Jaarverslag

2017

Kerncijfers 2017

218miljoen euro

Omzet

0

50

100

150

200

250

0

50

100

150

200

250

2013 2014 2015 2016 201723

5

217

244

221

218

In miljoenen euro’s

Omzet volgens activiteit (in miljoenen euro’s) 2013 2014 2015 2016 2017

Taken van openbare dienst inzake ontwikkelingssamen-werking (gouvernementele samenwerking) 216 226,5 204 195 184,3

Bijzondere taken van openbare dienst inzake ontwikkelingssamenwerking (Infocyclus, Kleur Bekennen, Annoncer la Couleur, Trade for Development Centre, noodhulp, rehabilitatiehulp …) 7,5 6,5 6,5 6,9 7

Andere taken in de ontwikkelingssamenwerking die aan BTC worden toegewezen door derden (Europese Unie …) 9 8 7,5 12,3 23,9

Juniorprogramma 2,5 3 3 2,7 2,8

Totale omzet 235 244 221 217 218

Personeel 2013 2014 2015 2016 2017

Medewerkers in Brussel (van wie 23 in de Noordprojecten) 187 178 175 181 166

Internationale experts 185 186 204 181 186

Junior Assistenten 66 64 59 65 77

Lokale medewerkers in de landenkantoren 179 169 153 149 140

Lokale medewerkers in de interventies 1.014 850 810 924 942

Totaal 1.631 1.447 1.401 1.500 1.511

Het Belgisch ontwikkelingsagentschap in de wereld

Het hoofdkantoor van Enabel is gevestigd in Brussel. Het agentschap heeft een landenkantoor in de 14 partnerlanden van de Belgische gouvernementele samenwerking, alsook in Peru en Vietnam. Het agentschap voert activiteiten uit in een twintigtal landen.

In zeven landen is Enabel gehuisvest in hetzelfde gebouw als de Belgische ambassade (one roof ): Burkina Faso, DR Congo, Guinee, Mozambique, Niger, Vietnam en Palestina (Consulaat-generaal Jeruzalem).

• Peru• Bolivia

• Palestijns gebied • Vietnam• Algerije• Marokko• Mauritanië• Senegal• Guinee• Mali• Burkina

Faso• Niger• Benin • Congo

(dem. rep.)• Oeganda• Rwanda• Burundi• Tanzania• Mozambique• Zuid-Afrika

14 partnerlanden van de Belgische gouvernementele samenwerking

Andere activiteitslanden

4

Inhoud

Woord vooraf 5

Strategie 6

Operationeel verslag 7

Beheersverslag 32

Sociaal verslag 40

Financieel verslag 46

5

In 2018 worden de laatste stappen gezet van een reis die in 2015 begon. De toenmalige Raad van Bestuur besliste om een strategische reflectie op te starten met als doel BTC aan te passen aan de snel veranderende internationale situatie enerzijds en het daaruit volgende evoluerende hulpparadigma anderzijds. De nieuwe Raad van Bestuur, die op 18 september 2017 zijn verantwoordelijkheid opneemt, brengt dit project tot een meer dan bevredigend einde.

De eerste vijftien jaren van het bestaan van onze organisatie werden beheerst door een model van ontwikkelingssamenwerking dat werd opgebouwd rond de acht Millenniumdoelstellingen (2000), de Conferentie van Monterrey inzake financiering (2002) en de Verklaring van Parijs (2005), die onze manier van werken radicaal veranderde door onder meer het partnerland in de bestuurdersstoel van zijn ontwikkeling te zetten.

Dat paradigma werd door de internationale gemeenschap in de loop van 2015 stilaan aangepast aan de noden van deze tijd. De holistische, universele agenda van de Sustainable Development Goals raakt bijna elk aspect van de menselijke activiteit aan. Tijdens de Conferentie van Addis Abeba wordt de privésector verwelkomd als bron van additionele middelen, maar vooral als instrument en vector voor ontwikkeling. De Klimaattop in Parijs verzamelt de wereldgemeenschap rond een engagement om de opwarming van de aarde binnen beheersbare grenzen te houden. Armoedebestrijding en sociale ontwikkeling worden aangevuld met andere doelstellingen, zoals inclusieve economische groei, de creatie van werkgelegenheid, veiligheid, milieuzorg en de strijd tegen illegale migratie.

Twee opvallende nieuwe elementen zijn aanwezig in alle internationale initiatieven: om deze ambitieuze doelstellingen te bereiken, worden er middelen gezocht bovenop de officiële ontwikkelingshulp (ODA) en men rekent op brede allianties van zowel de klassieke hulpsector als minder traditionele spelers, zoals de private sector.

De wet die op 23 november 2017 werd goedgekeurd door het Parlement schrijft zich in deze beweging in: BTC, het uitvoeringsagentschap van de Belgische ontwikkelingssamenwerking, transformeert tot Enabel, het ontwikkelingsagentschap van de Federale Staat.

Enabel kan zijn diensten ter beschikking stellen van alle gouvernementele entiteiten en kan beroep op de expertise van deze instellingen, waardoor het agentschap meer domeinen van de Agenda 2030 kan bestrijken. Het wordt actief aangemoedigd om in synergie en complementariteit met andere actoren, publieke zowel als private, te werken om tot innovatieve, duurzame oplossingen te komen.

Enabel krijgt een breder instrumentarium om zijn doelstellingen te bereiken: naast giften kan het ook met subsidies en leningen werken. Het agentschap kan ook private gelden ontvangen waardoor samenwerking met de grote filantropische fondsen mogelijk wordt.

Voor het eerst sinds de oprichting van het agentschap, wordt Enabel in staat gesteld om voluit opdrachten van andere donoren aan te trekken, mits die in het verlengde liggen van het Belgische beleid en de impact hiervan versterken. Het resultaat zal reeds in 2018 zichtbaar zijn door een exponentiële groei van wat vanaf nu Global Partnerships zal heten.

Het nieuwe beheerscontract van 17 december 2017 biedt de organisatie financiële voorspelbaarheid, zowel wat betreft de operationele kosten voor de projecten als voor de beheerskosten voor de organisatie. In de programmacyclus start de rol van Enabel vanaf nu bij het uitwerken van de landenstrategie binnen het algemene kader en de doelstellingen die door de Ambassade worden opgesteld.

Dit alles, de ruimere verantwoordelijkheden, de verhoging van de middelen, werd Enabel niet in de schoot geworpen. Op vier cruciale domeinen, strategische performantie, financieel en administratief beheer, het beheer van de expertise en de evaluatiecapaciteit, diende de organisatie te bewijzen dat zij ‘fit for purpose’ was om haar nieuwe taak op te nemen. Alle vier de voorwaarden werden vervuld.

Met deze ambitieuze hervorming heeft de Belgische internationale samenwerking een instrument gecreëerd dat niet alleen nu ‘fit for purpose’ is, maar ook op korte termijn ‘fit for future’ zal zijn.

De Raad van Bestuur en het directiecomité dankt iedereen die bijgedragen heeft tot dit succes, maar in de eerste plaats de fantastische medewerkers van Enabel.

Woord voorafdoor Nathalie Francken, Voorzitster van de Raad van Bestuur, en Carl Michiels, Voorzitter van het Directiecomité.

6

De vijftien strategische doelstellingen van BTC interageren met elkaar en zijn, net als een resultatenketen, verdeeld over verschillende niveaus. In 2017 omvatten de strategische doelstellingen de noodzakelijke strategische transformatie van BTC met het oog op de oprichting van het nieuwe agentschap Enabel. BTC blijft in 2017 zijn performantie systematisch opvolgen aan de hand van prestatie-indicatoren die zijn gelinkt aan de doelstellingen van de strategiekaart.

Op de volgende pagina’s gaan de operationele resultaten van 2017 (niveau 3) vergezeld van een beschouwing over de bijdrage van iedere landenportfolio aan de doelstellingen op de hogere niveaus van de strategiekaart (niveau 2 en 1), die op hun beurt aansluiten bij de SDG’s. Tot slot geeft dit verslag een overzicht van de doelstellingen die in 2017 worden bereikt op organisatorisch vlak (niveau 4).

Strategie

Om zijn missie te vervullen en zijn visie te realiseren heeft BTC zijn strategie in een strategiekaart gegoten. Deze bevat de strategische doelstellingen van BTC over verschillende jaren en is opgedeeld in vier niveaus.

De strategiekaart van BTC wordt elk jaar aangepast, verbeterd en verfijnd. De kaart blijft de visuele weergave van de wil van BTC om zijn beheer te richten op resultaten bij de belanghebbenden met als einddoel bij te dragen aan de ontwikkelingsprocessen van de partnerlanden.

Sustainable Development Goals

Niveau 1Ontwikkelingsdoelstellingen

(outcomes)

Niveau 2Tussentijdse

resultaten

Niveau 3Operationele

doelstellingen

Niveau 4Organisatorische

doelstellingen

Menselijke en sociale ontwikkeling

Capaciteiten van de partners versterkt

Voorbereiding van nieuwe samenwerkings­programma’s

Aanpassing van de organisatiestructuur

Consolidatie van de beheeraanpak van programma’s en interventies

Ontwikkeling van een strategie van kennisdeling

Versterking van de informaticaomgeving

Duurzame en inclusieve economische groei

Institutionele veranderingsprocessen ondersteund

Beheer van de uitvoeringsencours

Nieuwe technologieën ontwikkeld en gevaloriseerd

Transparante informatie en kennis gedeeld

Ontwikkeling van opdrachten voor derden

Sluiten van partnerschappen

Versterking van netwerken

Mensenrechtenbenadering

7

Operationeel verslag

In september 2015 nam de internationale gemeenschap een universele ontwikkelingsagenda tot 2030 aan (Agenda 2030), met centraal daarin zeventien duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals of SDG’s). Vertrekkend van de Millenniumdoelstellingen (MDG’s) en de Rio+20-Conferentie over duurzame ontwikkeling combineert deze agenda de uitroeiing van armoede met duurzame ontwikkeling in zijn drie dimensies – economisch, sociaal en ecologisch. De doelstellingen, waarvan de uitvoering van start ging op 1 januari 2016, zijn verder onderverdeeld in 169 doelwitten (targets).

www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals

Sinds 2016 verwijst het jaarverslag niet meer naar de klassieke sectoren (gezondheidszorg, landbouw, onderwijs enz.), maar vermelden we op iedere landenpagina de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen waartoe onze acties hebben bijgedragen. Op die manier sluit BTC zich aan bij de internationale agenda 2030.

8

Algerije is een belangrijke speler in Noord-Afrika. Het land staat voor een reeks zeer strategische uitdagingen in verband met milieu en ruimtelijke ordening (waterschaarste, luchtvervuiling, landdegradatie, klimaatverandering) die zware gevolgen hebben voor het behoud van de natuurlijke hulpbronnen en voor de volksgezondheid. Om hier het hoofd aan te bieden en om duurzame ontwikkeling na te streven, is het cruciaal dat alle spelers worden ingezet.

In deze context heeft België ervoor gekozen om de Algerijnse overheid te steunen bij haar milieubeleid.

Het project voor ondersteuning van het geïntegreerde afvalbeheer (AGID) wil de economische verliezen en de milieuschade van het afval verminderen. Daarom promoot het een beter geïntegreerd afvalbeheer. Meer in het bijzonder draagt AGID bij aan de organisatie van de verwerking en terugwinning van huishoudelijk en speciaal afval. Bovendien wordt ingezet op afvalpreventie aan de bron.

Een tweede project zet in op de competentieversterking rond milieu (PRCDE). Het beoogt de capaciteiten te versterken van het maatschappelijk middenveld, van het ministerie voor Milieu en ook van de overheidsinstellingen die actief zijn in de sectoren water, vervoer en gezondheid. Het is de bedoeling dat die spelers in hun praktijken rekening houden met het milieu en dat de intersectorale dialoog versterkt wordt.

In 2017 tot slot worden twee programma’s afgesloten: het beurzenprogramma dat werd opgestart in 1996 en het studie- en expertisefonds dat werd opgezet in 2002.

Realisaties 2017

42125

expats en

nationale

werknemers

De steun van het geïntegreerde afvalbeheer spitst zich toe op zes prioriteiten met als doel op grote schaal de selectieve ophaling en het sorteren van huishoudelijk afval in te voeren in de wilaya’s (provincies). De zes prioriteiten zijn:

• een nationaal informatiesysteem over afval ontwikkelen zodat de verschillende partners informatie kunnen uitwisselen;

• een netwerk van vormingswerkers opzetten om de sensibiliseringscampagnes in de drie wilaya’s gecoördineerd uit te voeren;

• procedures op punt stellen om de gegevens die nodig zijn voor het organiseren en opvolgen van de huisvuilophaling te centraliseren;

• drie centra voor afvalsortering in de wilaya’s ontwerpen (bouwwerken en uitrusting);

• een productieproces voor compostering in de wilaya’s ontwikkelen;

• de centra voor technische ingraving uitbaten.

Het PRCDE-project zet zijn steun aan de overheidsinstellingen voor Milieu, Water, Gezondheidszorg, Transport en Civiele Maatschappij voort. Geleidelijk aan worden de instellingen en het overheidspersoneel gesensibiliseerd voor de milieu-impact van hun activiteiten. Om het intersectoraal werk te versterken en op die manier te zorgen voor meer efficiëntie, worden verschillende proefprojecten opgezet. Die tonen concreet aan hoe de instellingen hun praktijken kunnen verbeteren. Zo wordt met de verantwoordelijke overheid een stedelijk vervoersplan opgesteld dat duurzaam transport aanmoedigt. Ook worden twee opleidingscentra voor waterberoepen opgezet in partnerschap met hun Belgische evenknieën. Daarnaast worden verschillende programmaverantwoordelijken van het ministerie voor Volksgezondheid opgeleid in verband met gezondheid en milieu. Verder is er de gezamenlijke voorbereiding van het nationaal verslag over het Algerijnse leefmilieu ... In totaal gaat het om 25 projecten.

Lees op Open.Enabel Appui à la gestion intégrée des déchets

Blog van het projecthttps://agid-algerie.org/

Renforcement des compétences dans le domaine de l’environnement

AlgerijeBevolking: 40 miljoenOppervlakte: 2.381.740 km2 (78 maal België) BNI / inwoner: $ 4870 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,745 – 83e / 188

9

Het Juniorprogramma overschrijdt in 2017 de kaap van de 500e junior sinds het in 2006 werd opgericht.

In mei 2017 wordt slechts één selectie georganiseerd wegens de formulering van het nieuwe programma. De nieuwe Junior Assistenten gaan werken voor een project van BTC of van een niet-gouvernementele organisatie. Ze zijn met 49 (van wie er 25 werden geselecteerd in 2016).

Bij het uitsturen van de Junior Assistenten wordt gezorgd voor een evenwichtige verdeling over BTC-projecten (26) en ngo-projecten (23). 47 % van de nieuwe juniors vertrekt naar het terrein voor een Belgische niet-gouvernementele organisatie. De andere 53 % draait mee in BTC-projecten.

De geselecteerde projecten worden verdeeld over volgende landen: Palestijnse Gebieden (2), Benin (5), Burkina Faso (3), Mali (2), Marokko (2), Niger (3), Senegal (4), Mozambique (2), Tanzania (5), Oeganda (8), Rwanda (2), Zuid-Afrika (2), Bolivia (2) en Peru (7).

77 % van de vertrekkende juniors is vrouw (38/49); zo draagt het Juniorprogramma ook bij tot meer gendergelijkheid op de door mannen bezette werkvloer van ontwikkelingssamenwerking.

In 2017 wordt de constructieve samenwerking met de Belgische niet-gouvernementele organisaties voortgezet met 3 nieuwe ngo’s: ULB Coopération, Plan België en Rode Kruis Vlaanderen. Daarmee staat de teller van partner-ngo’s op 23.

Verder besteedt het team van het Juniorprogramma een groot deel van zijn tijd aan de formulering van het nieuwe programma (2018-2023). Dat heeft als algemene doelstelling om een nieuwe generatie jonge innovatieve experts aan te moedigen om zich actief en duurzaam in te zetten voor de 17 SDG’s.

In 2017 breiden Kleur Bekennen en Annoncer la Couleur hun pedagogisch aanbod voor de scholen verder uit met leertrajecten, thematische bibliografielijsten, een aanbod voor toekomstige leerkrachten, een nieuwe opleiding over wereldburgerschapseducatie… In totaal genieten bijna 2.000 leerkrachten en directeurs een opleiding, krijgen 114 scholen pedagogische en financiële ondersteuning in het kader van een projectwedstrijd (op die manier worden 15.000 leerlingen bereikt) en wordt bijna 11.000 keer educatief materiaal ontleend via de uitleencentra. Tot slot organiseren de programma’s twee inspiratiedagen waarop telkens 150 mensen uit de sector samenkomen.

Verder wordt een samenwerkingsovereenkomst afgesloten tussen de federale minister voor Ontwikkelingssamenwerking en de minister voor Onderwijs van de Franse Gemeenschap. Een transversaal comité ziet erop toe dat de overeenkomst wordt toegepast (uitwisselingen, advies aan de beleidsmakers, enz.).

Bovendien geniet de expertise van Kleur Bekennen – Annoncer la Couleur vaker erkenning en wordt ze ingeroepen door andere instanties (opstellen van referentiesystemen voor competenties voor een nieuwe cursus filosofie en burgerschap, uitwisseling en samenwerking met UNESCO, enz.). De peer review uitgevoerd door Global Education Network in Europe (GENE) onderstreept ook het kwaliteitsvolle werk dat het programma levert op het gebied van wereldburgerschapseducatie. Dat werk wordt voorgesteld op een feestelijk evenement ter gelegenheid van het twintigjarig bestaan van Kleur Bekennen – Annoncer la Couleur.

BelgiëBevolking: 11 miljoenOppervlakte: 30.530 km2

BNI / inwoner: $ 44.250 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,896 – 22e / 188

23 partner-ngo’s

+2.000leerkrachten opgeleid

+500Junior Assistenten sinds de oprichting van het programma in 2006

+11.000keer educatief materiaal ontleend

10

Het Trade for Development Centre (TDC) informeert en sensibiliseert over eerlijke en duurzame handel en verleent steun aan producentenorganisaties in de partnerlanden van de Belgische gouvernementele samenwerking. Door producenten te financieren en te coachen op het vlak van marketing en bedrijfsbeheer krijgen ze toegang tot de middelen, de kennis en de vaardigheden om zelf strategieën uit te werken en te ondernemen.

Tussen 2014 en 2017 krijgen 75 kmo’s uit 17 landen ondersteuning van TDC, goed voor 113.158 begunstigden in verschillende sectoren: cacao, olie, artisanaat, goud, fruit en groenten, thee, noten, hout, toerisme en vooral koffie. De koffiecoöperaties uit Rwanda verkopen hun product nu als exclusieve koffie waardoor ze het tegen een veel hogere prijs kunnen verkopen (tot 70 % meer). De Oegandese koffiecoöperaties zien hun verkoopcijfer de afgelopen vier jaar toenemen met 65 %, wat 78 % meer inkomsten betekent voor hun leden.

Tijdens de Week van de Fair Trade bouwt TDC verder op de uitdaging om van België tegen 2020 het land van de Fair Trade te maken: met een gemiddelde fairtradeconsumptie van 14,30 euro per Belg (in 2016) ligt de doelstelling van 15 euro binnen bereik. De uitdaging krijgt ook steun uit politieke hoek: op 20 juli 2017 keurt het federale parlement een resolutie goed ter promotie van fair trade. In de afgelopen vier jaar heeft TDC 142 lokale bewustmakingsprojecten in het hele land gesteund.

In 2017 gaat TDC dieper in op het thema kleding. De aftrap voor de Week van de Fair Trade wordt gegeven door minister Alexander De Croo, die in een winkel een nieuwe transparantietool voorstelt waarmee je de afkomst van een specifiek kledingstuk kunt achterhalen. Het thema wordt ook in de kijker geplaatst tijdens de derde editie van TDC’s fairtradeontbijt in het federale parlement.

In 2017 wordt het programma afgesloten. Het telt zeven cycli met 636 deelnemers, onder wie 440 vrouwen en 196 mannen. 337 zijn Franstalig, 299 Nederlandstalig.

De deelnemers geven voor 62 % aan dat zij hun carrière een nieuwe wending willen geven en zich willen inzetten in de ontwikkelingssamenwerking. 26 % geeft aan zijn of haar huidige carrière in de ontwikkelingssamenwerking ondersteund te willen zien of willen zich liever als vrijwilliger inzetten (13 %).

Het nieuwe Infocyclusprogramma, dat gebaseerd is op zijn huidige aanpak, wordt niet goedgekeurd omwille van het bestaande aanbod op de markt en de wens om meer in te zetten op gedigitaliseerde pedagogische benaderingen. De afgelopen tien jaar heeft Infocyclus meer dan 10.000 deelnemers opgeleid in wereldburgerschap. Wij willen langs deze weg alle deelnemers danken voor hun actieve deelname. Ook de lesgevers en sprekers willen wij bedanken voor hun energieke aanwezigheid en voor het delen van hun kennis en ervaringen. Tot slot richten wij een woord van dank aan het Infocyclus-team dat van elke Infocyclus weer een buitengewone ervaring wist te maken en ons mogelijkheden aanreikte om te ijveren voor positieve veranderingen.

België (vervolg)

75 kmo’s gesteund in 17 landen

+110.000begunstigden

11

De economie van Benin steunt zwaar op de informele handel. Onder de Beninse bevolking heerst nog steeds bittere armoede en het land scoort laag op de Human Development Index (167e/188).

Het gouvernementele samenwerkingsprogramma tussen Benin en België zet in op drie grote pijlers:

• Een duurzame en inclusieve economische ontwikkeling. Hierbij worden de nationale partners ondersteund om een gunstig kader te creëren waarin zich veelbelovende landbouwactiviteiten kunnen ontwikkelen. Daarnaast krijgen de ondernemers en de verschillende actoren een steuntje in de rug om te groeien en zich te professionaliseren. Specifieke aandachtspunten zijn de economische onafhankelijkheid van vrouwen, het reduceren van de ongelijkheden tussen mannen en vrouwen op het platteland, het creëren van waardig werk en het duurzaam beheer van de natuurlijke rijkdommen.

• Toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg. Hierbij wordt de organisatie van de basiszorgverlening ondersteund en wordt gewerkt aan een betere toegankelijkheid.

• Competentieversterking van het personeel dat in de landbouw en de gezondheidszorg werkt.

Realisaties 2017

25114139

expats en

nationale

werknemers

5e gouvernementele donor van Benin in financieel volume

Dankzij het programma ter ondersteuning van de landbouwketens (PROFI) kunnen de landbouwondernemers hun inkomsten verhogen. Het programma biedt hen coaching in ondernemerschap en geeft landbouwadvies. Daarnaast financiert het ook productieve investeringen. Het brengt de spelers van de rijstteelt, de groenteteelt en de cashewnotenteelt met elkaar in contact en helpt hen om zakelijke banden te smeden. In 2017 hebben ongeveer 400 coöperaties de diensten die ze aan hun leden bieden op het gebied van productietechnieken, kunnen verbeteren. Er zijn 97 Farm Field Schools opgericht voor 1.356 producenten, onder wie 399 vrouwen. Dankzij de financiering van 321 productieprojecten ten gunste van 5.181 landbouwondernemers, onder wie 2.174 vrouwen, worden banen en toegevoegde waarde gecreëerd en worden nuttige landbouwvoorzieningen gebouwd.

Dankzij het programma ter ondersteuning van de gezondheidssector (PASS) is de tevredenheid van de gebruikers van de gezondheidsdiensten en de kwaliteit van de gezondheidsdiensten erop vooruitgegaan in de interventiezones. De aanpak om niet-overdraagbare ziektes te bestrijden met meerdere actoren is versterkt en uitgebreid naar alle niveaus van de gezondheidspiramide. De patiëntenverenigingen hebben begeleiding gekregen om zich beter voor te bereiden om deze ziektes op te vangen. 187 vroedvrouwen en verpleegkundigen worden opgeleid in verloskundige en neonatale spoedzorg, en medisch-technische voorzieningen worden gemoderniseerd. Op die manier kunnen praktisch 9.000 gevallen van complicaties bij bevallingen worden behandeld. De opleidingen worden aangestuurd door het ‘project ter ondersteuning van de Beninse organisaties via de versterking van de capaciteiten van hun medewerkers’ (PAORC). Verder is een fase aan de gang van coaching en supervisie om de verworvenheden duurzaam te maken.

Lees op Open.Enabel Forum sur la couverture santé universelle au Bénin : trois jours de réflexion pour une amélioration du système de santé du pays

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

BeninBevolking: 11 miljoenOppervlakte: 114.760 km2 (3,8 maal België)BNI / inwoner: $ 840 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,485 – 167e / 188

België is lead partner in de

gezondheidszorg

12

In Bolivia is de economische groei afgeremd omdat er minder vraag is naar grondstoffen. Daardoor beschikt de centrale overheid over minder begrotingsmiddelen. De regionale en lokale overheden zijn grotendeels afhankelijk van deze inkomstenbronnen om hun werking te financieren. Bijgevolg hebben ook zij minder middelen en zijn ze nog meer aangewezen op internationale steun. De beschikbare middelen gaan voornamelijk naar de prioritaire sectoren zoals gezondheidszorg en onderwijs, en in mindere mate naar thema’s waarin de Belgische ontwikkelingssamenwerking investeert zoals klimaatverandering en milieu of nog, cultuur en interculturaliteit. Doordat haar inkomsten gereduceerd zijn, heeft de Boliviaanse overheid ook minder middelen te besteden aan de projecten die ze gezamenlijk met de Belgische ontwikkelingssamenwerking uitvoert.

In dat opzicht blijft de Belgische steun in deze periode cruciaal en blijft het Belgisch ontwikkelingsagentschap de ministeries voor Milieu en Water, en voor Cultuur en Toerisme ondersteunen, zowel op centraal als op regionaal en lokaal niveau.

Realisaties 2017

81725

expats en

nationale

werknemers

6e gouvernementele donor van Bolivia in financieel volume

Bij de afsluiting van het programma ter ondersteuning van de gemeenschapsirrigatie is meer dan 2.000 hectare geïrrigeerd land aangelegd om voedsel te produceren in de armste en droogste gebieden van het land. Op die manier kunnen 2.500 gezinnen hun inkomsten uit voedselproductie met 59 % verhogen en wordt bovendien de migratie naar stedelijke centra afgeremd.

Het multisectorale programma Desnutrición Cero (strijd tegen ondervoeding) heeft bijgedragen tot het reduceren van de extreme en chronische ondervoeding. Daarvoor heeft het programma ingezet op opleidingen om de voedingsgewoonten te verbeteren en heeft het promotie gevoerd op de ferias de salud (gezondheidsbeurzen).

De projecten voor ondersteuning van studies en expertises, van capaciteitsversterking en van het Plan Nacional de Cuencas (nationaal plan voor de stroomgebieden) hebben als doel een systeem uit te werken waarin investeringen in de milieu- en watersector worden geïntegreerd. Daarbij worden de administratieve en technische beheercapaciteiten van de teams versterkt wat betreft milieu, water, sanitatie, watervoorraden, biodiversiteit, hout en klimaatverandering. Anderzijds integreren deze projecten de interne en externe mechanismen en financieringen door de nieuwe wetgeving rond water en milieu toe te passen bij het ministerie, bij de overheden van de departementen Cochabamba en Santa Cruz, en bij zestien gemeentebesturen.

Dankzij het project voor de identificatie van het cultureel patrimonium in het Titicacameer kunnen zestien gemeenten toeristische plannen uitwerken en kunnen zeven initiatieven voor gemeenschapstoerisme worden opgezet. Die beogen werkgelegenheid te creëren in het toerisme, maar dan wel een vorm van toerisme dat de culturele rijkdommen in de kijker zet en rekening houdt met het milieu.

Lees op Open.Enabel Identificación y registro de patrimonio cultural en la cuenca del lago Titicaca

BoliviaBevolking: 11 miljoenOppervlakte: 1.098.580 km2 (36 maal België)BNI / inwoner: $ 3000 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,674 – 118e / 188

België is

coördinator van het gemeenschappelijk fonds Plan Nacional de Cuencas

Steun aan de gemeenschapsirrigatie: het ministerie van milieu repliceert het beheermodel in zijn programma Sembrando Luz Cosechando Agua

Opstellen van zestien gemeentewetten ter bescherming van het materiële en immateriële erfgoed

13

Na een afwezigheid van dertien jaar werd in 2016 de gouvernementele samenwerking met Burkina Faso hervat. In augustus 2016 ging het project ter ondersteuning van het recht op drinkwater en sanitatie (PADAEPA) van start. Het project beoogt een betere toegang tot drinkwater en betere sanitaire voorzieningen in de stad Fada. In september van datzelfde jaar volgde de ondertekening en de start van het door de Europese Unie gefinancierde project voor de versterking van de interne veiligheid van Burkina Faso (PARSIB). Aanleiding voor dit project was de terroristische aanslag op Ouagadougou in januari 2016.

In 2017 wordt een begin gemaakt met de ontwikkeling van een vijfjarenprogramma 2018 – 2022. Tijdens de gemengde commissie in november worden de hoofdlijnen van het programma en vier identificatiefiches voor projecten goedgekeurd. Het budget bedraagt 39 miljoen euro.

Kern van het nieuwe programma is de economische ontwikkeling van de regio ‘Centre-Est’ door het ondernemerschap te bevorderen, met specifieke nadruk op vrouwen en jongeren. Daarnaast zijn twee bijkomende interventies voorzien: de eerste betreft het versterken van de veiligheid in de regio op basis van het concept ‘buurtpolitie’ (Police de Proximité), de tweede valt onder de noemer ‘She Decides’ en beoogt de versterking van de reproductieve en seksuele rechten van vrouwen. Een vierde transversale interventie moet de capaciteiten van de verschillende ontwikkelingsactoren versterken. De ontwikkeling van de nieuwe portefeuille zal in 2018 worden afgerond.

Realisaties 2017

111324

expats en

nationale

werknemers

Het PADAEPA-project zorgt voor een betere drinkwatervoorziening en adequate sanitaire voorzieningen voor de bevolking van de stad Fada met ongeveer 45.000 inwoners. In 2017 worden de voorbereidende studies uitgevoerd voor de benodigde infrastructuurwerken. De investeringen zullen ongeveer 7 miljoen euro bedragen.

Het PARSIB-project wil op korte termijn de coördinatie verbeteren tussen de verschillende veiligheidsdiensten wanneer er zich noodsituaties voordoen, zoals terroristische aanslagen. Op middellange termijn is het de bedoeling de sector te hervormen. De resultaten van het project in de eerste vijftien maanden zijn indrukwekkend. Er zijn snelle interventieteams opgericht en uitgerust met adequaat materiaal, en er is veel geïnvesteerd in opleiding. De noodzaak van deze inspanningen blijkt nog maar eens wanneer in augustus 2017 een tweede terroristische aanslag plaatsvindt. Het project geniet een uitstekende reputatie bij het ministerie van Veiligheid en bij de EU. Een vervolgfase wordt al overwogen.

Lees over het PARSIB-project http://blogduparsib.com/

https://twitter.com/Parsib_Burkina

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

Burkina FasoBevolking: 18 miljoenOppervlakte: 274.220 km2 (9 maal België)BNI / inwoner: $ 640 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,402 – 185e / 188

11e gouvernementele donor van Burkina Faso in financieel volume

+2.000 mensen nemen deel aan het Forum voor de Nationale Veiligheid in oktober 2017

14

In de loop van 2017 is Burundi steeds dieper weggezakt in een politieke crisis die al sinds 2015 aan de gang is. Dat heeft nefaste gevolgen voor de bevolking op menselijk en economisch vlak en qua veiligheid.

De economie van Burundi is sterk afhankelijk van buitenlandse financiering. Doordat die financiering in dalende lijn gaat, wordt de budgettaire situatie steeds moeilijker en kan er weinig geïnvesteerd worden met overheidsmiddelen, die in eerste instantie naar de werking van de instellingen gaan. Zo wordt de groei vertraagd. Bovendien dalen de wisselreserves en stijgen de voedselprijzen en de prijzen van de ingevoerde producten zoals brandstof. Bijgevolg is het land heel erg kwetsbaar voor externe schokken. Door al deze factoren zit een groot deel van de jongeren zonder werk, komt de voedselzekerheid in het gedrang en dreigt ondervoeding.

In deze context houdt het lopende samenwerkingsprogramma in 2017 rekening met de kwetsbaarheid van het land. Het mikt vooral op activiteiten die een tastbaar resultaat en voordeel voor de bevolking bieden in de concentratiesectoren, namelijk landbouw, gezondheidszorg en onderwijs, en zeker ook het technisch onderwijs en de beroepsopleiding.

Realisaties 2017

18149167

expats en

nationale

werknemers

Het programma voor institutionele en operationele ondersteuning van de landbouwsector (PAIOSA) heeft een interactieve atlas online gezet. Die bevat bijgewerkte technische gegevens over alle moerassen, lagergelegen gebieden en irrigeerbare vlakten van Burundi. De atlas is een zeer handig instrument om de gronden optimaal te benutten, de productietechnieken beter te controleren en de opbrengst van de oogsten in de moerassen te verhogen. Het heeft een directe impact op de voedselzekerheid van de betrokken bevolking.

Na een geslaagde testfase in 2016 van de digitalisering van het nationaal gezondheidsinformatiesysteem, heeft het programma voor institutionele ondersteuning van de gezondheidssector (PAISS) 109 gezondheidscentra en 11 ziekenhuizen uitgerust met een gedigitaliseerd platform om gezondheidsgegevens langs elektronische weg in te voeren en op te slaan. Op die manier worden de patiënten beter opgevolgd, zijn de gezondheidsgegevens beter en ook betrouwbaarder en worden de menselijke, financiële en andere middelen rationeler ingezet. Geleidelijk aan voelen niet-uitgeruste ziekenhuizen ook de behoefte aan een dergelijk systeem en zijn ze vragende partij voor dit instrument.

Bovendien wordt verbeterde gezondheidsinfrastructuur voor de bevolking gebouwd: op zwaartekracht gebaseerde aanvoer van drinkwater in het gezondheidsdistrict Kiganda, renovatie en uitbreiding van het ziekenhuis van Kiganda, nieuwe gebouwen en kantooruitrusting voor het gezondheidsdistrict en voor het gezondheidscentrum van Kiganda, installatie van systemen om zonne-energie te gebruiken in twintig gezondheidscentra…

Veertienduizend leerkrachten uit het algemeen en pedagogisch voortgezet onderwijs zijn opgeleid in betere lespraktijken. Op die manier worden meer dan 100.000 leerlingen langer op school gehouden en stromen ze beter door in het onderwijsprogramma.

In Burundi zorgt de aanhoudende werkloosheid onder de jongeren ervoor dat ze sociaal en economisch uit de boot vallen. In 2017 versterkt het project ter ondersteuning van het technisch en beroepsonderwijs (ACFPT) de toegang tot opleidingen voor deze ongeschoolde of laaggeschoolde plattelandsjongeren. Zo kunnen ze verschillende beroepen aanleren waarmee ze beter een project kunnen opzetten of hun kansen op de arbeidsmarkt vergroten.

Lees op Open.EnabelAtlas interactif des marais, bas-fonds et plaines irrigables du Burundi

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

BurundiBevolking: 11 miljoenOppervlakte: 27.830 km2 (0,9 maal België)BNI / inwoner: $ 260Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,404 – 184e / 188

1e gouvernementele donor van Burundi in financieel volume

De digitalisering van de gegevens in 109 gezondheidscentra en 11 ziekenhuizen draagt direct bij tot een betere gezondheidszorg aan de bevolking

15

In 2017 gonst het in de Democratische Republiek Congo (DR Congo) nog steeds van de politieke activiteiten om de volgende presidents-, parlements- en provincieraadsverkiezingen voor te bereiden. De machtshebbers en de oppositie kunnen geen overeenkomst bereiken over de uitvoering van het politieke akkoord van 31 december 2016. Daarom worden de verkiezingen uitgesteld tot december 2018.

Hoewel manifestaties verboden zijn en vele arrestaties worden verricht, blijven de oppositie, de mensenrechtenactivisten en de religieuze leiders betogingen organiseren in de meeste grote steden van het land. Ondanks alles is men overal bezig met het opstellen van kiezerslijsten, want die moeten op tijd worden afgesloten.

2017 wordt ook gekenmerkt door het conflict in Kasaï, door een heropflakkering van geweld door gewapende groepen vooral in het oosten, en door talrijke intercommunautaire conflicten die massale volksverhuizingen teweegbrengen.

In die context gaat het Belgisch ontwikkelingsagentschap door met zijn interventies die direct ten goede komen aan de plattelandsbevolking. Zo wordt de familiale landbouw ondersteund, worden geïsoleerde landbouwgebieden ontsloten, krijgt het beroepsonderwijs een impuls doordat de opleidingen beter zijn afgestemd op de behoeften van de arbeidsmarkt, en wordt de toegang tot de gezondheidszorg verbeterd, vooral voor de slachtoffers van seksueel geweld. Tot slot wordt opnieuw een waterprogramma opgestart, dat vooral inzet op het organiseren van de toegang tot water en op de financiering van de sector.

Het programma van de Belgische samenwerking in DR Congo volgt nog steeds zijn gedecentraliseerde aanpak in de elf betrokken provincies. Bijzondere aandacht gaat naar de aanpassing van onze programma’s aan de fragiele situaties en aan de mensenrechtenbenadering.

Realisaties 2017

37277314

expats en

nationale

werknemers

3e gouvernementele donor van DRC in financieel volume

• 51 landbouwgebieden zijn ontsloten. De strategie voor het herstel en het onderhoud van de landbouwwegen helpt het lokale ondernemerschap te ontwikkelen en 43.000 banen te scheppen.

• De boerenorganisaties hebben ondersteuning genoten (60.000 begunstigde huishoudens).

• De productieketens in de landbouw (maniok, mais, aardnoten) krijgen specifieke aandacht: opslag, verwerking, distributie, verkoop, enz.

• 150 hectare bos wordt opnieuw aangeplant om te compenseren voor de wegenwerken waarvoor bomen zijn gerooid; dankzij 350.000 voorgekiemde palmboomzaden kunnen 2.500 hectare boomgaarden voor de gezinnen worden aangelegd zonder ontbossing; de teelt van productiebomen (cacao, koffie) en bomen die de bodem verrijken wordt aangemoedigd over een potentiële oppervlakte van 600 hectare.

• Steun aan de forfaitaire tarifering van de gezondheidszorg voor een betere betaalbaarheid (vooral voor de vrouwen en de kinderen) en een kwalitatief betere verzorging in de negen referentieziekenhuizen.

• Steun om kwaliteitsvolle essentiële en generische geneesmiddelen ter beschikking te stellen in Tshopo, Kwilu en Zuid-Ubangi.

• Steun aan het voorkomen van geweld tegen vrouwen en meisjes en hulp aan de slachtoffers in Kisangani, Gemena en Mosango.

Lees op Open.Enabel Le chantier-école à Kasenga : l’accomplissement des rêves des élèves

Appui à l’enseignement technique et à la formation professionnelle dans les districts de la Mongala et du Sud Ubangi en Équateur

Désenclavement au Kasaï-Oriental et au Lomami : fer de lance pour booster l’agriculture et la dynamisation du secteur

Des semences de qualité pour les organisations paysannes au Kwilu et au Kwango

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

DR CongoBevolking: 77 miljoen Oppervlakte: 2.344.860 km² (76,8 maal België)BNI / inwoner: $ 410 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,435 – 176e / 188

60.000 huishoudens geholpenvia steun aan de boerenorganisaties (tussen 300.000 en 500.000 personen)

1e begunstigde van de officiële ontwikkelingshulp

België is lid van de donorengroep voor gezondheidszorg (GIBS) en lead partner in de deelgroep voor

geneesmiddelen

16

2017 is een scharnierjaar waarin het Belgisch ontwikkelingsagentschap zich stevig verankert in Guinee. De eerste gemengde commissie tussen Guinee en België wordt voorbereid en het gouvernementele samenwerkingsprogramma voor 2018-2022 wordt ondertekend in Conakry op 30 oktober 2017. Voor de voorbereiding van twee belangrijke projecten, gefinancierd door de Europese Unie, wordt eenzelfde tijdschema gehanteerd.

Het gouvernementele samenwerkingsprogramma 2018-2022 beschikt over een budget van 37,7 miljoen euro en spitst zich toe op de ontwikkelingsprioriteiten die beide landen onderschrijven. Het programma wil een belangrijke bijdrage leveren aan de duurzame en inclusieve economische groei op de as Conakry-Kindia-Mamou. De interventies moeten elkaar aanvullen met als doel het ondernemerschap te ontwikkelen, de seksuele en reproductieve rechten te bevorderen (She Decides) en in te zetten op opleidingen en studies.

De gedelegeerde samenwerking van de Europese Unie omvat een project van 35 miljoen euro voor de periode 2018-2022 in het kader van het noodtrustfonds (EU Trust Fund) voor stabiliteit. Dat project beoogt de diepere oorzaken van onregelmatige migratie en ontheemding in Afrika aan te pakken. Het project zet in op de sociaaleconomische integratie van potentiële migranten − en migranten die zijn teruggekeerd − door banen te creëren op de as Conakry-Kindia-Mamou-Labé. Verder omvat de gedelegeerde samenwerking een sanitatieprogramma van 25 miljoen euro voor de periode 2018-2022, gefinancierd via het 11e Europees Ontwikkelingsfonds, voor de sanering van de hoofdstad Conakry en de stad Kindia.

Realisaties 2017

67

13

expats en

nationale

werknemers

3e gouvernementele donor van Guinee uit de EU-lidstaten

Het opleidings- en onderzoekscentrum voor gezondheid op het platteland van Maférinyah creëert online opleidingsmodules rond gender, en reproductieve gezondheid en basiszorg om een groter aantal deelnemers te kunnen bereiken. Dit is het eerste centrum in Guinee dat e-learning aanbiedt.

In de regio Kindia worden de productieprocessen voor ananas en bananen nieuw leven ingeblazen door 150.000 bananen- en 750.000 ananasplantjes te verbouwen.

Zeventien pompen worden volledig hersteld, waardoor meer dan 4.000 mensen toegang krijgen tot drinkwater. De bouwwerken van de drinkwaternetten van Soyah, Bouliwel en Kegneko zijn gestart in 2017. Dat betekent dat in 2018 de dekkingsgraad voor drinkwater wordt opgetrokken van 25 % naar 100 %, en dat 10.000 extra mensen toegang hebben tot de drinkwatervoorziening.

In samenwerking met het ‘Antwerp Port Education Center’ worden vier strategische studies uitgevoerd om de capaciteiten van de autonome haven van Conakry te versterken zodat die haar rol als havenautoriteit op zich kan nemen.

België coördineert de

technische afdeling van het permanent secretariaat van het overleg- en coördinatiekadertussen de Guineese regering en de technisch en financiële partners

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

GuineeBevolking: 13 miljoenOppervlakte: 245.860 km² (8 maal België) BNI / inwoner: $ 470 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,414 – 183e / 188

14.000 mensen

krijgen toegang tot drinkwater

17

In september 2017 hebben België en Mali twee overeenkomsten voor een totaalbedrag van 17,5 miljoen euro ondertekend om het samenwerkingsprogramma voor de periode 2016-2019 uit te voeren. Dat programma bestaat uit drie interventies: de versterking van de veeteelt en de pastorale economie in de regio Koulikoro, de strijd tegen de voedselonzekerheid en de ondervoeding in Nara, Kolokani en Banamba (Koulikoro), en de capaciteitsversterking van de instellingen en de organisaties in de civiele maatschappij in de regio Koulikoro en op centraal niveau. Het budget van 8 miljoen euro van de geschrapte interventie ‘Ondersteuning van de decentralisatie en het goed bestuur’ blijft beschikbaar voor Mali. In 2018 is de formulering van een nieuwe interventie voor ondersteuning van de private sector gepland.

In november 2017 heeft Enabel in Mali een subsidieovereenkomst voor 17 miljoen euro afgesloten met de Europese Unie om de interventie ‘Ondersteuning van de burgerlijke stand en het opzetten van een beveiligd informatiesysteem in Mali’ uit te voeren met financiering van het EU-noodtrustfonds voor Afrika (aanpak van de diepere oorzaken van onregelmatige migratie).

Via de bovengenoemde interventies blijft België Mali steunen op het gebied van plattelandsontwikkeling, voedselzekerheid, decentralisering en goed bestuur. De aanhoudende onveiligheid als gevolg van de problematische toepassing van het vredesakkoord is en blijft in 2017 een belangrijk risico voor de uitvoering en opvolging van de interventies op het terrein.

Realisaties 2017

144660

expats en

nationale

werknemers

9e gouvernementele donor van Mali in financieel volume

De stad Sikasso kreeg steun voor een geïntegreerd en duurzaam afvalbeheer. Er zijn vier centra voor het sorteren en terugwinnen van vast afval gebouwd. Op die manier wordt in 2017 ongeveer 1.700 ton vast afval teruggewonnen in de vorm van organische meststoffen, en in de vorm van papier en plastic om te recycleren. Het papier en het plastic zijn gerecycleerd door twee privébedrijven. De hele operatie heeft een omzet van 17 miljoen CFA-frank (26.000 euro) gegenereerd. 40 % van de huishoudens heeft deelgenomen aan de inzameling van het huishoudelijk afval, waardoor 450 ton vast afval per maand kon worden opgehaald. Al dat afval werd vervoerd naar een stortplaats om te worden verwerkt.

Om de visteelt in Sikasso te ontwikkelen worden 117 private ondernemers opgeleid en begeleid om pootvis en consumptievis te produceren en te verkopen. Dankzij een fonds voor ondersteuning van private investeringen worden de ondernemingsplannen van 27 van deze ondernemers gefinancierd voor een bedrag van 177 miljoen CFA-frank (270.000 euro). Bij de afsluiting van het project blijkt dat de productie van vis via de gemeenschappelijke aanpak om de voedseltoestand van de begunstigden te verbeteren een opmerkelijk succes heeft gekend. De verworvenheden van het project zullen worden geconsolideerd dankzij PAFHa, het project voor ondersteuning van de visserijsector (Projet d’Appui à la Filière Halieutique), gefinancierd door de EU.

België is lead partner

in de visserij en de visteelt

Lees op Open.EnabelVers une ville propre. Accompagner la commune de Sikasso pour concevoir et mettre en place sa gestion intégrée et durable des déchets

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

MaliBevolking: 18 miljoenOppervlakte: 1.240.190 km² (40 maal België)BNI / inwoner: $ 760 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,442 – 175e / 188

1.700 ton

huishoudelijk afval gerecycled

18

Als nieuw groot groeiland in Afrika en het Middellandse Zeegebied is Marokko een heel belangrijke speler voor de stabilisering en de ontwikkeling van het continent. In die zin is het dus een strategische partner voor België.

In 2017 zijn er in het noorden van het land betogingen tegen de toenemende sociaaleconomische ongelijkheden, terwijl in het zuiden wordt gedemonstreerd om het watertekort onder de aandacht te brengen. Daarop drukt de koning van Marokko zijn wil uit om een efficiënter en democratischer ontwikkelingsmodel te volgen en meer sociale gelijkheid te creëren.

België steunt het ambitieuze ontwikkelingsbeleid van Marokko al meer dan 50 jaar. Ons land heeft dan ook ruime ervaring opgebouwd in de samenwerking op het gebied van landbouw, water en sanitatie, gezondheidszorg, onderwijs en beroepsopleiding. De lopende projecten zetten vooral in op de sectoren water en landbouw.

In 2017 worden twee grote projecten afgesloten: het programma voor capaciteitsversterking via beurzen, en ondersteuning voor de aanpassing van plattelandsscholen aan de milieu-eisen.

Het nieuwe samenwerkingsprogramma dat België en Marokko in 2016 hebben afgesloten is toegespitst op de prioriteiten van de Marokkaanse overheid (onderwijs, gezondheidszorg, tewerkstelling, de administratieve hervorming en de hervorming van het ondernemerschap). Het omvat projecten op het vlak van migratie, ondernemerschap, de bestrijding van geweld tegen vrouwen en de competentieversterking van de ambtenaren inzake digitalisering.

Realisaties 2017

68288

expats en

nationale

werknemers

De institutionele ondersteuning van drie wateragentschappen verbetert het waterbeheer in een land dat sterk te lijden heeft onder waterschaarste: dankzij betere meet- en beheersinstrumenten, een communicatiestrategie die zich richt tot de gebruikers en een financiële vergoeding voor de diensten, krijgen de agentschappen bestuursautonomie. Het project voor ondersteuning van het nationale sanitatieprogramma heeft ervoor gezorgd dat de netwerken van zes van de tien centra definitief in bedrijf zijn gesteld. Dankzij een sociale begeleiding op mensenmaat zijn meer dan 41.000 mensen gesensibiliseerd voor de sanitaire en ecologische uitdagingen van het behandelen v an afvalwater.

In de landbouw worden de productieketens van saffraan, dadels en amandelbomen geprofessionaliseerd zodat de kleine producenten hun inkomen kunnen verhogen en tegelijkertijd de duurzame technieken van de agro-ecologie toepassen. De landbouwers worden zich bewust van de toegevoegde waarde en van het potentieel van deze gewassen. Dat heeft directe gevolgen voor de opbrengst en de kwaliteit van hun producten. De coöperaties en economische belangengroepen die worden opgericht en ondersteund faciliteren de vermarkting. De producenten krijgen een betere prijs dan die in de soek en hebben gemakkelijker toegang tot veelbelovende afzetmarkten.

Dankzij de trilaterale samenwerking kunnen drie concrete projecten worden opgezet die perfect aansluiten bij de Afrikaanse strategie van Marokko: een opleiding over de bestrijding van parasieten bij runderen in Sub-Saharaans Afrika, een programma voor lokaal beheer van de watervoorraden in Senegal, en een workshop om de kwaliteitscontrole van het water te beheren met de vrouwen van de African Water Association.

Lees op Open.Enabel Développement des filières du safran et du palmier dattier dans les régions Souss-Massa et Drâa-Tafilalet, + 12 mises à jour

L’histoire complète d’un projet de construction de toilettes

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

MarokkoBevolking: 34 miljoenOppervlakte: 446.550 km2 (14,5 maal België)BNI / inwoner: $ 3030 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,647 – 123e / 188

+150% verkoopprijs voor de saffraan die de producenten aanbieden

+41.000 mensen gesensibiliseerd voor de sanitaire en ecologische uitdagingen van waterzuivering

200 geïsoleerde scholen op het platteland uitgerust met sanitair

19

Mozambique is sinds 2001 een partnerland van de Belgische ontwikkelingssamenwerking. In Mozambique spitst het Belgisch ontwikkelingsagentschap zich toe op plattelandsontwikkeling via hernieuwbare energie, goed bestuur, voedselzekerheid, water en sanitatie.

In 2017 gaat Mozambique gebukt onder een grote financiële crisis die wordt veroorzaakt door een verborgen lening van meer dan twee miljard dollar. Het gevolg daarvan is een hoge inflatie en een enorme devaluatie van de nationale munt, waardoor de kosten van levensonderhoud dan weer de hoogte ingaan. De traditionele donoren van Mozambique zijn niet tevreden. Velen van hen – waaronder het IMF – schorsen hun hulpprogramma’s zelfs helemaal op. Sinds september 2017 erkent de Wereldbank Mozambique voor het eerst als een fragiele staat. Dit heeft een nog grotere weerslag op de precaire financiële situatie van het land. Als gevolg daarvan worden vele door de overheid gefinancierde openbare werken stilgelegd. Bovendien wordt het land geteisterd door tropische stormen, overstromingen en perioden van droogte die veel schade aanrichten. Het waterproject in Gaza moet tijdelijk zijn activiteiten stopzetten wegens de overstromingen maar die hebben verder geen gevolgen voor de infrastructuur of de voortzetting van het project.

Ondanks alles slaagt Mozambique erin door te gaan met het vredesproces en enkele opmerkelijke overeenkomsten en ontmoetingen tussen oppositiepartijen tot stand te brengen. Voor de rest blijft het Belgisch ontwikkelingsagentschap een belangrijke partner van de Mozambikaanse regering, vooral om SDG 6 te bereiken: de sector van drinkwatervoorziening en sanitatie.

Realisaties 2017

91019

expats en

nationale

werknemers

Het waterproject in de provincie Gaza pakt het probleem van de voedselonzekerheid in Mozambique verder aan. Het project concentreert zich daarbij op de drinkwatervoorziening en gebruikt een innovatieve en coöperatieve aanpak waarmee de plaatselijke bevolking zelf gemakkelijk aan de slag kan. Het project installeert en moderniseert vele water- en sanitaire voorzieningen in de regio. Op die manier wordt het leven van de plattelandsbevolking in Mozambique aanzienlijk verbeterd. Alles draait daarbij om innovatie: op het einde van 2017 begint het team zes ontziltingsapparaten te installeren op plaatsen waar het grondwater te zout is. Daarbij gaat veel aandacht uit naar hernieuwbare energie, want het proces werkt voor 100 % op zonne-energie.

Het waterproject in Gaza organiseert de eerste nationale conferentie over ontzilting in Mozambique, in samenwerking met de Directie-generaal voor watervoorziening en sanitatie (DNAAS). Daar komen verschillende belanghebbenden samen en wordt de aandacht gevestigd op de mogelijkheid van ontzilting in plattelandsgebieden waar soms tot 70 % van de waterbronnen te zout is om veilig van te drinken. Het DNAAS begint gelijkaardige activiteiten te reproduceren en gebruikt het waterproject van Gaza als paradepaardje.

Als resultaat van een geslaagd digitaliseringsproces staat Gaza nu bekend als de eerste provincie in heel Mozambique met een volledige en betrouwbare databank van de waterinfrastructuur. De successen worden zeer gesmaakt door de plaatselijke bevolking en door de Mozambikaanse partners, onder wie president Filipe Nyusi, die de kantoren van het project met een bezoek komt vereren.

Lees meer op de Website Waterontwikkeling op het platteland. Toegang tot drinkwater in Mozambique

Lees op Open.Enabel First national desalination conference in Mozambique

Boosting collaboration efforts for renewable household energy in Mozambique: the ‘Energy Africa Mozambique Compact’

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

MozambiqueBevolking: 28 miljoenOppervlakte: 799.380 km² (26 maal België)BNI / inwoner: $ 590 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,418 – 181e / 188

55.000 mensen hebben toegang tot drinkwater

Gaza is de eerste provincie met een volledige

databank van de waterinfrastructuur.Schaalvergroting naar het hele land is voorzien

20

In 2017 worden in het kader van de samenwerking tussen België en Niger drie nieuwe interventies ondertekend: de interventie voor capaciteitsversterking (IRC), voor een bedrag van drie miljoen euro, en twee sectorale programma’s voor ondersteuning aan de veeteelt (PRADEL) en ondersteuning aan het gezondheidssysteem (PASS), elk goed voor veertien miljoen euro. Het nieuwe gezondheidsprogramma heeft als doel om resultaatsafhankelijke financiering in te voeren in de twee districten Gaya en Gothèye. Dat is een cruciale stap op weg naar gezondheidszorg voor iedereen. Het veeteeltprogramma wil inclusieve productieketens ontwikkelen in de regio’s Tahoua en Dosso. Daarvoor wil het meer in het bijzonder het ondernemerschap bij jongeren en vrouwen aanmoedigen. Bovendien krijgen de veefokkers betere toegang tot innovatieve informatie- en communicatietechnologieën.

Realisaties 2017

145064

expats en

nationale

werknemers

7e gouvernementele donor van Niger in financieel volume

In 2017 legt BTC de laatste hand aan de verbouwing van vijftien gezondheidsposten tot geïntegreerde gezondheidscentra. Alle nieuwe centra kunnen hun activiteiten opstarten. Verder worden de mobiele raadplegingen in de ondersteunde gezondheidsdistricten voortgezet. Op die manier kan de dekking van de gezondheidszorg worden uitgebreid, meer bepaald op het gebied van inentingen, prenatale zorg, het gebruik van moderne voorbehoedsmiddelen en bevallingen onder begeleiding van gekwalificeerd personeel.

Het project Sarraounia dat de scholing van meisjes in de gemeenten uit de regio Dosso promoot, heeft de eerste editie van de wedstrijd Sarraounia uitgeschreven. Zo wil het de beste leerlingen van de klas belonen maar ook en vooral het individuele en gemeenschappelijke engagement om meisjes naar school te sturen, aanmoedigen.

Dankzij het programma voor watervoorziening in de dorpen en weidegronden in de regio Dosso (PHVP) worden 1.000 gezinslatrines en 70 openbare latrineblokken in dienst genomen in 2017. Door watervoorzieningen in de dorpen te bouwen krijgen nog eens 84.000 mensen toegang tot drinkwater (over de gehele duur van het project dat in 2017 is afgelopen). Dankzij de gezamenlijke inspanningen van BTC, LuxDev en de Nigerese overheid kunnen in 2017 de werkzaamheden worden aangevat voor de eerste drinkwatervoorziening voor verschillende dorpen in de gemeente Kiéché (regio Dosso). Op die manier zullen 37 dorpen van de gemeente toegang krijgen tot water tijdens het eerste semester van 2018.

In 2017 hebben de twaalf gemeenten die ondersteund worden door het decentralisatieproject PAMED een gemeentelijk ontwikkelingsplan opgesteld. Ze hebben ook publieke bijeenkomsten gehouden waarop ze hun beleid verantwoorden. Tot slot heeft, in een land waar het grondbeheer de ontwikkeling (voornamelijk van de landbouw) ernstig in de weg staat, het project ertoe bijgedragen dat 114 akten voor bescherming van de gronden worden opgesteld.

Lees op Open.Enabel Chaque voix est unique ! (projet Sarraounia)

Réduire les inégalités en matière de santé

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

NigerBevolking: 20 miljoenOppervlakte: 1.267.000 km² (41 maal België)BNI / inwoner: $ 390 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,353 – 187e / 188

84.000

15

mensen

hebben toegang tot water

gezondheidsposten zijn verbouwd tot geïntegreerde gezondheidscentra, waardoor de bevolking een betere toegang tot gezondheidszorg heeft

België is lead partner voor

gezondheidszorg en veeteelt

21

De demografische druk, de hoge werkloosheid, de zwakke economische groei en een toestroom van vluchtelingen uit de omringende landen, zorgen ervoor dat de Oegandese regering nog meer moeite heeft om haar ontwikkelingsdoelstellingen te bereiken, vooral in de sociale sectoren.

Het onderwijs is hier een goed voorbeeld van: de schoolgaande populatie groeit snel. In 2010 ging het om tien miljoen jongeren maar de verwachting is dat het er in 2025 twintig miljoen zullen zijn. Het onderwijssysteem moet zijn huidige opvangcapaciteit verdubbelen om de universele doelstellingen voor het lager en middelbaar onderwijs te halen tegen 2025. Bovendien is de werkloosheid zeer hoog in Oeganda en is 64 % van de werklozen tussen 18 en 30 jaar oud.

In deze context wil BTC de kwaliteit van het onderwijs in Oeganda verbeteren door de lerarenopleiding in vijf National Teachers’ Colleges (hogescholen) te ondersteunen. Hierbij gaat de aandacht uit naar de institutionele versterking maar ook naar de infrastructuur en de pedagogische aanpak. BTC helpt de Oegandese regering om het tienjarenplan Skilling Uganda uit te voeren, dat de kloof moet dichten tussen de diploma’s van de jongeren en de beroepsvaardigheden die nodig zijn op de arbeidsmarkt. Het zet in op handels-, technisch en beroepsonderwijs en -opleidingen (BTVET).

Door de besparingen die de voorbije jaren werden doorgedrukt in de nationale gezondheidssector – en dat ondanks de sterke bevolkingsgroei en de devaluatie van de Oegandese shilling – is er dringend behoefte aan effectieve financiële mechanismen. Resultaatafhankelijke financiering (Results-based Financing) is een innovatief financieringsmechanisme gebaseerd op outputs dat wordt getest door twee projecten in de regio’s West Nile en Rwenzori en dat een goede prijs-kwaliteitverhouding in de gezondheidszorg waarborgt. Het mechanisme wordt als een nationaal instrument uitgerold door het ministerie van Volksgezondheid en trekt de aandacht van andere donoren.

Het SDHR-project (Support to the Development of Human Resources) van zijn kant, wil tegemoet komen aan het gebrek aan gekwalificeerd personeel van 49 begunstigde organisaties in onze prioritaire sectoren onderwijs, gezondheidszorg en milieu.

Realisaties 2017

2581

106

expats en

nationale

werknemers

• Masterplannen voor milieuvriendelijke, duurzame en innovatieve infrastructuur in vier National Teachers’ Colleges worden goedgekeurd. Die bieden oplossingen voor het beheer van vast afval, voor energie-efficiëntie en voor waterzuivering.

• Het creëren van veilige leeromgevingen wordt aangemoedigd dankzij sensibiliseringsacties over gender. Alle vijf de National Teachers’ Colleges worden hierin ondersteund.

• Twaalf van de 49 begunstigde organisaties worden ondersteund op het vlak van energie-efficiëntie en afvalbeheer.

• Resultaatafhankelijke financiering wordt ingevoerd in 46 private non-profit en 29 openbare gezondheidscentra.

Lees meer op de Website Virtuele realiteit voor betere beroepsvaardigheden

Belgian event on Results-Based Financing for the celebration of the 2018 “Universal Health Coverage, everyone, everywhere” World Health Day

Lees op Open.Enabel European Union Trust Fund (EUTF) – Support Programme for Refugee settlements in Northern Uganda (SPRS-NU) Livelihood and Labor Market Relevant Skills Development for Refugees & Host Communities

Introducing result-based financing in the public health sector

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

OegandaBevolking: 39 miljoenOppervlakte: 241.550 km2 (7,9 maal België)BNI / inwoner: $ 700 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,493 – 163e / 188

4.400

440.000

studenten plukken de vruchten van het Teacher Training Project

nieuwe consultaties voor ambulante patiënten dankzij de resultaatafhankelijke financiering

België is medevoorzitter van de groep van ontwikkelingspartners voor onderwijs, samen met DFID

22

Het Palestijns gebied is het enige middeninkomensland dat nog partnerland is van de Belgische gouvernementele samenwerking, en het is ook het enige partnerland buiten Afrika. Deze keuze geeft uitdrukking aan het belang dat België hecht aan het vredesproces dat is opgestart door de Oslo-akkoorden van 1993 en 1995.

Een sterke Palestijnse Autoriteit is een essentieel onderdeel van het vredesproces dat moet leiden tot de tweestatenoplossing: een Israëlische staat en een onafhankelijke, soevereine, levensvatbare Palestijnse staat die vreedzaam en in veiligheid naast en met elkaar leven.

België blijft geëngageerd om zijn solidariteit met de Palestijnse bevolking te tonen via een samenwerkingsprogramma dat gericht is op lokaal bestuur, duurzame ontwikkeling, tewerkstelling en onderwijs.

Realisaties 2017

82331

expats en

nationale

werknemers

16e gouvernementele donor van Palestijns gebied in financieel volume

Vanwege het beperkte Palestijnse zelfbestuur op nationaal niveau zijn de lokale overheden essentiële hefbomen voor ontwikkeling en stabiliteit. De bescherming en ontwikkeling van het Palestijnse culturele erfgoed, het stimuleren van de lokale economie en het investeren in territoriale integratie (het verbinden van de C-gebieden met de A- en B-gebieden) zijn belangrijke prioriteiten van het Palestijnse ministerie van Lokaal Bestuur, die België steunt.

Investeringen in lokale instituten en infrastructuur dragen bij tot de heropleving van historische centra, wat op zijn beurt leidt tot duurzame economische ontwikkeling in de gebieden. In 2017 worden de eerste projecten opgeleverd.

Daarnaast wordt ook de eerste conferentie over lokale economische ontwikkeling georganiseerd. De conferentie brengt de overheid en de privésector samen en geeft meer inzichten in de mogelijkheden van publiek-private partnerschappen.

België biedt financiële steun aan het Palestijnse onderwijsbudget via de Joint Financing Arrangement, en ons land is actief in de werkgroep onderwijs en in vier technische werkgroepen in de educatieve sector.

In vier opeenvolgende fasen worden 32 nieuwe scholen gebouwd, voor 11.444 leerlingen, op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem. Er wordt ook geïnvesteerd in veilige toegang tot scholen in de C-gebieden. Het programma voor werkplekleren (work-based learning) in het technisch onderwijs, waarbij minstens 30 % van de opleidingstijd wordt doorgebracht op de werkvloer in een bedrijf, onder begeleiding van een mentor, loopt ook in 2017 verder. 80 % van de afgestudeerden vindt binnen het jaar een baan of start een eigen bedrijf. Er worden ook aanvullende opleidingen in ondernemerschap georganiseerd om de afgestudeerden te ondersteunen.

Daarnaast wordt in 2017 geïnvesteerd in de institutionalisering van het werkplekleren en in de opstart van de voortgezette beroepsopleiding, waarbij studenten hun bestaande vakkennis kunnen opfrissen of een nieuwe vaardigheid kunnen leren.

32 nieuwe scholen gebouwd voor 11.000 leerlingen

Lees op Open.EnabelInvesting in the economic development of Al Karmel by rehabilitating water cisterns

Women Entrepreneurship Training in Gaza

Launch of the Continuous Vocational and Educational Training (CVET) program in Gaza

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

Palestijns gebiedBevolking: 4 miljoenOppervlakte: 6020 km2 (0,2 maal België)BNI / inwoner: $ 3090 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,684 – 114e / 188

23

In 2017 vinden ingrijpende gebeurtenissen plaats in Peru. Op politiek vlak heeft het corruptieschandaal, waarbij het Braziliaanse bedrijf Odebrecht en verschillende hooggeplaatste ambtenaren en politici betrokken zijn, een grote nasleep. Zo veroorzaakt het schandaal heel wat instabiliteit tussen het congres en de regering. Deze instabiliteit ondermijnt de uitvoering van het sectorbeleid. De verantwoordelijke ambtenaren in de overheidsinstellingen wisselen elkaar in sneltempo af. Dat is meer bepaald het geval voor het ministerie van Volksgezondheid en de ziekteverzekering SIS (Seguro Integral de Salud). Zij zijn de voornaamste partners van SISTEC, het programma ter ondersteuning van de integrale ziekteverzekering. Die voortdurende wissels van topambtenaren en veranderingen in het sectorale gezondheidsbeleid vertragen de werkzaamheden die nodig zijn om het ziekteverzekeringsbeleid te versterken.

Wat het milieu betreft, veroorzaakt het fenomeen ‘El Niño’ zware overstromingen in het noorden van het land. Het nationale preventiebeleid tegen natuurrampen en de strijd tegen de klimaatverandering zijn hierbij ontoereikend. In die context blijkt eens te meer hoe zinvol de acties zijn van het programma voor de economische ontwikkeling en het strategisch beheer van de natuurlijke rijkdommen PRODERN.

Realisaties 2017

125365

expats en

nationale

werknemers

8e gouvernementele donor van Peru in financieel volume

• 45 gezondheidsinstellingen hebben een proces van zelfevaluatie ingevoerd om te voldoen aan de opgelegde kwaliteitsnormen. Dat komt de dienstverlening in de gezondheidszorg rechtstreeks ten goede.

• Meer dan 19.000 mensen zijn gesensibiliseerd over hun rechten op het vlak van ziekteverzekering. Ook het ziekenhuispersoneel, journalisten en maatschappelijk assistenten hebben een opleiding in ziekteverzekering gevolgd zodat ze de bevolking beter kunnen inlichten over deze materie.

• De capaciteiten van de gezondheidszones Cajamarca en Amazonas zijn versterkt op het vlak van beheer, efficiëntie en prioritering van de uitgaven. Daardoor kunnen de kwaliteit en de geografische dekking van de zorgverlening voor moeder en kind verbeterd worden.

• Meer dan 95 % van de gezondheidscentra die gesteund worden door SISFIN, het financiële luik van het programma SISTEC, kunnen essentieel materiaal aanschaffen voor bevallingen en de zorg van pasgeborenen dankzij een beter beheer van hun middelen.

• Het milieu-informatiesysteem dat is versterkt door het programma PRODERN is een referentieplatform geworden. Het doet metingen en geeft kwaliteitsvolle informatie over het milieu die het nemen van beslissingen faciliteert.

• In de Sondondo-vallei hebben meer dan vijftien bedrijfsinitiatieven op het vlak van gemeenschapstoerisme een erkenning gekregen van het ministerie voor Toerisme omdat ze hun dienstenaanbod hebben verbeterd en geprofessionaliseerd. De Sondondo-vallei wordt ook ingeschreven als aanbevolen bestemming in de nationale strategie voor toerisme.

Lees op Open.Enabel Programa de apoyo a la política de aseguramiento universal en salud en el Perú - Apoyo Financiero

PeruBevolking: 31 miljoenOppervlakte: 1.285.220 km² (42 fois la Belgique)BNI / inwoner: $ 6130 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,740 – 87e / 188

+19.000 mensen gesensibiliseerd over hun rechten op het vlak van ziekteverzekering

25 inheemse soorten aardappelen worden opnieuw geïntroduceerd in het Andesgebied Huayana - Pampachiri

België is een gerenommeerde speler op het gebied van de

universele ziekteverzekering

24

2017 staat in Rwanda vooral in het teken van de presidentsverkiezingen in augustus, waarbij Paul Kagame wordt verkozen voor een derde ambtstermijn van zeven jaar.

Het nationaal instituut voor de statistiek tekent voor 2017 een groei op van 6,1 % en het bruto binnenlands product stijgt van 6.672 miljard Rwandese frank in 2016 naar 7.597 miljard in 2017.

De landbouw neemt 31 % voor zijn rekening, de industrie 16 % en de dienstensector 46 %. Hoewel de landbouwproductie in Rwanda stijgt met 7 % en de dienstensector met 8 %, hinkt de industrie achterop met een groei van slechts 4 %.

De portefeuille 2011-2014 die is toegespitst op gezondheidszorg, decentralisatie en bosbouw voor energieproductie, bereikt tegen het einde van het jaar een uitvoeringsgraad van 57 %. De uitvoering van het actieplan voor gendergelijkheid en de consolidering van het hiv-beleid op de werkvloer gaan op hetzelfde elan voort als in 2016. Het dynamische samenwerkingspotentieel tussen Rwanda en België blijkt bovendien uit het gebruik van specifieke samenwerkingsovereenkomsten met de Belgische overheidsinstellingen en de cofinanciering die wordt verkregen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Tot slot benadrukt de verhuizing naar nieuwe kantoren met uitzicht op het stadscentrum van Kigali, op vijf minuten van de Belgische ambassade, de vlotte overgang van BTC naar Enabel.

Realisaties 2017

263460

expats en

nationale

werknemers

2e gouvernementele donor van Rwanda in financieel volume

In 2017 ondersteunt het Belgisch ontwikkelingsagentschap initiatieven om de kwaliteit van de gezondheidszorg in de ziekenhuizen en de gezondheidscentra in Rwanda te verbeteren. Op die manier worden duurzame resultaten bereikt. Zo wordt de geestelijke gezondheidszorg gedecentraliseerd naar de algemene zorg, wordt de geestelijke gezondheidszorg geïntegreerd in de basisgezondheidszorg en wordt ook het onderhoud van de medische uitrusting gedecentraliseerd en toevertrouwd aan provinciale onderhoudsateliers. Verder voorziet België budgetsteun aan de gezondheidssector. Ons land draagt in grote mate bij tot de capaciteitsversterking van het gezondheidspersoneel over heel het land via het gemeenschappelijk fonds voor capaciteitsversterking (Capacity Development Pooled Fund).

BTC draagt bij tot de levering van voldoende, duurzame en betaalbare energie via de uitbreiding van het nationaal elektriciteitsnet in de Oostelijke Provincie en door huishoudens, bedrijven en prioritaire openbare instellingen op het platteland aan te sluiten op het net. BTC versterkt ook de institutionele capaciteiten van het energiebedrijf EUCL (Energy Utility Corporation Limited) door instrumenten op te zetten die het financiële, organisatorische en personeelsbeheer verbeteren. Door een beter beheer kunnen onvoorziene stroomonderbrekingen worden verminderd. Aangezien bossen nog steeds een belangrijke energiebron vormen voor het land, bekijken de bevoegde overheden samen met BTC het nationale bosbouwbeleid en de strategische plannen voor de bosbouwsector en lanceren ze de uitvoering van de beheersplannen voor de bosbouw op districtsniveau.

In de decentralisatiesector tot slot wordt de organisatorische prestatie van de lokale overheden verbeterd door een vraaggericht begeleidingsprogramma. Bovendien krijgt de lokale economische ontwikkeling een extra impuls via investeringen in de infrastructuur en via het subsidieprogramma Local Competitiveness Facility. Dit subsidieprogramma steunt 36 innovatieve partnerschappen voor private ondernemingen (waarbij meer dan 90 bedrijven betrokken zijn) en zet in op het versterken van productieketens.

Lees op Open.Enabel Integration of mental health care in primary health care to increase accessibility in Rwanda

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

RwandaBevolking: 12 miljoenOppervlakte: 26.340 km² (0,9 maal België)BNI / inwoner: $ 700 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,498 – 159e / 188

8.000

791

gezinnen op het platteland zijn

aangesloten op het elektriciteitsnet

verpleegkundigen en 298 vroedvrouwen krijgen een formele kwalificatie

België is als enige bilaterale donor

actief in de geestelijke gezondheidszorg in Rwanda

25

Het gouvernementele samenwerkingsprogramma 2010-2015 tussen België en Senegal heeft, met een budget van 53 miljoen euro, ingezet op drie thema’s: gezondheidszorg, drinkwater en sanitatie, en landbouw.

Alle interventies zijn in 2017 afgelopen, met uitzondering van PASEPAR, het programma voor de verbetering van drinkwaterdiensten en sanitatie op het platteland. Dat loopt nog tot november 2019 en heeft een uitvoeringsgraad van 90 %.

In 2017 start het Belgisch ontwikkelingsagentschap ook een project op voor rekening van de Europese Unie: PARERBA – het project ter ondersteuning van het reduceren van de plattelandsemigratie in het aardnotenbekken – voor een bedrag van achttien miljoen euro.

In overeenstemming met de beleidsprioriteiten die Senegal formuleert in zijn ‘Plan Sénégal Émergent’ wordt een nieuw samenwerkingsprogramma 2018-2022 voorbereid tussen beide landen.

Realisaties 2017

133548

expats en

nationale

werknemers

12e gouvernementele donor van Senegal in financieel volume

In de landbouwsector kan dankzij de bouw van 27 irrigatie-installaties elf miljoen kubieke meter productiewater benut worden en kunnen 2.000 hectare akkers worden aangelegd voor de rijst- en groenteteelt.

In de testfase worden dankzij PARERBA al dertien hectare grond opgewaardeerd voor groenteteelt, worden 551 veldjes toegewezen aan 415 producenten en worden 49 jongeren geselecteerd om begeleiding te krijgen via de Farmer Field Schools.

In de sector van de waterbevoorrading en de sanitatie draagt het Belgisch ontwikkelingsagentschap bij aan het garanderen van de toegang tot kwaliteitsvol drinkwater voor 24.000 mensen en aan de bouw van vijf drinkwaternetwerken in het departement Linguère. Zestien bestaande drinkwaternetwerken zijn momenteel uitgerust met chloorsystemen zodat 144.000 begunstigden kunnen rekenen op kwaliteitsvol drinkwater. 4.900 huishoudens hebben toegang tot degelijke latrines. Dat draagt bij tot een betere hygiëne en sanering op het platteland.

In de gezondheidszorg heeft België 28 gezondheidsdistricten technisch en financieel ondersteund en een reeks proefprojecten mogelijk gemaakt. Zo wordt een systeem van forfaitaire betaling voor de gezondheidszorg en ook een ziekteverzekering opgezet, wordt de behandeling van chronische ziekten en bepaalde spoedinterventies gedecentraliseerd, en wordt een geïntegreerd informaticasysteem voor het beheer van de gezondheidsinformatie ingevoerd. Die proefprojecten bezorgen nu input aan de nationale strategie.

84 % van de bevallingen wordt tegenwoordig begeleid door gekwalificeerd personeel in de teststructuren. In 2017 worden 477 vroedvrouwen en verpleegkundigen die voor de overheid werken opgeleid. Op die manier kunnen 216.000 zwangere vrouwen in de vijf begunstigde regio’s correct geholpen worden. Per 31 januari 2018 zijn 125.000 begunstigden gedekt door twee professionele units voor ziekteverzekering op departementsniveau (UDAM) die worden ondersteund door het gezondheidsprogramma.

Lees op Open.Enabel Film documentaire sur l’amélioration de l’offre et de la demande de soins dans le cadre du programme santé belgo-sénégalais

Appui à la réduction de l’émigration rurale et à la réintégration dans le bassin arachidier

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

SenegalBevolking: 15 miljoenOppervlakte: 196.710 km² (6,5 maal België)BNI / inwoner: $ 980 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,494 – 162e / 188

216.000

168.000

vrouwen geholpen en verzorgd in de vijf begunstigde regio’s

mensen hebben toegang tot drinkwater

co-lead partner in de

sector waterwerken op het platteland

26

Het Belgisch ontwikkelingsagentschap werkt in Tanzania vooral in vijf sectoren: goed bestuur, beheer van natuurlijke rijkdommen, duurzame landbouw, water- en sanitaire voorzieningen op het platteland, en voedselzekerheid.

De Gemengde Commissie besliste in 2014 om zich terug te trekken uit de sectoren natuurlijke rijkdommen en goed bestuur en volop in te zetten op landbouw en water. Die beslissing was ingegeven door het feit dat 70 % van de Tanzanianen van de kleinschalige landbouw leeft en dat de watervoorziening op het platteland uitermate onderontwikkeld is. In Tanzania heeft slechts 35 % van de plattelandsbevolking toegang tot verbeterde waterbronnen binnen een straal van 30 minuten. In heel het land heeft amper 20 % van de bevolking toegang tot verbeterde sanitaire voorzieningen. BTC spitst zich toe op het verbeteren van de landbouw, de watervoorziening en de sanitatie op het platteland aangezien het overgrote deel (90 %) van de 40 % armste Tanzanianen in landelijke gebieden woont.

Realisaties 2017

145468

expats en

nationale

werknemers

In 2017 stelt het project voor het beheer van de natuurlijke rijkdommen een planning op punt voor het gemeenschappelijke gebruik van de gronden in 34 dorpen uit de regio Kigoma. Het gaat hier om een gebied van 80.000 hectare en een bevolking van 41.000 huishoudens. De eigendom van het gemeenschappelijke land zorgt ervoor dat iedereen gelijke rechten heeft op de economische hulpbronnen, op de toe-eigening en de controle van het land en de natuurlijke rijkdommen.

Het project Kilombero and Lower Rufiji Wetlands Ecosystem Management (KILORWEMP) ondersteunt het ministerie voor Natuurlijke Rijkdommen bij het duurzaam beheer van de natuurlijke rijkdommen in de Ramsar-site van de Kilomberovallei. Dat is een gebied van 7.000 km2 met talrijke complexe belangen van landbouwontwikkeling en natuurbehoud. In 2017 consolideert het project de overdracht van de gebruiksrechten aan de lokale dorpen en aan de organisaties die in de gemeenschap verankerd zijn. Deze zijn verspreid over twee natuurgebieden en vijf bosreservaten, op een totale oppervlakte van 1.300 km2 waarin 35 dorpen liggen.

Het project voor duurzame landbouw in de regio Kigoma (SAKIRP) ontwikkelt een strategisch plan om de productiviteit en de inkomens van kleine voedselproducenten – en dan vooral van vrouwen – in de regio Kigoma te verhogen. Daartoe wordt de toegang tot grondstoffen, kennis, financiële diensten en markten gefaciliteerd, en niet-agrarische werkgelegenheid aangemoedigd. 6.000 boeren kunnen beschikken over maniok- en bonensoorten die een hogere opbrengst geven. 400 bonenproducenten worden in contact gebracht met commerciële exportmarkten en landelijke financiële diensten.

Het project voor water en sanitatie in de regio Kigoma (WaSKiRP) start in 2017 de ontwerpfase voor 16 landelijke watervoorzieningsstelsels die samen 200.000 plattelandsbewoners bedienen. Op die manier draagt het bij aan universele en eerlijke toegang tot veilig en betaalbaar drinkwater en sanitatie voor iedereen.

Het project ter verbetering van de capaciteiten op het gebied van overheidsopdrachten voor lokale overheden wordt afgesloten in 2017. Daarmee komt een einde aan onze betrokkenheid in de sector goed bestuur. Het project heeft gezorgd voor instrumenten en producten om de openbare aanbestedingen correct af te handelen. Via uitgebreide opleidingen is het niveau van naleving van de lokale wetgeving en de performantie van de lokale overheidsinstanties verhoogd.

Lees op Open.Enabel Research paper on the effects of land use changes in the Kilombero Valley

Workshop on the results of diagnostic studies in the Kilombero Valley

Partnerland van de gouvernementele samenwerking

TanzaniaBevolking: 53 miljoenOppervlakte: 947.300 km² (31 maal België)BNI / inwoner: $ 920 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,531 – 151e / 188

7.000 km² gebied bestrekendoor het geïntegreerde beheersplan voor de duurzame natuurlijke hulpbronnen in de Ramsar-site van de Kilomberovallei

4.700 lokale ambtenaren krijgen een opleiding overheidsopdrachten

27

Het eerste algemeen samenwerkingsakkoord tussen België en Vietnam werd in oktober 1977 ondertekend, meer dan 40 jaar geleden.

Het is indrukwekkend om vast te stellen hoe Vietnam zich in die 40 jaar ontwikkelde van een van de armste landen ter wereld tot een middeninkomensland en een van de sterkste groeilanden in Azië.

2017 is alweer een jaar van grote sociaaleconomische vooruitgang voor Vietnam, gekenmerkt door een bnp-groei van 6,8 % en een toestroom van bijna dertien miljoen buitenlandse toeristen (+ 30 % tegenover het jaar voordien).

Helaas wordt 2017 ook gekenmerkt door een aanzienlijke toename van natuurrampen: 16 tyfoons veroorzaken veel menselijk leed en zware economische schade. Daarom beslist de regering om zowel op nationaal als op provinciaal niveau zwaar in te zetten op capaciteitsversterking om de gevolgen van de klimaatsverandering beter te beheren en waar mogelijk te voorkomen. Het klimaatveranderingsprogramma dat het Belgisch ontwikkelingsagentschap uitvoert in drie getroffen kustprovincies is in deze zin bijzonder relevant.

In het algemeen wordt de geplande uitvoering van de portefeuille in 2017 behoorlijk afgeremd door vertragingen in het ter beschikking stellen van de ODA-fondsen door de Vietnamese regering. België is niet de enige donor die daarmee geconfronteerd wordt, maar het effect op projecten met een onafwendbare sluitingsdatum in 2019 is betreurenswaardig.

Realisaties 2017

81018

expats en

nationale

werknemers

De verwezenlijkingen van het Climate Change Programme en van de Green Growth Strategy Facility zijn bijzonder betekenisvol.

In drie provincies worden omvangrijke en complexe studies uitgevoerd, die een massa objectieve en gedetailleerde gegevens opleveren. Deze studies formuleren ook concrete aanbevelingen voor lokale overheden om in hun provinciaal klimaatactieplan de juiste en dringendste prioriteiten te kiezen. In een en dezelfde provincie komen zowel extreme droogtes als stormen en overstromingen geregeld voor.

De aanbevelingen hebben concreet betrekking op de impact van de stijgende zeespiegel en de klimaatsverandering op de verzilting van grondwater, de ontwikkeling van een early warning system (waarschuwingssysteem) voor overstromingen, efficiënte irrigatiesystemen en waterbevoorradingsplannen voor de bevolking enz.

Tegelijkertijd zijn er pilootprojecten gestart, gelinkt zowel aan het klimaatveranderingsprogramma als aan de Green Growth Strategy Facility, die met technische steun van het Belgisch ontwikkelingsagentschap de te ondernemen acties concreet maken. In de provincie Ninh Thuan worden draineringskanalen aangelegd, die overstromingen in woonwijken moeten verhinderen. In Binh Thuan worden rivieren beter ingedijkt en maatregelen genomen om erosie tegen te gaan, en in Ha Tinh wordt een stuwmeer aangelegd om grote hoeveelheden water op korte tijd op te vangen.

In Ninh Thuan, waar een aantal plattelandsgebieden ook toenemende droogteproblemen hebben, wordt in vier dorpen druppelirrigatie voor de landbouw aangelegd. In Binh Thuan worden vier dorpen voorzien van openbare verlichting op zonne-energie (de stap van aansluiting op het elektriciteitsnet wordt overgeslagen). In Ha Tinh wordt de vervuiling van een belangrijke rivier in kaart gebracht en aangepakt.

Lees op Open.EnabelInauguration of the drainage system of North Cho Lau town center

Green Growth Strategy Facility (GGSF) + negen updates

VietnamBevolking: 92 miljoenOppervlakte: 330.967 km² (10,8 maal België)BNI / inwoner: $ 1990Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,683 – 115e / 188

+3.700 ambtenaren opgeleid inzake nieuwe wetgeving op overheidsinvesteringen

Belgische interventies zeer gewaardeerd om hun sterk

participatieve aanpak

28

De gouvernementele samenwerking met Zuid-Afrika loopt in 2019 ten einde. Toch blijft het Belgisch ontwikkelingsagentschap zich nog inzetten voor SDG 1 en de Zuid-Afrikaanse strijd tegen de armoede en de sociaaleconomische ontwikkelingsongelijkheid. Het project Tirelo Bosha Grants Facility financiert momenteel meer dan 40 proefprojecten in verschillende diensten: onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting, vervoer, enz. Daarbij gaat speciale aandacht naar de capaciteitsversterking van het overheidspersoneel en naar de promotie van initiatieven die een innovatieve aanpak invoeren. De algemene doelstelling is om de initiatieven die verbeterde, soliede en haalbare ondersteuningsmechanismen blijken te zijn, te blijven ondersteunen en om de beste praktijken te kopiëren. Zeven eerder afgelopen projecten die een positieve beoordeling kregen, worden nu op nieuwe locaties geïmplementeerd. Een van de projecten is een app waarbij de functies worden uitgebreid zodat ze ook elders gebruikt kunnen worden. Deze reproductie is belangrijk, omdat het de projecten verder test en zo de kansen vergroot dat deze projecten ook echt overgenomen worden door de verschillende overheidsniveaus nadat het Tirelo Bosha-project wordt afgesloten. Het toont ook aan dat het team dat de projecten heeft beoordeeld (namelijk GTAC Government Technical Advisory Centre) er een toekomst in ziet.

Een van de begunstigden van het Tirelo Bosha-project is in 2017 zelfs in de prijzen gevallen tijdens de Western Cape Service Excellence Awards. Het project GPS Enhancement to the Western Cape Housing Demand Database, gefinancierd door de Tirelo Bosha Public Service Improvement Facility, heeft de zilveren prijs gewonnen in de categorie van Best Public Service Innovator (project/team).

Het Zuid-Afrikaans nationaal ontwikkelingsplan 2012 heeft als doel tegen 2030 de inkomensarmoede uit te roeien en de ongelijkheid terug te dringen. Het ijvert voor een inclusieve plattelandseconomie waarbij de gemeenschappen participeren in het economische, sociale en politieke leven. De landhervorming, meer werkgelegenheid en een hogere landbouwproductie zijn de hefbomen van deze economie.

België ondersteunt de Zuid-Afrikaanse programma’s voor landhervorming sinds 1998. Het Zuid-Afrikaanse landhervormingsbeleid omvat herverdeling, hervorming van het eigendomsstelsel, teruggave van land en plattelandsontwikkeling. Tot nu toe is slechts ongeveer 10 % van de 80 miljoen hectare ‘blanke landbouwgrond’ herverdeeld via de publiek gefinancierde landhervorming, in plaats van de beoogde 30 %. Bijgevolg blijft het grondbezit in Zuid-Afrika zeer ongelijk verdeeld en geconcentreerd. Sinds 2011 ondersteunt BTC in Zuid-Afrika het ministerie van Plattelandsontwikkeling en Landhervorming door de bestaansmiddelen van de begunstigden van de landhervormingen en de plattelandsbewoners te verbeteren. Het project Participatory Settlement and Development Support to Land Reform Beneficiaries and Rural Citizens (PSDS) komt in 2017 echter tot een eind.

Realisaties 2017

268

expats en

nationale

werknemers

Lees op Open.Enabel Tirelo Bosha project wins public service innovator award

Zuid-AfrikaBevolking: 55 miljoenOppervlakte: 1.219.090 km2 (40 maal België) BNI / inwoner: $ 6080 Menselijke-ontwikkelingsindex (HDI): 0,666 – 119e / 188

29

Opdrachten voor derden

Sinds 2015 zitten de opdrachten voor derden in de lift. In 2017 zet deze trend zich voort.

Verschillende interne en externe factoren hebben bijgedragen tot deze groei: dankzij de ‘zes-pijlers’-accreditatie van BTC door de Europese Unie (sinds 2008, vernieuwd in 2015) kan de EU projecten in ‘gedelegeerde samenwerking’ aan BTC toevertrouwen. Daarnaast wil de Europese Commissie vaker een beroep doen op overheidsagentschappen om projecten in gedelegeerde samenwerking uit te voeren. Van de kant van de Belgische overheid is er een toenemende steun van DGD, het kabinet van de Minister en bepaalde Belgische ambassades bij het zoeken naar opdrachten voor derden. In juni 2017 tot slot, stelt BTC een strategie op om de opdrachten voor derden uit te breiden. Daarin worden de richtlijnen en doelstellingen in deze materie vastgelegd.

Een combinatie van steun van België en de EU, de ervaring en de reputatie van nauwe samenwerking die BTC in vele landen heeft opgebouwd, en de visie op de gewenste ontwikkeling van de opdrachten voor derden, zorgen er in 2017 voor dat:

• BTC meewerkt aan de uitvoering van een portfolio van 33 verschillende interventies (voor een totaalbudget van meer dan 80 miljoen euro).

• BTC zeven nieuwe contracten ondertekent voor meer dan 52 miljoen euro in totaal (in 2016 bedroeg het gecontracteerde volume 42 miljoen euro). De interventies betreffen onder meer steun aan beroepsopleidingen (VET Toolbox), versterking van de civiele veiligheidstroepen, versterking van de gezondheidssystemen en ontwikkeling van economische activiteiten om potentiële migranten te stabiliseren. Ze vinden plaats in Burkina Faso, Mauritanië, Mali, Senegal, Mozambique, en soms in meerdere landen tegelijk. De VET Toolbox is een buitenbeentje, in die zin dat ze gecoördineerd wordt door vijf Europese overheidsagentschappen onder leiding van BTC.

• BTC mogelijke contracten voorbereidt voor nieuwe projecten voor de komende jaren:

• eind 2017 zijn meer dan 30 veelbelovende opportuniteiten in diverse stadia van ontwikkeling voor het mogelijk afsluiten van een contract;

• hiervan zijn er negentien het resultaat van prospectie in 2017. In de loop van 2017 worden meer dan 40 nieuwe interessante opportuniteiten geïdentificeerd. Dit illustreert

het succesvol dynamisme van BTC rond de groei van de activiteiten voor derden.

Het is ten slotte geen uitzondering dat er één tot twee jaren verstrijken tussen de identificatie van een opportuniteit en het concreet afsluiten van een contract. De portfolio met projecten die Global Partnerships hoopt binnen te halen, belooft een uitstekend jaar 2018.

• BTC zijn deelname en steun aan het Practitioners’ Network, het netwerk van Europese ontwikkelingsagentschappen, voortzet. Dit netwerk promoot onder meer heel actief het opzetten van gezamenlijke projecten met meerdere agentschappen. Dat biedt mogelijkheden om te leren en het effect op de ontwikkeling te verbeteren.

In 2016 werd de interne organisatie van de opdrachten voor derden grondig herzien. In 2017 wordt hiermee doorgegaan (mainstreaming in de organisatie), dit alles gecoördineerd door de desk ‘Global Partnerships’ (Directie Operations).

Partnerships Belgische publieke expertise: een kwaliteitsproduct ten dienste van de ontwikkelingssamenwerking

De missie van het Belgisch ontwikkelingsagentschap bestaat erin ontwikkelingsinterventies uit te denken en uit te voeren. Daartoe gebruikt het agentschap verschillende instrumenten: het stelt expertise ter beschikking, het doet aankopen via overheidsopdrachten voor aanneming van diensten, leveringen en werken, het kent subsidies toe, en het doet een beroep op partnerschappen met overheidsinstellingen. Dat laatste gebeurt via het afsluiten van ‘raamovereenkomsten voor publiek-publieke samenwerking’.

Dit laatste instrument is bijzonder goed geschikt voor interventies die als doel hebben om de overheidsinstellingen in de partnerlanden te versterken. Wie kan er immers beter een dialoog voeren met een ambtenaar van een administratie in een partnerland dan een expert van een Europese overheidsdienst? Dankzij die nauwe samenwerking tussen peers in het kader van een bredere ontwikkelingsinterventie kan de ambtenaar bovendien zijn praktijken aftoetsen in andere contexten en ze verrijken. Deze nauwe samenwerking kan ook voortduren in de tijd en leiden tot een netwerk van relaties buiten het kader van de interventie om op die

30

manier de duurzaamheid ervan te versterken. Tot slot beschikken talrijke overheidsinstellingen over een unieke competentie die moeilijk te vinden is op de markt.

Om al deze redenen bouwt het Belgisch ontwikkelingsagentschap sinds enkele jaren actief aan partnerschappen met Belgische overheidsinstellingen. Het agentschap beschikt ook over de mogelijkheid om raamovereenkomsten voor samenwerking met verschillende ondertekenaars af te sluiten. Zo kunnen meerdere publieke actoren voor een bepaald thema of een gegeven sector samenwerken. Deze formule verruimt en versoepelt het samenwerkingsaanbod van deze publieke partners en laat het indien nodig aan hen over om zich onderling te coördineren om het Belgisch ontwikkelingsagentschap het meest geschikte antwoord te bieden op een bepaalde behoefte. Dit is vooral nuttig voor de samenwerking met universitaire onderzoeksnetwerken.

Tot slot vindt het Belgisch ontwikkelingsagentschap het handig om raamovereenkomsten voor multisectorale samenwerking af te sluiten met onze Belgische universiteiten. Op die manier kunnen we een beroep doen op de breedst mogelijke academische expertise van de grootste technologische kwaliteit.Intussen zijn dat er in totaal al meer dan twintig in heel verschillende domeinen: justitie, politie, havenveiligheid, beroepsopleiding, sociale zekerheid, leefmilieu, mensenrechten, gezondheidszorg, water, klimaatverandering en e-governance.

BOSAIn Benin heeft de FOD Beleid en Ondersteuning, BOSA, haar expertise in het beoordelingssysteem van de prestaties van het personeel gedeeld. Ze nam deel aan de debatten en uitwisselingen van kennis en knowhow over de analyse van de resultaten en over de huidige voor- en nadelen van het prestatiebeoordelingssysteem van het personeel in de openbare sector. Op die manier kunnen de competenties van de uitgenodigde kaderleden en ambtenaren, en van de HR-directie worden verbeterd.

Belgische federale politie (FEDPOL)Sinds 2016 onderhoudt het Belgisch ontwikkelingsagentschap nauwe betrekkingen met de Belgische federale politie. Haar expertise wordt ingezet in het kader van de steun aan Burkina Faso om de binnenlandse veiligheidsdiensten te optimaliseren in de strijd tegen het terrorisme. Daarbij helpt FEDPOL de Burkinese overheid ook de mensenrechten en de democratische waarden te respecteren, en de hervorming van de veiligheidssector voor te bereiden.

Société Wallonne des Eaux – SWDE (Waalse watermaatschappij)In Algerije werkt de Société Wallonne des Eaux samen met het nationaal instituut voor perfectionering van de uitrusting (Institut National de Perfectionnement de l’Équipement – INPE). Dankzij dit partnerschap kunnen de efficiëntie en de effectiviteit van de opleidingsprestaties van het INPE worden versterkt. Op die manier wordt bijgedragen tot de competentieontwikkeling van het personeel in de sectoren water en milieu met het oog op een geïntegreerd en duurzaam beheer van de watervoorraden.

De samenwerking met Algerije omvat ook technische steun aan de lancering van het nationaal opleidingscentrum voor de waterberoepen. De banden worden versterkt via opleidingen in België en opdrachten voor technische bijstand uitgevoerd door de SWDE.

Syntra Vlaanderen en VDABHet Belgisch ontwikkelingsagentschap werkt al sinds 2015 samen met Syntra, het Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming. De expertise die Syntra biedt op het gebied van ondernemerschap, ondernemersvorming en werkplekleren is bijzonder nuttig voor de partnerlanden van de Belgische gouvernementele ontwikkelingssamenwerking.

In de Democratische Republiek Congo bijvoorbeeld, in het project ter ondersteuning van het technisch en beroepsonderwijs in de provincie Katanga, bieden de experts van Syntra hulp om de opleidings- en beroepsprofielen voor elektriciens en elektrotechnici op te stellen, en om bekwaamheidstests voor opleiders en leerlingen uit te werken.

Dankzij een nauwere samenwerking met VDAB kan in Oeganda een aanpak op maat van de arbeidsmarkt worden opgesteld. Zo wordt gestreefd naar een evenwicht tussen vraag en aanbod van diensten in een transparant informatiesysteem; wordt de inzetbaarheid op de arbeidsmarkt gepromoot via aangepaste opleidingen en het aanbod van beroepsrichtingen met meer toekomstperspectieven; wordt volop ingezet op een klantgerichte aanpak (diensten aanbieden op maat van de studenten, afgestudeerden, werkgevers, werknemers en werkzoekenden), en krijgen publiek-private partnerschappen actieve steun.

FOD Sociale zekerheid BELINCOSOC, van de FOD Sociale Zekerheid, voert een eerste opdracht uit in Rwanda om hervormingen van het sociale-zekerheidssysteem van het land mogelijk te maken. Deze worden onder meer doorgevoerd door de

31

lijst met beroepsziekten van werknemers bij te werken en ook door vragen rond de bescherming tegen risico’s op invaliditeit aan te kaarten.

Universiteit GentIn Oeganda werd de expertise van de Universiteit Gent ingeroepen om methodologische oriëntaties aan te brengen in een gegevensbank voor het nationaal strategisch plan ‘Gender-based Violence’. Dat plan wil geweld in de opleidingsinstellingen voorkomen.

Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG)Om de interventie ‘Elimination of Human African Trypanosomiasis in DRC’ (uitroeien van de slaapziekte in de Democratische Republiek Congo) uit te voeren, doet het Belgisch ontwikkelingsagentschap een beroep op het Instituut voor Tropische Geneeskunde. Hiervoor wordt een budget van 3,5 miljoen euro uitgetrokken en wordt in de endemische gezondheidszones gewerkt volgens een gedecentraliseerde aanpak met verschillende partners.

Het Belgisch ontwikkelingsagentschap wil beslist doorgaan met het vormen van netwerken en het inzetten van Belgische publieke expertise. Beide zorgen immers voor toegevoegde waarde en kunnen een reëel verschil maken voor de ontwikkeling van onze partnerlanden.

32

NV van publiek recht

BTC is een naamloze vennootschap van publiek recht met sociaal oogmerk, opgericht bij de wet van 21 december 1998.

De Belgische Staat is de enige aandeelhouder en wordt op de algemene vergadering vertegenwoordigd door de minister voor Ontwikkelingssamenwerking.

De organisatiestructuur van BTC is toegesneden op een efficiënt bestuur en een doorgedreven controle. De belangrijkste organen die daarvoor garant staan, zijn de bestuursorganen en de controleorganen.

Bestuursorganen• Algemene vergadering (minister van

Ontwikkelingssamenwerking). In 2017 vindt de Algemene vergadering plaats op 14 juni.

• Raad van Bestuur. De Raad van Bestuur van BTC bestaat uit twaalf leden, met inbegrip van de voorzitter die er van rechtswege lid van is. Er zijn evenveel Nederlandstalige als Franstalige leden en evenveel vrouwen als mannen. De leden van de Raad van Bestuur worden voor een hernieuwbare termijn van vier jaar benoemd door de ministerraad, op basis van hun kennis van de internationale samenwerking of inzake beheer. De Directie-generaal Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp van de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking is in de Raad van Bestuur vertegenwoordigd door haar Directeur-generaal, die evenwel niet stemgerechtigd is. In 2017 komt de Raad van Bestuur twaalf maal samen.

• Directiecomité. Het Directiecomité bestaat uit een voorzitter en drie directeurs. In 2017 vergadert het Directiecomité 20 maal.

Controleorganen• Regeringscommissarissen

(Coopération au Développement & Budget)

• College van Commissarissen (Rekenhof & Bedrijfsrevisoren)

• Interne Audit

Klachten

Het Belgisch ontwikkelingsagentschap heeft een duidelijke klachtenprocedure die via de website gecommuniceerd wordt. Een klacht kan gaan over vier aspecten van dienstverlening: de houding van medewerkers, de kwaliteit van diensten, inachtneming van procedures en het beheer van klachten op zich.

Om ontvankelijk te zijn, moet een klacht (1) ingediend worden via het klachtenformulier dat beschikbaar is op de website, betrekking hebben (2) op feiten die maximaal zes maanden oud zijn en (3) op diensten die de organisatie presteerde.

In 2017 wordt één externe klacht ontvangen, maar niet ontvankelijk bevonden. De klacht wordt binnen 29 kalenderdagen behandeld (waarbij de maximale termijn 35 dagen is). Dit is een daling ten opzichte van het gemiddelde van 2016 (33,5 dagen). De doorlooptijd zal ook in 2018 een aandachtspunt blijven.

Interne AuditDe Interne Audit van BTC rapporteert via het Auditcomité aan de Raad van Bestuur.

Interne Audit is een managementtool om kansen te identificeren, risico’s op te sporen en verbeteringen aan te bevelen. Interne Audit moet kunnen vaststellen of de doelstellingen van het interne controlesysteem worden bereikt ten opzichte van de eigen opgelegde eisen, en of externe normen en standaarden worden nageleefd.Een ander belangrijk doel van Interne Audit is te achterhalen of werkzaamheden efficiënter kunnen worden uitgevoerd.

Van eind 2015 tot eind juni 2017 was er bij BTC één interne auditor aanwezig. Sinds december 2017 wordt de Interne Audit ingevuld door KPMG, dat werkt aan een nieuw activiteitenplan.

Het Auditcomité van BTC bestaat uit vijf leden van de Raad van Bestuur. In 2017 vergadert het Auditcomité vijf keer. Het bespreekt of BTC alle risico’s op gepaste wijze identificeert en beheert.

De Interne Audit voert in 2017 de volgende activiteiten uit:

Beheersverslag

33

Via de directie Financiën worden projectaudits uitgevoerd, die beschouwd worden als interne audits maar door externe auditors worden uitgevoerd (E&Y, Moore Stephens, Deloitte).In 2017 zijn er 29 audits uitgevoerd; de geformuleerde opinies in die audits bevestigen een aanhoudende positieve trend. Wel wordt aandacht gevraagd voor betere motivering van uitgaven, opvolging van btw-terugvorderingen, openbare aanbestedingen, provisies door projecten, dubbele aanrekeningen door partners en subsidiecontroles.

In het algemeen kan de nieuwe ERP op termijn een antwoord bieden op die opmerkingen omdat het systeem meer elektronische procedurestappen oplegt. Ook zal worden geïnvesteerd in opleiding zodat het personeel zijn kennis van de procedures in de projecten kan verdiepen.

De Interne Audit houdt zich ook bezig met het dagelijks beheer en de administratieve onderzoeken van het integriteitsbureau.

Het integriteitsbureau, dat tijdelijk wordt opgevolgd door een HR-jurist, ontvangt in 2017 meldingen via de website www.btcctbintegrity.be. Deze meldingen betreffen mogelijke of vermeende corruptie op het vlak van human resources, openbare aanbestedingen en onkosten. Ze zijn volgens de regels van het integriteitsbureau onderzocht, behandeld en verwerkt in samenspraak met de betrokken landenkantoren of de experts op de zetel van BTC.

Raad van bestuur (vanaf 18 september 2017)

Nathalie Francken

Martine Van Dooren

Xavier De Cuyper

Guido Gryseels

Chris Verhaegen

Nadia Molenaers

Brigitte Boone

Gaëlle Smet

Alain Coheur

Hannelore Beerlandt

Assita Kanko

Olivier Lanotte

34

Organigram 2017Organigram 2017

Operaties

Benin, Burkina Faso, Guinee, Mali, Niger, Senegal

Auditcomité

Institutionele relaties

Communicatie & Vertaling

Organisatieontwikkeling

Interne audit

Interne evaluatie

Landbouw en plattelandsontwikkeling

HR Services Controlling

HR Support Accounting

Algerije, Marokko, Mozambique, Palestijnse

gebieden, Tanzania, Vietnam, Zuid-Afrika

Governance

Gezondheid

Onderwijs

Infrastructuur

Voorbereidingsfonds

Trade for Development Centre

Annoncer la CouleurKleur Bekennen

Recruitment & Mobility ICT Bolivia, Burundi, DR Congo,

Ecuador, Oeganda, Peru, Rwanda

Learning & Development Infocycle L & A

Global Partnerships

Juniorprogramma Overheidsopdrachten

Aankopen

Legal

Transversale ondersteuning

Finance, ICT & Logistics

Sectorale & thematische expertise

Voorzitter van het Directiecomité

Raad van Bestuur

Human Resources

35

Communicatie

2017 staat volledig in het teken van de identiteitsverandering: de organisatie moet klaar zijn om op 1 januari 2018 de naamsverandering en de nieuwe visuele identiteit uit te rollen. Het nieuwe logo wordt ontworpen via een overheidsopdracht van de FOD Buitenlandse Zaken, waarin ook de creatie van een nieuw logo voor de Belgische ontwikkelingssamenwerking en BIO vervat is. Het doel is te komen tot drie logo’s die tot dezelfde ‘familie’ behoren, om uiteindelijk het imago van België in het buitenland te versterken. Naast het logo wordt ook gewerkt aan de volledige rebranding van het agentschap, met de productie van een startpakket ‘visibiliteitsmateriaal’: een brochure die de naamsverandering toelicht, specifieke webpagina’s over de hervorming, een videopresentatie, sjablonen voor kantoorsoftware, zelfklevers, roll-ups, naamkaartjes, mappen ...

Website

Op de website worden in 2017 in totaal veertien nieuwe ‘story’s’ gepubliceerd, over zeer uiteenlopende onderwerpen: interviews met experts, gezondheidszorg in Niger, virtuele realiteit in Oeganda, digitalisering, beroepsonderwijs in Palestina... Het meest tot de verbeelding sprekende artikel vertelt over Marokkaanse vrouwen die saffraan telen en hoe ze zich – met hulp van de Belgische ontwikkelingssamenwerking – beter kunnen organiseren om uiteindelijk een hogere prijs voor hun product te verkrijgen. De geslaagde afwisseling van tekst, video en grafiek in deze ‘story’ zorgt voor een absoluut kwaliteitsproduct.

Ondanks deze kwaliteitscontent stellen we vast dat het aantal bezoekers aan de website al enkele jaren daalt. Deels is dat toe te schrijven aan het feit dat de Infocyclus en het Juniorprogramma hun eigen webstek hebben ontwikkeld, terwijl die pagina’s voorheen in de website van het Belgisch ontwikkelingsagentschap waren geïntegreerd. Dat zorgde dus voor een vertrek van een aanzienlijk aantal bezoekers, aangezien Infocyclus en Juniorprogramma vaak bezochte pagina’s waren. De meest bezochte pagina’s op de website blijven nog altijd de vacatures, de overheidsopdrachten en de startpagina. Een andere belangrijke trend is dat almaar meer mensen de website bezoeken via een smartphone; intussen is dat al meer dan 21 %.

Sociale media

Het aantal lezers, bezoekers, ‘followers’ en ‘supporters’ op onze sociale media blijft toenemen. De drie

sociale media waar we actief zijn (Facebook, Twitter, LinkedIn) noteren in 2017 zelfs de sterkste groeicijfers ooit: +34 % voor Twitter, +21 % voor Facebook, +32 % voor LinkedIn. Dat zijn drie goede redenen om te blijven investeren in kwaliteitsinhoud, interactie met het publiek en monitoring van onze goede naam via de sociale media.

Nieuwe strategie

De hervorming van de Belgische ontwikkelingssamenwerking, het nieuwe mandaat van Enabel, de identiteitsverandering en de voortschrijdende technologische evolutie (van communicatie-instrumenten en andere) zijn evenveel redenen om in 2018 de communicatiestrategie van Enabel volledig te herzien. In het ondernemingsplan 2018 worden langetermijndoelstellingen tot 2022 beschreven; de nieuwe communicatiestrategie is een belangrijk instrument dat de realisatie van die doelstellingen mee moet bewerkstelligen.

Veranderingsprogramma’sBovenop de continue verbetering van zijn processen voert het Belgisch ontwikkelingsagentschap veranderingsprogramma’s uit over meerdere jaren. Die staan in functie van zijn strategische prioriteiten en zijn gelinkt aan de strategiekaart. De vijf veranderingsprogramma’s worden hieronder beschreven.

Het programma STRATEX

Het programma STRATEX heeft tot doel de institutionele omgeving van het agentschap uit te bouwen. In 2017 beoogt dit programma vooral de concrete oprichting van het nieuwe ontwikkelingsagentschap Enabel.

In tegenstelling tot de andere programma’s worden de aanpak en inhoud van STRATEX bepaald in nauwe samenwerking met de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

In 2017 draagt STRATEX met succes bij aan het opstellen van het voorontwerp van de wet tot oprichting van Enabel, van het eerste beheerscontract en van andere koninklijke uitvoeringsbesluiten. Daarnaast volbrengt het programma met succes drie externe certificatie- of validatieprojecten. Ook die passen in het kader van de oprichting van Enabel en slaan op de beheercapaciteit op het vlak van evaluatie, beheer van de expertise en strategisch beheer.

36

Het programma NEW

Het programma NEW houdt zich bezig met de nieuwe organisatiestructuur en de transformatie van BTC tot Enabel. Dit programma concretiseert dus de projecten van het programma STRATEX om de transformatie van BTC uit te voeren wat betreft de structuur, de organisatorische capaciteiten (in de betekenis van capabilities), zijn bedrijfscultuur, processen, expertise, enz.

Het programma levert in 2017 met succes een definitie van een case for change. Het herziet de missie en de visie van het Belgisch ontwikkelingsagentschap en past ze aan, analyseert de sterktes, verbeterpistes en succesfactoren, stelt een strategische positionering van Enabel op, definieert op macroniveau twee corebusiness-processen van het agentschap (opstellen en uitvoeren van strategieën en portefeuilles, en de cocreatie van kennis), en definieert de organisatorische macrorollen van Enabel. NEW levert nog andere producten op organisatorisch niveau maar die worden nog niet uitgerold om het institutioneel niveau alle slaagkansen te bieden. Concreet gaat het om de parallellisering en segmentering van de productiestromen op macro-organisatorisch niveau, de definiëring van de rollen en de samenstelling van de productieteams, de herdefiniëring van de bestuursmechanismen en de verwachtingen en voorstellen op het gebied van de organisatiecultuur.

Het programma LEARN

Het programma LEARN heeft als doel het kennisbeheer en de kennisdeling zó te oriënteren dat ze ertoe bijdragen om van Enabel een echt lerende organisatie te maken.

In 2017 wordt een inventaris gemaakt van de deelname van het Belgisch ontwikkelingsagentschap aan professionele netwerken. Deze wordt begin 2018 op het intranet gepubliceerd. Het doel is te beschikken over een dynamische inventaris die de toegang tot deze netwerken faciliteert voor alle collega’s voor wie deze nuttig zouden zijn, en die ervoor zorgt dat we ons bewuster zijn van ons engagement in deze netwerken.

In 2017 wordt de aanpak rond experience capitalisation (methode voor kennisopbouw en -deling) geëvalueerd, naar aanleiding van het aflopende raamcontract met de dienstverlener. Een voorstel voor een nieuwe aanpak wordt voorbereid en zal in 2018 gevalideerd worden.

Het programma TIME

Het programma TIME (Towards Intervention Management Excellence) heeft tot doel de beheeraanpak van de programma’s en interventies te consolideren op twee manieren: ten eerste, door de bestaande onderdelen van het beheersysteem te integreren en te vereenvoudigen en ten tweede, door elementen te produceren die dit systeem aanvullen. De aanpak van het programma TIME bestaat uit het bundelen van en voortbouwen op de bestaande ervaring van het agentschap, geanalyseerd en verrijkt door middel van de methodologieën MoP, MSP en Prince2.

In 2017 legt het programma TIME de laatste hand aan de generieke functiebeschrijvingen voor de programma’s en interventies, en begint aan de generieke functiebeschrijvingen voor de vertegenwoordigingen. In 2017 is TIME uitdrukkelijk gericht op het eerste beheerscontract van Enabel. Daarmee wil het agentschap het kader van de nieuwe programmeringscyclus voorbereiden, vooral rond de processen en de inhoud van de strategieën en de landenportefeuilles. Met het kabinet, DGD en de inspectie van Financiën wordt onderhandeld over het kader van de eerste landenportefeuille die in Guinee en Burkina Faso moet worden uitgevoerd. Daarbij is een gemengde aanpak gebruikt, gebaseerd op het laatste beheerscontract van BTC en vooruitlopend op het eerste beheerscontract van Enabel.

Het programma ERP+

Het programma ERP+ heeft tot doel een geïntegreerde informatica-architectuur en de nodige instrumenten te implementeren zodat Enabel zijn opdracht efficiënt kan uitvoeren. De architectuur en de instrumenten zullen ondersteuning bieden bij het beheer en de opvolging van de programma’s en interventies, de financiële last verlichten en de samenwerking en de uitwisseling van informatie bevorderen.

In 2017 worden op basis van de lessen getrokken uit de voorbereidings- en implementatiefase van het geïntegreerd personeelsbeheerssysteem (GO4HR) twee modules verder uitgerold in de recurrente processen. Het collaboratief systeem voor documentbeheer (GoFAST) wordt in alle landen uitgerold. Tot slot wordt de testfase afgewerkt van een gedecentraliseerd instrument voor administratief beheer van de interventies (financiën, aankoop, logistiek, payroll) en van een gedecentraliseerd instrument voor opvolging en monitoring van de programma’s (operationeel, risico’s, resultaten, enz.).

37

Develab

Develab wordt in juni 2017 als innovatielab in de Directie-generaal opgericht. D4D en digitalisering zijn de eerste thema’s waarmee Develab aan de slag gaat. Er worden zeven Digital Talks georganiseerd alsook Digital Tours ter ondersteuning van de interventies bij D4D-projecten. D4D is sinds 2017 een transversaal thema voor de nieuwe landenportefeuilles. Nieuwe ideeën zoals de Digitbudgetscan, een D4D-glossarium en een Hackathon/Hack the Goals worden ontwikkeld in Develab. Nieuwe methodieken zoals Appreciative Inquiry (AI) en Human-centered design worden uitvoerig getest. Develab neemt actief deel aan D4D-netwerken (Kindling, D4D-prijs, Koning Boudewijnprijs…). Tot slot werkt Develab samen met het Trade for Development Center en met BIO aan het opstellen van het D4D-programma.

BTC wordt EnabelOp 16 november 2017 keurt het Belgische federale parlement de wet ‘Enabel’ goed. Door de wet wordt het uitvoeringsagentschap van de Belgische gouvernementele samenwerking BTC omgevormd tot een coördinerend en uitvoerend agentschap voor het Belgische ontwikkelingsbeleid, Enabel.

Met deze hervorming wil de Belgische regering haar ontwikkelingsbeleid laten aansluiten bij de Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling en de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals, of SDG’s). Het gaat om een mondiale, universele agenda die op 25 september 2015 in New York door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties werd goedgekeurd en waarin, naast overheden, ook de civiele maatschappij en de private sector een belangrijke rol te spelen hebben. Ook de Europese Unie (EU) plaatst haar ontwikkelingsbeleid, zoals verwoord in de Agenda for Change (2011) en de Europese Consensus over Ontwikkeling (2017), binnen deze SDG-context.

Het Belgische ontwikkelingsbeleid focust op inclusieve economische groei, de mensenrechten, met specifieke aandacht voor vrouwen- en kinderrechten, digitalisering en de minst ontwikkelde landen.

Wat is de opdracht van Enabel?

Enabel voert het Belgische beleid inzake gouvernementele samenwerking uit. Het agentschap gaat ook actief op zoek naar opdrachten en financiering door andere donoren, die het Belgische

buitenlandse beleid flankeren en versterken. Als sociale onderneming is Enabel een aantrekkelijke partner voor instellingen zoals de Europese Unie of de Wereldbank.

Enabel kan ook initiatieven van Belgische federale instanties op het vlak van internationale samenwerking uitvoeren en coördineren. Op die manier wordt Enabel de interface tussen Belgische federale openbare instellingen en Belgische of buitenlandse donoren voor interventies inzake internationale ontwikkeling, bij voorkeur in lage- en middeninkomenslanden.

Statuut van Enabel

Enabel blijft zoals voorheen een naamloze vennootschap van publiek recht met sociaal oogmerk. Alle contracten, overeenkomsten en engagementen die BTC heeft gesloten, lopen gewoon door. Enabel krijgt meer autonomie, meer bevoegdheden en een ruimer mandaat dan voorheen. Daarmee is het agentschap beter gewapend om zijn visie waar te maken, om te werken aan een duurzame wereld waar vrouwen en mannen in een rechtsstaat leven en de vrijheid genieten om hun leven in handen te nemen.

De organen van Enabel

De organen van Enabel zijn:• de algemene vergadering;• de raad van bestuur, waarvan afhangen: • het begrotingscomité; • het auditcomité; • het benoemings- en evaluatiecomité;• de algemene directeur;• het directiecomité.

De algemene vergaderingDe minister of zijn afgevaardigde vertegenwoordigt de federale Staat op de algemene vergadering.

De raad van bestuurDe raad van bestuur bestaat uit twaalf leden en telt evenveel Nederlandstalige als Franstalige leden. De raad van bestuur is samengesteld uit leden die een nuttige en aantoonbare ervaring hebben verworven op het vlak van internationale ontwikkeling en ontwikkelingssamenwerking en, indien mogelijk, van bedrijfsbeheer. In zijn samenstelling respecteert de raad van bestuur de wetgeving inzake gender. De leden van de raad van bestuur worden benoemd en afgezet door de Koning bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad. De leden van de raad van bestuur worden benoemd voor een hernieuwbare termijn van vier jaar.

38

De Directeur-generaal Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp vertegenwoordigt de Directie-generaal Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp van de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking in de schoot van de raad van bestuur. Hij is niet stemgerechtigd.

Bij de raad van bestuur wordt een begrotingscomité opgericht met raadgevende stem. Het begrotingscomité bestaat uit vijf leden van de raad van bestuur. Het begrotingscomité formuleert adviezen over: de middelen die ter beschikking worden gesteld door de federale Staat; de heroriënteringen van de portefeuilles die een budgettaire impact hebben van meer dan vijftien procent binnen een bestaande portefeuille; de beheerskosten van de jaarlijkse begroting.

Bij de raad van bestuur wordt een auditcomité opgericht met raadgevende stem. Het auditcomité bestaat uit vijf leden van de raad van bestuur. De raad van bestuur waakt over de onafhankelijkheid van de interne auditdienst door het expliciet goedkeuren van het budget van de dienst en de behandeling van de verslagen van het auditcomité.

Bij de raad van bestuur wordt een benoemings- en evaluatiecomité opgericht met raadgevende stem. Het benoemings- en evaluatiecomité bestaat uit vijf leden van de raad van bestuur. Het benoemings- en evaluatiecomité formuleert adviezen over: de functieomschrijvingen en evaluatiecriteria voor de leden van het directiecomité, alsook de relevantie van de in het ondernemingsplan voorgestelde indicatoren voor de beoordeling van deze evaluatiecriteria; de jaarlijkse evaluatie van de leden van het directiecomité; de benoeming van de leden van het directiecomité; de hernieuwing van het mandaat van de leden van het directiecomité; de evaluatie van de leden van het directiecomité die, op het ogenblik van de inwerkingtreding van deze wet hun opdracht uitoefenen overeenkomstig artikel 50, § 3; het beleid inzake benoeming en evaluatie van het personeel bij Enabel.

De algemene directeurDe algemene directeur is verantwoordelijk voor het dagelijks beheer van Enabel. Hij of zij wordt benoemd door de raad van bestuur op basis van een nuttige en aantoonbare ervaring van minstens tien jaar van de internationale ontwikkeling en de ontwikkelingssamenwerking en een aantoonbare ervaring van organisatiebeheer, voor een hernieuwbaar mandaat van zes jaar.

Het directiecomitéDe raad van bestuur bepaalt de samenstelling van het directiecomité, waarvan het aantal leden niet meer dan

zes bedraagt, op voorstel van de algemene directeur. De wettelijke bepalingen inzake taal- en genderevenwicht worden gerespecteerd. De raad van bestuur benoemt met volstrekte meerderheid, op voordracht van de algemeen directeur, de leden van het directiecomité voor een hernieuwbare termijn van zes jaar.

Waarom Enabel?

Enabel is een ‘Belgische’ variante op het Engelse werkwoord ‘to enable’. Je spreekt het uit zoals het Engelse woord, maar je schrijft het met –bel– achteraan. Een duidelijke verwijzing naar België.

Enabel is een naam, een woord, geen afkorting. Door de link met het Engels neemt ook de naam van het agentschap alle betekenissen van het Engelse woord over, en die betekenissen sporen volledig met de inhoud van de activiteiten van het vernieuwde Belgisch ontwikkelingsagentschap.

Enabel betekent mogelijk maken, faciliteren, empoweren. Dat is precies wat het Belgisch ontwikkelingsagentschap doet: wij stellen onze partners in staat om te doen wat nodig is zodat duurzame ontwikkeling in hun land een feit wordt. Wij moeten mee de omstandigheden creëren om ontwikkeling mogelijk te maken, wij geven een duwtje in de rug, wij motiveren, wij moedigen aan, wij bevorderen, wij brengen partners en organisaties bij elkaar om de zaken in beweging te brengen, om verandering te bewerkstelligen.

Enabel is een moderne naam die de tand des tijds zal doorstaan, omdat hij geen verwijzing inhoudt naar de historisch bezwaarde en bijna verouderde begrippen zoals ‘ontwikkelingssamenwerking’ (development cooperation) en ‘hulp’ (aid), of naar al te limitatieve termen zoals ‘technische coöperatie’, die alleen maar een gevoel van ‘meer van hetzelfde’ oproepen.

Enabel is een naam die breekt met het verleden, die resoluut naar de toekomst kijkt. Enabel gelooft in voortgang en vooruitgang, ook in moeilijke en onvoorspelbare omstandigheden, in fragiele staten en in de minst ontwikkelde landen.

Waarom een nieuw logo?

De Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, de Belgische Investeringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (BIO) en het Belgisch ontwikkelingsagentschap (Enabel) hebben in een gezamenlijke overheidsopdracht nieuwe logo’s laten ontwikkelen voor ieder van de drie organisaties.

39

Die oefening beantwoordt aan de uitgesproken wil van de overheid om de Belgische identiteit van de verschillende spelers te benadrukken en tegelijk een visuele verbondenheid te creëren.

Enabel: een Belgischer logo

De kleuren van het nieuwe logo van Enabel verwijzen naar de Belgische driekleur: zwart-geel-rood. Wij dragen die kleuren met trots omdat we ervan overtuigd zijn dat ook een klein land een rol van betekenis kan spelen.

De vogel in het logo staat symbool voor vrijheid en zelfstandigheid. Iedereen moet in alle vrijheid eigen keuzes kunnen maken en de kans krijgen om zich volop te ontplooien. Daar ligt onze opdracht: ervoor zorgen dat onze partners een duwtje in de rug krijgen, samen met hen de omstandigheden creëren die duurzame vooruitgang mogelijk maken. Daarom heten we Enabel.

www.enabel.be

Het nieuwe logo zal pas worden bekendgemaakt wanneer ook de nieuwe naam van BIO is gekozen.

40

Door het bijzonder juridisch statuut van BTC valt de organisatie onder diverse regelgevingen met betrekking tot het personeelsbeheer, met name de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten en de wet van 14 december 2000 tot vaststelling van sommige aspecten van de organisatie van de arbeidstijd in de openbare sector.

PersoneelBTC werkt internationaal waardoor het grootste gedeelte van onze medewerkers buiten België werkt. Onze medewerkers dragen bij tot de resultaten van onze organisatie:• op de hoofdzetel in Brussel;• in de Noordprojecten: Infocyclus, Kleur Bekennen,

Annoncer la Couleur, Juniorprogramma, Trade for Development Center;

• in onze landenkantoren en in de interventies in de partnerlanden als expats (werknemers met een Belgisch contract in het buitenland):

• de internationale experts die in de landenkantoren tewerkgesteld zijn (onder meer de plaatselijk vertegenwoordigers);

• de internationale technisch assistenten die in de projecten en programma’s werken;

• de junior assistenten van het Juniorprogramma voor ontwikkelingssamenwerking.

• in onze landenkantoren en in de interventies in de partnerlanden als lokaal personeel (lokaal aangeworven medewerkers met een BTC-contract).

Hoofdzetel en Noordprojecten

Per 31 december 2017 telt de hoofdzetel 143 werknemers (137,1 voltijdsequivalenten). De gemiddelde leeftijd is 47 jaar. 83 % van de werknemers werkt voltijds, 17 % deeltijds. Voor 92 % werken onze werknemers met een contract van onbepaalde duur, 8 % werkt op basis van een contract van bepaalde duur.

De Noordprojecten stellen 23 mensen tewerk (21,3 voltijdsequivalenten). De gemiddelde leeftijd is 39 jaar. 65 % van de werknemers werkt voltijds, 35 % deeltijds. 96 % heeft een contract van onbepaalde duur, 4 % een contract van bepaalde duur.

Expats

Per 31 december 2017 telt BTC 263 expats, van wie 77 junior assistenten. De junior assistenten hebben een gemiddelde leeftijd van 28 jaar. De gemiddelde leeftijd van de technisch assistenten bedraagt 50 jaar. Alle expats werken voltijds.

De werknemers in de landenkantoren, zowel de expats als het lokaal personeel, zijn tewerkgesteld met een contract van onbepaalde duur.

De duur van de arbeidsovereenkomst van de technisch assistenten in de projecten en programma’s is gebonden aan de duur van het project waarvoor zij werken. Dat geldt ook voor de junior assistenten.

Nationaal personeel

Op 31 december 2017 stelt BTC in totaal 1082 werknemers met een lokale arbeidsovereenkomst te werk, van wie 140 medewerkers in de landenkantoren en 942 in de projecten en programma’s.

Sociaal verslag

Lokaal personeel

Internationale experts + Technisch assistenten

HQ

Junior assistenten

Noordprojecten

72%

12%

9%

5%

2%

41

2017

Landenkantoren Interventies Totaal

Lokaal contract Lokaal contract Lokaal contract

M V Totaal M V Totaal M V Totaal

Algerije 0 0 0 12 9 21 12 9 21

Burundi 9 5 14 100 35 135 109 40 149

Benin 8 3 11 83 20 103 91 23 114

Burkina Faso 2 2 4 7 2 9 9 4 13

Bolivia 4 3 7 5 5 10 9 8 17

Guinee 1 1 2 2 3 5 3 4 7

Mali 5 2 7 27 12 39 32 14 46

Marokko 4 3 7 41 34 75 45 37 82

Mozambique 4 0 4 4 2 6 8 2 10

Niger 6 1 7 30 13 43 36 14 50

Peru 4 2 6 27 20 47 31 22 53

Palestijns gebied 1 2 3 9 11 20 10 13 23

DR Congo 18 8 26 204 47 251 222 55 277

Rwanda 9 5 14 17 3 20 26 8 34

Zuid-Afrika 1 0 1 2 3 5 3 3 6

Senegal 5 3 8 22 5 27 27 8 35

Tanzania 4 2 6 39 9 48 43 11 54

Oeganda 4 5 9 48 24 72 52 29 81

Vietnam 2 2 4 3 3 6 5 5 10

Totaal 91 49 140 682 260 942 773 309 1082

% 65,00 35,00 100,00 72,40 27,60 100,00 71,44 28,56 100,00

42

Evolutie lokaal personeel

2015 2016 2017

Lokaal personeel landenkantoren

153 149 140

Lokaal personeel interventies 810 924 942

Totaal 963 1.073 1.082

Man/Vrouw

Op de hoofdzetel is het genderevenwicht een feit met een nagenoeg 50/50 verhouding tussen mannen en vrouwen. Er worden meer mannen op basis van een expatcontract uitgezonden (77 %) dan wel vrouwen en ook bij het lokaal personeel is er een overwicht van mannen (65 % in de landenkantoren en 72 % in de interventies). Onze juniors daarentegen zijn overwegend vrouwen: 73 %.

M V

Brussel 50,6 % 49,4 %

Expats (zonder JA) 77,4 % 22,6 %

Junior assistenten 27,3 % 72,7 %

Lokaal personeel

- Landenkantoren 65,0 % 35,0 %

- Interventies 72,4 % 27,6 %

Geografisch

Het totale personeelsbestand van BTC op het terrein (expats en lokale medewerkers) bedraagt 1345 werknemers in 2017, hoofdzakelijk in Afrikaanse landen tewerkgesteld. De geografische uitsplitsing wordt gegeven in onderstaand diagram.

PersoneelswervingHoofdzetel en expats

Aanwervingen 2017 in enkele cijfers: • 123 nieuwe aanwervingen vinden plaats voor

functies op het hoofdkantoor en voor expatfuncties (behalve de Junior Assistenten, cf. pagina 10);

• 4.585 kandidaturen worden behandeld;• 77 % van de kandidaten was man, 23 % vrouw.

Om een proactief antwoord te bieden op de noden van het terrein en de medewerkers te begeleiden bij de ontwikkeling van hun loopbaan wordt in het begin van 2017 het testproject Carex (zie jaarverslag 2016) voortgezet.

Nu kunnen wij volgende conclusies trekken. Op de twaalf rekruteringen die in september 2016 in het kader van het Carex-project werden gelanceerd:• worden er vier afgehandeld in tien weken, dat is 33 %

van de Carex-functies;• worden er vijf afgehandeld in 22 weken, dat is 42 %

van de Carex-functies;• worden de laatste drie afgehandeld in 22 à 34 weken.

Een derde van de functies waarop wordt ‘ingespeeld’ is ingevuld door collega’s met wie we de medewerking voortzetten. Op die manier bieden we mooie loopbaanperspectieven en garanderen we een tijdige rekrutering van medewerkers voor de programma’s en interventies op het terrein.De overige twee derde van de vacatures in het kader van het project trekt 700 curricula vitae aan, zodat we op het juiste moment over het gekwalificeerde personeel beschikken, terwijl ook de collega’s de mogelijkheid geboden werd om te solliciteren.

Uitgaande van de conclusies van dit project en van een diepgaande behoefteanalyse, ontwikkelen wij het concept Strategic Workforce Planning voor onze organisatie. Die moet het mogelijk maken om nog beter in te pikken op de behoeften en ons expertisebeheer nog soepeler te maken. In 2017 verklaart de minister van Ontwikkelingssamenwerking ons ‘fit for purpose’ in het beheer van onze expertise, en wij blijven onze knowhow in die materie verbeteren en verankeren.

Lokaal personeel

BTC doet zo veel mogelijk een beroep op lokale medewerkers om zijn opdracht uit te voeren. In ieder land wordt gewerkt met objectieve, transparante en open rekruteringsprocedures. De rekrutering van lokaal personeel wordt lokaal georganiseerd

Afrika

Latijns-Amerika

Azië

90%

7%

3%

43

onder de verantwoordelijkheid van de plaatselijk vertegenwoordiger, hierin bijgestaan door de lokale HR-verantwoordelijke.

LoonbeleidHoofdzetel

BTC voert een loonbeleid dat aansluit bij de niveaus van de overheidsdiensten overeenkomstig de bepalingen van de wet van 21 december 1998 tot oprichting van BTC.Het loonpakket omvat naast het brutoloon tevens maaltijdcheques, een (externe) groepsverzekering voor pensioensparen, een hospitalisatie- en bijstandsverzekering, en de integrale terugbetaling van de kosten voor het openbaar vervoer.

Nieuwe medewerkers worden op basis van een formele functiebeschrijving en een bijbehorende functieclassificatie in een bepaalde loonschaal geplaatst, overeenkomstig het loonbeleid dat op 12 september 2006 door de Raad van Bestuur werd goedgekeurd. De lonen stijgen jaarlijks volgens de anciënniteit in de functie. Voor mannen en vrouwen worden dezelfde loonschalen gebruikt.

De functieclassificatie, de functiebeschrijvingen en de loonschalen zijn voor alle medewerkers beschikbaar en vrij te raadplegen.

Met de sociale partners werd een nieuwe overeenkomst afgesloten met betrekking tot de invoering, de toepassing en het onderhoud van de functieclassificatie die de bestaande, daterende van 2004, opfrist en vervangt. Deze overeenkomst is tevens van toepassing voor de functies ingevuld door de expats. De functieclassificatie voor de hoofdzetel is gebaseerd op de 5+1 Compas-methodologie van Hudson. Doelstelling voor 2018 is om deze methode ook toe te passen voor de expatfuncties.

Expats

Het loonbeleid voor de expats sluit aan bij de aanpak van de Belgische Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en houdt rekening met de internationale arbeidssituatie.Concreet wordt er gewerkt met een voorlopige looninschaling, geïnspireerd op een Hay-classificatie, aangevuld met expat- en hardshipvergoedingen. BTC biedt ook de klassieke expatvoordelen (huisvesting, schoolvergoeding enz.), inclusief de nodige verzekeringen.

BTC respecteert alle regels in de Belgische fiscale wetgeving.

37 % van de expats is niet-Belg en vertegenwoordigt 25 verschillende nationaliteiten.

Junior assistenten

De junior assistenten werken in het kader van het Juniorprogramma voor ontwikkelingssamenwerking. Ze krijgen de kans om maximaal twee jaar in een project te werken. Het Juniorprogramma biedt alle juniors dezelfde voorwaarden: een brutoloon, een dertiende maand, huisvesting, sociale zekerheid en de noodzakelijke verzekeringen.

Sinds enkele jaren wordt de opleiding en de voorbereiding van de junior assistenten onder een apart contract van bepaalde duur gebracht. Het specifieke expatcontract van de juniors wordt pas geactiveerd bij effectief vertrek naar het terrein.

Lokaal personeel

BTC wil zich profileren als een correcte en interessante werkgever in de partnerlanden, met aandacht voor de lokale arbeidsmarkt. Lokale medewerkers ondertekenen een arbeidsovereenkomst die door plaatselijke juristen is goedgekeurd en die de lokale wetgeving respecteert.

Wat de loonpolitiek betreft, wordt per land de mediaanpositie bepaald voor de verschillende functieniveaus ten opzichte van een aantal vergelijkbare organisaties. Op basis hiervan worden loonschalen ingevoerd voor de verschillende functieklassen.De toepassing van het loonbeleid houdt ook in dat het basisloon jaarlijks evolueert en aan de stijging van de levensduurte kan worden aangepast.

In talrijke landen waar BTC aanwezig is, zijn de voorwaarden op de lokale arbeidsmarkt veranderlijk en staan ze onder druk van posities van de actoren (internationale organisaties, donoren, partnerministeries) en wijzigingen van de omgeving (inflatie, buitenlandse investeerders, wisselkoers, veiligheidsomstandigheden).

MobiliteitDe interne rekruteringsprocedures geven de medewerkers de kans om een andere functie op het terrein of in Brussel op te nemen.De in 2017 opengestelde functies behandeld door de hoofdzetel (totaal 123) werden voor 42 % op

44

basis van interne mobiliteit ingevuld. Een kleine helft daarvan betreft het opnemen van nieuwe projectverantwoordelijkheid, hetgeen toelaat om onze opgebouwde expertise maximaal in te zetten. 25 % van de interne mobiliteit betreft medewerkers van de zetel die een functie opnemen op het terrein, of omgekeerd mensen die het terrein inruilen voor een functie op de zetel, en de laatste 25 % betreft personen die op de hoofdzetel andere verantwoordelijkheden opnemen. BTC biedt tevens de mogelijkheid tot ondersteunende zendingen van lange duur (van één maand tot maximaal zes maanden) naar het terrein.

Mobiliteit geldt ook op het terrein. Lokale medewerkers krijgen de kans om in een internationale functie te stappen en op deze manier binnen onze organisatie te evolueren.

VerzuimIn 2017 bedraagt het verzuim van korte duur (minder dan een maand) voor de hoofdzetel 2,18 %. Het verzuim van lange duur voor de hoofdzetel ligt op 2,21 % waarmee het gelijke tred houdt met de evolutie in 2016 (5,25 % in 2014, 3,79 % in 2015 en 2,08 in 2016).

LoopbaanontwikkelingSinds 2007 beschikt BTC over een programma voor loopbaanontwikkeling: de ontwikkelcirkels. Die stellen de leidinggevende in staat om zijn/haar rol als coach en begeleider van de medewerkers ten volle op te nemen. Ze vergemakkelijken de communicatie, dragen bij tot het behalen van de doelstellingen en stimuleren de ontwikkeling van de medewerkers. Het doel van de ontwikkelcirkels is een betere individuele en organisatorische werking. Ze hebben geen impact op het loon. De nodige opleidingen over de toepassing van de ontwikkelcirkels worden georganiseerd en het directiecomité wordt geïnformeerd over de implementatie van de ontwikkelcirkels op de hoofdzetel en op het terrein.

Ook het systeem van competentiemanagement kan de leidinggevende helpen in zijn/haar rol als coach in de ontwikkeling van de medewerkers. BTC heeft een systeem van competentiemanagement sinds 2014. Het systeem is consistent met de keuzes uit het verleden en gebruikt het 5+1 Hudson-competentiemodel, dat de basis vormt voor de functiewegingen. Deze aanpak is in lijn met het competentiemanagement bij de federale overheid, mits specifieke toevoeging van de BTC-waarden (respect, integriteit, engagement, verantwoordelijkheidszin).

Learning & Development

In 2017 zetten de opleidingen vooral in op capaciteitsversterking voor projectbeheer en op het gebruik van de nieuwe informaticasystemen die worden uitgerold om onze beheerprocessen te digitaliseren. Learning & Development moet het in 2017 doen met minder middelen, waardoor we noodgedwongen investeren in opleidingen die essentieel zijn voor de goede werking van onze organisatie. Zo ligt de nadruk in 2017 op collectieve opleidingen. Individuele opleidingen worden enkel gebruikt om tegemoet te komen aan specifieke behoeften van medewerkers om zaken aan te leren waardoor ze beter kunnen functioneren.

Via de raamovereenkomst met QRP worden negen mensen gecertificeerd in Portfolio Management. Vijftien programmabeheerders en interventiehoofden in Burundi worden gecertificeerd in de Prince 2- methodologie.

Voor de uitrol van het instrument GO4HR vinden drie zendingen plaats naar Rwanda, Oeganda en Marokko. Alle lokale personeelsverantwoordelijken (21 in 2017) worden opgeleid in GO4HR en meer bepaald in de modules Master Data en Rekrutering.

De collega’s van de hoofdzetel genieten opleidingen om de talenkennis bij te spijkeren die ze nodig hebben voor het beheer van de verschillende landen, en ook om hun interpersoonlijke competenties te versterken: • 42 medewerkers volgen semi-intensieve

taalopleidingen;• 59 medewerkers volgen zogenaamde ‘flash-

opleidingen’ over volgende thema’s: conflictbeheer, creativiteit, assertiviteit, stressbeheer, feedback en verbindende communicatie;

• wij blijven e-learning modules aanbieden voor taal- en ICT-opleidingen: tien medewerkers nemen hieraan deel.

Nadat een testgroep positieve feedback gegeven heeft, stelt Learning & Development een breder aanbod online opleidingsmodules ter beschikking, namelijk ‘spelenderwijs leren’ (serious games). 56 medewerkers volgen deze opleidingen rond drie thema’s: timemanagement en productiviteit, leiderschap en onderhandelingstechnieken en conflictbeheer.

In 2017 nemen 40 medewerkers deel aan de briefing van de technisch assistenten verspreid over vier verschillende sessies (februari, mei, september en november).

Nog eens dertien medewerkers genieten individuele opleidingen om specifieke competenties in verband met hun functie te ontwikkelen.

45

BTC en Learn4dev

Net als de vorige jaren is BTC actief in ‘Learn4dev’, het internationale competentie- en ontwikkelingsnetwerk van donoren en ontwikkelingsagentschappen. In juni 2017 organiseert BTC in samenwerking met de Wereldbank de jaarlijkse vergadering van het netwerk in zijn lokalen.

Tijdens die twee ontmoetingsdagen kunnen experts van de verschillende agentschappen van gedachten wisselen over concrete innovatie-ervaringen in de leermethoden en de technologieën die positieve of veelbelovende resultaten hebben opgeleverd op het terrein. Aan dat evenement nemen 54 mensen deel, onder wie tien personeelsleden van BTC.

Opleidingsuren (hoofdzetel en terrein)

2015 2016 2017

Personeel hoofdzetel 8.459,5 3.992 2.314

Personeel op het terrein

27.303 24.254,5 13.821

TOTAAL 35.762,5 28.246,5 16.135

Budget 163.143 195.000 119.000

Telewerk

BTC zet in op een goed evenwicht tussen privé- en professioneel leven, wat de medewerkers moet toelaten om flexibel te werken en efficiënt gebruik te maken van hun tijd. Daarom bestaat de telewerkformule in onze organisatie. Deze formule neemt twee verschillende vormen aan: • Het occasioneel telewerk laat alle medewerkers toe

maximaal vijftien werkdagen per kalenderjaar thuis te werken. 60 medewerkers maken hiervan gebruik in 2017.

• Het structureel telewerk biedt het personeel de mogelijkheid om een vaste dag per week thuis te werken. BTC draagt bij aan de internetkosten. In 2017 wordt het systeem door 71 medewerkers gebruikt.

Sociaal overlegHet Basisoverlegcomité (BOC) is de officiële vergadering tussen de werkgever en de drie vakbondsvertegenwoordigingen. Het komt op regelmatige tijdstippen samen en wordt voorgezeten door de voorzitter van het Directiecomité. Tijdens deze bijeenkomsten worden verschillende dossiers die

betrekking hebben op het personeelsbeleid van BTC besproken. De vakbonden worden uitgenodigd om hun advies te geven.

Het wettelijk kader voor het BOC is de wet van 19 december 1974 tot regeling van de betrekkingen tussen de overheid en de vakbonden van haar personeel, en de bijbehorende koninklijke uitvoeringsbesluiten. Het Basisoverlegcomité maakt deel uit van het Sectorcomité VII (KB van 30/7/2003, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 29/9/2003).

In 2017 komt het Basisoverlegcomité vier maal bijeen.

Human Resources Information System (GO4HR)

Met de doelstelling om de introductie van de GO4HR modules af te werken en ook op het terrein te implementeren werd het volledige HR-team gemobiliseerd om op een zelfsturende wijze, gebaseerd op de scrum-methodologie, de verdere implementatie op het terrein en de customisatie van de module Performance & Learning te realiseren.

In 2017 zijn de HR-verantwoordelijken van de verschillende landenkantoren opgeleid in de twee modules die reeds actief waren op de hoofdzetel, zijnde de masterdata- en de rekruteringsmodule. Dit is gebeurd door missies in drie partnerlanden waar de ‘naburige’ lokale HR-verantwoordelijken een intensieve opleiding hebben genoten.

Vandaag zijn de gegevens van alle BTC-medewerkers in het HR-informaticasysteem aanwezig. Op die manier hebben wij op elk moment een volledig zicht op het personeelsbestand wereldwijd.

In 2017 is eveneens de customisatie van de module Performance & Learning afgerond zodat die begin 2018 kan geïmplementeerd worden.

46

Verslag van het college van commissarissen aan de algemene vergadering van de

vennootschap over het boekjaar afgesloten op 31 december 2017

Financieel verslag

47

48

49

50

51

52

Jaarverslag van de Raad van bestuur aan de Jaarvergadering van 19 juni 2018

Overeenkomstig het wetboek van vennootschappen brengt BTC verslag uit aan de aandeelhouders

over de activiteiten van de vennootschap en het beleid tijdens het voorbije boekjaar, afgesloten per 31

december 2017.

Voorafgaande opmerking

De voorgelegde jaarrekening is het resultaat van de consolidatie van de activiteiten van openbare

dienst, uitgevoerd op verzoek van de Belgische Staat, en van de activiteiten voor derden, uitgevoerd op

verzoek van andere organen.

In het kader van de activiteiten van Enabel moet een onderscheid gemaakt worden tussen drie soorten

kosten:

kosten van de samenwerkingsprestaties;

kosten van de zetel;

kosten van de plaatselijke vertegenwoordigingen, die gelijkgesteld worden met kosten van de

zetel.

Overeenkomstig de wet tot oprichting van BTC – thans Enabel – worden de kosten van de zetel en de

vertegenwoordigingen – werkingskosten – geboekt op andere rekeningen dan die welke voor de

samenwerkingsprestaties worden gebruikt.

1. Commentaar op de jaarrekening Deze commentaar gaat uit van de balans na resultaatverwerking en geldt bijgevolg onder voorbehoud van

goedkeuring van de voorgestelde resultaatverwerking door de jaarvergadering.

Het ontwerp van jaarrekening werd opgesteld overeenkomstig de bepalingen van het Koninklijk Besluit van

30 januari 2001 tot uitvoering van het Wetboek van vennootschappen, meer bepaald boek II, titel I met

betrekking tot de jaarrekening van de ondernemingen.

Commentaar op de activiteiten

De vennootschap heeft het afgelopen boekjaar een overschot gerealiseerd van 12.905,43 €

Commentaar op de jaarcijfers

De jaarrekening geeft de volgende situatie weer:

Balanstotaal 121.937.207,01

Omzet 218.059.214,94

Te bestemmen overschot van het boekjaar 12.905,43

Overgedragen overschot van vorig boekjaar 11.690.244,35

Te bestemmen winstsaldo 11.703.149,78

Voorstel aanwending van de overschotten van het boekjaar 2017

Voor het jaar 2017 werd een overschot geboekt van 12.905,43 € Hiervan wordt 645,27 € toegevoegd aan de wettelijke reserve.

53

Balans na resultaatverwerking

De balansen van het laatst afgesloten en het voorgaande boekjaar worden hierna in beknopte vorm weergegeven (in euro):

Activa 31/12/2017 % 31/12/2016 %

Vaste activa 856 805.70 0.70% 990 973.54 0.71%

Vorderingen > 1 jaar - - - -

Subtotaal 856 805.70 0.70% 990 973.54 0.71%

Vorderingen ≤ 1 jaar 57 918 306.24 47.50% 69 994 325.26 50.24%

Geldbeleggingen 0.00 0.00% 0.00 0.00%

Liquide Middelen 53 310 261.92 43.72% 55 670 003.57 39.96%

Overlopende rekeningen 9 851 833.15 8.08% 12 656 568.25 9.09%

Totaal 121 937 207.01 100.00% 139 311 870.62 100.00%

Passiva 31/12/2017 % 31/12/2016 %

Eigen vermogen 19 791 837.39 16.23% 19 778 931.96 14.20%

Voorzieningen en uitgestelde belastingen > 1 jaar

2 303 286.45 1.89% 2 742 231.51 1.97%

Subtotaal 22 095 123.84 18.12% 22 521 163.47 16.17%

Voorzieningen en uitgestelde belastingen ≤ 1 jaar

- - - -

Schulden ≤ 1 jaar 99 680 696.86 81.75% 116 266 019.90 83.46%

Overlopende rekeningen 161 386.31 0.13% 524 687.25 0.38%

Totaal 121 937 207.01 100.00% 139 311 870.62 100.00%

Uit voorgaande gegevens kunnen volgende ratio’s afgeleid worden:

31/12/2017 31/12/2016

Liquiditeit (Vlottende activa korte termijn / Schulden korte termijn)

0.58 0.60

Solvabiliteit (Eigen vermogen / Totaal vermogen) 16.23% 14.20%

54

Resultatenrekening

Hierna worden de voornaamste gegevens uit de resultatenrekening van de laatste twee boekjaren beknopt

weergegeven:

31/12/2017 31/12/2016

Omzet 218 059 214.94 217 309 746.98

Andere bedrijfsopbrengsten 22 215 637.31 23 990 414.74

Aankopen 185 169 562.36 185 308 756.90

Diensten en diverse goederen 7 308 432.33 7 873 760.45

Personeelskosten 47 628 547.59 46 621 213.69

Afschrijvingen 362 630.01 412 156.94

Waardevermindering vlottende activa -468 334.43 -131 509.33

Voorzieningen risico’s & kosten -438 945.06 467 107.98

Andere bedrijfskosten 19 536.27 10 908.96

Niet-recurrent bedrijfsresultaat 416 724.96 106 785.32

Bedrijfsresultaat 276 698.22 630 980.81

Financieel resultaat -263 792.79 -166 454.53

Onttrekking aan / overboeking van de uitgestelde belastingen

Belastingen op het resultaat

Resultaat van het boekjaar 12 905.43 464 526.28

Onttrekking aan / overboeking van de belastingvrije reserves

Te bestemmen resultaat van het boekjaar

12 905.43 464 526.28

Er is in de uitvoering van het projectvolume binnen Art 5 een overschrijding van 1.336.191,73 € op het

goedgekeurde budget van 150 M€.

De afrekening van deze uitgaven werd ingediend bij DGD op 30.03.2018 conform de bepalingen van

de beheersovereenkomst. Het budget werd met 0.9% overschreden terwijl het budget voor dit jaar met

30 M€ daalde (van 180m€ in 2016 naar 150m€ in 2017).

Het principe dat de Administratie hierop toepast is dat de overschrijding ten laste valt van het

voorziene budget van het volgende kalenderjaar. Er is op die manier ook een kennisgeving gebeurd

aan het auditcomité en RVB van maart 2018. In de begroting 2018 is het surplus opgenomen teneinde

geen cumul van overschrijdingen te laten gebeuren.

Het bedrijfsresultaat is positief en bedraagt 276.698,22 €. Het te bestemmen resultaat van het

boekjaar is eveneens positief en bedraagt 12.905,43 €.

55

Resultaatverwerking

Het gerealiseerde overschot bedraagt 12.905,43 €; wij stellen u voor aan het resultaat volgende bestemming te geven :

Te bestemmen overschot (+) 11 703 149.78

- te bestemmen overschot van het boekjaar (+) 12 905.43

- overgedragen overschot van het vorige boekjaar (+) 11 690 244.35

Toevoeging aan het eigen vermogen (toevoeging aan de wettelijke reserve)

(-) 645.27

Over te dragen overschot (+) 11 702 504.51

- Reserve voor repatriëring.

Ingeval een noodgedwongen grootschalige repatriëring van ons expatpersoneel gebeurt, waarbij geen

financiering op de interventies mogelijk is, blijft een reserve van 1,55 M € beschikbaar, alleen zal een

aanwending ervan een bijzondere toelating vereisen gezien de ESR regelgeving.

56

2. Toelichting bij de balansrubrieken - actief Vaste activa 856 805.70

Deze vaste activa betreffen enkel de activa van de zetel en de plaatselijke

Enabel-vertegenwoordigingen.

De vaste activa die in het kader van samenwerkingsprestaties worden

gerealiseerd, worden immers onmiddellijk bij hun realisatie volledig ten laste

genomen volgens de argumentatie dat activa bij het afsluiten van een

samenwerkingsprestatie aan het partnerland worden overgedragen.

De immateriële vaste activa bestaan uit diverse computerprogramma’s,

waaronder voornamelijk het boekhoudprogramma Navision Financials®.

De financiële vaste activa bestaan uit waarborgen die gestort werden door de

plaatselijke vertegenwoordigingen. Voor de zetel zijn er geen gestorte

waarborgen

Vorderingen op ten hoogste één jaar 57 918 306.24

Handelsvorderingen 57 798 378.47

Klanten 56 934 110.87

Op te stellen facturen voor de samenwerkingsprestaties die op 31 december 2017 nog niet gefactureerd waren, maar die betrekking hebben op het boekhoudjaar

777 622.50

Te ontvangen kredietnota’s en gestorte voorschotten

78 787.49

Dubieuze debiteuren 0.00

Leveranciers debet saldi 7 857.61

Overige vorderingen 119 927.77

Terug te vorderen BTW 46 047.50

R/C beursstudenten

R/C huurgaranties expats 41 586.60

Terug te vorderen belastingen

Diversen 32 293.67

Geldbeleggingen 0.00

57

Liquide middelen 53 310 261.92

Bankrekening (van de zetel en de Enabel-

vertegenwoordigingen) en kas

53 310 261.92

Overlopende rekeningen 9 851 833.15

Deze rubriek bestaat uit diverse over te dragen

kosten en verkregen opbrengsten uit de lopende

activiteiten:

Saldi op de datum van afsluiting van de

bankrekeningen van de samenwerkingsprestaties

in regie; deze worden immers beschouwd als

toekomstige lasten en dus niet als beschikbare

waarden

9 292 468.84

Over te dragen kosten 559 348.23

Verkregen opbrengsten 16.08

Wachtrekening

Gezien de negatieve intrestvoeten die van kracht zijn op de beleggingen in Staatspapier, werden er

geen plaatsingen verricht gedurende het boekjaar 2017.

58

2.bis - Toelichting bij de balansrubrieken - passief Eigen vermogen 19 791 837.39

Het eigen vermogen omvat, naast het kapitaal van 7 436 806 €, de wettelijke reserve en het overgedragen overschot.

Voorzieningen voor risico's en kosten 2 303 286.45

Voorzieningen voor geschillen 315 652.95

Het betreft vooral lopende of mogelijke geschillen m.b.t. ontslagen

Voorzieningen voor risico’s en kosten 1 987 633.50

Schulden op ten hoogste één jaar 99 680 696.86

Handelsschulden 8 906 278.18

Te betalen voorheffingen 6 524.20

Te betalen RSZ 45 447.23

Te betalen lonen (voorschoot) -17 338.32

Voorzieningen voor vakantiegeld 1 901 961.63

Overige 3 400.32

Ontvangen voorschotten 88 834 423.62

Netto voorschotten 2de, 3de en 4de beheerscontract 56 026 686.96

Andere Donoren 32 807 736.66

Overlopende rekeningen 161 386.31

Toe te rekenen kosten 49 786.45

Over te dragen opbrengsten 0.00

Wachtrekening 111 599.86

59

2.ter - Toelichting bij de buiten balansrubrieken ZAKELIJKE ZEKERHEDEN GESTELD OP EIGEN ACTIVA Bankgaranties ten voordele van Enabel 1.009.049,04 € Per 31.12.2017 staat er 1.009.049,04 € aan garanties open bij de Deposito en Consignatiekas en bij

diverse andere banken ten voordele van Enabel, die de goede uitoefening waarborgen van de diensten

door derden geleverd.

Bankgaranties 50.000,00 € In het kader van de uitoefening van de betalingen in het buitenland door Western Union biedt

Deutsche Bank een bankgarantie van 50.000,00 €

GOEDEREN EN WAARDEN VAN DERDEN GEHOUDEN DOOR DE ONDERNEMING De saldi van de financiële rekeningen in medebeheer (saldo van de creditering door de Belgische Staat

en de uitgaven van de samenwerkingsprestaties) behoren Enabel niet toe; zij worden dan ook bij het

afsluiten van het boekjaar buiten de balans gebracht.

Per 31.12.2017 bedraagt het totaal bedrag aan liquide middelen op deze rekeningen in medebeheer

10.394.849,31 €.

60

3. Toelichting bij de resultatenrekening De resultatenrekening wordt herwerkt conform de bepalingen van het 4de beheerscontract. De

activiteiten voor prestaties worden onderverdeeld volgens artikel 5, artikel 6, artikel 7 (activiteiten

voor derden) en sinds 2006 artikel 9 (Junior Programma).

Zowel de kosten voor de prestaties als de beheerskosten worden verdeeld overeenkomstig deze vier

codes.

Projectkosten Art. 5 Hoofdbasisallocatie

2017

Toegekend budget Goedgekeurd budget 150 000 000.00

Aanpassing budget na budgetcontrole -

Totaal 150 000 000.00

Door DGD gefinancierd Overdracht Saldo 2016 -

Trimestriële schijven:

FV2016-0104 - POSTE6792017-010

37 500 000.00

FV2017-0010 - POSTE6792017-025

37 500 000.00

FV2017-0025 - POSTE6792017-050

37 500 000.00

FV2017-0041 - POSTE6792017-070

37 500 000.00

Totaal (1) 150 000 000.00

Bewezen kosten Regie 103 039 884.44

Formuleringen

2 966 639.45

Medebeheer

43 795 286.17

MIPs

-

Beurzen 198 189.94

Subtotaal

150 000 000.00

Totaal (2) 150 000 000.00

Saldo (1) - (2) -

Onderfinanciering DGD (wordt bijkomend gefactureerd na audit 2017) -

Overschot financiering DGD (wordt in mindering gebracht van schijf 4 operationele kosten 2018)

-

61

Projectkosten geconsolideerd

Art. 5 Art. 6 Art.7 Art. 9 2017

Werkelijke omzet -184 359 931.46 -7 014 989.83 -22 705 312.95 -2 808 027.02 -216 888 261.26

Management fee -1 125 397.99 -1 125 397.99

Forfait -32 500.00 -32 500.00

Winst -11 775.07 -1 280.62 -13 055.69

Omzet NBB -184 371 706.53 -7 016 270.45 -23 863 210.94 -2 808 027.02 -218 059 214.94

Annulatie uitgaven medebeheer

57 001 253.28 12 298.87 57 013 552.15

Alimentaties medebeheer

-45 589 621.29 2 000.00 -45 587 621.29

Omzet DGD -172 960 074.54 -7 001 971.58 -23 863 210.94 -2 808 027.02 -206 633 284.08

Kosten 184 359 931.46 7 014 989.83 22 705 312.95 2 808 027.02 216 888 261.26

Resultaat prestaties

-11 775.07 -1 280.62 -1 157 897.99 0.00 -1 170 953.68

Beheerskosten Art. 5

Beheer – Art.5 Kosten

landenkantoren Kosten zetel Subtotaal

Financiering beheerskosten DGD - BA 54 10 31 22 -20 734 189.06

Financiering beheerskosten DGD - mandaat commissarissen -338 046.43

Financiering beheerskosten DGD - Budgethulp/Gedelegeerde samenwerking -175 430.38

Totaal subsidies -21 247 665.87

Diensten en diverse goederen 3 930 081.30 2 254 078.60 6 184 159.90

Personeelskosten 4 657 360.92 10 184 246.55 14 841 607.47

Afschrijvingen en provisies 377 210.17 -303 525.22 73 684.95

Andere bedrijfskosten 12 289.29 2 381.53 14 670.82

Financiële kosten 152 185.00 144 362.77 296 547.77

Niet-recurrente bedrijfskosten 10 299.07 199.99 10 499.06

Financiële opbrengsten -17 119.52 -1 570.01 -18 689.53

Niet-recurrente bedrijfsopbrengsten -39 804.17 -13 920.00 -53 724.17

Andere bedrijfsopbrengsten -725.75 -75 746.88 -76 472.63

Totaal kosten Art. 5 Beheer 9 081 776.31 12 190 507.33 21 272 283.64

Resultaat m.b.t. beheer 24 617.77

62

Resultaat boekjaar 2017

Beheer Art. 5 Art. 6 Art. 7 Art. 9 2017

Financiering beheerskosten DGD - BA 54 10 31 22

-20 734 189.06 -20 734 189.06

Financiering beheerskosten DGD - mandaat commissarissen

-338 046.43 -338 046.43

Financiering beheerskosten DGD - Gedelegeerde samenwerking

-175 430.38 -175 430.38

Financiering beheerskosten DGD – Noordprojecten/BFVZ/Junior Programme/Diversen

-553 088.21 -336 963.24 -890 051.45

Totaal subsidies -21 247 665.87 -553 088.21 -336 963.24 -22 137 717.32

Diensten en diverse goederen 6 184 159.90 572 238.51 229 356.49 322 677.43 7 308 432.33

Personeelskosten 14 841 607.47 -18 144.60 1 071 844.80 14 541.02 15 909 848.69

Afschrijvingen en provisies 73 684.95 -618 334.43 -544 649.48

Andere bedrijfskosten 14 670.82 14 670.82

Financiële kosten 296 547.77 515.66 297 063.43

Niet-recurrente bedrijfskosten 10 499.06 459 950.07 470 449.13

Financiële opbrengsten -18 689.53 -18 689.53

Niet-recurrente bedrijfsopbrengsten

-76 472.63 -1 005.70 -186.45 -255.21 -77 919.99

Andere bedrijfsopbrengsten -53 724.17 -53 724.17

Totaal kosten 21 272 283.64 553 088.21 1 143 146.14 336 963.24 23 305 481.23

Resultaat m.b.t. beheer 24 617.77 1 143 146.14 1 167 763.91

Resultaat m.b.t. prestaties -11 775.07 -1 280.62 -1 157 897.99 -1 170 953.68

Resultaat buiten beheer en prestaties

-9 252.70 -462.96

-9 715.66

Resultaat boekjaar 2017 3 590.00 -1 280.62 -15 214.81 -12 905.43

63

4. Toelichting conform art. 661, 6° van het wetboek van vennootschappen

4.1. Toelichting bij de investeringen De belangrijkste investeringen van 2017 betreffen de aankoop van rollend materieel en informatica-

en kantooruitrusting en hebben enkel betrekking op de zetel en de Enabel - vertegenwoordigingen.

De vaste activa die in het kader van samenwerkingsprestaties worden gerealiseerd, worden

onmiddellijk bij hun realisatie volledig ten laste genomen daar deze activa bij het afsluiten van een

samenwerkingsprestatie aan het partnerland worden overgedragen.

4.2. Toelichting bij de werkingskosten In opvolging van overleg tussen DGD en Enabel is overeengekomen dat op consistente wijze de

hiernavolgende boekingswijzen worden toegepast:

- kosten op de rekening 660001: niet factureerbare, geweigerde kosten worden in aanrekening

gebracht met de “winsten of intrestopbrengsten”

- wisselkoersverschillen op de rekening 655000: deze worden in de cash rapportering op

jaarbasis niet als beheerskosten weergegeven

- alle bankintresten van Enabel rekeningen zijn niet aanrekenbaar in de bepaling van de

beheerskosten.

De gebudgetteerde financiering van de beheerskosten van Enabel bedraagt voor 2017 22.364.915 €.

De beheerkosten m.b.t. de representaties vertegenwoordigen ongeveer 41.83% (38.69% voor het jaar 2016) van de totale beheerskosten.

4.3. Toelichting bij de bezoldigingen Bezoldiging leden Raad van Bestuur en van de Raadsheren van het Rekenhof. De leden van de Raad van Bestuur en Raadsheren van het Rekenhof hebben samen een bezoldiging ontvangen van 58.531 € ten opzichte van 71.656 € in 2016. Voor het bijwonen van vergaderingen werd in 2017 een bedrag van 41.450 € aan zitpenningen betaald, tegenover 20.250 € in 2016.

64

In de onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de bezoldiging en zitpenningen die in 2017

door de leden van de Raad van Bestuur en het College van Commissarissen werden ontvangen.

Naam Functie Van Bezoldiging Zitpenning RSVZ Totaal

Van Dooren Martine Voorzitter tot 02/10 - Bestuurder

01/01/2017 5 250 3 850 2 035 11 135

Develtere Patrick Bestuurder 01/01/2017 4 125 750 1 064 5 939

Boone Brigitte Bestuurder 01/01/2017 3 000 3 350 1 403 7 753

Coheur Alain Bestuurder 01/01/2017 3 000 2 750 1 265 7 015

De Cuyper Xavier Bestuurder 01/01/2017 3 000 3 850 1 518 8 368

Francken Nathalie Bestuurder tot 02/10 - Voorzitter

01/01/2017 4 000 3 400 1 645 9 045

Godefroid Xavier Bestuurder 01/01/2017 3 000 300 702 4 002

Godin Etienne Bestuurder 01/01/2017 3 000 1 050 874 4 924

Kanko Assita Bestuurder 01/01/2017 3 000 2 900 1 300 7 200

Lepoivre Florence Bestuurder 01/01/2017 3 000 1 050 874 4 924

Rutten Milan Bestuurder 01/01/2017 3 000 900 840 4 740

Van Der Pluijm Bruno Bestuurder 01/01/2017 3 000 2 750 1 265 7 015

Verhaegen Chris Bestuurder 01/01/2017 3 000 3 550 1 449 7 999

Lanotte Olivier Bestuurder 02/10/2017 2 500 518 3 018

Smet Gaelle Bestuurder 02/10/2017 2 500 518 3 018

Molenaers Nadia Bestuurder 02/10/2017 1 500 288 1 788

Beerlandt Hannelore Bestuurder 02/10/2017 2 000 403 2 403

Gryseels Guido Bestuurder 02/10/2017 2 500 518 3 018

Raadsheer in het Rekenhof

Beckers Jozef Raadsheer in het Rekenhof 7 578 7 578

Claisse Didier Raadsheer in het Rekenhof 7 578 7 578

BDO Pro Memorie (Openbare aanbesteding)

CDP - CB & Co Pro Memorie (Openbare aanbesteding)

58 531 41 450 18 475 118 456

De totale kosten van de Raad van Bestuur bedroegen 124.701 €. Naast de bezoldiging en zitpenningen,

omvat dit bedrag ook kosten eigen aan de werkgever.

65

Bezoldiging leden van het directiecomité. Onderstaande tabel geeft het bruto salaris van de leden van het directiecomité weer voor 2017

Naam Functie Van Brutoloon

Michiels Carl Voorzitter van directiecomité 01/01/2017 115 246

Maréchal Christophe Lid van directiecomité 01/01/2017 113 787

Pauwels Peter Lid van directiecomité 01/01/2017 111 179

Verstraelen Krista Lid van directiecomité 01/01/2017 28 714

Brisse Martine Lid van directiecomité 01/03/2017 89 396

458 322

5. Belangrijke gebeurtenissen na het einde van het boekjaar

Er zijn geen gebeurtenissen die een invloed hebben.

6. Inlichtingen over de omstandigheden die de ontwikkeling van de vennootschap aanmerkelijk kunnen beïnvloeden

Een nieuwe wet (23/11/2017) verandert naast de naam andere aspecten van de werking en van de

opdrachten van de organisatie. In 2017 hebben vele afdelingen gewerkt aan de voorbereidingen

hiervoor.

De volgende belangrijke aanpassingen die de administratieve verplichtingen sterk beïnvloeden, zijn de

bancaire regeling in het kader van integriteit, de rapporteringvormen van BOSA die dienen

geïmplementeerd te worden - zeker met betrekking tot ESR-compliance. Tot slot zal in 2019 de wet

van 22 mei 2003 houdende de organisatie van de begroting en de Rijkscomptabiliteit volledig

toepasbaar zijn en heeft dit reeds een impact op het gebruiken van de tools met betrekking tot de

Rijkscomptabiliteit in 2018 naar aanvullende rapporteringen.

7. Onderzoek en ontwikkeling

Op het gebied van onderzoek en ontwikkeling werden in het voorbije boekjaar geen activiteiten uitgevoerd.

8. Het bestaan van bijkantoren van de vennootschap

Niet van toepassing voor Enabel.

9. Verkrijging van eigen aandelen

Niet van toepassing voor Enabel.

10. Kapitaalsverhogingen

Er vonden geen kapitaalsverhogingen plaats tijdens het afgelopen boekjaar.

66

11. Bijkomende werkzaamheden commissaris

Er zijn bijzondere werkzaamheden geweest met betrekking tot GDPR ( 15.972 € in 2017 ), de nieuwe Europese Commissie Privacy wet.

12. Mededeling nopens het gebruik door de vennootschap van financiële instrumenten, voor zover zulks van betekenis is voor de beoordeling van haar activa, passiva, financiële positie en resultaat.

Niet van toepassing voor Enabel.

13. Mededeling nopens de risico’s en onzekerheden

Met de huidige stand van zaken, kunnen we aangeven dat de geboekte provisie voldoende

moeten zijn om de risico's te dekken betreffende de hangende dossiers.

Met de huidige kennis van zaken kunnen we aangeven dat er geen weet is van dossiers die op

heden aanleiding geven tot betwistingen.

Risicobeheer

- Op basis van de stand van zaken die opgemaakt wordt aan de hand van informatie van de

advocaten en de juridische dienst van HR van de organisatie, worden voorzieningen

aangelegd om rekening te houden met de mogelijke verplichtingen die voortvloeien uit

rechtszaken met betrekking tot geschillen met personeel.

Aangezien omstandigheden via beleidsbeslissingen na het starten van beroepsprocedures een

impact kunnen hebben, blijven oorspronkelijke provisies quasi behouden voor zover

aangewezen.

Ingeval het een vordering betreft met een aleatoir karakter en indien de waarschijnlijkheid

over het risico evenals de grootte ervan volstrekt onbepaalbaar is, zal geen voorziening

worden aangelegd, maar een algemene vermelding in de toelichting geformuleerd worden.

Indien de waardering een reeks van bedragen oplevert die allen even aanvaardbaar zijn, dan

zal de voorziening voor het kleinst geschatte bedrag aangelegd worden.

In het geval de vennootschap verwacht vergoed te worden voor een voorziening, wordt deze

terugbetaling pas geboekt als een actief indien de terugbetaling bijna zeker is.

Bij een vonnis met schadegevolg wordt een beroepsprocedure ingesteld.

- De uitvoering van projecten uit de periode van het derde beheerscontract vertoont in een

versneld tempo de tendens om in Regie uit te voeren en in omgevingen die erg risicovol zijn,

vooral fiduciair. Daarbij bestaan verschillende interpretaties van de begrippen: ‘Nationale

Uitvoering’ en medebeheer. Projecten kennen aanpassingen wat meer opvolging nodig maakt.

De rekrutering van financieel ondersteunend personeel wordt meer internationaal waardoor

meer interne vorming nodig is binnen beperkte tijdsruimten.

- We merken dat externe projectaudits meer aandacht geven aan problemen zonder rekening te

houden met het begrip van materialiteit en zonder rekening te houden met de single audits

uitgevoerd door de lokale publieke auditors.

- De risico’s verbonden aan de complexiteit van de samenwerkingsprogramma’s zijn in het

algemeen hoger in de nieuwe partnerlanden.

67

- Het inherent risiconiveau van de projectenportefeuille is verhoogd in RDC.

- De toepassing van het subsidiemechanisme voor de uitvoering van operationele activiteiten

van projecten blijft risicovol met betrekking tot eventuele terugvordering na negatieve audit

vaststellingen.

- De opvolging van de beschikbare begrotingsplafonds ( 180 M€ in 2016, 150 M€ in 2017 en 175

M€ in 2018) vereisen beter overleg tussen DGD & Enabel en aandacht voor de regelmatige

gestroomlijnde communicaties met het terrein.

- Het centraal boekhoudprogramma Navision Financials® van de hoofdzetel wordt vervangen

door een nieuwe ERP module van UNIT4 vanaf 2018.

68

In onderstaande tabel presenteren we een evaluatie van de risico-omgeving van Enabel.

Inherent Risiconiveau

AL

G

BD

I

BE

N

BK

F

BO

L

EC

U

GIN

ML

I

MO

R

MO

Z

NE

R

PE

R

PZ

A

RD

C

RW

A

SA

F

SE

N

TA

N

UG

A

VIE

Landspecifieke elementen van risico-omgeving

Politieke stabiliteit 2 3 2 2 2 2 2 3 2 2 3 2 3 4 2 1 2 2 2 2

Veiligheidssituatie 3 2 2 3 2 2 2 4 1 2 4 1 3 4 2 2 2 2 2 1

Publieke sector management en instellingen

2 4 3 3 3 3 3 3 2 3 3 2 3 4 3 2 3 3 3 3

Fraude en Corruptie 3 4 3 3 3 3 3 3 3 3 4 3 3 4 3 2 3 3 3 3

Beschikbaarheid van competente menselijke middelen

2 4 2 2 2 2 3 3 2 2 4 2 2 2 4 2 2 3 2 3

Capaciteit van lokale private sector

2 3 3 3 2 3 2 3 2 3 4 2 3 3 4 1 1 3 2 2

Infrastructuur 2 3 3 3 2 1 3 1 1 3 2 2 2 4 3 1 2 3 2 2

Elementen van risico-omgeving verbonden aan samenwerkingsprogramma

Capaciteit van lokale partnerinstellingen

2 4 3 3 3 2 3 2 2 3 4 3 3 4 3 2 2 3 3 2

Afstand en geografische spreidingsgraad

3 3 3 3 3 2 3 2 3 3 3 3 2 4 2 2 3 3 3 3

Complexiteit 2 4 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 3 4 3 3 3 3 3 3

Sectorale spreidingsgraad 2 4 2 2 2 2 3 2 2 2 4 1 2 4 3 1 2 3 2 2

1 : risico = laag | 2 : risico = aanwezig | 3 : risico = hoog |4 : risico = aanzienlijk

69

In de praktijk bevinden we ons als ontwikkelingsagentschap vaak in een spanningsveld waarbij we

enerzijds worden gevraagd om risicovolle projecten uit te voeren in risicovolle omgevingen en waarbij

we anderzijds controleorganen hebben die om begrijpbare redenen een lage risico aanvaardingsgraad

hebben. In de uitvoering dient ook meer en meer verantwoordelijkheid te worden gegeven aan de

partnerinstellingen. Dit heeft een impact op de operationele en fiduciaire risico’s en op de kwaliteit

van de data die beschikbaar komen vanuit de projecten.

Het toepassen van principes van contractmanagement en afrekenbaarheid van de partner is een optie

voor de beheersbaarheid en zal weliswaar in de nieuwe beheersovereenkomst vanaf 2018 meer

aandacht krijgen.

Daarom is het belangrijk om op een transparante manier te communiceren met onze stakeholders

over de blootstelling aan risico’s. De blootstelling aan externe risico’s voor Enabel en de Belgische

ontwikkelingssamenwerking in het algemeen is groot. RD Congo en Burundi, die samen meer dan één

derde van de bestedingen vertegenwoordigen, worden gekenmerkt door een zeer hoge risicograad.

Ook in vele andere partnerlanden liggen de risiconiveaus hoog en dit zowel voor wat betreft

landspecifieke elementen als elementen van het samenwerkingsprogramma.

Wij vragen U de jaarrekening te willen goedkeuren en kwijting te verlenen voor de uitgeoefende

mandaten gedurende het voorbije boekjaar.

Tot slot danken wij allen die zich in het voorbije boekjaar ingezet hebben voor de werking van de

organisatie.

Te Brussel, op 23 mei 2018

Belgisch ontwikkelingsagentschapHoogstraat 147 - 1000 BrusselT +32 2 505 37 00info@enabel.beenabel.be

Foto

cov

er: ©

Ena

bel -

Will

Boa

se