Eric Arends 16 mei 2014

Nearshore windenergieVoor- en nadelen

Inhoud

• Wat is nearshore? • Waarom nearshore windenergie? • Uitkomsten haalbaarheidsonderzoek ministerie van IenM• Effecten op toerisme?

Een foto is lastig te beoordelen

• Brandpuntafstand: telelens of groothoek? • Kijkafstand foto? • Twee foto’s van de ANWB …

– Zelfde fotostandpunt (Zoomers, Castricum)

Zichtbaarheid Zichtbaarheid

OWEZ

Castricum aan Zee10,3km zichtafstand

50mm lens

46,8° diagonale beeldhoek

Zichtbaarheid

Zichtbaarheid

Waarom Nearshore?

• Doelstellingen op land en op zee zijn ambitieus• Grote windparken op land hebben het moeilijk

– Draagvlak– Geschikte locaties– Strijd provincie – rijk

• Wind op zee is minder omstreden, maar wel duurder• Windparken ver weg zijn met name duurder (al is daar wel veel

ruimte) • Dichtbij de kust is goedkoper maar ruimte in huidige

aangewezen locaties is beperkt• Gebied binnen 12 NM zonder echt onderzoek ‘ooit’ uitgesloten • Zoeken naar extra ruimte voor relatief goedkope gebieden: • Nearshore d.w.z. windparken binnen de 12 nautische mijl (12

NM, circa 22 kilometer)

Belemmeringen voor windenergieoffshore

Kostenvoordeel

Artikel PBL (2010): • “ ’Onzichtbare windparken’

hebben een meerprijs”

• Uitsluiten van windturbines binnen de 12 mijlszone heeft financiële gevolgen.

• Kosten voor ontwikkeling van 5 MW per km2 door PBL in kaart gebracht

• Geleidelijk oplopende schaal

Kostenvoordeel

 Offshore Nearshore Onshore

Windaanbod + +/- -

Mogelijkheden voor grote

parken

+ +/- -

Investeringskosten - +/- +

Onderhoudskosten - +/- +

Maatschappelijk draagvlak + +/- -

Is nearshore daadwerkelijk goedkoper?

Kostenvoordeel

• Uiteraard net buiten 12 NM = net binnen 12 NM• Afhankelijk van o.a. aansluitmogelijkheden op het elektriciteitsnet

• Vergelijking van 2 even grote sites (op 10 kilometer en 80 kilometer uit te kust)

• Volgens deze vergelijking kan het verschil tussen offshore en nearshore oplopen tot 20%

• Werkelijkheid is een geleidelijk oplopende schaal• Bijvoorbeeld windparken Luchterduinen en Beaufort (tegen de 12

mijl) zullen waarschijnlijk slechts een fractie duurder zijn dan nearshore

Kostenvoordeel• Vergelijking van 2 even grote sites op 10 kilometer en 80

kilometer uit te kust

Kostenvoordelen nearshore t.o.v. offshore windparken:- Kabellengtes- Fundatielengte

(waterdiepte)- Transformatorstation evt.

op land- Onderhoud goedkoper

Nadelen

• Meer zichtbaar?

• Ecologisch minder geschikt gebied?

• Problemen met recreatieve scheepvaart?

• Problemen met ander belangen (visserij, zandwinning, defensie, olie&gas)?

• Verstoort toerisme?

Haalbaarheidsonderzoek Ministeries van IenM en EZ (2013-2014)

• Vijf gebieden • Onderzoek diverse aspecten

– Geen gebied zeker uitgesloten/ geen gebied zeker mogelijk

• Werksessie stakeholders– Per gebied

• MKBA – inderdaad per saldo kostenvoordeel

Uitkomsten/aandachtspunten per gebied

Zeeland• Business case relatief ongunstig (extra radarpost)• Ecologisch waardevol• Sportvisserij• Recreatie

Maasvlakte• Vrij klein gebied (100-150MW)• Gunstigste business case• Ecologie (Natura 2000, vogels, compensatie 2e MV)• Interactie recreatieve en beroepsvaart• Toekomstige ontwikkeling (3e MV?)

Uitkomsten/aandachtspunten per gebied

Zuid-Holland (Noordwijk - IJmuiden)• Business case één na gunstigste • Recreatie, visserij, zandwinning, scheepvaart• Kabel en leidingen

Noord-Holland (Wijk aan Zee – Petten)• Defensie (kanteling schietgebied)• Aansluiting op OWEZ• Kabels en leidingen, zandwinning, visserij, recreatie

Uitkomsten/aandachtspunten per gebied

Ameland• Lang en smal gebied• Business case relatief ongunstig

(wel gunstiger dan buiten 12NM)• Trilaterale afspraak >12NM (Nl, Dld, Dk)• Zicht vanuit Waddenzee • Mijnbouw en leidingen• Recreatiesector relatief beperkt in omvang, visserij idem

Vervolg: • voor de zomer komt er een brief van de minister aan de tweede

kamer ….• Mogelijk vervolgonderzoek in een structuurvisie incl. m.e.r.

Onderzoek effecten op toerisme• Onderzoek van ZKA Consultants toekomstige windparken <12nm Noordzee

– Gericht op beleving en bezoekintentie van de toerist (ex ante)– Onderzoek op basis van visualisaties

• ZKA concludeert zelf (in een voetnoot) dat er een verschil is tussen intentie en daadwerkelijk gedrag en dat de zgn. Yankelovich-correctie om dit verschil te compenseren, niet is toegepast.

• Ook geen rekening gehouden met substitutie-effect (naar andere plekken of anderen komen er voor terug)

• Buck Consultants borduurt voort op het (niet gecorrigeerde) ZKA-onderzoek en concludeert dat dit 1.980 FTE kan kosten. In de gevoeligheidsanalyse komt Buck zelfs op 5.900 banen.

• Jaap Bovens van Buck geeft in Volkskrant aan dat de 6.000 banen “geshopt is uit de resultaten” …

Nearshore en effecten op toerisme artikel: 15 mei 2014

Bestaan vergelijkbare situaties?

• Windparken nearshore (bijv. OWEZ) • Windparken op land nabij toeristische trekpleisters

(Deltapark Neeltje Jans)

• Nearshore windparken binnen 12 NM in Europa:– 46 windparken operationeel– 6 windparken in aanbouw– 26 windparken vergund– 13 windparken in aanvraag

Operationele nearshore windparken <12 mijlszone

Operationele windparken nearshore  Naam MWTurbines AfstandLand Exploitant Tiphoogte

1Samso 23 10 4,0DK Samso Hawind -2Bockstigen 3 5 4,0SE Nordisk Vinkraftservice 60,03Utgrunden I 10,5 7 4,2SE Vattenfall 100,0

4Middelgrunden 40 20 3,5DKDONG Energy/Middelgrundens Vindmollelaug 102,0

5Inner Dowsing 97 73 5,0UK Centrica 134,06Lynn 97 27 5,0UK Centrica 134,07Tuno Knob 5 10 5,5DK DONG Energy 64,58Pori Offshore I 2 1 6,6FN Suomen Hyötytuuli Oy 130,59Barrow 90 0 7,0UK DONG/Centrica 125,0

10Burbo Banks 90 25 7,0UK Dong Energy 130,011Gunfleet Sands I+II 173 48 7,0UK Dong Energy 129,012North Hoyle 60 30 8,0UK RWE Npower Renewables 130,013Rhyl Flats 90 25 8,0UK RWE Npower Renewables 134,014Rodsand II 210 90 9,0DK E.ON 115,015Hywind Prototype 2 1 10,0NO Statoil ASA 106,216Kentish Flats 90 30 10,0UK Vattenfall 140,017Robin Rigg 2 180 60 10,0UK E,on UK Renewables 125,018Robin Rigg 1 180 60 10,0UK E,on UK Renewables 125,019Arklow Bank 25 7 10,0IR Arklow Energy 125,020Rodsand / Nysted 165 72 11,0DK DONG energy 110,021Offshore Windpark Egmond aan Zee 108 36 11,0NL Noordzeewind 112,022Thanet 300 100 12,0UK Vattenfall 115,023Horns Rev 160 80 14,0DK Vattenfall + Dong Energy 110,024Walney 367 102 15,0UK DONG Energy & SSE Renewables 150,0

Onderzoek

• Veel onderzoeken beschikbaar– Naar de beleving– Naar de bezoekintentie– Naar de economische gevolgen

• Twee ‘hoofdcategorieën’ in onderzoek:– Onderzoek naar effect van een toekomstig windpark (ex

ante)– Onderzoek naar effect van een bestaand windpark (ex post)– Beschikbare onderzoeken veelal ex ante

• Niet altijd professioneel / wetenschappelijk (opdrachtgevers: tegenstanders, voorstanders) meest uitgebreide en “neutrale” onderzoek komt uit Schotland (zowel onshore als offshore)

Resultaten Duitsland

• Onderzoeksregio Duitse Noordzeekust. 20 hypotheses getoetst bij inwoners toeristische kustgemeenten mét (nearshore) windparken.

• Opvallende uitkomsten:– Respondenten uit de regio die een binding hebben met de toeristische

sector zijn niet negatiever over windparken;– Houding t.o.v. windparken is leeftijdsafhankelijk;– Toeristen vinden windparken karakteristiek voor de Noordzeeregio en

windparken geven (mogelijk) het gevoel dat men zich in een gezonde en natuurlijke omgeving bevindt.

Resultaten Denemarken

Als case-study gebruikt voor Schotse commissie, die over Denemarken het volgende concludeert:

• 90% respondenten positief • Geen negatieve en mogelijk enige positieve effecten op

toerisme

“Despite a very large number of wind turbines, attitudes are still extremely positive with 90% supporting expansion. Indeed a majority think they are attractive and blend well with the Danish landscape. As far as can be ascertained, there have been no negative and possibly some positive effects on tourism.”

Verenigd Koninkrijk

Algemene conclusie Economy, Energy and Tourism Committee van de Public Enquiry in Schotland (2012):

• Geen bewijs voor negatieve beinvloeding van toerisme sector

“While some strongly held localised and anecdotal opinion exists, the Committee has seen no empirical evidence which demonstrates that the tourism industry in Scotland will be adversely affected by the wider deployment of renewable energy projects, particularly onshore and offshore wind.”

Resultaten Nederland

• Onderzoek beleving van Offshore Windpark Egmond aan Zee– Park 10 kilometer afstand tot kust– Meerjarig onderzoek

2005: meting vóór de bouw

2006: meting tijdens de bouw

2007: meting na 1e operationele jaar

2008: meting na 2e operationele jaar

• Resultaten tonen aan dat (met name Duitse) toeristen tijdens de planvorming en bouw negatief zijn, maar dit met de tijd positiever wordt. “In elke onderzoeksgroep zegt het merendeel van de respondenten dat ze het strand met uitzicht op het windpark even vaak gaan bezoeken. Sinds 2005 zeggen meer inwoners en Nederlandse en Duitse recreanten dat ze het strand even vaak blijven bezoeken”

Voorlopige conclusies• Zorg op voorhand is eigenlijk overal aanwezig• Effect op beleving vooraf is wel duidelijk

– De toerist beleeft het landschap anders wanneer een windpark wordt gebouwd. – Afstand van de turbines speelt een rol bij de beleving– Timing van meting is belangrijk: vóór de bouw en tijdens planvormingsfase zijn toeristen

negatiever

• Ná de bouw treedt gewenning en acceptatie op (bijvoorbeeld OWEZ, Horns Rev)

• Jongeren lijken positiever dan ouderen• Geen meetbaar effect op toeristische sector in (kust)gebieden waar

sinds enkele jaren windparken operationeel zijn, niet negatief en niet positief

• Enig bewijs voor betrokkenheid bij de aanleg wijst in de richting van meer acceptatie (bijvoorbeeld Middelgrunden)

Zorgvuldigheid en kansen benutten

• Zorgvuldige en uitgedachte landschappelijke benadering achter de vormgeving / positionering van het windpark

• Welke andere condities zijn te scheppen om eventuele kansen te benutten? – Bezoekerscentrum/ duurzame energie hot spot– Uitkijkturbine– Rondvaarttochten– Elektrische laadpalen– Evenementen (watersporten)– Investeringen in gebied – Toename havenactiviteiten

• Ook hier zijn voorbeelden van

Conclusie

• Nearshore kan een aanvulling zijn op wind op land en wind op zee• Zeker niet dé oplossing voor de gehele doelstelling voor 2020

(2023), maar biedt wel kostenvoordelen

Belangrijk: • Nearshore windparken op de juiste plaats

en met de juiste omvang

Dank voor uw aandacht!

Pondera ConsultDuurzame oplossingen in energie, klimaat en milieu

Vestigingen: Hengelo en Zeist

Eric ArendsMobiel: 06 530 721 30Email: e.arends@ponderaconsult.com Web: www.ponderaconsult.com