30

CULTUUR ZUID57 Den Haag

ZU

ID57

Den

Haa

gC

ULT

UU

R

PIP006_Zuid 57.indd 30 07-12-12 16:26

31

Opdrachtgever Ceres projecten / Vestia Den Haag Zuid-Oost, Den Haag

Ontwerp bouwkundige verbouwing Leon Thier, Den Haag

Interieurontwerp en projectinrichting Workshop of Wonders, Utrecht

Projectteam Gerrit Vos, Toine Pennings, David Tins, Jons Jeronimus

Grafische huisstijl, signing en illustraties Carrie Zwarts, Sybren Kuiper,

Den Haag

Maatwerk meubilair ontwerp Workshop of Wonders, Utrecht

Realisatie maatwerk meubels Het Woud, Weesp

Meubelmerken NED by Kembo, Tom Dixon, Emu

Verlichting ontwerp en levering Workshop of Wonders, Utrecht

Merken verlichting Modular Lighting, Foscarini, Z-Line, Tom Dixon, Bocci

Gietvloeren Senso, Rhenen

Linoleum Armstrong

Print karpetten Colorline Nederland, Amsterdam

Aannemer Hemubo Bouw, Alphen aan den Rijn

Bruto vloeroppervlakte interieur 4000 m2

Verbouwingskosten interieur ! 3.500.000

Budget inrichting (inclusief maatwerk onderdeel) ! 450.000

TEKST Karl BijsterveldFOTOGRAFIE CornbreadWorks

CU

LTU

UR

ZU

ID57

Den

Haa

g

DECEMBER 2012 - JANUARI 2013 | # 6 | JAARGANG 23

Het schoolgebouw van architect Sjoerd Schamhart aan de Haagse Zuidlarenstraat mag dan geen wettelijk beschermd wederopbouwmonument zijn, een bijzonder complex is het wel. De in 1957 geopende Zuiderpark hbs is nog altijd een modern complex. Functioneel van opzet met veel licht, lucht en ruimte. Ook de vele kunstwerken trekken de aandacht, zoals de kleurrijke wandschildering van Willem Hussem en het mozaïek van Jeroen Voskuyl boven de entree. Schamhart, die aan de wieg stond van atelier PRO, had eerder het Haags Grotius Lyceum van een nieuw gebouw voorzien. Later kreeg hij naam met onder andere zijn vleugel aan het Haags Gemeentemuseum, de visafslag in Scheveningen en het wooncomplex Couperusduin.

Nieuw levenIn 2003 besloot het gemeentebestuur het Schamhartgebouw, inmiddels omgedoopt in Stevin College, echter buiten gebruik

In de Haagse wijk Escamp viel er tot voor kort cultureel weinig te beleven. Maar met de

transformatie van een door architect Sjoerd Schamhart ontworpen schoolgebouw uit 1957 is

dat verleden tijd. De wijk beschikt nu over een cultureel bedrijven centrum met een theater,

cinema en kunstcentrum en bedrijfsruimten. Workshop of Wonders kreeg de opdracht voor het

interieurontwerp. Het bureau liet zich inspireren door de wederopbouwperiode en vertaalde dat

op een spannende manier naar deze tijd.

FOTO LINKSHet trappenhuis

FOTO BOVENDoosvormige zitblokken met rechts een kunstwerk van Willem Hussem

FOTO ONDERExterieur van ZUID57

Een herboren wederopbouwschool

te stellen. Verloedering volgde en sloop lag op de loer. Zo ver kwam het gelukkig niet. Ceres projecten, de projectontwikke-laar van woningcorporatie Vestia in de regio Haaglanden, nam het initiatief om het gebouw nieuw leven in te blazen door het te transformeren in een cultureel bedrijvencentrum. De opgave was complex. Ze bestond uit huisvesting van Theater Dakota,

PIP006_Zuid 57.indd 31 07-12-12 16:27

32

ZU

ID57

Den

Haa

gC

ULT

UU

R

met behalve hun kantoor ook een circa 200 plaatsen tellende theaterzaal met bijbehorende ruimtes, een luxe bioscoop en multifunctionele studio. Verder moest het gebouw onderdak gaan bieden aan kunstcentrum Koorenhuis, dat tal van creatieve cursussen aanbiedt en daarvoor zeer specifieke ruimtes nodig heeft. Als laatste wilde Vestia een derde van het gebouw verhu-ren aan bedrijven in de creatieve sector. Architect Leon Thier tekende voor het ontwerp van de bouwkundige verbouwing. Zo werd de aula een theater en de voormalige kantine een café. Oude klaslokalen werden geschikt gemaakt voor bedrijven en het Koorenhuis. De kantine kreeg een glazen wand naar de leerlingeningang op het plein.Workshop of Wonders werd samen met grafisch ontwerpers Carrie Zwarts en Sybren Kuiper geselecteerd om een geschikt inhoudelijk programma te ontwerpen. Gebruikers en bezoekers

moesten elkaar informeel kunnen treffen door de realisatie van verrassende en hoogwaardige sociale ruimtes. De balie en café vormen hierin nu het kloppend hart, aangevuld met ongedwongen ontmoetingsplekken in de gangen en de meer formele vergadervertrekken. “Het interieur van het gebouw was niet sterk vervallen maar wel gedateerd”, zegt Gerrit Vos, directeur van Workshop of Wonders, terugblikkend. “We wilden met respect voor Schamhart het pand van een passend interieur voorzien. Het interieur kreeg in de loop der tijd een ratjetoe aan kleine aan-passingen en is daarom eerst grondig opgeschoond. De fraaie transparanties en details van Schamhart werden zo weer goed zichtbaar.”

OptimismeVervolgens voorzag Workshop of Wonders het gebouw van zowel een nieuw, herkenbaar en spannend interieur als iden-titeitslaag. Het bureau liet zich inspireren door de wederop-bouwperiode en vertaalde dat naar de huidige tijd. Vos: “De jaren vijftig kenmerkten zich door een groot optimisme en een geloof in de toekomst. Met het interieurontwerp en een grafi-sche laag wilden we dat optimisme opnieuw gestalte geven.” Workshop of Wonders neutraliseerde het interieur door de kleuren van het bestaande gebouw naar zwart/wit terug te brengen, en een nieuwe reeks kleurrijke doosachtige interi-eurvolumes met uiteenlopende functies te ontwikkelen. Als omhulsel voor de keuken, maar ook functionerend als bar en balie en soms tafel en/of zitplekken, zijn het de nieuwe eigen-tijdse ‘bewoners’ van het gebouw. Deze maatwerkelementen, die we ook terugvinden in de trappenhuizen en rondom het nieuwe liftblok, werden door Sybren Kuiper en Carrie Zwarts voorzien van een uitgesproken illustratieve laag. Hun werk is geïnspireerd op de filmaffiches uit de jaren vijftig en zestig van de veelgeprezen Amerikaan Saul Bass. Hij ontwerp filmpos-ters van bijvoorbeeld West Side Story, Vertigo en Spartacus. De grafische laag verwijst ook naar het grafische werk van de kunstenaars Hussem en Voskuyl, die de school voorzagen van modern figuratieve afbeeldingen. Vos: “De heldere illustraties kregen dier- en plantmotieven, maar niets is wat het lijkt. In

FOTO BOVENVergaderruimte met karpetten voorzien van grafische prints

FOTO MIDDENHet café met de typische Gregg lampen

FOTO ONDERHet theater in de voormalige aula

PIP006_Zuid 57.indd 32 07-12-12 16:27

33

CU

LTU

UR

ZU

ID57

Den

Haa

g

DECEMBER 2012 - JANUARI 2013 | # 6 | JAARGANG 23

het trappenhuis mondt een elandgewei bijvoorbeeld uit in een boom met vogelnesten, en transformeren vissen in vogels. Ook de karpetten in ton-sur-ton kleuren zijn voorzien van zulke dier- en plantmotieven.”Het aanvullend los meubilair typeert Vos als neo vintage: nieuwe meubels deels ontworpen en geïnspireerd op een historisch tijdperk. Workshop of Wonders selecteerde hiervoor meubilair van NED by Kembo, dat het jaren vijftig erfgoed van Willem Gispen opnieuw in productie nam. Vos: “Het café wilden we met zwart massief eiken Tom Dixon stoelen en tafels een meer toegankelijk en eigentijds karakter geven.”

DiscussieMeest opvallend aan het verlichtingsplan zijn de Gregg lampen, in onder andere de foyer, de trappenhuizen en vergaderruim-ten. Deze asymmetrische designlamp is geïnspireerd op vormen uit de natuur en lijkt op een mooi uitgesleten natuursteen. Ook doet het denken aan de vorm van een ei, als symbool van creatie en nieuw leven. “Overdag is deze organische lamp een mooi kunstobject”, zegt Vos. “In de avond, wanneer de lamp aanstaat, geeft ze een fraai warm diffuus licht.” Het overige verlichtingsplan bestaat voornamelijk uit opbouw Z-Guide tl-armaturen in de gangen en opbouw Modular Lotis LED spots in de foyer. Voor de informele zitjes zijn Twiggy schemerlam-pen gebruikt.In feite was er maar één onderdeel waarover aanvankelijk flinke discussie ontstond. Vos: “Een veelkleurige mozaïekvloer domi-neerde het hele gebouw. Behoud betekende dat we de volle-dige inrichting op deze vloer moesten afstemmen. Uiteindelijk is de vloer in goed overleg vervangen door een neutraal zwart linoleum en een gietvloer. De zwarte leistenen vloer in de foyer is wel behouden.”In januari 2012 werd het cultureel bedrijvencentrum feestelijk geopend onder de naam ZUID57. Inmiddels is het centrum een begrip in de wijk Escamp, maar ook daarbuiten. Het film- en theateraanbod trekt mensen uit heel Den Haag en omge-

FOTO BOVENDe balie in de entree

PLATTEGRONDBegane grond

ving. Het merendeel van de creatieve bedrijfsruimten is ver-huurd. Ook de hedendaagse ruimtelijke kunsttentoonstellingen, georganiseerd door Platform57, trekken de nodige bezoekers.

BalansZUID57 is een geslaagde herbestemming. Er is een onder-houdsarme, duurzame inrichting gerealiseerd die goed aansluit bij de beleving van de verschillende groepen gebruikers. Maar ook aan de buitenzijde van het gebouw is zorgvuldig aandacht besteed. De oude kleuren van de gevels werden hersteld, het raster weer wit en de puien weer grijs. Het vinden van een balans tussen het historische en het nieuwe wordt voor veel (interieur-) architecten de uitdaging van de toekomst, omdat steeds meer bouwopgaven herbestemmingen in binnenstedelijke gebieden zijn. ZUID57 is in dat opzicht een inspirerend voorbeeld.

www.workshopofwonders.nl

www.studioleonthier.nl

PIP006_Zuid 57.indd 33 07-12-12 16:27