerichte studie

vergunningverlenende overheid: geen betekenisvolle aantasting aan de

natuurlijke kenmerken van een SBZ

Voor activiteiten in het Natura-2000 netwerk

Soortentoets :

Initiatiefnemer

Via integratiemechanisme te verwerken in andere vergunningen

Gebiedsgericht beleid: VEN

Eind 2017: 92.220 ha afgebakend (74%)

Gebiedsgericht beleid: VEN

Reglementaire bepalingen: de VEN-verboden

voor alle grondgebruikers (art. 25 ND of art. 6 Maatregelenbesluit)

gebruik meststoffen: volgens Mestdecreet 1991

verbod bestrijdingsmiddelen (behalve uitz. volgens Mestdecreet 1991)

ontheffing in donkergroene gebieden ten bate van beroepslandbouw!

verbod wijziging vegetatie of KLE, tenzij in goedgekeurd beheerplan

verbod reliëfwijziging

verbod wijzigen hydrologie

verbod wijzigen structuur waterlopen

Gebiedsgericht beleid: VEN

Reglementaire bepalingen: de VEN-verboden

voor alle grondgebruikers (art. 25 ND of art. 6 Maatregelenbesluit)

verbod kunstmatig zaaien, aanplanten of introduceren van niet-inheemse

planten (uitz. volgens beheerplan / cultuurgewassen op cultuurgronden /

laanbeplantingen met populieren / hoogstamboomgaarden /

cultuurhistorische redenen)

verbod op scheuren van permanent grasland

verboden strandvisserij te beoefening m.b.v. warrelnetten

7 8

9 10

11 12

24-1-2020

3

Ontheffing: algemeen of individueelVoorkómen van onvermijdbare en

onherstelbare schade in VEN:

onvermijdbare maar

herstelbare schade

onvermijdbare

onherstelbare

schade

Integraal Verwevings- en Ondersteunend

Netwerk (IVON)

Gebiedsgericht beleid: Natura 2000 - SBZ

166.100 ha SBZ (62 gebieden) 12,3% grondgebied Vlaanderen

NATURA 2000 in Vlaanderen

Art. 36ter ND: beschermingsmaatregelen in SBZ

§1: instandhoudingsmaatregelen

instandhoudingsdoelstellingen opmaken tegen 2011 -> 2014

§2: beschermingsmaatregelen tegen verslechtering natuurkwaliteit habitats en

tegen betekenisvolle verstoring soorten

§3: passende beoordeling bij activiteiten die betekenisvolle aantasting van SBZ

kunnen veroorzaken

§4: betekenisvolle aantasting SBZ vermijden (voorwaarden opleggen)

§5: afwijking op §4 (geen minder schadelijke alternatieven + dwingende redenen

van groot openbaar belang + compenserende maatregelen)

§6: motiveringsplicht overheid bij beslissingen

§7: cumulatieve toepassing van procedures

Hoe? betekenisvolle aantasting mogelijk: goedkeuring weigeren

indien dit niet vermeden kan worden: opleggen van voorwaarden

Afwijking mogelijk indien (art.36 ter §5)

- geen of geen minder schadelijke alternatieve oplossingen

én

- dwingende redenen van groot openbaar belang m.i.v. redenen van sociale

of economische aard (als SBZ prioritair type habitat/soort alleen redenen

i.v.m. menselijke gezondheid, openbare veiligheid of met voor het milieu

gunstige effecten in aanmerking).

+ compenserende maatregelen: evenwaardig, voorafgaand aan

aantasting verzekeren instandhouding samenhang SBZ

Vermijden betekenisvolle aantasting

13 14

15 16

17 18

24-1-2020

4

NATUURRESERVATEN: verbodsbepalingen (art.35 ND)

rust verstoren, sportactiviteiten

gemotoriseerde voertuigen

constructies plaatsen (ook tijdelijk)

dieren verstoren, vangen of doden

planten wegnemen of beschadigen

opgravingen of exploitaties materialen

afval storten, bemesten (uitz. begrazing)

vuur maken, waterpeil wijzigen

bestrijdingsmiddelen gebruiken

op geringe hoogte overvliegen

Bossen: Bosdecreet

Wat is bos: definitie bos (art.3 BD)

“grondoppervlakten waarvan de bomen en de houtachtige

struikvegetaties het belangrijkste bestanddeel uitmaken,

waartoe een eigen fauna en flora behoren en die één of meer

functies vervullen”

geen link met ruimtelijke bestemming

(= kleurtjes op de plannen zijn van geen tel)!

geen minimum oppervlakte!

‘met of

zonder’

Activiteiten in bossen

Tenzij: machtiging of opgenomen in beheerplan en/of

toestemming beheerder

Bosdecreet: verbodsbepalingen(art. 20, 96, 97, 99,…)

19 20

21 22

23 24

24-1-2020

5

Case Hoofsweer Brecht

Geen beheerplan

Geef aan welke vergunningen / toelatingen / machtigingen /

ontheffingen / afwijkingen je nodig had voor de volgende maatregelen:

1. het plaatsen van de vogelkijkwand, naast de grote, diepe vijver gelegen in het

zuidelijke deel van de Hoofsweer;

2. het graven van een nieuwe poel voor o.a. kamsalamanders in het noordelijke

beboste stuk;

3. het kappen van een zoom uit het bos om voldoende beschijning toe te laten

op de plas;

4. kappen bomenrij op de rand met het agrarisch gebied (helemaal in het zuiden

van het gebied).

Vogelkijkwand

Beheerder en kadastrale gegevens

ANB, eigenaar van het domein ‘Hoofsweer’ gelegen in de gemeente

Brecht.

Kad Gem Nr Kadasternr Oppervlakte in ha Gemeente

11043 55 a2 0,09 Brecht

11043 92 s2 0,93 Brecht

11043 38 e2 0,57 Brecht

11043 100 e 8,62 Brecht

11043 103 l 3,01 Brecht

11043 164 c 9,41 Brecht

11043 96 f 2,89 Brecht

11043 163 b 2,78 Brecht

11043 92 l2 0,05 Brecht

Totale oppervlakte: 28,36 ha

Situering in de ruimere omgeving Bestemming Hoofsweer

Bel de gemeente….

25 26

27 28

29 30

24-1-2020

6

Even opfrissen

Krachtlijnen ruimtelijke ordening

OmgevingsvergunningOmgevingsvergunning

provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan

(PRUP)

provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan

(PRUP)

gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan

(gemeentelijk RUP)

gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan

(gemeentelijk RUP)

bindend

bindend

Ruimtelijk Structuurplan

Vlaanderen

Ruimtelijk Structuurplan

Vlaanderen

provinciaal ruimtelijk

structuurplan

provinciaal ruimtelijk

structuurplan

gemeentelijk ruimtelijk

structuurplan

gemeentelijk ruimtelijk

structuurplan

bindend gedeelte

richtinggevend gedeelte

bindend gedeelte

richtinggevend

gedeelte

gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan

(GRUP)

gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan

(GRUP)

Stedenbouwkundige

verordeningen

Stedenbouwkundige

verordeningen

Ruimtelijke structuurplannen Bestemmingsplannen

Oude planfiguren:

Gewestplan

Bijzonder gemeentelijk plan van aanleg: BPA

Nieuwe planfiguren:

Ruimtelijke uitvoeringsplannen:

op gewestelijk niveau: GRUPs

op provinciaal niveau: PRUPs

op gemeentelijk niveau: gem.RUPs

Grafisch plan + stedenbouwkundige voorschriften verordenende kracht!

Gewestplan Ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP)

31 32

33 34

35 36

24-1-2020

7

Ruimtelijke bestemmingen

Verschillende categorieën.

Bestemmingsvoorschriften: wat kan wel, wat kan niet?

Gewestplan: K.B. van 28 december 1972 betreffende de inrichting en

de toepassing van de ontwerpgewestplannen en de gewestplannen

RUP: ‘typevoorschriften’: BVR van 11 april 2008 tot vaststelling van

nadere regels met betrekking tot de vorm en de inhoud van de

ruimtelijke uitvoeringsplannen

Statuut: ruimtelijk kwetsbaar gebied (RKG)

Op gewestplannen: agrarische gebieden met ecologisch

belang en waarde, bos-, bron-, groen- en natuurgebieden,

natuurgebieden met wetenschappelijke waarde,

natuurontwikkelingsgebieden, natuurreservaten,

overstromings-, park- en valleigebieden.

In RUPs: bos, parkgebied, reservaat en natuur, VEN,

beschermde duingebieden en voor het duingebied

belangrijke landbouwgebieden.

Omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige

handelingen

Omgevingsvergunning nodig voor:

Ontbossing (gekoppeld aan art.90 bis Bosdecreet, zie deel ‘bos’)

Kappen van bomen buiten bossen

Plaatsen van constructies

Draineren voor landbouwdoeleinden

Reliëf wijzigen

...

Art. 4.2.1 VCRO

Omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige

handelingen

VRIJSTELLINGEN!

Vrijstellingsbesluit: Besluit van de Vlaamse Regering van 16/07/2010 (BS

10/09/2010) tot bepaling van handelingen waarvoor geen

stedenbouwkundige vergunning nodig is.

https://codex.vlaanderen.be/Zoeken/Document.aspx?DID=1019375&param

=inhoud

! Bepaalde werken, opgenomen in goedgekeurd beheerplan, zijn

vrijgesteld van omgevingsvergunningsplicht check bij AVES!

Hoofsweer: RUP klei van de kempen Hoofsweer: VEN?

37 38

39 40

41 42

24-1-2020

8

Hoofsweer: SBZ? Hoofsweer: bescherming onroerend erfgoed?

Hoofsweer: BWK

BWK code Karteringseenheid

Ap+Aom Zeer diep water + oligotrofe plas

Ae Eutroof water

sf Vochtig wilgenstruweel op voedselrijke bodem

vm Elzenbroek

qb Eiken-berkenbos

1. Vogelkijkwand plaatsen

vogelkijkwand = constructie

constructies plaatsen = wetgeving ruimtelijke ordening!

omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen (OV)

aanvragen (zie VCRO art. 4.2.1)! Tenzij vrijgesteld?

wijzigen vegetaties: ‘natuur’vergunning (OV voor vegetatiewijzigingen)

nodig in de bestemming natuurgebied, in VEN: verboden! individuele

ontheffing aanvragen bij ANB (zit in advies bij de OV) + vermijden

onvermijdbare en onherstelbare schade aan natuur.

Ontbossing?

SBZ-H: PB?

2. Nieuwe poel graven

graven poel = reliëfwijziging

reliëf wijzigen = omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige

handelingen(tenzij vrijgesteld) aanvragen bij gemeente, advies ANB

VEN: verboden! individuele ontheffing (zit in advies ANB bij de OV) +

vermijden onvermijdbare en onherstelbare schade aan natuur

ontbossing? ontheffing + omgevingsvergunning +

boscompensatievoorstel

ontbossing in SBZ-H: PB!

3. Zoom uit het bos kappen

Ontbossing? verboden tenzij ontheffing op het ontbossingsverbod +

omgevingsvergunning voor ontbossing+ boscompensatievoorstel

In VEN: vegetatiewijziging verboden! individuele ontheffing +

vermijden onvermijdbare en onherstelbare schade aan natuur

Ontbossing in SBZ-H: PB!

43 44

45 46

47 48

24-1-2020

9

4. Bomenrij kappen

Omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen voor het

kappen van een boom die > 1 m stamomtrek heeft op 1 m boven het

maaiveld. Gemeentes kunnen strenger zijn, dus bel de gemeente!

Omgevingsvergunning voor vegetatiewijzigingen voor het kappen van

bomen in bepaalde zones/bestemmingen.

In VEN: wijzigen KLE verboden ontheffing op dit verbod aanvragen

Indien opgenomen in beheerplan:

Voor de beheermaatregelen die opgenomen zijn in een goedgekeurd

natuurbeheerplan geldt:

Geen machtiging in toepassing van het Bosdecreet meer nodig!

Vrijstelling van de (natuur)vergunningsplicht voor wijzigen van vegetatie of voor

wijziging van kleine landschapselementen, op voorwaarde dat een natuurtoets

conform artikel 16 Natuurdecreet is uitgevoerd, op voorwaarde dat desgevallend

een voortoets of passende beoordeling is uitgevoerd, en op voorwaarde dat de

uitvoerder van de wijziging de zorgplicht naleeft tijdens de uitvoering.

Mogelijkheid tot integratie van de afwijkingen van de verboden opgenomen in

het Soortenbesluit, op voorwaarde dat de voorwaarden vermeld in artikel 23,

eerste lid, Soortenbesluit zijn ingevuld. Indien een afwijking niet is geïntegreerd in

het beheerplan, moet een aparte afwijking worden aangevraagd bij het

Agentschap voor Natuur en Bos.

Indien opgenomen in beheerplan:

Voor terreinen gelegen in het VEN zorgt het natuurbeheerplan voor

vrijstelling van het vragen van een individuele ontheffing van de VEN-

verboden.

Er is geen voortoets of passende beoordeling (Natuurdecreet, art.36ter,

§3) vereist voor een natuurbeheerplan van een terrein in een speciale

beschermingszone, als het beheer gebeurt in functie van het realiseren

van de instandhoudingsdoelstellingen voor de betrokken SBZ . Als voor

een deel van het terrein geen beheer dat verband houdt met de

instandhoudingsdoelstellingen uitgestippeld wordt, moet voor dat deel

toch een voortoets gebeuren.

Indien opgenomen in beheerplan:

vrijstelling van omgevingsvergunningsplicht voor het vellen van

hoogstammige bomen (zie BVR vrijstelling, art. 6.1, 3°), voor het

aanleggen of herinrichten van poelen in functie van natuur- of

landschapsbeheer met een maximale oppervlakte van 100 vierkante

meter en vrijstelling van de omgevingsvergunningsplicht voor ontbossing

ter realisatie van Europese natuurdoelen in natuurreservaten (type vier).

belangrijke input boswachter bij opmaak beheerplan!!

Gebruiksovereenkomsten

ANB laat beheer- en inrichtingsmaatregelen vaak uitvoeren door derden.

uitbesteding grootschalige/ éénmalige werken via bestek.

regelmatige werken via raamovereenkomst

kleine werken, levering of diensten

Boswachter geeft input bij het opmaken van de bestekken/ overeenkomsten

en vraag zelf prijzen op voor kleine werken, levering of diensten.

Boswachter volgt de correcte en tijdige uitvoering van de werken op in

samenspraak met de leidend ambtenaar.

Bespreek (de voorwaarden uit) de volgende

gebruiksovereenkomsten en vergelijk:

Gratis gebruiksovereenkomst weidevogelbeheer Bazel zuid

Kortlopende concessie Oude durme

Case: gebruiksovereenkomsten

49 50

51 52

53 54

24-1-2020

10

Van zodra een overheidsdienst €1 uitgeeft voor de uitvoering van een

werk, een levering of een dienst = een overheidsopdracht.

Onderscheid tussen:

kleine overheidsopdrachten (drempel: €30.000 ex. BTW): bijzondere

regeling, maar een zeer beperkt aantal regels van de wetgeving

overheidsopdrachten van toepassing

= ‘opdrachten tegen aanvaarde factuur’ (vroeger: ‘vereffenaar kort’)

De grote tot zeer grote overheidsopdrachten

OverheidsopdrachtenOverheidsopdrachten

Procedure via aanvaarde factuur (‘vereffenaar kort’): is een

vereenvoudigde procedure voor het toekennen van overheidsopdrachten.

Volgende interne regels:

Overheidsopdrachten: ‘grote’

Altijd ‘Algemene voorwaarden van Natuur en Bos’ toevoegen

bij plaatsen van een bestelling!

Case: prijsvraag

BW geeft de noden aan, duidelijk + detail, ev. plan/schets

BW beschrijft de werflocatie: toegangswegen, stapelplaatsen,

depots, waar werfkeet mag komen,...

BW schat in hoeveel tijd de aannemer zal nodig hebben + wanneer

de werken best uitgevoerd worden (schoontijd!)

Eens bestek er is: BW neemt technische bepalingen grondig door.

BW regelt het al dan niet verplicht voorafgaand terreinbezoek,

samen met leidend ambtenaar/dossierbeheerder + ‘attest van

plaatsbezoek’

Input boswachter bij opmaak overeenkomsten

BW kent het bestek + altijd bij zich hebben!

BW is aanwezig op startvergadering

BW houdt dagboek der werken (DW) bij ( aannemer)

Bij raamovereenkomst bereidt BW het dienstbevel/afroep voor

Input boswachter na gunning

55 56

57 58

59 60

24-1-2020

11

Dagboek der werken

Nauwgezette opvolging + rapportage aan dossierbeheerder/LA

Bij fouten: aannemer aanspreken + contact regiobeheerder en

dossierbeheerder/LA bij minste twijfel

Werfvergaderingen + DW / verletstaat regelmatig nakijken

Bijhouden kopies van stort- en leveringsbonnen

dossierbeheerder/LA

Opvolging werken door boswachter tijdens

uitvoering

Einde der werken rapporteren aan dossierbeheerder/LA

Controle beschadiging

Aanwezig bij tussentijdse keuringen / oplevering

dossierbeheerder/LA maakt PV van keuring / oplevering.

Opvolging werken door boswachter bij

oplevering De aannemer komt met een 25-tons-kraan op het terrein gereden. Het

maximaal toegelaten gewicht is in dit geval echter 15 ton.

1. Is de boswachter op de hoogte van deze gewichtsbeperking?

Ja! Ofwel stelde hij/zij de uitvoeringsmodaliteiten mee op, mocht dit niet

het geval zijn, dan wordt hij/zij verondersteld de uitvoeringsmodaliteiten van

de betreffende overheidsopdracht te kennen (en zelfs het bestek bij te

hebben).

2. Wat kan/mag/moet de boswachter doen?

De boswachter spreekt de aannemer aan en wijst hem op de

uitvoeringsmodaliteiten.

Case: te zware kraan

61 62

63 64

65