Duurzaamheid als motor voor Nederlandse economie

GP Groot, Alkmaar

27 juni 2011

www.twitter.com/jan_rotmans

Duurzaamheid 2.0

oude duurzaamheid nieuwe duurzaamheid

streng, sober leuk, inspirerend

compensatie waarden creatie

politiek samenleving

bewustwording actiebereidheid

uitleggen vertalen naar actie

sturen faciliteren

ontstaat nieuwe economie

rondom duurzaamheid

ontstaat mondiale economie rondom schone energie

duurzame energie: wind, zon, biomassa, warmte

snelst groeiende industrie ter wereld

2010: 243 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2009)

China 55 miljard Duitsland 42 miljardAmerika 35 miljardItalië 17 miljard

Nederland 1-2 miljard miljard?

Schone Energie Economie

Mondiale economische machtsstrijd

Obama

“ Het land dat de duurzame energie-economie

domineert zal het land zijn dat de wereldeconomie

domineert en Amerika moet dat land zijn ”

Nieuwe, duurzame economie huidige omzet van duurzaamheids sector is 1400 miljard dollar

omzet verdubbelt de komende 10 jaar, levert ca. 100 miljoen ‘groene’ banen op: duurzame energie, chemie afvalverwerking, waterhuishouding, landbouw, diensten

duurzame energie: 20 miljoen nieuwe banen duurzame biomassa: 15 miljoen nieuwe banen duurzame bouw: 10 miljoen nieuwe banen

sectorenelectrisch vervoer

duurzaam bouwen

klimaatadaptief ontwikkelen

duurzame energie

groene chemische industrie

zilte landbouw

duurzame diensten

duurzame kennis

Duurzame economische sectoren

Nieuwe schone maakindustrie

nieuwe maakindustrie in Nederland

water, energie, klimaat, ruimte, C2C

we gaan weer dingen maken, maar dan

schoon, milieuvriendelijk en natuur gericht

‘leren-werken-ondernemen’ innovatiecampussen

decentraal duurzaam wordt dé trend

gemeenschappen gaan energie opwekken / beheren

energie maar ook voeding, water, afval, zorg

bedrijven, organisaties, burgers, wijken, buurten, straten

ca. 400 plannen voor lokale energiecoöperaties

provincies, gemeenten, energiebedrijven, burgers

combinatie van zon/wind/warmte en smart grid

Glocalisering

Burgers

ca 2 miljoen mensen propageert duurzame leefstijl

groep mist een concreet handelingsperspectief

omzet duurzame producten groeit heel snel

biologische voeding, groene stroom, hybride auto’s

zonneboilers, wasmachines, duurzame aandelen

groep ‘prosumenten’ wil bediend worden

Bedrijven

“ wie niet aan duurzaamheid werkt heeft als

bedrijf over 10 jaar geen bestaansrecht meer ”

Paul Polman, Unilever

Bedrijven

veel bedrijven zijn al volop aan het verduurzamen

kleine bedrijven: ZZP-ers en start-ups

grote bedrijven: Unilever, DSM, Philips

visie, strategie, missie

bedrijfsvoering en businessmodel

Groene Zaak

Overheden

Rijksoverheid tot stilstand gekomen

Lagere overheden heel actief

veel initiatieven bij provincies en gemeentes

nog te weinig samenwerking tussen gemeentes

gemeentes moeite met nieuwe, faciliterende rol

grondtoon samleving wordt

steeds duurzamer

Vraagt om schaalsprong in denken

“je gaat het pas zien als je het doorhebt”

Johan Cruijff

Denkomslag Nodig

water als ontwikkelingsruimte

huis is energiecentrale

auto is accu

dak als ontwikkelingsgebied

ondergrond is bouwgrond

biomassa is grondstof

elk huis is energiecentrale

‘Powerhouse’ in Leusden

energieleverende woning

woning zonder aansluiting op elektriciteit of aardgasnet

levert energie op via wind, zon en aardwarmte

slimme combinaties van techniek en computergestuurd

geen kachel, alleen vloerverwarming

levert elektriciteit op voor 5000 km met elektrische auto

elk dak is ontwikkelingsgebied

elke gevel is ontwikkelingsgebied

Stichting Urgenda

elk sportveld is zonnecentrale

groen is een drager van de ruimte

water is een drager van de ruimte

Dutch Research Institute For Transitions

drijvende wijk/stad

Dutch Research Institute For Transitions

Floating City

water recreation

ecology:wetlands

technology: floating foundation

energy: decentral heat/cold storage

mobility: floating highway, water taxi

living / working units

elke auto is een accu

biomassa is grondstof

Doorbraakplan

gebouwde omgeving energieneutraal in 2025

alle bestaande woningen, kantoren, scholen energieneutraal

inspiratie

transitie van kolen naar gas van 1955 tot 1965 vrijwel gehele Nederlandse woningvoorraad werd voorzien van gasaansluiting voor

ruimteverwarming en koken

Gebouwde omgevingenergieneutraal door:

1. gebouwschil zo energiezuinig mogelijkgoed isoleren en zuinige installaties

2. duurzame energie opwekkenzonne-PV, zonneboilers, wind, omgevingswarmte

multifunctioneel spoor:

3. oppervlakte ontwikkelingenergie, water, fijn stof/NOx

Verduurzaming = Waardencreatie

het verduurzamen van de woningvoorraad is gunstig voor:

- economie [werkgelegenheid]

- bouwsector

- waarde van vastgoed

- milieu

- samenleving

- burgers en woningcorporaties

Conclusie

technisch kan het in 15 jaar

financieel is het haalbaar

maatschappelijk is het voordelig

hoe krijgen we het georganiseerd?

Transitie Aanpak: wijk voor wijk

• beginnen met wijken in koplopergemeentes

• bepalende partijen mobiliseren: gemeentes, corporatiesenergiebedrijven, investeerders

• drie sporen: energiebesparing, duurzame energie enoppervlakte ontwikkeling

• in elke koplopergemeente coalitie met investeerder

• slimme strategie van verleiden, belonen en voorlichten

wat betekent dit voor bedrijven?

transitie is fundamentele verandering in:

- organisatie van een bedrijf

- cultuur van een bedrijf

- uitvoering binnen een bedrijf

Verduurzaming vergt Transitie

kent verschillende fasen:

1. voorontwikkeling [ bewustwording ]

2. doorbraak [ strategie / missie ]

3. versnelling [ DNA van bedrijf ]

4. consolidatie [ uitvoering ]

Transitie binnen een bedrijf

in welke fase van transitie zit GP Groot?

wil GP Groot koploperspositie binnen transitie?

wat zijn grootste barrières die moeten worden genomen?

Transitie binnen GP Groot

niet alleen meer op de laagste prijs

duurzaamheid wordt expliciet onderdeel

CO2-uitstoot bij productie

CO2-uitstoot bij transport

waterverbruik

materialen

Aanbestedingsprocedures

reserveer 5-10% ruimte voor duurzame innovatiecreëer niches binnen bedrijf voor koplopers

ontwikkel lange-termijn perspectiefvanuit nieuwe structuur, cultuur, werkwijze

doe mee met duurzame innovatie-experimentenniche-experimenten

sluit nieuwe coalities met a-typische partijenongedachte combinaties kunnnen innovatief zijn

zet in op cultuurverandering binnen bedrijfscholing, competentieontwikkeling

Transitiestrategie voor bedrijf

gericht op

het creëren van maatschappelijke waarde

lange-termijn

co-productie

welzijn, kwaliteit en ecologisch behoud

persoonlijke ontwikkeling van mensen

Nieuw business model

Transitie Uitvoering

• mobiliseer koplopers binnen bedrijf

• ontwikkel transitieplan met koplopers

• start doorbraakprojecten met koplopers

• opschalen van succesvolle doorbraakprojecten

kleine initiatieven kunnen voor doorbraken zorgen

wat kan GP Groot doen?

- huidige wagenpark CO2-neutraal maken

- minder brandstofverbruik (10% lager)

- minder roet en fijnstof

- training in ‘nieuwe rijden’

- terugkoppeling van rijgedrag (via tankpas)

Go4MVO Jan Bart Wilmink

Vervoer

- overschakelen op elektrisch vervoer

- groot inkopen van elektrische bedrijfsauto’s

- oplaadpalen en parkeerplaatsen

- stimuleren van elektrische scooters

- stimuleren van elektrische fietsen / segways

Urgenda inkoopactie

Vervoer

- sportvelden

- kameleon systeem

- roterende voetbalvelden

Peter van Dommele, Sublean

Infra

- daken en gevels

- kameleon systeem

- groene daken

- bouwen op water

RCI / RCP Rotterdam

Infra

- afval als grondstof

- zo min mogelijk afval genereren

- C2C

Michael Braungart Stichting RSI, Rotterdam

Afval

- afval als grondstof

- zo min mogelijk afval genereren

- C2C

Michael Braungart Stichting RSI, Rotterdam

Afval

- olie hoort bij ander tijdperk

- snel vervangen door duurzame brandstof

- biomassa wordt vervanger van olie

- investeren in biomassaprojecten

‘biomassa wordt nieuwe goud’

Olie

- duurzaamheid wordt motor van bedrijf

- ontwikkel visie rondom nieuwe motor

- start met proefprojecten [ doorbraakprojecten ]

- elke medewerker ontwikkelingstraject

- zet in op cultuurverandering in het bedrijf

- zoek nieuwe partners in keten

creëer 5-10% ruimte voor duurzame innovatie

GP Groot Transitiestrategie

economie en samenleving verduurzamen snel

enorme opgaven voor bedrijven en gemeentes

wie niet investeert in duurzaamheid verdwijnt

verduurzaming GP Groot vergt bedrijfstransitie

bedrijfstransitie kost ca. 5-10 jaar

visie-actie-strategie verweven

Conclusies