Doe er iets aan!Pesten

• Alles over pesten op school en op het werk www.kieskleurtegenpesten.be

• Jeugd en Vredetel. 015 43 56 96www.jeugdenvrede.be

• Limits of Steunpunt Grensoverschrijdend Gedragtel. 016 20 85 88www.limits.be

• Pesten op het internetwww.clicksafe.be

• Jongeren Advies Centrum www.jac.be

• Awel, luistert naar kinderen en jongeren tel. 102 of www.awel.be

Alles over pesten

Een uitgave van De Ambrassade, Leopoldstraat 25, 1000 BrusselEen uitgave van De Ambrassade, Leopoldstraat 25, 1000 Brussel

Pesten is geen spelletje. Wie het meemaakt, kan het weten. Het is een vorm van geweld, met woorden of daden. Slachtoffers kunnen er helemaal aan onderdoor gaan. ‘Waarom kiezen ze mij? Waarom stoppen ze niet? Wat is er mis met mij?’ Blijf er niet alleen mee zitten, maar praat met iemand die je vertrouwt.

Doe er iets aan!Pesten

Is pesten echt zo erg?

Twijfel daar maar niet over, of probeer het zeker niet te minimaliseren. Pesten is verschrikkelijk. Wie het meemaakt, gaat vaak door een hel. Vooral omdat het niet ophoudt. Slachtoffers van pesten leven elke dag in onzekerheid en angst. Angst voor de pesters, angst voor wat er nu weer gaat gebeuren. Ze twijfelen aan zichzelf, krijgen een heel klein zelfbeeld en vragen zich voortdurend af ‘Wat is er mis met mij?’ Pesten is een vorm van woordelijk of soms zelfs lichamelijk geweld en dus moet er iets aan gedaan worden.

Iemand zijn gsm of zijn jas afpakken, kan een plagerij zijn of pestgedrag. Plagen is onschul-diger, het is wat speelser of een foute manier van aandacht vragen. Het grote verschil is dat plagen van korte duur is. Je kan achteraf ‘sorry’ zeggen, of vrienden komen tussenbeide omdat het genoeg is geweest. Het verschil met pesten is dat het niet stopt. Pesten is een vorm van machtsvertoon, iemand bewust kleineren of pijn doen. Een beetje plagerij is typisch voor jongeren. Pesten is een verkeerd gedrag. Pesters stoppen niet, ook niet als er tranen volgen, of als je terugslaat. Voor de pesters is dat vaak een teken om nog een stapje verder te zetten. Ze houden zich niet aan regels, letten niet op signalen, en vinden elke vorm van onbeleefdheid heel erg stoer.

Wat is het verschil tussen pesten en plagen?

Wanneer spreek je over pesten?

Pesten gebeurt op verschillende manieren. Soms beperkt het zich tot één manier, maar in erge gevallen gebeurt het samen. Pesten kan met woorden: uitlachen of uit-maken en schelden, dreigen, kwaad spreken of liegen over iemand, afpersen, verkeerde dingen vertellen over iemand of over zijn werk of zijn vrienden. Pesten kan ook lichamelijk, door iemand pijn te doen: duwen, slaan en trekken of soms door iemand vast te binden of op te sluiten. Soms gebeurt het veel subtieler door iemand na te bootsen, te negeren, hem of haar nooit uit te nodigen voor feestjes of er nooit met te praten. Het komt ook vaak voor dat iemand gepest wordt door zijn spullen overhoop te halen, stuk te maken, te stelen, of altijd opnieuw jassen of tassen te verstoppen.

De nieuwste vorm van pesten is cyberpesten: een digitale variant die echter ook heel wat schade kan aanrichten. Pesten via sms, bedreigende of onbeleefde mails verzen-den, bewerkte foto’s online plaatsen of iemands profiel overnemen. Cyberpesten is gemakkelijk omdat heel veel anoniem gebeurt zonder getuigen in de buurt. Voor het slachtoffer maakt het dat allemaal nog lastiger.

Waarom pesten jongeren elkaar?

Pesters willen kwetsen en indruk maken op andere leeftijds-genoten. Ze willen zich in de kijker werken ten koste van alles en iedereen. Ze spelen een machtsspel waarbij ze zich willen tonen aan de groep. Vaak zijn pesters zelf niet zo zeker en kiezen ze voor de aanval om zo hun plaats op te eisen. Het is eerder triestig dat ze daarbij telkens een slachtoffer moeten maken, omdat ze zelf niet sterk genoeg zijn om zich in een groep te bewijzen.

Pestkoppen zijn in een groep vaak de terreurzaaiers. Ze willen de leiding nemen, maar kunnen dat niet op een normale manier. Ze kunnen niet om met hun eigen gevoe-lens of kwetsbaarheid. Pesters zijn zelf geen goede vrienden, maar bouwen machtsrelaties op.

Pesters zijn van nature brutaler, ze trekken zich niets aan van wat iemand voelt. Ze kicken op macht en indruk maken en vinden iedereen die zich aan regels houdt te braaf. Als ze zelf onzeker worden, gaan ze in de aanval en hopen ze zo in de kijker te lopen: door te intimideren, hard te roepen en hier en daar een klop of een duw uit te delen. Met die negatieve aandacht hopen ze bij de groep te horen.

Is het jouw schuld dat je gepest word?

Nee! Gepest worden heeft niets te maken met wie je bent of hoe jij je gedraagt. De pesters starten met hun pestgedrag: zij gaan op zoek naar een slachtoffer. Meestal is dat iemand die er in hun ogen iets zwakker uitziet. Zie je er an-ders uit, draag je andere kleren, ben je voor hen ongewoon, of minder goed in iets, dan zullen ze proberen hoe ver ze met jou kunnen gaan. Reageer je op hun uitdagingen? Neemt de groep het voor je op? Die reactie is belangrijk. Pesters gaan een stap verder als ze zien dat je onzeker bent. Als de groep reageert, zal het pesten ook sneller stilvallen. Een goede groep laat geen pesters toe.

“Nee! Gepest worden heeft niets te maken met wie je bent of hoe jij je gedraagt”

Is niets doen ook pesten?

Pesters zoeken elkaar op. Het geeft een nog machtiger gevoel om samen iemand te pesten. Meelopers laten zich doen door de groeps-druk en dat maakt het zeer moeilijk voor het slachtoffer. Soms pesten meelopers gewoon mee, omdat ze zo hopen zelf geen slachtoffer te worden. Dat is een teken van zwakte.

Wie helemaal niets doet en gewoon toekijkt, gaat stilzwijgend akkoord. Als pesters geen tegenwind krijgen, zien ze dat als een vorm van aanmoediging. Niks doen is echt niet correct, want de slachtoffers voelen zich daardoor ver-raden. Ze begrijpen niet dat niemand het voor hen opneemt. Stop met zwijgen, je kan veel miserie voorkomen!

Wat zijn de gevolgen van pesten?

Niemand vraagt om gepest te worden, en toch gebeurt het vaak zowel bij jongeren als bij volwassenen. De gevolgen zijn zeer ernstig: slachtoffers voelen zich slecht, eenzaam en onmachtig. Zelfs jongeren die wel sterk in hun schoenen staan, kunnen door pestgedrag helemaal onderuit gaan. Er zijn de lichamelijke gevolgen zoals slapeloosheid, hoofdpijn, buikpijn of ademhalingsproblemen. Daarnaast is er de groei-ende twijfel en wanhoop: je zelfvertrouwen slinkt, je vindt jezelf dom of niet mooi, je bent voortdurend bang en bent nog zelden spontaan. Slachtoffers van pesten sluiten zich op omdat ze bang zijn.

Veel slachtoffers leggen de schuld na een tijdje bij zichzelf, hoewel daar helemaal geen reden toe is. In extreme gevallen kan het pestgedrag mee de oorzaak zijn van depressies en in totale uitzichtloosheid van zelfdoding.

Pestgedrag heeft soms ook gevolgen voor de omgeving: het verziekt de groepssfeer in een klas of jongerengroep. Vrien-den worden tegen elkaar opgezet, niemand is nog eerlijk. Humor verdwijnt, agressie komt in de plaats. Om zelf niet gepest te worden, gaan sommigen mee pesten.

Wat kan je doen als je gepest wordt?Leg je niet neer bij de situatie, maar doe er iets aan voor het allemaal veel erger wordt. Je hoeft je bij niemand te verontschuldigen of jezelf te schamen, want jij hebt niets verkeerd gedaan.

Zoek in eerste plaats steun bij anderen. Iemand die je kan vertrouwen, en van wie je weet dat hij of zij het niet erger zal maken; een goede vriend of vriendin, je ouders, een leerkracht, je broer of zus, je collega of je sportcoach. Bekijk samen wat de volgende stappen zijn die je kan zet-ten. Je kan samen naar de directie stappen om te vragen dat zij samen een volgende stap zetten of reageren op het pestgedrag. Maak aan de school od directie duidelijk wat je zelf wil dat er gebeurt of niet gebeurt. Heb je schrik dat sommigen je een verklikker zullen vinden, leg dat dan ook zo uit.

Weet je niet goed hoe je alles aan iemand moet vertellen, hou dan een dagboek bij, of schrijf het op in een brief. Tijdens je eerste gesprek met je vertrouwenspersoon kan je de teksten laten lezen. Heb je die eerste stap gezet? Heb je iemand in vertrouwen verteld wat je overkomt? Dat is belangrijk. Veel slachtoffers van pestgedrag blijven er te lang alleen mee zitten. Het zal je zelfvertrouwen goed doen, als je je verhaal kan vertellen.

Bij wie kan je terecht als je niemand vertrouwt?

Dat is zeker niet vreemd. Als je al een tijdje gepest wordt, weet je niet meer bij wie je terecht kan. Misschien leg je zelf niet zo snel contacten. Probeer er eens over te praten met je ouders, je huisarts of iemand van het CLB op school. Vooraan in deze brochures vind je enkele organisaties waar vrijwilligers klaar zitten om naar je te luisteren: Awel of Limits vzw (als de pesterijen uitgaan van een volwassene). Bij hen kan je anoniem je verhaal vertellen en overleggen wat de volgende stap moet zijn. Vaak doet het deugd om met iemand te praten die je niet goed kent.

Ben je al een stap verder, dan kan je overwegen om eens een training sociale vaardigheid te volgen. Dat helpt om meer voor jezelf op te komen, en minder bang te zijn. Je leert hoe je contacten moet leggen, vrienden moet maken en jezelf in een groep moet plaatsen.

Ben jij zelf een pester?

Als je dit leest, heb je een belangrijke stap gezet. Je weet dat je een pester bent. Misschien gewoon uit verveling, omdat je er een kick van krijgt, of je doet mee omdat je zelf niet gepest wil worden. Pesten maakt je stoer, maar misschien ben je zelf over sommigen dingen wat onze-ker en zelfs bang. Het is eigenlijk eenvoudig: ‘wie goed in zijn vel zit, pest niet’. Stap uit dat vervelende gedrag en probeer op een normale positieve manier met je leeftijdsgenoten om te gaan. Wil je zelf iets doen aan je pestgedrag? Praat er eens over met iemand in je buurt of neem contact met de mensen van Awel. Ze zullen je – anoniem en gratis – verder kunnen helpen.

Hoe reageer je als er in jouw buurt gepest wordt?

Zie je pesters in je buurt? Hoe oud je ook bent, reageer heel duidelijk. Laat zien dat pesten niet kan en niet mag! Durf je niet goed alleen, zoek dan een paar vrienden of leeftijdsgenoten die jouw mening delen en stap samen naar de pesters om hen duidelijk te maken dat het moet stoppen.

Je kan ook het slachtoffer contacteren en duidelijk maken dat hij niet alleen staat. Zoek een volwassene (ouder, leider, leerkracht, collega, begeleider) die je vertrouwt en die de situatie mee kan aanpakken. Wacht niet met reageren. Laat de pesters duidelijk zien dat hun gedrag fout is en dat jullie het niet aanvaar-den.

Vind je het moeilijk om zelf te reageren, of ben je bang voor de reacties? Weet je niet goed hoe je het moet aanpakken? Zoek iemand die je vertrouwt, iemand die de situatie mee opvolgt. Wie zwijgt, legt de rode loper voor de pesters. Wie stappen zet, neemt zijn verant-woordelijkheid. Doen dus!

Jongerengids.be is de snelste weg naar alle informatie voor jongeren. Je vindt er een antwoord op al je vragen.

Stap eens binnen bij het JIP!

Naja

ar 2

012

• V.

U.: M

arjo

lein

Haa

n, L

eopo

ldst

raat

25,

100

0 Br

usse

l

In een Jongereninformatiepunt in je buurt kan je informatie opzoeken in folders of op het internet, maar je kan er ook terecht voor een gesprek. De JIP-medewerkers helpen je met je vragen en zoeken samen een oplossing voor je probleem. Binnenstappen in een JIP is helemaal gratis.

Op zoek naar het JIP in je buurt? ➜ www.jips.be