ouw van 140m zeewering bij HUTUMURI, op AMBONbouw van 140m zeewering bij HUTUMURI, op AMBON an 140m zeewering bij HUTUMURI, op AMBON Ooggetuigeverslag 1986: een 140m lange zeewering voor de kust van Hutumuri.

Tijdens mijn vakantie in 1986 ben ik ooggetuige geweest van de bouw van een 140m lange zeewering voor de kust van Hutumuri.Deze zeewering sluit direct aan de reeds bestaande betonnen talud achter de kerk Baithlehem en zal een betere be-scherming bieden tegen de golven. De nieuwe radja van Hutumuri, de heer Lewaherilla, een vooraan-staand journalist en ex-militair, die in december 1985 isgeinstalleerd, heeft tijdens zijn eerste grote dorps-vergadering in de baileo al aangekondigd dat het eerste grote bouwproject voor Hutumuri een 140 meter lange betonnen talud is voor de afgekloven pantai manis .Dit project is ook door het hoger echelon, kotamadya Ambon,goedgekeurd en van de nodige financiele middelen voorzien.

Pantai manis is niet meer wat het geweest is.Van een prachtige met fijn wit zand bedekte strand waarin je soms tot je enkels kan wegzakken zijn grote stukken strand weggeslagen door de zee,vooral wanneer er een zuidwester of een oostenwind op staat. Ik heb gehoord dat de keuken van gaba-gaba van een familie door de verwoestende golven in zee is meegesleurd. De zee geeft,maar neemt ook.

Kenmerkend voor dit stukje strand is de pohon ketapang die met zijn machtige wortels diep in het zand grijpt. Tegen de wortels aan liggen enorme zware bazaltblokken die met het onderliggend koraal is vergroeid. Voor degenen die het zich kunnen herinneren, bevindt zich tegen deze pohon ketapang een zit-ligbank die aan de boom is vastgespijkerd. Onder de schaduw van het bladerdak en de verkoelende zeewind tegen je aan is het heerlijk toeven op dit bank vooral als je nog aan het nagenieten bent van een zware middagmaal papeda tjolo-tjolo en ikan bakar!

Ruim een week voordat dit project begint, is een speciale schip volgeladen met cement plus twee vrachtwagens in de pelabuhan afgemeerd. Pas bij droogvallend tij gaat de laadklep in de boeg van het schip open en rijdt de vrachtwagens het koraalstrand op. Een ploeg mannen laadt de vrachtwagens vol met cementzakken. Na een korte rit tot voor de baileo worden de zakken cement in een hoog tempo in de baileo opgetast. Op 11 maart is het dan zover. Een maandlange voorbereiding is reeds achter de rug. Nog voor de ochtendschemering verzamelen een groep voor mij onbekende mannen voor de baileo. In de schemer zie ik in de hoofdstraat nog groepen vanuit Latar aangelopen, schaars verlicht met obors. Intussen verneem ik dat deze mensen uit Toisapu en Lawena zijn gekomen waaronder ook veel Butonnezen. Om vijf uur 's ochtends begint men op de grote tifa te slaan. De marinjo doet zijn werk. Het tifageluid klinkt zwaar en dof maar doordringend. Iedereen is op de hoogte dat er op deze dag geen enkele mototboot naar Batugong vaart, want dit groots opgezette project vraagt veel masohi arbeid van zowel mannen als vrouwen. De vanzelfsprekendheid waarmee iedereen gehoor geeft aan deze oproep (seruan), is een kenmerk van het begrip masohi zoals wij die in onze eigen kring ook kunnen ervaren. Naast de plek waar de diepe loopgraaf gegraven dient te worden liggen al stapels stenen en keien. Tientallen jonge mannen staan reeds klaar met schop en houweel in de hand.De eerste zonnestralen op deze ochtend schijnen in de afwachtende gezichten. Het is zeer laag tij en er waait een

licht briesje. Na een laatste instructie van de bapak radja aan de vijf voor- mannen beginnen de graafploegen te werken. Elk voorman leidt een groep van circa honderd man en elk heeft boven zich een technisch opzichter. In een snel tempo wordt het eerste deel van het project van 70 meter lang gegraven vanaf de kerktalud en binnen een uur is de twee meter diep gelegen fundering van de kerktalud bereikt. Vervolgens worden piketpalen in de grond geslagen. De 70 meter lange loopgraaf wordt in vijf secties verdeeld die elk onder toezicht staan van vijf voormannen. Nylondraden worden gespannen.De nieuw aan te leggen fundering wordt waterpas uitgezet in het verlengde van de kerktalud fundering.

Intussen heeft de bapak radja met de madjelis van Baithlehemkerk het protocol met de eerste steen van de aan te leggen zeewering in de kerk uitgevoerd. Op een schaal in handen van de vrouw van de kepala soa wordt de eerste steen van de kerk naar de werkplek gebracht. Onder grote belangstelling metselt de bapakradja Lewaherilla de eerste steen tegen de fundering van de kerktalud aan.

Snel daarna beginnen de metselploegen van elke sectie met het leggen van de halve meter hoge en anderhalve meter brede fundering. Elke sectie heeft een eigen metselploeg. stenendragers, cementdragers, zanddragers en cementaanmakers. Elke sectie heeft ook een eigen keuken vanwaar de vrouwen de werklieden van de nodige verfrissing voorzien. Dit gebeurt ook regelmatig gezien het hoge werktempo en de steeds feller schijnende zon. De werklieden moeten wel in een hoog tempo werken omdat het tegen de middag hoog tij zal worden en zij moeten juist tegen die tijd de fundering al gelegd hebben. Nog voor de middag is tot ieders verbazing de fundering gelegd, toch metselt men verder totdat er op een gegeven moment het sein wordt gegeven tot pauze voor het middageten. Niet lang daarna is het metselen onmogelijk geworden omdat het zeewater te hoog staat en bijna over de rand van de uitgegraven zandheuvels stroomt.

De volgende dag tegen zes uur in de ochtend wordt met hetzelfde elan begonnen aan het tweede deel van de 140 meter zeewering, voorbij de pohon ketapang, tot vlak voor de kaki air. Ook dit keer werkt men erg hard en gestaag onder de blote zon. Na het middageten is men zover gevorderd dat de 140 meter lange fundering is gelegd en een muur van ongeveer een meter hoog boven de fundering is gemetseld. Helaas heb ik niet gezien hoe het karwei verder is afgemaakt wegens mijn vertrek uit Hutumuri. Wel wil ik vaststellen dat ik gefascineerd ben door de geestdrift van de mensen die zich hebben ingezet voor dit project. Een jaar later heb ik dit bouwwerk weer mogen bewonderen in Hutumuri manise!

©h.thenu