1نآ یتیب ت یاهدمایپ و یملاسا یاههومآ رد...

1آن یتیترب یامدهایپ و یاسالم یهاآموزه در «سالم»

2بضیف راذختیا

3ظپیذ اصبفی هرثبی

چکیذ. اظت آى ترثیتی یبهذبیپ یاظاله یبآهز در «ظالم» گبیجب يییتج ،حبضر پصػذف هبثع ثرداری از بی فیػ ثر اظبض فرم ب داد یگردآر اظت یلیتحل ـ یفیتص پصػ رغ

ث .اظت گرفت قرار لیتحل یتجس هرد ،یفیک یب یؼ ثب در اداه ؼذ اجبم هرتجط هجد طریق از هتی بی داد هحتایی ری تفعیر یراظتب در اذ ذیکؼ هحققبى ایي ترتیت ک

ؼبخت اثعبد طراحی ظبزی تن ،)ثبز، هحری اتخبثی( ثذی کذ هذ، ظبم ثذی طجق فرایذبیی آداثی هجتی ثر ظجک قرآ ایؽیر «ظالم»ک دذ هیتبیج پصػ ؽبى .کذ اظتفبد ؼذ

یی، افسا کراهت) فردی عذد ثدر آى ترثیتیپیبهذبی يیتر هن دارد العالم نیعل زذگی هعصهبى-یزهی( اجتوبعی )را تعبدل ییزاآراهػ ،تکجر از یریجلگ تاضع تیتقی، یآفر عست

ثذی تجییي ی( دظتدظت نیتحکی، وذل تیتقی، عبطف تعبهل تیتق، الفت اط یظبز .ؼد هی

کلیذی اشگبى بی اظالهیآهزاثعبد فردی اجتوبعی، ، ترثیتیپیبهذبی یبثی قرآی، ریؽظالم،

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

01/09/96: ییب شؽیپز خیتبس ؛21/10/95: مب بفتیدس خیتبسـ 1

[email protected] شایا ،تشا ،(س) یجبجبئ ال داـب پشسؽ آصؽ ش بسیداــ 2

(ؼئ ؼذی) ، ایشاتشا ،(س) ییجبجب ال داـب یاػال تیتشث یت فؼف سؿت یدوتش یداـدـ [email protected]

mailto:[email protected]



2 9ؿبس /ػب پد/1396پبییض صؼتب/ اػال دیذب اص تشثیتی تشیدی ـ ی دفلب

ثیبى هعئلاؼب خدی اختبی اػت اثؼتی ا ث دیشا اثشپزیشی ا اص دیشا چ دس خج دسی

ب ثی خی آغبص ؿذ تب پبیب صذی ادا داسد. ی چ دس خج ثیشی، اص ح تـىی تىثیشی أت ، ثب ذات البفأؿبختی ثش پبی وشات اؼب ت بػجبت ساساثي اختبی

داسد ساثي بػب اختبی بػجبت غیش تذ ثشخبػت اص افشاى تفشیي افشادػبصذ ثش تشثیت ش، . ث جبست دیزاسد یثیشی خشة ثش افشاد أت ، ثب ػتشی تجینأثش پبی حمبست اؼب ت

. اص ای سػت و دس تب (1379 ،یتشا دـبد)ػالت شد ث ػالت اختبی ثؼتی داسد ؿد. ی حؼبػیت د چذا ـب داد یادیب خا ثش سی تشثیت اختب

چشا ثبؿذ؛ ب غبص ایدبد تبالت اختبی اؼبتاذ ػشآ وشد یىی اص ای اػت و یػالب یبصذ ساث ثشلشاسی استجبى ثب دیشا ؼتذ ای ث دی آ اػت و حیبت اؼبو

.ثب دیشا اػت تمبثثش فیذ ؤصذی پیب ذ آدی دس ش ساثي ثی فشدی استجببت تاذ ث سؿذ ة اؼب یاختبی تب فشدی، ؤثشث ػخ دیش ثذ استجببت

. (17ـ18 قك ،1383 ،ییبثذ) دػت پیذا وذؿىفبیی ؿخلیت خد

رغ پصػثب اػتفبد اص ؿذ تحیی اػتفبد ـتكیفی پظؾ سؽ اص پظؾ، ذف ث دػتیبثی ثشای تدضی سد ویفیبی ؿی ثب آسی ؿذ بث خد شتجي خثشداسی اص بث، بی فیؾ فش

جبی شی ػال بث ؼجت دس پظؾ حبهش اثتذا ث ای تشتیت .اػت شفت لشاس تحی دس ()دس ای شح جبی ی، ػاثك شی پظـی ػال سد ثشسػی لشاس شفت ؿذالذا

دس . اػتسد ثشسػی لشاس شفتثب تفبػیش ؿی ا ػت ثب ػال شتجي یب ثذ تب آیبت لشآدس ب ثذ پیبذبی ػال ثب شح ػ احبدیث شثى ث ػال اص بث حذیثی اػتخشاج ؿذ

دس ب چی .ؿذ اػت احبدیث اػتخشاج تجیی لشآ اػتفبد اص وذزاسی ثبص اص یب آیبت ب ثذی پیبذبی اػتخشاج ؿذ اص داد حممب الذا ث دػت ت،اػپد و وذزاسی حسی

بیی و یبص آ خبة ؿذتپیبذبی اكی ا اػت،دس ب ؿـ و وذزاسی اتخبثی ذا وشدؿبػبیی پیبذب ثب دس ش شفت د. الص ث روش اػت و ا ث اكالح داؿتذ سد تخ لشاس شفت

شفت تب احذب( بیت )احذبی خذا وذ اص ػبیش پیبذب( دس ساػتبی ذف ثش خبیت )دس

3 آ یتیتشث یبذبیپ یاػال یبآص دس «ػال»

3

ذ فشدی اختبی دس لبت د ث ثب ثشلشاسی استجبى ثی جمبت، ت اكی تحمیك كست شفت . اػتفشا آذ

ی پصػبیبفت

آى یهعب لغت در ظالم

ضذ ث ی ثی (347 ف ،1383 دذ،)ت اب پیشی، تحیت، تؼی اصػال اػ لذس ، بسی (1220 ف ،1385 ذ،ی) یت پبوی سبیی اص ،سیذ دبت یبفت ،ؿذ اص یت یب آفت

ػالت، كح ت،یتحچی ،(ػی حشف ،ـ 1416 اكفبی،)ثد اص آفبت بشی ثبی ث صثب آسد ث وبس سفت تیث بى دسد فت ت اػت. ای اط ی تىش یآؿتى، ت

تحیت ػال » ؛الذى اتجغ هي ػلى السالم فیؿش یو دس آ چب .(ػی حشف ،1386 ی،) اػت

داد ث بیا ػال، اػت. تیث بى تحػال (،47 ،) «ثش وؼی و اص ذایت پیشی وذ ػالتى تذسػتى ت سا خاذ ثیذی دذ ث ای ی و فشد ػال ؛فشد مبث اػت

ت شخای. خذیثبؽ و ضذى ث ت خاذ سػ ئ اص خبت آػد خاػتبساػالى اػت و تیى دسد تح ضیؿبس ػال دس اػال سص دؿ. یؼت، ثذخا و

دسد ى؛ یاػت «ىنػل اهلل سلبم»دس اك «ىنػل سالم» ىحمیمت .ذید ؼب ث ى

ػال وشد دی یث .خذاذ ت سا ث ػالت داسد دس ا اب ثبؿى بیپشسدبس ثش ت ثبد، بى ؿبس اػالى یؿد. احؼة ىال دػتى كح تشن دؿى خ ا هی

چی. اػت بثدی مق یت ش اص اػبء خذا اػت؛ صیشا ػالت اصیض ػال اػت. ػال ثـت االق ؿذ اػت. ثدس بی خب ػالت، « داس» پیـذ سثشدبی ػال ث شایىی اص وب

. (347 ف ،1383 دذ،) اػت ثـت ث بی «داسالسالم»

دس غت ث بى ثمب « ح ى ى» اص سیـیض و یىی اص تشادفبت ػال اػت، تحیت اط ف ،14 ج ،ـ 1404 س،اث) ، ػالتى(322 ف ،4 ج ،ـ 1415 فیشصآثبدی،) پبدؿبى ه دس اكالح ای اط اػت. (608 ف ،1 ج تب، ثی شیحی،) صذى خاػت ثشاى دیشى (216

س ؿذ ثب دیشا یب اسد ؿذ ث ىبى ب سث واػت آیضى جبست اص فتبس یب وشداس احتشا تحیت دس اك ث بى دب. (513 ف ،3 ج ،ـ 1469 دؿتی، حؼیی)د یش خبف كست ى

ت دس . ػپغ دس بى ك دب وشد ؿی یبفت دس بیاػتوشد ثشاى حیبت ؿخق دیش


حؼیی) ت ؿشى دس بى دبى خلف یى ػال یه بذ آ ث وبس سفت اػت .(73 ف ،12 ج ،ـ 1469 دؿتی،

ظالم تبریخچث یلذت دس حمیمت شفت یلشاس اػتفبد سد ػال اص اطبی اػت و پیؾ اص اػال یض

سا آفشیذ، ث الئى دػتس داد حوشت آد ذخذاچ و اػت. م داسد یتثـش خیتبس یدساصا

دػتس داد تبی ث حوشت آدػپغ رات ثبسی. اثیغ اتب وشد ساذ ؿذاب .ػدذ وذ

پغ آد سفت .«ثشوبت اهلل سحو ػلىن ؤلسلبم» : ثثش و ای آد ث ػی آ ش اص الئى

ث چ حوشت آد «.ثشوبت اهلل سحو ػلىن سلبم»دس خاة فتذ: الئى چی وشد.

ته تح تحته زػی خذا ثبصـت، خذاذ تب ث ا فشد: م إل ثن فوب ثؼذن هي رس

ج ،1368 ای،وش) «اػت فشصذات ثذ اص ت تب سص لیبتای تحیت ػال ت تحیت » ؛المبه

،شی ػس دس و یض اط ػال شػ ثد اػت؛ چب . دس صب حوشت اثشای(7 ف ،16

إ سث له سإستغفش ػله سلبم وذ و ث آصس فت:ی م خذای تب اص ل حوشت اثشای

و؛ چشا و ا اس یف ث صدی اص پشسدبس ثشایت تمبهبی .ػال ثش ت» ؛حفب ث وبى

سسلب جبءت لمذ فشبیذ: چی خذاذ تب ی .(47 شی،) «ؼجت ث شثب ثد اػت

ػال. ا یض :فتذ .فشػتبدب ب ثشای اثشای ثـبست آسدذ» ؛سلبم لبل سلبهب لبلا ثبلجششى إثشان

.(69 د،) «فت: ػال دس ایشا پیؾ اص اػال د دػت سا سی ح احتشا دس یب الا ختف، تفبت اػت.

یدیب ثب اـت اؿبس زاؿتذ وشدذ. ؼیحیب دػت ثش دب ی تی ی دادثش ػی لشاس یب اشاة خبی یض احتشا تمبث ث وبس ثشد اط دس .(5، ف1384، احذی یش) ذوشدی

ثب خبی ػال دس یب الا دیشػال شػ ثد اػت؛ اب تفبتی ذ ثی ػال ػال دس یب الا خبی بی وی ذش اػال اػت خد داسد. ػالی و ذ

یتذ ثبؿی خبت تحدب آسصی ػالتی ثشای شف مبث اػت. ى اػت ب الل، دیشدسخاػت ، ب دس اب جبؿذ. دس ػال اػال اب ب آثشیؾ اص بحی؛ ػب ػشصذ ثبؿذ، ب

ث كست تأ دبذ ؿذ اػت. حذیثی اص یذ ػالتی ثشای شف مبث اثشاص ایت اص بحیم جبع ث فواص .وذییذ یأبیی سا و ثشای ػال روش وشدی ت سػ شای اػال

دای؟ بی سا ی «ػلىن ؤلسلبم»فشد: ای فو! آیب تفؼیش سػ خذا :یذ ؿذ و ی


5

یی ثش اػت پیب ذ خذاذی و ت «اهلل سحو ػلىن سلبم»ثیذ: و شدی ث دیشی

.خاػتبس ثذی ثیچبسی رت ت جبؿ بیػخبت سا ث هشس صیبت یت ،سا غیجت ىب پیب سا ث ییثذذ «ثشوبت اهلل سحو السلبم ػلىن»ثب ػالؾ سا صبی و خاة

،1368 ای،وش) یذ ؿبذ بش اػتیثش آچ ،دذ خذاذ سحب سحیػال ی یذبی ا دس وذ و ت اص بحییشذ اال ی دذ ث ػال ؿخق ػال ای،. (5 ف ،16 ج

.(76 ف ،6 ج ،ـ 1417 جبجبیی،) تدبصی اص ؼجت ث خد خای دیذ یچ ب آثش اػت ،داؿت ایت دس خب، آ اػت صذیب ،چیضی و یه اختب خؼتیچشا و

.(خب ب)

قرآى در ظالم یبثیؽیر سلناذ: فت ثبثشای .اػت وبس ثد اص آفبت بشى ثبى ث بی « ع »ػال اص سیـ

،ـ 1416 اكفبی،) «ب دبت یبفت وبس ؿذ یت یباص ثال» ؛ساله سالهب الأفبت الؼة هي

و ثب دى پبن آب» ؛ سلن ثملت سث جبء إردس آی «ػی»ثب دسثبس و . ث ا(127 ف

لت ػی آ اػت و اص اذ فت ،(84 كبفبت،) «ثب اػت ػالت ثبسو دسضد پشسدبسؽ آذ یض ی ب سا ثشداؿت دس ػس ثمش «ؼ»دس بی ػب وبس ثبؿذ. ...وفش ،حؼذ ،ؿه جئت اى لبلا فب ش ال هسلو الحشث تسم ال األسض تثش رلل ال ثمش إب مل إ لبلاذ: وشد

فشبیذ: بى ثبؿذ و ثشاى ؿخ خذاذ ى فت پیبجش» ؛فؼلى وبدا هب فزثحب ثبلحك

س دیشى دس اص ش یجى ثشوبس ثبؿذ حتى یچ .صد سا ؿذ ثشاى صسات آثىـى وذى .ػپغ چب بى سا پیذا وشدذ آ سا ػش ثشیذذ .حك ت سا آسدى آلاآ جبؿذ. فتذ:

اص یة ػالت اػت خبى دس آ یی «ؼ» .(71 ش،ثم) «بی جدذ ای وبس سا ادب دذ .یؼت و شاد اص آ ػالت بشى اػت

ث ى ػال خبسخى اػتاص خ ایى دس ثوی اسد .اسدی لبث تفىیه داسد ،ػالتث » ؛الخلد م رله ثسلبم ؤدخلب: بذ .لی ... اػت ،خدی دس مبث ػال فی ػالت

ػلى سلبهب ثشدا و بس ب للب آی .(34 ق،) «اػت خبدایػالت اسد ثـت ؿیذ. آ سص

ی ػشد ثى اىفتی: » ؛إثشان س آ اػت و تب خد .(69 ،بءیاج) «آػیت ثبؽ آتؾ ثشاى اثشا

ی هي الل ث ذچی بی ػصذ آتؾ لشاس یشد دس اب ػالت اص آػیت حوشت اثشا


ش و خذا» ؛ ستمنه صشاط إلى ذن ثئر الس إلى الظلوبت هي خشجن السالم سجل سضا اتجغ

ؿد ث تفیك خیؾ، بى ػالت س ىث سا آ وتبة ثبسا اص خـدى ا پیشى وذ، بئذ،) «وذ ؿب ى ساى ساػت ذایتثشد ث ب ث ػى سؿبیى ثیش ىسا اص تبسیىی ب آبى خذا و جبست اص احىب بى دبت اص زاة اى یب سایى سا «السالم سجل». س اص (16

وبا ثوب لن سثن ػذ داسالسالم لنچی .(5 ف ،2 ج ،1377 ،)جشػىاػت دی اػال

دادذ، یبسؿب آچ ادب ى ث پبداؽا ضد پشسدبسؿب ػشاى بفیت اػت ب ثشاى آ» ؛ؼولى

ؤی اى ػب دس اص آفبت ثشاى یى حوس دس پیـب اى، خب. (127 اب،) «خاذ ثد اػت. خبسخىب ث ى ػالت ػال ای ت. ػا

، ػال لی فی اػت و دس آیبت «ػ»یىی دیش اص اسد لبدیك ف ػال اص سیـ ؤ الشحو فس ػلى سثىن وتت ػلىن سالم فمل ثأبتب ؤهى الزي جبءن إرا ری ث وبس سفت اػت؛

چ وؼبى و ث آیبت ب » ؛سحن غفس فإ ؤصلح ثؼذ هي تبة ثن ثجبل سءا هىن ػول هي

شوغ اص ثشایوشد سدسد ثش ؿب. پشسدبستب سحت سا ثش خد مش ضد ت آیذ ث ،ایب داسذ اب،) «پغ ى آشصذ شثب اػت .آیذث بداى وبس ثذى وذ آب ث تث اكالح و ؿب

الؾ سا ث ا ایب ثشػبذ یب ا سا اش وشد و خذاذ پیبجشؽ سا اش وشد و ػ. دس ای آی (54 بذ آی .(5 ف ،2 ج ،1377 جشػى،) ب ػجمت ثیشدب، دس ب ػال، ثش آث احتشا آ

یب آ » ؛ػلىن سالم ؤى الج ؤصحبة بدا ثسوبن وال ؼشفى سجبل األػشاف ػلى حجبة ثوب

ؿب سا اص ػیبی ثش اشاف شداى ؼتذ و ش یه اص آ د دػت .حبیى اػت د ش «ػال ثش ؿب دذ و آاص ى ثـتیب سا و ص اسد آ ـذ ثذا ایذ داسذ .ؿبػذ ى

ػال . لى دس اػال ی دب خاػت ػالت اص خذاذ ث ؿخق اػت ػال. (46 اشاف،)دس .ثشوت اػت تى اص خذا ثبیزا تح ،یى یى ػالت ثبد اص خذا ثش ؿب چ اص خبت خذاػت

ای . (58 غ،ی) «ؿد ػال فت ى خبت پشسدبس شثب ث آب اص» ؛سحن سة هي للب سلبمآی

داذ و پیػت دس یثـتیب ؿد ػال لى اص خبت خذاذ اػت و ث ا ثـت اال ى .ػالت ا خاذ ثد

إلب إل لب الز الل خای: و دس لشآ وشی یچب اػت.ػال چی یىی اص اػبء خذاذ

خذایى و اػت» ؛ششوى ػوب الل سجحبى الوتىجش الججبس الؼضض الووي الوؤهي السلبم المذس الوله

ثخؾ ؤ ث حمیمت حم خد . ب فشبشاى پبن ػالت(23 ،حـش) خض ا جدى یؼتػبء اػال اص .«شداذپبن اػت خذا اص آچ ثب ا ؿشیه ى. بس تىجش اػتججب، ضیض، خ و


7

اذ ت تكیف خذاذ ث ػال آ اػت و یة آفبت ث یذ: فتیساغت . حؼى اػت اكفبی،) اػتبسػذ. دس ای كست ػال ث ى ػ و ث خالئك ىبچ ،حوشتؾ سا ذاسد

،یثبث اث) دذ ػب اص ش یت فت اػت آ سا ػالت تحیذكذق دس .(88 ف ،ـ 1416 ،ثذ ؿش هشسو ػال وؼى اػت »یذ: ی ایضاكبحت تفؼیش . چی(177 ف ،1384

.(475 ف ،11 ج ،ـ 1417 جبجبیی،)« بفیت اللبت وذثب ت ث ػالت على سلبمؿد: تب آدب ایت داسد و ب اص شف خذاذ ث پیبجشا فت ی لشآاط ػال دس

بص ححوشت دسثبس. ای آی (79 ،كبفبت) «خبیب یب دس ح ثش دسد» ؛العبلويي في ح

بى تا خذا خبت اص و اػت تحیتى ثشاى ح ،ای ػال» .اػت تشػیب ػال اص ؿذ ال دس خا ثـشى ال ؿد. خیشات لال اصو چیضى بدای ؛ؿد ذی ىثش ا اؼبیت

وؼى اػت و ث دت تحیذ ثشخبػت ؿشن اثش آ سا وثیذ خؼتی حوشت حچ

دس تب اػتلیجى تب سص لیبت پغ ثشاى ا اص ش خیش ،ضاس ػب دس ای سا سح ثشدحذد .(222 ف ،17 ج ،ـ 1417 ،ییجبجب)« یبفت یؼت ح ػالى ث ای ػت خض دسثبس ،لشآب سؿ ای ػال»یذ: ساغت. (181)كبفبت، « دسد ثش فشػتبدب» ؛الوشسلي ػلى سلبم

ب چی .(یػ حشف ،ـ 1416 ،یاكفب)« وذ و خذا خاػت ث پیبجشا ثب دب ؿد ىدسد ثش ؿب ث » ؛الذاس ػمجى فؼن صجشتن ثوب ػلىن سالمؿد: اص صثب فشؿتب ث ا ثـت فت ی

ب ای اط سا ا .(24 ،سذ) «فشخب آ ػشاساػتى چ یىػت . آچ كجش وشدیذ پبداؽ دس آدب » ؛ػش ثىش فب سصلن لن سلبهب إلب لغا فب سوؼى لبثشذ: وبس ی ذیش ثیىثـت ثشای

لب .(62 ،یش) ا «اػت ؿب كجح ؿب دس آدب آبد سصى ؿذ، خض دسد اى ى ػخ ثید

آد. ب ؿذ ػخى اى ى دس آدب ثید» ؛سلبهب سلبهب للب إلب تإثوب لب لغا فب سوؼى

لى ػالش د دس ای آیبت، شاد اص ػال .(25ـ26ل، ا) «ػخى خض ػال دسد یؼت .ثبؿذ تذیش ػال یذ اص دیش دس ػالیىیى ث ؛فى اػت

کردى ظالم آداة-شاتت ػال فت ی تیسبدس سد پیبجش اػال: رعبیت هراتت ظالم گفتيـ 1

ػلى الشاوت سلن الىثش، ػلى الملل سلن االثي، ػلى الاحذ سلن الىجش، ػلى الصغش سلنفشبیذ:

ثبیذ فش یه. وذ ػال ثضسي ث ثبیذ وچه» ؛المبػذ ػلى المبئن سلن المبئن ػلى الوبس سلن الوبشى،


ایؼتبد ث بثش. وذ ػال پیبد ثش ػاس. وذ ػال صیبد ش ث ثبیذ و ش. وذ ػال فش د ث .(463 ف ،4 ج ،1344 ،ییو) «وذ ػال ـؼت ث ایؼتبد

دذ ثذی كذای ػالدس سد هیت اب كبدق: کذ ثلذ ثدى صذای ظالمـ 2

سوؼن، لن سلن لذ ىى لؼل ػلى شدا فلن سلوت: المل ثساله فلجش احذون سلن ارا فشبیذ:ی

ػال ؿب اص یىى و بى»؛ ػلى شدا فلن سلوت: الوسلن المل ثشد فلجش احذون سد فبرا

ـذ ؿیذ ى ،فت ػال ؿبیذ .ذادذ سا پبػخ وشد ػال یذ وذ ػال ثذ ،وذ ى ى وشد ػال یذ وذ ػال تب دذ پبػخ ثذ ،دذ ى سا ػال پبػخ وؼى و لتى .اػت

.(385 ف ،3 ج ،1383 ،یوبؿب نیف) «ذادذ سا پبػخ

اىفشبیذ: وذ ی دس ثبة ای یظی ػال اب كبدق: کذ هتاضع ثدى ظالمـ 3

اص آثبس تاه ای اػت و » ؛لمى هي ػلى سلن اى الوجلس، دى ثبلوجلس الشجل شضى اى التاضغ هي

،ـ 1403 ،یدؼ) «وذػال ،سػذ ی دغ ساهى ثبؿذ ث شوغ ىیاؼب ث ـؼت دس پب .(6 ف ،76 ج

دػت بی آ اص تش وب ذیثب یتیتح ػال ش پبػخ ،یاػال آداة دس: کبهل ثدى ظالمـ 4

وبى الل إى سدب ؤ هب ثإحسي افح ثتح تنح إرا :ذیفشب ی لشآ دس خذاذ. ثبؿذ آ بثك و

ب بی ذیی دسد آ اص ثتش[ یكست ث] ؿب ؿذ، فت دسد ؿب ث چ »؛ جبحس ءش ول ػل

وب اص س. (86 ؼبء،) «اػت ثشع حؼب یضیچ ش ث اس خذاذ و ذ؛یثششدا[ پبػخ دس] سا ذیث یوؼ اش .«ىنػل سالم» فت ذیثب پبػخ دس ،«سالم» ذیث یوؼ اش و اػت یا پبػخ ثد

دس ،«اهلل سحو ىنػل سالم» ذیث اش .«اهلل سحو ىنػل سالم» فت ذیثب ا پبػخ دس ،«ىنػل سالم»

.«ثشوبت اهلل سحو ىنػل سالم» فت ذیثب پبػخ

ػال وشد» ؛فشض الشد تطع السالمفشبیذ: ی جی اوش: التسام ث پبظخ ظالمـ 5

.(537 ف ،4 ج ،1386 ،یؿشیس یحذ) «اػت اخت آ پبػخ ؼتحت

. ثزاسد یتفبت شیفم داسا افشاد بی ػال، دس ذیجب ؼب: رعبیت تعبی در ظالمـ 6

هی ث و یػال بذ ،یشیفم ؼب ث یوؼ اش» :ذیفشب ی ثبس یا دسسهب اب

،یدؼ)« ثد خاذ خـبن ا ی بتیل سص دس خض خذاذ ،ىذ ػال ،وذ ی ثشتذ .(38 ف ،72 ج ،ـ 1403

http://www.hadithlib.com/hadithtxts/chel/5329/%D8%B3%D9%80%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B6%D8%B9




9

ػال یب. اػت يیتفش افشاى اص ضیپش ػال، آداة دس شید ىت: ری در ظالم هیبـ 7

تبػت ث ضی یب بذ ی یچبپػ بیس ،تبش ث ـتشیث و اػت احتشا ثب شا یا اذاص ث ی تبػت ث ذیثب. بساػت د ش و ؿد ی داد ب آ ث یبػج ػال افشاد، ی تیل

،یثبؿ ذاؿت اسادت ؤب ث د دس ثبؿذ یبش احتشا فمي ػال اش. وشد ػال ا ث شوغ ث ،یلج اسادت حذ دس یو ییاتب یث ب آ ث اش یچ. اػت ییدس فبق وبس، یا

اص وشد تیسب سا یوؼ ش ذح و اػت ؼتیؿب پغ. یا وشد یوتب ،یذ ػال یؼتیؿب

االخاى ػل سالهه ف التجلغ :ذیفشب ی ی ؤب شیا. وی ضیپش ػال دس يیتفش افشاى

ذیو غ بیس حذ دس یید ثشادسا ث ػال وشد دس»؛ البستحمبق دسج ػي تمصشن ال الفبق حذ

.(315 ف ،20 ج ،ـ 1378 ذ،یاحذ یاث) «ذیسص یوتب ؿب یؼتیؿب اذاص اص

ؤجضؤ احذ المم هي سلن ارا: فشد و ؿذ سایت كبدق اب اص: ظالم در وبیذگىـ 8

دس ػتا وبفی وذ ػال فش یه ،ؼتیذ خى یب دس و بی»؛ ػن ؤجضؤ احذ اراسد ػن

.(54 ف ،12 ج ،ـ 1416 ،یحشب) «وذ ى وفبیت ،دذ پبػخ فش یه خ یب

ش چذ ث وشد ػال ،یاػال آداة دس: افراد یثرخ ث ظالم کردى از پریسـ 9

ث فت پبػخ ب وبسب یثشخ ث اؿتغب ید ث اػت ى و یافشاد خؼت :ذاسد اػتحجبة

ال الوبش الجبص هغ الوبش سلوىال ثالث :ذیفشب ی كبدق اب. ؿذ ـى دچبس ػال

یوؼ سد، ی خبص شا و یوؼ ؛ذیى ػال وغ ػ ث»؛ ل اصاس ال لوي الحوبم تث ف الجوؼ

.(461 ف ،4 ج ،1344 ،ییو) «ذاسد ت ثش جبع حب دس و یوؼ سد ی خ بص ث و بذ .ذاسذ وشد ػال یدػت بلتی ؼت،یبؿب بـش یوبسب ػجت ث و یوؼب د

اؿىب ثبؿذ، ؤثش ب آ تیذا اكالح دس ػال وشد اش اجت. لبسثبص سثبخاس خاس، ؿشاة افشاد .(9 ف ،76 ج ،ـ1403 ،یدؼ) ذاسد

صب ث ػال وشد: بذ .ؿد دبدیا فؼذ اػت ى ب آ ث ػال وشد ثب و یافشاد ػ ذیآ خؽ شا آاصؽ تشػ ی»: فشد ی وشد ی ػال خا صب ث ی اب. خا

.(9 ف ،6 ج ،ب) «سػذ ث ،یخ ی آچ اص یوتش پبداؽ. وذ ػال اثتذا خد ىیا ش ؛وشد ػال یبد حبت دس ذیجب شؼبیغ افشاد ث چبس

اػت الص« ىی ػال» بی «ػال» ث كست « ىی» كست ث داد پبػخ كست یا دس .(465 ف ،4 ج ،1344 ،ییو)


ظالم یتیترث یبهذبیپ ثشات پیبذب داسای باؼب یب استجبى ب تشیؤثش پشحتاتشی صیجبتشی، ا ث ػال

.ؿدی پشداخت ثذ د یا حیتـش ث ادا دس. اػت یاختب یفشد ؼتشد ثؼیبس اسصؿذ

پیبهذبی فردیـ 1 اػت. تشی دی آػبى اػت و ث صایبى صذى اؼب پشداخت آخشی وباػال

تمیت جبى دػتى بفى یب افشاد ثشای سا ای كش ػبصذبث س ل ای دی ثبیذ ثبثشای ای بكش . ػال اص خحیبت فشدی ثـش ػببذی ؿد ث ای تشتیت تب وذخب دیى اسائ

.خاذ ؿذتجیی آتشی پیبذبی فشدی دس ادا و اػت ؼجت ث آدی ث كست جیی اص وشات ؿشافت راتی ثشخسداس اػت: ییافساکراهت ـ1ـ1

وذ اص ای س ثشای استمبی ضت، اسصؿذی ؿشافت خد وؿؾ ی داسد.ثشتشی خدی ،حیابت اص پؼتی فشبیی ثیضاس اػت. وشات ث بی ثضساسی ضات اص پؼتی فشبیی

ای اػبع ثش .(71 ف ،1388 ىبسا، یفشاب ییفش)ثشخسداسی اص اتالی سحی اػت ث ب ثبیذ ثبثشای اؼب. 1اػت ؿذ آفشیذ ؿى یىتشی ؿشیف اػت و دس خدی اؼب

اػت آفشیذب ثشتشی ا و ثذاذ ؿذ آب ؼتی دس خد ثشلشاسی استجبى ثب دیشا اص خبیب سی دس خد خبـی سا ا خذاذ چی ثذاذ اذ. ؿذ آفشیذ ا خبش ث ا ثشای ؼتی

ا ثیت بی آص دس. اػت خاذ فشا ؼتی ب دس خبیب ثشتشی ث سا ا داد لشاس صی اسصؽ ث سا اؼب و ؿد ی یبفت ػال وشداص خ تذدی بی ثشب دػتسات اؼال ی

.ؿبسد ی تبی اسصؿیدیشا سا ث احتشا خاذ ی فشا دیشا ث بدب »فشبیذ: خذاذ تب دسثبس وشات اؼب دس خب خمت الئ وشات ی چی ی

ثحش ػاس وشدی )خب خؼ خب سا شب سا ث شوت ث فشصذا آد سا ثؼیبس شای داؿتی آدادی ثش ثؼیبسی اص خلبت ب سا سصیؼخش ایـب ػبختی( اص ش غزای زیز پبویض آ

دیش ـب تىشی ت ؿأ اؼب ای .(70 اػشاء،) «یذخد ثشتشی فویت ثضسي ثخـیسا ؿبیؼت ػدذ فشؿتب اؼبدیذ ث ی حب ااػت و خذاذ اص سح خیؾ دس خد

(.4 ،یت) «تقين أحسي في الإسبى خلقب لقد» ـ1


11

ث ) ، دس آ اص سح خیؾ ثذچ آ لشب سا تذ ثیبسای » فشبیذ: ی داؼت اػت .(29 حدش،) «ذیوحشت ت آ سح ای( ثش ا ػدذ دی

سی ثشبی وشات ؿشافت اؼب، تاذی سػیذ ث مب خبـیی خذاذ اص دیش ـب دس صی خیف :سا فشدیبد آس آب و پشسدبس فشؿتب ث»خای: ی آشل صی اػت. دس .(30 ثمش،)« خا بؿت

بی تب دس تب صی وشدآغبص ؿد. ػال وشدسذ تبالت اختبی ثبیذ ثب ػال یشد. ثسد تخ لشاس ثبیذیض ی ثى دس تب مب شاح ػ ،اختبی

سفتبس افشاد دسافضاػت و دس تب تبالت افشاد ثب یىذیش سبیت صبی وشات وشدػال : دذ تهیح یچی ای سا س تىشی دس تشثیت سػ اوش . اب كبدقؿدآؿىبس

ؿذ، چ ثؼب داؿت شوؼی ثش ا اسد ی یشى وشددیشا سا ثب ػال آ حوشت یـ » ؿشآؿة، اث) «دادب خد ثد، ث ی ی ی و تىیوشد ثبـ یجبی خد سا صیش پبی ا پ

.(147 ف ،1 ج ،1379. ضت اػتبپزیشی ثت لت حبت ؿىؼتضت دس غت ث ی كال: ییآفرعست ـ1ـ2

،1379 ،یتشا دـبد) ؿىؼت ثخسد ؿذچیضی یبزاسد اؼب غة وؼی حبتی اػت و ی صس دس ثشاثش كبحجب صسىشد آثش ؿخلیت وشؾ ث ی. ضت دس سد اؼب (383 ف

اب خذاذ آ سا ث ،. ثب خد ایى اك ضت ثشای خذاذ اػت(178 ف ،1375 جذع،)اػت شذ وبى هي. (1386 ،یاسدوب یافخ یثـت)وذ ی ءابش وؼی و بت ضت ثبؿذ الؼض

-اذ ی اص خذاػت ث ش و خپغ ثذاذ و ضت ،ش و ضت خاذ»؛ جوؼب الؼض فلل

فشبیذ: بی ضت اص ػی خذاذ تب یدس سد . اص ای س حوشت ی(10 فبش،) «دذ

ثضسي اػت، یبسی وذ ش و خذاذ و ب ا » ؛ؤػض هي إػضاص صش هي ثصش تىفل لذ اسو جل فئ

. چی دس (53 ب ،1382 ،سهی) «ا سا یبسی وذ ضت ثخـذ ش وؼی و ا سا ضیض داسد و ش» ؛الؼض بل الشش هي ثشا هيذ: فشبیضابت ث دػت آسد ضت چی یدس سد ادیش سایتی

.(370 ف ،7 ج ،1386 ،یؿشیسحذی ) «یبثذ دػت ضت ث ،خیذ ثشائت ثذی ؿش اصشداذ؛ چشا و ب دس ی اص تجبی وشدب حف ػػ حى، اؼب سا اصی جی چ دط ضت

سد تب ی وذ كالثت اسصؽ اؼبی ی اؼب ث ضت سػیذ صیش ثبس یچ ب خفیف . (1386 ،یاسدوب یافخ یثـت) اػتاش ای


ث وشدآفشیی ػال ثشای آدی ای اػت و اؼب ثب ػال ثب تخ ث اسد فق، شاد اص ضتضت خبیب االیی ضد خذاذ ث تاذ یصذ و ػشس ؤب سا دس ثش داؿت یی دػت

افشاد خب یبثذ. ثبثشای دس تشثیت افشاد خب ثبیذ ث ػال وشد ث ا یىی اص بث وؼت دس خب ثبث ؿىفبیی اػتذادبی آدی، سبیت وشدضت ب ؿد. دس بیت تمیذ ث ػال

ؿد. ذ داؼت خد دیشا ... یسصؿادة احتشا دس اخ ثب ب دس خب، ا ،یخدحس ػبدت، ث ی دس ا اص یىی :تکجر از یریجلگ تاضع تیتق ـ1ـ3 ثشتش شاید ث ؼجت سا خد اؼب و دؿ ی االق یحبت ث غت دس وجش. اػت تىجش غشس

وشد ابس ثشای یدس یكفت یض اكالح دس .وذ ی یثضس ابس تىف ث تىجش فشد پذاسد ی یذػ دبدیا ػجت وشد ؼذد سا تیذا شؽیپز سا تىجش. (32 ف ،8 ج ،1373 دخذا،) اػت وجش

اختبة لبث شیغ یهشست ی اب ش اص اؼبی بػجبت دس تاه لش. ؿدی افشاد یث

اىب جبؿذ، اؼب دس ثشای دػتیبثی ث وب پزیشؽ یبص ث غیش یفشت تاه اش. اػت سا اؼب ب ادسان، م آفت ا ث یخدپؼذ. خاذ سفت یث اص تبالت ة تحمك

بش تب س یا اص. وذی حش خد اص شیث اىببت اص سا آدی وشد حذد ـتیخ ث ،ییخدػتب ،یخدپؼذ ،یخدپشػت ،ییث ثشتش خد ،ییث ثضسي خد لبت دس تىجش خت غشس،

اؼب ثب . (333 حىت ،1382 ،)سهی اذ شفت لشاس ی سد ییخدب یخدخا ،یخدحس .ؿدی خشد م ییؿىفب ثبث ای وذخد سا ؼجت ث دیشا اثشاص ی تاه ،وشدػال

-ی ؼتشؽ ؾیخ خد اص خبسج دس شید ثشتش اىببت بفتیدس یػ ث آ یشصب و یح ث

ثب تىجش لب اػت ـتیخ دس یوبػت خد شؽیپز ؼتض اش یاو اػت ییثذ .بثذی ـتشیث یتاذ وؼت ثشای سا ؾیث م سا ؾ،یخ یب ییتاب اىببت ثش احلبس فشم ؾیپ غفت تم ب یضیتىجشش ییشا تاه ـیس س، یا اص. وذی ؼذد شاید كیش اص

خمت ػشآغبص دس چبچ .اػت یآد هالت ػجت تىجش غشس اػال، یتیتشث فش دس. اػت ش،ید شف اص. وشد خبسج یا ثبسب اص سا ا ؿذ ا ییث ثضسي خد بیؿ ؿذ فتیفش ػجت

و یاش .اػت تیذا ثـت دس یصذ تیذا ػشچـ ث یىیضد ػجت یفشت تاه پشسؽ اؼب دس تاه یسح و ضای ش ث. ثدذ آ تب ش اؼب، خمت بیخش دس الئى

سا ا تىجش یظی و ضای ش ث ؿدی ـتشیث دس ا یا لشة تیذا ث ی اىب بثذ،ی .خاذ ثد اختبة لبث شیغ یشا هالت ثش یپبفـبس ،وذ حذد

ش فشدی ث كست جیی ث دجب آساؾ اػت اهشاة بساحتی سا : ییزاآراهػ ـ1ـ4 اص آ فشاسی اػت. آساؾ آ لذس ثشای اؼب اػت و ث تجیش اب ی ذاؿتدػت


13

تمی 2بی خذاذی اساتشی ت اص ثی ت (6088 خج ،1382 ،سهی) 1صیجبییثشتشی . ایت آساؾ مؾ آ دس صذی آدی دس سایبت فشاا سد (10911 خج ،ب)ؿد ی

دس (313ـ314 كق ،1379)فمیی .بی تحمك آ تكی ؿذ اػتتخ اػت اص ای س ث ؿیاؿبس وشد یاب والؿی اص 24 ث فمي، آ دس آساؾ تأثیشبی تشثیتی مب ؿی

یل ای حبوی اص اىبع ؼتشدی مؾ آساؾ دس صذی دیی ػبدت اخشی دس وال ،3فدش) لشآ دس و آچب اػت. اؼب وشدػال ،اػت. اص خ اثضاس آساؾ آدی اؼال ی

اص داسد ایت احؼبع سهبذی آساؾ، ث سػیذ تابیی ،ؿذ تكیف (62 ،4غی ؛27ـ28 الص بكش اص و ثی اذ ذاؿت ایب آساؾ ػىی ختف، اسد دس دیش ػیی

دس خد اؼب بد ؿذ اػت. ،ؼتذ دیب صذی دس سای ػالتحس س اف اؼبی حشن اؼب اػت. ش ىتجی ،وشدػال : یرا تعبدل ـ1ـ5

ای ثزاسد و ثب دػت زاؿت سی آ م تب اػتذادبی خد و ثتاذ دػت سی ماؼب ب ثب یىذیش ثذ افشاى تفشیي ث حشوت دس آیذ، ىتت خبی خاذ ثد. ای

اػت. وشدؿد، ػال س سفتبس اخاللی حؼة یم آچ دس ػجه صذی اػالی، ح احتشا ث یش ثذبی استجبی تشثیتی ثبیذ دس ػبی ای اش، ثب ثشخسداس وشد آدی اص ب

ا ؿد، یذفی آؿفتی دیشا، ی سا اص وی دس وذ. ای ؾ تبد ػجت دسی فشد اص ثی یتم)وذ وه ی ااخاللی سای ،سا تحت یه ثشب حبیتی لشاس داد ث ثذاؿت خؼی

.(147 ف ،1393 ىبسا،

پیبهذبی اجتوبعیـ 2اختب، حذت یبى شد ثش حس احذ ثشای ،ثب تخ ث اك اتمبدى تحیذاػال

ثشاى تحمك ای سػیذ ث حذت یبى ثبثشای. اػتاى لبئ ایت یظ ،یىؼبشه وشد تب خب دیى ثب ساثي یتش الت اختبى چؼجبن یذب ثب ب خبت یشى خ ؿى

.ةيز أفضل فبهب ة،يببلسك كيعل ـ1

.األهي هي اهأ عوة ال ـ2

.يب أيتهب الفس الوطوئة * ارجعي إلى ربك راضية هرضية ـ3

.يحسى هن ال عليهن الخف الله أليبء إى أال ـ4


دی ث صذى یىپبسچ ب استجبى ثب ذف ؿى ثبثشایپبیذاستشى ث حیبت خد ادا دذ. اص ػی دی اػال پیبجش ثضسي آ « ػال»ا ثبیذ ى شا یبى ثش حس تح

:وشدتا ث اسد ری اؿبس اص خ پیبذبی اختبی ػال ی . اػتتمذی خب ثـشى ؿذ. ؿد ؤب بی افت اغ ػبصیص تاذی وشد ػال :الفت اط یظبزیزه ـ2ـ1

ا ثشاى ىیتب اػت شاید ثب افت اغ ،یاؼب ش یبخاػت اص ىىی ییج كست ث و چشا دس افت. شدی اغ ا ث تب ثبؿذ ا ساصداس شثب ،خاسغ ،یا یوؼ خاذی اؼب. اػت دؿاس

ج ،1385 ،یلف) اػت ثب یبفت اغ یحجت ثد ثب دػتب اختب ی ث اكالح تب دس ب اؼب یسا یب وؾ ث و اػت یف ،یاختب یؿبػ سا ش اص . (117 ف ،1 ثی ساثي ث یؿبػ خب یؿبػ سا سؿت یث یا حص دس پشداصد ی یاختب يیح دس ثب

.داسد تخ( یخباد دػتب ساثي چ) یفشدبی استجببت دس افشادثشای ؿىفبػبصی ای خاػت ثؼیبسی اص دػتسات ؿشی اػال دسثبس استجببت اختبی

ث ای سػب وبؿبی فین ساػتب ی دس اػت ؿذ مشس یؤ ثی افت ث دػتیبثی ػشؿتی ای ث دػتیبثی ثشای ؿشی دػتسات اوثش اػت تمذ آ دس آسد دس تحشیش سؿت ث ب افت ب

: ذفشبی ی سػ شای اػال .(207ـ209 كق ،1371 ،یوبؿب نیف) اػت ؿذ مشس افت

خیی بی خؽ دس ثیب ؿبخق «ختشی ثبؿذ تشی ؿب دس ایب وؼی اػت و خؽ وب»اص ب یؼت »: افضایذ ی «یشذ سد افت دیشا ؼتذ آب و ش افت»: اػتفشد اب ی. (2719 ف ،6 ج ،ـ 1424 ،یمیث)« و افت یشد وؼی ثب ا افت یشدوؼی

یشذ اػت دس وؼی و ثب یچىغ افت یشد وؼی ثب ا افتؤرات »: ذفشبییض ی (102 ف ،2 ج ،1344 ،ییو) «یچ خیشی یؼت ،افت یشد

، اغ دػتی ایدبد افتیىی اص ای اػت و خت وشدػال ،ب و اؿبس ؿذدس ای جیی اػت و خذاذ دس بد ب ػشؿت اػت. ای صیشا اغ افت خاػت؛ ؿدی

شا تما تذی ثب ایب، ،ذو ی ایدبد وشداص شیك ػال بو اؼب ساث افتیاش یب ایبی ال ثش اغ افت ای اغ افت .خاذ ثد پشثشتشتش ثخؾ اغ شفت زت ،ثبؿذ

تشب سا كیی ساثي آ دذ ب لشاس یؤبی خذاذ دس د اػت و یبذـیخ اؼبی سا ث )ؤب( بیـب د: »فشبیذ و خذاذ ی ب د.ؿی ب ثبث خؿجختی آ وشد

بى ایـب سا وشدى، د یىذیش شثب ػبخت. اش ت آچ سا و دس سى صی اػت افبق ىبیـب سا ث یىذیش شثب ػبخت و ا پیشصذ ػبختى. ى خذا د ث یىذیش شثب ى


15

ساثي ػبصی ثشلشاسی ث صی وشداص شیك ػال ب اؼب . اص ای س(63)افب، « 1حىی اػت بث سا پشداصذ یىذیشی اػال شای سػ ؾ اص پیشی بفی اؼی ثب یىذیش ث

ي آدی سا ث ساث وشدذ. ثبثشای ػال وپؼذیذ خدؿب ػبدتذ ی بؿشت یى اخالق وـبذ.اؼی ثب افشاد خب ایبی ی

آدی آسد یس یبف استجبى تمیت دبدیاثش وشدػال :یعبطف تعبهل تیتق ـ2ـ2 اػت ؿذ یتك یید ت دس افشاد ثب یاستجب یؿ یا ث س یا اص. داسد تأثیش ذیپؼذ اس ث ثب ؤب یتیحب یبف استجبى. (349 ف ،1 ج ،1372 ،یتىبث ذیفش) «اشخ ثبلشجبى ىناص»

یثبسب كیت دس ؤثش ضبت یتش اص یىآغبص ؿد، ی وشدتاذ ثب ػال و ی شیىذی .اػت وشد شح (29 فتح،) نث سحوبء ا ث ؤ افشاد لیخل سا آ لشآ و اػت یید

خب یصذ ثب فشد یصذ یبف ذیپ كذد دس داسد ش افشاد ساثي دس تح ث ب یا دسد ىشذیپ هی بذ شیىذی ث ؼجت ،یشسص حجت ،شث تجبد دس و س آ. اػت یبیا وبس ث آ سف دس سا خد تا تب داؼت ؾیخ ـى سا یشید ـى خد دسدسا یشید شیذیى ث ؼجت یىشد وال چی داسذ وؿؾ (39 ف ،ـ 1404 ،یااص) شذیی

ث حجت داسذ اخت ثب ب آ چ. ذى یش خ دت حجت آ دس و ثبؿذ ذاؿت یدس بف ؾیث اص ،یدت سفتبس یا. (10 حدشات،) داذی ؾیخ ث تجح سا شیىذی

ػجه بثذیی بیخش خب یب سي دس صال یبآثشا كست ث ،شدیی ػشچـ یلج ثبس اثش كی خبج كست ث ،یبیا خب دس یت تیحبو ثش ثخـذی بتیح سا یصذ

.زاسد ی یه افشاد ذی خد اختبی، صذی اكی هشسیبت اص اص یىی: یوذل تیتق ـ2ـ3

ـتشن بی فبیت اص حبیت ساثي، تی دس ثیبدی شفیت ذی، .اػت ات یه خب لشی داسد اختبی صذی دس ی مؾ و اػت تابیی بست ای. اػت شی اؼدب. (1390 ىبسا، یثـبست)ؿد ی حؼة ؿخلی ثی آیض فمیت ىشدبی ثشای هشسی

ب ث ذی. وذ دسن ذاسد، لشاس ؿشایي آ دس و صبی حتی سا دیشا صذی ثتاذ فشد ایى. ثزاسی احتشا ب آ ث ثپزیشی ،ؼتذ تفبت ب ثب لتی سا دیش بی اؼب تب وذی وه

ش دس وذتح ی سا ختف افشاد ذذ، الل دیشا ث داسذ، یثیـتش ذی و وؼبی

.نيحك سيعس إه هنيب ألف الله لكي قلبهن ييب ألفت هب عبيجو الأرض يف هب أفقت ل قلبهن ييب ألف ـ 1


صذی ویفیت استمبی ث ثخـذثجد ی سا اختبی ساثي بست، ای. تشذ داؿتی دػت دیشا سی ث ؛اػت لبئ صیبدی اسصؽ بست ای ثشای ی اب. ؿد تی ی آ اص خشػذی

اهلل حصي ثلوتن الطبػ، حجل هي ىنذؤ فضتن لذ إىن ؤال :وشد تلس آ ثشای بذی تای و

ز حجل هي نث ػمذ وبف الإه ز جوبػ ػل اهتي لذ سجحب اهلل فئى. الجبل ثإحىبم ىن،ػل الوضشة

ول هي ؤسجح لإب و،ل لب يالوخلل هي ؤحذ ؼشف لب ثؼو وفب، إل إى ظلب، ف تملى الت الإلف

وشد صذ ثب وـیذیذ ابت سؿت اص دػت او ؿب و ثبؿیذ آب» ؛خطش ول هي ؤجل ثوي،

ثش اػالی ات ای ثش خذاذ و دس حبی .ؿىؼتیذ دس سا ای حى دط خبیت، بیاسصؽ اسصؿی یچ و ثد تی .وذ صذی آ ػبی دس و ثد زاسد ت «ذی ثشادسی حذت،»

،سهی) «ثد االتش وشاتی ش اص لذستش شا اسصؿی ش اص صیشا ؛وشد تلس آ بذ تای . (192 خج ،1382

دیشا وشد دسن ب ثب دػتی وشد ثشلشاس بست، ای بییظی ثبسصتشی اص یىی ث ؼجت ثخـؾ خ اص ختفی بیؿی ث تاذی حجت اثشاص وشد دسن ای و اػت

ثبؿذ. وشدػال ىش اص ی شف اش ث یىذیش، ث ؼجت زؿت فذاوبسی دیشا، ب. اػت پیشا حیي ثب ساث ثشلشاسی ایدبد ؿش، ح حمیمت دس اختبی بیبست

ثیب سا خد یبصبی ثتای ثیـتش چ ش زسایی دیشا ثب استجبى ث سا سص ش ا ثخؾ تابیی. ثد خای ثشخسداس ثتشی سای ثذاؿت اص وی، دسن سا دیشا یبصبی وشد

ؤثشتشی والی غیش والی استجبى دیشا ثب تب وذوه ی ب ث وشداص خ ػال استجبی ،ییپسحؼ فشیخ)وی ثیب دیشا ثشای سا خد شات خدبت، ثش غج ثب ثبؿی داؿت1391).

ؿذ تشیف چی دػتی ،«ؤخالء» و تهیح دس ایضا تفؼیش دس :تحکین دظتیـ 2ـ4

و اػت خت ثذا اذ فت خی سا دػت اش. اػت دػت بی ث خی أخالء خ و: اػت ث و اػت وؼبی ك ،خالءأ اص شاد بشا . یذا ی ث سا خد حبخت یی خت آدی،

ث )خذاػت خبش ث یىذیش ثب ؿب دػتی و آخشت ا تمی چ. وذ ی حجت یىذیش 1417 ،یی)جبجباػت بدی بف س ث بیـبدػتی و دیب ا چ ( بدی بف خبش

دی دػتی حجت اػت اص ای س اس دس ای دی ث دػتی ،اػال. (182 ف، 18 ج ،ـ حك الل اتما آها الزي ؤب ب: فشبیذ خذاذ تب ی. ؿذ اػتویذ أثشادسی حجت ث ت

وتن إر ػلىن الل ؼو اروشا تفشلا ال جوؼب الل ثحجل اػتصوا هسلوى ؤتن إال توتي ال تمبت


17

حك و آ خذا اص ،ایذ آسد ایب و وؼبى اى»؛ إخاب ثؼوت فإصجحتن للثىن ثي فإلف ؤػذاء

ضیذث چ خذا سیؼب ث ى .یشیذ ؼب خض صیبس ویذ پشا ،اػت اص پشا وشد بى د یب پغ .ثدیذ[ یىذیش] دؿب و آب ؛ویذ یبد خد ثش سا خذا ت ـیذ پشاوذ

.سبیذ آ اص سا ؿب و ثدیذ آتؾ پشتب وبس ثش ؿذیذ ثشادسا ا ف ث تب اذاخت افت ؿب شا،)آ «یبثیذ سا ؿب و ثبؿذ .وذ ى سؿ ؿب ثشاى سا خد بى ـب خذاذ ای

ا ث حجت دػتی ثب اػال اوبی خا اؼبی س ،ثب تخ ث ف آی فق .(102ـ103 ویذ فشاای ؼجت ث دػتی ثشادسی دس خبأو ت اؼال ی لوذ. یىی اص ائ دت ی

احولذ: فشبیدػتی تالؽ دس داؿت آ یدس ایت ػت. ایـب ا حوشت ی ،وذی

ػذ الجزل، ػلى جود ػذ الومبسث، اللطف ػلى صذد ػذ الصل، ػلى صشه ػذ هؤخ هي فسه

؛ ػل ؼو ر وإ ػجذ، ل وإه حتى الؼزس، ػلى جشه ػذ ي،الل ػلى شذت ػذ الذ، ػلى تجبػذ

و یت شثب ،اش سی ثششداذ .پیذ دػتی سا ثشلشاس و، ت ؿدچ ثشادست اص ت خذا »-ضیذ، ت ضدیه ؿ چ ػخت یبی و دسی ی . ثخـذ ثبؽت ،چ ثخ سصیذ

: فشبیذی دس ی ثبس كبدق چی اب. (885 ف ،1382 ،سهی) «ت آػب ثیش ،یشد

تب،یث ،یثبثاث) اػت خد دی شالت بل ؿخق اػت دی اص خضئی ؤ، ثشادسا دػتی .(74ف

یشی تحىی دػتی خت ؿى ػال وشدتا دسیبفت و تخ ث اسد فق، یثب اخت یب ؤب اػت. شد یه خب بذ اوبی یه خباد ؼتذ و ثشای سػیذ ث

فتح ثبثی ثشای ای ،ػال وشدمبكذ االی ای یبصذ فت دػتی ثب یىذیش ؼتذ اؼبی و پب ث شك تش خاذ ثد. لتیپبیذاس ،ثب ؿد ػال وشدػتی ثب . اش داػته

حتب اص تب خثی ثب ،وذؼجت ث ب خد ثب بف دػتب ػال ،زاسد خب ی دیشا ثشخسداس خاذ ؿذ.

گیریثحث تیج اػت تیاؼب آ اص ادة یا. اػت اػال یاخالل یت یاختبػجه صذی ادة یآغبص ،ػال

حب دس دؿب ثشاثش دس فمي اذن آ اسد و شیپزءاػتثب یاسد ش ؛ؿدی ؿب یب ث ثى ؛ؼتی خو وشؾ یب ث ادة یا ،شید یػ اص. اػت خ حى بی خ

ػال چی. ثبؽ ذاؿت دغذغ شا ب یبح اص و اػت خبت ث یػالت تیا بیپ


و ثد حذا یثشااؼال ی یا بجشایپ ییاثشا بیاد ػؼؼ دس یید یدػتس وشداب ػال وشد ث لذسی . ؿذ ی اػتفبد ب فت وشد تب بی آغبص یثشا آ اصدس وتشی حذ

لشآ ؿذ ؿشد ة یاش ثشای ػال وشد یشید اص شفت ػجمت و داسای ایت اػت ذ،یم اص ثب چ یضا یبوؼ چ ث ثبیذ یوؼ چ ذیث و ىشد یثذ جم سا ب اؼب تب

دس ػال وشد خاػت بجشایپ اص ثى وذ، ػال یزج یبػیػ ،یاختب تیل زت، دسخاػت ػال ثب سا خد پبػخ ىذ غفت ػال اص بخبفت بیػخت دس شذ،یث یـیپ

و پظؾ حبهش ثب اػتثب تخ ث چی اشی . اػت ؿذ ؿشد ة یاش و ثذذ یػالت بی. یبفت اػتادب ؿذ آ تشثیتی یبذبیپ یاػال یبآص دس ػالذف ثشسػی خبیب

تذى اص ایت اال حمیمت دس یاػال فش دس ػال ـ1 :اص اػت ای مب جبست یشذ ػال ث دذ ػال ؿخق .دذ ى ػال ى ث و اػت ؿخلى ث دذ ػال بحی اص

خاى خدت ث ؼجت اص تدبصى ػت یچ ابى دس بحی اص تو وذ ى اال

بصی یخؼت ـ2 .دیذ خاذ كذ بحی اص وشد، شحت ت ث خذا و سا فشى آصادى دیذ شیىذی ثب خد یىبس دس خب. اػت ساثي دس ػالت یدػت بیات آساؾ یفوب ،خب ػال و ـ3 ؿد.حبك ی وشد ػال ثب ای ثبؿذ حبو افشاد ثی دس و اػت تفب یبصذ یل یاختب اخالقؽ، س یا و ب ؿذ، كیتـ آ ث آذ لشآ دسثبسب تشثیتی یبذبیپ یتش ـ4 اذ. آداة ثؼیبسی ثش آ اسد ػبخت و سى ث ؛ثدیض اؼال ی ییصا آساؾ ،تىجش اص یشیخ تاه تیتمی، یآفش ضتیی، افضا وشاتفشدی )دس د ثذ ػال یتحىی، ذ تیتمی، بف تب تیتم، افت اغ یػبصیصی( اختبی )سا تبد پیبذب اص هی ش خب حیتـشاجت ثبیذ روش وشد و .ؿذذ ییؿبػب یید دس یبثب ی(دػت

چی ػالت یاػال ؿبػیسا حص پظـشا و اػت یذیخذ یبپظؾ بصذی یایش یتذ ث تیب دس تب ثپشداصذ بآ ث خد یآت ببت دس ذیثبسفتبسی یب ػالت ی

.ؿد دش ػال حص دس تشثیتی پیبذبی سد دس یاػال


19

بثعهاوجش غفبسی ػیذ بؿ حؼیی. ل: ػؼ ـش آثبس . تحمیك یتحیذ(. 1384) . ،یثبث اث

اػالی. .اضب پظ. ثیشت: ىتج اب كبحت داؾ . تشخ حذتمیاالخا لبدیمتب(. )ثی .ــ ــــــ

.ال: ل .ابلت .(1379) .بصذسای، آؿة ؿش اث داسافىش. . ل: ؤػؼ14 ج .حذ ذایا ث حؼ . تشخاشة ؼب(. ـ 1404. )إث س،

اىتت احیبء داس :لبش .اثشای اثافو حذ تحمیك .اجالغ ح ؿشح(. ـ 1378) . احذیذ، اثی .اشثی

. ثیشت: داساـبی.فشدات افب امشآ(. ـ 1416اكفبی، س. ) .یذ اب ذسػ: ل .ؤا .(ـ 1404) .ح ،یااص

ساث دس خد ؿیفتی اػ (. مؾ1390سهبصاد، . ) . ؛ فشابی، ح.؛ خذاثخؾ، سثـبستی، . . 7ـ23 (،1) 5، فلب ساـبػی وبسثشدیؿخلی. ثی ساثي ویفیت ذی ثی

داجالغ. (. تجیی جبی اك تشثیت اختبی دس ح1386افخی اسدوبی، . ) . ثـتی، ع . 7ـ39 (،4) 2، فلب تشثیت اػالی

.داسافىش :شتیث .بیاال ؿت (.ـ 1424. )ا ،یمیث . تشا: ىتت االػالی.اـی ػبئ(. ـ 1416)حشبی، .

. ل: اػبییب. 3 ج. بسف بسیف(. 1369حؼیی دؿتی، . )

.. تشا: بخشبی صذیبست(، 1391پس حؼیی، . ) . خیفش، ح . تشا: دسیب.اجالغ ش ش: جبی تشثیت دس ح(. 1379دـبد تشای، . )

.تشا داـب. تشا: ب غت (.1373. ) دخذا،یتشخ حذ دؿتی. ل: ػؼ فشی تحمیمبتی ایش. ح اجالغ(. 1382ع. ) ،سهی .ا

ل: اػالی. .حذثبلش ػى ذاى ػیذ . تشختفؼیش ایضا(. 1374جبجبیی، . ) بى اػالى آػتب لذع سهی.ـذ: ثیبد پظؾ .خا ادبتفؼیش (. 1377. )ف ،جشػى

.ت اجیاتحمیمبت ـش بسف ػؼ. تشا: 1 ج .اجحشی دتب(. شیحی، ف. )ثی

. تشا: بثذ.پزیشی اختبی، ػیبػی فشصذا ؼئیت(. 1383بثذیی، ا. ). ل: دفتش تجیغبت اخاللی ابب ثیؼت پح اك اص اك(. 1375) .اؿتبدی، جذع، . اػالی.

تشا: ایشوجیش. .فش یذ (.1385) یذ، ح.


اب ش اص اخاللی تشثیت (. ثشسػی1388ػبالسی، ا. ) . ؛ یشصاحذی، .فشیی فشابی، .62ـ79 (،3) 6، بب داـس سفتبس دتشثیتی. بی سؽ اك، جبی،: كبدق

.یاػال: ل .ثیاحذ .(1372) . ،یتىبث ذیفش وتبة .ی اب ذبید اص یسا آساؾ دس آ تأثیش یتیتشث بییؿ ،(1379) . ،ییفم

كق .ی اب وال شیػ دس تیتشث ؾیب ذیثشض مبالت ی.اػال تیتش چبس

تشا: پظـىذ تی تشثیت. .311 ـ328 . ل: ؤػؼ سػبت. 4 ج . تشخ تحمیك حذ ی.امبع احیي(، ـ 1415) فیشصآثبدی، .

ل: ی.غفبس اوجش ی كیت حیتلح .بءیاالح تیتز یف وبءیاج احدة(. 1383) .فین وبؿبی، ی.اػال

. تشا: كذس.آداة ػ(. 1368ای، . )وش

.االػالی اىتت داس :تشا .وبفی اك (.1344. ) ویی،

ذاس؛ تدی ب تشثیت وشیب. (. تحمك خب ضت1393لشتی ـی، ن. ) . ؛ دفی، .تمی، ص . 129-162 (،1) 4، فلب اخالق

. ثیشت: ؤػؼ افبء.ثحبساالاس(. ـ 1403دؼی، . ) ل: داساحذیث. .احى یضا(. 1386. ) ؿشی، سی حذی

.یلف ال :تشا .یاىش امشآ ح كیاتحم(. 1385. )ح ،یلف .فشدع. تشا: ی فش(. 1386ی، . )

ل: اػال. .ادذ فی اغ(. 1383) .، دذ ب بیپب .ػت لشآ ذبید اص آ یاختب یفشد آثبس ػال(. 1384. ) ،یاحذ شی

.یالف خب داـب .یاػال بسف بتیا داـىذ .اسؿذ یوبسؿبػ

http://ketabeqom.com/index.php/page,Site.FullBookInfo/bookId,1515

1نآ یتیب ت یاهدمایپ و یملاسا یاههومآ رد...

Documents

Transcript of 1نآ یتیب ت یاهدمایپ و یملاسا یاههومآ رد...