In dit nummer

Pastor

Per 1 januari is

Hans Hamers aangesteld

als pastor binnen de

Stefanusparochie, in het

bijzonder voor de

Effatagemeenschap.

Over zijn achtergrond en

motivatie leest u meer in

het interview op:

pagina 3, 4, 5

Meimaand Mariamaand

U treft een achtergrond-

artikel van Willem Pelser

op pagina 6,7

Willem schreef ook een

artikel over het Nijmeegs

Mariabeeldje, pagina 7,8

Ook kunt u lezen over de

klimaatmadonna, een

eigentijdse Maria op:

pagina 8 ,9

Green Capital

Peter Nissen vervolgt zijn

artikel waarin hij beschrijft

hoe in verschillende

religies de spiritualiteit

van duurzaamheid vorm

krijgt: pagina 9, 10, 11

Iconenzegening

Tijdens een speciale

bijeenkomst van de

iconenschildergroep zijn

de iconen ingezegend. Een

verslag leest u op:

pagina 16

VURIG PINKSTEREN?

Met Pesach herinnert het joodse volk zich haar eenwording, vanuit de uittocht uit

Egypte. En met Pinksteren wordt – via de uitstorting van de Heilige Geest en het

uitzenden van de apostelen – het ontstaan van de christelijke kerk gemarkeerd.

Evenals tussen Pesach en het Wekenfeest in het jodendom liggen er in de christelijke

traditie vijftig dagen tussen Pasen en Pinksteren. Dat Wekenfeest begint met Pesach,

het feest van de ongedesemde broden, een oogstfeest. Nadat de eerste sikkel in het

koren is geslagen gedenkt men zeven volle weken dagelijks Gods goedheid, want de

oogst was rijk! Een oud joods geschrift ziet dit feest als de vernieuwing van het

verbond dat God ten tijde van Noach na de zondvloed sloot met alle levende wezens

op aarde. Die duiding moest de evangelist Lucas bekend geweest zijn! Wilde hij door

de uitstorting van de heilige Geest op de vijftigste dag te plaatsten (pente coste =

vijftig dagen) Pinksteren duiden als vernieuwing van het verbond van God met alle

schepselen? Universeel is het Pinksterverhaal zeker, met omstanders uit alle volken

die in hun eigen taal de boodschap verstaan.

Lucas plaats het Pinksterverhaal aan het begin van een geschiedschrijving van de

kerk. Dit Pinksterverhaal is één en al ‘ontgrenzing’: de apostelen stonden in vuur en

vlam, spraken enthousiast in vreemde talen, ‘zoals hun door de Geest werd

ingegeven’; de toehoorders waren buiten zichzelf van verbazing en werden

aangestoken door dat vuur. ‘Op die dag breidde het aantal volgelingen zich uit met

ongeveer drieduizend’, meldt Lucas aan het einde van zijn verhaal (Handelingen

2:41).

De kerk in onze dagen is in veel opzichten het tegendeel van die ‘ontgrenzing’,

gekanaliseerd als zij is in strakke organisatie en ambtelijkheid …

Maar daarbovenuit klinkt de sequentie van Pinksteren: ‘maak helder wat besmeurd is, besproei wat dor is,

genees wat gewond is maak soepel wat star is verwarm wat verkild is ontferm je over wat verdwaald is’

Pinksteren is het feest van tot volwassenheid gekomen mensen. Van mensen die zich

niet meer vastklampen aan iets of iemand buiten zichzelf, maar wiens eigen wezen

en aanleg tot bloei is gekomen, zoals de natuur in het voorjaar en de zomer aan het

licht komt. We vieren dat God niet búiten ons woont, niet alleen mèt ons is, maar ín

ieder van ons, en ín ons gezamenlijk woont en onze diepste levenskracht is. Daardoor

worden mensen ook geroepen elkaar te verstaan. En dan kunnen de deuren van de

kerk wijd opengaan, net als destijds in het huis waar de apostelen bijeen waren.

Onze Effata-geloofsgemeenschap wil - u heeft dat al kunnen merken - meer dan

voorheen naar buiten treden, de buurt in, de wijk in: om een uitnodigende en open

plaats te zijn waar, en van waaruit, het verhaal van God met mensen doorgaat. Want

ín ons, dóór ons en óm ons heen gaat dat verhaal door. Het verhaal dat God in Jezus

is begonnen, het verhaal van het herstel van de Schepping zoals door Hem bedoeld.

U zult er nog van horen! VURIG PINKSTEREN GEWENST!

Frits Muller

EFFATA

Periodiek van de Effatagemeenschap Nijmegen

Jaar

gan

g 1

2 n

um

me

r 3

Pin

kste

ren

20

18

2

Vanuit het pastorale

team Wanneer ik dit schrijf loopt onze pastoraal werker Hans

Hamers een week rond in Jordanië. Verdiende

vakantie! Hij heeft me verteld dat het zijn plan is om

de plek waar Jezus gedoopt is in de Jordaan te

bezoeken. Hij begeeft zich in mijn ogen dus op heilige

grond. Voor veel van ons is gewoon de kerk, als plek,

al genoeg heilige grond. De plek waar alles

samenkomt, waar we ons vertrouwd en veilig voelen.

Deze berichten komen dan ook vanuit onze veilige

haven.

Laat ik openen met het feit dat we met voldoening

mogen terugzien op de vieringen in de veertig-

dagentijd, de Goede Week en met Pasen. De Paaswake

verliep zelfs iets beter dan vorig jaar. Al degenen die

daaraan op hun eigen wijze hebben bijgedragen

hartelijk dank!

Na Ineke van Els eerder dit jaar heeft nu ook

Gabriël Maltha laten weten niet meer in de vieringen te

zullen voorgaan. Vanuit het pastoraal team wil ik ook

Gabriël hartelijk danken voor haar bijdragen in de vele

voorafgaande jaren.

Intussen hebben we Pieter-Theo Zuurbier - al enige tijd

aangeschoven bij de liturgiekring - als voorganger aan

het werk mogen zien, en dat geeft ons vertrouwen in

een vruchtbare samenwerking. Het zal u niet ontgaan

zijn dat door diverse oorzaken het aandeel van

vrouwen bij het voorgaan is afgenomen. We zijn onder

andere binnen de dominicaanse geledingen zoekende

om de verhoudingen wat meer in evenwicht te

brengen. Zo zullen lekendominicanes Ineke van Cuijk,

voormalig pastoraal werker in de Over-Betuwe, en

Holkje van der Veer o.p. komende maanden in onze

vieringen voorgaan. Ook hebben we op 29 april

Tanja Taale voor het eerst de zang horen begeleiden.

We hopen haar in die hoedanigheid vaker te mogen

begroeten. Verder is het pastoraat dezer dagen druk

met het welzijn van veel van onze ouderen.

Wanneer u deze tekst onder ogen krijgt, zijn de dagen

van 4 en 5 mei aanstaande. Er wordt nu heel hard

gewerkt aan de voorbereiding van een viering op ons

kerkplein rond vrijheid. We zoeken verbroedering,

verbinding met meer bewoners van onze wijk, en dat

proberen we op steeds meer verschillende manieren

vorm te geven. Er zijn zo’n 1000 folders gedrukt voor

deze bijeenkomst, en die zijn allemaal in de wijk

rondgebracht door parochievrijwilligers. Het

programma is klaar, alleen de uitvoering moet nog

komen.

Later zult u uitgebreider voorgelicht worden over de

uitkomsten en de opbrengsten van de enquête.

Namens Hans Hamers neem ik alvast een voorschot.

We weten dat u erg benieuwd bent en belangstellend

meedenkt over de toekomst van onze Effata-

gemeenschap en de plaats die we innemen in het

grotere geheel van de Stefanus parochie. In dat proces

zijn steeds weer nieuwe stappen te zetten; dit blad

loopt al achter op dat proces wanneer er mededelingen

over gedaan worden. We hebben gelukkig een actieve

rol in het pastorale deel van het nieuwe beleidsplan dat

er aankomt. De zorg voor onze ouderen zal in dat plan

op een belangrijke plaats komen te staan. Er wordt ook

gedacht en gezocht naar mogelijkheden om een zo

sterk mogelijke pastoraatsgroep te krijgen en te

houden. Zorg daarbij is, dat er hoe langer ons

samenwerkingsverband duurt, des te groter wordt de

kans dat mensen in het pastoraat gaan uitvallen. We

willen in de toekomstvisie daar aandacht voor hebben.

Veel van ons hebben ingevuld dat ze tevreden zijn met

de huidige situatie, maar we weten ook dat de dag

komt dat wij, of een andere parochie een beroep moet

doen op anderen.

In de vieringen willen we de nadruk behouden op de

kwaliteit van de preken, de zang en de sociale

contacten. Veel van ons hebben aangegeven dat een

half uurtje schuiven met de aanvangstijd geen al te

groot probleem is. Wellicht zal dat op een dag de

mogelijkheid scheppen dat priester-voorgangers op

een zondagmorgen twee vieringen doen. Voor

Stefanus hopen we op eenheid in verscheidenheid, en

een groeiend ‘thuisgevoel’. De heilige grond waarover

ik sprak is ook op Stefanus niveau gewenst. Voor

onszelf hopen we op continuïteit, vitaliteit, open blik en

inspirerende vieringen, samenwerking met Antonius

van Padua - met wie we al veel gemeen hebben -, de

DoRe, Boskapel en Stefanus. Wanneer we de

ontwikkelingen in die richting kunnen sturen, zal de

eigen toekomst het best verzekerd zijn.

Ik wens ons allen een vruchtbaar proces naar de

toekomst. Maar zoals het met processen gaat, de

uitkomst ervan ligt verderop. We gaan met vertrouwen

op weg.

Namens het pastoraal team, René Klaassen

Vanuit het locatieteam April 2018

Wat zijn de vieringen in de Goede Week en met Pasen

met veel zorg voorbereid en uitgevoerd! Het was een

grote bron van inspiratie voor onze gemeenschaps-

leden. Dank aan ons pastoraal team en allen die hun

best hebben gedaan om dit moois gestalte te geven!

(De buitenkant in kleuren van de liturgiefolders liet

weer eens zien wat een mooie kunst er in en aan onze

kerk aanwezig is!)

Zojuist kregen wij bericht dat het plan van het

pastorale team van onze Stefanusparochie om de

tijden van de vieringen te gaan aanpassen (opdat de

voorgangers meer aanwezig kunnen zijn in de diverse

3

locaties) voorlopig niet doorgaat. In de enquête was al

naar voren gekomen dat alle locaties de vieringen in

de eigen locatie heel belangrijk vinden, en ook dat de

vorm van die viering (bij ons Eucharistieviering en

Agapéviering) als onmisbaar wordt gezien. Leden van

het pastorale Stefanus team zijn bij alle 8 locatieteams

langsgegaan. In die besprekingen is deze boodschap

heel duidelijk naar voren gebracht. Als het doel is om

meer samenwerking in de Stefanusparochie tot stand

te brengen, dan ligt samenwerking tussen

afzonderlijke locaties, met ‘buur’gemeenschappen

(voor ons de Antonius van Padua) meer voor de hand.

Zo kan van onderaf samenwerking tussen de gemeen-

schappen ontstaan, en dat heeft meer draagvlak dan

plannen van bovenaf. Er zijn andere manieren dan de

zondagsvieringen om te werken aan samengroei in de

parochie.

Inmiddels hebben we een bespreking met enkele

mensen van AvP gehad. Daar is gekeken hoe we

activiteiten van elkaar, die soms parallel lopen, kunnen

ondersteunen. We willen op kleine schaal gaan

beginnen. De samenwerking in Bezield Verband

hebben we nog eens goed geëvalueerd. Daaruit kwam

naar voren dat we, naast de samenwerking met andere

locaties als beschreven, aan de oecumene vorm blijven

geven met DoRe gemeente en Boskapel. De plannen

om verder met de Boskapel te integreren zijn voorlopig

op een laag pitje gezet.

Op 24 mei aanstaande is er een overleg van het

bestuur van de Stefanusparochie met alle locaties. Dan

zal het beleidsplan 2018-2021, inclusief een nieuw

pastoraalbeleidsplan, worden gepresenteerd. We zijn

zeer benieuwd in hoeverre er van nieuwe initiatieven

sprake is om de parochie als geheel te versterken en

de locaties (waar het ons inziens vandaan moet

komen) te steunen.

Het bestuur heeft het locatieteam van Effata duidelijk

gemaakt dat zij de verhuur van kamers zelf via een

derde ter hand wil nemen. Dit betekent dat onze

samenwerking met de Stichting Studentenhuisvesting

Nijmegen per 1 juli aanstaande wordt beëindigd. Er is

ons gegarandeerd dat de financiële resultaten voor

Effata hierdoor niet nadelig worden beïnvloed. Deze

wijziging met betrekking tot de verhuur van onroerend

goed zal nogal wat werk voor ons meebrengen.

Elders in deze uitgave van ons parochieblad leest u iets

over de bevrijdingsviering op 5 mei op ons kerkplein.

Hoewel deze viering primair gericht is op onze buren in

de wijk hopen we veel actieve parochianen te

ontmoeten bij deze bijzondere viering. Het is een uiting

om als kerk weer relevant te worden in het publieke

domein. Komt dat zien!

Dirk-Jan de Rooij / Ab Blom

‘Het is echt anders’

In gesprek met onze pastor,

Hans Hamers Ruim twee jaar deed hij vrijwilligerswerk binnen Effata.

Hij zette zich onder meer in voor het project ’Vol

Vertrouwen Verder’ en de presentatie van onze

kerkgemeenschap in STIP-Oost. In oktober 2017 trad

hij toe tot de lekendominicanen. In januari 2018 werd

hij, voorlopig voor een jaar, benoemd tot pastor van

Effata als opvolger van Annemie Herinx. Wie is Hans

Hamers?

Geboren en getogen in Nijmegen Hans werd in 1959 geboren in Nijmegen aan de

St. Jacobslaan. ’Boven de apotheek’, zegt hij lachend.

Zijn vader was onderwijzer in Nijmegen–Zuid. Het

gezin met vier kinderen verhuisde naar het Kerkpad in

Hees, waar het buren werd van dominee Wesseldijk.

‘We kerkten in de kapel van de paters kapucijnen daar’,

vertelt Hans, ‘en zoals elke katholieke jongen in die tijd

was ik misdienaar’. Later verhuisde het gezin naar

Malden, waar zijn hoogbejaarde ouders nog steeds

wonen. Hij behaalde zijn VWO-diploma aan de Nebo.

Een broer van zijn vader was daar redemptorist

geweest. Hans wilde geneeskunde gaan studeren,

maar werd uitgeloot. Hij koos toen aan de universiteit

in Nijmegen voor de studies psychologie en filosofie.

Hij werd geraakt door het werk van Han Fortmann en

wist toen wat hij wilde: cultuur-en

godsdienstpsychologie.

’Maar’, constateert hij nog steeds met spijt, ’er viel

geen droog brood mee te verdienen. Ik heb toen de

nieuwe afstudeerrichting cognitiewetenschap gekozen

(thans: kunstmatige intelligentie) en ben hierin als

psycholoog afgestudeerd’. Hij werkte vervolgens een

aantal jaren in de ICT-sector bij enkele grote bedrijven

in Oss, Den Bosch en Arnhem.

In 1985 leerde Hans zijn vrouw, Jacky, kennen. Ze

kochten een huis op het voormalige terrein van het

CWZ in Nijmegen. In 1995 werd zoon Stijn geboren en

in 1997 dochter Maud. Zijn laatste baan buiten de

geestelijke zorg had hij in het Radboudziekenhuis als

ondersteuner van het management. De competitie-

sfeer daar beviel hem allerminst - eigenlijk was het

crisis - en toen besloot hij om het roer om te gooien:

‘Ik heb daar ook aandacht aan besteed in mijn

overweging op 14 januari’.

Geestelijk verzorger Hans ging naast het werk theologie studeren en kreeg

op grond van zijn eerdere studies veel vrijstellingen.

Hij volgde daarom gelijktijdig de opleiding tot

geestelijk verzorger. Vervolgens werkte hij vijf jaar als

geestelijk verzorger in het Radboudziekenhuis op de

afdelingen cardiologie, hartbewaking, MDL (maag-

4

darm-leverziekten) en nierziekten. Met veel warmte

kijkt hij terug op deze periode. ’Als geestelijk verzorger

ben je bezig met individueel pastoraat‘, vertelt hij.

’Heel vaak voer je één op één gesprekken. Je komt

dikwijls bij een patiënt aan bed en hebt geen ander

doel dan er voor hem of haar te zijn. Je luistert, je geeft

terug, je boort onvermoede krachten aan bij mensen,

om beter met hun verdriet en tegenslag om te gaan.

De patiënt vertelt soms dingen aan jou, die hij niet

eerder heeft uitgesproken. Als het uitkomt stel je een

interventie voor: “Zullen we samen bidden?”.

Tenminste als je het gevoel hebt dat dat goed is voor

die gelovige patiënt, maar het kan ook zo zijn dat zelfs

die gelovige patiënt niets meer van God wil weten.

Driemaal heb ik een baby gedoopt, omdat ouders dat

toch belangrijk vonden voordat hun pas geboren kind

zou sterven. En natuurlijk was ik regelmatig betrokken

bij het bedieningsritueel als mensen afscheid gingen

nemen van het leven. Als geestelijk verzorger kun jij

dan troost en rust brengen. Je voelt dat iedereen naar

jou kijkt. Het zijn zware, maar tegelijkertijd hele mooie

momenten. Je weet dat je daadwerkelijk iets voor

mensen kunt betekenen.’

Hans is ervan overtuigd dat de behoefte aan

geestelijke verzorging in het ziekenhuis eigenlijk alleen

maar groter wordt, met name ook op de poliklinieken.

Daar worden de slechtnieuwsgesprekken gevoerd. De

patiënt krijgt te horen dat hij ongeneeslijk ziek is. ’En

dan’, vraagt Hans zich hardop af, ’gaat de patiënt met

die jobstijding naar huis. Daar volgt de klap en komt

de crisis. Dan zijn geestelijk verzorger en pastors echt

nodig, maar vanuit de kerken is er nog maar heel

weinig capaciteit’. Bovendien vindt Hans dat

geestelijke verzorging anders is dan traditioneel

pastoraal contact. Veel mensen zijn niet gelovig meer,

maar de zingevingscrisis is er wel. Een moderne

parochiepastor moet eigenlijk ‘beide takken van sport’

beheersen.

Pastor Omdat Hans op projectbasis als pastor werkte, kon zijn

aanstelling helaas niet worden verlengd. Het bleek

toen erg moeilijk werk te vinden, want veel

zorginstellingen bezuinigen op geestelijke verzorging.

En daar waar wel vacatures waren, was dat vaak ver

weg. Voor Hans geen optie, omdat een geestelijk

verzorger binnen een half uur aanwezig moet kunnen

zijn. Hans besloot daarom vrijwilligerswerk te gaan

doen binnen Effata. Het vervolg is bekend. Op 1 januari

werd hij door het bisdom benoemd tot onze tijdelijke

pastor.

De vraag brandt op mijn lippen: ’Annemie had

vierenhalve dag formatie, jij slechts anderhalve. Hoe

doe je dat allemaal?’ Hans geeft onmiddellijk toe dat

dit volstrekt ontoereikend is. ’Een aantal zaken hebben

we anders opgezet’, legt hij uit. ‘Zo deed Annemie het

individuele pastoraat voor een groot deel alleen. Het

betreft toch gauw een dertigtal gesprekken. Hiervoor

kan ik nu terugvallen op de pastoraatsgroep, die

bestaat uit: Frits, René, Maria Voss en Anton van der

Meer. Ook het project “Vol Vertrouwen Verder” wordt

vormgegeven in reguliere kerngroepen’. Hans prijst

zich gelukkig met zoveel betrokken en deskundige

vrijwilligers. Maar het roept ook gemengde gevoelens

bij hem op. ’Ik word ervoor betaald. Zij doen het

letterlijk pro Deo’.

Ook voor hem betekent echter de omvang van zijn

aanstelling in feite: veel werk in vrije tijd.’ Als er een

uitvaart is, dan is die anderhalve dag al meteen op,

maar gelukkig is dat nog niet veel voorgekomen’, licht

hij toe. Als hij een aantal activiteiten opnoemt die ten

tijde van ons gesprek op de agenda staan, is er weinig

verbeeldingskracht nodig om begrijpen dat de

hoeveelheid taken de tijdslimiet verre overschrijdt:

liturgie, overleg op Stefanusniveau, overleg met het

locatieteam, met de pastoraatsgroep, met het

pastorale team, met de coördinatoren van de

kerngroep. Aanwezig bij de geloofsgespreksgroep, de

redactie van ons parochieblad, bij bijzondere

activiteiten zoals de vastenmaaltijd. Stukjes schrijven

voor parochieblad en wijkkrant. Vertegenwoordiging

van Effata in de stad, zoals bij de gemeente in verband

met Nijmegen als Green Capital, of in Nijmegen-Oost

bij het STIP. Voor dit laatste heeft hij steun van Jan

van der Wal en René Klaassen. Maar hij zou graag nog

enkele vrijwilligers willen hebben die bereid zijn in het

STIP naar mensen te luisteren. ‘Ze komen daar echt’,

zegt Hans. ‘Mensen die niemand hebben, zich eenzaam

Hans op weg, aan het werk.

5

voelen en hun verhaal kwijt willen. Het STIP ligt me na

aan het hart. Daar droom ik van, om een nieuwe

manier van kerk zijn te ontwikkelen, een

kerkgemeenschap die gezien wordt in de buurt’.

Het is echt anders Hans concludeert: ’Dit is geen baan van negen tot vijf.

Je hebt veel aan je hoofd, ook veel coördinatietaken.

Die heb ik eigenlijk nooit zo geambieerd. Vrijwilliger

zijn is toch echt anders. Al heb je nog zulke goede

mensen om je heen, uiteindelijk ben jij ver-

antwoordelijk. En als je beseft dat de duur bij elkaar

geschraapte centjes van onze gemeenschap aan jou

worden besteed, drukt dat wel. Het is prachtig werk,

klaar ben je echter nooit. Mensen spreken je aan,

hebben verwachtingen van jou. Ook op

zondagmorgen, als ik niet hoef voor te gaan, zit ik niet

meer onbevangen in de kerk. Mensen zien mij, ik zie

hen. Bij het koffie drinken ’brandt’ mijn agenda in mijn

zak. Zelfs het bijwonen van de zondagmorgenviering

als kerkganger is voor mij ook een beetje werk

geworden. Wel mooi werk, hoor’.

Betty Smits van Sonsbeek

Hoogfeest van

Pinksteren De datum van Kerstmis valt altijd op 25 december.

Deze datum is in Rome circa het jaar 330 als datum

gekozen, waarschijnlijk in verband met het

zonnewendefeest van sol invictus (de onoverwinnelijke

zon), met de bedoeling dit heidens feest om te zetten

in een christelijke feestdag. De oorsprong van de

christelijke Paasviering ligt in de joodse liturgie, die

voor de joden heel belangrijk is vanwege de

herdenking van de bevrijding uit Egypte. De tocht door

het water en de woestijn naar het beloofde land. Tot

zover de website:

http://www.kindengeloof.nl/feesten.html

Kerstmis wordt doorgaans uitgebreider gevierd,

hoewel gelovigen Pasen als de meest belangrijke

christelijke feestdag ervaren, vanwege de viering van

Jezus’ opstanding uit de dood. Tegenwoordig zijn zowel

Kerstmis als Pasen steeds meer los komen te staan van

het geloof.

Dan, na eerst Hemelvaart, komt Pinksteren, waarvan

heden ten dage velen nauwelijks nog, of helemaal niet

meer, weten, waar dat feest voor staat. Voor mij is

Pinksteren ook een Hoogfeest. Immers, zonder

Pinksteren zouden we nu geen Kerstmis of Pasen

vieren. Dan was er alleen een geboorte en een sterven

van een naamloos, onbekend gebleven kind. Met Zijn

menswording, Zijn onderwijzend en weldoend

rondgaan, Zijn ultieme trouw aan Zijn verbondenheid

met de Vader en het geloof in Zijn missie, heeft Hij de

grond vruchtbaar gemaakt en het zaad uitgeworpen

over, en middels, Zijn volgelingen.

Volgens het Bijbelverhaal uit het Nieuwe Testament is

de ´Heilige Geest´, een soort goddelijke levensadem,

over Jezus’ volgelingen neergedaald. Plotseling

spreken deze apostelen alle talen van de wereld. Zij

vinden de moed en de inspiratie om Zijn werk voort te

zetten, om Zijn leer verder uit te dragen. Eerst dachten

mensen dat ze dronken waren, totdat zij het verhaal

van Jezus in hun eigen taal hoorden, ongeacht

waarvandaan zij kwamen. In één dag worden 3000

mensen gelovig en is de christelijke kerk geboren. Of

al die buitenlanders, bijeengekomen in Jeruzalem voor

het joodse Oogstfeest, waarop de eerstelingen van de

oogst aan God worden gebracht, werkelijk ongeacht

hun eigen taal, de getuigenissen van de apostelen

hebben verstaan? Wie zal het zeggen. De menigte

heeft in ieder geval begrepen dat er sprake was van

iets uitzonderlijks, en ze zullen navraag hebben

gedaan, aangestoken en nieuwsgierig geworden door

het enthousiasme van de apostelen. Was het ‘slechts’

een metafoor of een ‘echt wonder’, zoals ze in onze tijd

niet meer voorkomen.

Zoals wij op zondag bij elkaar zijn tijdens een viering,

spreken we allemaal dezelfde taal … denken we. Is dat

zo? Hoe staat het met het begrijpen en aanvoelen

tussen een hoogopgeleide en iemand die geen kans

voor opleiding heeft gehad? Tussen een witte

boordenwerknemer en een blauwe boordenwerk-

nemer? De één kan zonder het ambacht van de ander

niet bestaan. Tussen een gezonde sportieveling en

iemand met reuma? Tussen een welgestelde met drie

vakanties per jaar en iemand die zijn dubbeltjes moet

omdraaien? Zolang je met geestverwanten omgaat, zal

de onderlinge verstandhouding prima zijn. Maar dan

kom je in een ziekenhuis terecht. Hoe groot is dan de

afstand tussen het medisch personeel en jezelf als

hulpbehoevend patiënt? Als je weer thuiskomt, en

huis-aanpassingen of ander soort hulp nodig hebt, hoe

groot is dan de afstand tussen jou en de ambtenaren

van de Gemeente?

Pinksteren gaat over geloofsgemeenschap. Niet alleen:

‘Wij hebben voor u gebeden, dat uw geloof niet

bezwijkt’, maar ook over geloofs-communicatie, zoals

in de geloofsgesprekken, close bijbelreading, en

bibliodrama, die in deze parochie regelmatig

plaatsvinden. Onder elkaar Pinksteren verder

6

uitdragen is één. In de heterogene wereld ‘buiten’

proberen de taal van de ander te begrijpen, écht te

horen wat hij of zij wil zeggen, ook dát is Pinksteren,

ook dát hoort bij het ‘verkondigen van Zijn Boodschap’.

Pinksteren is het logische en noodzakelijke vervolg op

Kerst en Pasen. Als wij in doen en laten blijven

getuigen van een hoopgevende geboorte, een trouwe

en voltooide missie, dan zal uiteindelijk ‘Zijn Rijk

Kome(n)’. Met hulp van de ons gestuurde heilige Geest

zijn nu wij aan de beurt om een Nieuwe Wereld tot

stand te brengen.

Ceciel Rutten

Waarom mei de

Mariamaand is

Mei Waar komt de naam van deze maand vandaan?

Deskundigen denken dat de naam ‘mei’ afgeleid is van

de Griekse godin Maia of van de Romeinse

vruchtbaarheidsgodin Bona Dea, wier feest in mei werd

gevierd. De naam 'Maia' betekende oorspronkelijk

‘moeder’ en kreeg later de betekenis van ‘vroedvrouw’.

De Romeinen vierden diverse voorjaarsfeesten. Begin

mei hadden ze het meerdaagse bloemenfeest, de

Floralia geheten, feesten en spelen ter ere van de

godin Flora. Op de eerste dag van mei vierden ze het

feest van de aardgodin Bona Dea ('de Goede Godin'),

die later met de Griekse godin Maia werd

geïdentificeerd. De Romeinen vereerden deze Griekse

moedergodin opdat zij de dingen van de natuur zou

laten groeien. Zij noemden de meimaand (Maius in het

Latijn) naar haar. Het Latijnse woord maior (= 'groter')

is aan maia verwant, zo ook het woord maiestas (=

'aanzien', 'pracht', 'het hoog in aanzien zijn', 'verheven

zijn').

Maria De meimaand is traditioneel de Mariamaand. Maar

waarom eigenlijk? In de Middeleeuwen ontstond in

Italië het gebruik om de maand mei aan de Moeder van

God, Maria, te wijden. Alle oudere betekenissen van

het woord maia en mei passen perfect bij Maria, die bij

veel mensen hoog in aanzien staat en als hemelse

moeder vereerd wordt.

Naast tientallen feestdagen waarop een aspect van of

een gebeurtenis uit het leven van Maria wordt gevierd,

heeft de Katholieke Kerk twee maanden aan de Moeder

Gods gewijd: mei en oktober. De

meimaand is bij uitstek de

Mariamaand; oktober is de maand

van de rozenkrans. Op deze

maand kom ik later in het jaar

terug. Parochies besteden in de

meimaand extra aandacht aan de

devotie voor Maria. Dat gebeurt

door het organiseren van rozenkrans-sessies, een

bloemen- en kaarsenhulde bij Mariabeelden, het

houden van Mariaprocessies en het organiseren van

bedevaarten naar Maria-oorden. De meimaand wordt

afgesloten op 31 mei, het feest van Maria Visitatie.

Heidense achtergrond De toewijding van een maand aan Maria heeft - zoals

bij veel katholieke feesten het geval is – een heidense

achtergrond. De Romeinen vierden diverse voorjaars-

feesten, zoals al is beschreven. Ook de Kelten kenden

een voorjaarscultus rond een godin: Beltane. Haar

feest (rond 1 mei) stond in het teken van de

vruchtbaarheid. De Germanen en West-Slavische

volkeren kenden ook een in mei gehouden

vruchtbaarheidscultus. Grootse feesten werden

gevierd rond Meibomen. Zoals de Romeinen vierden

ook de Germanen in mei de groeikracht van de natuur

en de overwinning van de zomer op de winter.

Meifeesten rond Meibomen met Meidansen,

Meikoninginnen en Meigraven bleven ook na de

kerstening van Europa bestaan.

In de vroege Middeleeuwen werden de volkse

lofbetuigingen op de heidense aard-, moeder- en

vruchtbaarheidsgodinnen steeds vaker geprojecteerd

op Maria, die al sinds het jaar 431 officieel als de

Moeder Gods werd vereerd. In de 13e eeuw ontstond

in Italië de idee om de meimaand geheel in het teken

te plaatsen van de verering van Maria. Tijdens de

Contrareformatie waren het vooral de jezuïeten en

kapucijnen die vanuit Rome dit gebruik over heel de

Kerk verspreidden.

Pausen aan het woord Pius XII (1939-1958) karakteriseerde de Mariamaand

als volgt: ‘Het is een van de vroomheidsoefeningen die

strikt genomen niet tot de Heilige Liturgie behoren

maar niettemin van bijzondere importantie en waarde

zijn. Ze kunnen worden beschouwd als een aanvulling

op de officiële eredienst. Steeds weer werden ze

goedgekeurd en aanbevolen door de Apostolische Stoel

en door de Bisschoppen’ (encycliek Mediator Dei, nr.

182). Paulus VI (1963-1978) schreef een encycliek

(19-04-1965) over de Mariamaand, getiteld Mense

Maio (In de maand mei). Tegen de achtergrond van de

Koude Oorlog en de Vietnam-oorlog beval hij het

vieren van de Mariamaand aan als een krachtig middel

ter verkrijging van vrede en gerechtigheid. Ook riep hij

gelovigen op in de meimaand veelvuldig tot Maria te

bidden voor het welslagen van het Tweede Vaticaans

Concilie (1962-1965) en de doorwerking van haar

besluiten.

Moederdag ‘Meimaand, Mariamaand’. Dit gezegde werd vroeger

veel gebruikt door oudere mensen. Het is ook nu nog

opvallend: in de maand mei kun je geen kapelletje in

Brabant of Limburg voorbijgaan of het is versierd met

bloemen. En omdat de maand mei de Mariamaand is,

7

worden in deze maand alle moeders in de bloemetjes

gezet. De gewoonte om Moederdag te houden gaat

terug naar de Griekse Oudheid. In de lente vierden de

oude Grieken het feest van Rhea, de moeder van alle

goden. De Romeinen vierden de ‘matralia’, het feest

van de vrouwen en de moeders. De katholieken ver-

wierpen eerst deze heidense gewoonten, maar

langzamerhand werd de traditie nieuw leven

ingeblazen.

Wetenswaardigheden In 1725 verscheen een boekje van pater jezuïet

Dionisi Meimaand Mariamaand. Het bevat adviezen

voor het versieren van een Maria-altaar of een Maria-

beeld; het beveelt aan dagelijks de rozenkrans te

bidden of de litanie van Maria, en elke dag te

beginnen met een goed voornemen. Het boekje

beleefde talloze herdrukken.

Voornamelijk de jezuïeten hielden zich bezig met

Maria-Congregaties: broederschappen die een

bijzondere trouw beloofden aan de heilige Maagd, en

dat bezegelden met een riddereed of gelofte. De

meditatiestof ontleenden zij aan Ignatius’ Geestelijke

Oefeningen, en ze borduurden daarop voort. Zo

waren er op het vroegere Canisius College zowel voor

de internen als de externen Maria-Congregaties.

Heidense praktijken in de meimaand zijn heel lang

blijven bestaan, tot verdriet van de kerkelijke

overheden. In 1579 probeert Carolus Borromeus in

zijn bisschopsstad Milaan de aandacht van de

bevolking af te leiden van dergelijke excessen, en ze

om te buigen in gebedsstonden voor het Mariabeeld

in de kathedraal. Dat sloeg aan. In die jaren heerste

juist de pest in Noord-Italië. Zou dat ertoe hebben

bijgedragen dat de Mariadevotie een succes werd? In

diezelfde tijd organiseerde in Rome Filippus Neri voor

de jeugd elke dag van de maand mei een Maria-

gebedsuur.

In Limburg kenmerkt de volksdevotie in de

Mariamaand mei zich vooral door een groter

bezoekersaantal aan specifieke Mariabedevaarts-

oorden als Tienray, Maastricht en Roermond en

tientallen kleinere plekken, maar ook door bezoeken

aan de vanuit Limburg niet ver weg gelegen bekende

buitenlandse Mariaplaatsen Kevelaer, Banneux en

Scherpenheuvel. In veel parochiekerken wordt in de

meimaand dagelijks het rozenkransgebed gebeden.

Maria-Visitatie of Maria-Bezoek is een katholieke

feestdag die gevierd wordt op 31 mei. Men herdenkt

dan het bezoek van Maria aan haar nicht Elisabeth,

dat beschreven wordt in het Evangelie volgens Lucas

(1, 39-56). Maria is op het moment van het bezoek

zwanger van Jezus en Elisabeth van Johannes de

Doper (zie illustratie).

De traditie van de meiboom is vooral nog zeer

levendig in Duitsland. Hier zet men meibomen op met

daarin afbeeldingen van verschillende beroepen.

Deze Maibaum vertegenwoordigt de eer van de stad

of het dorp en er is dan ook veel concurrentie om de

mooiste boom op te zetten. In bepaalde streken van

Frankrijk wordt een meiboom opgezet om een

bepaalde persoon te eren. Ook in België worden

meibomen geplant. Toch gaat de traditie steeds meer

verloren. Oorspronkelijk symboliseerden deze

meibomen de vruchtbaarheid.

Willem Pelser

Maria van Nijmegen –

De Zwarte Madonna Het verhaal gaat dat een dochter uit de familie van (de

in 1925 heilig verklaarde) Petrus Canisius dit

Mariabeeldje ten tijde van de beeldenstorm van 1592

uit de Stevenskerk heeft gered.

In 1836 vermeldde de jezuïet Mathias Wolff, tussen

1834 en 1846 verbonden aan de toenmalige

Ignatiuskerk in de Molenstraat, in zijn dagboek de

schenking door Antonius van Verssen van een klein

zwart Mariabeeldje. Deze schonk het om het ter

publieke verering uit te stellen. Het beeldje zou

volgens een overlevering in de familie van de schenker

gered zijn van de brandstapel van 1592. Het werd

daarom geplaatst in een houten kastje met een glazen

deur waarboven de tekst: Dit beeld is uit een

heiligschennenden brandstapel der beeldstormers

gered. Vanwege de gebedsverhoringen ontstond de

benaming 'wonderbeeld'. Gouden en zilveren sieraden,

8

harten en rozenkransen hingen als votiefgeschenken

naast het beeld.

Het beeldje is 20 cm hoog en in renaissancestijl uit

donker eikenhout gemaakt. Het wordt ook wel de

'zwarte Madonna' of 'het zwarte beeldje' genoemd.

Maria draagt in de ene hand een scepter, in de andere

hand haar kind. Mogelijk is dit het kleine Mariabeeld

geweest dat aan het einde van de 16e eeuw op de

reliekenkast in de St. Stevenskerk stond: de 'die

Kleyne Mari op den afflaetbanck', waarvan in een oude

inventarislijst sprake is.

Thans staat het

beeldje van Onze

Lieve Maria (ook

wel ‘Zwarte

Madonna’ of ‘Het

zwarte beeldje’

genoemd) in de

Petrus

Canisiuskerk aan

de Molenstraat.

Het kleine zwarte

Mariabeeldje stond

jaarlijks centraal

tijdens de Maria-

omgang in

Nijmegen, waarbij

alle nonnen van

alle kloosters uit

Nijmegen

deelnamen aan een processie door de stad. Deze

omdracht werd in 1273 ingesteld en werd, met een

onderbreking van 300 jaar tussen 1591 en 1926, tot

1994 in de straten van de stad gehouden. Grondlegger

van de Maria-omdracht was de bisschop van Keulen,

Albertus Magnus (1193-1280). Hij bepaalde bij de

wijding van de Sint Stevenskerk in 1273 dat er in

Nijmegen jaarlijks op de zogeheten

‘Drievuldigheidszondag’, de eerste zondag na

Pinksteren, een omdracht moest worden gehouden

vanuit de Sint Stevenskerk met het Heilig Sacrament,

het Mariabeeld en de relikwieën der heiligen. De 300

jaar waarin de Maria-omgang niet werd gehouden zijn

te danken aan de ‘reductie van Nijmegen’. De stad

Nijmegen was in de zestiende eeuw in Spaanse

handen, maar werd in 1591 veroverd door Prins

Maurits van Oranje-Nassau. Nijmegen werd weer

onderdeel van de Republiek der Zeven Verenigde

Nederlanden en officieel een protestantse stad. De

jaarlijkse katholieke processie werd hierbij afgeschaft,

en begin twintigste eeuw in ere hersteld.

Toen groeide de omdracht uit tot een grote Roomse

manifestatie met vertegenwoordigingen van alle R.K.

geledingen. In 1939 bestond de stoet uit niet minder

dan 326 groepen. In 1947 werd de omdracht met 397

groepen gehouden onder de intentie van de

gedachtenis aan de 2200 Nijmegenaren die tijdens de

oorlog waren omgekomen.

In 1957 ontving, op verzoek, het klooster van de

dominicanen, het Albertinum, 5 cm rib uit het lichaam

van Albertus de Grote in de Sankt Andreaskriche in

Keulen. Deze reliek werd voortaan meegedragen in de

omdracht, als eerbetoon aan de stichter van deze van

oorsprong middeleeuwse processie. De laatste

omdracht vond in 1963 plaats.

Tijdens het Nationale Mariacongres (6-8 augustus

1932) werd Maria van Nijmegen herhaaldelijk ter

sprake gebracht. Met nadruk werd het als

'genadebeeld' gepositioneerd. De bevestiging daarvan

was de pauselijke toestemming om het beeld te

kronen: zowel om oudheid van verering, als om vele

weldaden, die de liefdevolle Moeder voortdurend aan

de haar toegewijde gelovigen met de meeste

goedertierenheid uitdeelt, door alle gelovigen van

Nijmegen en de bewoners der omstreken, met grote

eerbied, liefde en vertrouwen vereerd wordt. Op 7

augustus werd het, na een plechtige omgang door de

stad, op het congresterrein aan de Bijleveldsingel door

mgr. A.F. Diepen gekroond. Tegelijk kreeg het beeld

een nieuwe troon met stralenkrans in de Mariakapel.

Willem Pelser

Klimaatmadonna in de

maak...* Dit voorjaar is in het

Dominicanenklooster

Zwolle een ‘Klimaat-

madonna’, een nieuw

beeld van Maria

onthuld, gemaakt van

plastic afval. Het is

een ode aan zowel

Moeder Aarde als de

Moeder Gods. Van schoon afval, ingezameld door

kinderen en volwassenen van de parochie en uit

Assendorp, de Zwolse buurt waar het klooster

staat, maakte de Zwolse kunstenares Marit Otto een

nieuw beeld van Maria als Moeder Aarde. Bij een

recente avond over dit project hield Jozef Essing o.p.

onderstaande toespraak.

“Verbaasd en geërgerd kijk ik naar de appels in de

supermarkt. Verpakt in plastic lijkt hun stralend gladde

huid je tegemoet te blinken; geen ruw oppervlak

waaraan je merkt dat ze aan een boom hebben

gehangen, in weer en wind, storm en hagel. De wereld

van de aarde, de grond, wordt buiten de deur

gehouden; je mag niet zien dat zíj de bouwstoffen

heeft geleverd voor de appel. De ongepolijste aarde

mag niet zichtbaar zijn in een wereld die wil blinken en

schitteren. Dit gebrek aan waardering en respect: is

niet het christendom hieraan schuldig? Staat er niet

geschreven in de Bijbel: ‘Bevolk de aarde en

onderwerp haar’! Ja, zo lás menigeen het: maak van

de aarde een wingewest voor rijkdom en goede sier.

9

Vergeten werd dat andere verhaal dat spreekt van

partnerschap tussen mens en aarde: ‘Er was nog geen

mens om de grond te bebouwen en de aardbodem te

bevloeien. Toen boetseerde God de mens uit stof van

de aarde en blies hem de levensadem in. Daarna legde

Hij een tuin aan en plaatste de mens erin, om die te

dienen en te verzorgen.’

Ze zijn op elkaar aangewezen als helft en wederhelft

– Hebreeuws: als adam en adama.

De aarde biedt de mens haar vruchten, en de mens

dient en verzorgt haar. Dát is de bedoeling: het gaat

om meer dan een goede regeling van het klimaat. Hier

spreekt een visie uit, een spiritualiteit: hoe zie je je rol

ten opzichte van de aarde – als kolonisator, of als

zuster, broeder of moeder met wie je als kind in één

huis leeft? Is onze relatie met de aarde ‘pakken wat je

kunt’, of eerder ‘geven en ontvangen’? Die

wederkerigheid, in respect over en weer, wil men

uitdrukken in de ‘klimaatmadonna’, een Mariabeeld

van hergebruikte materialen.

Voor mij als

gelovige is het

even wennen.

Ik ben niet

opgevoed met

Maria als

moeder

aarde, eerder

met Maria als

Moeder Gods.

Wordt zij

enkel als VIP

gebruikt voor

de PR, komt

haar eigen

verhaal nog

aan bod? Met

die vraag liep

ik rond tot mij iets uit de oude liturgie, het Te Deum,

te binnen schoot: ‘Non horruisti virgninis uterum: Haar

schoot, haar buik was U niet te min’. Volgens ons

geloof heeft Gods eigen zoon de holte van haar lichaam

gekozen als plaats om er de bouwstoffen te betrekken

voor zijn menselijk bestaan. Niet glitter en glamour

koos de Redder der wereld als woning, niet wat

aandacht trekt, maar het bloed, het zweet, het leven

waaraan je slijt, het kwetsbare, het onaanzienlijke.

Wat geen glans heeft – bloed, zweet en tranen –

ontvangt zo koninklijke onderscheiding, zoals het

eenvoudigste huisje monumentale status krijgt

wanneer een belangrijk persoon er een tijd heeft

gewoond. Maria prijst het in haar magnificat en beaamt

het in haar fiat.

Zij gaat er helemaal in mee: laat het gebeuren, mij

geschiede naar uw woord. Zij wil als leefklimaat en

bouwstof dienstbaar zijn aan nieuw leven. Het leven is

er niet voor zichzelf, maar om zich te geven voor het

leven van de ander; zoals de graankorrel al stervend

leven voortbrengt en daarin zelf nieuw leven vindt. In

het kunstwerk de klimaatmadonna wordt dit nog eens

extra aangezet met materiaal dat is gebruikt en als

afval beschouwd wordt. Dit is provocerend voor een

tijd waarin meubels, voorwerpen en verpakkingen na

volbrachte dienst als afval zijn gedumpt – ze hebben

afgedaan. Enkel het nieuwe heeft waarde; de gedachte

alleen al dat oud materiaal is hergebruikt maakt een

product minder waard.

Gelukkig komt er een kentering op gang. De

kringloopwinkel is in. Er worden zelfs tafels en stoelen

gemaakt van sloophout dat bijvoorbeeld dienst heeft

gedaan als steigerplank of betonbekisting. Je kunt

eraan zien dat het een geschiedenis heeft, dat het

geleefd heeft.

Uiteindelijk gaat het om sjaloom, vrede die meer is dan

net geen geweld: vrede als echte verbinding, onderling

tussen mensen met ieder een eigen verhaal, en over

en weer tussen mensen en de natuur met háár eigen

cyclus.

Zonder respect voor kringloop en geschiedenis zal er

geen ‘vrede op aarde’ zijn.”

Jozef Essing o.p.

*Overgenomen van www.dominicanen.nl

Geloven in de Green

Capital

Een spiritualiteit van de

duurzaamheid (deel 2) In het vorige nummer verscheen het eerste deel van

een artikel waarin Peter Nissen schetst hoe in

verschillende religies duurzaamheid en spiritualiteit

met elkaar zijn verbonden. Hieronder treft u het

tweede deel.

Opvoeding en ritualiteit Paus Franciscus beklemtoont in zijn encycliek dat dit

vraagt om een opvoeding tot ‘ecologisch burgerschap’.

Het besef van onderlinge verbondenheid en

gemeenschappelijke verantwoordelijkheid is niet

vanzelfsprekend. Het moet aangeleerd en bevorderd

worden. Ook dat is onderdeel van een spiritualiteit van

de duurzaamheid: een opvoeding tot bondgenootschap

tussen mens en milieu. Die opvoeding gaat verder dan

alleen wetenschappelijke informatie over de situatie

van het milieu, de uitputting van de grondstoffen, de

vervuiling van onze zeeën en oceanen, de bedreiging

van de ozonlaag enzovoorts. Zij moet gericht zijn op

het herstel van een ecologisch evenwicht, en dat

evenwicht houdt volgens paus Franciscus in: ‘het

innerlijk evenwicht met zichzelf, het solidaire

evenwicht met de ander, het natuurlijke evenwicht met

De klimaatmadonna

10

alle levende wezens en het geestelijk evenwicht met

God.’ Als dat evenwicht verworven wordt, drukt het

zich uit in gedragsverandering, in een nieuwe

levensstijl, en die vertaalt zich in alledaagse

handelingen. ‘Iets hergebruiken in plaats van het weg

te gooien kan een daad van liefde zijn die onze

waardigheid tot uitdrukking brengt’, aldus paus

Franciscus (211). Die opvoeding kan op allerlei

plaatsen en vanuit allerlei instituties gebeuren, maar

toch op de eerste plaats thuis, in het gezin. Daar leert

het kind de juiste omgang met de dingen om zich heen

en respect voor het lokale ecosysteem. Inzet voor de

duurzaamheid van onze planeet begint klein, in de

eigen thuissituatie. Daar ligt ook de kiem voor een

spiritualiteit van de duurzaamheid.

De religieuze tradities kunnen die spiritualiteit voeden

met lessen die voortkomen uit hun rituele elementen.

Elk ritueel heeft iets van een pauze, een onderbreking

van de gewone gang van zaken. Een ritueel neemt als

het ware een hap uit de tijd en maakt die hap tot

heilige tijd. Het ritueel bestemt die uitgespaarde tijd

voor iets dat ogenschijnlijk volstrekt nutteloos en

onproductief is: aandacht voor het heilige. Dat heilige

laat ons stoppen met ongebreideld produceren en

consumeren. In de joodse en christelijke traditie zijn

de sabbat en de zondag daar een goed voorbeeld van.

In een 24-uurseconomie en een zevendaagse werk- en

koopweek vormen zij een onderbreking die tot denken

aanzet en die de vanzelfsprekendheid van het

grenzeloos verbruiken ter discussie stelt. Zij vestigen

de aandacht op de waarde van de rust. Die rust moeten

wij ook de schepping gunnen, de natuur, de

grondstoffen, planten en dieren, zee, lucht en aarde.

De joodse en de christelijke traditie kennen nog meer

voorbeelden van dergelijke rituele onderbrekingen van

de tijd, zoals het jubeljaar en de vastentijd. Andere

religieuze tradities kennen vergelijkbare rituele

pauzes. De onderbreking van de tijd voert een

contemplatief element in de spiritualiteit van de

duurzaamheid in, een element van ontvankelijkheid en

belangeloosheid: niet mijn produceren en consumeren

staan centraal, maar het bestaansrecht van het andere

en van de Ander. Aan dat andere wordt zijn eigen tijd

en zijn eigen ritme gegund: niet het ritme van onze

economie en onze consumptie, maar het ritme van de

natuur. ‘Rust geeft een verruiming van het blikveld die

het mogelijk maakt weer de rechten van de ander te

erkennen’, schrijft paus Franciscus in zijn encycliek

(237).

Heilige grond De onderbreking van de tijd creëert aandacht voor de

heiligheid, de beschermwaardigheid en

onaantastbaarheid van het ritme van de natuur. Maar

niet alleen het ritme, de tijd dus, heeft iets heiligs, ook

de ruimte waarin wij ons bevinden. Beide zijn

voorgegeven en niet door ons tot stand gebracht. Wij

richten de tijd en vooral de ruimte wel in naar onze

maatstaven. Dat inrichten gaat zelfs zover dat er,

zeker in het dichtbevolkte Europa, nauwelijks nog

sprake is van ‘echte’ natuur. Wat wij natuurgebieden

noemen, zijn in veel gevallen door mensen geplande

en ingerichte gebieden. Maar de aarde was er al vóór

wij er waren. Voor een spiritualiteit van de

duurzaamheid is dat een belangrijk besef. De aarde

heeft iets heiligs. Veel inheemse en schriftloze religies

hebben dat besef van heiligheid van de aarde en van

de natuur vastgehouden. Zij drukken het uit in hun

rituelen en duiden het in hun mythische verhalen. Maar

ook in de bijbelse traditie is het besef aanwezig dat de

aarde de plaats is van de ontmoeting met de Heilige.

Daarom krijgt eigenlijk iedereen, in de persoon van

Mozes, aangezegd: ‘de grond waarop je staat, is heilig’

(Exodus 3,5). Die grond, die plaats op de aarde, dienen

we met eerbied en schroom te betreden.

Die eerbied en schroom worden in de joodse,

christelijke en islamitische traditie nog gevoed en

versterkt door het beeld dat wij zelf uit diezelfde aarde

zijn genomen. ‘Toen maakte God, de Eeuwige, de

mens. Hij vormde hem uit stof, uit aarde, en blies hem

levensadem in de neus’, zo vertelt het tweede

scheppingsverhaal in het eerste boek van de Bijbel

(Genesis 2,7). Ook de Koran laat de schepping van de

mens beginnen uit aarde: ‘Wij hebben jullie geschapen

uit aarde, daarna uit een druppel, daarna uit een

bloedklonter en daarna uit een klomp vlees’ (22,5). De

aarde gaat voorop, die was er eerst, en wij zijn

letterlijk en figuurlijk in die aarde gegrond. Dat besef

maakt in een spiritualiteit van de duurzaamheid de

nederigheid tot een belangrijke deugd. In het Latijn

heet die deugd de humilitas, en dat woord drukt uit dat

wij uit humus zijn, uit grond of aarde, en/of dat wij

dicht bij die humus (moeten) blijven. Wij moeten ons

dus niet te hoog boven de aarde verheffen. Paus

Franciscus pleit in Laudato si’ voor ‘een gezonde

nederigheid en een tevreden soberheid’. ‘Het

verdwijnen van de nederigheid in een mens, die

mateloos in vervoering is gebracht door de

mogelijkheid alles onbeperkt te overheersen, kan

alleen maar ermee eindigen dat dit aan maatschappij

en milieu schade toebrengt.’ (224). Nederigheid

betekent niet slaafse onderwerping of zelfverachting.

Het betekent wel ‘vrienden worden met je eigen

aardsheid, met je aardse zwaartekracht’. En dat vraagt

van ons dat wij – om een beeld te gebruiken van de

Amerikaanse katholieke milieuactivist David Andrews

– ‘de aarde lichtvoetig bewandelen’, met

vriendelijkheid.

Dat is het tegenovergestelde van de aarde

onderwerpen en aan onze belangen ondergeschikt

maken. Dat laatste is wel wat christenen lang gedaan

hebben, vanuit het idee van rentmeesterschap. Ook

daarvoor konden zij zich beroepen op de Bijbel: ‘bevolk

de aarde en breng haar onder je gezag’ (Genesis 1,28).

Het heeft funeste gevolgen gehad voor moeder aarde,

zoals de Duitse schrijver en milieuactivist Carl Amery

in 1972 in een geruchtmakend boek vaststelde. Die

11

funeste gevolgen vragen van onze generaties dat wij

onze nieuwe levensstijl vertalen in burgerlijke en

politieke actie. ‘Wij hebben al te lang moreel verval

geaccepteerd door een spelletje te spelen met ethiek,

goedheid, geloof en eerlijkheid’, aldus paus Franciscus.

‘En het ogenblik is gekomen om te erkennen dat deze

vrolijke oppervlakkigheid ons weinig heeft gebracht.’

(229) Daarom moet er, behalve voor de kleine

dagelijkse gebaren van een nieuwe levensstijl, ook

aandacht zijn voor de macrorelaties van sociale,

economische en politieke aard die de duurzaamheid

van onze leefwereld bedreigen. Het is nodig ‘grote

strategieën’ te ontwikkelen ‘die doeltreffend de

milieuverwoesting stoppen en die een cultuur van de

zorg aanmoedigen die heel de maatschappij

doordringt.’ (231)

Duurzaamheid en transcendentie Fundamenteel voor een spiritualiteit van de

duurzaamheid is haar openheid naar transcendentie.

Onder transcendentie wordt hier verstaan het

overschrijden van de grenzen van ruimte en tijd, dus

van het hier en nu. Wanneer wij ons bewust zijn van

het feit dat er ook na ons nog mensen zullen zijn en

dat die mensen voor hun welzijn ten dele afhankelijk

zijn van ons doen en laten, dan overstijgen wij al de

grenzen van het hier en nu. Een spiritualiteit van de

duurzaamheid vraagt om die blik over de grenzen

heen. Zij vraagt om een lange termijnperspectief, en

dat is noodzakelijkerwijs een perspectief dat mijn

eigen horizon transcendeert. Een dergelijk op

duurzaamheid gericht perspectief op de toekomst

verbindt ons met mensen die wij nog niet fysiek

kunnen waarnemen. Zij verbindt ons met de aarde en

haar vruchten, met de bewoners van die aarde en met

de bron van alle leven ‘zolang er mensen zijn op aarde’,

zoals het in een van de liederen van Huub Oosterhuis

wordt gezegd. De eerste strofe van dat lied verwoordt

de kern van wat een christelijke spiritualiteit van de

duurzaamheid kan zijn:

Zolang er mensen zijn op aarde,

zolang de aarde vruchten geeft,

zolang zijt Gij ons aller Vader,

wij danken U voor al wat leeft.

Peter Nissen

(Dit artikel is een ingekorte bewerking van het tweede deel van het

artikel ‘Een kleine spiritualiteit van de duurzaamheid’, verschenen

in het tijdschrift Speling, jaargang 68 (2016), nummer 1, pp. 8-15.)

Gemeenschapsopbouw Zoals beloofd ook dit keer een artikeltje met aandacht

voor Nijmegen Green Capital, maar ik wil u ook

informatie geven over enkele andere zaken die met

gemeenschap en opbouw te maken hebben.

Op Tweede Paasdag heeft in de ruimte van het STIP

een Paaslunch, georganiseerd door de ‘Ontmoetings-

groep Oost’, plaatsgevonden waarbij ongeveer 50

mensen aanwezig waren. Velen waren daar op

uitnodiging van Hans Hamers of Jan van der Wal, die

op dinsdagmiddag nog altijd een luisterend oor bieden

aan mensen met levensvragen of gewoon aan mensen

die hun hart willen luchten. Het was een mooie

bijeenkomst. Jan heeft aan het begin iedereen welkom

geheten en een Paasgedicht voorgelezen, waarna

heerlijke soep opgediend werd en ieder van het buffet

kon nemen. Er ontsponnen zich gezellige gesprekken

en soms was stil naast iemand zitten genoeg.

Opmerkelijk dat je toch een ‘band’ krijgt in zo’n groep.

Laatst fietste ik iemand voorbij met wie ik geen woord

gewisseld had tijdens de lunch (ik had er slechts

tegenover gezeten) maar er was wel herkenning

tijdens de fietsontmoeting, en we glimlachten naar

elkaar. Mij deed dat goed en ik hoop haar ook. Elders

in dit nummer vindt u een verslag van één van de

deelnemers.

Rond Pasen is ook het derde nummer van het

Stefanusblad verschenen. De Dominicuskerk was

prominent op de omslag aanwezig, en enkele

statieschilderijen van Ted Feelen waren binnenin te

bewonderen. Vooral de middenpagina, de opstanding

uit het graf, waarbij Jezus omringd wordt door de

zonnige ochtendglans, gaf het paasbeeld mooi weer.

Het blad is vooral gemaakt voor mensen die niet

regelmatig een kerk bezoeken. De Stefanusparochie,

waar Effata onderdeel van is, probeert door deze

uitgaven mensen ervan bewust te maken dat ‘Kerk’

meer betekent dan op zondag naar vieringen gaan. Dit

keer lag de focus op nepnieuws en het verhaal van

Jezus waarin ‘goed nieuws’ en hoop voor iedereen

centraal staan

Green Capital Bij hoop voor de toekomst hoort hoop op een wereld

die nog lang zal bestaan. Binnen Effata zijn

verschillende mensen bezig met heelheid van de

schepping. In vieringen wordt er aandacht aan besteed

en in werkgroepen wordt het item ook telkens

aangestipt. Anton van der Meer (tuingroep) heeft

contact gehad met de gemeente om meer informatie

te krijgen over insecten- en/of bijenhotels, en om

adviezen te krijgen over een geschikte plaats om die

hotels rondom het kerkgebouw of in de pastorie-tuin

te plaatsen. Elders in dit blad leest u hier meer over.

Enkele insectenhotels zijn te bekijken achterin de kerk.

Bij de lunch in maart werd beleg gepresenteerd met

kortingssticker in verband met houdbaarheid. Zo is

voorkomen dat goede producten weggegooid worden.

En ze smaakten uitstekend!

En dan nu de volgende challenges!

Mei (thema Duurzame Evenementen) Grote festivals

organiseert de Effatalocatie niet, maar we kunnen wel

stilstaan bij wat we wél doen, zoals bijvoorbeeld het

koffiedrinken na de viering. Gebruiken we bioplastic

12

bekertjes/papieren bekertjes of is het toch beter

kopjes af te wassen? Kortom stilstaan bij wat je doet

en de vraag stellen of het ook duurzamer kan. Tijdens

de maanden mei en juni is het de bedoeling dat bij

verschillende kerkgebouwen in Nijmegen een banier

wordt opgehangen met een tekst waaruit blijkt dat de

kerken in Nijmegen zich wederom buigen over hoe om

te gaan met de heelheid van de schepping. De Raad

van Kerken ondersteunt deze actie.

Juni (thema Energie Opwekking) U weet dat er in de

pastorie studenten wonen. Binnenkort wordt daar de

keuken verbouwd en het is de bedoeling dat in de

nieuwe keuken gasvrij gekookt gaat worden. Hoe de

energie voor het koken tot stand gaat komen is nog

niet zeker. Ik vraag, voor de gein met serieuze

ondertoon, door zonnepanelen op het dak van de

pastorie in de vorm van een kruis? Zonnepanelen op

uw eigen dak is ook een optie. In het vorige blad was

al aangekondigd dat op donderdag 21 juni eenieder in

Nijmegen wordt gevraagd één stuk vuil op te ruimen.

Samen opruimen is wellicht veel gezelliger. Daarom

een oproep om op die dag samen rondom het

kerkgebouw zwerfvuil/papier/fruitafval op te ruimen.

Wie helpt mee? Intekenlijsten liggen vanaf eind mei

achter in de kerk. Materiaal om het vuil te verzamelen

wordt door de DAR ter beschikking gesteld. Er worden

ook buurtgenoten gevraagd mee te helpen. Het

opruimen gebeurt niet de gehele dag, maar één tot

anderhalf á twee uur. Daarna brengen we het DAR-

materiaal naar onze buurlocatie de Antonius van

Padua, die vervolgens het stokje/materiaal weer

doorgeeft aan de Maria Geboorte. Ik ben benieuwd

hoeveel ‘Stefanusvuil’ verzameld kan worden.

Dan nog een tip om in uw agenda te noteren: vrijdag

9 november is door de Raad van Kerken verkozen

om aandacht te schenken aan het thema

verduurzaming van onze samenleving. Dat zal

gebeuren tijdens een symposium ( 13.00 uur – 17.00

uur) waarop enkele interessante sprekers het woord

voeren. Kunt u niet wachten tot dan, bekijk dan de

volgende site: http://www.stichtingoikos.nl/netwerk-

theologie-en-duurzaamheid/

Namens de brainstormgroep rondom Green Capital en

namens de kerngroep gemeenschapsopbouw

Joyce Nissen

PS Vergeet u niet vast te leggen als u ‘iets duurzaams’ doet, en het

materiaal in de groene box achter in de kerk te deponeren?

Paasbrunch in STIP-

Oost Pasen, tijd om iets leuks te doen met je vrienden of

familie. Maar wat als je die niet meer hebt? Of als je je

niet met je familie verbonden voelt? Dan moet je er

zelf op uit om een plek te vinden waar je dat gevoel

krijgt! En deze plek was er 2 april in STIP-Oost, waar

ik kon genieten van een heerlijke paasbrunch.

Met een aantal dames van het brei-clubje ‘Steekje los’

ben ik ernaar-

toe gegaan, en

werden wij

allerhartelijkst

ontvangen. De

brunch was

goed verzorgd

en werd druk

bezocht door

een bont

gezelschap. Er

werd een mooi gedicht voorgelezen en onder het genot

van heerlijk eten gingen we met elkaar in gesprek.

Wat goed en waardevol dat de mensen van de

Dominicuskerk dit toch elke keer weer organiseren!

Jeen van Beek

Een gastvrije kerk

Nijmegen, Green Capital, groene hoofdstad.

De stad is er niet alleen voor mensen maar ook voor

planten, dieren en insecten. Er zijn verschillende

initiatieven ontstaan vanuit de Green Capital

Challenges (uitdagingen) om de biodiversiteit in de

stad te vergroten. Zo komen er enkele tientallen grote

insectenhotels in Nijmegen te staan bij bedrijven en

organisaties, en met bewoners is er gezorgd voor extra

nestkasten voor de gierzwaluwen. Ook de

Effatagemeenschap doet hieraan mee: in de

pastorietuin zijn drie hotels geplaatst voor hommels,

lieveheersbeestjes en solitaire bijen. Er zijn 165

soorten bijen die niet in

een bijenkorf wonen. Het is

de bedoeling dat deze

insecten na het verzamelen

van honing en stuifmeel

zich te rusten leggen in het

hotel, dat vele kamers

heeft. Daar mogen ze een

eitje achterlaten en zo de

volgende generatie

creëren. Het is daarbij

oppassen dat spechten en

kraaien dit hotel niet als

snackbar gebruiken. Zij

moeten hun kostje maar

elders opscharrelen.

Parochianen kunnen in hun tuin ook een hotel

ophangen, in de stralen van de middagzon en in de

buurt van nectar houdende planten en bomen: kers,

appel, tijm, rozemarijn en andere.

Anton van der Meer

Hotel bij de Hannie Geelen druif

13

Boekbespreking Paul van Tongeren, Rob van Woerkom (red.), Opnieuw

gelezen. Hedendaagse schrijvers over de parabels,

Uitgeverij Klement, 2017, 186 pagina’s, ISBN 978 90

8687 203 9

Vorig jaar vierde de Antonius van Paduagemeenschap

haar 100-jarig bestaan. In het kader van dit jubileum

ontstond de gedachte om aan de hand van parabels te

laten zien hoe mensen zich al

eeuwenlang laten aanspreken

en inspireren door verhalen.

Aan ruim 25 schrijvers werd

een lijst voorgelegd van 40

parabels met de vraag om er

een eigen, dus eigentijdse,

uitleg aan te geven, dan wel

commentaar te leveren of er

een nieuwe versie van te

schrijven. De reacties waren

enthousiast en het resultaat

was een prachtige bundel met

25 verschillende teksten uit het Nieuwe Testament.

Veel auteurs zijn geen onbekenden in de

Effatagemeenschap. Ik noem slechts enkelen: Erik

Borgman, Ria van den Brandt, Stijn Fens, bisschop De

Korte, Paul van Tongeren en Colet van der Ven. Bijna

elke auteur heeft een andere parabel gekozen, maar

Matteus en Lucas zijn veruit favoriet. Slechts één keer

viel de keuze op Johannes en Marcus.

Het is niet eenvoudig om Opnieuw gelezen als boek te

bespreken. Elke bijdrage staat op zichzelf. Elke auteur

heeft een eigen hoofdstuk, dat begint met het citaat

uit de door hem of haar gekozen parabel. Het is

hierdoor niet noodzakelijk het boek te lezen in de

gepresenteerde vorm. Zelf liet ik me in eerste instantie

leiden door de nieuwsgierigheid naar sommige

auteurs. Hoewel de bijdragen onafhankelijk van elkaar

zijn geschreven, viel mij door het boek heen toch een

rode draad op. Velen hebben op een of andere wijze

‘hun’ parabel verbonden met het thema

‘barmhartigheid’. Misschien geïnspireerd door het

Heilig Jaar van De Barmhartigheid? De manier waarop

‘barmhartigheid’ in de commentaren tot uiting komt,

laat in ieder geval zien hoe actueel parabelteksten ook

in onze tijd nog zijn.

Ignace Schretlen doet naar aanleiding van Lucas

10:33-35 een bekentenis over een nalatigheid die hij

als arts heeft begaan. Maar gelukkig kreeg hij een

herkansing. Stijn Fens beschrijft hoe hij met een groep

journalisten in Rome op weg is naar het beeld van de

Goede Herder in het Vaticaans Museum, als hij

ongewild op het St. Pietersplein terechtkomt in een

stroom toeristen, wachtend op paus Franciscus. En

ongewild laat hij zich als een schaap leiden tot aan het

hek waar de paus langs zal komen. ‘Zonder Johannes

10, geen Lucas 15,’ bedenkt hij en hij zoekt via google

op zijn telefoon de catechese op die de paus uitsprak

over barmhartigheid bij de opening van het bijzonder

Heilige Jaar. Als de paus hem passeert gebeurt er iets

bijzonders. ‘Hij lijkt mij aan te kijken’, schrijft

Fens,’maar dat kan ook verbeelding zijn.’ Hij heeft in

ieder geval niet meer de behoefte om het beeld van de

goede Herder op te zoeken …

Hoopvol en bemoedigend vond ik de bijdrage van

monseigneur Gerard de Korte (Lucas 15:11-32). Hij

verwijst naar kerkvader Ambrosius: ’waar

barmhartigheid is, is Christus aanwezig. Waar rigiditeit

heerst, zijn slechts ambtsdragers’. Naast een milde en

barmhartige omgang met de medemens pleit De Korte

voor dezelfde omgang met de schepping. Verwijzend

naar het ‘Zonnelied van Franciscus’ (dat was afgedrukt

in het vorige nummer) roept hij op tot een cultuur van

barmhartigheid. Ontroerend vond ik het hoofdstuk

’Brief aan Matteus’ (Matteus 25:35-36) door Anton van

Kalmthout. Hij schrijft: ‘Beste Matteus, ik schrijf deze

brief niet voor mijzelf, maar namens de vluchtelingen

die in Griekenland, Italië, of waar dan ook in de wereld

in de steek worden gelaten … Als u ooit nog eens in de

gelegenheid ben om uw parabel te herschrijven, wilt u

dan ook benadrukken dat uw parabel niet alleen een

opdracht is tot het doen van barmhartigheid, maar ook

tot het doen van gerechtigheid?’

Deze en de overige bijdragen in het boek tonen aan

dat parabelteksten inderdaad veel rijker zijn dan wat

één iemand ervan kan vinden. Dat was ook de opzet

van de samenstellers van de bundel, Paul van

Tongeren en Rob van Woerkom. Maar ze vinden dan

wel dat de parabels steeds opnieuw gelezen moeten

worden. Ik vind dat hun boek ook uitnodigt om steeds

opnieuw te worden gelezen. Ik merk dat ik er

regelmatig met plezier naar grijp om er zomaar een

hoofdstuk uit te pakken. Door de kortheid, bondigheid

en originaliteit nodigt elk hoofdstuk uit tot telkens

opnieuw nadenken, mediteren en inspireren.

Betty Smits van Sonsbeek

De held als icoon Enige weken terug overleed Winnie Mandela, Zij was

jarenlang één van de grote strijders tegen apartheid,

samen met, maar zeker ook namens haar man Nelson

Mandela, die een lange periode in de gevangenis zat.

In de jaren negentig raakte ze betrokken bij

schandalen; in 1996 scheidden Nelson en Winnie. De

Nederlandse (digitale) media boden me genuanceerde

stukken over de mooie en minder mooie kanten van

haar leven. Maar in de Zuid-Afrikaanse media kreeg

vooral de heldin Winnie Mandela aandacht.

Begrijpelijk, maar het deed me nadenken over

heldendom en de relativiteit ervan.

Afgelopen jaar zijn nogal wat helden van een voetstuk

gevallen. De oorlogsheld Marco Kroon, ooit

onderscheiden voor ‘moed beleid en trouw’, is

meerdere keren negatief in het nieuws geweest. De

14

wielrenner Christopher Froome blijkt ook on-

geoorloofde middelen te gebruiken. De medewerkers

van hulporganisatie Oxfam hadden pleziertjes ten

koste van de mensen die ze geacht worden bij te staan.

Biografen van Alberdink Thijm en Lucebert legden

genadeloos mindere kanten van deze literaire

grootheden bloot. De Birmese regeringsleider Aung

San Suu Kyi won ooit de Nobelprijs maar stond

afgelopen jaar een massamoord op een

bevolkingsgroep in haar land toe. In dit rijtje zou zelfs

de paus kunnen staan, ware het niet dat hij zijn

vergoelijking van het wangedrag van een Chileense

priester heeft ingetrokken.

Ook al blijkt vaak dat helden gewone mensen zijn,

steeds weer duiken ze op. Op het voetbalveld, in de

muziek en ook in de politiek. Rond vier en vijf mei

herdenken we de mensen die stierven voor onze

vrijheid, waaronder de verzetshelden. Zeker zullen

daarbij mensen geweest zijn die minder nobele

motieven hadden. Misschien waren enkelen

gefascineerd door Stalin, en waren er roekelozen, die

te onvoorzichtig optraden. Maar ze staan in ons

bewustzijn als mensen die hun leven gaven in de strijd

tegen het grote kwaad. En denk eens aan de apostelen,

die na Pinksteren met heilig vuur de wereld introkken.

Gemeenschappelijk aan al deze mensen is, dat zij

onvoorwaardelijk geloofden in de goede zaak en bereid

waren daarvoor offers te brengen.

Dat geloof in de goede zaak verdient aandacht. Wij

leven in een tijd van relativering. Bij ieder waarde-

oordeel plaatsen we al snel een kanttekening, bij

iedere overtuiging is er een ‘maar’. Helden zijn mensen

die, als het gaat om echt belangrijke zaken, een

‘onvoorwaardelijke overgave’ hebben. Dat kunnen

grote zaken zijn, maar ook kleinere zaken. Iemand die

jarenlang in vanzelfsprekendheid de zorg voor een

zieke in de omgeving op zich neemt en iemand die

zonder te klagen een ziekte geduldig draagt mogen wel

als ‘stille held’ gelden. Al deze mensen dragen iets

belangrijks uit, dat groter en krachtiger is dan het

dagelijkse doormodderen met kleine beslommeringen.

Je zou kunnen zeggen dat in de held belangrijke

eigenschappen naar voren komen. Als mijlpalen steken

ze boven de onoverzichtelijke wirwar van het leven. In

het bewonderend kijken naar hen staat het leven even

stil; ze herinneren ons aan wat echt belangrijk is. In

de vaste uitdrukking daarvan zijn ze een soort icoon.

Marcel Becker

De vastenmaaltijd van

2018 Op dinsdag 6 maart genoten ongeveer 30 mensen van

een sobere maar desondanks erg lekkere maaltijd,

bereid met kruiden zoals ze op Sri Lanka, het vroegere

Ceylon, worden gebruikt. Waarom Sri Lankaans?

Omdat het vastenactie-project van Effata dit jaar

draait om een school waar verwaarloosde kinderen

worden opgevangen: de Bentota Buddhist Social

Welfare Institution. De bibliotheek van deze school

krijgt een opknapbeurt met nieuwe leermiddelen en

computers voor een bedrag van € 3000,-.

We werden welkom geheten door Anton van der Meer.

‘Het leuke van de vastenactieprojecten is, dat ze je

herinneren aan de Nederlandse invloed op de

wereldgeschiedenis’. Sri Lanka is een eilandstaat in de

Indische Oceaan, ten zuidoosten van de punt van

India. In 2017 zijn er 22.409.381 inwoners. Omdat het

eiland op de grote zee-routes tussen west- en zuid-

Azië ligt, kwam het in de invloedssfeer van de

boeddhistische religie (ontstaan in de vijfde eeuw voor

Christus). In Sri Lanka is 69% van de bevolking

boeddhist. Anno 2018 is het een multireligieus land,

waar ook plaats is voor het hindoeïsme (7,1%), de

islam (7,6%) en het christendom (6,2%).

Ceylon kreeg te maken met diverse koloniale

overheersers. In 1505 kwamen de Portugezen, die

bleven tot 1658. Ze werden gevolgd door een eeuw

Nederlandse aanwezigheid van de VOC. In 1796

nemen de Britten het eiland over van de dan in

onrustig vaarwater verkerende Nederlandse Bataafse

Republiek. De Britten hebben veel Tamils uit India

gehaald. Deze stonden bekend als hardere werkers

dan de lokale bevolking, die theeplukken onder de hete

zon niet zo aantrekkelijk vond. Je kunt het vergelijken

met de Polen die hier asperges, tomaten en aardbeien

komen plukken, waarvoor Nederlandse werklozen niet

beschikbaar zijn.

Na deze historische inkijk zoomt Alex Oostvogel verder

in op het vastenactieproject dat door zijn broer Frits in

1975 is gestart. De familie Oostvogel heeft het project

voortgezet nadat Frits in 1980 is overleden. In een

diapresentatie worden beelden getoond van het

alledaagse reilen en zeilen en activiteiten in de

klaslokalen en de bibliotheek van de Bentota Buddhist

Social Welfare Institution. Een tiental jaren geleden

heeft Alex van de HAN 50 computers gekregen die aan

het centrum zijn geschonken. Die moeten inmiddels

vervangen worden, waarvoor deze vastenactie wordt

gehouden. Kinderen krijgen er tussen hun 5e en 16e

jaar onderwijs, zodat ze hun levensomstandigheden

kunnen verbeteren. Na hun 16e worden zij nog

gevolgd, onder andere om te voorkomen dat ze geen

of matig gebruik maken van het geleerde, en

terugvallen in slechtere omstandigheden. Er worden

geen ambachten als houtbewerking of coupeuse

geleerd. Kinderen komen doorgaans alleen naar school

voor onderwijs. Alleen als thuis wonen bezwaarlijk is

door de huiselijke omstandigheden kunnen zij intern

wonen. Het geld dat wordt gedoneerd, mag uitsluitend

uitgegeven worden aan leermiddelen, niet aan eten of

medicijnen. In een schriftje worden de gedane

uitgaven nauwkeurig verantwoord. De kinderen komen

uit doorgaans arme tot zeer arme gezinnen. Er wordt

15

geen onderscheid gemaakt tussen boeddhistische,

hindoeïstische, islamitische of christelijke achtergrond.

Ondanks de armoede wordt vastgehouden aan het

dragen van uniforme kleding, een extra kostenpost

voor de gezinnen. Ook dit bevordert een gevoel van

onderlinge gelijkwaardigheid, geeft eigenwaarde, en is

bovendien hygiënisch.

Na deze kennismaking met het vastenactieproject is

het tijd om te proeven van een Singalese maaltijd,

door ijverige handen toebereid. Gezamenlijk zingen we

het lied ‘Een mens te zijn op aarde’, waarna Hans

Hamers ons voorgaat in een voor deze avond zeer

toepasselijk Onze Vader:

Onze Vader die in de hemel is en onze Vader op

de aarde, Uw naam worde geheiligd.

Weest gezegend, niet alleen onder christenen, ook

onder moslims en boeddhisten, hindoes en al wie maar

gelooft. Allen dragen de tekenen van U en ook de

heerlijkheden van ons land: de rivieren, wouden,

rijstvelden en theetuinen én zijn mensen zijn prachtig

in uw ogen.

Uw rijk kome, onzichtbaar in de hemel, zichtbaar in

Uw volk. Een rijk van liefde, vrede en gerechtigheid.

Een rijk dat niet overal is te zien in Sri Lanka, en waar

niet allen Uw liefde, vrede en gerechtigheid beleven.

Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel

Uw wil kan niet worden genegeerd, maar hangt toch af

van onze instemming. Het is géén Goed Nieuws,

wanneer harde werkers onderbetaald worden;

Wanneer vrouwen als minderen worden behandeld;

Wanneer kinderen nog op straat leven en geen kansen

krijgen.

Geef ons heden ons dagelijks brood.

Rijst is ons dagelijks brood in Sri Lanka. Geef ons het

voedsel dat wij nodig hebben om te blijven leven: onze

dagelijkse portie rijst en het voedsel van Uw woord,

dat ons staande houdt en gaande houdt in alle

moeilijkheden.

Vergeef ons onze schulden

Onze verblinde verwaarlozing van de armen in ons

midden; Onze stilzwijgende instemming met het

onrecht; Onze uitbuiting van de zwakkeren onder ons;

Onze aandacht voor alleen de leden van onze eigen

groep.

Zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren

Heer, minderheden zijn als vreemdelingen in ons eigen

land. Maar we denken aan uw liefde en barmhartigheid

voor allen, aan uw zorg voor uitgestotenen en verloren

schapen. Wij doen een beroep op U, wanneer wij

onszelf verplichten te vergeven, zoals u ons vergeeft.

Leid ons niet in beproeving

Beproef ons niet boven onze krachten, en lever ons

niet over aan duisternis en onbezonnenheid. Laat niet

toe te denken dat het allemaal niet veel uitmaakt of

dat er toch geen alternatief is.

Maar verlos ons van het kwade

Heer, wij kijken naar U op als onze Redder, die ons

bevrijdt uit iedere verslaving: Verslaving aan een

mentaliteit die geen verandering verdraagt; Verlos

ons, Heer, want van U is het Koninkrijk en de kracht

en de heerlijkheid, in eeuwigheid.

Amen.

De kookprinsessen hebben eer van hun werk; de

pannen zijn tot op de bodem leeg. Nadat de

collectemandjes zijn rondgegaan kan een bedrag van

€ 308,05 overhandigd worden. Als dank voor allen die

deze avond mogelijk hebben gemaakt leest Anton het

gedicht van Ivo de Wijs voor: ‘Vakantie’. Waarna ieder

tevreden huiswaarts keert.

Ceciel Rutten en Anton van der Meer

Kunstuitstapje Effata op 14 juni 2018 We hebben laatst met enkele Effata mensen bij elkaar

gezeten om de mogelijkheid te verkennen om volgend

jaar de catechese-activiteit ‘Kunst en Religie’ nieuw

leven in te blazen. Er zijn daarover al leuke ideeën

geopperd maar het is nog iets te voorbarig om nu al

met concrete informatie hierover te komen. Zodra die

er is hoort u van ons.

Als ‘smaakmaker’ voor bovengenoemde catechese

activiteit hebben we bedacht ook dit jaar al iets te

organiseren in het kader van ‘Kunst en Religie’. Wij

(Annelies de Rooij, Joyce Nissen, John Zuure en Ger

Gerrits) hebben het voornemen wanneer daarvoor in

de Effata gemeenschap interesse bestaat, een

parochie-uitstapje te organiseren naar het Museum

voor Religieuze Kunst in Uden(NB).

Dit museum is gevestigd in de vleugel van een abdij

die al sinds 1713 bewoond wordt door volgelingen van

Brigitta van Zweden. Het biedt plaats aan een

uitgebreide bijzondere religieuze kunstcollectie. Zo zijn

er onder meer talloze iconen, prentjes en schilderijen

te bezichtigen maar ook beeldhouwwerken en

handschriften. Bovendien is er in de periode dat wij er

heen gaan, een bijzondere tentoonstelling ‘FEEST IN

DE ABDIJ’.

We denken aan een bezoek van ongeveer 2 uur. We

zorgen voor een rondleiding en drinken er ook een

Vastenmaaltijd

16

kopje koffie. Daarna gaan we gezellig lunchen in

Schaijk. U dient er rekening mee te houden dat u 1

kilometer kunt lopen. Twijfelt u aan deelname in

verband met uw mobiliteit neemt dan even contact op

met Joyce Nissen of Ger Gerrits.

Het uitstapje vindt plaats donderdag 14 juni

aanstaande. We vertrekken om 10.00 uur ’s morgens

en zijn waarschijnlijk rond 15.30 uur terug in

Nijmegen. We reizen met eigen auto’s. Enkele Effata

mensen stellen hun auto hiervoor beschikbaar.

Parochianen met een museumjaarkaart kunnen gratis

naar binnen, anderen betalen € 6,00. Exclusief de

toegangsprijs voor het museum bedragen de kosten

voor dit uitstapje € 17,50.

Informatie over dit Effata uitstapje (met daarbij een

inschrijfstrookje) ligt ook achter in de kerk. Strookje

en inschrijfgeld kunt u inleveren bij Joyce Nissen of Ger

Gerrits. U moet zich aanmelden vóór maandag 14

mei.

Namens de organisatie van het Effata-uitstapje,

Ger Gerrits

Iconenzegening Donderdag 12 april werd een succesvol werkjaar van

de Werkgroep Iconenschilderen in onze

Effatagemeenschap in de dagkapel afgesloten met de

zegening van de iconen die dit jaar waren

geproduceerd. Het was alles bij elkaar een hele

productie, zeker als men bedenkt dat sommige

deelnemers hun icoon nog niet zover af hadden om

hem in te zegenen ...

Voor het eerst hebben we dit seizoen gewerkt in het

noordertransept van de kerk. Met twee bouwlampen

was er voldoende licht, en in de winter hebben we elke

keer eventjes de verwarming aangezet. Over het

algemeen was men best tevreden over deze ruimte:

ieder kon zijn of haar benodigdheden ruimer uitstallen,

en verder inspireerde deze ruimte tot een rustige,

meditatieve en stille manier van werken. Komend

seizoen stoppen een paar mensen, maar er komen ook

mensen bij, zelfs van buiten onze Effatagemeenschap.

De Werkgroep staat open voor iedereen die kennis wil

maken met het op een eenvoudige manier schilderen

van iconen. Vandaar dat mensen meedoen van andere

locaties van de Stefanusparochie en daarbuiten.

Bij de inzegening waren zo'n twintig mensen aanwezig,

en het werd een mooie, aandachtige viering van een

klein half uur. De iconen werden bewierookt, en door

het zegenende handgebaar werden de iconen geen

geschilderde plankjes meer, maar ‘méér dan kleurige

schilderingen’, zoals Maria Voss in haar inleiding

vertelde. ‘Iconen worden wel “vensters op de hemel”

genoemd of “vensters op de eeuwigheid”. Je zou ook

kunnen zeggen: het zijn vensters op de wereld zoals

de Eeuwige die bedoeld heeft’, aldus Maria Voss. ‘En

daarmee vertellen ze iets van God zelf. Daarom

nodigen iconen uit tot stilte, tot gebed.’

De iconenzegening werd afgesloten met een kop koffie

of thee met daarbij een stuk taart, want de Werkgroep

bestaat 10 jaar. Daarom was het leuk dat er ook oud-

deelnemers aanwezig waren en mensen die uit

belangstelling de viering bijwoonden. Het was een

mooie afsluiting van een mooi iconenjaar. In

september starten we een nieuw seizoen.

Willem Pelser

Kort Allerlei Zomernummer Het komende nummer, dat uitkomt de eerste week van

juli, is een kort zomernummer. Hierin treft u alleen de

noodzakelijke mededelingen.

Eckhartlezing2018

ALBERTINUMGENOOTSCHAP door Welmoed Vlieger

donderdag 24 mei 2018

HET WAAROM VAN DE VRIJHEID

Let op gewijzigde aanvangs- en

sluitingstijd19.30 uur tot 21.30 uur

Het waarom van de vrijheid

Over onze individuele vrijheid hebben we op het eerste

gezicht weinig te klagen. Vrijheidsrechten zijn in onze

moderne samenleving essentieel en maken het

mogelijk het leven geheel naar eigen inzicht vorm te

geven. Tegelijk lijken we voorbij te gaan aan de vraag

wat nu precies de inhoudelijke rechtvaardiging is voor

die zo felbegeerde vrijheid. Wat zijn de dieperliggende

bronnen waaruit we deze hoge waarde putten? En

kunnen wij mensen de vrijheid eigenlijk wel aan? Aan

de hand van het gedachtegoed van Dostojewski en

Meister Eckhart zal tijdens de lezing een nieuw en

ander perspectief op het vrijheidsbegrip naar voren

worden gebracht waarin ‘ontvankelijkheid’ de sleutel

is.

Welmoed Vlieger (1976) heeft Wetenschap van

Godsdienst & Levensbeschouwing en daarna

Wijsbegeerte gestudeerd. Zij specialiseerde zich

tijdens haar studies in het gedachtegoed van Meister

Iconenzegening

17

Eckhart. Momenteel werkt zij aan een

promotieonderzoek over innerlijkheid en politiek aan

de VU. Zij is daarnaast freelance spreker / publicist en

columnist voor dagblad Trouw.

De Eckhartlezing wordt georganiseerd door het

Albertinumgenootschap in samenwerking met de

Effata-parochiegemeenschap Nijmegen.

Algemene informatie

De lezing wordt op donderdag 24 mei 2018

gehouden in de zijkapel van de Dominicuskerk te

Nijmegen, uitsluitend bereikbaar via de hoofdingang

aan het kerkplein, Prof. Molkenboerstraat 5.

De lezing begint om 19.30 uur; na een koffiepauze

rond 20.30 uur is er tot 21.30 uur gelegenheid om

vragen te stellen en opmerkingen te maken.

De entree bedraagt 10 euro.

Uw vriendenbijdrage stellen we op prijs op

bankrekening NL44 INGB 0000 1456 01 t.n.v.

Albertinumgenootschap Nijmegen (ANBI).

Albertinumgenootschap

Voorzitter: Dr. Paul Juffermans

Website: www.albertinumgenootschap.nl

Mail: info@albertinumgenootschap.nl

Folders en informatie

Fons Fisscher, Kloosterstraat 1A

6581 XW Malden, 024-3581963

e-mail: a.fisscher@xs4all.nl

Ans Metz, Prof. v. d. Heijdenstraat 36

6524 PX Nijmegen, 024-3228285

e-mail: AHMMetz1941@kpnmail.nl

Kroniek

Overleden Wilhelmina (Mimi) van Velp Op 30 maart, Goede Vrijdag, overleed in

Woonzorgcentrum Nijevelt, mevrouw Wilhelmina

(Mimi) van Velp. Zij werd 95 jaar. Zij was een geboren

en getogen Nijmeegse. De eerste helft van haar leven

woonde zij in de Jozef Israëlsstraat, daarna in de Prof.

Hoogveldstraat. Mevrouw Van Velp was de laatste uit

een gezin van dertien kinderen, waaronder haar

tweelingzus. Na de ULO was zij de aangewezene om

haar moeder te helpen in het huishouden. Zij was lief

en zorgzaam en maakte het mogelijk dat Huize Van

Velp jarenlang een zoete inval was. Zij was vaardig

met naald en draad en had een warme belangstelling

voor bloemen en planten. Een vrouw van alle

seizoenen. Ook van kleine dingen; reden waarom in de

afscheidsviering ‘Het zijn de kleine dingen die het doen’

werd gezongen.

Doordat haar zussen successievelijk het ouderlijk huis

verlieten, kwam er ruimte vrij. Die ruimte werd

ingenomen door mevrouw Cor Ingenhoven, als

kamerbewoonster. Dat was het begin van een

levenslange hechte vriendschap. Als twee bomen die

met hun kruinen steeds meer verstrengeld raken.

Bezoekers van de Dominicuskerk herinneren zich hen

als trouwe aanwezigen bij de vieringen – op de eerste

rij – en bij het samenzijn achter in de kerk. Mevrouw

Van Velp voelde zich in onze gemeenschap zeer thuis.

Zij had ook een grote betrokkenheid bij het wel en wee

van haar familie. Het overlijden van haar tweelingzus,

vijf jaar geleden, wierp een schaduw over haar leven.

Ongeveer een jaar geleden verhuisde zij met Cor naar

Nijevelt. Dat bleek een grote overgang te zijn, ondanks

de door hen zo gewaardeerde zorg in Nijevelt. Op 5

april is in de kapel van Huize Nijevelt afscheid genomen

van mevrouw Van Velp. Op Jonkerbos kreeg zij een

laatste rustplaats in het graf van haar ouders.

Hoop in een verdeelde

wereld Studiedag van de dominicaanse geledingen in de

Dominicuskerk.

Zo’n 80 dominicaans geïnspireerde mensen waren op

zaterdag 7 april in onze kerk te gast om met elkaar te

spreken over de tweedeling in de maatschappij. Van

Leeuwarden tot Rotterdam, uit heel het land kwam

men hier om te studeren en elkaar te ontmoeten.

Leo Oosterveen schetste de ontwikkeling in de

maatschappij in de afgelopen jaren: een aantal

tegenpolen worden sterker gevoeld: hoog- of

laagopgeleid, rijk of arm - waar is de middenklasse

gebleven? -, stad of platteland, liberaal of sociaal. In

tal van landen komt het populisme op: eigen volk

eerst. Er is grote betrokkenheid bij mensen die de

Middellandse zee in wankele bootjes oversteken, maar

er klinkt ook het geluid van ‘opvang in eigen regio’. Bij

de laatste verkiezingen bleek dit uit het groeiend

aantal lokale partijen en de neergang van het

vertrouwen in de landelijke politiek.

De dominicaanse missie is het, partij te kiezen voor

degenen die aan de onderkant van de samenleving

staan. Daarnaast is het belangrijk het gesprek aan te

gaan met de mensen die het populisme aanhangen. In

hun motivatie voor het populisme zit een element van

niet gekend en aanvaard te worden, en dat wordt

geprojecteerd op de vreemdeling, de gastarbeider, de

homoseksueel en andere mensen die buiten het

referentiekader vallen. Deze worden tot zondebok

gemaakt. Een zondebok wordt verdreven naar de

woestijn, neemt alle kwalen mee en verlost je ervan.

Was het maar zo eenvoudig ...

Hier tegenover stond het verhaal van Paul Oosterhoff

van het Huis van Compassie aan de Groenestraat.

Zo’n 500 mensen per jaar maken gebruik van het

Sociaal Spreekuur, waar men hulp krijgt bij het

verwerven van uitkeringen of het delgen van schulden.

18

Dit gaat in nauw overleg met de Gemeente Nijmegen

en zo’n zestal andere organisaties, onder andere het

Sociaal Maatschappelijk werk, de Fibon (Financieel

Beheer Ouderen Nijmegen) en Het Leger des Heils.

Terwijl de overheid steeds meer mikt op de

individualisering van de burger - je moet zelf je weg

vinden in het oerwoud van instanties - wordt in het

Huis van Compassie geoefend in nieuwe

samenlevingsvormen en onderlinge relaties om elkaar

te helpen.

In de middagsessie werd besproken welke

mogelijkheden en kansen er liggen voor iedereen

(individueel of gezamenlijk) om mee te gaan in de

stroom die tegenwicht biedt aan het populisme. Een

vriendelijk woord, een luisterend oor, tijd inruimen

voor elkaar; iedereen heeft dat nodig en kan zich zo

verzoenen met de harde eisen die de samenleving aan

ons stelt. In een afsluitende viering werd aan God en

aan elkaar gevraagd hiervoor inspiratie, kracht en

genade te ontvangen. Want: moge het zo zijn.

Anton van der Meer

Gegeven leven

Ik héb, zeggen wij.

Jou is gegéven, zegt de Schrift

Ik zie, zeggen wij.

Jou is verschénen, zegt het Evangelie.

Ik hóór, zeggen wij.

Je wordt áángesproken, zegt de

profeet.

Ik heb een beroep.

Je wordt geroepen, zegt de religieus.

Ik heb talent, zeggen ze.

Het is een gave, zegt je beter-weten.

Wij némen kinderen.

Kinderen zijn gekregen,

zegt het lieve leven.

Je denkt het leven te maken.

In feite is het leven

in de grond gegeven

Peer Verhoeven

(Uit: De Roerom ,maart 2018)

19

Effata Dominicuskerk

Prof. Molkenboerstraat 7

6524 RN Nijmegen

024-3 65 60 69

IBAN NL 29 ABNA 0436 6614 46

t.n.v. Effataparochie

www.effataparochie.nl

Onderdeel van Stefanusparochie

Berg en Dalseweg 40

6521 JJ Nijmegen

info@stefanus.nl

www.stefanusparochie.nl

Bereikbaarheid

Pastoraal team Effata

Frits Muller

fcem49@gmail.com

024 - 3483846

René Klaassen

frklaassen@caiway.nl

024 - 3562968

Hans Hamers

hhamers@glazenkamp.net

06 - 19573987

Parochieadministratie /

Secretariaat

Prof. Molkenboerstraat 7

6524 RN Nijmegen.

van dinsdag t/m donderdag

van 10.00 tot 12.30 uur

024-3656069 post@effataparochie.nl

Voor spoedgevallen buiten deze

uren

Rudie Luiken

06-21547952

Voor uitvaarten afspreken

06-48748727

Colofon

Redactie

Marcel Becker (eindredactie)

Hans Hamers

Elly Heuvel-Versteegen (opmaak)

Anton van der Meer

Betty Smits van Sonsbeek

Kroniek Fons Fiselier

Webmaster Ab Blom

E-mailadres

redactie@effataparochie.nl

Verspreiding parochieblad

Ted Hoyng

Elly Voss 024–8480938

evoss@fo.nl

Activiteiten Agenda

MEI

zaterdag 5 19.00 uur

Viering Oud Kath. Kerk Dagkapel

zaterdag 5 11.00 uur

Bevrijdingsviering kerkplein

donderdag 10

Hemelvaart

dinsdag 15 14.00-15-30

Recollectie Pinksteren

Huiskamer en Dagkapel

woensdag 23 10.00 uur

Themaviering Dagkapel

donderdag 24 19.30-21.30 uur

Albertinumlezing Eckhart Dagkapel

zondag 27

10.30 uur Lunch na viering

JUNI

zaterdag 2 19.00 uur

Viering Oud Kath. Kerk Dagkapel

woensdag 20 10.00 uur

Themaviering Dagkapel

donderdag 14 10.00 uur

Kunstuitstapje Effata

zondag 24 10.30 uur

Lunch na Viering Vrijwilligersdag

Collecte Met Pinksteren is er een collecte voor de week van de Nederlandse Missionaris. Zij zetten zich wereldwijd in voor de ander. Vanuit hun geloof gaan zij de strijd aan tegen armoede en onrecht. Samen gaan zij op zoek naar perspectief en hoop,

op weg naar een betere toekomst en een wereld waarin iedere mens meetelt. Voor meer informatie: www.weeknederlandsemissionaris.nl Uw bijdrage kunt u storten op NL 30 RABO 0171 2111 11 ten name van WNM Den Haag.

Kopij volgend nummer - aanmelden vóór 12 juni - inleveren uiterlijk 27 juni - volgende aflevering 7 juli

Oplage circa 800 exemplaren

OPROEP

Wilt u informatie over verhuizing, geboorte, huwelijk en overlijden doorgeven aan het secretariaat van het

parochiecentrum: post@effataparochie.nl Hartelijk dank voor uw medewerking.

Iemand bij u in de buurt, in de straat: ZIEK? EENZAAM? BEHOEFTE AAN EEN GESPREK?

Meld het bij het pastoraat of bij: Lou Tielkes 024-3226676 a.h.tielkes@fo.nl

Willem Pelser 024-3772146 wpelser@telfort.nl

20

Datum 2018 Thema en viering Voorgangers Zang

zondag 6 mei 6e zondag van Pasen Kees Keijsper o.p. Samenzang

Eucharistieviering Josje Kruijsen Françoise Klaassen

10.30 uur Handelingen 10, 25-26. 34-35. 44-48 Frits Muller Wim Hendrickx

Johannes 15, 9-17

donderdag 10 mei Hemelvaart van de Heer Wim Rigters Schola

Agapèviering Betty Smits - van Françoise Klaassen

10.30 uur Handelingen der Apostelen 1, 1-11 Sonsbeek Ted Schoof o.p. Mc. 16, 15-20

zondag 13 mei 7e Zondag van Pasen Marcel Becker Schola

Agapèviering, diaconale zondag Koos Wilke Frits Muller 10.30 uur Handelingen 1, 15-17. 20a. 20c-26 Thea Stadlander

Johannes 17, 11b-19

zondag 20 mei Eerste Pinksterdag Gerard Verwoerd c.m. Schola

Eucharistieviering Pastor Hans Hamers Frits Muller 10.30 uur Handelingen 2, 1-11 Joseph Steenbrink

Johannes 15, 26-27; 16,12-15

zondag 27 mei Odeonviering Leden van Odeon Odeon

René Klaassen Annemiek van Nostrum

10.30 uur Françoise Klaassen

zondag 3 juni Feest van het H. Sacrament Kees Keijsper o.p. Schola

Eucharistieviering René Klaassen Frits Muller 10.30 uur Exodus 24, 3-8 Wim Hendrickx

Marcus 14, 12-16. 22-26

zondag 10 juni 10e zondag door het jaar Ineke van Cuijk o.p. Schola

Agapèviering, diaconale zondag Frits Muller Françoise Klaassen

10.30 uur Genesis 3, 9-15, Marcus 3, 20-35 Joseph Steenbrink

zondag 17 juni 11e zondag door het jaar Ed. Metz o.f.m. Samenzang

Eucharistieviering Betty Smits - van Frits Muller 10.30 uur Ezechiël 17, 22-24 Sonsbeek Ted Schoof o.p.

Marcus 4, 26-34

zondag 24 juni 12e zondag door het jaar Pastor Hans Hamers Schola Agapèviering, vrijwilligersdag René Klaassen Frits Muller

10.30 uur Jesaia 49, 1-6 Frits Muller Ted Schoof o.p.

Lucas 1,57-66.80

Zondag 1 juli 13e zondag door het jaar Kees Keijsper o.p. Schola

Eucharistieviering Sanneke Brouwers Frits Muller 10.30 uur Wijsheid 1, 13-15; 2, 23-24 Wim Hendrickx

Marcus 5, 21-43 of 21-24. 35b-43

zondag 8 juli 14e zondag door het jaar Pastor Hans Hamers Samenzang

Agapèviering, diaconale zondag Willem Pelser Françoise Klaassen

10.30 uur Ezechiël 2, 2-5 Thea Stadlander Marcus 6, 1-6

zondag 15 juli 15e zondag door het jaar Gerard Verwoerd c.m. Schola

Eucharistieviering Frits Muller Françoise Klaassen

10.30 uur Amos 7, 12-15, Marcus 6, 7- 13 Ted Schoof o.p.

Deze uitgave is financieel mede mogelijk gemaakt door

Klopper & Kramer Uitvaartcentrum Oud-Mariënboom www.KK.nl

Bloemisterij Het Molentje www.bloemisterijhetmolentje.nl

Janssen Repro www.janssenrepro.nl

Kookstudio en Catering ‘Uit-Koken’ www.uit-koken.nl

Natuursteenbedrijf G. van Leeuwe b.v. www.gvanleeuwe-natuursteen.nl