1337.0913 Werken Aan Vitale Centrumgebieden Gelderland CONCEPT 13-03-2014

Werken aan vitale centrumgebieden - CONCEPTProvincie Gelderland

Droogh Trommelen en Partners (DTNP)

Adviseurs voor Ruimte en Strategie

Graafseweg 109

6512 BS Nijmegen

T 024 - 379 20 83

E [email protected]

W www.dtnp.nl

Opdrachtgever: Provincie Gelderland

Contactpersoon: De heer A. Teunissen

Projectteam DTNP: De heer D.J. Droogh

Mevrouw L. Dicou

Projectnummer: 1337.0913

Datum: 13 maart 2014

Werken aan vitale centrumgebieden - CONCEPTProvincie Gelderland

De context 1

Inleiding 2

ProvincieGelderlandincijfers 3

Centrumgebiedenstaancentraal 5

De trends 7

Internetenvoorzieningenniveau 8

Internetennieuweruimtelijkevormenvandetailhandel 10

Gewijzigdevestigingsvoorkeurenwinkelformules 12

Grotecentrazijnhuiskamervandestad 14

Leefbaarheidinkleinekernen 16

Vergrijzingbijondernemers 18

Leegstandcultureelenmaatschappelijkvastgoed 20

De gevolgen 22

Problematiekvoorelktypecentrumanders 23

De opgave 26

Ontwikkelinggrotecentrumprojectenvoorbij 27

Vanprogrammerenenafstemmennaarkeuzesmaken 28

Rollenenverantwoordelijkheden 29

Inhoudsopgave

Bijlage 1 Branche-indeling detailhandel 31

Bijlage 2 Winkelgebiedtypering 32

1D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R SDe context

2 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

Inleiding

1. Centrumgebieden onder druk door trends en ontwikkelingen

Onderinvloedvantrendsalsschaalvergrotingendeopkomstvaninternetisdewinkelmarkt

gewijzigdvaneengroei-naareenkrimpmarkt.Debehoefteaanfysiekewinkelsneemtaf.Steeds

vakersluitenwinkelshundeuren,zonderdatdaareennieuweinvullingvoorterugkomt.Veel

centrumgebiedenkomendaarnaastonderdruktestaandoorhetverdwijnenvancultureleen

maatschappelijkevoorzieningenendoorkrimpenvergrijzingvandebevolking.

2. Vitale centra belangrijk voor leefbaarheid

Alletypencentraenregiosmerkende

gevolgenvanbovengenoemdetrends.Vitale

centrazijnbelangrijkvoordeleefbaarheidin

eenstadofregio.Behoudvanaantrekkelijke

centrameteencompleetaanbodaanwinkels

enoverigevoorzieningenisechternietmeer

vanzelfsprekend.

5. Basis voor discussie met betrokken partijen

Dezenotamaaktdeurgentievandeaanpak

vandeproblematiekincentrumgebieden

helder.DeprovincieGelderlandorganiseert

eensymposiumomopbasishiervanmet

gemeenten,regiosenanderebetrokkenente

discussirenoverdeaanpak,enoverrollen

enverantwoordelijkheden.

4. Inzicht in trends, vraagstukken en opgave

Dezenotageeftinzichtindebelangrijkste

trendsenvraagstukkendieinvloedhebben

opdevitaliteitvancentrumgebiedenin

Gelderland.Watzijndegevolgenvande

trendsvoorverschillendetypencentraen

voorwelkeopgavestaanbetrokkenpartijen?

3. Samen werken aan vitale centra

Devraagiswatgemeentenenprovincie

kunnendoenomeengoedvoorzieningen-

niveauenaantrekkelijkecentravoorinwoners

enondernemerstekunnenbehouden.Enwat

isderolvananderebetrokkenpartijen,zoals

ondernemers,eigenarenvanvastgoeden

projectontwikkelaars?

3D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

Bevolkingsontwikkeling per leeftijdscategorie in Gelderland

Aanbod winkels, horeca en overige voorzieningen in Gelderland

Provincie Gelderland in cijfers 1. En van de grootste provincies in NederlandGelderlandisinoppervlaknaNoord-Brabant

degrootsteprovincieinNederland.Inaantal

inwonersisGelderlanddevierdeprovincie

(naZuid-enNoord-HollandenNoord-

Brabant).

2. Feiten over vraag en aanbod

DeprovincieGelderlandtelt:

6regiosmet56gemeenten;

ruim2miljoeninwoners(gaatnoglicht

groeientot2030,aandeel60-plussers

neemttoe);

circa12.000winkels,meesteinniet-

dagelijksesector;

circa3,5miljoenmwvoingevulde

winkels(exclusiefleegstand);

bijna4.600bedrijveninhorecaencultuur;

ruim4.600overigevoorzieningen

(o.a.ambachten,banken,verzekeringen);

bijna1.700leegstaandepanden,meteen

omvangvanbijna400.000mwvo

(winkelvloeroppervlak);

circa978.000banen,waarvancirca

92.500indedetailhandelencirca42.000

indehoreca.


Overzicht grootste centra provincie Gelderland


Verdeling verkooppunten over typen winkellocaties in Gelderland

Centrumgebieden staan centraal 2. Veel publieksgerichte functies in centraVoorwinkels,horecaencultureleinstellingen

enoverigepublieksgerichtevoorzieningenzijn

decentrumgebiedenvanstedenendorpende

belangrijkstevestigingslocaties.Circa60%

vandewinkelsinGelderlandisgevestigdin

eenhoofdcentrum(ziegrafiek).

Trendsaanvraag-enaanbodzijdeleidentot

eentoenamevanleegstandvancommercieel

enmaatschappelijkvastgoed.Maarliefst70%

vandeleegstaandepandeninGelderland

bevindtzichinhoofdcentravanstedenen

dorpen.

1. Centrumgebieden in Gelderland

InGelderlandzijndebinnenstedenvan

ArnhemenNijmegendecentrumgebieden

metdemeestewinkels,horecaenoverige

voorzieningen,gevolgddoordecentravan

Apeldoorn,Ede,ZutphenenDoetinchem.Dan

volgteenaantalkleinerecentra,zoals

Barneveld,Tiel,Winterswijk,Harderwijken

Wageningen.Opdekaartopp.4zijndeze

centraweergegeven,aangevuldmetde

grootstedorpscentra,stadsdeelcentraende

pdv-locatiesinGelderland.


3. Belang van centrumgebieden groot

Centrumgebiedenzijnmeerdanalleen

locatieswaarwinkels,horecaenoverige

voorzieningengevestigdzijn.Hetzijnvaakde

visitekaartjesenimagodragersvaneenstad

ofdorp.Hetzijnontmoetingsplekkenvoor

inwoners.Desocialefunctievancentrum-

gebiedenisdanookgroot.

4. Maatschappelijk vraagstuk

Eenaantrekkelijk(ingevuld)centrumismede

bepalendvoordekwaliteitvanhetwoon-en

leefklimaat.Eensterkcentrumisdaar-naast

vanbelangvoordeeconomischevitaliteitin

dehelestadofregio.Detoe-nemende

leegstandincentrumgebiedenisdaarmee

ookeenmaatschappelijkvraagstuk.

5. Werken aan vitale centra

Vanwegehetgrotebelangvanvitalecentra

voorsteden,dorpenenregiosstaatde

problematiekvancentrumgebiedencentraal

indezenota.Welketrendszijnrelevant,wat

zijndebelangrijkstevraagstukkenenwatis

deopgavevoorbetrokkenpartijen?

7D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R SDe trends


1. Marktaandeel internet in detailhandel blijft toenemen

Hetmarktaandeelvaninternetaankopenindetotale

detailhandelsbestedingeninNederlandbedraagt

inmiddelscirca6%.Ditaandeelzaldekomendejaren

blijventoenemen,metnameindenon-foodsector.

Internet en voorzieningenniveau

2. Gevolg voor vraag naar fysieke winkels

Detoenamevanhetmarktaandeelinternet

leidttoteenstructureelafnemendebehoefte

aanfysiekewinkels.Naarverwachtingzalhet

winkelaanbodafnemen,meteentoenamevan

leegstandtotgevolg.Ditgeldtvooralletypen

locaties:groterecentra,dorps-enwijkcentra

enperiferelocaties.


3. Aanwezigheid winkels in nabijheid neemt af

Hetverdwijnenvanwinkelsuitcentravan

dorpenenstedenleidtdaartoteenminder

sterkvoorzieningenaanbodendaarmeetot

eenafnamevandeattractiviteitvanhet

betreffendecentrum.Inwonerskunnenvaak

nietmeerindedirectenabijheidbeschikken

over(basis)voorzieningen.

Internet leidt enerzijds tot afname winkels in nabijheid, en anderzijds tot

meer keuze voor de consument

5. Door internet beschikbaarheid toegenomen

Aandeanderekantontsluitinternetjuistveel

artikelen.Doorinternetkunnenconsumenten

altijdenoveralartikelenendienstenkopen.

Zodraagtinternetverkoopbijaande

leefbaarheidingebiedenwaardefysieke

aanwezigheidvanwinkelsonderdrukstaat,

zoalskrimpregios.

4. Ontmoetingsfunctie en economische drager

Minderwinkelsenmeerleegstandzorgtook

voorafnamevandeontmoetingsfunctievan

eencentrumendelevendigheidindewijkof

hetdorp.Ookdeeconomischevitaliteitineen

regioneemtaf:minderwinkelsbetekent

minderwerkgelegenheideneenminder

aantrekkelijkvestigingsklimaatvoorbedrijven.

1 0 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

Internet en nieuwe ruimtelijke vormen van detailhandel

2. Leegstand en verloedering van centra dreigt

Doordesnelleopkomstvaninternetals

aankoopkanaalisafnameteverwachtenvan

hetaantalwinkels,enliggenleegstanden

verloederinginveelcentraopdeloer.Steeds

meerwinkelruimtekomtleegzonderdathet

opnieuwwordtingevuld.Helestratenof

centrumdelenkomenleegtestaan.

1. Verschuiving bestedingen naar internet

Ervindteen(structurele)verschuivingvanbestedingenplaatsvanfysieke(traditionele)winkelsnaar

webwinkels.Insommigebranchesishetmarktaandeelvaninternetalaanzienlijk,zoalswit-/

bruingoedencomputers(45%)ensport,spelenmedia(o.a.boeken)(15%).Maarookin

keuzegevoeligebrancheszoalsmode(6%)ishetmarktaandeelvaninternetindeafgelopenjaren

gaangroeien.Ookdeverkoopvandiensten(reizen,verzekeringen)verschuiftnaarinternet.

Door internet dreigt structurele leegstand en verloedering in centra

3. Internet is extra aankoopkanaal

Metinternetiseenextraaankoopkanaal

ontstaan.Deconsumentheeftsteedsmeer

optiesindewijzewaaropheteenproduct

kiest,aanschaftenontvangt.Erverschijnen

nieuweonlinespelers,traditioneleretailers

openeneenwebshopenerkomenmeer

mogelijkhedenvoorbezorgenenafhalen.

1 1D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

4. Grens tussen offline en online vervaagt

Kopenisontwikkeldvansinglechannel

(alleenfysiekewinkel),viamultichannel

(fysiekeenwebwinkel)naarcrosschannel

(verschillendekanalendoorelkaarbinneneen

koopcyclus).Doorsocialmediaensmart-

phoneslopenvormenenaankoopkanalen

steedsmeerdoorelkaar(omnichannel).

Internet leidt tot nieuwe ruimtelijke verschijningsvormen van detailhandel,

zoals afhaalpunten

5. Nieuwe ruimtelijke vormen van detailhandel

Deopkomstvaninternetleidtooktotnieuwe

ruimtelijkevormenvandetailhandel.Sommige

webwinkelshebbenofoverwegeneen

(tijdelijk)fysiekverkooppunt.Daarnaast

experimenterenmarktpartijenmetallerlei

vormenvanafhaalpunten(zoalskluisjes,

afhaalbalie,afhaalpuntenvansupermarkten).

6. Drie hoofdvormen van internetverkoop

Veelinternetverkoopvindtplaatszonderdirect

contacttussenbedrijfenconsument(online

besteldenthuisbezorgd).Steedsvakeriser

demogelijkheidartikelenaftehalen.Veel

afhaallocatiesbevindenzichinreguliere

winkels.Relatiefnieuwzijnafhaalpuntenop

solitairelocatiesofbijeenopslagruimte.

7. Afhaalpunten op allerlei locaties mogelijk

Afhaalpuntendienietineenwinkelgevestigd

zijn,zijneennieuweruimtelijkeverschijnings-

vormvandetailhandel.Zekunnen,netals

winkels,opallerleilocatiesfunctioneren,zoals

bijwoningen,magazijnenoftankstations,en

opsolitairelocaties.InGelderlandzijnnog

geensolitaireafhaalpunten.


Gewijzigde vestigingsvoorkeuren winkelformules

1. Fysieke winkels blijven belangrijk

Ondankstoenemendeinternetverkoopblijftde

fysiekewinkelbelangrijk.Winkelformulesin

modeenandereniet-dagelijksebranches

gevenechterwelaanhunvestigingsstrategie

dekomendejarentewijzigen.Zezijn,in

tegenstellingtoteenaantaljaargeleden,

mindergerichtopexpansieenhetinvullen

vanwittevlekken.Intoenemendemate

focussenzijzichopeenbeperkteraantal

locatiesingrotecentraenverzorgings-

gebieden.

Winkelformules wijzigen vestigingsstrategie Tot 2010 gericht op expansie: meer vestigingen Vanaf 2010: focus op investeringen in grote centra


2. Focus op grote winkels in grootste centra

Toonaangevendewinkelformuleszettende

komendejareninopschaalvergroting.In

groterewinkelskanmeerwordeningespeeld

opbelevingenservice:onderscheidende

kwaliteitentenopzichtevaninternet.De

grootstebinnenstedenhebbendesterkste

positieinderegionalewinkelstructuur.

3. Middelgrote centra steeds minder in trek

Demiddelgrotestedenendorpenzijnsteeds

minderintrekalsvestigingslocatie.Metde

vestigingenindegrootstesteden,in

combinatiemetdesteedsbelangrijker

wordendewebshop,kunnenconsumentenuit

deheleregiowordenbereikt.

Winkelformules focussen op grote winkels in de grootste centra

4. Steeds vaker sluiting bestaande vestigingen

Inbestaandevestigingeninmiddelgroteen

kleinerecentrawordtnauwelijksnog

genvesteerd,steedsvakerworden

vestigingengesloten.Ookwordenhele

winkelformulesvandemarktverdrongen

(FreeRecordShop,Its).Inkrimpgebieden

speeltdezetrendinversterktevorm.


Grote centra zijn huiskamer van de stad

2. Grotere binnensteden meest kansrijk

Grotebinnenstedenmeteenuitgebreiden

bijzonderaanbod,zoalsArnhemenNijmegen,

encentrameteenaantrekkelijke,vaak

historischeentourage,zoalsZutphen,kunnen

hunbezoekersdesfeerenbelevingbieden

dieopinternetniettevindenis.Dezecentra

blijvenookindetoekomstkansrijk.

1. Onderscheidend vermogen centra belangrijk

Mededoordetoenemendeconcurrentievan

internetneemtdevanzelfsprekende

winkelfunctieincentraaf.Ombezoekerste

kunnenblijventrekkenmoetencentraopzoek

naarhuneigenprofiel,hundna.Zemoeten

zichonderscheidenvananderecentraen

internet.Nietallecentrahebbenkansen.


4. Functie van binnensteden verandert

Doorveranderendconsumentengedragwijzigt

ookdefunctievancentra.Hetdoenvan

aankopenwordtsteedsminderbelangrijk.De

binnenstadwordtsteedsmeergebruiktomte

recreren,omtewerken,omjetelaten

verrassenenomteontmoeten:debinnenstad

alsdehuiskamervandestad.

3. Aanbod aanpassen op nieuwe functies

Metonderscheidende(winkel)concepten,

horecagelegenheden(koffiebars,terrasjes)en

leisurevoorzieningen(theater,bioscoop)wordt

geprobeerdcentraaantrekkelijktemaken

voorbezoekers.Ookevenementeneneen

aantrekkelijkeinrichtingdragenbijaanhet

crerenvaneeneigenprofiel.

Grote centra moeten investeren in eigen dna, en ontmoetingsfunctie

stimuleren door verrassend winkelaanbod en horeca

6. Vergrijzing biedt kansen voor horeca

Devergrijzingbiedtkansenvoorveel

centrumgebieden:veelouderenvanvandaag

enmorgenzijnactief,hebbenvrijetijdenzijn

relatiefwelvarend.Metnamerestaurants

kunnenhiervanprofiteren.

5. Horeca draagt bij aan ontmoetingsfunctie

Horecagelegenhedenhebbeneensteeds

belangrijkerfunctieincentrumgebieden.Zij

zorgenvoorsfeer,enwordengebruiktals

ontmoetings-enwerkplek.Ingrotecentra,

zoalsinArnhemenNijmegen,zienwedat

vrijkomendewinkelpandenwordeningevuld

methoreca(zoalslunchrooms,koffiebars,

loungecafs).


Leefbaarheid in kleine kernen 1. Bevolkingskrimp in delen van GelderlandDebevolkingsontwikkelingisnietgelijkmatig

verdeeldoverGelderland.Degrotereplaatsen

eneenaantalgemeenteninderegios

FoodValleyenRivierenlandblijvenvooralsnog

groeien.DeregioAchterhoekenoverige

landelijkegemeenten(bijv.inNoord-Veluwe

endeStadsregio)krijgentemakenmetkrimp.

2. Vergrijzing leidt tot afnemende bestedingen

Veelkrimpgebiedenhebbenookmeerdan

gemiddeldtemakenmetvergrijzingvande

bevolking.Veeljongemensentrekkenvanuit

landelijkegebiedennaarstedelijke(groei-)

regios.Deouderebevolkingblijftachter,wat

weergevolgenheeftvoorbestedingenin

winkels:ouderengevenoverhetalgemeen

minderuitinwinkelsdanjongegezinnen.

Verwachte bevolkingsontwikkeling per gemeente in Gelderland

P.M.kaartmoetnogaangepastwordenopbasisvan

nieuwsteprognosecijfersprovincieGelderland


3. Draagvlak voor voorzieningen neemt af

Doorhetafnemendedraagvlakenafnemende

bestedingen,maarookdoorschaalvergroting,

neemthetaantalwinkelsindekleinekernen

af.Dezedetailhandelskrimpheeftgevolgen

voordeleefbaarheid.Ditkomtnietzozeer

doordatwinkelsindedirectewoonomgeving

verdwijnen,maardoorindirecteeffecten

(verdwijnenanderevoorzieningen).

Voor meeste inwoners is beschikbaarheid van voorzieningen belangrijker dan de nabijheid ervan

5. Minder winkels van invloed op leefbaarheid

Deafnamevanhetaantalwinkelsleidtinveel

gevallenooktotafnamevanhetaanbodaan

overigevoorzieningeninkleinekernen.Alsde

supermarktsluitenbewonerszichrichtenop

hetbuurdorpwordtookhetdraagvlakvoor

bijvoorbeelddeschoolofzorgvoorziening

ondermijnd.

4. Nabijheid versus beschikbaarheid

Minderwinkelsinhetdorpbetekentnietper

definitieafnamevandeleefbaarheid.Door

internetendegrote(auto)mobiliteitblijftde

beschikbaarheidvanwinkelsgroot.Vooreen

kleinegroepinwoners(ouderen,minder

mobielen)neemtdeleefbaarheidwelafbijhet

verdwijnenvanvoorzieningenindenabijheid.


Vergrijzing bij ondernemers

2. Steeds vaker geen opvolging

Hetaantalondernemersdateenbedrijfwilof

kanovernemenisbeperktdoorhet

ongunstigeperspectief(hogeinvesterings-

kosten,onzekerheidenrisicos,financierings-

mogelijkheden).Ditbetekentdatveelwinkel-

enhorecaruimtedekomendejarenvrijkomt

zonderopvolgingofnieuweinvulling.

1. Vergrijzing ook bij ondernemers

Devergrijzingvandebevolkingspeeltookbijondernemersindedetailhandelenhoreca.De

vergrijzinginhetmidden-enkleinbedrijfneemtdekomendejarensneltoe.In2010reedswascirca

3%vandezelfstandigeondernemersouderdan50jaar.Eengrootdeelvandezewinkeliers

(babyboomgeneratie)gaatdekomendejarenmetpensioen.Inkrimpgebieden(zoalsdeAchterhoek)

speeltdetrendvanvergrijzing,ookbijondernemers,nogsterkerdaninandereregios.

Groot aantal ondernemers gaat komende jaren met pensioen,

opvolging is er vaak niet


3. Vrijkomende panden moeilijk in te vullen

Devergrijzingvanondernemersmetveelal

sluitingvanwinkelsenhorecabedrijvenals

gevolg,zorgtvoortoenamevandeleegstand

incentrumgebieden.Inveelgevallengaathet

omrelatiefkleinschaligepanden,die

gevestigdzijnopmindercourantelocaties(in

buurtenofwijkenofinaanloopstraten).

Afnemende vraag naar winkels: zoeken naar winkelinvulling voor lege winkelpanden vaak niet langer zinvol

4. Kansen voor nieuwe concepten en functies

Aandeanderekantbiedthetbeindigenvan

hetbedrijfvanouderewinkeliersookweer

kansenvoornieuweformulesenconcepten

(inkansrijkecentra),ofvoorherbestemming

naaranderefuncties(opminder

perspectiefrijkelocaties).


Leegstand cultureel en maatschappelijk vastgoed

3. Functies verdwijnen met leegstand als gevolg

Intoenemendematekomtmaatschappelijk

vastgoedleegtestaan.Inkleinegemeenten

verdwijnenalsgevolgvanbevolkingskrimpen

schaalvergrotingdefunctiesvangemeente-

huizen,scholen,gymzalen,bibliotheken,

buurtcentra,verzorgingshuizenenkerken.

Maarookin(wijkenvan)groteresteden

verdwijnenveelvandezefuncties.

1. Maatschappelijk en cultureel vastgoed

Veelgemeentenhebbendelaatstejarenveel

genvesteerdinderealisatievancultureelen

maatschappelijkvastgoed(zoalsKulturhus,

muziekschool,sporthal,zwembad).

Functie van scholen, bibliotheken, gemeentehuizen, buurtcentra en

kernen verdwijnt

2. Exploitatie steeds moeilijker

Deexploitatievandezegebouwenblijkt

relatiefkostbaar,mededoordenoodzakelijke

bezuinigingenindecultureleen

maatschappelijkesectoren.


4. Herinvulling vaak moeilijk

Inveelgevallenishetmoeilijkdergelijke

pandenmeteenanderefunctieintevullen.

Structureleleegstanddreigtvoorgrote

panden(zoalsbibliotheek,schouwburg,

museum),gebouwenmeteenspecifieke

functie(monofunctioneel)envoor

veelvoorkomendepanden(zoalsscholen).

Vrijkomende panden bieden kansen voor nieuwe concepten of

herbestemming naar andere functies

5. Bijzondere panden of locaties zijn kansrijk

Sommigepandenmeteenmaatschappelijke

functiezijnimagodragersenbeeldbepalende

gebouwenopzeercentralelocaties(zoals

kerkofgemeentehuis).Kansrijkvoor

herinvullingzijnhistorischepandenopeen

mooielocatie,bijzondereobjecten(zoalskerk)

ofpandenopeengoede(centrale)locatie.

2 2 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R SDe gevolgen


Problematiek voor elk type centrum anders

1. Diverse trends hebben gevolgen voor centra

Leegstandalsgevolgvantrendszienwe

teruginalletypencentrainGelderland,zowel

indekleinerecentrainlandelijke(krimp-)

gebieden,zoalsdeAchterhoek,alsinde

groterecentrametteweinigonderscheidend

aanbodeneenminderaantrekkelijke

entourage(geenhistorie,eigendna).

2. Leefbaarheid onder druk

Juistincentrumgebiedenleidtdeleegstand

toteenbredermaatschappelijkvraagstuk.

Centrazijnbelangrijkeontmoetingsplaatsen

voorinwonersenimagodragersvoorsteden,

dorpenenregios.Methetverdwijnenvan

voorzieningenneemtdevitaliteitafenkomt

deleefbaarheidonderdruktestaan.

3. Problematiek per regio en centrum anders

Deaardenomvangvandeproblematiek

verschillenperregioenpertypewinkelgebied.

Ditismedeafhankelijkvanomvangvanhet

draagvlak,desamenstellingvanhetaanbod

(branchering,diversiteit)endeconcurrentie-

positie(verzorgingsfunctie,onderscheidend

vermogen).

4. Branchering verschilt per type winkellocatie

Indefiguuropp.24isvoordeprovincieGelderlandpertypewinkellocatiedeprocentuele

brancheverdelingweergegeven.Degebruikteindelingenvanbranchegroepenentype

winkelgebiedenwordentoegelichtindebijlage.Uitdefiguurisbijvoorbeeldaftelezendathet

percentageleegstandhetgrootsteisindecategoriehoofdwinkelgebiedgroot.Duidelijkisookte

ziendatdegroterewinkelgebiedenrelatiefveelmode-enoverigniet-dagelijksaanbodhebben,en

datindekleinecentrahetsupermarkt-enoverigdagelijksaanboddeoverhandheeft.PDV-locaties

(vooralwoonboulevards)wordengedomineerddoorvolumineusaanbod.


Branchering winkelaanbod per type locatie in Gelderland (percentage van totaal winkelvloeroppervlak)


5. Grootste centra merken concurrentie internet

Grotebinnenstedenen/ofbijzonderecentra

(methistorischebebouwingofhoogwaardig

aanbod)blijvennaarverwachtingrelatief

aantrekkelijkvoorbezoekers(veelkeuze,

gespecialiseerdaanbod,sfeerenbeleving).

Winkelformulesfocussenzichintoenemende

mateopdegrotereen/ofbijzonderecentra.

Welzullenookindezekansrijkecentra

bepaaldedeelgebiedentekampenkrijgenmet

leegstandalsgevolgvandeafnemendeen

gewijzigdevraagnaarwinkels.Onderandere

inaanloopstratenzijnbranchesenfuncties

gevestigddieintoenemendemateworden

overgenomendoorinternet(bijv.reisbureaus,

bruin-enwitgoed-,enboeken-encd-winkels).

6. Grote en middelgrote centra kwetsbaar

Naarverwachtinggaatdeinvloedvaninternet

vooraltoenemenindeniet-dagelijksesector

(media,bruin-/witgoed,computers,mode).In

combinatiemetdeopschalingengewijzigde

vestigingsstrategievanwinkelformules(focus

opgrootstecentra)leidtditvooralin(middel-)

grotecentratottoenemendeleegstand.

Juistdezetypencentrazijnindeafgelopen

tienjaarsterkgegroeid(hoogconjunctuur,

toenemenderegiofunctie,verdringingvan

kleinerecentra).Nuaankopeninwinkelsen

aantallenregiobezoekersteruglopen,hebben

zijvaakeenbeperktonderscheidend

vermogentenopzichtevanandere(grotere)

centra:zezijnkleurloos.Veelwinkelssluiten

zonderdatzeopnieuwwordeningevuld.

7. Kleine centra onder druk door schaalvergroting

Schaalvergrotingzorgtvoorervoordatkleinere

(buurt-endorpscentra)verliezenvangrotere

enmeercompleteredorps-enwijkwinkelcentra

(metmeerengroteresupermarkteneneen

gevarieerdaanbodversspeciaalzaken).Eenen

anderleidtindekleinerecentratotleegstand.

8. Overaanbod op perifere locaties

Woonboulevardsenperiferelocatiesstaanal

jarenonderdrukdoorhetenormeoveraanbod

indewoninginrichtingsbrancheende

voortschrijdendeontwikkelingvannieuwe,en

schaalvergrotingvanbestaandebouwmarkten.

Periferelocatiesverdringenelkaardaardoor,

metleegstandalsgevolg.

2 6 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R SDe opgave


Ontwikkeling grote centrumprojecten voorbij

1. Projectontwikkeling was verdienmodel

Indeafgelopendecenniametstructurelegroeiwasrisicodragendeprojectontwikkelingals

zelfstandigeactiviteitzeeraantrekkelijk.Devoortdurendevraagnaarwoningen,kantoren,winkelsen

overigeruimteswaszoweldoordedemografischegroeialsdoordetoenemendewelvaartbijna

vanzelfsprekend.Meteenvrijwelgegarandeerdeafzettegeneenhogeprijs,gefinancierdmet

goedkoopgeleendgeldeneenlaagrisico,warenrendementenhoog.

2. Nu ingewikkeld en risicovol

Inmiddelsisdevraagnaaralletypenfuncties

afgenomen.Institutionelebeleggerszijn

voorzichtigergewordenmethetinvesterenin

vastgoed.Bankenlenenmindermakkelijkgeld

voorrisicodragendevastgoedontwikkeling.

Projectontwikkelingisinkortetijdveel

ingewikkelderenrisicovollergeworden.

4. Rol overheid is gewijzigd

Dezeradicaalgewijzigdesituatievraagtvan

deoverheidomeennieuwestrategie.Waar

voorheendoorgroteontwikkelaarsvolop

plannenvoorgebiedsontwikkelingwerden

gerealiseerd,ligtnueenrolvoordeoverheid

omkleine,lokalepartijenteondersteunenbij

hetopstellenenuitvoerenvancentrumplannen.

3. Naar kleinere projecten en maatwerk

Grotecentrumprojectenkomennogmoeilijk

vandegrond.Kansenvoornieuweprojecten

blijvenaanwezig,maardanmeeropinitiatief

envoorrisicovandegrondeigenaaren/of

eindgebruiker.Projectenzullenkleiner

worden,meermaatwerkenmeervanuit

kleinereopdrachtgevers.


Van programmeren en afstemmen naar keuzes maken

4. Keuzes maken en potenties bundelen

Deafnemendevraagnaarwinkels,deschaal-

vergrotingendekrimpvandebevolkingleiden

ertoedatnietallecentrakansenhebbenom

vitaalteblijvenofteworden.Hetmakenvan

keuzesinhetbeleidenhetbundelenvan

potentiesbiedtkansenvoorbehoudvaneen

goedvoorzieningenniveau.

3. Beleid gericht op bestaande centra

Demaatschappelijkevraagstukkendoenzich

dekomendejarensteedsmeervoorbinnen

bestaandecentraenwoonplaatsen.Hierisde

problematiekurgentenzijndegevolgenvoor

deleefbaarheideneconomischevitaliteit

groot.Uitdaginginhetbeleidisombestaande

centravitaaltemakenoftehouden.

2. Andere beleidsafwegingen nodig

Voorprovincies,regiosengemeentenworden

anderebeleidsafwegingenrelevant.Waartot

voorkortdeprogrammeringenregionale

afstemmingtussennieuwe(winkel)projecten

enwoonplaatsendebeleidsmatigeprioriteit

vroegen,iservanuitdemarktsteedsminder

vraagnaarnieuweprojectenenlocaties.

1. Gevolgen detailhandelskrimp zijn groot

Meerdanbijanderebeleidsterreinen(wonen,bedrijventerreinen,kantoren)isindedetailhandel

sprakevankrimp(inplaatsvanmindergroei).Meerdanbijanderefunctiesleidtdeafnemende

ruimtebehoeftetotleegstandenverloederingoplocatiesdiecruciaalzijnvoordeleefbaarheid.Krimp

enleegstandindedetailhandelzijndaarmeeeenbredermaatschappelijkvraagstukgeworden.

Maatschappelijke vraagstukken doen zich steeds meer voor binnen

bestaande centra


Rollen en verantwoordelijkheden 2. Ruimtelijk beleid blijft krachtig instrumentHetruimtelijkbeleidblijfteenkrachtig

instrumentomdevoorzieningenstructuurop

peiltehouden.Doorhelderaantegevenwaar

deoverheidinzetopbehoudenversterking

vanvoorzieningenwordtduidelijkheid

gebodenaanmarktpartijen.Dezezullendan

eerdergeneigdzijnhierteinvesteren.

1. Heroverweging rollen en instrumenten

Degewijzigdeomstandighedenvragenom

eenheroverwegingvanrolleneninstrumen-

tariumvanallebetrokkenpartijen.Derolvan

deoverheidbijdeaanpakvande

problematiekvanenincentrawordtgroter.

Helder ruimtelijk beleid leidt tot investeringen op gewenste locaties

3. Relevante beleidsvragen

Waaraccepterenwehetverdwijnenvande

winkelfunctie?Waarisleegstandhetminst

erg?Welkecentrahebbenkansenals

winkellocatieenhoekunnenwedezekansen

versterken?Hoegaanweommetkansarme

winkellocaties?Hoestimulerenwe

functiewijzigingenherontwikkeling?


Nieuwe tijd vraagt om heroverweging van de rol van overheden en

marktpartijen en om gezamenlijke aanpak en inzet

5. Gemeenten primair verantwoordelijk

Gemeentenzijnprimairverantwoordelijkvoor

hetruimtelijk(detailhandels)beleid.Met

structuurvisiesencentrumvisieskunnenzijde

gewensteruimtelijkeontwikkelingsrichting

aangeven(waarwelktypevoorzieningen).

Uitvoeringblijktvaaklastigdoorgebrekaan

capaciteitenmiddelen.

4. Andere aanpak marktpartijen

Groteprojectontwikkelaarskunnenvaak

moeilijkinspelenopdenieuwemarktvan

gebiedsontwikkeling.Kleine,lokale

ontwikkelaarseneindgebruikersworden

belangrijker.Dezepartijenzijnechtervaak

nietinstaattotgroteinvesteringenenhet

makenvanplannenvoornieuweprojecten.

Hierligteenrolvoordeoverheid.

6. Regionale samenwerking noodzakelijk

De(noodzakelijke)bovenlokaleafstemming

tussengemeentenverlooptindepraktijkvaak

moeizaam.Ineenkrimpendemarktwordtnog

hardergevochtenomresterendeschaarse

initiatieven.Gevolg:ontwikkelingenbelanden

nietopdemeestoptimalelocatie,ofblijven

vanwegeonduidelijkbeleiduit.

7. Ondersteunende rol provincie

Voordeprovinciezijndetailhandel,vitale

centraenleefbaarheidrelatiefnieuwe

beleidsvraagstukken.Derolvandeprovincie

isnognietuitgekristalliseerd.Metdezenota

wildeprovincieinoverlegmetgemeentenen

regiosomditgrotemaatschappelijke

probleemverderaantepakken.


Bijlage 1 Branche-indeling detailhandel

Branchegroep Hoofdbranche

Supermarkten Supermarkten

Overigdagelijks Speciaalzaken(versspeciaalzaak,

minisuper,slijter,tabakenlectuur) Persoonlijkeverzorging

Mode Kledingenmodeaccessoires Schoenenenlederwaren

Overigniet-dagelijks

Warenhuizen Juwelierenoptiek Huishoudelijkeencadeau-artikelen, Antiekenkunst Sport Spel Hobby Media Elektronica Fiets-enautoaccessoires Plantendier Overigedetailhandel

Volumineusaanbod Woninginrichting Doe-het-zelf Tuincentra


Bijlage 2 Winkelgebied- typering

Opdekaartopp.4enindefiguuropp.24is

gebruikgemaaktvanonderstaande

winkelgebiedtyperingvanLocatus.

Centrale winkelgebieden

Hetbelangrijkstewinkelgebiedineen

woonplaatswordtaangeduidalscentraal

winkelgebied.Onderscheidenworden:

Binnenstad(meerdan400winkels)

Hoofdwinkelgebiedgroot(200-400

winkels)

Hoofdwinkelgebiedklein(100-200

winkels)

Kernverzorgendcentrumgroot(50-100

winkels)

Kernverzorgendcentrumklein(5-50

winkels)

Kernverzorgendsupermarktcentrum(3-4

winkels,waaronderiniedergeval1

supermarktvan500mwvoofmeer)

Ondersteunende winkelgebieden

Naastncentraalwinkelgebiedkunnenin

eenwoonplaatseenofmeerdere

ondersteunendewinkelgebiedenworden

onderscheiden:

Stadsdeelcentrum(meerdan50winkels,

merendeelcentrumplanmatigontwikkeld)

Binnenstedelijkewinkelstraat(meerdan

50winkels,nietplanmatigontwikkeld,

maarwinkelstrateningrotesteden)

Wijkcentrumgroot(25-50winkels)

Wijkcentrumklein(10tot25winkelsof5

tot10winkelsen2ofmeersupermarkten)

Buurtcentrum(5-9winkels)

Supermarktcentrum(3-4winkels,

waaronderiniedergeval1supermarkt

van500mwvoofmeer)

PDV-locaties

Concentratievan5ofmeerwinkelsmeteen

gemiddeldwvoperwinkelvanminimaal500

m.Hetaanbodmoetminimaalvoor50%

doelgerichtzijn(dierenplant,bruin-en

witgoed,fietsen-enautoaccessoires,doe-het-

zelf,wonen).Dezecategoriebestaatvooraluit

woonboulevards.

DeGeldersePDV-locatiesopdekaartzijn

ingedeeldindriecategorien:

PDV-locatiegroot(meerdan15winkels)

PDV-locatiemiddel(10tot15winkels)

PDV-locatieklein(minderdan10winkels)

Verspreide bewinkeling

Allewinkelsdiebuiteneenvandevoorgaande

categorienvallen,wordentotverspreide

bewinkelinggerekend.

1337.0913 Werken Aan Vitale Centrumgebieden Gelderland CONCEPT 13-03-2014

Documents

Transcript of 1337.0913 Werken Aan Vitale Centrumgebieden Gelderland CONCEPT 13-03-2014