15Z AT E R D A G 2 3 A P R I L 2 0 1 1VEEHOUDERIJ

Voor bestaande stallen geldt een ruime overgangsregeling. De varkens- en pluimveesector moet op 1 januari

2013 zijn omgeschakeld naar emissiearm; drie jaar later dan eigenlijk was voorge-schreven. Het algemene beeld is dat de sec-tor dat wel gaat halen.

,,Veel melkveehouders die willen bou-wen of uitbreiden, beseffen nog niet dat ze met strengere emissie-eisen te maken heb-ben,” zegt Gert-Jan Monteny van Monteny Milieu Advies. ,,Zeker melkveehouderijen die bij Natura 2000-gebieden liggen, moeten 30 tot 50 procent reductie realiseren.”

Bij traditionele roostervloeren dampt veel ammoniak uit de urine. De afgelopen jaren zijn ongeveer 25 proefsystemen ont-wikkeld waarbij de emissie wordt terugge-drongen tot onder de geldende norm van maximaal 9,5 kg ammoniakuitstoot per koe per jaar bij jaarrond opstallen. Bovendien is bij de nieuwe systemen het dierenwelzijn in acht genomen.

Lang niet alle innovatieve oplossingen zijn al praktijkrijp, maar toch zijn begin dit

jaar weer zeven nieuwe vloeren op de RAV-lijst gezet (zie kader). Het meest effectief blijkt een stal met een sleuvenvloer, waar-bij de urine door smalle sleuven wegloopt en wordt verzameld. Hierdoor treedt veel minder verdamping van de ammoniak uit de urine op.

Probleem voor de melkveehouders is wel dat de investeringskosten voor nieuwe vloersystemen veel hoger zijn dan bij tra-ditionele vloeren. Kost een gewone rooster-vloer rond de 35 euro per vierkante meter, de nieuwe systemen komen uit tussen de 80 en 160 euro.

Monteny: ,,Je hebt de ontwikkelings-

kosten, de nieuwe vloeren vragen meer beton, maar er komt ook wel wat naar de boer terug. De meeste nieuwe vloeren vol-doen ook aan de eisen voor de subsidiere-geling voor integraal duurzame stallen. Je kunt dan subsidie krijgen. Nieuwe vloeren geven de koeien meer comfort, ze bewegen beter, hebben een betere klauwgezondheid, ze leven langer en geven daardoor ook meer melk. Tegenover de hogere investeringen staan dus ook hogere opbrengsten, maar per saldo is de melkveehouder duurder uit.”

Steeds meer stalvloerfabrikanten bieden

nieuwe typen emissiearme vloeren aan voor melkvee. Dat is ook lucratief. In Nederland lopen immers 1,5 miljoen koeien rond die gemiddeld vijf vierkante meter stalvloer nodig hebben. De komende pakweg 15 jaar moet dus 7,5 miljoen vierkante meter nieuwe stalvloeren worden geproduceerd en aangelegd.

PLUIMVEEIn de pluimveehouderij is de verwach-

ting dat vrijwel alle pluimveehouders op 1 januari 2013 voldoen aan de emissienor-men. Bedrijven die dat niet redden, zullen stoppen. In Noord-Brabant voldoet nu al

zo’n 80 tot 90 procent aan de normen, in de overige gebieden ligt dat percentage iets lager.

In de pluimveesector gelden de nieuwe emissie-eisen in eerste instantie voor de meest intensieve en grootschalige houderij-en: de leghennen en vleeskuikens. Volgens onderzoeker veehouderij en milieu Hilko Ellen van Livestock Research van Wagenin-gen UR wisselt het beeld nogal per catego-rie. ,,Bij de leghennensector zitten we in de omschakeling van legbatterijen naar alter-natieven als scharrel en volière. Bedrijven die zijn omgeschakeld naar volière voldoen aan de emissienorm van maximaal 125 gram per dierplaats per jaar. De tendens is dat traditionele scharrelbedrijven omscha-kelen naar volière. Je kunt dan namelijk meer dierplaatsen realiseren en toch bin-nen de emissienorm blijven.”

Bij vleeskuikenbedrijven voorziet Ellen amper problemen. ,,De meeste bedrijven hebben nu heaters met ventilatoren of een warmtewisselaar die zorgen voor een goede interne circulatie en droging van het strooi-sel. Hiermee blijven ze binnen de emissie-norm.”

Voor opfokvleeskuikenouderdieren en opfokleghennen geldt nu nog geen grens-waarde voor de ammoniakuitstoot, maar die zal op den duur wel komen. Voor vlees-kuikenouderdieren zijn net twee nieuwe beluchtingstechnieken beschikbaar die zon-der al te veel extra kosten de emissie behoor-lijk kunnen verlagen. De opfokleghennen zitten ook in de omschakeling van batterij naar alternatief. Daar wordt de scharrelstal met extra roostervloeren veel toegepast.

VARKENSIn de varkenshouderij leidt chemisch

wassen van de lucht tot een daling van de ammoniakemissie met 70 tot 95 pro-cent. Onderzoeker veehouderij en milieu, André Aarnink van Livestock Research van Wageningen UR, ziet dat veel bedrijven dit systeem bij nieuwbouw toepassen.

,,Varkenshouders werken veelal voor de wereldmarkt en kijken vooral naar de totale kosten. Je kunt luchtwassers op een aan-tal bestaande stallen plaatsen en daarmee onder je maximum emissiewaarde komen. Dan hoef je niet in alle stallen te investeren en dat scheelt, want de kosten zijn behoor-lijk. Bij nieuwbouw worden luchtwassers

min of meer standaard toegepast.”Een luchtwasser werkt alleen goed bij

een stal met centrale luchtafvoer. Het venti-latiesysteem moet bovendien de extra tegen-druk van de luchtwasser aankunnen.

Varkenshouders die verwachten tus-sen 2018 en 2020 te stoppen, hoeven geen kostbare luchtwassers te plaatsen. Zij kun-nen veelal toe met bijvoorbeeld een andere voersamenstelling en het toepassen van balansballen, die de mest afdekken en daar-mee de ammoniakuitstoot beperken.

Aarnink verwacht dat gespecialiseerde varkenshouders, zoals in Noord-Brabant, doorgaan met hun bedrijf. De boeren zul-len voor 2013 hun bedrijven binnen de emissienormen hebben. ,,In Gelderland en Overijssel zie je meer gemengde bedrijven. Daar zullen meer varkenshouders stoppen, omdat investeringen aan bestaande, vaak verouderde stallen niet lonen.”

E r i c B o e k e l

Emissiearme stallen in opmarsPer sector nog fl inke verschillenSTALLENBOUW

Bij melkveehouder Klaas Dingstee in Wanneperveen is HCI Betonindustrie dinsdag begonnen met de aanleg van de welzijnsvloer W4 voor een emissiearme stal. F o t o ’s R u u d P l o e g

Vanwege de ligging dichtbij het Natura 2000-gebied, moet het bedrijf van Dingstee voldoen aan strenge eisen voor emissie van ammoniak. De provincie Overijssel verleende het bedrijf een bijdrage.

7,5 miljoen vierkante meter nieuwe stalvloeren in 15 jaar

Emissiearme regelsDierenverblijven waarvoor emissiearme huisvestingssyste-men beschikbaar zijn, moeten uiteindelijk emissiearm zijn uitgevoerd. Dat is de strekking van het Besluit ammoniake-missie huisvesting veehouderij dat op 1 april 2008 in werking is getreden. Het besluit bevat maximale emissiewaarden. Op grond van het besluit mogen alleen nog huisvestingssyste-men toegepast worden met een emissiefactor die lager is dan of gelijk is aan de maximale emissiewaarde. Bedrijven die bij Natura 2000-gebieden liggen, zijn daarbij aan stren-gere regels gebonden. De ammoniakuitstoot is een belangrijk aspect bij het ver-lenen van een milieuvergunning aan een veehouderij. De Regeling ammoniak en veehouderij (RAV) bevat een lijst met per diercategorie de verschillende toegelaten huisvestings-systemen en de bijbehorende emissiefactoren. De lijst wordt regelmatig geactualiseerd.Omschakelen naar emissiearme stallen vergt voor veel melkveehouderijen forse investeringen. Het gaat om nieuwe vloersystemen die in aanleg fors duurder zijn dan traditionele roostervloeren. De sector heeft nog jaren de tijd om geleide-lijk om te schakelen.Varkens- en pluimveehouderijen zouden oorspronkelijk al per 1 januari 2010 moeten voldoen aan het Besluit huis-vesting. Veel veehouders konden voor die datum de nood-zakelijke stalaanpassingen niet realiseren. Daarom hebben zij uitstel gekregen tot uiterlijk 1 januari 2013. Tot die datum wordt gedoogd dat veehouderijen in overtreding zijn van het Besluit huisvesting. In de varkenshouderij wordt steeds meer het chemisch luchtwassen toegepast. In de pluimveesector schakelen houders van (opfok)leghennen om van legbatterij-en naar volièrestallen of naar aangepaste ventilatiesystemen (vleeskuikens/ouderdieren).

Melkveehouders die wil-

len vernieuwen of uitbreiden,

beseffen mede door de druk vanuit het

ministerie van EL&I, steeds meer dat ze

moeten investeren in stallen die de ammo-

niakemissie fors terugdringen. Alleen voor

nieuwbouw is emissiearm nu verplicht.

len vernieuwen of uitbreiden, THEMA