1

Samenwerkingsdag Organisaties Roosendaal2 februari 2012

Nieuwe ontwikkelingen in wijkgericht werken

2

Programma van de dag

08.30 uur           -              Ontvangst/binnenkomst09.00 uur                            -              Voorstelronde09.15 uur - Associatieoefening ‘samenwerking’ 10.00 uur                            -              Ontwikkelingen stedelijke

vernieuwing10.30 uur                            -              Koffiebreak10.45 uur - Belangrijkste thema's voor de partners11.45 uur                            -              Burgerparticipatie (met tussendoor

lunch en discussie Open Space)

14.00 uur                            -              Hoe kun je partijen binden? - comakeraanpak en -gesprekken

16.00 uur                            -              Waarom wijkperspectieven en er mee werken?

16.45 uur                            -              Blik vooruit: gezamenlijk perspectief op de toekomst van samenwerking?

17.00 - 17.30 uur              -               Afsluiting.

3

Samenwerkingsvoucher

Nodig twee collega’s van een andere organisatie uit om over jullie samenwerking te gaan praten

Doe het nog vandaag !!!

4

Associatieoefening: Samenwerking!!!

Wat wil je verbeteren in de samenwerking tussen gemeente Roosendaal, Aramis Allee Wonen, SIW en Traverse?

5

Belangrijke trends stedelijke ontwikkeling

1. Burgerkracht/Welzijnswerk nieuwe stijl/Kanteling

2. Natuurlijke wijkvernieuwing3. Buurtonderneming4. Social Enterprise

6

- Systeemwereld: - Structuur, orde en beheersing staan centraal)

- naar binnen gericht- Leefwereld:

- De dynamiek in de samenleving staat centraal

- extern gericht

Systeemwereld en leefwereld

7

Burgerkracht/Welzijnswerk Nieuwe Stijl/Kanteling - I

- Burgerkracht - Houdgreep gemeente/welzijnswerk - Opnieuw de burger centraal; maar

dan anders- Moet eigen verantwoordelijkheid

nemen- Zoektocht naar nieuwe inzichten,

andere samenwerkingsvormen en verantwoordings- systemen

- Wat Welzijnswerk Nieuwe Stijl is voor de maatschappelijke organisaties is kanteling voor de gemeente

8

Burgerkracht/Welzijnswerk Nieuwe Stijl/Kanteling - II

- 8 bakens van Welzijn Nieuwe Stijl- Vraag achter de vraag- Eigen kracht van inwoners eerst- Van individueel naar collectief

- Verandering van houding vraagt verandering van cultuur bij organisaties, ook gemeente.

- Veel breder dan welzijnswerk. Forse opgave.

- Kunst van het loslaten. Totaal andere manier van werken.

9

Geldstromen volgens de oude manier

10

Natuurlijke wijkvernieuwing

Belangrijkste principes:- Vernieuwingsproces verloopt meer

organisch- Beheer en ontwikkeling worden samen

genomen- Aanboren van de eigen kracht en eigen

investeringen inwoners komen meer centraal te staan

- Stedelijke vernieuwing is niet meer een project maar voortdurende ontwikkeling

- Stip op de horizon in plaats van eindbeeld

11

DE

BUURT

zorg

bedrijfsleven

energie

afval

water

onderhoud

parkeren

veiligheid

gezondheid

data

sport

welzijn

voedsel

partners€

wereld

land | stad

nieuwe stedelijke partners

nieuwe exploitatiemodellen

arbeid

leningen

onderwijs

12

De buurtonderneming

- Er is een netwerk van vele partijen die elkaar in steeds wisselende samenstellingen ontmoeten en werk met elkaar doen

- Die een plek in de wijk/het dorp heeft waar professionals en inwoners elkaar ontmoeten en/of zaken doen

- Er is een aanjager/aanjaagteam met medewerkers uit de belangrijke organisaties en als dat enigszins kan inwoners

- Een duidelijke ambitie (stip op de horizon/wijkperspectief)

- Met voldoende capaciteit om het werk te doen (alle organisaties leveren personele formatie)

- Een sterk team met lef en ondernemerschap (mensen met een missie

- Dat vanuit een heldere aanpak en focus werkt

13

Waar is een buurtonderneming mee bezig en wat betekent dat voor de samenwerking?

Voorbeeld iedere partner:- Gemeente - Illegale stort en zwerfvuil/

jongerenproblematiek/werk- Corporatie – hulpverlening/leefbaarheid/ openbare

ruimte- Maatschappelijk werk – hulpverlening/armoede/

werk- Welzijnswerk – jongerenwerk/leefbaarheid/

taalonderwijs

14

De Bewuste Burger: Rol Organisaties

15

Social enterprises – Civic Economy

Sinds 2011 waait er een hele andere wind. Naast andere visie ook grote bezuinigingen.

De overheid trekt zich terug op meerdere vlakken. De inwoners bepalen of die voorzieningen en activiteiten

blijven. Zij moeten dan zelf initiatief nemen. Overheid kan stimuleren.

Paradigma-shift – de set aan instrumenten en methodes die steeds is gehanteerd om maatschappelijke problemen te lijf te gaan werkt niet meer en moet worden vervangen door andere.

16

Social Enterprises – Civil Economy

Komt vanuit Italië, Engeland. Initiatief inwoners wijk/dorp of ondernemer met bewoners

Een ‘social enterprise’ is een gewoon bedrijf met ondernemer. Die werkt voor de wijk met mensen uit de wijk

Werkzaamheden kunnen bestaan uit: wat gemeente en instellingen niet meer doen nieuwe taken koppelen aan geldstromen in

wijk/dorp taken die nu door gemeente/corporaties worden

gedaan Wat haar speciaal maakt is wat zij doet met haar ‘winst’

Deelt die niet met aandeelhouders. Kiezen voor duurzaamheid; kiezen voor eerlijker samenleving

Investeert die voor een deel in de wijk/buurt Op heel verschillende manieren, bijvoorbeeld

scheppen van banen voor ‘drop-outs’ voorzien in vitale diensten in de wijk voor

mensen die dat nodig hebben

17

Nieuwe sturingsprincipes voor vitale ontwikkeling

1. Toepassing sturingsmodel van variatie en selectie. Wel idee wat je wilt, maar pas mee aan de slag als er in opbloeiende variatie dingen gebeuren, waar je je aan kunt verbinden.

2. Synchroniciteit. Ontwikkeling door co-evolutie; het op elkaar ingrijpen van subsystemen. Waar kun je acties synchroniseren, zodat ze elkaar versterken. Ontwikkeling gebaseerd op toeval.

3. Het primaat van de zelforganisatie. Zaadje dat al jarenlang in de grond zit en dat door zomaar een bui tot groei komt. Heel verassend. Geen zelforganisatie om te versterken = uitzichtloos.

4. Identiteit. Resource om op te sturen voor gebieds- en wijkontwikkeling.

18

Vier overlevingstips in de chaos

1 – Accepteer. Systeemwereld kan het niet laten naar orde te neigen.

2 - Dubbeldenken: zorg aan de ene kant dat je de wereld die neigt naar simpele afrekenbaarheid tevreden houdt, en loop tegelijkertijd vooruit door je eigen acties. Doe wat je moet doen, maar doe ondertussen wat echt nodig is. Professionals moeten dan wel weten waar ze over praten.

3 - Attractor: wat zet aan tot actie? Attractor nodig: dat wat mensen tot actie brengt. Een perspectief voor de toekomst dat verleidt om te gaan handelen. Hiervoor is in het formele systeem een groot gevoel van urgentie nodig. “Het cadeau dat je geeft aan de wereld van de orde.”

4 - Creatieve concurrentie: ga het niet zelf bedenken maar organiseer creatieve concurrentie om zelforganisatie van de grond te laten komen. Hiervoor moet je heel goed in staat zijn, zowel intern als extern, het netwerk te organiseren.

5 - “Wer begeistern will, muss auch selbst begeistert sein”.

19

Civic Economy

A. (h)erken sociale ondernemerspassie-gedreven en met netwerk en vertrouwen als basis

B. participatie voorbij consultatieco-productie en co-investeren

C. financieel co-investmentin geld of andere ‘eenheden’ zoals tijd, vertrouwen en netwerken

D. bestaande kwaliteiten hergebruikenzowel fysiek als menselijke capaciteiten

E. de beleving van de plekplekken die een verhaal vertellen, verrassen en tot openheid uitdagen

F. een open aanpakde civic economy ontstaat niet door een strategisch plan maar door een open iteratief en kansgedreven proces

G. verandering genereren door netwerkenniet alleen lokaal maar verknoopt met ‘change-makers’ elders

H. waarde herkennende civic economy is gebaseerd op een veelheid aan waarden, die in de doelformuleringen en de projecten moeten worden onderkend

20

Belangrijke thema’s in 2012?

- Gemeente Roosendaal

- Aramis Allee Wonen

- Traverse Groep

- SIW Sterk in Welzijn

21

Nieuwe Burgerparticipatie

22

Burgers…

zetten zich in voor erfgoed

23

Burgers…

richten de openbare ruimte in

24

Burgers…

delen hun eigen spullen

25

Burgers…

organiseren hun eigen zorg

26

Burgers…

zijn samen een energienetwerk

27

Burgers…

steken een handje uit

28

Burgers…

kopen samen slim in

29

Burgers…

kopen lokaal en dichtbij

30

Burgers…

verbeteren samen de buurt

31

Open Space: de sfeer van het café

32

De wet van de twee voeten

33

Comakers

34

Verstoringen van interactiviteit

1.Wat ‘de’ burger wil

2.Bewoners van hier, gebruikers van daar

3.Bewoners van nu, bewoners van straks

4.Klagen over de school, ‘perverterende’ privébelangen

5.Angst voor / onbekendheid met het nieuwe

35

Comakers

OndernemersBewoners

OverheidExpertsCulturele instellingen

36

Comakers

Generaties interactiviteit

1. Inspreken (jaren ’70)

2. Meedenken (jaren ‘90)

3. Initiatief nemen, ‘vitale coalities’ (nu)

37

Comakers, de communicatieladder

38

Comakers

Functies van het comakership in de Stipo-aanpak

1. Kennismobilisatie en ideeënrijkdom2. Betrokkenheid3. Nieuwe initiatieven en investeringen4. Nieuwe verbindingen5. Doorverwijzing in netwerken6. Eigenaarschap

Dus NIET: draagvlak, kloof burger-bestuur, usual suspects,

interactiviteit als doel op zich, voorkomen bezwaar/beroep,

‘het gevoel betrokken te zijn’

Ook NIET: altijd inzetbaar

39

Comakers

Het gaat vaak mis:

1. Te grote groep in het begin2. Valse verwachtingen, teleurstelling3. Blijven hangen in eigen belang4. Verkeerde timing5. Context onduidelijk6. Te eenmalig, plumpudding effect7. Te gesloten interview8. Te vrijblijvend9. Compromissencircuit10. Interactiviteit wordt doel op zich11. …

40

Comakers

Hoe bereid je het voor?

1. begrijpen problematiek op alle schaalniveaus

2. eerste visie en strategie bedenken; je moet iets willen

3. krachtenveld in kaart brengen, wie zijn de mogelijke comakers (via sleutelfiguren die de netwerken kennen)

4. groepen segmenteren, ‘de bewoner’ of ‘de ZZPer’ bestaat niet, elke groep heeft weer andere visies en belangen

5. opstellen sociogrammen

41

Comakers

Wie zijn je comakers?

1. Organisatie / Persoon2. Vernieuwing / Early adapters3. Volgorde:

• Visionairs• Gebruikers• Investeerders• Instellingen• Externe inspiratoren• Beleidsmakers

4. Externe EN Interne comakers

Selectie op:

1. Wie heeft ideeën voor productontwikkeling

2. Wie wil meedenken3. Wie is sleutelfiguur in

grotere groep

42

Comakers

43

Comakers

44

Comakers

45

Comakers

46

Comakers

Hoe verkrijg je daadwerkelijk comakership?

1. tweerichtingsverkeer: perspectief comaker en verbreding

2. eigen koers, maar niet dichtgetimmerd // open attitude, niet eigen mening voorop, op ‘nul’

3. van verbinding, interesse en verrassing naar enthousiasme naar vertrouwen

4. waardering expliciet maken5. verwachtingen in elke fase (kunnen) begeleiden6. belangen privé en organisatorisch (inhoudelijk,

maar ook prestige, status)

Bilateraal !!!

47

Comakers

De opbouw van een comakergesprek

1. Vertrouwen winnen2. Streefbeeld3. Doorvragen4. Belangen5. Bestaande initiatieven snappen6. Nieuwe initiatieven ontlokken (enhancement)

48

Comakers

Tien manieren om een comakergesprek om zeep te helpen

1. Stel uw gesprekspartner niet op zijn gemak, creëer geen verbinding, maar werk alleen vanuit uzelf.

2. Start met het uiteen zetten van uw visie.3. Overtuig uw gesprekspartner van uw gelijk.4. Leg uit waarom zijn ideeën niet kunnen.5. Blijf aan de oppervlakte. Vraag niet door.6. Hanteer een dichtgetimmerde vragenlijst.7. Laat niet terugzien wat er met de ideeën gebeurt.8. Doe er überhaupt niets mee.9. Maak een dodelijk saai en zakelijk verslag.10. Laat een vervolggesprek lang achterwege.

49

Comakers

Wat doe je na het comakergesprek?

1. Aftersales2. Resultaten verzilveren: verslag3. Eerste acties direct oppakken4. Herhaling - netwerkopbouw5. Gezamenlijk product, eigenaarschap6. Volgende fases:

• Duiden, dieper graven• Verbinden met andere initiatieven• Binden aan actie

50

Comakers

pijlersG

O

V

E

R

N

A

N

C

E

Stipo ConsultAmsterdamwww.stipo.nl

© overnametoegestaanmits onder bronvermelding

streefbeeld

rode dradenuitvoering

co-makers

kruispunten

co-makers +externe

inspirators

toekomstvisie

bilateralegesprekken

co-makers(investeerders,

inwoners)

kernvisie

51

Comakers – onderlinge comakergesprekken

• Verbinden serieuze interesse in de ander:• Welke kennis, inzichten en kwaliteiten heb je en hoe

zouden we die voor de wijk/buurt/gebied in kunnen zetten?

• Gemeenschappelijke doel – toepassings- en oplossingsgericht vanuit de kennis van de ander

• Wat wil je over 2 jaren met de wijk/buurt/gebied bereikt hebben en hoe doen we dat dan?

• Kracht van de burger en hoe kunnen we die inschakelen?• Hoe kunnen we het beste de inwoners erbij

betrekken en wat zijn jouw kwaliteiten om dat voor elkaar te krijgen?

52

Waarom Wijkperspectieven?

- Stip op de horizon- Geven met een streefbeeld richting aan

de gewenste ontwikkeling van de wijk- Maken duidelijk wat wordt verwacht van

de partners over de samenwerking waardoor gezamenlijke afspraken kunnen worden gemaakt

- Benoemen de sleutelprojecten die de partijen tot 2018 gezamenlijk gaan realiseren.

53

Stipo BVRotterdam/Amsterdam

54

55

Lessen die we kunnen trekken?

• Er is een lange adem nodig om tot structurele verandering te komen:

• Zowel bouwen aan netwerk inwoners als

• Veranderingen gemeente/organisaties• Verdergaande verandering is nodig om

inwoners weer echt invloed te geven• Bouw en blijf bouwen aan vertrouwen en

relaties• Voor succes heb je volledige steun van de

opdracht-gevers nodig. • Zet de beste mensen in het team en

maak er een hecht team van