1

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen

1900 - 1950

Tijdperk van de wereldoorlogen,

Dekolonisatie, economische

crisis

1

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

2

Inleiding

2

Kenmerkende aspecten

37. De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.

38. Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaal-socialisme.

39. De crisis van het wereldkapitalisme.

40. Het voeren van twee wereldoorlogen.

41. Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden.

42. De Duitse bezetting van Nederland.

43. Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.

44. Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.

BegrippenAntisemitismeRacismeBezettingTotalitarismeCommunicatiemiddelenWereldoorlogCommunismeCrisisDiscriminatieFascismeGenocideIdeologieMassaorganisatieMassavernietigingswapensNationaal-socialismePropaganda

Exameneis: Je kunt een passend voorbeeld geven van een gebeurtenis, een ontwikkeling, een verschijnsel of een handeling dan wel gedachtegang van een persoon en dit voorbeeld gebruiken om het betreffende aspect te verduidelijken.

Kenmerkende aspecten

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

3

Inleiding

3

1914-1918 Eerste WO (NL Neutraal)

Interbellum

Verzuiling

Stichting SU

Oprichting Volkenbond

Jaren twintig Roaring Twenties

Jaren dertig Crisisjaren

1939-1945 Tweede WO, Shoah

Atoombom

Oprichting VN

Dekolonisatie

Opkomst China en SU en Japan

De wereld in de tijd van de wereldoorlogen

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

4

Paragraaf 9.1: De Eerste Wereldoorlog

4

Na een lange vrede in 1914 oorlog.

De grote landen waren er klaar voor. Door industriële revolutie meer en dodelijker wapens.

Ook nieuw: twee blokken. SU, FRA, Eng tegenover DU, Oost-Hong, (Ita? Kroa? Turk? Bulg)

Men had er zin in. Men verwachtte een korte en succesvolle oorlog.

Juni 1914 kroonprins Franz-Ferdinand vermoord in Sarajevo

Juli 1914 begonnen

Door de koloniën uitgevochten in de hele wereld

Kenmerkende aspecten: het voeren van twee wereldoorlogen en verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

5

Paragraaf 9.1: De Eerste Wereldoorlog

5

Kenmerkende aspecten: het voeren van twee wereldoorlogen en verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

6

Paragraaf 9.1: De Eerste Wereldoorlog

6

Offensief van de Duitsers loopt vast

Kenmerkende aspecten: het voeren van twee wereldoorlogen en verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

7

Paragraaf 9.1: De Eerste Wereldoorlog

7

Slag bij de Somme 420.000 Engelse soldaten gesneuveld

Fra; ca 1.4 miljoen

Eng; ca 700.000

Dtsl; ca 2.000.000

Rusl; ca 2.000.000

VS; ca 100.000

Totaal: ca 9.000.000

Kenmerkende aspecten: het voeren van twee wereldoorlogen en verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

8

Paragraaf 9.1: De Eerste Wereldoorlog

8

Vanaf 1917 doen VS mee

Vanaf 1917 Rusland niet meer. Is SU geworden

Eind 1918 vlucht de Duitse keizer, wapenstilstand 11-11-1918 om 11.00 uur (vrijdag as)

Kenmerkende aspecten: het voeren van twee wereldoorlogen en verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

9

Paragraaf 9.2: De economische wereldcrisis

9

Van 1918 tot 1929 optimisme en voorspoed.

Met name in VS. SU communistisch, Europa kapot maar gaat langzaam beter, Duitsland herstelbetalingen.

Jaren ´20 roaring twenties.

Oktober 1929 crisis

- Amerikanen hadden veel geld geleend, overproductie, banken failliet, boeren failliet, werkeloosheid (25%)

Kenmerkende aspect: de crisis van het wereldkapitalisme

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

10

Paragraaf 9.2: De economische wereldcrisis

10

Crisis breidde zich uit naar hele wereld.

Ook kolonien zwaar getroffen

Landen hielden vast an de gouden standaard

Vanaf 1932 liberale opvattingen overboord; overheid ging boeren helpen, uitkeringen, leningen, gouden standaard los laten.

In VS New Deal, in Italie Fascisten in Duitsland Nazi’s in SU communisten in NL Colijn.

“Overheden” vergroten hun greep op de economie

Kenmerkende aspect: de crisis van het wereldkapitalisme

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

11

Paragraaf 9.3: De totalitaire systemen

11

Een van de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog zijn de totalitaire ideologieën.

Communisme

Fascisme

Nationaalsocialisme

Communisme vanaf 1917 in Rusland (1922 SU)

1922 fascisten aan de macht in Italie

In Duitsland door WO1 en herstelbetalingen en crisis en zwakke Weimarrepubliek vanaf 1933 heerschappij van Hitler en zijn NSDAP

Kenmerkende aspect: Het in praktijk brengen van de tot. ideologieën communisme en fascisme/nationaal-socialisme.

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

12

Paragraaf 9.3: De totalitaire systemen

12

Verschil tussen nationaalsocialisme en fascisme

Communisme natuurlijk zeer verschillend, maar ook daar zijn overeenkomsten.

Alle drie totalitair

Kenmerkende aspect: Het in praktijk brengen van de tot. ideologieën communisme en fascisme/nationaal-socialisme.

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

13

Paragraaf 9.4: Propaganda en communicatie

13

Het ontstaan van de politieke bewegingen leidde ook tot de opkomst van de massa propaganda (reclame voor ideeën).

Veel gebruikte middelen waren; vlaggen, symbolen, massabijeenkomsten, posters en belachelijk maken van de tegenstander en verheerlijken van de eigen groep.

Tijdens de 1e WO (totale oorlog) ontstaat de moderne propaganda. Van de regeringen om het volk/het thuisfront achter de oorlog te laten staan.

In totalitaire staten was overal propaganda.

Met name gebruik van moderne comm. middelen zoals radio en film, maar ook middels kunst en massabijeenkomsten.

Verheerlijking van de leider

Kenmerkende aspect: De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

14

Paragraaf 9.4: Propaganda en communicatie

14

Alle organisaties in totalitaire landen waren onder controle van de staat en alle massaorganisaties hadden tot doel om de mensen achter de leider te laten aanlopen.

Kenmerkende aspect: De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

15

Paragraaf 9.5: Verzet tegen het imperialisme

15

Tijdens het interbellum groeide het verzet in de koloniën tegen het Europese imperialisme.

Voorbeelden:

India met Gandhi (vanaf jaren 30 grote mate van zelfstandigheid, 1947 onafhankelijk)

Indonesie met Soekarno 1949 onafhankelijk (tijdens oorlog bezet door Japanners)

Kenmerkende aspect: vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

16

Paragraaf 9.5: Verzet tegen het imperialisme

16

Oorzaken

- opleiding van mensen in de koloniën

- 1e WO

- eco. crisis

- wereldwijd nationalisme

- opkomst VS en SU

Kenmerkende aspect: vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

17

Paragraaf 9.6: De Tweede Wereldoorlog

17

Kenmerkende aspect: Het voeren van twee wereldoorlogen, en verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.

Onder leiding van Hitler begon Duistland de 2e WO in 1939.

Een tijdje had men hem appeased, maar het mocht niet baten.

Grote delen van Europa werden bezet en in oost-europa werd gezien als Lebensraum

In 1941 aanval op SU (operatie Barbarossa)

1941 ook aanval van Japan op Pearl Harbour en oorlogsverklaring van Hitler aan VS

Juni 1944 D-day

Mei 1945 capitulatie Duitsland

Augustus atoombommen op Nagasaki en Hiroshima en capitulatie van Japan

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

18

Paragraaf 9.6: De Tweede Wereldoorlog

18

Kenmerkende aspect: Het voeren van twee wereldoorlogen, en verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.

Totale verliezen in mensenlevens ca. 72 miljoen.

Waaronder ca. 47 miljoen burgerslachtoffers, inclusief ongeveer de twintig miljoen die tijdens de oorlog doodziek werden.

De militaire slachtoffers komen uit op ongeveer 25 miljoen, inclusief de vijf miljoen die zijn gestorven in gevangenschap.

De geallieerden verloren in totaal ongeveer 61 miljoen levens, terwijl aan de zijde van de asmogendheden 11 miljoen mensen het leven hadden verloren.

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

19

Paragraaf 9.6: De Tweede Wereldoorlog

19

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

20

Paragraaf 9.7: Genocide

20

Kenmerkende aspect: Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden.

De shoah werd pas bij de bevrijding van oost-europa bij het grote publiek bekend.

In de periode 1933-1945 ca 6.000.000 joden vermoord, met name na de Wannsee conferentie van 1942

Oorsprong van het antisemitisme

Dit is ook 1 van de redenen van het bestaan van Israel.

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

21

Paragraaf 9.8: De bezetting

21

Kenmerkende aspect: de Duitse bezetting van Nederland

10 mei 1940 inval en na het bombardement van Rotterdam en de vlucht van koningin en regering bezet. 15 mei

Pas vanaf ca. 1941 werd de bezetting er een van onderdrukking en terreur en verzet

0.5 miljoen mannen moesten in Dtls werken en ca 350.000 anderen doken onder om daaraan te ontkomen.

September ‘44 bevrijding van het zuiden, het noorden pas in mei 1945 en dus de hongerwinter

Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950

22

Paragraaf 9.8: De bezetting

22

Kenmerkende aspect: de Duitse bezetting van Nederland

Ca. 250.000 Nederlanders tijdens de Tweede Wereldoorlog overleden ten gevolge van oorlogshandelingen of maatregelen van de bezetters. Slachtoffers Jodenvervolging: ca. 102.000 (van de ca 107.000 gedeporteerden)Overleden als gevolg van de daling van de volksgezondheid ca. 50.000 Burgerslachtoffers van oorlogshandelingen ca. 30.000 Slachtoffers Hongerwinter 1944-1945 ca. 15.000-25.000 Omgekomen ten gevolge van de arbeidsinzet in Duitsland ca. 8.500Omgekomen in gevangenissen en concentratiekampen in Duitsland ca. 4.400Omgekomen in concentratiekampen in Nederland ca. 570 In Indonesië omgekomen geïnterneerde burgers ca. 13.000-16.800In Japanse krijgsgevangenschap overleden ca. 8.200