14 VERDIEPING

door Rob Berends

E en gedwee schaap in dekatholieke kudde is TheoKoster nooit geweest. Alshij het oneens is met eenbisschop, laat hij het we-ten. Reden voor onenig-

heid is er genoeg. Koster is een van devoormannen van het Werkverbandvan Katholieke Homo-Pastores, dat de-ze week 35 jaar bestaat. De behouden-de opvattingen van de Nederlandsebisschoppen zijn hem een doorn inhet oog. „Maar ik ben net zo kritischover het COC. Toen paus Franciscusin Amerika ging praten met een amb-tenaar die homokoppels weigert tetrouwen, reageerden leden van hetCOC heel kritisch. De paus praat metiedereen, beschouwt iedereen als eenvolwaardig mens.”

Tot 25 oktober wordt in Rome eenbisschoppensynode gehouden overhet gezin. Koster verwacht niet dat deleer van de kerk verandert. „De opvat-tingen van de kerk over seksualiteitzijn benauwend.”

Hoe kunt u als homoseksueel deel blijvenuitmaken van een kerk die u niet volledigaccepteert?

„Het is mijn thuis. De kerk geeftmij het gevoel: je bent de moeitewaard en we kunnen je niet missen.Het voelt als een kind dat zichzelf kanzijn, thuis bij zijn ouders. Dat verliesje als je op eigen benen gaat staan. Ikmerk dat de kerk me dat gevoel geeft.Dat was zo en dat is zo. Dat vind ikontzettend kostbaar. Jezus verkondigt:het rijk Gods is nabij, we zijn allemaalzusters en broeders. Je moet elkaarniet de maat nemen. De rode draad inhet evangelie is dat mensen niet overelkaar oordelen. De Rooms-KatholiekeKerk zondigt daar verschillende ma-len tegen. Maar ik zie in essentie datdat is waar de kerk voor staat. En danzeg ik: dat wil ik niet missen. Dat isvoor mij zo de moeite waard. Ik hoordaar wezenlijk bij, omdat ik een kindvan God ben.”

Kerkelijke leiders zijn negatief over homo-seksualiteit. Is dat zwaar?

„Nee. Ik vind het niet zwaar. Het issoms wel onthutsend. Als werkver-band van homoseksuele pastores be-staan we 35 jaar en dat vieren we. Wehebben de bisschoppen uitgenodigd.Onze Belgische collega’s kregen felici-taties van twee bisschoppen. Wij heb-ben niks gehoord, nog geen ontvangst-bevestiging gekregen. Dat is een ver-schil in mentaliteit en dat maakt hetwel eens zwaar. Dat je gewoon gene-geerd wordt. Dit staat haaks op waarde kerk voor staat. Dit staat haaks ophet Koninkrijk van God. Dit staathaaks op een God die van mensenhoudt. De houding van paus Francis-cus is heel anders. Hij denkt niet we-zenlijk anders over homoseksualiteit,maar hij behandelt homo’s als men-sen, niet als gemankeerde wezens. Hijstraalt uit naar vriend en vijand dat zede moeite waard zijn.”

Heeft u een relatie?„Ik leef volgens de gelofte van zui-

verheid. Ik ga mijn broeder zijn nietverbinden met een seksuele relatie. Inmijn studententijd heb ik gemerkt datseksualiteit sterk verbonden is aan datene vriendje of dat ene vriendinnetje.Daar moet ik zeer behoedzaam meeomgaan. Ik heb voor de broederschapgekozen, ik merk dat ik daarin het bes-te uit de verf kom. Ik heb in de perio-de daarvoor wel mijn avontuurtjes ge-had – ik weet wat ik mis. Ik heb nooiteen relatie gehad. Dat is me veel te be-nauwend – ik ben geen relationeel we-zen.”

Hoe gaat u als priester om met relatiestussen homo’s?

„Als ik in een gesprek met tweemannen of twee vrouwen merk datGods zegen op hen rust, zal ik hen ze-genen. Maar ik zal dat geen huwelijknoemen. Een huwelijk is verbondenmet kinderen opvoeden en met kinde-ren krijgen. Kinderen opvoeden kun-nen homo’s ook. Maar uit een homo-seksuele relatie kunnen geen kinderen

geboren worden. Dan moet je hetgeen huwelijk noemen, dat noem ikwoordvervuiling. Ik noem het trou-wen voor de kerk, want men belooft el-kaar trouw. Ik sta er helemaal achterdat homo’s burgerrechtelijk voor hethuwelijk kunnen kiezen, zodat ze kin-deren kunnen adopteren.”

De Nederlandse bisschoppen denken an-ders dan u. Dat doet daar voor u nietsaan af?

„Bisschop Mutsaerts is bij me ge-weest. Hij snapte echt niet hoe ik ho-moseksuele relaties kon zegenen. ‘Datmag niet van de kerk. Zet je mensenniet op het verkeerde been, verleid jehen niet tot zonde, vroeg hij. Als ikmerk dat Gods zegen op mensen rust,zal ik die zegen uitspreken. Maar letwel: niet ik zegen, God zegent. Als ikdat niet zou doen, zou ik zeggen datde kerk belangrijker is dan God. Vanjouw menszijn moet iedereen metzijn handen afblijven. Dat is een gods-geschenk.”

De bisschop heeft u die inzegening nietverboden?

„Nee. En heel terecht. We hebbenvastgesteld dat wij diepgaand van me-ning verschillen en dat daarvoor ruim-te bestaat in de kerk. Hij keek daar watzuinig bij, maar hij ontkende dat niet.Vijf jaar geleden speelde de kwestievan prins carnaval in Reusel. De pas-toor wilde hem niet ter communie la-ten gaan, omdat hij in zonde leefde.Een goed rooms beginsel is dat je aan-geeft waar de communie voor staat.Als iemand dan naar voren komt, magje hem niet weigeren. Al is het een do-minee. Dan is het zijn verantwoorde-lijkheid, in zijn relatie met God. Het ei-gen geweten staat voorop. Dat is inhet Tweede Vaticaans Concilie be-paald. Daar is vastgelegd dat het volkvan God de kerk is, en niet de bis-schoppen en de clerici. De mensenzijn de kerk.”

Het lijkt vaak andersom.„Ja. Voor 1976 was alles zondig op

het gebied van homoseksualiteit. In1976 heeft Paulus VI voor het eerst hetverschil gemaakt tussen de geaardheiden het handelen. De geaardheid, daarkunnen homo’s niks aan doen. Ho-mo’s mag je dus niet discrimineren,maar ze mogen niet handelen naarhun geaardheid.”

Maar is dat niet veel erger? Je moet jezelfonderdrukken.

„Daar hameren wij voortdurend opals werkgroep. In 1983 heeft Josef Rat-zinger een oekaze opgesteld waarin determ objectieve ongeordendheid voor-kwam. De geaardheid is objectief enje kunt er niets aan doen, maar je bentsnel geneigd ernaar te handelen en datis slecht. Toen is ook vastgesteld dathomo’s het moeilijk hebben omdat zeer niet naar mogen handelen. En daar-om hebben ze extra pastorale zorg no-dig. Als je dat als homo leest, zoals ver-woord in de Katechmismus, word jespontaan vies van jezelf. De kerk is ergbehoudend op seksueel gebied. Homo-seksualiteit staat op één lijn met hetgebruik van voorbehoedsmiddelen enmasturbatie. Het is seks buiten het hu-welijk. Ik denk dat de leer niet snel zalveranderen. Maar steeds meer mensenzeggen: u vraagt iets onmogelijks. Zohoudt naar ik inschat 95 procent vande katholieken in Nederland zich nietaan de leer over voorbehoedsmidde-len. De leer moet veranderen.”

Hoe zag u als kind God? Als een persoon?Als een man met een baard op een wolk?

„Nee, dat beeld heb ik nooit gehad.Wel als een man, dat was min of meervanzelfsprekend. Mijn geliefdste beeldis nu: de hand die mij draagt. Bij dedoop van een kind zeg ik: deze naamstaat geschreven in de palm van uwhand. Schrijf zelf maar eens iets in depalm van je hand. Dat betekent: ditmag ik niet vergeten. Als iemand ge-storven is, zeg ik: wij kunnen hem ofhaar niet meer dragen. God, we hou-den je aan je belofte en jij blijft hemdragen.”

‘PausFranciscusstraalt uitnaar vrienden vijanddat ze demoeitewaard zijn’

● Interview Theo Koster is een van de voormannen van het Werkverband van

" " "

DE GELDERLANDER ZATERDAG 17 OKTOBER 2015 VERDIEPING 15

Bent u altijd gelovig geweest?„Als student ben ik van mijn geloof

gevallen. Ik was vijfdejaarsstudenttheologie. Ineens: hoeps, weg! Ik wasmet een groep mensen actief binnenhet COC. En een van ons maakte eeneind aan zijn leven. Een jaar eerderhad hij al een poging gedaan. We hiel-den hem goed in de gaten en vroegenregelmatig hoe het ging. Goed, zei hijdan. Hij zag er ook goed uit. Als hij ge-weten had hoe betrokken wij echt bijhem waren, was dit nooit gebeurd. Alswij geweten hadden hoe eenzaam hijwas, ook niet. Wat heeft leven voorzin als, op het moment dat je elkaarhet hardst nodig hebt, je finaal langselkaar heen fietst? Nu zeg ik: het is detragiek van het leven. Toen viel mijngeloof weg.”

Wat deed u toen?„Ik heb me gewend tot de dominica-

nen, die in Nijmegen woonden. Zij na-men ook vrije vogels op, mensen diemeeleefden maar die niet de pretentiehadden dominicaan te worden. Ik wil-de weten of gemeenschapsleven moge-lijk was. En: ik was van mijn geloof ge-vallen. Ik had vaag het gevoel dat ermeer is. Maar als ik leraar levensbe-schouwing werd en leerlingen zoudenme vragen ‘wat gelooft u?’, dan zat ikmet de mond vol tanden.”

En? Kwam uw geloof snel terug?„Achteraf moet je zeggen dat het

godsbeeld niet gestopt is. Maar ik er-voer dat als van mijn geloof gevallen.In deze crisis had ik het gevoel dat ikdoor de grond zakte en eindeloos viel.En dat ik niet op nieuwe grond viel,maar ben opgevangen. Vandaar dat datbeeld van die hand mij zo dierbaar is.”

Hoe ziet u het hiernamaals voor u?„Ik ben ervan overtuigd: de dood is

voor mij het einde. Maar met mijhoudt het niet op. Ik heb een hekelaan het beeld van Jezus die is opge-staan. Nee, hij is dezelfde dood gestor-ven als ik moet sterven. Hij op eengruwzame manier, ik hoop dat me dat

bespaard blijft. Al kan je dat met kan-ker ook zomaar overkomen. Het levenhier houdt op. Maar God haalt onsdaar doorheen. Hoe dat zal zijn? Ikheb geen idee. Dat je herkenbaar bent,zit in de katholieke leer. Hoe dat vormkrijgt, weet ik niet. En het interesseertme ook niet, moet ik zeggen. Dat zalme verder een zorg wezen. Ik vind hetleven hier en nu wezenlijk. Je daar-voor inzetten en dan zien we wel.”

Wat is de toekomst van de kerk in Neder-land?

„De katholieke kerk heeft een ge-weldige toekomst als ze is zoals Fran-ciscus het ziet. De sociale leer van deRooms-Katholieke Kerk spreekt mezeer aan. De kerk moet opkomen voorarmen, die kun je niet verwerpen. Hetzijn kinderen van God, daar moet jevoor opkomen. Jij draagt daar medever-antwoordelijkheid voor. Dat wij hetzo rijk hebben hier, komt doordat weop zitten te maken wat we elders ge-stolen hebben.

„Toen aids om zich heen greep, zagje in de homowereld solidariteit opko-men. Ze ontwikkelden het buddy-systeem. Homo’s ontfermden zich in-eens over andere homo’s. Dat is noueen sociale leer, in de praktijk. Daarontbreekt het in de huidige samenle-ving aan. De samenleving is erg geïn-dividualiseerd. De kerk heeft een gou-den toekomst als ze zich hierop richt.”

Wat is de toekomst van de kerk als dekoers van de Nederlandse bisschoppenwordt voortgezet?

„De dood. Als het beleid wordtvoortgezet zoals kardinaal Eijk voorogen staat, is dat de dood in de pot. Al-lerlei mensen worden buitengezet, ho-mo’s zullen niet de communie mogenontvangen. Mensen zullen dat niet ac-cepteren.”

En u? Als dat zo gaat, wilt u dan toch inde kerk blijven?

„Ik zal er nooit uit treden. Ik hebeen even moeilijke verhouding met dekerk als met het COC.”

Theo Koster uit Huissen is al meer danveertig jaar pastor en homoseksueel. Aldie tijd strijdt hij van binnenuit tegen deafwijzing van homo’s. Met magerresultaat, de kerk verandert niet. Kosterwil van geen opgeven weten. „De leermoet veranderen.”

! Theodorus Willibrordus,Hyacinthus Koster werdgeboren in Groenlo.

! Hij is 64 jaar oud.! Koster is Dominicaan en

woont in het Dominica-nenklooster in Huissen.

! Hij was parochiepastor(1978-1981), jongeren-pastor (1981-1992) en isnu studentenpastor inNijmegen.

! Koster is woordvoerdervan het Werkverbandvan Katholieke HomoPastores.

‘BeleidvoortzettenzoalsbisschopEijk voorogen staat,is de doodin de pot’

Katholieke Homo Pastores dat deze week 35 jaar bestaat

! ! !

THEO KOSTER

Kritischover kerkén COC